Νεοελληνική Γλώσσα Γενικής Παιδείας

Transcript

1 Νεοελληνική Γλώσσα Γενικής Παιδείας Α. Κείμενο Ήταν ο Αρχίλοχος blogger; Λέγεται πως ο Αρχίλοχος (7ος αι. π.χ.), ποιητής, πολεμιστής, εραστής και διάσημος ρίψασπις, χολωμένος επειδή διαλύθηκε ο αρραβώνας του με τη Νεοβούλη, εξαιτίας του μελλοντικού πεθερού του Λυκάμβη, έγραψε και δημοσιοποίησε, προφανώς, τόσο φαρμακερούς στίχους εναντίον όσων τον πλήγωσαν ώστε ο πατέρας και οι κόρες του δεν άντεξαν και αυτοκτόνησαν. Το περιστατικό (αληθινό ή όχι) δηλώνει δύο πράγματα: πρώτον, η λογοτεχνία, η γραφή γενικότερα, διαθέτει τεράστια δύναμη (τα γραπτά μένουν!) και, δεύτερον, εκείνος που θέλει να ψέξει ή ακόμη και να δυσφημήσει κάποιον με τη γραφίδα του, ηλεκτρονική ή μη, δεν πρέπει να κρύβεται πίσω από την ανωνυμία. Η χειρότερη δυσφήμηση, το απρεπέστερο υβρεολόγιο, «νομιμοποιείται» ηθικά όταν γίνεται με το πρόσωπο ακάλυπτο. Αντίθετα, κάθε «ηθικής τάξεως» καταγγελία που γίνεται με το πρόσωπο κρυμμένο είναι ανήθικη. Μπορεί το ΣΔΟΕ ή η Ασφάλεια να χαίρονται με αυτή την τακτική, αλλά αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πολιτική ηθική. Ανώνυμες «ανήθικες» καταγγελίες δεν κυκλοφορούν πάντοτε στο Διαδίκτυο. Ως και τον περασμένο Φεβρουάριο είχαν καταμετρηθεί παγκοσμίως 156 εκατομμύρια δημόσια ιστολόγια και είναι βέβαιον ότι όλοι οι χρήστες έχουν κάποιον λόγο να βρίσκονται εκεί. Δεν είναι λίγα επίσης τα μανιφέστα των ιστολογίων (μερικά θυμίζουν τα υπερρεαλιστικά μανιφέστα της δεκαετίας του 1920) και οι ανάλογοι κώδικες προτεινόμενης συμπεριφοράς. Θα αναφέρω ένα άρθρο από τον «Κώδικα συμπεριφοράς ενός blogger» που δημοσιεύθηκε το 2007 από το ΒΒC: «Μη γράψεις τίποτε στο ιστολόγιο που δεν θα μπορούσες να το πεις αυτοπροσώπως». Κατάμουτρα, δηλαδή, κατά την τακτική του Αρχίλοχου. Πιστεύω πως όλα τα ιστολόγια χρειάζονται επειδή ακόμη και από τα πιο βλακώδη ή ρυπαρά μαθαίνεις κάτι. Η πληροφορία είναι ιερή υπό την προϋπόθεση ότι δείχνει το πρόσωπό της. Το πρόσωπο δίνει τη δυνατότητα να διακρίνουμε τις προθέσεις. Αποκάλυψη ή λασπολογία; Επιθετική παρρησία και βλάσφημη οίηση ή καθύβριση εκ του ασφαλούς; Ο καθένας μας επιλέγει την τακτική του και αυτή ακριβώς η τακτική ορίζει και τις προθέσεις μας. Η πρόθεση με τη σειρά της ορίζει το ηθικό και το νόμιμο. Το μεγάλο έλλειμμα της δημοκρατίας μας, ειδικότερα το μεγάλο έλλειμμα των κυβερνήσεών μας τα τελευταία χρόνια, ήταν και εξακολουθεί να είναι η απόκρυψη των προθέσεών τους. Καλύτερα: ο στρεβλός λόγος τους. Αυτή η πολιτικάντικη τακτική είναι που μας έχει οδηγήσει στα πολλαπλά ελλείμματα των ημερών. 1

2 Λογοκρισία λοιπόν στο απύλωτο στόμα του οποιουδήποτε blogger Αρχίλοχου; Όχι βέβαια. Η λογοκρισία είναι το ίδιο ανήθικη- και αναποτελεσματική, τελικά- όσο και το ανώνυμο υβριστικό ιστολόγιο. Με τη διαφορά, θα πει κάποιος, ότι η λογοκρισία «προστατεύει», ενώ μια ανώνυμη υβριστική δημοσίευση σπιλώνει υπολήψεις και τραυματίζει. Από την άλλη, γιατί να εμπιστευθούμε την «ηθική» μιας κρατικής ενημέρωσης, γεμάτης ευπρέπεια; Η αλήθεια των δελτίων ειδήσεων βαθμολογείται από το γεγονός ότι βλέπουμε τα πρόσωπα των ομιλητών; Ποσώς. Και γιατί; Επειδή απλούστατα όσα λέγονται εκεί είναι όσα μπορούν ή πρέπει, για κάποιον λόγο, να λεχθούν. Εκ των πραγμάτων, έχουν υποστεί «λογοκρισία». Τα ιστολόγια, από την άλλη, υποτίθεται πως λένε (αν αφαιρέσουμε τις υπερβολές και τις ανακρίβειες) όσα δεν ακούμε στα δελτία ειδήσεων. Με κουκούλα στο πρόσωπο; Γίνεται; Πώς λοιπόν λύνεται το πρόβλημα; Με τη μέθοδο του blogger Αρχίλοχου. Λέμε αυτά που θέλουμε και αυτά που πρέπει να πούμε, ακόμη κι αν πληγώνουν, αρκεί να δείχνουμε καθαρά το πρόσωπό μας. Με φανερό το πρόσωπο της δημοκρατίας όλα μπορούν να γίνουν καλύτερα. Γιώργης Γιατρομανωλάκης, εφημερίδα το Βήμα,03/04/2011 Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ οίηση: η μεγάλη ιδέα που έχει κάποιος για τον εαυτό του, έπαρση, αλαζονεία απύλωτο στόμα: κάποιος που φλυαρεί συνεχώς για να κακολογήσει ή που βωμολοχεί συνεχώς Β. Θέματα 1. Να αποδοθεί το κείμενο περιληπτικά σε λέξεις. 25 μονάδες 2. Ποιον τρόπο και ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου; 10 μονάδες 2

3 3. δημοσιοποίησε, ψέξει, δυσφήμηση, ρυπαρά, έλλειμμα:να δώσετε από μία συνώνυμη για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου; 5 μονάδες 4. «Η λογοκρισία είναι το ίδιο ανήθικη- και αναποτελεσματική, τελικάόσο και το ανώνυμο υβριστικό ιστολόγιο»: Να σχολιάσετε την παραπάνω άποψη του συγγραφέα σε 80 με 100 λέξεις. 15 μονάδες 5. Το κείμενο είναι άρθρο από τον ημερήσιο τύπο. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του κειμενικού αυτού είδους; 5 μονάδες Γ. Εκπροσωπώντας τη χώρα μας σ ένα πανευρωπαϊκό συνέδριο νέων, εκφωνείτε μια ομιλία με θέμα το ρόλο του διαδικτύου στην αναβάθμιση της δημοκρατίας, αλλά και τους κινδύνους που εγκυμονεί η χρήση του για το δημοκρατικό πολίτευμα. 40 μονάδες 3

4 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1. Ο Γ. Γιατρομανωλάκης στο άρθρο του εξετάζει τις πληροφορίες που λαμβάνει ο αναγνώστης ενός ιστολογίου. Αρχικά, αναφερόμενος στο παράδειγμα του αρχαίου ποιητή Αρχίλοχου, επισημαίνει ότι οι επικρίσεις των ιστολογίων σε πρόσωπα ή καταστάσεις κρυμμένες πίσω από την ασφάλεια της ανωνυμίας δεν συνάδουν με την ηθική. Στη συνέχεια, τονίζει το μεγάλο αριθμό ιστολογίων βάσει έρευνας και ισχυρίζεται ότι όσα δημοσιεύονται στο διαδίκτυο επιβάλλεται να φέρουν την υπογραφή του συντάκτη τους. Τέλος, συσχετίζει τη λογοκρισία με το δικαίωμα του αρθρογράφου ενός ιστολογίου να παραμένει ανώνυμος για να καταλήξει ότι κανένα από τα δύο δεν αποτελεί γνώρισμα μιας δημοκρατικής κοινωνίας. 2. Στην δεύτερη παράγραφο του κειμένου ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ως κύρια μέθοδο πειθούς την επίκληση στη λογική. Συγκεκριμένα, αξιοποιεί ως μέσα πειθούς:ένα επιχείρημα (Η πληροφορία είναι ιερή.και το νόμιμο) και δύο τεκμήρια. Ειδικότερα, ως τεκμήρια χρησιμοποιεί ένα πόρισμα έρευνας (Ως και τον περασμένο Φεβρουάριο.. δημόσια ιστολόγια) και κάνει χρήση αυθεντίας (Θα αναφέρω ένα άρθρο. να το πεις αυτοπροσώπως»). 3. δημοσιοποίησε: γνωστοποίησε, κοινοποίησε ψέξει: κατηγορήσει, μεμφθεί δυσφήμηση: διαβολή, διασυρμός, συκοφαντία ρυπαρά: αισχρά, ανήθικα έλλειμμα: ανεπάρκεια, υστέρηση 4

5 4. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι η ελευθερία του λόγου, της έκφρασης και της ελεύθερης επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων είναι βασική προϋπόθεση για τη σωστή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Γίνεται σαφές, άρα, ότι ο κάθε άνθρωπος έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να παράγει και να λαμβάνει πληροφορίες χωρίς κανένα περιορισμό, χωρίς καμία αρχή να τον εμποδίζει ή να του το απαγορεύει. Η λογοκρισία, λοιπόν, αποτελεί τροχοπέδη για την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και μάλιστα παραβιάζει κατοχυρωμένα δικαιώματα του πολίτη, γεγονός που την καθιστά «ανήθικη». Ανέντιμη, επίσης, χαρακτηρίζεται και η λεκτική επίθεση σε πρόσωπα ή καταστάσεις όταν το πρόσωπο που την εκστομίζει αποκρύπτει την ταυτότητά του και καλύπτεται πίσω από τη μάσκα της ανωνυμίας. 5. α) Έχει επικαιρικό χαρακτήρα (διαδίκτυο και δημοκρατία), β) πραγματεύεται ένα θέμα γενικού ενδιαφέροντος, γ) ουδέτερο ύφος ( χρήση γ ενικού π.χ. δηλώνει, λέγεται), δ) μικρή έκταση, ε) αναφορική λειτουργία της γλώσσας. Γ. Επικοινωνιακό πλαίσιο: Βασικό γνώρισμα του κειμένου που ζητείται είναι η εναρκτήρια προσφώνηση (Νέοι και νέες της Ευρώπης) και η καταληκτική έκφραση ευχαριστίας (Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας). Ο μαθητής δε θα πρέπει να ξεχνά ότι κατά τη διάρκεια της ομιλίας απαιτούνται κι άλλες προσφωνήσεις και αναφορές σε όσους συμμετέχουν στο συνέδριο. Η ομιλία προς τους Ευρωπαίους συνομηλίκους επιβάλλει απλό λόγο, οικειότητα και αμεσότητα στο ύφος, καθώς και χρήση α και β πληθυντικού προσώπου. 5

6 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ : Σκεπτικισμός για το ρόλο του διαδικτύου όσον αφορά την αναβάθμιση της δημοκρατίας, καθώς από τη μια δείχνει να προάγει το δημοκρατικό πολίτευμα και από την άλλη να το απειλεί. ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Α Ζητούμενο:Διαδίκτυο και αναβάθμιση δημοκρατίας Πρόσβαση στη γνώση σε όλους Πλουραλισμός απόψεων ( πολίτες, σύλλογοι, φορείς κάθε είδους) Διάλογος, επικοινωνία Δυνατότητα δημοψηφισμάτων Πολιτισμική αλληλεπίδραση, αποφυγή εθνικιστικών αντιλήψεων Πλούσια και ταχύτατη πληροφόρηση Β Ζητούμενο: Οι κίνδυνοι για τη δημοκρατία Απομόνωση και άρα, αδιαφορία για τις κοινές υποθέσεις Πνευματική νάρκωση Παραβίαση προσωπικών δεδομένων, καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Απουσία ελέγχου παραπληροφόρηση, προπαγάνδα Σύγχυση λόγω του όγκου των πληροφοριών, αδυναμία επισήμανσης του ουσιώδους Ιστοσελίδες που παρασύρουν σε παράνομες δραστηριότητες ή σε υιοθέτηση δογμάτων ΕΠΙΛΟΓΟΣ : Ανακεφαλαίωση και τρόποι αντιμετώπισης Επισήμανση κινδύνων Υπόδειξη ορθής χρήσης κυρίως από το σχολείο Έλεγχος από τους γονείς για τη χρήση του από τα παιδιά Θεσμικό πλαίσιο που θα προστατεύει από την ασυδοσία που κυριαρχεί στο χώρο ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ 6