ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΞΕΤΑΣΗΣ Μ. ΣΚΟΥΡΤΟΣ Α. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ Κ. ΕΥΑΓΓΕΛΙΝΟΣ. iii

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΞΕΤΑΣΗΣ Μ. ΣΚΟΥΡΤΟΣ Α. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ Κ. ΕΥΑΓΓΕΛΙΝΟΣ. iii"

Transcript

1

2 ii

3 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΞΕΤΑΣΗΣ Μ. ΣΚΟΥΡΤΟΣ Α. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ Κ. ΕΥΑΓΓΕΛΙΝΟΣ iii

4 «Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΚΑΙ ΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΣΤΙΣ ΙΕΘΝΕΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ Η ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΤΗΣ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗΣ» ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΠΟΥΡΤΖΗΣ ΙΑΤΡΙΒΗ Που υποβλήθηκε στο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Σπουδών Περιβαλλοντική Πολιτική και ιαχείριση Του Τµήµατος Περιβάλλοντος ως µέρος των απαιτήσεων για την απόκτηση ιπλώµατος Ειδίκευσης στην Περιβαλλοντική Πολιτική και ιαχείριση Μυτιλήνη Φεβρουάριος 2007 iv

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το πρώτο µέρος της εργασίας ασχολείται µε την σύντοµη ανάλυση βασικών εννοιών του ιεθνούς ικαίου του Περιβάλλοντος. Έτσι στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται µια γενική εισαγωγή στο ιεθνές ίκαιο του Περιβάλλοντος, ιδιαίτερα στις αρχές και πηγές του, και την έννοια της βιώσιµης ανάπτυξης. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται µία σύντοµη παρουσίαση της έννοιας και της µορφής των ιεθνών Περιβαλλοντικών Συµφωνιών και των ιεθνών Περιβαλλοντικών Καθεστώτων ενώ στο τρίτο παρουσιάζεται εν συντοµία το πλαίσιο των συµβατικών κειµένων της Βαρκελώνης. Στο δεύτερο µέρος αναλύεται η αρχή της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης, κάτω από τρία διαφορετικά πρίσµατα. Στο κεφάλαιο 4, η έννοια και το περιεχόµενο της Αρχής της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης, αναλύεται ως προς το γενικό της περιεχόµενο στο ιεθνές ίκαιο Περιβάλλοντος. Στο κεφάλαιο 5 γίνεται αναφορά στην εµφάνιση και την ως τώρα εφαρµογή της Αρχής της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης στις διεθνείς περιβαλλοντικές συµφωνίες, ενώ τέλος στο κεφάλαιο 6 εξετάζεται το θεωρητικό πλαίσιο της Αρχής της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης ως στοιχείο της έννοιας της «ευθυδικίας» - «ορθονοµίας» (equity). Στο τρίτο και τελευταίο µέρος γίνεται η σύνθεση των στοιχείων που εξετάστηκαν στα δύο πρώτα µέρη, µε βάση την ακόλουθη δοµή. Στα κεφάλαια 7 και 8 εξετάζεται η παρουσία της αρχής της κοινής και διαφοροποιηµένης ευθύνης στα συµβατικά κείµενα της Σύµβασης της Βαρκελώνης κατά την πρώτη και την δεύτερη γενιά τους αντίστοιχα, ενώ στο κεφάλαιο 9 αναλύεται η αρχή σε σχέση µε τα πολιτικά κείµενα και τα κείµενα στρατηγικής του Μεσογειακού Σχεδίου ράσης. Τέλος ακολουθούν συµπερασµατικές παρατηρήσεις, σε σχέση µε τις δυνατότητες εφαρµογής της αρχής της κοινής και διαφοροποιηµένης ευθύνης στο πλαίσιο του Μεσογειακού Σχεδίου ράσης, ειδικότερα µέσα από το πλαίσιο που προσφέρει η Σύµβαση της Βαρκελώνης και τα συµπληρωµατικά της πρωτόκολλα. v

6 «Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΚΑΙ ΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΣΤΙΣ ΙΕΘΝΕΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ Η ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΤΗΣ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗΣ» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ...1 Κεφάλαιο 1 Αρχές και Πηγές του ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος και Αειφόρος Ανάπτυξη Μορφή και Ορισµός της έννοιας του ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος Αρχές ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος Πηγές και ρώντες ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος Η Βιώσιµη Ανάπτυξη ως αρχή του ιεθνούς Περιβαλλοντικού ικαίου...10 Κεφάλαιο 2 ιεθνείς Περιβαλλοντικές Συµφωνίες και ιεθνή Περιβαλλοντικά Καθεστώτα Ορισµός και έννοια της ιεθνούς Περιβαλλοντικής Συµφωνίας Κοινά Χαρακτηριστικά και Ζητήµατα των ιεθνών Περιβαλλοντικών Συµφωνιών Ορισµός και έννοια του ιεθνούς Περιβαλλοντικού Καθεστώτος...18 Κεφάλαιο 3 Το Περιβαλλοντικό Καθεστώς της Μεσογείου Θάλασσας. Η Σύµβαση της Βαρκελώνης για την Προστασία του Θαλασσίου Περιβάλλοντος και των Παράκτιων Αρχών της Μεσογείου Η πρώτη φάση της Σύµβασης της Βαρκελώνης ( ) Το καθεστώς της περιβαλλοντικής προστασίας της Μεσογείου µετά την αναθεώρηση της Σύµβαση της Βαρκελώνης το Κεφάλαιο 4 Η έννοια και το περιεχόµενο της Αρχής της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης στο ιεθνές ίκαιο του Περιβάλλοντος Εννοιολογικό Περιεχόµενο της Αρχής της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης Κοινή Ευθύνη ιαφοροποιηµένη Ευθύνη Πρακτικές Συνέπειες από την Αρχή της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης...31 Κεφάλαιο 5 Η εµφάνιση και η ως τώρα εφαρµογή της Αρχής της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης στις διεθνείς περιβαλλοντικές συµφωνίες Αρχική Εµφάνιση και Μορφή Νοµική έσµευση...35 Κεφάλαιο 6 Η Αρχή της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης ως στοιχείο των εννοιών της ευθυδικίας και της δικαιοσύνης (equity)...42 Κεφάλαιο 7 Η «Κοινή» Ευθύνη και η «ιαφοροποίηση» στη Σύµβαση της Βαρκελώνης του 1976 και την Πρώτη Γενιά Πρωτοκόλλων ( ) Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Ρυθµίσεις Νοµικών Κειµένων Συµπεράσµατα...49 vi

7 Κεφάλαιο 8 Η «κοινή και διαφοροποιηµένη ευθύνη» στην αναθεωρηµένη Σύµβαση της Βαρκελώνης (1995) και τα Πρωτόκολλα της εύτερης Γενεάς ( ) Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Ρυθµίσεις Νοµικών Κειµένων Συµπεράσµατα...61 Κεφάλαιο 9 Η έκφραση της «κοινής και διαφοροποιηµένης ευθύνης» σε κείµενα πολιτικής και στρατηγικής του M.A.P Κείµενα Πολιτικής µέσα από ιακηρύξεις τακτικών Συναντήσεων των Μερών της Σύµβασης Στρατηγικές και Σχέδια ράσης στο Πλαίσιο του Συστήµατος Περιβαλλοντικής Προστασίας της Βαρκελώνης MAP PHASE I II MedPol I IV SAP (LBS) SAP BIO M.C.S.D. και M.S.S.D Συµπεράσµατα...71 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ...73 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...78 Α. Ελληνική...78 i. Άρθρα...78 ii. Βιβλία...78 Β. Ξενόγλωσση...78 i. Άρθρα...78 ii. Βιβλία...80 Γ. Κείµενα Τεκµηρίωσης...81 i. ιεθνείς Συµβάσεις...81 ii. Συµβάσεις και Πρωτόκολλα Μεσογειακού Σχεδίου ράσης...82 iii. Κείµενα Μεσογειακού Σχεδίου ράσης...82 iv. Αναφορές, Εκθέσεις Ηλεκτρονικές Πηγές...85 Ε. Υποστηρικτική Βιβλιογραφία...86 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ...88 Παράρτηµα 1 Χάρτες και Λίστα Κρατών Μεσογείου Θάλασσας...89 Παράρτηµα 2 Άρθρα σχετικά µε την αρχή της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης στα κείµενα της 1 ης Γενεάς του Μεσογειακού Σχεδίου ράσης...93 Παράρτηµα 3 Άρθρα σχετικά µε την αρχή της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης στα κείµενα της 2 ης Γενεάς του Μεσογειακού Σχεδίου ράσης...99 Παράρτηµα 4 Λίστα Συµβαλλοµένων Κρατών στην Σύµβαση της Βαρκελώνης και τα Πρωτόκολλα της vii

8 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ C.O.P. Conference of Parties G.A.T.T. General Agreement on Tariffs and Trade I.E.A.s International Environmental Agreements I.M.O. International Maritime Organization LBS Land Based Sources M.A.P. Mediterranean Action Plan M.C.S.D. Mediterranean Commission for Sustainable Development M.E.A.s Multilateral Environmental Agreements M.O.P. Meeting of Parties M.S.S.D. Mediterranean Strategy on Sustainable Development MARPOL Marine Pollution Convention O.E.C.D. Organization for Economic Cooperation and Development SAP Strategic Action Plan SAP BIO Strategic Action Plan on Biodiversity U.N.C.B.D. United Nations Convention on Biological Diversity U.N.C.C.D. United Nations Convention to Combat Desertification U.N.C.E.D. United Nations Conference on Environment and Development U.N.C.L.O.S. United Nations Convention on the Law of the Sea U.N.E.P. United Nations Environmental Programme U.N.F.C.C.C. United Nations Framework Convention on Climate Change W.C.E.D. World Commission on Environment and Development W.T.O. World Trade Organization ΕΕ ΕΚ Ο.Η.Ε. Ο.Ο.Σ.Α. Π.Ο.Ε. Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκή Κοινότητα Οργανισµός Ηνωµένων Εθνών Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης Παγκόσµιος Οργανισµός Εµπορίου viii

9 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η Μεσόγειος Θάλασσα υπήρξε για πολλούς αιώνες το επίκεντρο του πολιτισµού για την ευρωπαϊκή, την αφρικανική και την ασιατική ήπειρο. Κέντρο του εµπορίου λόγω της κεντρική της θέσης µεταξύ τριών ηπείρων (από εκεί άλλωστε προκύπτει και το όνοµα της) γνώρισε περιόδους µεγάλης οικονοµικής ακµής. Τον περασµένο αιώνα αυτή η κατάσταση είχε πλέον αλλάξει. Το επίκεντρο της παγκόσµιας οικονοµικής ζωής είχε µεταφερθεί σε άλλες περιοχές ενώ τα κράτη της Μεσογείου βρέθηκαν σε µια σταθερή πορεία οικονοµικής παρακµής. Το µόνο που παρέµεινε ήταν η στρατηγική θέση της ως θαλάσσιο σταυροδρόµι αλλά και ως σταυροδρόµι πολιτισµών. Η οικονοµική παρακµή αντιστράφηκε για κάποια από τα κράτη τη, κατά κύριο λόγο τα ευρωπαϊκά, ενώ για τα υπόλοιπα παρέµεινε. Τελικό αποτέλεσµα των παραπάνω, ήταν κατά την τελευταία πεντηκονταετία του 20ου αιώνα η Μεσόγειος να βρεθεί διχασµένη και µε έντονες διαφορές σε όλα τα επίπεδα, είτε αυτό ήταν πολιτικό, είτε οικονοµικό, είτε πολιτισµικό. Σήµερα, σε οικονοµικό επίπεδο έχουµε από την µία πλευρά τις χώρες της ευρωπαϊκής βόρειας ακτής, µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα και από το 2004 και τις Κύπρο, Μάλτα και Σλοβενία αλλά και το Ισραήλ µε την ανεπτυγµένη οικονοµία του), χώρες ανεπτυγµένες οικονοµικά και µε ανοικτές οικονοµίες αγοράς. Από την άλλη πλευρά έχουµε χώρες είτε του αναπτυσσόµενου Νότου στις νότιες και ανατολικές ακτές της Μεσογείου (Μαρόκο, Αλγερία, Τυνησία, Λιβύη, Αίγυπτο, Συρία, Λίβανο) είτε χώρες µε οικονοµίες σε µεταβατικό στάδιο ή ασθενέστερες (Κροατία, Μαυροβούνιο, Αλβανία, Τουρκία). Σε πολιτικό επίπεδο η διάκριση είναι αντίστοιχη µεταξύ των πιο εύρωστων ευρωπαϊκών δηµοκρατικών και των λιγότερο ανεπτυγµένων και µε αρκετά πιο ταραγµένο πολιτικό βίο χωρών της ανατολικής και νότιας Μεσογείου. Τα τελευταία χρόνια αρχίζει να τονίζεται ακόµα πιο έντονα η πολιτισµική διαφορά µεταξύ «χριστιανικού» Βορρά και «µουσουλµανικού» Νότου, χωρίς να υποτιµά κανείς τις διαφορές και του Ισραήλ, σε θρησκευτικό και πολιτισµικό επίπεδο µε τους µουσουλµάνους γείτονες του. Επιπροσθέτως δεν θα πρέπει να παραγνωριστούν οι έντονες και σε αρκετές περιπτώσεις προβληµατικές σχέσεις µεταξύ κρατών της περιοχής που προκύπτουν συχνά από τις παραπάνω διαφορές (σχέσεις Ελλάδας Τουρκίας, Αράβικών Κρατών Ισραήλ, προβληµατικές σχέσεις µεταξύ χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας) Τα παραπάνω αποτελούν σταθερά δεδοµένα της µεσογειακής λεκάνης και έχουν βάσεις σε µεγάλο βάθος χρόνου. εδοµένο όµως αποτελεί και ένα άλλο στοιχείο. Το περιβάλλον της 1

10 Μεσογείου αποτελεί, σύµφωνα µε σχετικές µελέτες 1, ένα από τα πιο ευαίσθητα και πολυσύνθετα θαλάσσια περιβάλλοντα. Σύµφωνα µε την µελέτη του 2006 του Ευρωπαϊκού Οργανισµού Περιβάλλοντος σχετικά µε τα ζητήµατα προτεραιότητας στη περιοχή της Μεσογείου, υπάρχει ένα πλήθος ζητηµάτων που χρήζουν αντιµετώπισης και ρύθµισης σε επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας 2. Τα στοιχεία αυτά βέβαια δεν ήταν πάντα διαθέσιµα. Πάντως η ανάδειξη της ανάγκης για περιβαλλοντική προστασία κατά τις δεκαετίες του , σήµαινε ότι στο µεσογειακό χώρο έπρεπε να ξεπεραστούν οι παραπάνω διαφορές. Κρίσιµα στοιχεία όπως η γιγάντωση των περιβαλλοντικών προβληµάτων στην περίοδο πριν την θεσµική κατοχύρωση της περιφερειακής περιβαλλοντικής προστασίας και η Συνδιάσκεψη των Ηνωµένων Εθνών για το Ανθρώπινο Περιβάλλον στην Στοκχόλµη το 1972 ανέδειξαν την ανάγκη συνεργασίας για την αντιµετώπιση της ολοένα αυξανόµενης επιβάρυνσης. Το Μεσογειακό Σχέδιο ράσης προσπάθησε να θέσει ένα πλαίσιο στο οποίο αυτές οι διαφορές θα έµπαιναν σε δεύτερο λόγο, µπροστά στην καθολική ανάγκη για περιβαλλοντική προστασία. Για να γίνει εφικτό κάτι τέτοιο, έπρεπε να υπερκεραστούν οι διαφορές που θα προέκυπταν από την λειτουργία µίας περιφερειακής περιβαλλοντικής συµφωνίας και η σηµαντικότερη από τις οποίες θα ήταν στις δυνατότητες των διαφόρων µερών λόγω του διαφορετικού επιπέδου της οικονοµικής ανάπτυξης. Η πρώτη γενιά των νοµικών κειµένων της Σύµβασης της Βαρκελώνης και των συµπληρωµατικών Πρωτοκόλλων της ( ), µπορούσε να βασιστεί στα ελάχιστα ως τότε σχετικά παραδείγµατα της περιβαλλοντικής πολιτικής σε σχέση µε την διαφοροποίηση στην κατανοµή ευθυνών στο επίπεδο της περιβαλλοντικής προστασίας. Η εισαγωγή της έννοιας της βιώσιµης ανάπτυξης και της αρχής της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης µετά την Συνδιάσκεψη των Ηνωµένων Εθνών του Rio de Janeiro το 1992, αποτέλεσαν στοιχεία σταθµούς για την περαιτέρω εξέλιξη του συστήµατος για την προστασία του περιβάλλοντος της Μεσογείου. Τα αναθεωρηµένα κείµενα της Σύµβασης της Βαρκελώνης (1995 έως σήµερα), λαµβάνοντας υπόψη τα στοιχεία αυτά, απέκτησαν ένα σηµαντικό µέσο στα χέρια της για την αντιµετώπιση των ζητηµάτων περιβαλλοντικής προστασίας. Η εργασία αυτή θα εξετάσει την εισαγωγή των εννοιών της βιώσιµης ανάπτυξης και της κοινής και διαφοροποιηµένης ευθύνης στο Μεσογειακό σύστηµα περιβαλλοντικής προστασίας. Η Μεσόγειος αποτελεί ένα ιδανικό παράδειγµα για να ειδωθούν τα στοιχεία και οι δυνατότητες που παρέχει η αρχή της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης για την 1 Βλ. Priority Issues in the Mediterranean Environment, Report No.4, European Environmental Agency, Copenhagen, 2006, διαθέσιµο στο 2 Όπως παραπάνω. Ενδεικτικά αναφέρονται ως κρίσιµα ζητήµατα, οι φυσικοί κίνδυνοι, η εισαγωγή εξωτικών ειδών, οι αλλαγές στο οικοσύστηµα εξαιτίας της αλιείας, καθώς και άλλα που προκύπτουν από τις ανθρώπινες δραστηριότητες στην περιοχή. 2

11 προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος µε ένα βιώσιµο και «δίκαιο» για όλους τους εµπλεκοµένους τρόπο. Τα κρίσιµα στοιχεία που αναδεικνύουν τη σηµασία της αρχής αναφέρονται συνοπτικά αµέσως παρακάτω. Πολύ σηµαντική είναι η ύπαρξη των διαφορών που υπάρχουν στην Μεσόγειο σε όλους τους τοµείς και που αναφέρθηκαν παραπάνω, ως προς το περιβαλλοντικό, οικονοµικό αλλά και κοινωνικό-πολιτικό περιβάλλον της περιοχής, αλλά και οι διαφορές στην οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη των κρατών 3. Μπορούµε να µιλήσουµε για δύο διαφορετικές µορφές ανάπτυξης των οποίων οι απαιτήσεις πρέπει να συνδυαστούν. Η απαίτηση από την µία πλευρά των πληθυσµών των βορείων ευρωπαϊκών ακτών για υψηλά επίπεδα διαβίωσης, µε ότι αυτό συνεπάγεται για τα ζητήµατα της περιφερειακής περιβαλλοντικής προστασίας, και η απαίτηση από την πλευρά των αναπτυσσοµένων πληθυσµών της νότιο-ανατολικής ακτής για ταχύρυθµη ανάπτυξη, εξάλειψη της φτώχειας και άνοδο του βιοτικού επιπέδου 4. Οι διαφορές αυτές αποτελούν ακριβώς τον τύπο των διαφορών που η αρχή της κοινής και διαφοροποιηµένης ευθύνης καλείται να αντιµετωπίσει. Ο πιλοτικός ρόλος της ως η πρώτη θαλάσσια περιοχή στην οποία υιοθετήθηκε µια περιφερειακή σύµβαση µε συγκεκριµένο στόχο την προστασία της, από το U.N.E.P., σηµαίνει ότι ήταν κατάλληλη για την εισαγωγή των νεώτερων εξελίξεων στον τοµέα της θεσµικής περιβαλλοντικής προστασίας και της εισαγωγής της έννοιας της βιώσιµης ανάπτυξης 5. Τέλος η ύπαρξη σηµαντικών πιέσεων από την πλευρά του ανθρωπίνου στοιχείου της περιοχής, είτε αυτό αφορά έναν αυξανόµενο πληθυσµό στις αναπτυσσόµενες χώρες είτε αποτελεί αποτέλεσµα τουριστικής και άλλης οικονοµικής δραστηριότητας 6, αποτελεί ένα στοιχείο που πρέπει να αντιµετωπιστεί µε τρόπο, που δεν θα θίγονται ούτε τα συµφέροντα των σηµερινών γενεών που προσδοκούν σε οικονοµική ανάπτυξη από τις δραστηριότητες τους, ούτε των µελλοντικών που θα πρέπει να έχουν την ίδια δυνατότητα εκµετάλλευσης. Η κοινή και διαφοροποιηµένη ευθύνη µπορεί να δώσει την δυνατότητα αυτή, µέσω της διαφοροποίησης που προωθεί, για οικονοµική ανάπτυξη µε παράλληλη ενίσχυση της περιβαλλοντικής προστασίας 7. 3 Βλ. Hoballah, Ar., Sustainable Development in the Mediterranean region, Natural Resources Forum 30, 2006, σελ Βλ. Pavasovic, A., The Mediterranean Action Plan phase II and the revised Barcelona Convention: mew prospective for integrated coastal management in the Mediterranean region, Ocean & Coastal Management, Vol. 31, Nos 2-3, 1996, σελ Βλ. Vallega, Ad., Regional level implementation of Chapter 17: the UNEP approach to the Mediterranean, Ocean & Coastal Management, Vol. 29, n. 1-3, 1995, σελ Υπολογίζεται ότι πάνω από 200 εκατοµµύρια τουρίστες επισκέπτονται ετησίως την Μεσόγειο ενώ ραγδαία αύξηση παρουσίαζει και ο πληθυσµός των χωρών της περιοχής που αναµένεται να φτάσει τα 250 εκατοµµύρια ως το Βλ. Hoballah, Ar., Sustainable Development in the Mediterranean region, Natural Resources Forum 30, 2006, σελ. 158, Vallega, Ad., Regional level implementation of Chapter 17: the UNEP approach to the Mediterranean, Ocean & Coastal Management, Vol. 29, n. 1-3, 1995, σελ. 253 και Priority Issues 3

12 Είναι σαφές από τα στοιχεία που µόλις αναφέρθηκαν ότι η αρχή της Κοινής και ιαφοροποιηµένης ευθύνης µπορεί να αποτελέσει ένα σηµαντικό παράγοντα για την ουσιαστική εφαρµογή της «ευθυδικίας» ή «ορθονοµίας» στη θεσµική έκφραση της περιβαλλοντικής προστασίας στη µεσογειακή λεκάνη. Το στοιχείο αυτό της «ευθυδικίας» προωθεί τη ουσιαστική δικαιοσύνη µέσα στα πλαίσια του συστήµατος της περιβαλλοντικής διπλωµατίας της Μεσογείου και µέσω της δικαιοσύνης αυτής διευκολύνει την ουσιαστικότερη εφαρµογή των ρυθµίσεων της. Έτσι η αρχή της Κοινής και ιαφοροποιηµένης ευθύνης µπορεί να συµβάλει σε µία αποτελεσµατική πολιτική προστασίας και διαχείρισης του θαλασσίου περιβάλλοντος, όχι µόνο της Μεσογείου αλλά γενικότερα. Ζητούµενο και Μεθοδολογία Έρευνας Στην εργασία αυτή θα γίνει προσπάθεια, αφού αναλυθεί η αρχή της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης µέσα σε άλλα διεθνή νοµικά καθεστώτα, να αναλυθούν τα στοιχεία της αρχής της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης, σε ολόκληρο το χρονικό φάσµα της εφαρµογής της Σύµβασης της Βαρκελώνης (1976 έως σήµερα), καθώς και στις τελευταίες εξελίξεις του M.A.P., να εξεταστούν οι σχετικές εκφράσεις της και τελικά να καταλήξει σε προτάσεις σχετικά µε την έως τώρα εφαρµογή της, για την χρησιµότητα ή µη της χρήσης της, και εφόσον κριθεί θετικά τις δυνατότητες της περαιτέρω ενσωµάτωσης της. Η µεθοδολογία που θα ακολουθηθεί είναι η χρήση βιβλιογραφικών αναφορών στα δύο πρώτα µέρη όπου και αναλύονται οι βασικές έννοιες της έρευνας και η αρχή της κοινής και διαφοροποιηµένης ευθύνης, και η πρωτογενής έρευνα και ανάλυση των κειµένων της Σύµβασης της Βαρκελώνης και των Πρωτοκόλλων της στο τρίτο µέρος. Στα συµπεράσµατα γίνεται µία σύνθεση των συµπερασµάτων του µέρους Β και του µέρους Γ, για να παραχθούν συγκεκριµένα αποτελέσµατα σε σχέση µε το αντικείµενο της έρευνας. in the Mediterranean Environment, Report No.4, European Environmental Agency, Copenhagen, 2006, σελ

13 Μέρος Α Κεφάλαιο 1 Αρχές και Πηγές του ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος και Αειφόρος Ανάπτυξη 1.1 Μορφή και Ορισµός της έννοιας του ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος 1.2 Αρχές ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος 1.3 Πηγές και ρώντες ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος 1.4 Η έννοια της Αειφόρου Ανάπτυξης Κεφάλαιο 2 ιεθνείς Περιβαλλοντικές Συµφωνίες και ιεθνή Περιβαλλοντικά Καθεστώτα 2.1 Ορισµός και έννοια της ιεθνούς Περιβαλλοντικής Συµφωνίας 2.2 Κοινά Χαρακτηριστικά και Ζητήµατα των ιεθνών Περιβαλλοντικών Συµφωνιών 2.3 Ορισµός και έννοια των ιεθνών Περιβαλλοντικών Καθεστώτων Κεφάλαιο 3 Το Περιβαλλοντικό Καθεστώς της Μεσογείου Θάλασσας. Η Σύµβαση της Βαρκελώνης για την Προστασία του Θαλασσίου Περιβάλλοντος και των Παράκτιων Αρχών της Μεσογείου 3.1 Η πρώτη φάση της Σύµβασης της Βαρκελώνης ( ) 3.2 Το καθεστώς της περιβαλλοντικής προστασίας της Μεσογείου µετά την αναθεώρηση της Σύµβαση της Βαρκελώνης το

14 Κεφάλαιο 1 Αρχές και Πηγές του ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος και Αειφόρος Ανάπτυξη Στο κεφάλαιο αυτό θα γίνει µια βασική ανάλυση δύο απαραιτήτων εννοιών για την πλήρη κατανόηση του θέµατος της εργασίας. Οι έννοιες αυτές είναι το ιεθνές ίκαιο Περιβάλλοντος, µε κύρια αναφορά σε ζητήµατα που αφορούν τις αρχές και τις πηγές του, και της Αειφόρου ή Βιώσιµης Ανάπτυξης, από µία θεσµική οπτική. 1.1 Μορφή και Ορισµός της έννοιας του ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος Το διεθνές δίκαιο περιβάλλοντος αποτελεί ιδιαίτερο κλάδο του διεθνούς δικαίου. Οι ρίζες του, µε τη σύγχρονη µορφή του, βρίσκονται στον έντονο προβληµατισµό για τα περιβαλλοντικά προβλήµατα και την έκταση τους όπως αυτά άρχισαν να παρουσιάζονται τις δεκαετίες του 1960 και Αν και αρχικά αποτέλεσαν κοµµάτι των διεκδικήσεων των αναπτυσσόµενων χωρών, πήρε ιδιαίτερη ώθηση σαν κλάδος µε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, µετά την απόφαση των ανεπτυγµένων κρατών του Βορρά κατά την δεκαετία του , για δράση υπέρ της περιβαλλοντικής προστασίας. Το κεφάλαιο αυτό θα αναφερθεί, όπως ειπώθηκε παραπάνω, στις αρχές και τις πηγές του ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος, έτσι ώστε να µελετηθεί η εξελικτική του πορεία η οποία επηρεάζει και την εξελικτική πορεία της περιβαλλοντικής διπλωµατίας, βασικό κοµµάτι της οποίας αποτελεί. Πριν όµως από αυτό,.πρέπει όµως να γίνουν αναφορές και σε δύο ακόµα κρίσιµα, για την καλύτερη κατανόηση του όρου, στοιχεία. Το πρώτο στοιχείο είναι η διακριτότητα εσωτερικού και διεθνούς δικαίου περιβάλλοντος. Το διεθνές δίκαιο του περιβάλλοντος (ή διεθνές δίκαιο προστασίας του περιβάλλοντος) δεν ταυτίζεται µε το δίκαιο του περιβάλλοντος, όπως νοείται στην εσωτερική έννοµη τάξη των κρατών. Το εθνικά περιβαλλοντικό δίκαιο κατά κανόνα δηµιουργείται ως αποτέλεσµα των διεθνών εξελίξεων στο αντικείµενο αλλά δεν ταυτίζεται µε αυτές. εν πρέπει να ξεχνάµε ότι όταν αναφερόµαστε σε εσωτερικές έννοµες τάξεις αναφερόµαστε σε ολοκληρωµένα ελεγκτικά και δικαστικά σύνολα, τα οποία λειτουργούν µέσα στα πλαίσια συγκεκριµένων πολιτικών οντοτήτων, των κρατών. Το εσωτερικό δίκαιο λειτουργεί µε εντελώς διαφορετικό τρόπο από το διεθνές και διαφοροποιείται από αυτό λόγω του γεγονότος ότι υπάρχει σαφώς προσδιορισµένη δικαστική αρµοδιότητα, ζήτηµα το οποίο αποτελεί µεγάλο θέµα συζήτησης στο διεθνή χώρο. Έτσι τα εσωτερικά περιβαλλοντικά δίκαια των κρατών µπορεί να δηµιουργούνται λόγω των διεθνών δράσεων στον περιβαλλοντικό τοµέα αλλά δεν µένουν εκεί. ηµιουργούν 8 Βλ. Σαµιώτης, Γ.,., Τσάλτας, Γρ., Ι., ιεθνής Προστασία του Περιβάλλοντος Τόµος 1: ιεθνείς Πολιτικές και ίκαιο του Περιβάλλοντος, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1990, σελ

15 εσωτερικές πράξεις δικαίου που µπορεί ή όχι να συνδέονται µε το διεθνή χώρο και έχουν ελεγκτικούς µηχανισµούς, τα δικαστήρια, για να επιβλέπουν την εφαρµογή τους. Από την άλλη το διεθνές δίκαιο είναι αποτέλεσµα διαπραγµατεύσεων και απόφασης των κρατών να τηρήσουν όσα έχουν αποφασίσει. Καταλήγοντας ας µείνουµε στην εξής παρατήρηση. Το διεθνές δίκαιο περιβάλλοντος και τα εσωτερικά περιβαλλοντικά δίκαια των κρατών είναι διαδραστικά σύνολα, τα οποία δανείζονται στοιχεία το ένα από το άλλο, αλλά παραµένουν διακριτά στη βάση τους. Το δεύτερο σηµείο στο οποίο πρέπει να γίνει αναφορά είναι το ζήτηµα του ορισµού της έννοιας του περιβάλλοντος. Συνδέοντας το µε τα αµέσως προηγούµενα πρέπει να διευκρινιστεί ότι δεν υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός ορισµός της έννοιας του περιβάλλοντος. Η έννοια του περιβάλλοντος ορίζεται πολλές φορές ad hoc στις διάφορες διαπραγµατεύσεις κειµένων σχετικών µε αυτό ή δεν ορίζεται καθόλου, ενώ πολλές φορές χρησιµοποιούνται οι ορισµοί που δίνει το εσωτερικό δίκαιο κάθε χώρας 9. Σε αυτά τα πλαίσια κινούµενοι, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι για τα πλαίσια αυτής της έρευνας όπου αναφέρεται η έννοια περιβάλλον, θα νοείται µε το περιεχόµενο που της δίνει ο ελληνικός νόµος 1650/1986. Εκεί στο άρθρο 2, παρ.1 ορίζεται σαν περιβάλλον: «το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες» 10, ενώ καταγράφεται και η διάκριση του περιβάλλοντος σε φυσικό και ανθρωπογενές, χωρίς µεγαλύτερη ανάλυση. Η διάκριση αυτή έχει οριστεί στην ελληνική νοµολογία µε το νόµο 360/ άρθρο 1, παρ. 5 και παρ. 6, αλλά αποτελεί και προσδιορισµένη διάκριση σε διεθνές επίπεδο Αρχές ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος Η αναφορά των παραπάνω διευκρινιστικών στοιχείων ήταν απαραίτητη για την καλύτερη κατανόηση του βασικού περιεχοµένου του κεφαλαίου αυτού σε ότι αφορά το διεθνές περιβαλλοντικό δίκαιο, δηλαδή την ανάλυση των αρχών του και των πηγών του. Ξεκινώντας από τις αρχές του, διαπιστώνει κανείς τον έντονο εξελικτικό χαρακτήρα του συγκεκριµένου κλάδου του διεθνούς δικαίου. Σε αντίθεση µε το κλασικό διεθνές δίκαιο, παρατηρούµε µια διαρκή αλλαγή και εξέλιξη στις αρχές που διέπουν το διεθνές περιβαλλοντικό δίκαιο. Βέβαια εδώ πρέπει να παρατηρηθεί ότι οι αρχές του ιεθνούς ικαίου αποτελούν αρχές και του 9 Βλ. Sands, Ph., Principles of International Environmental Law (second edition), Cambridge University Press, 2003, σελ Βλ. Φ.Ε.Κ. 160/τεύχος πρώτο/ και Σαµιώτης, Γ.,., Τσάλτας, Γρ., Ι., ιεθνής Προστασία του Περιβάλλοντος Τόµος 1: ιεθνείς Πολιτικές και ίκαιο του Περιβάλλοντος, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1990, σελ Βλ. Φ.Ε.Κ. 151/τεύχος Α/ Βλ. Τσάλτας, Γρ., Ι., ιεθνής Προστασία του Περιβάλλοντος Τόµος 1: ιεθνείς Πολιτικές και ίκαιο του Περιβάλλοντος, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1990, σελ και Sands, Ph., Principles of International Environmental Law (second edition), Cambridge University Press, 2003, σελ

16 διεθνούς περιβαλλοντικού δικαίου, ερµηνευµένες βέβαια από το δικό του πρίσµα 13. Παρατηρείται επίσης µια ποικιλία στις απόψεις των διαφόρων συγγραφέων, πάνω στο θέµα, η οποία δεν εµφανίζεται στο γενικό διεθνές δίκαιο και τονίζει τον έντονα πολιτικό και διαλεκτικό χαρακτήρα του δικαίου αυτού. Γενικά παραδεκτές ως αρχές µπορούµε να θεωρήσουµε τέσσερις. Το δικαίωµα της ενηµέρωσης και πληροφόρησης, την αρχή της ευθύνης για την περιβαλλοντική ζηµία, την αρχή της πρόληψης και την αρχή της αποζηµίωσης. Οι αρχές αυτές θα µπορούσαν να χαρακτηριστούν και ως «ιστορικές» αρχές του δικαίου του περιβάλλοντος, καθώς συνδέονται µαζί του σε ολόκληρη σχεδόν την σύγχρονη πορεία του 14. Οι παραπάνω αρχές όµως δεν αποτελούν τις µοναδικές αρχές που διέπουν το διεθνές περιβαλλοντικό δίκαιο. Βασικές επίσης αρχές, οι οποίες ήταν αποτέλεσµα των εξελίξεων στο χώρο την δεκαετία του 90, θεωρούνται πλέον και οι αρχές «ο ρυπαίνων πληρώνει» και η αρχή της βιώσιµης ή αειφόρου ανάπτυξης, στην οποία θα γίνει εκτενής αναφορά σε επόµενη παράγραφο. Κύριο ερέθισµα για την εισαγωγή των δύο αυτών αρχών ήταν η ιστορική Συνδιάσκεψη του Rio de Janeiro για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη το 1992 (U.N.C.E.D. - United Nations Conference on Environment and Development) και τα αποτελέσµατα της 15. Η αρχή της βιώσιµης ανάπτυξης θα εξεταστεί στην αµέσως επόµενη ενότητα. Σχετικά πρόσφατες προσθήκες στη βιβλιογραφία σε σχέση µε τις αρχές του διεθνούς δικαίου περιβάλλοντος αποτελούν τρεις ακόµα αρχές. Η αρχή της καλής γειτονίας (που αποτελεί τη θεσµική αναγνώριση της από καιρό συνειδητοποιηµένης ανάγκης για συνεργασία και συνδέεται µε την αρχή της ενηµέρωσης και πληροφόρησης), η αρχή των κοινών και διαφοροποιηµένων ευθυνών και της υποχρέωσης χρήσης της καλύτερης δυνατής τεχνολογίας ή καλύτερων δυνατών πρακτικών Βλ. σχετικά Σαµιώτης, Γ.,., Τσάλτας, Γρ., Ι., ιεθνής Προστασία του Περιβάλλοντος Τόµος 1: ιεθνείς Πολιτικές και ίκαιο του Περιβάλλοντος, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1990, σελ. 132 και Swanson, T., M., Johnston, S., Global environmental problems and international environmental agreements : the economics of international institution building, Edward Elgar,Cheltenham, U.K., 1999, σελ Αναλυτικά για τις αρχές αυτές βλ. Σαµιώτης, Γ.,., Τσάλτας, Γρ., Ι., ιεθνής Προστασία του Περιβάλλοντος Τόµος 1: ιεθνείς Πολιτικές και ίκαιο του Περιβάλλοντος, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1990, σελ , International, regional, and national environmental law, Morrison, Fr., L., Wolfrum, R., (eds), Kluwer Law International, The Hague, 2000, σελ. 6-27, Kiss, Al., Shelton, D., International Environmental Law (Third Edition), UNEP, Transnational Rublishers, 2004, σελ , Swanson, T., M., Johnston, S., Global Environmental Problems and International Environmental Agreements : The Economics Of International Institution Building, Edward Elgar,Cheltenham, U.K., 1999, σελ Αναλυτικά για την Συνδιάσκεψη του Ρίο το 1992 βλ. Γρηγορίου Π., Η., Σαµιώτης Γ.,., Τσάλτας, Γρ., Ι., Η Συνδιάσκεψη των Ηνωµένων Εθνών (Rio de Janeiro) για το περιβάλλον και την Ανάπτυξη, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, Αναλυτικά για την αρχή της καλής γειτονίας και της υποχρέωσης χρήσης της καλύτερης δυνατής τεχνολογίας βλ. International, regional, and national environmental law, Morrison, Fr., L., Wolfrum, R., (eds), Kluwer Law International, The Hague, 2000, σελ και Swanson, T., M., Johnston, S., Global Environmental Problems and International Environmental Agreements : The Economics Of International Institution Building, Edward Elgar,Cheltenham, U.K., 1999, σελ Η αρχή των 8

17 1.3 Πηγές και ρώντες ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος Στο κεφάλαιο 1.1 αναφέρθηκε ότι το ιεθνές ίκαιο του Περιβάλλοντος αποτελεί ειδικό κλάδο του ιεθνούς ικαίου. Χωρίς να χρειάζεται να εισέλθει κανείς σε περιττές νοµικές λεπτοµέρειες, το παραπάνω γεγονός συνεπάγεται ότι στα ζητήµατα των πηγών του, το ιεθνές ίκαιο Περιβάλλοντος ακολουθεί σε µεγάλο βαθµό το γενικό πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Είναι βέβαια τέτοια η φύση του, που το γενικό αυτό πλαίσιο εξετάζεται από ελαφρώς διαφορετική σκοπιά. Αυτό θα γίνει προσπάθεια να επεξηγηθεί αµέσως παρακάτω. Το ιεθνές ίκαιο κατά κανόνα θεωρεί σαν πηγές του, όπως αυτές έχουν καταγραφεί στο άρθρο 38 του Καταστατικού του ιεθνούς ικαστηρίου, πηγές κατά κανόνα αναγκαστικού δικαίου (hard law) και πιο συγκεκριµένα η διεθνής σύµβαση, το διεθνές έθιµο, τις γενικά παραδεκτές αρχές του και τις δικαστικές αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων. Το ιεθνές ίκαιο Περιβάλλοντος αντίθετα βασίστηκε σε πολύ µεγάλο βαθµό για να εξελιχθεί, σε πηγές συναινετικού δικαίου (soft law) και σίγουρα σε βαθµό πολύ µεγαλύτερο από κάθε άλλο ειδικό κλάδο του διεθνούς δικαίου. Ενδεικτικό για αυτό είναι το γεγονός ότι soft law κείµενα µε τη µορφή Παγκόσµιων ή περιφερειακών ιακηρύξεων Αρχών, Προγραµµάτων ράσης, Συστάσεων και Οδηγιών θεωρούνται αναπόσπαστα κοµµάτια της εξέλιξης του δικαίου του περιβάλλοντος, σε διεθνές τουλάχιστον επίπεδο 17. Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» θεωρείται ότι εξελίχθηκε από το περιεχόµενο σχετικών οδηγιών και αποφάσεων, όχι πάντα υποχρεωτικού χαρακτήρα, του Ο.Ο.Σ.Α 18. Το ίδιο ισχύει και για άλλες αρχές του δικαίου του περιβάλλοντος, οι οποίες πριν θεσµοποιηθούν µέσα από υποχρεωτικές διατάξεις συµβατικών κειµένων, είχαν ήδη µια µεγάλη ιστορία εφαρµογής στο πεδίο του soft law. Τελειώνοντας αυτή τη σχετικά σύντοµη επεξηγηµατική αναφορά στο ιεθνές Περιβαλλοντικό ίκαιο, θα αναφερθεί ένα ακόµα κρίσιµο στοιχείο του, το οποίο δείχνει και τον εξελικτικό του χαρακτήρα. Σύµφωνα µε την παραδοσιακή λογική του ιεθνούς ικαίου κοινών και διαφοροποιηµένων ευθυνών ή κοινής και διαφοροποιηµένης ευθύνης θα αναλυθεί στο β µέρος της παρούσας έρευνας. 17 Ενδεικτικά αναφέρονται θεωρούµενα κείµενα σταθµοί στην ιστορία της περιβαλλοντικής προστασίας, όπως το Πρόγραµµα ράσης της Συνδιάσκεψης για το Ανθρώπινο Περιβάλλον (Στοκχόλµη 1972), το αντίστοιχο της Συνδιάσκεψης του Ρίο το 1992, πιο γνωστό ως Agenda 21, η ιακήρυξη της ίδιας Συνδιάσκεψης, αλλά και πλήθος συστάσεων και οδηγιών που έχουν συνταχθεί στα πλαίσια διεθνών ή περιφερειακών οργανισµών, όπως τον Ο.Ο.Σ.Α., του Συµβουλίου της Ευρώπης και την Ευρωπαϊκή Κοινότητα και στη συνέχεια την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα παραπάνω αναφέρονται αναλυτικά στα Σαµιώτης, Γ.,., Τσάλτας, Γρ., Ι., ιεθνής Προστασία του Περιβάλλοντος Τόµος 1: ιεθνείς Πολιτικές και ίκαιο του Περιβάλλοντος, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα , Γρηγορίου Π., Η., Σαµιώτης Γ.,., Τσάλτας, Γρ., Ι., Η Συνδιάσκεψη των Ηνωµένων Εθνών (Rio de Janeiro) για το περιβάλλον και την Ανάπτυξη, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 1993, σελ , International, regional, and national environmental law, Morrison, Fr., L., Wolfrum, R., (eds), Kluwer Law International, The Hague, 2000, σελ , Kiss, Al., Shelton, D., International Environmental Law (Third Edition), UNEP, Transnational Publishers, 2004, σελ και Swanson, T., M., Johnston, S., Global Environmental Problems and International Environmental Agreements : The Economics Of International Institution Building, Edward Elgar,Cheltenham, U.K., 1999, σελ Βλ. Σαµιώτης, Γ.,., Τσάλτας, Γρ., Ι., ιεθνής Προστασία του Περιβάλλοντος Τόµος 1: ιεθνείς Πολιτικές και ίκαιο του Περιβάλλοντος, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1990 σελ. 131 και

18 δρώντες στο χώρο του περιβάλλοντος θεωρήθηκαν αρχικά οι κλασικοί δρώντες του διεθνούς συστήµατος, τα κράτη. Όµως η ολοένα και µεγαλύτερη δραστηριοποίηση των διεθνών οργανισµών από τη δεκαετία του 1970 και έπειτα, οδήγησε στην γενική αναγνώριση του ρόλου τους ως δρώντων του ιεθνούς ικαίου του Περιβάλλοντος. Πράγµατι η δράση τους υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη του διεθνούς περιβαλλοντικού δικαίου και τον εµπλουτισµό του. Πλέον οι εξελίξεις δείχνουν ότι και αυτή η θεώρηση είναι πλέον στενή. Η ενασχόληση κατά τις δεκαετίες του 1980 αλλά κυρίως του 1990 µε το περιβάλλον οργανισµών κάθε ειδικότητας σήµανε την ένταξη στο πλαίσιο δρώντων του ιεθνούς ικαίου του Περιβάλλοντος, αλλά και του ιεθνούς ικαίου γενικά, όπως οι επιχειρήσεις, οι Μη Κυβερνητικοί Οργανισµοί και το άτοµο. Ειδικά όταν µιλάµε για τα άτοµα πρέπει να κατανοούµε ότι δεν µιλάµε πλέον µόνο για τα φυσικά πρόσωπα, αλλά και για γενικότερες έννοιες όπως η ανθρωπότητα, έννοιες οι οποίες πρωτοεµφανίστηκαν τη δεκαετία του 1970 αλλά πλέον έχουν ενταχθεί στη πραγµατικότητα του περιβαλλοντικού δικαίου, µε τρόπο σαφή και κατηγορηµατικό. Συµπερασµατικά πάντως είναι βάσιµο κανείς να υποστηρίξει ότι η σύγχρονη αντίληψη για τους δρώντες του διεθνούς περιβαλλοντικού δικαίου περιλαµβάνει όλους τους φορείς που µπορούν να διαδραµατίσουν ρόλο στη διαδικασία της περιβαλλοντικής προστασίας. 1.4 Η Βιώσιµη Ανάπτυξη ως αρχή του ιεθνούς Περιβαλλοντικού ικαίου Η ιδέα της βιώσιµης ανάπτυξης έλαβε συγκεκριµένη µορφή στις διαδικασίες που οδήγησαν στη Συνδιάσκεψη του Rio de Janeiro του Tο περιεχόµενο της όµως, είχε σχετικά µακρά πορεία στο χώρο του περιβαλλοντικής προστασίας και ο όρος συναντάται σε κείµενα περιβαλλοντικής προστασίας της δεκαετίας του Ο όρος «βιώσιµη ανάπτυξη» πήρε την οριστική µορφή του µετά την ολοκλήρωση της αναφοράς της προπαρασκευαστικής επιτροπής Brundtland (World Commission on Environment and Development περισσότερο γνωστή από το όνοµα της προέδρου της, πρώην Νορβηγίδας Πρωθυπουργού Gro Harlem Brundtland 19 ). Στην αναφορά αυτή τονίζονται οι κύριοι σκοποί µίας νέας µορφής ανάπτυξης. Η ανάπτυξη πρέπει να αναζωπυρώσει τη οικονοµική µεγέθυνση αλλά αλλάζοντας την ποιότητα της, να απαντήσει σε απαραίτητες ανάγκες εργασίας, φαγητού, ενέργειας, νερού και στέγασης, να εξασφαλίσει ένα βιώσιµο πληθυσµιακό επίπεδο, να διατηρήσει και να ενισχύσει τη βάση των φυσικών 19 Η W.C.E.D. World Commission on Environment and Development, συστάθηκε το 1984 και ολοκλήρωσε τις δραστηριότητες της µε την δηµοσίευση της έκθεσης της Our Common Future, γνωστή και ως Έκθεση Brudtland το Για περισσότερα στοιχεία σχετικά µε την Επιτροπή και την έκθεση της βλ. Γρηγορίου Π., Η., Σαµιώτης Γ.,., Τσάλτας, Γρ., Ι., Η Συνδιάσκεψη των Ηνωµένων Εθνών (Rio de Janeiro) για το περιβάλλον και την Ανάπτυξη, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 1993, σελ και Our Common Future, World Commission on Environment and Development, Oxford University Press, New York,

19 πόρων, να ανακατευθύνει τις τεχνολογικές εξελίξεις και να ενοποιήσει το περιβάλλον και τα οικονοµικά στις διαδικασίες λήψεων αποφάσεων 20. Ένας κοινά αποδεκτά ορισµός της βιώσιµης ανάπτυξης, που θα συγκέντρωνε τα στοιχεία που προέκυψαν τόσο από την Έκθεση Brundtland όσο και από τα κείµενα τα οποία προέκυψαν από την Συνδιάσκεψη του Rio του 1992 είναι ο ακόλουθος: «ανάπτυξη που καλύπτει τις σηµερινές ανάγκες χωρίς να υποθηκεύει την ικανότητα των µελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους» 21. Το πνεύµα της αρχής της βιώσιµης ανάπτυξης από την περιβαλλοντική οπτική, είναι η προσέγγιση της περιβαλλοντικής προστασίας µε τρόπο που να συνδέει ή να ενσωµατώνει τα περιβαλλοντικά ζητήµατα στις κοινωνικό οικονοµικές απαιτήσεις 22. Αµέσως παρακάτω θα γίνει µίας σύντοµη ανάλυση της νοµικής / θεσµικής πλευράς του παραπάνω ορισµού. Βέβαια το περιεχόµενο της έννοιας της βιώσιµης ανάπτυξης δεν είναι µόνο νοµικό. Έχει πολιτικές, οικονοµικές και κοινωνικές παραµέτρους. Τα στοιχεία όµως που θα χρειαστούν για την καλύτερη κατανόηση των ακολούθων κεφαλαίων βρίσκονται κυρίως στο νοµικό / θεσµικό κοµµάτι της έννοιας. Τέσσερα είναι τα συστατικά νοµικά στοιχεία που διαφαίνονται από την αποτύπωση της αρχής της βιώσιµης ανάπτυξης σε διεθνείς συµφωνίες. 1. Η ανάγκη διατήρησης των φυσικών πόρων για τις επόµενες γενεές (διαγενεακή δικαιοσύνη) Το πρώτο στοιχείο συναντάται σε αρκετές περιβαλλοντικές συνθήκες. Ενδεικτικά αναφέρεται η International Whaling Convention (1946), African Conservation Convention (1968), Convention concerning the Protection of the Word Cultural and Natural Heritage (1972). Στις παραπάνω συναντιόνται είτε γενικές αναφορές είτε αναφορές σε εξειδικευµένα µέρη του περιβάλλοντος. Ακόµα το στοιχείο αυτί της βιώσιµης ανάπτυξης µπορεί να βρεθεί στην 1 η αρχή της ιακύρηξης της Στοκχόλµης του 1972 και στην 4 η αρχή της ιακύρηξης του Rio του Ο σκοπός της βιώσιµης χρήσης των φυσικών πόρων (βιώσιµη χρήση) Το στοιχείο της βιώσιµης χρήσης των φυσικών πόρων αρχικά βρήκε την έκφραση του σε συνθήκες προστασίας θαλασσίων ειδών. Πλέον το περιεχόµενο έχει επεκταθεί και σε άλλους τοµείς της περιβαλλοντικής προστασίας. Η Σύµβαση για τη Βιολογική Ποικιλοµορφία του 1992 ορίζει µε ακρίβεια το περιεχόµενο της έννοιας της βιώσιµης χρήσης. 20 Kiss, Al., Shelton, D., International Environmental Law (Third Edition), UNEP, Transnational Publishers, 2004, σελ Βλ. Sands, Ph., Principles of International Environmental Law (second edition), Cambridge University Press, 2003, σελ Βλ. Paradell-Trius, L., Principles of International Environmental Law: an Overview, Review of European Community and International Environmental Law, Vol. 9, issue 2, 2000, σελ

20 Αναφορές βρίσκονται και στα σηµαντικά soft law κείµενα των Συνδιασκέψεων του ΟΗΕ για το Περιβάλλον. Έτσι στη ιακήρυξη της Στοκχόλµης γίνεται αναφορά στη µη εξάντληση των φυσικών πόρων και στη βελτίωση της φέρουσας ικανότητας της Γης για την παραγωγή τους ενώ στο κείµενο της ιακύρηξης του Rio, η αρχή 27 ορίζει το περιεχόµενο της βιώσιµης χρήσης. Πολλές φορές σε διεθνείς συνθήκες γίνεται χρήση όρων παρεµφερών προς τη βιώσιµη χρήση όπως «λογική χρήση», «βέλτιστη χρήση», «λογική διαχείριση». Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί η Νέα Σύµβαση για το ίκαιο της Θάλασσας (U.N.C.L.O.S.) Κατά βάση όµως οι αναφορές αυτές προηγούνται του καθορισµού του περιεχοµένου του όρου το «ίκαιη» χρήση φυσικών πόρων δηλαδή η λήψη υπόψη των αναγκών των άλλων κρατών, πέρα από το κράτος που τους χρησιµοποιεί (δίκαιη χρήση) Το τρίτο στοιχείο του όρου της βιώσιµης ανάπτυξης είναι η «δίκαιη χρήση» των φυσικών πόρων. Το στοιχείο αυτό πήρε µεγάλη ώθηση µετά την Συνδιάσκεψη του Rio όπου ορίστηκε ως προς διάφορες πλευρές του και τέθηκε σε κεντρικό σηµείο σε ότι αφορά τη µελλοντική διαχείριση και χρήση των κοινών πηγών. Η «δίκαιη χρήση» αποτελεί έκφραση της έννοιας της ευθυδικίας, έννοιας που αναδείχτηκε σε κεντρικό σηµείο της Συνδιάσκεψης του Rio όπως θα διαφανεί και παρακάτω στα κεφάλαια για την Κοινή και ιαφοροποιηµένη Ευθύνη και τη µορφή της ως έκφραση της ευθυδικίας. 4. Η ανάγκη ενσωµάτωσης του περιβαλλοντικού παράγοντα στη χάραξη πολιτικών και δράσεων (ενσωµάτωση) Το στοιχείο της ενσωµάτωσης αποτελεί το πλέον σύνθετο νοµικά και ίσως το πιο σηµαντικό στοιχείο της νοµικής έννοιας της βιώσιµης ανάπτυξης. Βασικά στοιχεία του είναι οι περιβαλλοντικές εκτιµήσεις και η ανάπτυξη της περιβαλλοντικής πληροφορίας. Στη Συνδιάσκεψη του Rio έχουµε το µεγαλύτερο βήµα στη διαδικασία της σύνδεσης της ανάπτυξης και της περιβαλλοντικής προστασίας, γεγονός που τονίζεται ιδιαιτέρα στην αρχή 4 της ιακύρηξης. Η πορεία των δύο εννοιών από τη στιγµή εκείνη και έπειτα ταυτίζονται. Στοιχεία για τον παραπάνω ισχυρισµό υπάρχουν άφθονα. Οι ευρωπαϊκές συνθήκες που ακολούθησαν την συνδιάσκεψη του1992, τόσο η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση του 1992 (Μάαστριχτ) όσο και η Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας το 1996 (Άµστερνταµ), συνδέουν άρρηκτα τις δύο έννοιες, ενώ η δεύτερη περιλαµβάνει την βιώσιµη ανάπτυξη µε το περιεχόµενο που της αποδόθηκε το 1992 ως στόχο της Ε.Κ. Η σύνδεση που έγινε το 1992 µεταξύ των δύο ως τότε ανταγωνιστικών στόχων της ανάπτυξης και της περιβαλλοντικής προστασίας, αποδεικνύεται και από την έκτοτε δραση των µεγάλων διεθνών οικονοµικών οργανισµών όπως του Οργανισµού Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α. O.E.C.D.), της G.A.T.T. (General Agreement on Trade and Tariffs) και µετέπειτα του Παγκοσµίου Οργανισµού Εµπορίου (Π.Ο.Ε.-W.T.O.) 12

21 και της Παγκόσµιας Τράπεζας, οι οποίοι δηµιούργησαν περιβαλλοντικούς τοµείς είτε µε την µορφή επιτροπών είτε µε τη µορφή ολοκληρωµένων πολιτικών. Τα παραπάνω πολλές φορές συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν ως γενικές αρχές περιβαλλοντικών συµφωνιών, που περιλαµβάνουν την έννοια της βιώσιµης ανάπτυξης. Το 2002 έχουµε τη σύνταξη ενός πολύ σηµαντικού κειµένου για τη νοµική σκοπιά της βιώσιµης ανάπτυξης και των υποχρεώσεων που συνεπάγεται η αναγνώριση της. Είναι η ιακήρυξη του Νέου ελχί της I.L.A. (International Law Association). Στο κείµενο αυτό ορίζονται επτά αρχές που διέπουν την βιώσιµη ανάπτυξη. Αυτές είναι οι ακόλουθες: Το καθήκον των κρατών να εξασφαλίζουν τη βιώσιµη χρήση των φυσικών πόρων Η αρχή της ευθυδικίας και της εξάλειψης της φτώχιας Η αρχή των Κοινών και ιαφοροποιηµένων Ευθυνών Η αρχή της πρόληψης σε θέµατα ανθρώπινης υγείας, φυσικών πόρων και οικοσυστηµάτων Η αρχή της δηµόσιας συµµετοχής και πρόσβασης στην πληροφορία και την δικαιοσύνη Η αρχή της καλής διακυβέρνησης Η αρχή της ενσωµάτωσης και διασύνδεσης, ιδιαίτερα µεταξύ ανθρωπίνων δικαιωµάτων και κοινωνικών οικονοµικών και πολιτικών στόχων 23. Τα παραπάνω στοιχεία αφορούν τη βιώσιµη ανάπτυξη ως σφαιρικό φαινόµενο, ταυτίζονται όµως σε µεγάλο βαθµό µε την περιβαλλοντική έκφραση της, όπως αναλύθηκε παραπάνω. Το συµπέρασµα που προκύπτει είναι ότι η αρχή της βιώσιµης ανάπτυξης αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κοµµάτι του ιεθνούς ικαίου Περιβάλλοντος. Ως περιβαλλοντική αρχή λοιπόν τα κύρια στοιχεία της µπορεί να θεωρηθούν ότι είναι τα ακόλουθα 24 : 1. Η ανάγκη να λαµβάνονται υπόψη οι ανάγκες των µελλοντικών γενεών, 2. Η αποδοχή, για λόγους περιβαλλοντικής προστασίας, ορίων στην εκµετάλλευση φυσικών πόρων, 3. Ο ρόλος των αρχών της ευθυδικίας στον καθορισµό δικαιωµάτων και υποχρεώσεων, 4. Η ανάγκη ενσωµάτωσης όλων των πτυχών στη σχέση περιβάλλοντος και ανάπτυξης και 5. Η ανάγκη ερµηνείας και εφαρµογής κανόνων του διεθνούς δικαίου µε συστηµατικό τρόπο. Τα στοιχεία αυτά θα διαφανούν στη συνέχεια στην ανάλυση της εφαρµογής των αρχών της βιώσιµης ανάπτυξης και ειδικότερα των κοινών και διαφοροποιηµένων ευθυνών στη Μεσόγειο Θάλασσα. 23 I.L.A.: New Delhi Declaration of Principles of International Law Relating to Sustainable Development, 2 April 2002, International Environmental Agreements: Politics, Law and Economics 2: , Kluwer Academic Publishers, Βλ. Sands, Ph., Principles of International Environmental Law (second edition), Cambridge University Press, 2003, σελ

22 14

23 Κεφάλαιο 2 ιεθνείς Περιβαλλοντικές Συµφωνίες και ιεθνή Περιβαλλοντικά Καθεστώτα Στο προηγούµενο κεφάλαιο έγινε µια όσο το δυνατό σύντοµη αναφορά στην πρώτη και γενικότερη από τις εισαγωγικές έννοιες που απαιτούνται για την καλύτερη κατανόηση του περιεχοµένου της εργασίας αυτής, το ιεθνές ίκαιο Περιβάλλοντος. Στο κεφάλαιο αυτό θα γίνει αναφορά σε µία ειδικότερη έννοια που όµως χρίζει ιδιαίτερης ανάλυσης για την πλήρη διασαφήνιση της, τις διεθνείς περιβαλλοντικές συµφωνίες Ορισµός και έννοια της ιεθνούς Περιβαλλοντικής Συµφωνίας Οι διεθνείς περιβαλλοντικές συµφωνίες 26 αποτελούν ίσως τη βασικότερη hard law πηγή του διεθνούς περιβαλλοντικού δικαίου. Νοµικά δεν διαφέρουν από καµία άλλη διεθνή νοµική συµφωνία. Χρήσιµο θα ήταν λοιπόν στο σηµείο αυτό να δοθεί ο ακριβής ορισµός της έννοιας της συνθήκης στο διεθνές δίκαιο. Σύµφωνα λοιπόν µε το άρθρο 2.1.α της Συνθήκης της Βιέννης για το δίκαιο των Συνθηκών του 1969 διεθνής συνθήκη είναι «µια διεθνής συµφωνία συµφώνηθησα µεταξύ κρατών σε γραπτή µορφή και υπαγόµενη στο διεθνές δίκαιο, είτε ενσωµατωµένη σε ένα µόνο όργανο είτε σε δύο ή περισσότερα σχετικά όργανα και για οποιοδήποτε ειδικό σκοπό» 27. Στο σηµείο αυτό διαφαίνεται µία πρώτη διαφορά µε βάση τα όσα αναφέρθηκαν στο προηγούµενο κεφάλαιο. Στο ιεθνές ίκαιο Περιβάλλοντος οι περιβαλλοντικές συµφωνίες περιλαµβάνουν σχεδόν κατά κανόνα και συµβαλλόµενους διεθνείς οργανισµούς και αφορούν και άλλους δρώντες. Στο σηµείο αυτό δεν είναι σκόπιµο να εξεταστεί η νοµική διαφορά που µπορεί να προκύπτει. Άλλωστε το νόηµα δεν βρίσκεται εκεί. Αυτό που χρειάζεται να διαφανεί είναι το γεγονός ότι οι διεθνείς περιβαλλοντικές συµφωνίες, των τελευταίων 20 ετών τουλάχιστον, αποτελούν µέρος µίας εξελικτικής διαδικασίας σε σχέση µε την κλασική µορφή των διεθνών συµφωνιών. Αυτό που µας ενδιαφέρει να φανεί σύντοµα στο κεφάλαιο αυτό είναι πως λειτουργούν κατά βάση οι διεθνείς περιβαλλοντικές συµφωνίες, ώστε να βοηθηθούµε στην ανάλυση του κυρίως θέµατος της εργασίας. Ο αριθµός των εν ισχύ περιβαλλοντικών συµφωνιών είναι αρκετά µεγάλος. Σύµφωνα µε το U.N.E.P. το 2001 µπορούσε να µιλήσει κανείς για τουλάχιστον 500, 300 εκ των οποίων έχουν δηµιουργηθεί µετά το 1972 και την Συνδιάσκεψη του Ο.Η.Ε. για το Ανθρώπινο Περιβάλλον. Η δεκαετία άλλωστε του 1970 θεωρείται πολύ 25 Multilateral Environmental Agreements (MEAs) ή International Environmental Agreements (IEAs). Στη αγγλόφωνη ξενόγλωσση βιβλιογραφία ο όρος συναντάται µε το ίδιο περιεχόµενο και σηµασία. 26 Από το σηµείο αυτό και έπειτα περιβαλλοντικές συµφωνίες. 27 Μετάφραση του γράφοντος. Το πρωτότυπο κείµενο αναφέρει.. An international agreement concluded between States in written form and governed by international law, whether embodied in a single instrument or in two or more related instruments and whatever its particular designation βλ. Vienna Convention on the Law of Treaties, διαθέσιµο στο 15

24 σηµαντική για το ζήτηµα των διεθνών περιβαλλοντικών συµφωνιών και την εξέλιξης τους. Αυτό συνέβη εξαιτίας της εµφάνισης διαφόρων εξελίξεων στο αντικείµενο, µε την µορφή συγκεκριµένων συµφωνιών. Η Σύµβαση RAMSAR για τους βιότοπους σε σχέση µε τη διάχυση πληροφοριών σε σχέση µε περιβαλλοντικά ζητήµατα, ακόµα και για µη διασυνοριακά ζητήµατα, η Σύµβαση του U.N.E.S.C.O. (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) µε τίτλο Convention concerning the Protection of the Word Cultural and Natural Heritage, που εισάγει την πρακτική της διεθνούς χρηµατοδότησης για ζητήµατα παγκοσµίου ενδιαφέροντος και τέλος η Σύµβαση της Βαρκελώνης, σε ότι αφορά την υπογραφή συµβάσεις πλαισίων µε δυνατότητες ενσωµάτωσης επιπλέον δεσµεύσεων των κρατών όταν προκύπτει σχετική ανάγκη ή νέα επιστηµονικά στοιχεία 28. Με βάση το περιεχόµενο τους οι περιβαλλοντικές συµφωνίες µπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε 4 γενικές κατηγορίες µε βάση το αντικείµενο τους: ύδατα, έδαφος, ατµόσφαιρα και βιοποικιλότητα Κοινά Χαρακτηριστικά και Ζητήµατα των ιεθνών Περιβαλλοντικών Συµφωνιών Παρά το µεγάλο αριθµό τους θεωρείται ότι οι περιβαλλοντικές συµφωνίες παρουσιάζουν συγκεκριµένα γενικά κοινά χαρακτηριστικά. Το γεγονός αυτό είναι αρκετά φυσιολογικό καθώς πολλές από αυτές έγιναν σε πολύ κοντινές χρονικές περιόδους και µπορεί κανείς να πει ότι δανείστηκαν στοιχεία η µία από την άλλη, ιδιαίτερα στα πλαίσια των γενικών κατηγοριών που αναφέρθηκαν στο τέλος του προηγούµενου υποκεφαλαίου. Τα κυριότερα κοινά αυτά χαρακτηριστικά είναι τα εξής 30 : Έντονη Απουσία αµοιβαίων ή ανταποδοτικών υποχρεώσεων Ύπαρξη δια - οργανικών διαδικασιών µέσα από το συµβατικό πλαίσιο τους Συνηθισµένη Μορφή Συµφωνίες - Πλαίσια Εσωτερική εφαρµογή των κανόνων τους ηµιουργία νέων οργάνων ή χρήση ήδη υπαρχόντων για την προώθηση συνεχούς συνεργασίας µεταξύ των µερών σύµβασης Ύπαρξη διαδικασιών συµµόρφωσης και µη συµµόρφωσης Απλουστευµένη µέθοδος αλλαγής ή τροποποίησης συνθηκών Οι ιεθνείς Περιβαλλοντικές Συµφωνίες αποτελούν νοµικά δεσµευτικούς κανόνες, αν και αποτελούν αποτέλεσµα διαδικασιών συνεργασίας και όχι µόνο διαπραγµάτευσης. Αυτό 28 Βλ. Steiner, Ach., Kimball, L., A., Scanlon, J., Global Governance for the Environment and the Role of Multilateral Environmental Agreements in conservation, Oryx, Vol. 37, No. 2, April 2003, σελ Βλ. Kiss, Al., Shelton, D., International Environmental Law (Third Edition), UNEP, Transnational Publishers, 2004, σελ Όπως παραπάνω. 16

25 συµβαίνει γιατί όπως αναφέρθηκε παραπάνω, κατά κανόνα οι ιεθνείς Περιβαλλοντικές Συµφωνίες αποτελούν συµφωνίες πλαίσια, των οποίων οι τεχνικές λεπτοµέρειες και εξειδικευµένες ρυθµίσεις συνήθως λαµβάνουν τον χαρακτήρα επιπρόσθετων πρωτοκόλλων, όπως π.χ το Πρωτόκολλο του Kyoto στη Σύµβαση Πλαίσιο για την Κλιµατική Αλλαγή, και τα οποία διαµορφώνονται µε εσωτερικές διαδικασίες των περιβαλλοντικών συµφωνιών, όπως την Συνδιάσκεψη των Μερών. Άλλο σηµαντικό ζήτηµα που αφορά τις ιεθνείς Περιβαλλοντικές Συµφωνίες, είναι η ανάγκη, όπως είναι ο κανόνας στο ιεθνές ίκαιο, ένταξης στα εσωτερικά νοµικά συστήµατα των κρατών µερών, µέσω της επικύρωσης. Αυτό πολλές φορές µπορεί να αποτελέσει τυπική διαδικασία, αλλά δεν λείπουν και οι περιπτώσεις χωρών που καθυστέρησαν σηµαντικά ή ακόµα και αρνήθηκαν να επικυρώσεις τις συµφωνίες που είχαν υπογράψει 31. Το γεγονός αυτό µπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην αποτελεσµατικότητα µίας διεθνούς περιβαλλοντικής συµφωνίας, ιδιαίτερα αν οι χώρες που προβαίνουν σε µία τέτοια ενέργεια αποτελούν καίριο παράγοντα στο πλαίσιο της Συµφωνίας αυτής 32. Σε σύνδεση µε την παραπάνω παράγραφο και το ζήτηµα της επικύρωσης, πρέπει πάντως να τονιστεί ότι µεγάλο µέρος από τις ρυθµίσεις που προκύπτουν από περιβαλλοντικές συµφωνίες θεωρούνται υποχρεώσεις erga omnes των κρατών λόγω της ήδη υπάρχουσας παγκόσµιας περιβαλλοντικής πολιτικής. Αυτό σηµαίνει ότι προκύπτουν υποχρεώσεις για δρώντες στο εσωτερικό των κρατών µερών. ύο ακόµα ζητήµατα σχετικά µε τις ιεθνείς Περιβαλλοντικές Συµφωνίες πρέπει ακόµα να µας απασχολήσουν στο κοµµάτι αυτό. Το πρώτο είναι το φαινόµενο της συνήθους αλληλεπίδρασης µε άλλες ήδη υπάρχουσες συµφωνίες στο θέµα των υποχρεώσεων των κρατών µερών και πολλές φορές της σύνδεσης των υποχρεώσεων αυτών. Αυτό θα γίνει σαφέστερο όταν στο κεφάλαιο 5 θα αναφερθούµε στον τρόπο αντιµετώπισης της Αρχής της Κοινής και ιαφοροποιηµένης Ευθύνης στις διάφορες περιβαλλοντικές συµφωνίες. Το δεύτερο ζήτηµα στο οποίο χρειάζεται να γίνει αναφορά είναι ο αποκλεισµός της χρήσης των επιφυλάξεων ως κανόνας στις ιεθνείς Περιβαλλοντικές Συµφωνίες. Αυτό σηµαίνει ότι το αποτέλεσµα των διαπραγµατεύσεων για µία χώρα που επιθυµεί να συµµετέχει στην εκάστοτε περιβαλλοντική συµφωνία θα είναι η υπογραφή της ή η µη υπογραφή της. Αυτό προκύπτει ως αποτέλεσµα της διαδραστικής διαδικασίας διαπραγµάτευσης που συνήθως λαµβάνει χώρα και που σηµαίνει ότι οι όποιες επιφυλάξεις εκφράζονται κατά την διαδικασία συνοµολόγησης και εκφράζονται στο τελικό κείµενο της συµφωνίας, το οποίο δεσµεύει µε τον ίδιο τρόπο όλους τους συµµετέχοντες σε αυτό. Το σηµείο αυτό είναι αρκετά 31 Χαρακτηριστικό παράδειγµα η περίπτωση της δήλωσης της άρνησης των Η.Π.Α. το 2001 να επικυρώσουν το υπογεγραµµένο Πρωτόκολλο του Kyoto. 32 Και πάλι χαρακτηριστικό είναι το παραπάνω παράδειγµα του Πρωτοκόλλου του Kyoto, το οποίο η µη συµµετοχή των Η.Π.Α. καθιστά σαφώς πιο αδύναµο ως προς την δυνατότητα επίτευξης των στόχων του. 17

Θεσµικά Όργανα για την Περιβαλλοντική Πολιτική σε ιεθνές Επίπεδο

Θεσµικά Όργανα για την Περιβαλλοντική Πολιτική σε ιεθνές Επίπεδο Θεσµικά Όργανα για την Περιβαλλοντική Πολιτική σε ιεθνές Επίπεδο Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) (Organization for Economic Co-operation and Development OECD) Ίδρυση 1960 Στόχος η

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΠΕΧΩΔΕ ΕΚΒΥ 1999-2001

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΠΕΧΩΔΕ ΕΚΒΥ 1999-2001 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΠΕΧΩΔΕ ΕΚΒΥ 1999-2001 EΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ 1999 ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗΣ (Για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των παράκτιων περιοχών της Μεσογείου) Υπεύθυνη σύνταξης:

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση ιεθνούς Συνάντησης AGE/inc, Κολόνια, Γερµανία 16-17 Μαΐου 2006 Στα πλαίσια ενός υπερεθνικού προγράµµατος ανταλλαγής µε χρηµατοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συναντήθηκαν εκπρόσωποι συνδέσµων

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση Συνάντηση Εργασίας ρ Χριστίνα Θεοχάρη Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός Γραµµατέας Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΓΣΕΕ 7 Ιουνίου 2006 1 1. Η Κοινωνική εταιρική ευθύνη

Διαβάστε περισσότερα

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΓΑΛΑΖΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΕΙΡΑΙΑΣ, 26-27 ΜΑΙΟΥ 2017 Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚ ΗΛΩΣΗΣ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚ ΗΛΩΣΗΣ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ Ν. Ζέρβα 28-30 Στοά Σάρκα 2 ος όροφος ΤΘ 1147 ΤΚ 45332 ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΑΡΙΘΜ. ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ : 349 ΗΜΕΡ. : 24/2/2012 ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚ ΗΛΩΣΗΣ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνείς Διαπραγματεύσεις & Οικοδόμηση Διεθνούς Κοινού Συμφέροντος

Διεθνείς Διαπραγματεύσεις & Οικοδόμηση Διεθνούς Κοινού Συμφέροντος ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διεθνείς Διαπραγματεύσεις & Οικοδόμηση Διεθνούς Κοινού Συμφέροντος Ακαδημαϊκό Έτος 2018-2019 Κ.Μ:

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών

Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών 2018-2028 Αρμόδια υπηρεσία Απόσπασμα Όρων Εντολής Η Αναθέτουσα Αρχή, είναι το Τμήμα Περιβάλλοντος, του Υπουργείου Γεωργίας,

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας Στρατηγικό όραµα της CITES:

Πίνακας Στρατηγικό όραµα της CITES: Συνδ. 16.3 Στρατηγικό όραµα της CITES: 2008-2020 Η ΣΥΝ ΙΑΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΓΚΡΙΝΕΙ το Στρατηγικό Όραµα της CITES: 2008-2020, που περιλαµβάνεται στον Πίνακα του παρόντος Ψηφίσµατος. Πίνακας

Διαβάστε περισσότερα

Διπλωματική Εργασία Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Διπλωματική Εργασία Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ Διπλωματική Εργασία Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

11 η Διάλεξη «ΔΟΟ ρύθμισης του διεθνούς εμπορίου»

11 η Διάλεξη «ΔΟΟ ρύθμισης του διεθνούς εμπορίου» ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: Διεθνείς Οικονομικοί Οργανισμοί 11 η Διάλεξη «ΔΟΟ ρύθμισης του διεθνούς εμπορίου» ΠΟΕ - Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου. Ο Παγκόσμιος

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Κ.Π.Α.Α. ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. Οδηγία Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική Υποχρεώσεις των κρατών μελών

Ε.Κ.Π.Α.Α. ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. Οδηγία Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική Υποχρεώσεις των κρατών μελών Ε.Κ.Π.Α.Α. ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Οδηγία Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική Υποχρεώσεις των κρατών μελών Βάνια Αρμένη Νομικός, ασκουμένη στο ΕΚΠΑΑ Επιμέλεια: Δρ. Αγγελική Καλλία

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια της Αειφορικής Ανάπτυξης. Ν.Σ.Ευσταθιάδης

Η έννοια της Αειφορικής Ανάπτυξης. Ν.Σ.Ευσταθιάδης Η έννοια της Αειφορικής Ανάπτυξης Ν.Σ.Ευσταθιάδης Ο όρος αειφορία διατυπώθηκε για πρώτη φορά το 1713 από τον H.C. von Carlowitz στο έργο του Sylvicultura Oeconomica ο οποίος συνιστούσε να γίνεται αποταµίευση

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκή Ένωση: Νέες Μέθοδοι και Εργαλεία για την Αειφόρο Ανάπτυξη

Ευρωπαϊκή Ένωση: Νέες Μέθοδοι και Εργαλεία για την Αειφόρο Ανάπτυξη Ευρωπαϊκή Ένωση: Νέες Μέθοδοι και Εργαλεία για την Αειφόρο Ανάπτυξη Κανονιστική Νοµοθεσία Προληπτικά εργαλεία: όρια εκποµπών στα στερεά, υγρά και αέρια απόβλητα υποχρέωση εκπόνησης ΜΠΕ Κατασταλτικά εργαλεία:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ

ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ζ ΕΞΑΜΗΝΟ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΦΩΤΕΙΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΔΙΔΑΚΤΩΡ

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκοί Πόροι στην Υπηρεσία των Προορισμών. Εμμ. Νικολαίδης, Ναυτιλιακός Οικονομολόγος, PhD Δ.Σ Premium Consulting

Ευρωπαϊκοί Πόροι στην Υπηρεσία των Προορισμών. Εμμ. Νικολαίδης, Ναυτιλιακός Οικονομολόγος, PhD Δ.Σ Premium Consulting Ευρωπαϊκοί Πόροι στην Υπηρεσία των Προορισμών Εμμ. Νικολαίδης, Ναυτιλιακός Οικονομολόγος, PhD Δ.Σ Premium Consulting 1 Η Ευρωπαϊκή Πολιτική ως Πρόκληση Ανάπτυξης 2 Ευρωπαϊκοί Πόροι: Εργαλεία Εφαρμογής

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικά Προγράμματα Διεθνών Οργανισμών και Πρωτοβουλιών

Εκπαιδευτικά Προγράμματα Διεθνών Οργανισμών και Πρωτοβουλιών Universities 4 EU Αθήνα, 21 Μαρτίου 2015 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Εκπαιδευτικά Προγράμματα Διεθνών Οργανισμών και Πρωτοβουλιών Βέρα Δηλάρη Education expert veradil61@gmail.com Παγκόσμιοι Αναπτυξιακοί Στόχοι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΑΑ. Αρχές για την Αειφόρο Ασφάλιση. του Προγράμματος Περιβάλλοντος του Ο.Η.Ε.

ΑΑΑ. Αρχές για την Αειφόρο Ασφάλιση. του Προγράμματος Περιβάλλοντος του Ο.Η.Ε. ΑΑΑ Αρχές για την Αειφόρο Ασφάλιση A global sustainability framework and initiative of the United Nations Environment Programme Finance Initiative Ένα παγκόσμιο πλαίσιο και μια πρωτοβουλία της Πρωτοβουλίας

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνείς δράσεις για την ορθή διαχείριση των χημικών προϊόντων για την προστασία του περιβάλλοντος

Διεθνείς δράσεις για την ορθή διαχείριση των χημικών προϊόντων για την προστασία του περιβάλλοντος Διεθνείς δράσεις για την ορθή διαχείριση των χημικών προϊόντων για την προστασία του περιβάλλοντος Διεύθυνση Ενεργειακών, Βιομηχανικών και Χημικών Προϊόντων ΓΧΚ Δρ. Χ. Νακοπούλου Διάσκεψη των Ηνωμένων

Διαβάστε περισσότερα

Ηέννοια. της αειφορίας. Α. ηµητρίου, Αν. Καθηγήτρια ΤΕΕΠΗ, υποστηρικτικόυλικό διαλέξεων µαθήµατος

Ηέννοια. της αειφορίας. Α. ηµητρίου, Αν. Καθηγήτρια ΤΕΕΠΗ, υποστηρικτικόυλικό διαλέξεων µαθήµατος Ηέννοια της αειφορίας Αειφορία: µία κατάσταση να διατηρείται και να λειτουργεί για πάντα Η έννοια της 'αειφορίας' επιδέχεται πολλών ερµηνειών οι οποίες αναδεικνύουνποικίλεςδιαστάσειςτης, φιλοσοφικές, πολιτικές,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ I.S.TO.S. Services in South Aegean. Καινοτοµία για τον Αειφόρο Τουρισµό & τις υπηρεσίες στο Νότιο Αιγαίο

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ I.S.TO.S. Services in South Aegean. Καινοτοµία για τον Αειφόρο Τουρισµό & τις υπηρεσίες στο Νότιο Αιγαίο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ I.S.TO.S Ιnnοvation for Sustainable Tourism & Services in South Aegean Καινοτοµία για τον Αειφόρο Τουρισµό & τις υπηρεσίες στο Νότιο Αιγαίο DG REGIO ΥΠ.ΟΙ.Ο Το Πρόγραµµα Αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝ ΕΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ΠΑΣΕΠΠΕ)

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝ ΕΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ΠΑΣΕΠΠΕ) ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝ ΕΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ΠΑΣΕΠΠΕ) ηµιουργία Επιχειρηµατικών Συγκλίσεων για την Βελτίωση της Ανταγωνιστικότητας στον χώρο της Προστασίας του Περιβάλλοντος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ. Προς τη Βουλή των Ελλήνων

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ. Προς τη Βουλή των Ελλήνων ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ στο σχέδιο νόµου «Κύρωση του Μνηµονίου Κατανόησης µεταξύ του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελληνικής Δηµοκρατίας και του Υπουργείου Εξωτερικών και Αποδήµων του Χασεµιτικού Βασιλείου της

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 9.1 Εισαγωγή Η βιώσιµη ανάπτυξη είναι µία πολυδιάστατη έννοια, η οποία αποτελεί µία εναλλακτική αντίληψη της ανάπτυξης, µε κύριο γνώµονα το καθαρότερο περιβάλλον και επιδρά στην

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ

Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Νοµικό Τµήµα Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, 11 2 2004 Υπό : Ευσταθίας Αγγελοπούλου ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06)

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Η χώρα μας είναι ένας από τους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως.

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΟΣ 2918/2001 (Φ.Ε.Κ. 119/Α/15-6-2001) Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Άρθρο πρώτο ΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 182

ΝΟΜΟΣ 2918/2001 (Φ.Ε.Κ. 119/Α/15-6-2001) Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Άρθρο πρώτο ΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 182 ΝΟΜΟΣ 2918/2001 Κύρωση της ιεθνούς Σύµβασης Εργασίας 182 για την απαγόρευση των χειρότερων µορφών εργασίας των παιδιών και την άµεση δράση µε σκοπό την εξάλειψή τους (Φ.Ε.Κ. 119/Α/15-6-2001) Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας: Προστασία Θαλασσίου Περιβάλλοντος

Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας: Προστασία Θαλασσίου Περιβάλλοντος Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας: Προστασία Θαλασσίου Περιβάλλοντος ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2016-17 ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΙΙΙ: ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΔΡ. ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΜΠΟΥΡΤΖΗΣ Ζώνες Εθνικής Δικαιοδοσίας Η Ανοικτή Θάλασσα και ο

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρος Ανάπτυξη. Αµφιλεγόµενη έννοια αλλά και στόχος των νέων πολιτικών Τρεις άξονες: οικονοµία, περιβάλλον, κοινωνία

Αειφόρος Ανάπτυξη. Αµφιλεγόµενη έννοια αλλά και στόχος των νέων πολιτικών Τρεις άξονες: οικονοµία, περιβάλλον, κοινωνία Αειφόρος Ανάπτυξη Αµφιλεγόµενη έννοια αλλά και στόχος των νέων πολιτικών Τρεις άξονες: οικονοµία, περιβάλλον, κοινωνία Η µετάβαση προς την αειφόρο ανάπτυξη Οικονοµική µεγέθυνση: παραγωγή, κατανάλωση, εκσυγχρονισµός

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελέσματα Διάσκεψης COP-16 στο Κανκούν

Αποτελέσματα Διάσκεψης COP-16 στο Κανκούν 29 Νοεμβρίου έως 10 Δεκεμβρίου 2010, Κανκούν, Μεξικό 16η Διάσκεψη των Μερών της Σύμβασης-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Αλλαγές (COP 16) 6 η Σύνοδος των Μερών του Πρωτοκόλλου του Κυότο (CMP6)

Διαβάστε περισσότερα

Eίναι μη κερδοσκοπική μη Κυβερνητική Ένωση εκπαιδευτικών που ασχολούνται με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.

Eίναι μη κερδοσκοπική μη Κυβερνητική Ένωση εκπαιδευτικών που ασχολούνται με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε. (ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ 1992) www.peekpe.gr H Πανελλήνια Ένωση Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση(ΠΕΕΚΠΕ) ιδρύθηκετο1992μεέδρατηναθήνα.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ. Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ. Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 17.11.2003 COM(2003) 700 τελικό 2003/0274 (COD) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση της απόφασης αριθ. 1419/1999/ΕΚ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο H ΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 6.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο H ΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 6.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο H ΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 6.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μετά από δέκα χρόνια διαπραγµατεύσεις και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου της Κοπεγχάγης (12-13 εκεµβρίου 2002), η Ευρωπαϊκή Ένωση αναµένει

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ Η ΗΑΒΙΤΑΤ AGENDA ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τον Ιούνιο του 1996, στη Δεύτερη Παγκόσμια Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τους Ανθρώπινους Οικισμούς (HABITAT II) που πραγματοποιήθηκε στην

Διαβάστε περισσότερα

Η Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και το εθνικό πλαίσιο εφαρμογής

Η Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και το εθνικό πλαίσιο εφαρμογής Η Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και το εθνικό πλαίσιο εφαρμογής Η Ατζέντα 2030 Η Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, οι σχετικοί με αυτήν 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) & 169 υποστόχοι υιοθετήθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

15573/17 ΜΙΠ/ριτ 1 DG C 1

15573/17 ΜΙΠ/ριτ 1 DG C 1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 11 Δεκεμβρίου 2017 (OR. en) 15573/17 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 11 Δεκεμβρίου 2017 Αποδέκτης: Αντιπροσωπίες

Διαβάστε περισσότερα

Διαμόρφωση Βιομηχανικού Οικοσυστήματος Περιβαλλοντικής Πολιτικής

Διαμόρφωση Βιομηχανικού Οικοσυστήματος Περιβαλλοντικής Πολιτικής Διαμόρφωση Βιομηχανικού Οικοσυστήματος Περιβαλλοντικής Πολιτικής Ολοκλήρωση ροών μάζας και ενέργειας σε βιομηχανικό σύμπλεγμα Βασικά στοιχεία διαμόρφωσης περιβαλλοντικής πολιτικής Παραδείγματα βιομηχανικής

Διαβάστε περισσότερα

12950/17 ΜΜ/μκρ 1 DG B 2B

12950/17 ΜΜ/μκρ 1 DG B 2B Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 9 Οκτωβρίου 2017 (OR. en) 12950/17 AGRI 530 FAO 41 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 9 Οκτωβρίου 2017 Αποδέκτης:

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνής Οργανισμός είναι ένα σύνολο κρατών, που δημιουργείται με διεθνή συνθήκη, διαθέτει μόνιμα όργανα νομική προσωπικότητα διαφορετική από τα κράτη

Διεθνής Οργανισμός είναι ένα σύνολο κρατών, που δημιουργείται με διεθνή συνθήκη, διαθέτει μόνιμα όργανα νομική προσωπικότητα διαφορετική από τα κράτη Διεθνείς Οργανισμοί Περιεχόμενα Σελ.3 Τι είναι διεθνής οργανισμός; Σελ.4 Κατηγορίες διεθνών οργανισμών Σελ.5-6 Σημαντικότεροι Διεθνείς Οργανισμοί Σελ.7 Τι είναι Μη Κυβερνητικός Οργανισμός Σελ.8-11 Μ.Κ.Ο

Διαβάστε περισσότερα

«Καθ οδόν προς την προσβασιμότητα»

«Καθ οδόν προς την προσβασιμότητα» «Καθ οδόν προς την προσβασιμότητα» του Andrea Campagna, τεχνικού & επιστημονικού συντονιστή του έργου FutureMed Project n 2S-MED11-29 Project co-funded by the European Regional Development Fund (ERDF)

Διαβάστε περισσότερα

Economics of Prevention Measures addressing to Coastal Hazards ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΡΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΕ ΠΑΡΑΚΤΙΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ

Economics of Prevention Measures addressing to Coastal Hazards ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΡΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΕ ΠΑΡΑΚΤΙΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ Economics of Prevention Measures addressing to Coastal Hazards ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΡΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΕ ΠΑΡΑΚΤΙΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ Τελικό Συνέδριο, Θεσσαλονίκη, 02/12/2016 Παρουσίαση: Λευτέρης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ (ΩΣ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ, ΝΗΣΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ (Υ.ΘΥ.Ν.ΑΛ) ΣΤΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ) Η 5 η έκθεση για την οικονομική,

Διαβάστε περισσότερα

Περί αειφορίας ο λόγος

Περί αειφορίας ο λόγος Περί αειφορίας ο λόγος ορισμοί ερμηνείες προσεγγίσεις Γρίλλια Παναγιώτα- Μαρία, MSc Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Προσεγγίζοντας την έννοια της αειφορίας & αειφόρου ανάπτυξης ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ/ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωµένη στην πολυµορφία EL A8-0228/2/αναθ. Τροπολογία. Peter Liese και άλλοι

EL Eνωµένη στην πολυµορφία EL A8-0228/2/αναθ. Τροπολογία. Peter Liese και άλλοι 2.9.2015 A8-0228/2/αναθ. 2 Παράγραφος 18 18. καλεί την Επιτροπή να αναγνωρίσει τη σηµασία του ανθρώπινου δικαιώµατος στο νερό και την αποχέτευση, καθώς και να αναγνωρίσει ότι το νερό αποτελεί δηµόσιο αγαθό

Διαβάστε περισσότερα

Η πολυπλοκότητα των θεµάτων, ο µεγάλος αριθµός των εµπλεκοµένων. κοινωνικών και οικονοµικών οµάδων και τα πολλαπλά ιεραρχικά επίπεδα όπως

Η πολυπλοκότητα των θεµάτων, ο µεγάλος αριθµός των εµπλεκοµένων. κοινωνικών και οικονοµικών οµάδων και τα πολλαπλά ιεραρχικά επίπεδα όπως Η πολυπλοκότητα των θεµάτων, ο µεγάλος αριθµός των εµπλεκοµένων κοινωνικών και οικονοµικών οµάδων και τα πολλαπλά ιεραρχικά επίπεδα όπως παρατέθηκαν πιο πάνω απαιτούν µια πιο συστηµατική παρουσίαση των

Διαβάστε περισσότερα

Innovation For Sustainable Tourism & Services In South Aegean

Innovation For Sustainable Tourism & Services In South Aegean Innovation For Sustainable Tourism & Services In South Aegean ΡΑΣΗ 7.1.3 ΟΜΑ Α ΕΡΓΟΥ Μιχάλης Τοανόγλου Κατερίνα Τσακµακίδου Κώστας Πάχος Τσαµπίκος Κουδούνης ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ MULTIPOL

ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ MULTIPOL ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ MULTIPOL Υπεύθυνη Μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 3.4.2017 JOIN(2017) 12 final 2017/0071 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

(150) ιεθνών και Ευρωπαϊκών Οικον. Σπουδών -ΟΠΑ-(4 έτη) Κατευθύνσεις

(150) ιεθνών και Ευρωπαϊκών Οικον. Σπουδών -ΟΠΑ-(4 έτη) Κατευθύνσεις (150) ιεθνών και Ευρωπαϊκών Οικον. Σπουδών -ΟΠΑ-(4 έτη) http://deos.aueb.gr/ Κατευθύνσεις Με τα µαθήµατα επιλογής τα οποία διδάσκονται κατά τα δύο τελευταία έτη σπουδών ο σπουδαστής µπορεί να συµπληρώσει

Διαβάστε περισσότερα

Η Κυβέρνηση της Κυπριακής ημοκρατίας και η Κυβέρνηση της Ελληνικής ημοκρατίας,

Η Κυβέρνηση της Κυπριακής ημοκρατίας και η Κυβέρνηση της Ελληνικής ημοκρατίας, ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΣΥΝΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

II.2 ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ. ... (το όργανο θα προσδιοριστεί)

II.2 ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ. ... (το όργανο θα προσδιοριστεί) II.2 ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ... (το όργανο θα προσδιοριστεί) 1. υπενθυµίζοντας ότι η ανθρωπότητα και η φύση βρίσκονται σε κίνδυνο κι ότι, πιο συγκεκριµένα, οι αρνητικές επιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Οκτωβρίου Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Οκτωβρίου Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ 17 o Εθνικό Συνέδριο Ενέργειας Ενέργεια & Ανάπτυξη 2012 30-31 Οκτωβρίου 2012 Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα Έντιμε Κύριε Υπουργέ, Εκλεκτοί προσκεκλημένοι, Είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... ΠΡΟΛΟΓΟΣ...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... ΠΡΟΛΟΓΟΣ... ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 17 25 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙ- ΚΑΙΟΥ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑ- ΤΩΝ ΡΥΠΑΝΣΗΣ... Ι. Οι ορολογικές

Διαβάστε περισσότερα

PARACTION ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΖΩΝΩΝ & ΝΗΣΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

PARACTION ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΖΩΝΩΝ & ΝΗΣΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΖΩΝΩΝ & ΝΗΣΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ 1 Αποτελεί κατ εξοχή «εσωτερική ως προς τη στεριά Περιφέρεια» της

Διαβάστε περισσότερα

Πριν όµως περάσω στο θέµα που µας απασχολεί, θα ήθελα µε λίγα λόγια να σας µιλήσω για το ρόλο του Επιµελητηρίου Μεσσηνίας.

Πριν όµως περάσω στο θέµα που µας απασχολεί, θα ήθελα µε λίγα λόγια να σας µιλήσω για το ρόλο του Επιµελητηρίου Μεσσηνίας. Οµιλία του Προέδρου του Επιµελητηρίου Μεσσηνίας κ. Γ. Καραµπάτου στο Α.Τ.Ε.Ι. Καλαµάτας µε θέµα: «Η ανάγκη συνεργασίας µεταξύ Επιµελητηρίου και Πανεπιστηµίων µέσω των γραφείων διασύνδεσης» Τρίτη, 30 Σεπτεµβρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ξέφρενη ανάπτυξη της τεχνολογίας την τελευταία πεντηκονταετία είχε και έχει σαν επακόλουθο εκτεταµένες οικολογικές καταστροφές που προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς

Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς Παγκόσµια προβλήµατα Αιτίες της περιβαλλοντικής καταστροφής Λύσεις Τι γίνεται στην Ελλάδα; Ορισµοί Πρόβληµα: Απώλεια βιοποικιλότητας Περίπου

Διαβάστε περισσότερα

Συνέδριο Economist The Sustainability Summit 2016: Adapt or die. 30 Νοεμβρίου 2016, Divani Apollon, Αθήνα

Συνέδριο Economist The Sustainability Summit 2016: Adapt or die. 30 Νοεμβρίου 2016, Divani Apollon, Αθήνα Συνέδριο Economist The Sustainability Summit 2016: Adapt or die 30 Νοεμβρίου 2016, Divani Apollon, Αθήνα Χαιρετισμός Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σωκράτη Φάμελλου Αξιότιμε Αντιπρόεδρε

Διαβάστε περισσότερα

Συνδ (Rev. CoP14)* Αειφορική χρήση της βιοποικιλότητας: Αρχές και Κατευθύνσεις της Αντίς Αµπέµπα

Συνδ (Rev. CoP14)* Αειφορική χρήση της βιοποικιλότητας: Αρχές και Κατευθύνσεις της Αντίς Αµπέµπα Συνδ. 13.2 (Rev. CoP14)* Αειφορική χρήση της βιοποικιλότητας: Αρχές και Κατευθύνσεις της Αντίς Αµπέµπα ΚΑΛΩΣΟΡΙΖΟΝΤΑΣ την υιοθέτηση κατά την έβδοµη συνάντηση της Συνδιάσκεψης των Μερών της Σύµβασης για

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Στο Σχέδιο Νόμου

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Στο Σχέδιο Νόμου ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Στο Σχέδιο Νόμου «Προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2011/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 9 ης Μαρτίου 2011 περί εφαρμογής των δικαιωμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Αναστασία Τασοπούλου. Δρ. Μηχ. Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Υπεύθυνη έργου ΣΕΜΠΧΠΑ

Αναστασία Τασοπούλου. Δρ. Μηχ. Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Υπεύθυνη έργου ΣΕΜΠΧΠΑ Αναστασία Τασοπούλου Δρ. Μηχ. Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Υπεύθυνη έργου ΣΕΜΠΧΠΑ Η Ιδέα µας Ολοκληρωµένος και Βιώσιµος Ενεργειακός Σχεδιασµός Έργο INTENSSS-PA Ανάπτυξη προσέγγισης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ. Σελίδα από του ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ. Σελίδα από του ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. Εισαγωγή Το παρόν Σύµφωνο Συνεργασίας (στο εξής αναφερόµενο ως Σύµφωνο ) υπογράφτηκε στις /5/2016, από τους φορείς που παρατίθενται στο Παράρτηµα (όπου περιλαµβάνονται τα πλήρη στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργικές Εφαρμογές και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Αγροτική Ανάπτυξη

Γεωργικές Εφαρμογές και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Αγροτική Ανάπτυξη Γεωργικές Εφαρμογές και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Αγροτική Ανάπτυξη Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών koutsouris@aua.gr Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Tο ανθρώπινο στοιχείο είναι μοναδικής σημασίας

Διαβάστε περισσότερα

Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την Αρκτική, ως εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο στις 20 Ιουνίου 2016.

Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την Αρκτική, ως εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο στις 20 Ιουνίου 2016. Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 20 Ιουνίου 2016 (OR. en) 10400/16 COEST 166 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 20 Ιουνίου 2016 Αποδέκτης: Αντιπροσωπίες

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΟΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ

ΟΡΟΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ ΟΡΟΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ ΟΡΟΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΚΗΝΗ 1972 - Η Συμφωνία της Στοκχόλμης 1987 - Έκθεση της Επιτροπής Bruntland «Το κοινό μας μέλλον»

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ WWF ΕΛΛΑΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ WWF ΕΛΛΑΣ ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ WWF ΕΛΛΑΣ Στην Αθήνα, σήµερα 15 Μαΐου 2008, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων (το οποίο στο εξής θα αναφέρεται ως

Διαβάστε περισσότερα

Ένας «γυάλινος τοίχος» για τις Ευρωπαίες

Ένας «γυάλινος τοίχος» για τις Ευρωπαίες Το Βήµα 12/10/1997 Ένας «γυάλινος τοίχος» για τις Ευρωπαίες ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΙΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ, ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΗ ΣΥΝΑΝΤΑ ΥΣΚΟΛΙΕΣ Η δεκαετία του 1990 έχει ελάχιστες

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος β έκδοσης VII Πρόλογος α έκδοσης ΙΧ Κυριότερες συντοµογραφίες ΧΙ Προοίµιο ΧΧΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Πρόλογος β έκδοσης VII Πρόλογος α έκδοσης ΙΧ Κυριότερες συντοµογραφίες ΧΙ Προοίµιο ΧΧΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πρόλογος β έκδοσης VII Πρόλογος α έκδοσης ΙΧ Κυριότερες συντοµογραφίες ΧΙ Προοίµιο ΧΧΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ-ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ Ι. Γένεση

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ Αναδηµοσίευση στο Civilitas.GR 2007* ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ Η έννοια "πηγή δικαίου" έχει διττή σηµασία: αρχικά ο όρος περιγράφει το λόγο παραγωγής του δικαίου, δηλαδή τα κίνητρα για τη θέσπιση

Διαβάστε περισσότερα

UNEP FI Workshop, 18th January 2007 Sustainability and CSR in the Banking and Insurance Sector

UNEP FI Workshop, 18th January 2007 Sustainability and CSR in the Banking and Insurance Sector Ένωση Πτυχιούχων Περιβαλλοντολόγων Ελλάδας UNEP FI Workshop, 18th January 2007 Sustainability and CSR in the Banking and Insurance Sector ΟδηγόςΑειφορίαςγια Τράπεζες και Ασφαλιστικές: Πώς να εφαρµόσετε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος 15

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος 15 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 15 1 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ 17 1.1 Διαστάσεις και παράμετροι διαμόρφωσης των χαρακτηριστικών της τουριστικής ανάπτυξης 17 1.1.1 Χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

Νομοθεσία για τη φύση: Κατάσταση εφαρμογής των ευρωπαϊκών οδηγιών για τη φύση Προτάσεις για τη βελτίωση εφαρμογής τους

Νομοθεσία για τη φύση: Κατάσταση εφαρμογής των ευρωπαϊκών οδηγιών για τη φύση Προτάσεις για τη βελτίωση εφαρμογής τους Νομοθεσία για τη φύση: Κατάσταση εφαρμογής των ευρωπαϊκών οδηγιών για τη φύση Προτάσεις για τη βελτίωση εφαρμογής τους WWF Ελλάς / Α. Βonetti Ιόλη Χριστοπούλου, WWF Eλλάς Σεπτέμβριος 2017 H παρουσίαση

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΘΕΩΡΙΑ & ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΥΠΕΥΘΥΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟ RIO (1992) ΣΤΟ DURBAN (2011)

ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟ RIO (1992) ΣΤΟ DURBAN (2011) ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟ RIO (1992) ΣΤΟ DURBAN (2011) Υπ. Διδ. Σταύρος Μαυρογένης Υπ. Διδ. Εριφύλη Πασπάτη Δεκέμβριος 2012 Παρατηρητήριο Πολιτικής & Δικαίου για την Κλιματική Αλλαγή, ΕΚΕΠΕΚ, Πάντειο

Διαβάστε περισσότερα

8. Συµπεράσµατα Προτάσεις

8. Συµπεράσµατα Προτάσεις 8. Συµπεράσµατα Προτάσεις Όπως φάνηκε από όλα τα παραπάνω ο οικότοπος των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτηµα των περιοχών µελέτης και η διατήρηση του µπορεί να συνδυαστεί άµεσα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. που συνοδεύει την

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. που συνοδεύει την EL EL EL ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 28.10.2009 SEC(2009) 1433 τελικό ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ που συνοδεύει την ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

15320/14 ΕΠ/γπ 1 DG E - 1 C

15320/14 ΕΠ/γπ 1 DG E - 1 C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 13 Νοεμβρίου 2014 (OR. en) 15320/14 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: CULT 127 TOUR 24 REGIO 123 RELEX 908 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων(1ο Τμήμα) Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

Φορείς ιαχείρισης: Βασικό εργαλείο ιακυβέρνησης στην εφαρµογή πολιτικών προστασίας Ι.. Παντής & Τογρίδου Σ. Α.

Φορείς ιαχείρισης: Βασικό εργαλείο ιακυβέρνησης στην εφαρµογή πολιτικών προστασίας Ι.. Παντής & Τογρίδου Σ. Α. Φορείς ιαχείρισης: Βασικό εργαλείο ιακυβέρνησης στην εφαρµογή πολιτικών προστασίας Ι.. Παντής & Τογρίδου Σ. Α. Τοµέας Οικολογίας, Τµήµα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Υφιστάµενη κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Κλιματική Αλλαγή. Χρήστος Σπύρου ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 70, ΑΘΗΝΑ.

Κλιματική Αλλαγή. Χρήστος Σπύρου ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 70, ΑΘΗΝΑ. ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 70, 176 71 ΑΘΗΝΑ Κλιματική Αλλαγή Χρήστος Σπύρου scspir@gmail.com Βασικό σύγγραμμα: Κατσαφάδος Π. και Μαυροματίδης Η., 2015: Εισαγωγή στη Φυσική της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΣΤΕΛΕΧΗ E-MBA

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΣΤΕΛΕΧΗ E-MBA ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΣΤΕΛΕΧΗ E-MBA ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΩΣ ΒΑΣΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 9 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... 11 ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... 13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 17 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑΣ... 23 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η έννοια του τοπίου I. Η προέλευση και η ιστορία

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει χαρακτηριστικά «Mare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων

Διαβάστε περισσότερα

http://hdl.handle.net/11728/6817 Downloaded from HEPHAESTUS Repository, Neapolis University institutional repository

http://hdl.handle.net/11728/6817 Downloaded from HEPHAESTUS Repository, Neapolis University institutional repository Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Law and Social Sciences http://hephaestus.nup.ac.cy Master Degree Thesis 2015 þÿ ÅÁÉÀ±Êº ˆ½Éà º±¹ ı ±½ þÿ º º±, œ±á ± þÿ Á̳Á±¼¼± ¹µ ½  º±¹ ÅÁÉÀ±ÊºÌ

Διαβάστε περισσότερα

LIMITE EL ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 13 Νοεμβρίου 2012 (21.11) (OR. en) 16127/12 Διοργανικός φάκελος: 2012/0076 (NLE) SOC 922 NT 30

LIMITE EL ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 13 Νοεμβρίου 2012 (21.11) (OR. en) 16127/12 Διοργανικός φάκελος: 2012/0076 (NLE) SOC 922 NT 30 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 13 Νοεμβρίου 2012 (21.11) (OR. en) 16127/12 Διοργανικός φάκελος: 2012/0076 (NLE) SOC 922 NT 30 ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΗΜΕΙΟΥ «I/A» της: Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

9549/13 ΣΠΚ/μκ 1 DG G II

9549/13 ΣΠΚ/μκ 1 DG G II ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 14 Μαΐου 2013 (21.05) (OR. en) 9549/13 FISC 94 ΕCOFIN 353 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου προς: τις αντιπροσωπίες Θέμα: Συμπεράσματα του Συμβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 4, Number 1, 2014 BOOK REVIEW Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition Συγγραφέας: Hanna Schlisser, Yasemin

Διαβάστε περισσότερα

8361/17 ΜΑΚ/νικ 1 DG B 2B

8361/17 ΜΑΚ/νικ 1 DG B 2B Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 25 Απριλίου 2017 (OR. en) 8361/17 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 25 Απριλίου 2017 Αποδέκτης: Αντιπροσωπίες

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση Προοπτικής Διερεύνησης Δημόσιας Πολιτικής (Policy Foresight Report) Δράση 4.4. Ioύλιος 2015

Έκθεση Προοπτικής Διερεύνησης Δημόσιας Πολιτικής (Policy Foresight Report) Δράση 4.4. Ioύλιος 2015 Έκθεση Προοπτικής Διερεύνησης Δημόσιας Πολιτικής (Policy Foresight Report) Δράση 4.4. Ioύλιος 2015 Σκοπιμότητα-στόχοι Στο πλαίσιο της δράσης 4.4. προβλέπεται η εκπόνηση μίας Έκθεσης Προοπτικής Διερεύνησης

Διαβάστε περισσότερα

Συνδ Στρατηγικό όραμα της CITES: ΑΝΑΚΑΛΩΝΤΑΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ την Απόφαση 13.1, που υιοθετήθηκε στην 13 η

Συνδ Στρατηγικό όραμα της CITES: ΑΝΑΚΑΛΩΝΤΑΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ την Απόφαση 13.1, που υιοθετήθηκε στην 13 η Συνδ. 14.2 Στρατηγικό όραμα της CITES: 2008-2013 ΑΝΑΚΑΛΩΝΤΑΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ την Απόφαση 11.1, που υιοθετήθηκε στην 11 η συνάντηση της Συνδιάσκεψης των Μερών (Gigiri, 2000), μέσω της οποίας η Συνδιάσκεψη υιοθέτησε

Διαβάστε περισσότερα

Το δικαίωμα του παιδιού με αναπηρία στην πρόσβαση στην πληροφορία και Εκπαιδευτική Πολιτική

Το δικαίωμα του παιδιού με αναπηρία στην πρόσβαση στην πληροφορία και Εκπαιδευτική Πολιτική Το δικαίωμα του παιδιού με αναπηρία στην πρόσβαση στην πληροφορία και Εκπαιδευτική Πολιτική Αγγελική Τοτόλου Διευθύντρια Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κεφαλληνίας 2 «Από την πορεία προς το φως, να μην αφήσετε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2015/2132(BUD) Σχέδιο γνωμοδότησης Cristian Dan Preda

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2015/2132(BUD) Σχέδιο γνωμοδότησης Cristian Dan Preda Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων 2015/2132(BUD) 24.7.2015 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 1-24 Cristian Dan Preda (PE564.956v01-00) Γενικός προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το οικονομικό

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΑΚΑΔΗΜAΪKO ΕΤΟΣ 2014-2015 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αστική αειφορία. ιαµόρφωση και εφαρµογή ολοκληρωµένων πιλοτικών προγραµµάτων βιώσιµης αστικής ανάπτυξης. Το πρόγραµµα URBAN Κερατσίνι - ραπετσώνα.

Αστική αειφορία. ιαµόρφωση και εφαρµογή ολοκληρωµένων πιλοτικών προγραµµάτων βιώσιµης αστικής ανάπτυξης. Το πρόγραµµα URBAN Κερατσίνι - ραπετσώνα. Ε.Μ.Π. ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΥΝΑΜΙΚΗ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΟΜΩΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΕΡΓΟ: Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα COASTGAP MED: Πολιτικές παράκτιας διακυβέρνησης και προσαρμογής στην Μεσόγειο- Coastal Governance and Adaptation ΤΙΤΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σεµινάριο : Marine Environmental Awareness

Σεµινάριο : Marine Environmental Awareness Σεµινάριο : Marine Environmental Awareness Hµερήσιο Πρόγραµµα 1η Ηµέρα 09.00-10.00 Αριθµός Θέµατος: 1 Τίτλος: Εισαγωγή: Ναυτιλία και Περιβάλλον 10.00-10.15 ιάλειµµα 10.15-11.45 Αριθµός Θέµατος: 2 Τίτλος:

Διαβάστε περισσότερα

Το Μανιφέστο των Δικαιωμάτων του Παιδιού

Το Μανιφέστο των Δικαιωμάτων του Παιδιού Το Μανιφέστο των Δικαιωμάτων του Παιδιού Τα παιδιά αποτελούν το μισό του πληθυσμού στις αναπτυσσόμενες χώρες. Περίπου 100 εκατομμύρια παιδιά ζουν μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ζωή των παιδιών σε ολόκληρο

Διαβάστε περισσότερα

Αφ ενός στην ανάγκη περιορισμού και ελέγχου των οξύτατων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι, οι εργαζόμενοι και η ιδία ως περιοχή.

Αφ ενός στην ανάγκη περιορισμού και ελέγχου των οξύτατων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι, οι εργαζόμενοι και η ιδία ως περιοχή. Ομιλία Αντιπεριφερειάρχη Δυτικής Αττικής κ. Γ. Βασιλείου στην ανοικτή σύσκεψη-παρουσίαση του στρατηγικού σχεδίου ΔΥΤΙΚΗ ΑΤΤΙΚΗ 2020+ Πνευματικό Κέντρο Ασπροπύργου 25-5-2015 Σας καλωσορίζουμε σε μια ιδιαίτερη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Δρ Αραβέλλα Ζαχαρίου

ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Δρ Αραβέλλα Ζαχαρίου Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη ως πλαίσιο Εκπαίδευσης Νεοδιορισθέντων Εκπαιδευτικών: Ποιοτικοί Εκπαιδευτικοί για Ποιοτική Εκπαίδευση ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ/ΠΑΙΔΙ/0308(ΒΙΕ)/07 ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

EcoMentor Project No: PL01-KA

EcoMentor Project No: PL01-KA EcoMentor Project No: 2016-1-PL01-KA202-026809 Πρότυπο επαγγελματικών ικανοτήτων για τους μέντορες στον τομέα της οικολογικής βιομηχανίας (αρχική έκδοση) 1 Τίτλος Εγγράφου: Αριθμός Πνευματικού Προϊόντος:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 4.10.2012 SWD(2012) 291 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση κανονισμού του

Διαβάστε περισσότερα