ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ"

Transcript

1 1 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1. Τα δημογραφικά δεδομένα α. Ο πληθυσμός 1830 Η Ελλάδα είναι χώρα φτωχή με απαρχαιωμένες παραγωγικές δομές, μικρή σε έκταση και ολιγάνθρωπη. Σύνοραέκταση Τα σύνορα του νέου ελληνικού κράτους αποτελούν η γραμμή Αμβρακικού Παγασητικού Από τα νησιά του Αιγαίου ανήκουν μόνο οι Βόρειες Σποράδες και οι Κυκλάδες. Ο κορμός της χώρας είναι η Ρούμελη και ο Μωριάς Προσάρτηση Ιονίων νήσων και 1881 Προσάρτηση Θεσσαλίας Κατάσταση χώρας Κατάσταση πληθυσμού Διαφορά Ελλάδας- Δύσης Μετανάστευση μέσα στην Ελλάδα Μετανάστευση έξω από την Ελλάδα Αιτίες οικονομικής δυσπραγίας Κέντρα ελληνισμού βόρεια σύνορα της Ελλάδας σε Όλυμπο και Μακεδονία Αραιοκατοικημένη (από 15 (1828) σε 43 (1911) κάτοικοι στο τετραγωνικό χιλιόμετρο ) Εξάντληση τόπου και ανθρώπων Εδάφη γυμνά γύρω από τις πόλεις, εξαντλημένα από υπερβόσκηση και υλοτομία. Χωράφια χέρσα εξαιτίας εκτεταμένης αγρανάπαυσης (Τα περιφραγμένα περιβόλια λίγο βελτιώνουν την αίσθηση εγκατάλειψης που απέπνεε το τοπίο). Ο πληθυσμός αυξανόταν με γρήγορους ρυθμούς χωρίς ποτέ να εξαντλούνται τα περιθώρια δημογραφικής εξέλιξης Οικονομικές δυνατότητες περιορισμένες Παραγωγικά πλεονάσματα πενιχρά Σε περιόδους οικονομικής ασφάλειας ερχόταν η καταστροφή (π.χ. ναυτικός αποκλεισμός από τους Αγγλογάλλους, το 1854, στη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου, προκάλεσε πείνα, αρρώστια και ανθρώπινες απώλειες) μικρές δυνατότητες χώρας β. Οι μετακινήσεις μέσα και έξω από την Ελλάδα Οι πόλεις μεγάλωναν χωρίς να έχουν κάποια ομοιότητα με τα βιομηχανικά, εμπορικά, χρηματιστικά αστικά κέντρα της Δύσης. Οι πόλεις της μικρής Ελλάδας έμοιαζαν περισσότερο με μεγάλα χωριά. Μετακίνηση ανθρώπων από την ύπαιθρο στα αστικά κέντρα δε στόχευε αποκλειστικά σε εγκατάσταση στον αστικό χώρο, όπου η αργή ανάπτυξη των παραγωγικών δραστηριοτήτων δεν έδινε στους νεοφερμένους πολλές ευκαιρίες. Οι μεταναστεύσεις αγροτικού πληθυσμού προς τα λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, προς το Δούναβη, τη Νότια Ρωσία, και την Αίγυπτο ήταν συχνό φαινόμενο. Προς το τέλος του 19 ου και στις αρχές του 20 ου αιώνα άνοιξαν οι δρόμοι προς την Αμερική λόγω σταφιδικής κρίσης. 2. Οι παραγωγικές δυνάμεις μέσα και έξω από την Ελλάδα και η «Μεγάλη Ιδέα» Πολλές δεκαετίες μετά την ανεξαρτησία της, η Ελλάδα εξακολουθούσε να μοιάζει περισσότερο με την Ανατολή παρά με τη Δύση. Αιτίες φαινομένου: Απουσίαζαν τα ισχυρά κέντρα ανάπτυξης. Η χώρα δεν διέθετε σημαντικές πρώτες ύλες Δεν είχε πλεονάζον ειδικευμένο ή έστω φτηνό εργατικό δυναμικό Η συσσώρευση κεφαλαίου, ιδιωτικού και δημόσιου, ήταν ισχνή Η εσωτερική αγορά ήταν περιορισμένη έως ασήμαντη. Οι Έλληνες της διασποράς Έξω από τα σύνορα της χώρας υπήρχαν ισχυρά κέντρα ελληνισμού, πνευματικά, οικονομικά, παραγωγικά, τα οποία πολλές φορές κυριαρχούσαν στο χώρο τους αλλά και σε ευρύτερες περιοχές.

2 2 Στάση Ελλήνων διασποράς της Οι Έλληνες της διασποράς ανακαλύπτουν τη σημασία της φτωχής πατρίδας προς το τέλος του 19 ου αι Η Μεγάλη Ιδέα ως εθνική ιδεολογία Επιπτώσεις της εθνικής ιδεολογίας Έλληνες, ελληνικά κεφάλαια και πλούτος υπήρχαν και αναπτύσσονταν από την Ουκρανία ως το Σουδάν από το Δούναβη ως τον Καύκασο από τη Σμύρνη ως την Κιλικία Για τους Έλληνες των περιοχών αυτών το μικρό ελληνικό βασίλειο ήταν για πολλά χρόνια μια κακή ανάμνηση μάλλον, ένας φτωχός και ίσως ανεπρόκοπος συγγενής. Οι δικές τους επιτυχίες φάνταζαν ολότελα ξένες, σε σύγκριση με τη στασιμότητα και την ένδεια της μικρής Ελλάδας Χρειάστηκε να δυσκολέψουν για αυτούς οι οικονομικές και πολιτικές συνθήκες για να ανακαλύψουν τη σημασία που είχε η φτωχή τους πατρίδα ως ασφαλές καταφύγιο και ως πεδίο ανάπτυξης οικονομικών δραστηριοτήτων. Η Μεγάλη Ιδέα Η πρόοδος του εκτός συνόρων ελληνισμού ταλάνιζε το μικρό βασίλειο. Η Μεγάλη Ιδέα ενίσχυε την ιδέα ότι το υπάρχον κράτος δεν ήταν παρά μια ημιτελής κατασκευή, τα θεμέλια απλώς για κάτι μεγαλύτερο και δημιουργούσε προσδοκίες για ολοκλήρωση του εθνικού οράματος. Επιπτώσεις στον πολιτικό και οικονομικό χώρο σε εποχές που τα προβλήματα έμοιαζαν με ανοικτές πληγές (π.χ. Κρήτη και Μακεδονία) Οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν είχαν στραμμένο το ενδιαφέρον τους αποκλειστικά στα εσωτερικά ζητήματα, στην οικονομική ανόρθωση και τη γεφύρωση του χάσματος με τη Δύση. Αυξάνει το κόστος των προσπαθειών οι οικονομικές πρωτοβουλίες καθίστανται έρμαια των εθνικών κρίσεων

3 3 Αιτίες καθήλωσης του εσωτερικού εμπορίου (19 ος αι) Τελευταίες δεκαετίες του 19 ου αι Εξωτερικό εμπόριο Μέχρι το 1913 Παθητικό ισοζύγιο πληρωμών Σημασία εμπορίου Αύξηση αξίας συναλλαγών Β. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19 ο ΑΙΩΝΑ 1. Το εμπόριο Οικονομικά μεγέθη της χώρας Μικρός πληθυσμός Περιορισμένη αγοραστική δυνατότητα των κατοίκων Απουσία παραγωγικών μονάδων μεγάλου μεγέθους Η εσωτερική εμπορική κίνηση καθηλώνεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα Δημιουργήθηκε στις μεγαλύτερες πόλεις μια άξια λόγου εμπορική κίνηση, η οποία όμως σε μεγάλο ποσοστό τροφοδοτήθηκε από εισαγόμενα καταναλωτικά προϊόντα Το εμπόριο της χώρας συνδέθηκε με το εξωτερικό από τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας για τους ίδιους λόγους καθήλωσης του εσωτερικού εμπορίου. Όταν μιλάμε για εμπόριο στην Ελλάδα εννοούμε το εξωτερικό εμπόριο. Το εξωτερικό εμπόριο ήταν σχεδόν μόνιμα παθητικό για την Ελλάδα, δηλαδή η χώρα αγόραζε από το εξωτερικό πολύ περισσότερα από όσα πουλούσε εκεί το βασικό πρόβλημα ήταν το ισοζύγιο πληρωμών (η σχέση ανάμεσα στην αξία των εισαγωγών και των εξαγωγών) Συνέβαλε στην αντιμετώπιση του επισιτιστικού προβλήματος της χώρας Αποτελούσε και την πλέον αξιόπιστη πηγή εσόδων για τα δημόσια ταμεία ( τα έσοδα των τελωνείων αποτελούσαν πραγματικά ένα σημαντικό ποσοστό των δημόσιων εσόδων) Η ανάπτυξη του εξωτερικού εμπορίου ακολούθησε ρυθμούς ανάλογους με τη γενικότερη βελτίωση των εθνικών οικονομικών μεγεθών αλλά και με τους ρυθμούς ανάπτυξης της διεθνούς εμπορικής κίνησης. Στατιστικά, η αύξηση της αξίας των συναλλαγών παρουσιάζεται εντυπωσιακή Συνολική αξία εισαγωγών και εξαγωγών: 1851 : περίπου χρυσές δραχμές 1901 : χρυσές δραχμές 1911 : χρυσές δραχμές (Στο ίδιο διάστημα η Ελλάδα διευρύνθηκε με την προσάρτηση των Ιονίων νήσων και της Θεσσαλίας, ενώ ο πληθυσμός της αυξήθηκε κατά 2,5 φορές Εξαγωγές και εισαγωγές Εξαγωγές 19 ος αι: το μεγαλύτερο μέρος του εξαγωγικού εμπορίου της Ελλάδας αφορούσε γεωργικά προϊόντα (περισσότερο από τα 2/3 σε αξία του συνόλου των εξαγωγών ήταν γεωργικά προϊόντα) Η γενική τάση οδηγούσε προς τη διεύρυνση του ποσοστού των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων, που έφτασαν να αντιπροσωπεύουν τα 3/4 των συνολικών εξαγωγών στη δεκαετία Εξαγώγιμα προϊόντα: σταφίδα έχει την πρώτη θέση, που από μόνη της πλησίαζε σε αξία το 1/2 των συνολικών εξαγωγών ελαιόλαδο ακολουθεί με μεγάλη διαφορά κρασί μετά το 1900 μικρές ποσότητες φυτικών προϊόντων για βιομηχανική επεξεργασία κατεργασμένα δέρματα π.χ. βαμβάκι (την εποχή του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου) ή ο σταθερά ανερχόμενος καπνός, που όμως αντιπροσώπευε ακόμα ασήμαντο ποσοστό των εξαγωγών (2-3%) σημαντική εμπορική κίνηση μέχρι το 1880 η οποία όμως σχεδόν εξαφανίστηκε στη συνέχεια πρώτες ύλες/ από το τέλος του 19 ου αι πλησίαζαν το 1/5 της

4 4 Εισαγωγές Χώρες συναλλαγών Ελληνική δραστηριότητα στο εξωτερικό Περιοχές δραστηριότητας μεταλλευτικά προϊόντα συνολικής αξίας των εξαγωγών. Επρόκειτο κυρίως για μόλυβδο, μαγγανιούχα μεταλλεύματα, σμύριδα και θηραϊκή γη Οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων ήταν κυριολεκτικά ασήμαντες. Τα αγροτικά είδη αντιπροσώπευαν σταθερά το 1/3 (σε αξία) του συνόλου Εισαγώγιμα προϊόντα: δημητριακά το σιτάρι ιδιαίτερα, καθώς η εγχώρια παραγωγή δεν ήταν σε θέση να καλύψει τις επισιτιστικές ανάγκες του πληθυσμού. βιομηχανικά κυριαρχούσαν τα υφάσματα και τα νήματα προϊόντα ορυκτά άνθρακας ξυλεία χημικά προϊόντα μηχανήματα Οι χώρες με τις οποίες η Ελλάδα ανέπτυξε στο διάστημα αυτό (19 ος αι) εμπορικούς δεσμούς ήταν, ως επί το πλείστον, τα βιομηχανικά κράτη της Δυτικής Ευρώπης. Αγγλία απορροφούσε το σύνολο σχεδόν των εξαγωγών σταφίδας, αλλά και ένα σημαντικό ποσοστό των μεταλλευμάτων (μολύβδου) Γαλλία μικρότερα ευρωπαϊκά κράτη, π.χ. Βέλγιο Οθωμανική αυτοκρατορία οι εμπορικές σχέσεις, αν και υπαρκτές, δεν βρίσκονται στην πρώτη θέση από πλευράς όγκου και αξίας. Η ελληνική εμπορική δραστηριότητα δεν περιοριζόταν μέσα στα σύνορα του ελληνικού κράτους. Ισχυροί ελληνικοί εμπορικοί οίκοι είχαν επεκτείνει τον ίδιο καιρό τις δραστηριότητές τους στις γύρω από την Ελλάδα περιοχές. Στη Νότια Ρωσία, στις χώρες από τις οποίες διέρχεται ο Δούναβης, στην Κωνσταντινούπολη και σε άλλα λιμάνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στη Σμύρνη και την Αλεξάνδρεια οι εμπορικές δραστηριότητες των Ελλήνων αναπτύσσονταν ανταγωνιστικά ως προς τις δραστηριότητες όχι μόνο των εγχώριων εμπόρων, αλλά και των εμπορικών οίκων των ισχυρών βιομηχανικών κρατών της Δύσης.

5 5 Αιτίες ανάπτυξης Συγκεκριμένα γεγονότα που ευνόησαν την ελληνική ναυτιλία Αιτίες παρακμής ελληνικής ναυτιλίας Νέα εμπορικά κέντρα - Σύρος Πορεία ελληνικής ναυτιλίας Συντελεστές ανάπτυξης 2 Η εμπορική ναυτιλία Πριν την Ελληνική Επανάσταση ( ) 18 ος αι: Παρατηρήθηκε σημαντική ναυτιλιακή και εμπορική δραστηριότητα σε πολλές παραλιακές περιοχές του ελληνικού χώρου και σε νησιά Η δραστηριότητα αυτή ευνοήθηκε από διάφορες συγκυρίες (έξοδος της Ρωσίας στη Μαύρη θάλασσα+ εμπόριο που αναπτύχθηκε στα λιμάνια της περιοχής π.χ. στην Οδησσό- και στη Μεσόγειο) Συνθήκη Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774) μεταξύ Ρωσίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: τα χριστιανικά ελληνικά πλοία προστατεύονταν από τη ρωσική ισχύ ευνοήθηκε ραγδαία η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους Γαλλική Επανάσταση και Ναπολεόντειοι πόλεμοι: η διάσπαση του ηπειρωτικού αποκλεισμού, τον οποίο είχε επιβάλει το εμπορικό ναυτικό στα γαλλικά λιμάνια έφερνε μεγάλα κέρδη η εξαφάνιση των γαλλικών πλοίων από την Ανατολική Μεσόγειο δημιούργησε κενά, που έσπευσαν να εκμεταλλευτούν οι Έλληνες Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης ( ) Στη διάρκεια των συγκρούσεων τη δεκαετία της Επανάστασης ( ) ο ελληνικός εμπορικός στόλος μετατράπηκε σε πολεμικό οι δρόμοι του εμπορίου έκλεισαν τα παραδοσιακά ναυτικά κέντρα γνώρισαν την καταστροφή (π.χ. Ψαρά, Γαλαξίδι) ή την παρακμή Από την ακμάζουσα προεπαναστατική ναυτιλία απέμειναν λίγα πράγματα. Το κυριότερο από αυτά ήταν η προδιάθεση για τη θάλασσα και η γνώση των ναυτικών υποθέσεων. Μετά την ελληνική επανάσταση ( ) Στο ελληνικό κράτος, στη θέση των παλαιών κέντρων που παρήκμασαν, αναδείχθηκαν νέα Το πιο σημαντικό εμπορικό κέντρο ήταν η Σύρος, η οποία στη διάρκεια της Επανάστασης δέχτηκε κύματα προσφύγων, κυρίως από τη Χίο. Η στρατηγική θέση του νησιού, στο κέντρο του Αιγαίου και πάνω ακριβώς στις διαδρομές που συνέδεαν τα Στενά και τη Μαύρη Θάλασσα με τους μεσογειακούς δρόμους του εμπορίου, συνέβαλε στη δημιουργία ισχυρότατου -όχι μόνο για τα ελληνικά μέτρα- ναυτιλιακού κέντρου. Στην ανάπτυξη αυτή σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η δυναμική παρουσία και δραστηριότητα των ελληνικών παροικιών στα κυριότερα εμπορικά κέντρα της περιοχής: στα λιμάνια της Νότιας Ρωσίας, στις εκβολές του Δούναβη, στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη και αργότερα στην Αίγυπτο. 19 ος αι: ανοδική πορεία ελληνικής ναυτιλίας (παρά τις περιόδους κρίσης που πέρασε και παρά τον ανταγωνισμό των υψηλού κόστους και τεχνικών απαιτήσεων ατμοπλοίων) Ο αριθμός και η χωρητικότητα των πλοίων της δεν έπαυαν να αυξάνουν Συνολική χωρητικότητα ελληνικών πλοίων: τόνοι 1866 πάνω από τόνοι Η ανάπτυξη αυτή δεν ήταν αυτονόητη Υπήρξαν έντονες αυξομειώσεις στην περίοδο κατά την οποία τα ελληνικά ιστιοφόρα αντικαταστάθηκαν από ατμόπλοια Το ίδιο χρονικό διάστημα πολλά από τα εθνικά δημόσια έργα έγιναν για την εξυπηρέτηση της ναυτιλιακής δραστηριότητας κατασκευάστηκαν λιμάνια δημιουργήθηκε ένα σύστημα φάρων ασφαλέστερη η ναυσιπλοΐα στις ελληνικές θάλασσες

6 6 Η ελληνική ναυτιλία στην εποχή του ατμού Ποιοι συμμετείχαν στις πρωτοβουλίες Αναστολή ανάπτυξης Ανάπτυξη Οι συνέπειες του πολέμου στην ελληνική ναυσιπλοΐα Ατμόπλοια Μετά τα μέσα του 19 ου αι ξεκίνησαν πρωτοβουλίες και συγκροτημένες προσπάθειες για είσοδο ελληνικής ναυτιλίας στην εποχή του ατμού. Τα κεφάλαια που χρειάζονταν για την κατασκευή ή την αγορά και τη συντήρηση των ατμοπλοίων ήταν σημαντικά 1. ανατράπησαν οι παραδοσιακές εφοπλιστικές σχέσεις που ίσχυαν για τα ιστιοφόρα 2. αναζητήθηκαν κεφάλαια μέσω εταιρειών και ισχυρών επιχειρηματικών σχημάτων Συμμετείχαν ενεργά: κράτος τράπεζες (η Εθνική Τράπεζα ιδιαίτερα) οι εκτός των συνόρων ομογενείς Η περιορισμένη διαθεσιμότητα κεφαλαίων Ο αυξημένος επιχειρηματικός κίνδυνος ανέστειλαν την ανάπτυξη της ελληνικής ατμοπλοΐας. Η παρουσία της ατμοπλοΐας άρχισε να γίνεται αισθητή μόλις την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα. Αύξηση αριθμού ατμοπλοίων: ελληνικά ατμόπλοια ελληνικά ατμόπλοια ελληνικά ατμόπλοια Η ανάπτυξη αυτή στηρίχθηκε στην κυριαρχία Ελλήνων επιχειρηματιών στις μεταφορές στην περιοχή του Δέλτα του Δούναβη στην κίνηση στο ίδιο το ποτάμι. Ο Α Παγκόσμιος πόλεμος Οι καταστροφές που προκάλεσε ο Α Παγκόσμιος πόλεμος + Οι μεγάλες οικονομικές και πολιτικές αλλαγές που έφερε στα κράτη του Ευξείνου Πόντου μετέβαλαν για μια ακόμα φορά τα δεδομένα ( Το 1919 ο ελληνικός εμπορικός στόλος είχε υποδιπλασιαστεί, σε σχέση με το Στην ουσία χρειάστηκε μια νέα αρχή) 3. Η διανομή των εθνικών κτημάτων Ορισμός «Εθνικές γαίες» από τα πολλά προβλήματα που κληροδότησε η οθωμανική κατοχή στο νέο ελληνικό κράτος που ξεχώριζε για την έκταση, τη σημασία και την πολυπλοκότητα του = ακίνητες, οι κτηματικές ιδιοκτησίες των Οθωμανών στις περιοχές που περιήλθαν στον έλεγχο του ελληνικού κράτους. Η γη αυτή ανήκε είτε στο οθωμανικό δημόσιο είτε σε μουσουλμανικά ιδρύματα είτε σε ιδιώτες, ως ιδιοκτησία ή ως δικαίωμα νομής (εκμετάλλευσης). Δυνατότητες χρήσης Έκταση Οι εθνικές γαίες περιήλθαν στην κυριότητα του ελληνικού κράτους επαναστατικώ δικαίω». Για τις ελληνικές επαναστατικές κυβερνήσεις αποτελούσαν το πρώτο και, ουσιαστικά, το μόνο κεφάλαιο στη διάρκεια του πολέμου. Xρησιμοποιήθηκαν 1. ως υποθήκες για τη σύναψη δανείων 2. ως μέσα εξασφάλισης εσόδων, μέσω της εκποίησής τους. Υπολογισμός κατά προσέγγιση, καθώς το σχετικό με την έγγειο ιδιοκτησία οθωμανικό καθεστώς ήταν περίπλοκο + οι μηχανισμοί απογραφής των περιουσιακών στοιχείων. Υπολογίζεται ότι η έκταση των εθνικών κτημάτων ανερχόταν χονδρικά σε έως στρέμματα.

7 7 Προβλήματα στην εφαρμογή της διανομής των εθνικών γαιών Δικαιώματα Πολλοί από τους καλλιεργητές των κτημάτων αυτών είχαν δικαιώματα εκμετάλλευσης εκμετάλλευσης της γης από τα προεπαναστατικά χρόνια καλλιεργούσαν για πολλές γενιές τα χωράφια, αποδίδοντας ένα ποσοστό (περίπου 15%) στον κατ' όνομα ιδιοκτήτη, καθώς και το φόρο επί της παραγωγής, τη δεκάτη. Eίχαν ισχυρά δικαιώματα ιδιοκτησίας πάνω στη γη και ήταν δύσκολο για το κράτος να τους ζητήσει να την εξαγοράσουν καταβάλλοντας υψηλό τίμημα. Τίτλοι ιδιοκτησίας Η εξαγορά προϋπέθετε και ξεκάθαρους τίτλους ιδιοκτησίας, προσδιορισμό δηλαδή του προς εξαγορά αντικειμένου, πράγμα που ήταν ανύπαρκτο στον οθωμανικό χώρο, όπου υπήρχαν συνήθως επάλληλα δικαιώματα επί της γης Εξαγορά από Στη Στερεά Ελλάδα: σημαντικό μέρος των εθνικών γαιών, που δεν ήταν υπό τον ιδιώτες έλεγχο των επαναστατών στο τέλος του πολέμου πέρασαν στα χέρια ιδιωτών με απευθείας εξαγορά από τους Οθωμανούς ιδιοκτήτες σε χαμηλή τιμή το κράτος έχανε την ευκαιρία της διαμεσολάβησης και της αποκόμισης προσόδων. Καταπατήσεις Ιδιαίτερα σε εποχές ταραχών και κρίσης, οι καταπατήσεις δύσκολα μπορούσαν να Οθωμανικό και βυζαντινορωμαϊκό δίκαιο Αιτίες πολυτεμαχισμού Συνέπειες πολυτεμαχισμού Ρόλος των τοπικών πολιτευτών Οριστική αντιμετώπιση προβλήματος εθνικών γαιών Στόχοι αποδειχθούν σε εδάφη με αμφισβητούμενα πιστοποιητικά ιδιοκτησίας. Στο χώρο της έγγειας ιδιοκτησίας το οθωμανικό διέφερε από το βυζαντινορωμαϊκό, το οποίο είχε υιοθετήσει το ελεύθερο ελληνικό κράτος. Προσαρμογή των πραγματικών δεδομένων στη μεταβολή άφηνε μεγάλα περιθώρια για κάθε είδους ατασθαλίες. Πολυτεμαχισμός γαιών Οι τάσεις οδηγούσαν στον πολυτεμαχισμό των εθνικών γαιών σε μικρές και μεσαίες ιδιοκτησίες Αιτίες: έλλειψη μεγάλων κεφαλαίων τάση απόκτησης ακίνητης περιουσίας στις πόλεις, ιδιαίτερα στην Αθήνα Αμβλύνθηκαν οι αντιθέσεις αποτροπή σημαντικών κοινωνικών εντάσεων Ευνοήθηκε η ανάπτυξη ενός συστήματος πολιτικής προστασίας, επειδή οι μικρές ιδιοκτησίες ήταν: ευπρόσβλητες στις κρίσεις έκθετες στις διαθέσεις της αγοράς και στις φορολογικές πιέσεις Αναλάμβαναν να περιορίσουν τις ασκούμενες πιέσεις παρεμβαίνοντας στους κυβερνητικούς μηχανισμούς του κράτους Ρόλος ανάλογος των προεστών της προεπαναστατικής περιόδου Νομοθετικές ρυθμίσεις ( ) Με νομοθετικές ρυθμίσεις κατά την περίοδο Να εξασφαλιστούν κατά προτεραιότητα οι ακτήμονες Να εξασφαλιστούν εκ μέρους του κράτους, μέσα από τη διαδικασία της εκποίησης, τα μεγαλύτερα δυνατά έσοδα ανάσα στο διαρκές δημοσιονομικό αδιέξοδο Μόνον ο πρώτος (εξασφάλιση ακτημόνων) επετεύχθη σε ικανοποιητικό βαθμό Αντιφατικότητα στόχων Ρυθμίσεις Οι δικαιούχοι αγρότες μπορούσαν να αγοράσουν όση γη ήθελαν, με ανώτατο όριο: Ξηρικά εδάφη Αρδευόμενα εδάφη 80 στρέμματα 40 στρέμματα Διανομή στρέμματα με παραχωρητήρια Συμπέρασμα Οι φιλοδοξίες ή οι δυνατότητες των αγροτών για απόκτηση

8 8 Επισήμανση Αξιολόγηση νομοθετικών ρυθμίσεων καλλιεργήσιμης έκτασης ήταν περιορισμένες Ο πολυτεμαχισμός της γης ήδη μεγάλος Για τις περιοχές που χαρακτηρίζονταν ως φυτείες, ελαιόδεντρα και αμπέλια, ο μέσος όρος έκτασης των ιδιοκτησιών ήταν σαφώς μικρότερος εκείνων που προορίζονταν για καλλιέργεια δημητριακών. + Σημαντική διανομή καλλιεργήσιμων γαιών, ιδιαίτερα αν συγκριθεί με τα προηγούμενα χρόνια ( ) - Μόνο το 50% περίπου του αντιτίμου των παραχωρούμενων γαιών πληρώθηκε τελικά στο κράτος από τους αγοραστές της εθνικής αυτής ιδιοκτησίας. Απουσία βαριάς βιομηχανίας στην Ελλάδα Σκοπός δραστηριοτήτων Εξαγωγές Νομοθεσία 4. Η εκμετάλλευση των ορυχείων Περιορισμός ενδιαφέροντος για εκμετάλλευση του υπεδάφους Εξαγωγές Εξυπηρέτηση περιορισμένων τοπικών αναγκών (δραστηριότητες λατομείων, παραγωγή οικοδομικών υλικών) Κυρίως μεταλλευτικά προϊόντα που τα ισχυρά βιομηχανικά κράτη της Δυτικής Ευρώπης χρησιμοποιούσαν ως πρώτες ύλες στη μεταλλουργία τους Τα προϊόντα αυτά εξάγονταν ή ακατέργαστα ή μετά από στοιχειώδη μόνο επεξεργασία. Αιτίες ανάπτυξης Η Ελλάδα είχε ικανοποιητική ποικιλία κοιτασμάτων (συνήθως σε μικρές ποσότητες) Ενθάρρυνση μεθοδικής εκμετάλλευσής τους στις αρχές της δεκαετίας του 1860 με νομοθεσία που επέτρεπε την «εκχώρηση» μεταλλευτικών δικαιωμάτων με ευνοϊκούς όρους ραγδαία εξέλιξη του κλάδου Συγκυρία Τα έργα για τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ (ολοκληρώθηκε το 1869) Το ίδιο το άνοιγμα της διώρυγας αναβάθμιση της Ανατολικής Μεσογείου Μεταλλεία Λαυρίου Άλλες περιοχές Μάρμαρο Λαύριο: η πιο γνωστή περιοχή μεταλλευτικής δραστηριότητας (όπως και στην αρχαιότητα) 1866: άρχισε τις εργασίες της στο Λαύριο μία γαλλο-ιταλική εταιρεία (Σερπιέρι-Ρου) (στόχος : η εξαγωγή μεταλλεύματος όχι μόνο από τα υπόγεια κοιτάσματα αλλά και από τις «σκωρίες», τα υλικά που είχαν συσσωρευτεί εκεί από την αρχαιότητα. Η τεχνολογία της εποχής επέτρεπε την απόσπαση μεταλλεύματος από αυτά τα κατάλοιπα. Εξόρυξη αργύρου και μολύβδου γνώρισε σημαντική άνθηση πρόσθεσε στις ελληνικές εξαγωγές προϊόντα αξίας πολλών εκατομμυρίων δραχμών. Μήλος (θειάφι) Νάξος (σμύριδα) Θήρα (θηραϊκή γη, που χρησιμοποιήθηκε ως οικοδομικό υλικό σε μεγάλα έργα) Προϊόν της οικοδομικής ανάπτυξης που γνώρισε η χώρα μετά τη δεκαετία του 1870 Η αξιοποίηση των μαρμάρων που διέθετε η χώρα πήρε σημαντικές

9 9 Αλυκές διαστάσεις κατά τα τέλη του 19ου αιώνα Πηγή σημαντικών δημοσίων εσόδων κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα 5. Δημιουργία τραπεζικού συστήματος Αναγκαιότητα Με την ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους: ύπαρξης Κεντρικό σημείο των κυβερνήσεων η δημιουργία κεντρικής τράπεζας και τραπεζικού τραπεζικού συστήματος αντάξιου εκείνων που λειτουργούσαν στις χώρες της συστήματος Δυτικής Ευρώπης. Η ίδρυση Κυβερνητικές ανάγκες τραπεζικών Διαχείριση κρατικού δανεισμού ιδρυμάτων θα Έκδοση χαρτονομίσματος εξυπηρετούσε Λύση στο χρόνιο πρόβλημα των πιστωτικών αναγκών της οικονομίας θα εξασφάλιζε στις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τα απαραίτητα κεφάλαια με όρους οργανωμένης αγοράς και όχι τοκογλυφίας Κατάσταση Σε πρωτόγονη κατάσταση πιστωτικού Συνδεμένο με το εμπόριο των αγροτικών προϊόντων και ιδιαίτερα με τις συστήματος εξαγωγές της σταφίδας Τοκογλυφία Έμποροι = πιστωτές, με τοκογλυφικές διαθέσεις και όρους Ο δανεισμός δημιουργούσε προϋποθέσεις εκμετάλλευσης προαγορά της επικείμενης παραγωγής, με δυσμενείς για τον παραγωγό όρους Περιορισμός επιχειρηματικών πρωτοβουλιών Στόχοι κράτους Εξάλειψη της τοκογλυφίας Δημιουργία ενός πιο σύγχρονου πιστωτικού συστήματος, ικανού να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα ειδικών κοινωνικών ομάδων. Ίδρυση Εθνικής Τράπεζας Πότε; 1841 Κεφάλαια ίδρυσης Κυρίως από το εξωτερικό Έντονη παρουσία κρατικών παραγόντων Μέτοχοι Ο κεφαλαιούχος Εϋνάρδος Το ελληνικό κράτος (20% του αρχικού κεφαλαίου) Έλληνες έμποροι και επιχειρηματίες της διασποράς Ξένες προσωπικότητες από το χώρο της οικονομίας και της πολιτικής. Στις επόμενες διευρύνσεις του κεφαλαίου της Τράπεζας άρχισαν να μετέχουν κεφαλαιούχοι, έμποροι κυρίως, του ελληνικού χώρου (Σκουζές, Ράλλης κ.λπ.) Θεμελιωτής και Γεώργιος Σταύρου πρώτος ιδρυτής Δραστηριότητες Στα πρώτα στάδια: μάλλον χωρίς σαφή προσανατολισμό (οι συνθήκες που επικρατούσαν στην ελληνική οικονομία δεν ήταν δυνατόν να αλλάξουν με ταχείς ρυθμούς) Μεγάλο πλεονέκτημα ( + κύρια πηγή εσόδων της) εκδοτικό δικαίωμα (= η δυνατότητα της να εκδίδει τραπεζογραμμάτια, χαρτονομίσματα δηλαδή, για λογαριασμό του ελληνικού κράτους) Αποτελέσματα Εξάπλωση εργασιών Τράπεζας από την Αθήνα στις κύριες επαρχιακές πόλεις Ερμούπολη 1845 Πάτρα 1846 κ.λπ. αντιμετώπιση αρνητικών επιρροών που ασκούσε το τοκογλυφικό σύστημα. Η Τράπεζα κέρδισε την εμπιστοσύνη της ελληνικής κοινωνίας

10 10 Άλλες Τράπεζες από τη δεκαετία του 1860 Διαφορά με την Ευρώπη Είδη βιομηχανιών Προβλήματα Απόπειρα ανάπτυξης Κατάληξη Είδη βιομηχανιών διαδοχικές διευρύνσεις του μετοχικού της κεφαλαίου. Παρέμεινε για άλλες δεκαετίες το κυρίαρχο τραπεζικό συγκρότημα του ελληνικού χώρου. Ιονική Τράπεζα (ιδρύθηκε το 1839 στα υπό αγγλική κατοχή τότε Ιόνια νησιά) Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας Γενική Πιστωτική Τράπεζα Τράπεζα Βιομηχανικής Πίστεως κλπ 6. Βιομηχανία 19 ος αι: ελάχιστα κοινά σημεία με Δυτική και Κεντρική Ευρώπη (= Βιομηχανική Επανάσταση) Η ανάπτυξη της βιομηχανίας ήταν θεωρητική, συνήθως ως σχέδιο ή πρόθεση, σπάνια ως εφαρμογή Η ακτινοβολία των επιτευγμάτων των ευρωπαϊκών κρατών έφερνε διαρκώς στο προσκήνιο το ζήτημα της βιομηχανικής ανάπτυξης Η απουσία των απαραίτητων για την ανάπτυξη της βιομηχανίας προϋποθέσεων οδηγούσε τις προθέσεις σε αδιέξοδο. Πρώτες δεκαετίες της ανεξαρτησίας: Εμφάνιση μονάδων παραγωγής, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν βιομηχανικές, με αποσπασματικό, ευκαιριακό ίσως τρόπο αποσκοπούσαν στην εξυπηρέτηση τοπικών αναγκών (σχετίζονταν με επεξεργασία αγροτικών προϊόντων) αλευρόμυλοι ελαιοτριβεία βυρσοδεψεία κλωστήρια Οι μονάδες αυτές δεν αποτέλεσαν την αφετηρία για τη δημιουργία πιο σύνθετων βιομηχανικών συγκροτημάτων Στις περισσότερες περιπτώσεις, παρέμειναν στάσιμες και περιορισμένες ως προς τα οικονομικά τους μεγέθη. Ο δισταγμός αυτός οφειλόταν: στη μικρή έκταση της εγχώριας αγοράς στην πίεση των εισαγόμενων προϊόντων στην έλλειψη πολυάριθμου, ειδικευμένου και φθηνού εργατικού δυναμικού. 1870: Πρώτη προσπάθεια ανάπτυξης Πρώτη απόπειρα ανάπτυξης των βιομηχανικών δραστηριοτήτων στη χώρα σαράντα περίπου χρόνια από την απόκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας 1870: σημειώθηκε κύμα ίδρυσης βιομηχανικών επιχειρήσεων, περισσότερων από εκατό Τάση αύξησης του δυναμικού των ήδη υπαρχουσών μονάδων. Η απόπειρα έχασε τη δυναμική της Επιστροφή στην ύφεση και τη στασιμότητα. Τέλη 19 ου -αρχές 20 ου αι Δημιουργία βιομηχανικού δυναμικού σχετικά σταθερού, πολυδιάστατου Τάσεις ανάπτυξης βαριάς βιομηχανίας: μεταλλουργίας ναυπηγικής

11 11 Προβλήματα Προσάρτηση Επτανήσων (1864) και Θεσσαλίας (1881) Αιτία αλλαγής Προβλήματα Κατάσταση υποδομών Διοίκηση Προβλήματα τσιμεντοβιομηχανίας (πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές του 20 ου αιώνα). Έλλειψη κεφαλαίων Διασπορά των υπαρχόντων κεφαλαίων σε πλήθος δραστηριοτήτων Ασφυκτικά περιορισμένη -εδαφικά και πληθυσμιακά- βάση οικονομικής εξάπλωσης Έλλειψη πρώτων υλών Χρόνια έλλειψη εργατικών χεριών Έλλειψη τεχνικής και γενικής παιδείας Περιορισμός δυνατότητας εφαρμογής καινοτομιών και τεχνολογικής εξέλιξης λόγω ελλιπούς κατάρτισης Δεν άλλαξαν τις παραπάνω περιοριστικές συνθήκες Αλλαγή δεδομένων (Βαλκανικοί πόλεμοι): ενσωμάτωση μεγάλων εκτάσεων και πληθυσμών Χρόνιες αδυναμίες της ελληνικής βιομηχανίας. Αδυναμία να αντέξει τον εξωτερικό ανταγωνισμό Βιομηχανία προσηλωμένη σε δευτερεύουσες δραστηριότητες Αναζήτηση της σωτηρίας της στην παρέμβαση του κράτους, με δασμολογικά ή άλλα ενισχυτικά μέτρα. 7. Τα δημόσια έργα : πρωτόγονες οι υποδομές του ελληνικού κράτους. Οικονομική και διοικητική λειτουργία του κράτους, είτε δεν υπήρχαν καθόλου, είτε βρίσκονταν σε κακή κατάσταση γέφυρες αμαξιτοί δρόμοι, λιμάνια, υδραγωγεία, δημόσια κτίρια, Στρέφει το ενδιαφέρον της προς την κατασκευή των απαραίτητων, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, έργων. Αντίξοες συνθήκες Αδυναμία εξεύρεσης των αναγκαίων οικονομικών πόρων Βεβαρημένο δημοσιονομικό φορτίο, εξυπηρέτηση δηλαδή των δανείων που είχαν συναφθεί στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια του Αγώνα και αργότερα, στους δύσκολους καιρούς της κρατικής συγκρότησης της Ελλάδας. Έλλειψη του ιδιωτικού ενδιαφέροντος στις χερσαίες συγκοινωνίες και τα δημόσια έργα (οι επενδύσεις στις βασικές αυτές υποδομές δεν ήταν ιδιαίτερα κερδοφόρες) Το κράτος προσπάθησε να ξεπεράσει τις δυσκολίες με τις δικές του δυνάμεις. Η δραστηριότητά του ήταν υποτονική, τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του 1870 τα χρήματα έλειπαν οι μέθοδοι που υιοθετήθηκαν δεν ήταν δημοφιλείς (για παράδειγμα, οι

12 12 Αιτίες ανάπτυξης Ανασταλτικοί παράγοντες Οφέλη αποξηράνσεων Διώρυγα της Κορίνθου Άλλα έργα Αξία σιδηροδρόμου Απόκτηση σιδηροδρομικού δικτύου Προβλήματα στην Ελλάδα αγγαρείες των αγροτών στην κατασκευή δρόμων) ος αι: οδικό δίκτυο Τέλος του 19ου αιώνα και αρχές του 20ού αι.: προτεραιότητα στην πύκνωση του οδικού δικτύου Παράγοντες που προώθησαν την κατασκευή οδικού δικτύου η οικονομική ανάπτυξη οι πιο γρήγοροι ρυθμοί αστικοποίησης η δημιουργία των κεντρικών σιδηροδρομικών αξόνων η ανάπτυξη του εσωτερικού εμπορίου Μεγάλο κόστος της κατασκευής δρόμων σε ορεινά εδάφη «Ανταγωνισμός» των θαλάσσιων συγκοινωνιών που κυριαρχούσαν στις μεταφορές κοντά στα παράλια, δηλαδή σε πολύ μεγάλο τμήμα της χώρας. Αποξηράνσεις Έδιναν πλούσια καλλιεργήσιμη γη Ήταν ο μόνος τρόπος καταπολέμησης της ελονοσίας (μάστιγα για την αγροτική Ελλάδα ως τα μέσα του 20ού αιώνα) Πολλά αποστραγγιστικά έργα έγιναν στη χώρα, με πιο σημαντικό την αποξήρανση της λίμνης Κωπαΐδας στη Βοιωτία. Έργα που αφορούν στη ναυσιπλοΐα Ξεκίνησε το 1881 από μια υπερβολικά αισιόδοξη γαλλική τεχνική εταιρεία. Ολοκληρώθηκε το 1893, βελτιώνοντας τους όρους της ναυσιπλοΐας (έκανε περιττό τον περίπλου της Πελοποννήσου). Διάνοιξη του πορθμού του Ευρίπου Κατασκευή φάρων στις ακτές 8. Το δίκτυο των σιδηροδρόμων Κυριαρχία του σιδηροδρόμου στις χερσαίες μεταφορές στα ανεπτυγμένα κράτη του 19ου αιώνα έλυνε το πρόβλημα της μεταφοράς μεγάλου όγκου προϊόντων με μικρό κόστος ώθηση στη βιομηχανική επανάσταση, την αύξηση της παραγωγής και τη δημιουργία μεγάλων πόλεων εξασφάλιζε την τροφοδοσία των πόλεων με τρόφιμα, τα εργοστάσια με πρώτες ύλες και την αγορά με προϊόντα ο σιδηρόδρομος έγινε το σύμβολο των νέων καιρών και το συνώνυμο της ανάπτυξης κατά το 19ο αιώνα Σημαντική προϋπόθεση για την είσοδο των μικρότερων και πιο καθυστερημένων οικονομικά χωρών στο χώρο των ανεπτυγμένων κρατών Λίγα χρόνια μετά την ανεξαρτησία της Ελλάδας, ίσως το 1835: άρχισαν οι συζητήσεις για κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου Ανυπέρβλητες δυσκολίες περιόριζαν τις συζητήσεις για πολλές δεκαετίες στο χώρο των θεωρητικών αναλύσεων και των απλών επιθυμιών: η κατασκευή της σιδηροδρομικής υποδομής ήταν ιδιαίτερα πολυέξοδη υπόθεση απαιτούσε κεφάλαια που το μικρό ελληνικό κράτος δεν μπορούσε να εξοικονομήσει η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, επιχειρήσεων ή πιστωτικών ιδρυμάτων,

13 13 Πρώτη προσπάθεια Συγκυρίες Πότε ολοκληρώθηκε το δίκτυο Μεγάλη ώθηση Οικονομικά προβλήματα Διαφορά με το διεθνές δίκτυο Χρηματοδότηση Διάψευση υπολογισμών Θετικά προϋπέθετε ότι το προς κατασκευή δίκτυο θα ήταν αποδοτικό (θα εξασφάλιζε τη μεταφορά πρώτων υλών, ζωτικών για τη βιομηχανία, και καταναλωτικών αγαθών, που οι τοπικές αγορές θα ήταν σε θέση να απορροφήσουν). το ενδιαφέρον των ξένων ή των ομογενών επενδυτών παρέμενε πολύ μικρό. η γειτνίαση της θάλασσας, στις περισσότερες περιοχές της χώρας, δεν βοηθούσε τα πράγματα, καθώς οι θαλάσσιες μεταφορές περιόριζαν την αποδοτικότητα του σιδηροδρομικού δικτύου. Μέχρι τη δεκαετία του 1880: η μόνη σιδηροδρομική γραμμή που είχε κατασκευαστεί στην Ελλάδα ήταν αυτή που συνέδεε την Αθήνα με τον Πειραιά και είχε μήκος μόλις 9 χιλιομέτρων Χρειάστηκαν δώδεκα χρόνια και πολλές περιπέτειες για να κατασκευαστεί. Όλες οι υπόλοιπες περί σιδηροδρόμου διακηρύξεις και τα φιλόδοξα σχέδια παρέμεναν ανεφάρμοστα, καθώς η υλοποίησή τους συγκινούσε μόνο τους κερδοσκόπους Οι γενικότερες αλλαγές που προοδευτικά μετέβαλαν τα δεδομένα της ελληνικής οικονομίας ως το 1881, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για υλοποίηση των σχεδίων κατασκευής σιδηροδρομικού δικτύου. Την ίδια περίπου εποχή, γύρω από τη χώρα, προχωρούσε η κατασκευή μεγάλων συγκοινωνιακών αξόνων που συνέδεαν την Κεντρική Ευρώπη με την Κωνσταντινούπολη, τη Μικρά Ασία και την Ανατολή ως την Ινδία. Η σύνδεση της Ευρώπης με την Ανατολή γινόταν και ατμοπλοϊκά από το Πρίντεζι της Ιταλίας προς το Σουέζ και τον Ινδικό Ωκεανό. Οι ελληνικές κυβερνήσεις (με πρωθυπουργό τον Τρικούπη, κυρίως) έκριναν ότι οι ελληνικές συγκοινωνιακές υποδομές έπρεπε ταχύτατα να προωθηθούν, ώστε να συνδεθεί η χώρα με τους διεθνείς άξονες. Σε τρεις περίπου δεκαετίες, από το 1880 και μετά. Δόθηκε στις πρώτες πρωθυπουργίες του Χαρίλαου Τρικούπη( ) κατασκευάστηκαν 900 χιλιόμετρα σιδηροδρομικής γραμμής. Τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπισε το ελληνικό κράτος επιβράδυναν την κατασκευή του έργου στη δεκαετία του 1890 και το δίκτυο ολοκληρώθηκε μόλις το Στο μεγαλύτερο τμήμα του το δίκτυο ήταν μετρικό, με γραμμές πλάτους ενός μόνο μέτρου (οι διεθνείς προδιαγραφές προέβλεπαν γραμμές πλάτους 1,56 μέτρων) το δίκτυο σχεδιάστηκε για να εξυπηρετεί τοπικές κυρίως ανάγκες, χωρίς φιλοδοξίες να αποτελέσει τμήμα του διεθνούς δικτύου. Το κράτος (ανέλαβε το μεγαλύτερο μέρος του κόστους και του δανεισμού) Οι ιδιώτες (περίπου 30%) σ' ένα έργο αμφίβολης αποδοτικότητας Αξιολόγηση Το σιδηροδρομικό δίκτυο κλήθηκε να εξυπηρετήσει τη διακίνηση αγροτικών κυρίως προϊόντων Από την αρχή της λειτουργίας του παρουσίαζε σοβαρή υστέρηση στα έσοδά του διακοπή των περαιτέρω επενδύσεων στο χώρο του σιδηροδρόμου. Το σιδηροδρομικό δίκτυο πρόσφερε πολλά σε μία χώρα που δεν είχε ποτέ πριν γνωρίσει αξιόπιστο χερσαίο συγκοινωνιακό δίκτυο.

14 14 Αρνητικά Πρόσφερε επίσης πολλές υπηρεσίες στον καιρό των πολέμων (επέτρεψε τη γρήγορη επιστράτευση και τον εφοδιασμό του ελληνικού στρατού). Δεν έφερε την ανάπτυξη και την εκβιομηχάνιση στις περιοχές όπου έφτασε. Δεν εκπλήρωσε όσες αναπτυξιακές προσδοκίες στηρίχθηκαν πάνω του. Δεν προκάλεσε αλλαγή κοινωνικών και οικονομικών δομών. Φάσεις δανεισμού Αιτίες δανεισμού Πώς χρησιμοποιήθηκαν τα δάνεια 9. Τα εθνικά δάνεια Από τα χρόνια της Επανάστασης: ο δανεισμός = σημαντική παράμετρος της λειτουργίας του ελληνικού κράτους. Δεν κληρονόμησε από το προηγούμενο καθεστώς οργανωμένο δημοσιονομικό σύστημα. Περιπέτειες των δανείων του Αγώνα στη χρηματαγορά του Λονδίνου Σύναψη νέων δανείων που συνόδευσαν την άφιξη των Βαυαρών το Οι Οθωνικές κυβερνήσεις αρνήθηκαν την αποπληρωμή των επαναστατικών δανείων απομόνωση χώρας από τις ευρωπαϊκές χρηματαγορές ως το Από τη δεκαετία του 1860: Νέος δανεισμός λόγω αλλαγής ρυθμών ανάπτυξης Αδύνατη η εξοικονόμηση κεφαλαίων για δημόσιες επενδύσεις λόγω: περιορισμένων πόρων της χώρας έκτακτων εξόδων που επέβαλαν οι διαρκείς εθνικές κρίσεις Διόγκωση εξωτερικού δανεισμού κατά τη δεκαετία του 1880 η χώρα βρέθηκε να οφείλει ποσά πολλαπλάσια του ετήσιου προϋπολογισμού της. Για την κάλυψη των τρεχόντων ελλειμμάτων των εθνικών προϋπολογισμών Για την κάλυψη των δαπανών των στρατιωτικών κινητοποιήσεων (του και του ) και των εξοπλισμών ( δραχμές από τα δάνεια χρησιμοποιήθηκαν για τη ναυπήγηση τριών θωρηκτών το 1889). Για την αποπληρωμή παλαιότερων δανείων. Μικρό μέρος απέμενε για παραγωγικές επενδύσεις και δημόσια έργα 10. Η πτώχευση του 1893 και ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος Αιτίες πτώχευσης 1893: η Ελλάδα αδυνατεί να εξυπηρετήσει τα τοκοχρεολύσια των εξωτερικών της δανείων Ζήτησε επαναδιαπραγμάτευση του δημόσιου χρέους της. Η «πτώχευση» στην Ελλάδα της εποχής εκείνης είχε μεγάλο πολιτικό κόστος Οι διαπραγματεύσεις με τις πιστώτριες χώρες συνεχίστηκαν μέχρι τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του Η ήττα του ελληνικού στρατού και η υποχρέωση της Ελλάδας να καταβάλει υπέρογκες πολεμικές αποζημιώσεις στην Οθωμανική αυτοκρατορία έθεσαν το ζήτημα σε νέες βάσεις. Ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος Οι χώρες που μετέχουν Εκπρόσωποι έξι δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Αυστρία, Γερμανία, Ρωσία, Ιταλία) ανέλαβαν τη διαχείριση βασικών κρατικών εσόδων. Μονοπώλια Έσοδα των μονοπωλίων:

15 15 Στόχοι Τρόπος λειτουργίας του ΔΟΕ Αποτελέσματα Περιοχές ανάπτυξης της οικονομίας Σχέσεις ομογένειας και Ελλάδας αλατιού φωτιστικού πετρελαίου σπίρτων παιγνιόχαρτων χαρτιού σιγαρέτων έσοδα από την εξόρυξη της σμύριδας της Νάξου έσοδα από το φόρο καπνού έσοδα από τα λιμενικά δικαιώματα του Πειραιά έσοδα από το φόρο χαρτοσήμου Το ύψος αυτών των εσόδων ανερχόταν σε έως δραχμές. Εκπλήρωση των υποχρεώσεων της χώρας προς την Οθωμανική αυτοκρατορία (καταβολή πολεμικής αποζημίωσης ύψους δραχμών) Εξυπηρέτηση άλλων δανείων. Η διεθνής επιτροπή ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1898 Αντιμετώπισε τις τρέχουσες ανάγκες με ένα μεγάλο δάνειο, που χορηγήθηκε με την εγγύηση των Δυνάμεων. Λειτούργησε επιπρόσθετα ως τεχνικό συμβουλευτικό σώμα, συμβάλλοντας γενικότερα στη βελτίωση των επιδόσεων της ελληνικής οικονομίας. Τα αποτελέσματα ήταν θετικά Έγιναν ορατά λίγα χρόνια αργότερα. Η εγγύηση των Δυνάμεων: αύξησε την πιστοληπτική ικανότητα του κράτους ο έλεγχος απάλλαξε τους δημοσιονομικούς μηχανισμούς από δυσλειτουργίες του παρελθόντος 1910: τα δημόσια οικονομικά μπορούσαν να χαρακτηριστούν υγιή, οι προϋπολογισμοί ήταν ελαφρώς πλεονασματικοί και οι οικονομικές δυνατότητες του κράτους σαφώς αυξημένες μεταρρυθμίσεις των πρώτων κυβερνήσεων του Ελευθερίου Βενιζέλου πολεμική προετοιμασία και τη συμμετοχή στους Βαλκανικούς πολέμους. 11. Το εξωελλαδικό ελληνικό κεφάλαιο : Αρνητική στάση Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα: οικονομικές δραστηριότητες Ελλήνων του εξωτερικού σε: Ανατολική Μεσόγειο Μαύρη Θάλασσα Αίγυπτο Νότια Ρωσία εκβολές του Δούναβη Κωνσταντινούπολη Για το μικρό ελληνικό κράτος που ασφυκτιούσε στα περιορισμένα γεωγραφικά του όρια, η ύπαρξη αυτών των ισχυρών ομογενειακών ομάδων (= Ελλήνων του εξωτερικού) αποτελούσε μια ελπίδα, μια χρυσή εφεδρεία. Οι σχέσεις των Ελλήνων της διασποράς με το μικρό ελληνικό βασίλειο δεν ήταν οι καλύτερες δυνατές. Μέχρι τη δεκαετία του 1870: οι επιχειρηματικές δραστηριότητες των

16 16 Αναζήτηση πολιτικών προσέλκυσης των ομογενών προς την Ελλάδα Συνταγματικές μεταρρυθμίσεις στην Οθωμανική αυτοκρατορία Αιτία αλλαγής στάσης Μορφές επενδύσεων Χαρακτηριστικά επενδύσεων Συνέπειες Χαρακτηρισμός οικονομικής Ελλήνων του εξωτερικού είχαν περισσότερες ευκαιρίες ανάπτυξης στις αγορές των μεγάλων κρατών της Ανατολικής Μεσογείου. Πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια: μόνο ένα ολιγάριθμο τμήμα του ελληνισμού της διασποράς εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα και ενσωματώθηκε σταδιακά στην αστική τάξη της χώρας. Για τους πολλούς και πιο ισχυρούς παράγοντες της ομογένειας, η μικρή Ελλάδα ήταν μια περιοχή χωρίς ενδιαφέρον. Δεκαετία του 1860: γενίκευση συζητήσεων για αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ομογένειας : αλλαγή δυναστείας και συνταγματικών θεσμών πρώτη επέκταση του ελληνικού κράτους, με την ενσωμάτωση των Επτανήσων το τεράστιο κόστος της εμπλοκής στις κρητικές επαναστάσεις του Οι πολιτικές αυτές απέδωσαν αρχικά πενιχρά αποτελέσματα. Εφαρμόστηκαν οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ (1856) έδιναν διευρυμένα δικαιώματα στους χριστιανούς της αυτοκρατορίας. Έδιναν μεγαλύτερες ευκαιρίες στους ομογενείς από εκείνες που η Ελλάδα μπορούσε να προσφέρει σε συνδυασμό με τις νέες οικονομικές συνθήκες που επικρατούσαν σε πολλές περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας : Αλλαγή στάσης Δεκαετία του 1870: πρώτες δειλές ενδείξεις συνεργασίας του ελληνικού κράτους με τους Έλληνες Η εξέλιξη αυτή είναι πιθανό να οφειλόταν στην κρίση του 1873: μείωση αποδόσεων των ευρωπαϊκών κεφαλαίων μεταφορά προς τα ανατολικά αναζήτηση επικερδών τοποθετήσεων. Η μετακίνηση αυτή πίεσε οικονομικά τους πλούσιους Έλληνες της διασποράς αναζήτησαν νέα πεδία επιχειρηματικής δραστηριότητας ανακάλυψαν την Ελλάδα. Τοποθετήσεις σε ακίνητα (τοποθετήσεις επίδειξης, που κόσμησαν την Αθήνα με λαμπρά νεοκλασικά αρχοντικά) Αξιοποίηση ευκαιριών για υψηλά κέρδη ( π.χ. η πώληση των τσιφλικιών της Θεσσαλίας σε χαμηλές τιμές από τους Οθωμανούς ιδιοκτήτες τους, μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος) Επενδύσεις στο εμπόριο Επενδύσεις στις μεταλλευτικές δραστηριότητες Επενδύσεις στα δημόσια έργα της τρικουπικής περιόδου Επενδύσεις στο δανεισμό του δημοσίου. Ευκαιριακός χαρακτήρας Ρευστότητα Δυνατότητα γρήγορης απόσβεσης Επανεξαγωγή των κεφαλαίων στο εξωτερικό Επικερδέστερες τοποθετήσεις. Η ελληνική αγορά δεν έδινε τόσες υποσχέσεις, ώστε να επιχειρούνται τοποθετήσεις με μακροχρόνιες προοπτικές. Η εύκολη μετατρεψιμότητα της δραχμής ενίσχυε τα βραχύβια περάσματα του ομογενειακού κεφαλαίου από τη χώρα. Κερδοσκοπική (στην Ανατολική Μεσόγειο το κεφάλαιο λειτουργούσε με βάση την κερδοσκοπία)

17 17 συμπεριφοράς Αιτίες Αποτίμηση ρόλου της ομογένειας Ταυτότητα Ελλήνων της διασποράς 20 ος αι: συστηματική στροφή προς την Ελλάδα Κίνημα των Νεοτούρκων Βαλκανικοί πόλεμοι Ανακατατάξεις που έφερε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος Διακοπή παραδοσιακών δραστηριοτήτων των Ελλήνων κεφαλαιούχων στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω: έξαρσης των εθνικισμών πληγμάτων οικονομικών δραστηριοτήτων των ξένων πολιτικών εξελίξεων στη Ρωσία τέλους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας δημιουργίας της Κεμαλικής Τουρκίας Αρκετοί από τους Έλληνες του εξωτερικού προτίμησαν τη μεταφορά των επιχειρηματικών, βιομηχανικών, εμπορικών ή χρηματιστηριακών δραστηριοτήτων τους στο ελληνικό κράτος. Το ίδιο το ελληνικό κράτος είχε αλλάξει μορφή και οι δυνατότητές του είχαν διαφοροποιηθεί. Το κεφάλαιο που συσσώρευσαν οι Έλληνες της διασποράς δεν αποτέλεσε σταθερή βάση για την ανάπτυξη του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, αλλά η παρουσία του υπήρξε σημαντική. Το ευκαιριακό και κερδοσκοπικό πέρασμά του από τη χώρα: ενίσχυε τη ρευστότητα έδινε πρόσκαιρες αλλά αναγκαίες λύσεις στην έλλειψη κεφαλαίων βοήθησε σημαντικά στον εκχρηματισμό της ελληνικής οικονομίας. Όλοι οι Έλληνες που ζούσαν έξω από τη χώρα δεν ταυτίζονται με τους μεγάλους κεφαλαιούχους από τους οποίους η Ελλάδα προσδοκούσε την επίλυση των οικονομικών της προβλημάτων. Η μεγάλη μάζα των Ελλήνων της διασποράς ανήκε σε μεσοαστικά ή μικροαστικά στρώματα. Σε μεγάλο ποσοστό ήταν μετανάστες, διατηρούσαν στενούς δεσμούς με τις οικογένειες που άφησαν πίσω τους και έστελναν σημαντικό μέρος από το εισόδημά τους στους δικούς τους, στην πατρίδα. Αυτά τα εμβάσματα είχαν για την Ελλάδα μεγάλη σημασία και οι επιπτώσεις τους στην εθνική οικονομία ήταν το ίδιο σημαντικές με τις αντίστοιχες των μεγάλων κεφαλαίων της ομογένειας.

18 18 Μέχρι τον 19 ο αι Βιομηχανική επανάσταση Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20 ο ΑΙΩΝΑ 1. Το αγροτικό ζήτημα Κυριαρχία του αγροτικού τομέα στην οικονομία (παραγωγικά, κοινωνικά) Ευρώπη («δυτικός κόσμος»): υποχώρηση αυτής της κυριαρχίας Κατοχή γης : έπαυε προοδευτικά να είναι πηγή εξουσίας και κύρους ανάγκη για αγροτική μεταρρύθμιση Ελλάδα: αργοί ρυθμοί, «μεσογειακοί» Κατάτμηση αξιοποιήσιμων εδαφών σε μικρές παραγωγικές μονάδες οικογενειακού χαρακτήρα Αγροτική μεταρρύθμιση Η διανομή των «εθνικών γαιών» και το ζήτημα της μεγάλης ιδιοκτησίας στην Ελλάδα Πρόβλημα Δεν γνώρισε εντάσεις όπως σε Ευρώπη και Βαλκάνια έγγειας Προοδευτική διανομή εθνικών γαιών από πλήθος μικρών ιδιοκτησιών ιδιοκτησίας Λίγα τσιφλίκια σε Αττική και Εύβοια δεν δημιουργούσαν πρόβλημα στην Ελλάδα Διεύρυνση ελληνικού κράτους: 1864 Επτάνησα, 1881 Θεσσαλία Εμφανίζεται ζήτημα μεγάλης ιδιοκτησίας Οι Έλληνες του εξωτερικού: αγόρασαν τα τσιφλίκια της Θεσσαλίας διατήρησαν το θεσμό των κολίγων άσκησαν πολιτικές και κοινωνικές πιέσεις για να κερδοσκοπήσουν (επιβολή υψηλών δασμών στο εισαγόμενο στάρι, υψηλότερες τιμές για το εγχώριο, τεχνητές ελλείψεις) Νομοθετικές προσπάθειες αντιμετώπισης των πρακτικών των τσιφλικάδων 1907 Ψήφιση νόμων για απαλλοτριώσεις και διανομή της γης σε ακτήμονες Η εφαρμογή των νόμων αποδείχτηκε δύσκολη υπόθεση Τριβές που προκάλεσαν συγκρούσεις Κιλελέρ, 1910 Τέλος Βαλκανικών πολέμων (1913) Πιο πολύπλοκο το ζήτημα της γαιοκτησίας στα νέα όρια της χώρας υπήρχαν πλέον και μουσουλμάνοι ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων Ολοκλήρωση αγροτικής μεταρρύθμισης και στόχοι της 1917 Εποχή Α Παγκοσμίου Πολέμου και «εθνικού διχασμού» Ολοκλήρωση αγροτικής μεταρρύθμισης Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου (1917) Στόχοι Μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο Αναδιανομή γης Αποτελέσματα Στήριξη και πολλαπλασιασμός των ελληνικών ιδιοκτησιών Αποκατάσταση προσφύγων Πρόληψη κοινωνικών εντάσεων στον αγροτικό χώρο Απαλλοτρίωση μεγάλων αγροτικών ιδιοκτησιών έγινε δυνατή Ανάγκη αποκατάστασης προσφύγων Αποτελέσματα αγροτικής μεταρρύθμισης και εξέλιξη του αγροτικού ζητήματος Μακεδονία: 85% (ενν. καλλιεργήσιμων εκτάσεων) Θεσσαλία: 68% Στο σύνολο καλλιεργήσιμης γης της χώρας: 40% Η αγροτική μεταρρύθμιση οδήγησε την αγροτική οικονομία της χώρας μικροϊδιοκτησίας Νέα προβλήματα: δυσκολία μικροκαλλιεργητών για εμπορευματοποίηση παραγωγής θύματα των εμπόρων Ίδρυση: Αγροτικής Τράπεζας κρατικών οργανισμών παρέμβασης παραγωγικών συνεταιρισμών

19 19 2. Τα πρώτα βήματα του εργατικού κινήματος Ιστορικές ιδιομορφίες της ελληνικής ανάπτυξης Αίτια καθυστέρησης εμφάνισης του εργατικού κινήματος Τέλη 19 ου αι Υπήρχαν μικρές σοσιαλιστικές ομάδες και εργατικές ομαδοποιήσεις με μικρή κοινωνική και πολιτική επιρροή Λόγοι Απουσία μεγάλων σύγχρονων βιομηχανικών μονάδων καθυστέρησης Έλλειψη σταθερού εργατικού δυναμικού. Σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού: προερχόταν από το εξωτερικό (διάνοιξη διώρυγας Κορίνθου: Ιταλοί) ήταν βραχύχρονης απασχόλησης (Πιο σταθερό εργατικό δυναμικό απασχολούνταν στις μεταλλευτικές επιχειρήσεις. Λαύριο, εργατικές εξεγέρσεις 1896) Ιδεολογικός τομέας: Μεγάλη Ιδέα εμπόδιο στην ανάπτυξη και διάδοση ιδεολογιών με κοινωνικό και ταξικό περιεχόμενο Κατάσταση εργατικού κινήματος μετά τους Βαλκανικούς πολέμους - Φεντερασιόν Ενσωμάτωση Πόλη σημείο αναφοράς για το εργατικό κίνημα Θεσσαλονίκης Φεντερασιόν Πολυεθνική εργατική οργάνωση Δίαυλος για τη διάδοση εργατικής και σοσιαλιστικής ιδεολογίας στη χώρα Λόγοι ανάπτυξης εργατικού κινήματος τον 20 ο αι ΓΣΕΕ, ΣΕΚΕ, ΚΚΕ Κατά τον Α Το εργατικό και σοσιαλιστικό κίνημα οδηγείται σε ταχύτατη ωρίμανση για τους εξής Παγκόσμιο λόγους: Πόλεμο η ελληνική κοινωνία δέχεται πιέσεις εμπλοκή της σε διεθνείς υποθέσεις Προς το τέλος του Α Παγκοσμίου Πολέμου αντίκτυπος ρωσικής επανάστασης Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ): συμπεριέλαβε κλαδικά και τοπικά σωματεία Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (ΣΕΚΕ) προσχώρησε στην Τρίτη Κομμουνιστική Διεθνή μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος

20 20 Εκφραστής της νέας πολιτικής αντίληψης Αρχή βενιζελισμού στον οικονομικό τομέα Ικανή να προστατεύσει τα συμφέροντα των πολιτών της. Στόχοι βενιζελισμού Ο Ελ. Βενιζέλος σε διαδικασία διαμόρφωσης και υλοποίησης νέων επιλογών Αποτελέσματα προσπάθειας 3. Οι οικονομικές συνθήκες κατά την περίοδο Νέα πολιτική αντίληψη «βενιζελισμός» Ελευθέριος Βενιζέλος Ελληνικό κράτος = μοχλός έκφρασης και ανάπτυξης του ελληνισμού Ενσωμάτωση του εκτός συνόρων ελληνισμού Ενιαία εθνική και κρατική υπόσταση για να διεκδικήσει το κράτος τη θέση του στο σύγχρονο κόσμο Θεσμικός εκσυγχρονισμός θα καθιστούσε το κράτος αποτελεσματικό και αξιόπιστο Προσήλωση στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων του έθνους Διαδικασία υλοποίησης και υποστηρικτές Ελευθερίου Βενιζέλου Συσπείρωσε γύρω του μια δραστήρια αστική τάξη, η οποία: πλούτιζε σε όλη τη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου φιλοδοξούσε να κυριαρχήσει πολιτικά όπου άπλωνε τις οικονομικές της δραστηριότητες άπλωνε τις δραστηριότητές της όπου υπήρχαν λιμάνια Προσπάθησε να δημιουργήσει ένα ισχυρό εθνικό κέντρο, μια περιφερειακή δύναμη Η Μεγάλη Ιδέα και ο εκσυγχρονισμός του κράτους απετέλεσαν ισχυρά ιδεολογικά, πολιτικά και οικονομικά ερείσματα για τη διεκδίκηση της Μεγάλης Ελλάδας. Πλεονασματικοί προϋπολογισμοί του κράτους, παρά τις στρατιωτικές δαπάνες. 1911: έσοδα προϋπολογισμού = δραχμές, έξοδα δραχμές Εθνική οικονομία του 1910 Υπερπόντια μετανάστευση 1910 Εμφανείς οι πρόοδοι της εθνικής οικονομίας Υπερπόντια μετανάστευση (ΗΠΑ) Η Ελλάδα βγήκε ιδιαίτερα κερδισμένη από τους πολέμους Πρόβλημα από τους πολέμους Αντιμετώπισε την οικονομική κρίση Εκτόνωσε τις κοινωνικές εντάσεις που δημιούργησε η σταφιδική κρίση Ενίσχυσε την οικονομία της υπαίθρου μέσω των εμβασμάτων των μεταναστών. Αποτελέσματα Βαλκανικών πολέμων για την Ελλάδα Ενσωμάτωσε πλούσιες περιοχές (Ήπειρο, δυτική και κεντρική Μακεδονία, νησιά του Αιγαίου, Κρήτη) Αύξησε τα εδάφη της κατά 70% και τον πληθυσμό της κατά 80% Απέκτησε νέες οικονομικές προοπτικές Νεοαποκτηθέντα εδάφη: πεδινά και αρδευόμενα άριστες προοπτικές για τη γεωργική παραγωγή Η Ελλάδα έγινε υπολογίσιμη δύναμη και ενέπνεε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις αγορές χρήματος και πιστώσεων Η χώρα ήταν έτοιμη να αφιερωθεί στο δύσκολο έργο της ενσωμάτωσης των νέων περιοχών, όταν ξέσπασε ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος (1914) Η παρουσία ισχυρών μειονοτικών ομάδων στις νέες περιοχές (Αλβανοί, Εβραίοι)

21 21 Συμμετοχή της Ελλάδας στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο 4. Ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος Συνθήκες συμμετοχής της Ελλάδας στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο Κάτω από δύσκολες και πολύπλοκες συνθήκες: «Διχασμός» σύγκρουση Κωνσταντίνου Βενιζέλου άσκοπη και δαπανηρή επιστράτευση 1915 κυβέρνηση «Εθνικής Άμυνας» στη Θεσσαλονίκη η διάσπαση της χώρας σε δύο κράτη Ο συμμαχικός αποκλεισμός και οι συγκρούσεις 1917 Η χώρα: ενοποιήθηκε από τον Ελ. Βενιζέλο με την επέμβαση των Συμμάχων εισήλθε στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ συνήψε έναν ιδιόμορφο δανεισμό με τους Συμμάχους για να καλύψει το κόστος της συμμετοχής της στον πόλεμο Ο ιδιόμορφος ή θεωρητικός δανεισμός του 1917 Δάνεια Μεγάλων Δυνάμεων Ο δανεισμός ήταν θεωρητικός Η Ελλάδα ως χρηματοδότης Εκλογές Νοεμβρίου 1920 Αποτελέσματα Μάρτιος 1922 Διχοτόμηση του χαρτονομίσματος Αποτελέσματα διχοτόμησης του χαρτονομίσματος Γαλλία: γαλλικά φράγκα Μ. Βρετανία: λίρες Αγγλίας ΗΠΑ: δολάρια ΗΠΑ Τα ποσά δεν εκταμιεύτηκαν ούτε δόθηκαν στην Ελλάδα, θεωρήθηκαν κάλυμα για έκδοση πρόσθετου χαρτονομίσματος Αποτέλεσε ένα είδος αποθέματος σε χρυσό και συνάλλαγμα που δε βρισκόταν υπό τον έλεγχο της χώρας. Η χώρα χρηματοδότησε: το μακεδονικό μέτωπο την εκστρατεία στην Ουκρανία και την Κριμαία την πρώτη φάση της μικρασιατικής εκστρατείας Συνέπειες ιδιόμορφου / θεωρητικού δανεισμού Η διχοτόμηση του νομίσματος Εκλογική ήττα του Βενιζέλου Νίκη των φιλοβασιλικών κομμάτων Επαναφορά του ανεπιθύμητου για τους Συμμάχους Κωνσταντίνου Οι Σύμμαχοι απέσυραν την κάλυψη του χαρτονομίσματος Ένα σημαντικό τμήμα της νομισματικής κυκλοφορίας βρέθηκε χωρίς αντίκρισμα 1918 και μετά: ο κρατικός ισολογισμός έκλεινε με παθητικό Η μικρασιατική εκστρατεία εξελίχτηκε σε σκληρό και δαπανηρό πόλεμο Τα δημοσιονομικά δεδομένα έφτασαν σε πλήρες αδιέξοδο Εσωτερικό αναγκαστικό δάνειο Το αριστερό τμήμα κυκλοφορεί στο 50% της αναγραφόμενης αξίας, το δεξί ανταλλάχτηκε με ομολογίες του Δημοσίου Το κράτος εξοικονόμησε δραχμές Η επιχείρηση στέφτηκε από επιτυχία Ο νομισματικός αυτός ελιγμός δεν πρόλαβε τη μικρασιατική καταστροφή και τις βαρύτατες συνέπειές της

22 22 5. Η οικονομική ζωή κατά την περίοδο Οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες από τη Μικρασιατική καταστροφή Καταστροφή του Μετέβαλε τα δεδομένα της ελληνικής κοινωνίας 1922 Κεντρική παράμετρος Άφιξη και αποκατάσταση ρεύματος προσφύγων ( Έλληνες χριστιανοί Αρμένιοι έφτασαν στο ελληνικό κράτος, μουσουλμάνοι έφυγαν για την Τουρκία) Αποτελέσματα Ανατράπηκαν οι ισορροπίες και τα δεδομένα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Εκατό χρόνια μετά την επανάσταση του 1821 το ελληνικό κράτος υποχρεώθηκε σε μια νέα αρχή. Λόγοι για τους οποίους οι πρόσφυγες λειτούργησαν ως καταλύτης στη δυναμική της ελληνικής κοινωνίας Με την άφιξη των Οι χρόνιες ανεπάρκειες της ελληνικής διοίκησης έπρεπε να ξεπεραστούν προσφύγων : πολλαπλασιάζονται οι θάνατοι από φυματίωση και ελονοσία Παράγοντες Η πολιτική αστάθεια συσκότισης του Τα μίση του διχασμού ζητήματος της Η ανακήρυξη της δημοκρατίας αποτελεσματικότητας Οι επεμβάσεις του στρατού κράτους και Οι απόπειρες πραξικοπημάτων διοίκησης Αντίδραση του κρατικού μηχανισμού Ήταν επαρκής σε σχέση με το μέγεθος του προβλήματος Αξιοποίησε τις μουσουλμανικές περιουσίες (υπολογίζονταν 5 10 δισ δρχ) Η εξωτερική βοήθεια λειτούργησε συμπληρωματικά με αποτελεσματικό τρόπο Πλεονεκτήματα που επιτρέπουν θετική οικονομική πορεία της χώρας 6. Η ελληνική οικονομία κατά την περίοδο του μεσοπολέμου Πλεονεκτήματα ελληνικής κοινωνίας κατά τον μεσοπόλεμο ( ) Έχει ομογενοποιηθεί εθνικά οι μειονότητες αντιπροσωπεύουν το λιγότερο από 7% του πληθυσμού Έχει ολοκληρώσει την αγροτική μεταρρύθμιση Έχει προωθήσει την αστικοποίησή της το 1/3 του πληθυσμού ζει στα αστικά κέντρα Έχει βελτιώσει τις υποδομές της και έχει υιοθετήσει αναπτυξιακές πολιτικές Συγκέντρωση των Ελλήνων στο πλαίσιο του εθνικού κράτους Εξάλειψη του ελληνικού κοσμοπολιτισμού οι πρόσφυγες έφεραν μαζί τους γνώσεις, πολιτισμό και διάθεση για εργασία

23 23 Εξελίξεις από τις συνέπειες της Μικρασιατικής καταστροφής Επενδύσεις (Αττική) Υποδομές στην υπόλοιπη χώρα 7. Οι μεγάλες επενδύσεις Σημαντικές επενδύσεις στις υποδομές στην περίοδο του Μεσοπολέμου Ανέδειξαν την ανάγκη για σημαντικές επενδύσεις στις υποδομές της χώρας: π.χ. το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας ξεπέρασε με την άφιξη των προσφύγων το κατοίκους δεν μπορεί πλέον να υδρεύεται από το Αδριάνειο Υδραγωγείο Αμερικανική εταιρεία ΟΥΛΕΝ, 1925: κατασκευή του φράγματος και της τεχνητής λίμνης στο Μαραθώνα Βρετανική εταιρεία ΠΑΟΥΕΡ: εγκατάσταση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στην πρωτεύουσα δημιουργία σύγχρονου δικτύου αστικών συγκοινωνιών, βασισμένου σε ηλεκτροκίνητα τραμ και λεωφορεία Γερμανικές εταιρείες: επενδύσεις στο τηλεφωνικό δίκτυο, στους δρόμους και στη διευθέτηση χειμάρρων Εγγειοβελτιωτικά έργα αύξηση των καλλιεργούμενων εδαφών 8. Η Τράπεζα της Ελλάδος Αρμοδιότητες και στόχοι της Τράπεζας της Ελλάδος 1927 Τίθεται θέμα ίδρυσης κεντρικής κρατικής τράπεζας Αφορμή Αίτημα Ελλάδας στην Κοινωνία των Εθνών για παροχή δανείου Αρμοδιότητες της Η διαχείριση των χρεών Τράπεζας της Η έκδοση χαρτονομίσματος Ελλάδος Η ενιαία εφαρμογή κυβερνητικής οικονομικής πολιτικής Ίδρυση Τράπεζας της Ελλάδος Μάιος 1927: ιδρύεται η Τράπεζα της Ελλάδος Ένα χρόνο αργότερα άρχισε η λειτουργία της Αποτελέσματα από την ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος Πέτυχε σταθερές ισοτιμίες της δραχμής με τα ξένα νομίσματα Στήριξε την έκδοση χαρτονομίσματος στα αποθέματά της σε χρυσό και συνάλλαγμα Εξασφάλισε τη μετατρεψιμότητα του εθνικού νομίσματος σε χρυσό Οδήγησε τα δημόσια οικονομικά σε περίοδο ευφορίας Βελτίωσε την πιστοληπτική ικανότητα του κράτους Ενίσχυσε την εισροή συναλλάγματος και τις επενδύσεις Επέτρεψε σημαντικές πολιτικές, θεσμικές και οικονομικές πρωτοβουλίες της τελευταίας κυβέρνησης του Ελ. Βενιζέλου ( ) Η περίοδος αυτή κράτησε μέχρι τις αρχές του 1932, οπότε εκδηλώθηκαν στη χώρα οι συνέπειες της μεγάλης οικονομικής κρίσης (Ν. Υόρκη 1929)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. Επιμέλεια: Τζήκας Γεώργιος ΟΡΙΣΜΟΙ ΠΡΩΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. Επιμέλεια: Τζήκας Γεώργιος ΟΡΙΣΜΟΙ ΠΡΩΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Επιμέλεια: Τζήκας Γεώργιος ΟΡΙΣΜΟΙ ΠΡΩΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ: Η εθνική ιδεολογία που κυριάρχησε στη χώρα από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 9 Οκτωβρίου 2016

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 9 Οκτωβρίου 2016 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 9 Οκτωβρίου 2016 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1. α. Μεγάλη Ιδέα: σχολικό βιβλίο σελ. 15-16: «(Στο μεταξύ) η πρόοδος έρμαια των εθνικών κτίσεων»

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ ΙΩΑΝΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΙΣΜΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ

ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ ΙΩΑΝΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΙΣΜΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΟΡΙΣΜΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ 1. Μεγάλα χωριά : Κατά τη διάρκεια του 19 ου αιώνα οι πόλεις της Ελλάδας μεγάλωναν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είχαν κάποια ομοιότητα,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ. Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ. Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Α. Ερωτήσεις σύντομης απάντησης 1. Το αγροτικό ζήτημα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ. μέθοδο διακανονισμού που κυριάρχησε προοδευτικά στο εξωτερικό εμπόριο από το

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ. μέθοδο διακανονισμού που κυριάρχησε προοδευτικά στο εξωτερικό εμπόριο από το ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή, 1 Νοεμβρίου 2015 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 α. Σχολικό Βιβλίο, σελ. 48 «Στην περίοδο 1910-1922, των παραγωγικών δυνάμεων του έθνους.» β. Σχολικό

Διαβάστε περισσότερα

φιλολογικές σελίδες, ιστορία κατευθυνσης γ λυκείου

φιλολογικές σελίδες, ιστορία κατευθυνσης γ λυκείου ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ (σελ. 42-54) 1. Το αγροτικό ζήτηµα ραγδαίες εξελίξεις βιοµηχανική επανάσταση πιέσεις στον αγροτικό χώρο που κυριαρχούσε

Διαβάστε περισσότερα

1. Να διερευνήσετε τους λόγους για τους οποίους η οικονοµία της Ελλάδας, πολλές δεκαετίες µετά την ανεξαρτησία της, εξακολουθεί να είναι αρχαϊκή.

1. Να διερευνήσετε τους λόγους για τους οποίους η οικονοµία της Ελλάδας, πολλές δεκαετίες µετά την ανεξαρτησία της, εξακολουθεί να είναι αρχαϊκή. Ερωτήσεις σύντοµης απάντησης 1. Να διερευνήσετε τους λόγους για τους οποίους η οικονοµία της Ελλάδας, πολλές δεκαετίες µετά την ανεξαρτησία της, εξακολουθεί να είναι αρχαϊκή. 2. Σε ποιο µοντέλο (πρότυπο)

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2018 A ΦΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2018 A ΦΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ: ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ Ημερομηνία: Παρασκευή 5 Ιανουαρίου 2018 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΘΕΜΑ Α1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ Α α. Υλικά που είχαν συσσωρευτεί

Διαβάστε περισσότερα

Α 1.2 Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α. Φεντερασιόν β. ΓΣEΕ γ. ΠΑΟΥΕΡ Μ.12

Α 1.2 Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α. Φεντερασιόν β. ΓΣEΕ γ. ΠΑΟΥΕΡ Μ.12 Διαγώνισμα Νεοελληνικής Ιστορίας Β Λυκείου (Προετοιμασία) ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 Α 1.1 Να προσδιορίσετε αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι σωστό ή όχι γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη Σωστό ή Λάθος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ, σελ. 1 Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ, σελ. 1 Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ, σελ. 1 Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το ανεξάρτητο νεοελληνικό κράτος άρχισε την ιστορική του πορεία το 1830, μετά από μία δεκαετία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ OIKONOMIA ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ OIKONOMIA ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ OIKONOMIA ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1830: το ανεξάρτητο νεοελληνικό κράτος άρχισε την ιστορική του πορεία, μετά από μια δεκαετία: σκληρών αγώνων μεγάλων καταστροφών ανθρώπινων απωλειών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 5/11/2017 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων :

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 5/11/2017 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων : ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 5/11/2017 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων : α. Φεντερασιόν β. Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος γ. Κλήριγκ Μονάδες 15 ΘΕΜΑ Α2. Να χαρακτηρίσετε

Διαβάστε περισσότερα

Σάββατο, 01 Ιουνίου 2002 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑ Α Α

Σάββατο, 01 Ιουνίου 2002 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑ Α Α Σάββατο, 01 Ιουνίου 2002 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑ Α Α ΘΕΜΑ Α1 α. Να περιγράψετε το πρόγραµµα του καθενός από τα παρακάτω πολιτικά κόµµατα: Ραλλικό Κόµµα Λαϊκό Κόµµα (1910) Σοσιαλιστικό

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας. κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας. κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014 Θέμα Α1 Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α) Με τη βιομηχανική επανάσταση καθώς η κατοχή γης έπαυε προοδευτικά να είναι πηγή εξουσίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2016 ΘΕΜΑ Α1. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων ιστορικών όρων: α. Αγροτική Μεταρρύθμιση: σχολικό βιβλίο

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α1 ΟΜΑ Α Α α. Να περιγράψετε το πρόγραµµα του καθενός από τα παρακάτω πολιτικά κόµµατα: Ραλλικό Κόµµα Λαϊκό Κόµµα

Διαβάστε περισσότερα

ÖÑÏÍÔÉÓÔÇÑÉÏ ÈÅÙÑÇÔÉÊÏ ÊÅÍÔÑÏ ÁÈÇÍÁÓ - ÐÁÔÇÓÉÁ

ÖÑÏÍÔÉÓÔÇÑÉÏ ÈÅÙÑÇÔÉÊÏ ÊÅÍÔÑÏ ÁÈÇÍÁÓ - ÐÁÔÇÓÉÁ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002 ΟΜΑ Α Α ΘΕΜΑ Α1 α. Να περιγράψετε το πρόγραµµα του καθενός από τα παρακάτω πολιτικά κόµµατα: Ραλλικό Κόµµα Λαϊκό Κόµµα (1910) Σοσιαλιστικό

Διαβάστε περισσότερα

Η υποχώρηση του αγροτικού τομέα στο «δυτικό κόσμο» μετά τη βιομηχανική επανάσταση Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η. Αγροτική μεταρρύθμιση

Η υποχώρηση του αγροτικού τομέα στο «δυτικό κόσμο» μετά τη βιομηχανική επανάσταση Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η. Αγροτική μεταρρύθμιση Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η Τ Ο Α Γ Ρ Ο Τ Ι Κ Ο Ζ Η Τ Η Μ Α Σ Τ Η Ν Ε Λ Λ Α Δ Α ΤΟ 19 Ο Α Ι Ω Ν Α Τ Ο Α Γ Ρ Ο Τ Ι Κ Ο Ζ Η Τ Η Μ Α Σ Τ Η Ν Ε Λ Λ Α Δ Α Τ Ο Ν 20 Ο Α Ι Ω Ν Α Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20 ο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ

ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ 1ο Σχέδιο Ι ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Η ελληνική οικονοµία κατά τον 19ο αιώνα 1. Το εµπόριο 2. Η εµπορική ναυτιλία ιάρκεια: Ολιγόλεπτο Θέµατα: 3 ΘΕΜΑ 1ο Να προσδιορίσετε τους

Διαβάστε περισσότερα

σωβινιστικός: εθνικιστικός

σωβινιστικός: εθνικιστικός ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ) Β ΛΥΚΕΙΟΥ Σάββατο 2 Δεκεμβρίου 2017 ΟΜΑΔΑ Α Θέμα Α1 Δώστε σύντομα το περιεχόμενο των όρων: α) παθητικό εξωτερικό εμπόριο β) Συνθήκη του

Διαβάστε περισσότερα

μπορούν να καθορίζουν όσο το δυνατόν υψηλότερες τιμές για το εγχώριο, προκαλώντας μάλιστα μερικές φορές και τεχνητές ελλείψεις.

μπορούν να καθορίζουν όσο το δυνατόν υψηλότερες τιμές για το εγχώριο, προκαλώντας μάλιστα μερικές φορές και τεχνητές ελλείψεις. Τ Ο Α Γ Ρ Ο Τ Ι Κ Ο Ζ Η Τ Η Μ Α Σ Τ Η Ν Ε Λ Λ Α Δ Α Τ Ο 19 Ο αιώ ν α ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο αιώνα, σελ. 1 1. Το αγροτικό ζήτημα Οι ραγδαίες εξελίξεις που γνώρισε ο σύγχρονος κόσμος στον

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ 1 ο Κεφάλαιο: Από την Αγροτική Οικονομία στην Αστικοποίηση 1821-1828 Επανάσταση 1864 Προσάρτηση Επτανήσων 1881 Προσάρτηση Άρτας και Θεσσαλίας 1896 Εξέγερση

Διαβάστε περισσότερα

Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Επισηµαίνουµε: Βασικά στοιχεία της Ελληνικής κοινωνίας Αλληλεξάρτηση µεταξύ των κοινωνικών, οικονοµικών, πολιτικών

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας (Οικονομία 19ος αιώνας)

Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας (Οικονομία 19ος αιώνας) Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας (Οικονομία 19ος αιώνας) Σμήμα: Γ3 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΣΗ Θέμα Α1 Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α) ΔΟΕ, 1866 (μον. 5) β) Εθνικές γαίες (μον. 5) γ) Μεγάλη Ιδέα (μον.

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝ ΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝ ΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝ ΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2018 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 α. Σχολικό βιβλίο σελ. 54 «Στο εξωτερικό εμπόριο θετικά στοιχεία» και ως χωροχρονικό πλαίσιο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑΔΑ Α. Α.1.1. Να σημειώσετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι σωστές ή λανθασμένες: Α.1.2. Να αποδοθεί το περιεχόμενο των παρακάτω όρων με συντομία:

ΟΜΑΔΑ Α. Α.1.1. Να σημειώσετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι σωστές ή λανθασμένες: Α.1.2. Να αποδοθεί το περιεχόμενο των παρακάτω όρων με συντομία: ΟΜΑΔΑ Α Α.1.1. Να σημειώσετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι σωστές ή λανθασμένες: 1. Στη διάρκεια του 19 ου αιώνα το εξωτερικό εμπόριο αποτελούσε την πλέον αξιόπιστη πηγή εσόδων για τα δημόσια ταμεία.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 Α. Κλήριγκ Η µέθοδος διακανονισµού που κυριάρχησε προοδευτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ NEMESIS. ιδιαιτεραμαθηματα.gr. Βοηθητικό Υλικό για την Ιστορία ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ NEMESIS. ιδιαιτεραμαθηματα.gr. Βοηθητικό Υλικό για την Ιστορία ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Βοηθητικό Υλικό για την Ιστορία ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 1 Βοηθητικό Υλικό για την Ιστορία ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Αντί Προλόγου Οι σημειώσεις αυτές αποτελούν μια συστηματική

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑ Α Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ

ΟΜΑ Α Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2002 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΟΜΑ Α Α ΘΕΜΑ Α1 α. Να περιγράψετε

Διαβάστε περισσότερα

18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ. «Σώστε με από τους φίλους μου!»

18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ. «Σώστε με από τους φίλους μου!» 18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ «Σώστε με από τους φίλους μου!» Σο Ανατολικό ζήτημα, ορισμός Είναι το ζήτημα της διανομής των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία από τις αρχές του 18ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2002 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΟΜΑ Α Α

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2002 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΟΜΑ Α Α ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2002 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΟΜΑ Α Α ΘΕΜΑ Α1 α. Να περιγράψετε το πρόγραµµα του καθενός από

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 13 Ιουνίου 2018 ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Απαντήσεις Θεμάτων Πανελλαδικών Εξετάσεων Ημερησίων Γενικών Λυκείων ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α.1 α. Σχολικό βιβλίο, σελ. 54: «Μετά την εκδήλωση της

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικό Φροντιστήριο Στην Ελληνική Γλώσσα Απαντήσεις

Ειδικό Φροντιστήριο Στην Ελληνική Γλώσσα Απαντήσεις Απαντήσεις Α1. α. Κόμμα του Γ. Θεοτόκη: το κόμμα του Γ. θεοτόκη Αντιβενιζελικών. Σελ. 92-93 και Από τα Αντιβενιζελικά κόμματα..το πιο διαλλακτικό.σελ92 β. Προσωρινή Κυβέρνηση της Κρήτης(1905): Στο μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: επάλληλα δικαιώματα επί της γης, εκδοτικό δικαίωμα, Μεγάλη Ιδέα.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: επάλληλα δικαιώματα επί της γης, εκδοτικό δικαίωμα, Μεγάλη Ιδέα. ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ /Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 6/9/2015 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: επάλληλα δικαιώματα επί της γης, εκδοτικό δικαίωμα, Μεγάλη Ιδέα. (ΜΟΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Α Γ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΙΑΡΚΕΙΑ : 3 ΩΡΕΣ. Επιμέλεια : Ιωάννα Καλαϊτζίδου

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Α Γ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΙΑΡΚΕΙΑ : 3 ΩΡΕΣ. Επιμέλεια : Ιωάννα Καλαϊτζίδου ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Α Γ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΙΑΡΚΕΙΑ : 3 ΩΡΕΣ Επιμέλεια : Ιωάννα Καλαϊτζίδου Θέμα Α1 Να σημειώσετε στο τέλος κάθε πρότασης Σ (Σωστό) αν θεωρείτε ότι η πρόταση είναι σωστή ή Λ(Λάθος) αν

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α. α)εθνικές. ελληνικού. μέσω της. ανερχόταν. β) Μεγάλη. Ιδέα. ύση. Το (ΜΟΝΑ ΕΣ 20) ΘΕΜΑ Β 1. α. 3. δ 4. σελ. 18. » 5. α. 7. α.

ΘΕΜΑ Α. α)εθνικές. ελληνικού. μέσω της. ανερχόταν. β) Μεγάλη. Ιδέα. ύση. Το (ΜΟΝΑ ΕΣ 20) ΘΕΜΑ Β 1. α. 3. δ 4. σελ. 18. » 5. α. 7. α. ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥΓ Υ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 11/09/2016 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α)εθνικές γαίες ή εθνικά κτήματα «Εθνικές γαίες» ήταν οι ακίνητες,

Διαβάστε περισσότερα

γ. Σελ «τον Ιούλιο του 1914 γεωργικό κλήρο»

γ. Σελ «τον Ιούλιο του 1914 γεωργικό κλήρο» Θέμα Α1. α. Σελ. 54 «Την περίοδο της οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε στη Νέα Υόρκη το 1929 και ήρθε στην Ελλάδα το 1932», «στο εξωτερικό εμπόριο κυριάρχησε είχε και θετικά στοιχεία» β. Σελ. 77 «Μέσα στην

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Ε Ν Δ Ε Ι Κ Τ Ι Κ Ε Σ Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ Θ Ε Μ Α Τ Ω Ν ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 α.

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α1. α. Εκλεκτικοί: σελ. 77: «Μια από τις παρατάξεις με μικρότερη απήχηση στην Εθνοσυνέλευση

Διαβάστε περισσότερα

δίπλα στον αριθμό που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση.

δίπλα στον αριθμό που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση. ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2002 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 α. Να περιγράψετε

Διαβάστε περισσότερα

(Ενδεικτικές Απαντήσεις) ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ. α. «Κλήριγκ» Σχ. βιβλίο, σελ. 54: «Στο εξωτερικό εμπόριο μετά το 1932 και θετικά στοιχεία».

(Ενδεικτικές Απαντήσεις) ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ. α. «Κλήριγκ» Σχ. βιβλίο, σελ. 54: «Στο εξωτερικό εμπόριο μετά το 1932 και θετικά στοιχεία». ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Τετάρτη 13 Ιουνίου 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΟΜΑΔΑ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (Ενδεικτικές Απαντήσεις) ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α.1. α.

Διαβάστε περισσότερα

φιλολογικές σελίδες, ιστορία κατεύθυνσης γ λυκείου

φιλολογικές σελίδες, ιστορία κατεύθυνσης γ λυκείου Το προσφυγικό ζήτημα στην Ελλάδα Δ. Η αποζημίωση των Ανταλλάξιμων και η ελληνοτουρκική προσέγγιση (σελ. 160-162) 1. Η αποζημίωση των Ανταλλάξιμων Σύμβαση Ανταλλαγής προβλέπει την αποζημίωση των προσφύγων

Διαβάστε περισσότερα

` ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

` ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ` ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 α. Κλήριγκ: Κατά τη διάρκεια της

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016

ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΘΕΜΑ Α1 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ α) Απάντηση σελ. 93 σχολ. βιβλίου : «Το κόμμα των Αντιβενιζελικών.» β) Απάντηση

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΜΑΧΑΙΡΑ. Ιστορία Στ

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΜΑΧΑΙΡΑ. Ιστορία Στ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΜΑΧΑΙΡΑ Ιστορία Στ Γενικές πληροφορίες Μετά την απομάκρυνση του Όθωνα, νέος βασιλιάς της Ελλάδας επιλέχθηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις ο Δανός πρίγκιπας Γεώργιος, ο οποίος κυβέρνησε τη χώρα για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ 10:30 Σελίδα 2 από 8 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 12/06/2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 α. Φεντερασιόν:

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ Α

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ Α ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α.1 Α.1.1 Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α. Κλήριγκ β. Οργανισμός γ. Οργανικός Νόμος 1900 ΜΟΝΑΔΕΣ 15 Α.1.2 Να αντιστοιχίσετε κάθε δεδομένο της

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΗΝ ΑΣΙΚΟΠΟΙΗΗ (19 ος - 20 ος αιώνας)»

«ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΗΝ ΑΣΙΚΟΠΟΙΗΗ (19 ος - 20 ος αιώνας)» «ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΗΝ ΑΣΙΚΟΠΟΙΗΗ (19 ος - 20 ος αιώνας)» Επαναληπτικό Διαγώνισμα Ιστορίας Προσανατολισμού ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΣΗ ΘΕΜΑ Α1 Να αποδώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω όρων α) Μεγάλη Ιδέα (Μονάδες

Διαβάστε περισσότερα

Φροντιστήρια ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ, ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Φροντιστήρια ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ, ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Κεφ. Α, ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Κεφ. 1 ο Από την αγροτική οικονομία στην αστικοποίηση ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1. Τα δημογραφικά δεδομένα.2

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑ Α Α

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑ Α Α ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε. 2004 ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α 1 ΟΜΑ Α Α α. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν µε την ένδειξη Σωστό ή Λάθος. α) Το 1840 η χωρητικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2015 ΟΜΑΔΑ Α

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2015 ΟΜΑΔΑ Α 1 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2015 ΘΕΜΑ Α1 : ΟΜΑΔΑ Α Α.1.1 Να δώσετε το περιεχόμενο του ακόλουθου όρου: α. Εθνικές γαίες Α.1.2 Να

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑΔΑ Α. ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1. Να αποδώσετε με συντομία το περιεχόμενο των πιο κάτω ιστορικών όρων:

ΟΜΑΔΑ Α. ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1. Να αποδώσετε με συντομία το περιεχόμενο των πιο κάτω ιστορικών όρων: ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ : ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1. Να αποδώσετε με συντομία το περιεχόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας (Οικονομία 19 ος -20 ος αιώνας)

Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας (Οικονομία 19 ος -20 ος αιώνας) Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας (Οικονομία 19 ος -20 ος αιώνας) ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΣΗ ΘΕΜΑ Α1 Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α) Εθνικές γαίες (μον. 5) β) Κλήριγκ (μον. 5) γ) Βενιζελισμός (μον. 5)

Διαβάστε περισσότερα

Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι Σωστές και ποιες Λάθος.

Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι Σωστές και ποιες Λάθος. ΟΜΑΔΑ Α Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι Σωστές και ποιες Λάθος. 1. Το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας υδρευόταν μετά την έλευση των προσφύγων από το Αδριάνειο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Α Θέμα Α 1 Α 1.1 Να προσδιορίσετε αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι σωστό ή όχι γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΤΑΞΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) - ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Γ ΤΑΞΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) - ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) Γ ΤΑΞΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) - ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 α) Κόµµα του Γ. Θεοτόκη : «Το κόµµα του Γ. Θεοτόκη... των

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑ Α Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ

ΟΜΑ Α Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2002 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΟΜΑ Α Α ΘΕΜΑ Α1 α. Να περιγράψετε

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΠ- Γ ΓΕΛ 12:35

ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΠ- Γ ΓΕΛ 12:35 ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΠ- Γ ΓΕΛ 12:35 Σελίδα 2 από 6 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 13 / 06 / 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: Ιστορία ΟΠ Γ ΓΕΛ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 5 Ο χάρτης των Βαλκανίων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α1 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ α. Κόμμα του Γ. Θεοτόκη: «Το κόμμα του Γ. Θεοτόκη πυρήνα των Αντιβενιζελικών.», σελ. 92-93 β. Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης (1905)

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑΔΑ Α. ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1. Να αποδώσετε με συντομία το περιεχόμενο των πιο κάτω ιστορικών όρων:

ΟΜΑΔΑ Α. ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1. Να αποδώσετε με συντομία το περιεχόμενο των πιο κάτω ιστορικών όρων: ΑΡΧΗ 1 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1.

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας Γ Λυκείου Κλάδος Οικονομίας. Διδακτική ενότητα: H ελληνική οικονομία μετά την επανάσταση

Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας Γ Λυκείου Κλάδος Οικονομίας. Διδακτική ενότητα: H ελληνική οικονομία μετά την επανάσταση Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας Γ Λυκείου Κλάδος Οικονομίας Διδακτική ενότητα: H ελληνική οικονομία μετά την επανάσταση Διδακτικοί στόχοι Να συνειδητοποιήσουμε την κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα των

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 α. Σχολικό βιβλίο, σελ 54: «Στο εξωτερικό εµπόριο θετικά στοιχεία». β. Σχολικό βιβλίο, σελ:77: «Το Εθνικόν Κοµιτάτον αυτοκρατορία». Ήταν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 α) «Κλήριγκ»: Στο εξωτερικό εμπόριο κυριάρχησε

Διαβάστε περισσότερα

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα = η πολύπλοκη πολιτική κατάσταση που δημιουργήθηκε στα Βαλκάνια και στην Εγγύς Ανατολή, κυρίως μετά τον 18ο αιώνα, ως αποτέλεσμα της παρακμής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 α. Κόμμα του Γ. Θεοτόκη: Η απάντηση βρίσκεται στο χωρίο «Το κόμμα του Γ. Θεοτόκη... πυρήνα των Αντιβενιζελικών». (σ. 92-93 σχ. βιβλίου) β. Προσωρινή Κυβέρνησις

Διαβάστε περισσότερα

Όταν ο πρώτος Έλληνας κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας βρέθηκε στην Πάτρα, κατάλαβε αμέσως. Ότι μια πόλη στη γεωγραφική θέση της Πάτρας μπορούσε να

Όταν ο πρώτος Έλληνας κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας βρέθηκε στην Πάτρα, κατάλαβε αμέσως. Ότι μια πόλη στη γεωγραφική θέση της Πάτρας μπορούσε να Όταν ο πρώτος Έλληνας κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας βρέθηκε στην Πάτρα, κατάλαβε αμέσως. Ότι μια πόλη στη γεωγραφική θέση της Πάτρας μπορούσε να επιβιώσει μόνο αν κατέβαινε προς τη θάλασσα, αν ενίσχυε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΟΜΑ Α Α

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΟΜΑ Α Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 4 ΙΟΥΛΙΟΥ 2005 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Διαγραμματική παρουσίαση της διδακτέας ύλης, σύμφωνα με τα κεφάλαια και

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 20 - Από την έξωση του Όθωνα (1862) έως το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η άφιξη του βασιλιά Γεωργίου του Α.

Ενότητα 20 - Από την έξωση του Όθωνα (1862) έως το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η άφιξη του βασιλιά Γεωργίου του Α. Ενότητα 20 - Από την έξωση του Όθωνα (1862) έως το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου Η άφιξη του βασιλιά Γεωργίου του Α. Χρονολόγιο 1844: Συνταγματική μοναρχία (σύνταγμα) 1862: Έξωση του Όθωνα

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 12 - Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης

Ενότητα 12 - Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης Ενότητα 12 - Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης Ιστορία Γ Γυμνασίου Αίθουσα με μηχανές στο εργοστάσιο Chemnitz του Richard Hartmann (1868) Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης Εκβιομηχάνιση οικονομίας

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4. Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ )

Κεφάλαιο 4. Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Ε Ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 4 Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ. 190 193) Το 1914 ξέσπασε στην Ευρώπη ο Α' Παγκόσµιος Πόλεµος. Η Ελλάδα, αφού οδηγήθηκε σε διχασµό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ 11:40 Σελίδα 2 από 9 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 12/06/2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 α. Φεντερασιόν:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 21 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 21 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 21 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑ Α Α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α.1.1 Σχολικό βιβλίο σελ. 138 «Η εθνική

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α1 α. σχολικό βιβλίο, σελ. 46. Φεντερασιόν: ήταν μεγάλη πολυεθνική εργατική οργάνωση της Θεσσαλονίκης, με πρωτεργάτες σοσιαλιστές από την ανοικτή σε νέες ιδέες

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 21/10/2017

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 21/10/2017 ΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΣΙΜΙΣΚΗ &ΚΑΡΟΛΟΥ ΝΤΗΛ ΓΩΝΙΑ THΛ: 270727 222594 ΑΡΤΑΚΗΣ 12 - Κ. ΤΟΥΜΠΑ THΛ: 919113 949422 ΟΝΟΜΑ:... ΤΜΗΜΑ:... ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:... ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 21/10/2017 ΟΜΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (διαγώνισμα 1)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (διαγώνισμα 1) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (διαγώνισμα 1) ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1.α Το Νοέμβριο του 1919 υπογράφηκε η συνθήκη του Νεϊγύ.πριν από την υπογραφή της συνθήκης) σελ 140 σχ.βιβλ. Β. Κατά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (Γ ΛΥΚΕΙΟΥ) ΟΜΑ Α Α. ΘΕΜΑ Α.1. σελ. 54, Οι προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης είχε και θετικά στοιχεία.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (Γ ΛΥΚΕΙΟΥ) ΟΜΑ Α Α. ΘΕΜΑ Α.1. σελ. 54, Οι προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης είχε και θετικά στοιχεία. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (Γ ΛΥΚΕΙΟΥ) Κυριακή 5 εκεμβρίου 2010 ΟΜΑ Α Α ΘΕΜΑ Α.1. σελ. 54, Οι προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης είχε και θετικά στοιχεία. ΘΕΜΑ Α.2 σελ.82-83, Για την

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Α1. 1. Να δώσετε τον ορισµό των όρων : α) «Πεδινοί» β) «Βενιζελισµός»

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Α1. 1. Να δώσετε τον ορισµό των όρων : α) «Πεδινοί» β) «Βενιζελισµός» ΘΕΜΑΤΑ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑ Α Α. Α1. 1. Να δώσετε τον ορισµό των όρων : α) «Πεδινοί» β) «Βενιζελισµός» 8 ΜΟΝΑ ΕΣ 2. Ποιοι ήταν οι λόγοι της ίδρυσης και ποια τα αποτελέσµατα της δραστηριότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΡΑΧ ΤΗΣ WALL STREET

ΤΟ ΚΡΑΧ ΤΗΣ WALL STREET ΤΟ ΚΡΑΧ ΤΗΣ WALL STREET -Τι είναι πάλι αυτή η Μαύρη Πέμπτη; Πού να πηγαίνουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Για να δούμε τα πρόσωπά τους. Ποια μπορεί να είναι τα συναισθήματά τους; -Θα σας πω εγώ παιδιά μου.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Θ.Ε.: ΕΠΟ 11 Κοινωνική και οικονομική ιστορία της Ευρώπης

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Θ.Ε.: ΕΠΟ 11 Κοινωνική και οικονομική ιστορία της Ευρώπης ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Θ.Ε.: ΕΠΟ 11 Κοινωνική και οικονομική ιστορία της Ευρώπης 2 η εργασία 2012 13 ΘΕΜΑ: «Στις παραμονές της λεγόμενης βιομηχανικής επανάστασης,

Διαβάστε περισσότερα

Α.1.1. Να δώσετε το περιεχόµενο των παρακάτω όρων: α. Βενιζελισµός. β. Φεντερασιόν. γ. Πεδινοί. Μονάδες 12

Α.1.1. Να δώσετε το περιεχόµενο των παρακάτω όρων: α. Βενιζελισµός. β. Φεντερασιόν. γ. Πεδινοί. Μονάδες 12 ! " Α.1.1. Να δώσετε το περιεχόµενο των παρακάτω όρων: α. Βενιζελισµός. β. Φεντερασιόν. γ. Πεδινοί. Μονάδες 12 Α1.2. Να αντιστοιχίσετε τα γράµµατα της στήλης Α µε αυτά της στήλης Β. # Α. Σύνταγµα του 1844

Διαβάστε περισσότερα

η πορεία προς την πτώση της πρώτης δηµοκρατίας και η δικτατορία της 4 ης Αυγούστου

η πορεία προς την πτώση της πρώτης δηµοκρατίας και η δικτατορία της 4 ης Αυγούστου ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΕ Η ΠΕΡΙΟ ΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α: η πορεία προς την πτώση της πρώτης δηµοκρατίας και η δικτατορία της 4 ης Αυγούστου 122 Α. ΚΛΕΙΣΤΕΣ Ή ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (ενδεικτικά παραδείγµατα)

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912)

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913 Ιστορία Γ Γυμνασίου Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Χρονολόγιο 1897-1908 Μακεδόνικος Αγώνας 1912-1913 Βαλκανικοί πόλεμοι 1914-1918 Α' Παγκόσμιος

Διαβάστε περισσότερα

Οι αιτίες του χρέους των χωρών της περιφέρειας: Συμμετοχή στην ΟΝΕ και ελλείμματα του ιδιωτικού τομέα

Οι αιτίες του χρέους των χωρών της περιφέρειας: Συμμετοχή στην ΟΝΕ και ελλείμματα του ιδιωτικού τομέα ΣΥΝΟΨΗ 21 ΣΥΝΟΨΗ Οι αιτίες του χρέους των χωρών της περιφέρειας: Συμμετοχή στην ΟΝΕ και ελλείμματα του ιδιωτικού τομέα 1. Η αναταραχή στην Ευρωζώνη οφείλεται στην παγκόσμια κρίση χρηματιστικοποίησης η

Διαβάστε περισσότερα

Βιομηχανική Επανάσταση. 6η διάλεξη

Βιομηχανική Επανάσταση. 6η διάλεξη Βιομηχανική Επανάσταση 6η διάλεξη 14.11.18 Παραμονές της ΒΕ: οι ευρωπαϊκές κοινωνίες = αγροτικές Τέλη 18ου αι. η Ευρώπη έχει μόνον δύο μεγάλες μητροπόλεις (Λονδίνο, 1.000.000 / Παρίσι, 500.000). 20 πόλεις

Διαβάστε περισσότερα

Καθοδηγόντας την ανάπτυξη: αγορές εναντίον ελέγχων. Δύο διαφορετικά συστήματα καθοδήγησης της ανάπτυξης εκ μέρους της αγοράς:

Καθοδηγόντας την ανάπτυξη: αγορές εναντίον ελέγχων. Δύο διαφορετικά συστήματα καθοδήγησης της ανάπτυξης εκ μέρους της αγοράς: Καθοδηγόντας την ανάπτυξη: αγορές εναντίον ελέγχων Δύο διαφορετικά συστήματα καθοδήγησης της ανάπτυξης εκ μέρους της αγοράς: 1) Το πρώτο σύστημα είναι η καπιταλιστική οικονομία ή οικονομία της αγοράς:

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ.

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ. Κυρίες και κύριοι Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα και προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει διαχρονικά

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις Ιστορίας Προσανατολισμού 2016

Απαντήσεις Ιστορίας Προσανατολισμού 2016 Απαντήσεις Ιστορίας Προσανατολισμού 2016 Α1. Κόμμα του Γ. Θεοτόκη: το κόμμα του Θεοτόκη ήταν το πιο μετριοπαθές από τα άλλα δυο αντιβενιζελικά και ζητούσε να διορθώσει αυτά που θεωρούσε λάθη των φιλελευθέρων.

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας εξωφύλλου: Νικόλαος Γύζης. Historia. Λάδι σε μουσαμά 88x88 εκ.

Πίνακας εξωφύλλου: Νικόλαος Γύζης. Historia. Λάδι σε μουσαμά 88x88 εκ. Πίνακας εξωφύλλου: Νικόλαος Γύζης. Historia. Λάδι σε μουσαμά 88x88 εκ. ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΚ ΟΣΗΣ Συγγραφείς κατά θέμα: Γεώργιος Μαργαρίτης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης:

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΘΕΜΑ Α1 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ α) Απάντηση σελ. 66-67 σχολ. βιβλίου : «Και οι της χώρας.» β) Απάντηση σελ. 107-108 σχολ. βιβλίου : «Η Ελλάδα αυτό αποτέλεσμα.»

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 1900 ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ PROJECT 3 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΜΑΔΑΣ 1 v ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλαδικές εξετάσεις 2016

Πανελλαδικές εξετάσεις 2016 Πανελλαδικές εξετάσεις 2016 Ενδεικτικές απαντήσεις στο μάθημα «ΙΣΤΟΡΙΑ» ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 α. Κόμμα του Γ. Θεοτόκη: Σχολικό βιβλίο, σελ. 92, «Από τα αντιβενιχελικά κόμματα πιο διαλλακτικό.» και σχολικό

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων. Εξεταζόμενο Μάθημα: Ιστορία Προσανατολισμού, Ανθρωπιστικών Σπουδών. Ημ/νία: 13 Ιουνίου 2018

Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων. Εξεταζόμενο Μάθημα: Ιστορία Προσανατολισμού, Ανθρωπιστικών Σπουδών. Ημ/νία: 13 Ιουνίου 2018 Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων Εξεταζόμενο Μάθημα: Ιστορία Προσανατολισμού, Ανθρωπιστικών Σπουδών Ημ/νία: 13 Ιουνίου 2018 Απαντήσεις Θεμάτων ΘΕΜΑ Α A1. α. «κλήριγκ» σελίδα 54 «Στο εξωτερικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΛΑΙΤΖΙΔΟΥ. Σελίδα 1

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΛΑΙΤΖΙΔΟΥ. Σελίδα 1 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΛΑΙΤΖΙΔΟΥ Σελίδα 1 1 Ο Κεφάλαιο Από την αγροτική οικονομία στην αστικοποίηση ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΓΕΓΟΝΟΤΑ 1821-1828 Επαναστατικός Αγώνας 1864 Προσάρτηση Επτανήσων 1881 Προσάρτηση Άρτας και

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016 ΛΥΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΥΡΤΩ ΚΟΥΖΙΝΟΠΟΥΛΟΥ - ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΘΕΜΑ Α

ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016 ΛΥΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΥΡΤΩ ΚΟΥΖΙΝΟΠΟΥΛΟΥ - ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΘΕΜΑ Α ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016 ΛΥΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΥΡΤΩ ΚΟΥΖΙΝΟΠΟΥΛΟΥ - ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΘΕΜΑ Α Α.1 α.κόμμα Γ.Θεοτόκη: Από τα αντιβενιζελικά κόμματα, πιο αδιάλλακτα ήταν τα κόμματα

Διαβάστε περισσότερα

Επεξεργασία ιστορικών πηγών

Επεξεργασία ιστορικών πηγών Επεξεργασία ιστορικών πηγών Κατά τη βαθμολόγηση απαντήσεων σε ερωτήσεις που απαιτούν επεξεργασία ιστορικού υλικού (παραθεμάτων, εικόνων, διαγραμμάτων, χαρτών κλπ) αξιολογείται, ανάλογα με τη συγκεκριμένη

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Κανάρη 36, Δάφνη Τηλ. 210 9713934 & 210 9769376 ΙΣΤΟΡΙΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΜΑΔΑ Α Α. 1.1. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1. Γύρω στα 1870 σημειώθηκε στην Ελλάδα κάποιο κύμα ίδρυσης βιομηχανικών επιχειρήσεων, περισσότερων

Διαβάστε περισσότερα