ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Μόλις 15 ετών ξεκινάει για ένα ταξίδι σε ολόκληρη τη δημοκρατία της Αργεντινής. Για να μετακινηθεί, χρησιμοποιεί ποδήλατο.

Transcript

1 ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΦΗΓΗΤΗΣ:48 χρόνια συμπληρώνονται από τη δολοφονία του Che Guevara, στις 9 Οκτώβρη του 1967 από τα πυρά ενός βολιβιανού στρατιώτη στο χωριό Λα Ιφκέρα με εντολή του τότε προέδρου της Βολιβίας Ρενέ Μπαριέντος. Ο Φιντέλ στον επικήδειο του Τσε αναφέρει: Φιντέλ: «Όμως κάνουν λάθος όσοι μιλούν για νίκη. Κάνουν λάθος όσοι πιστεύουν πως ο θάνατός του αποτελεί ήττα των ιδεών του, ήττα της τακτικής του, ήττα των αντιλήψεων του για το αντάρτικο, ήττα των θέσεών του. Γιατί αυτός ο άνθρωπος που έπεσε σαν θνητός, σαν άνθρωπος που είχε συχνά εκτεθεί στις σφαίρες, σαν στρατιώτης, σαν ηγέτης, είναι χίλιες φορές ικανότερος από εκείνους που με ένα τυχαίο χτύπημα τον σκότωσαν.» (Φιντέλ) Τραγούδι «Πόρτο Ρίκο» ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Από μικρός, λόγω της ασθένειάς του, το άσθμα, μελετούσε στο σπίτι. Όλη του τη ζωή διάβαζε με πάθος. Όπως λέει ο πατέρας του, η βιβλιοθήκη του σπιτιού του διέθετε χιλιάδες τόμους, βιβλία κλασικών της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ιστορικά, φιλοσοφικά, ψυχολογικά, βιβλία της τέχνης και περιπετειώδη, μερικά στα γαλλικά, τη γλώσσα που δίδασκε η μητέρα του. Υπήρχαν έργα των Μαρξ, Ένγκελς, και Λένιν, με τα οποία γνωρίστηκε αργότερα στα πρώτα χρόνια της νιότης του. Από τα παιδικά του χρόνια αγαπούσε την ποίηση που τον συντρόφεψε σε όλη του τη ζωή. Μαζί με το ημερολόγιο που κρατούσε στη Βολιβία βρέθηκε και ένα τετράδιο με τα αγαπημένα του ποιήματα. ΤΣΕ :Βρίσκομαι μόνος απέναντι στην αμείλικτη νύχτα με το ελαφρύ άρωμα των εισιτηρίων η Ευρώπη με φωνή παλιού κρασιού πνοή ξανθής σάρκας, μουσειακά αντικείμενα. Με το χαρούμενο κουδούνισμα των νέων χωρών. Βρίσκομαι μπροστά στις νέες συγκρούσεις που έφερε το τραγούδι του Μαρξ και του Ένγκελς.» Che ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Μόλις 15 ετών ξεκινάει για ένα ταξίδι σε ολόκληρη τη δημοκρατία της Αργεντινής. Για να μετακινηθεί, χρησιμοποιεί ποδήλατο. Το 1947 η οικογένεια Γκεβάρα εγκαθίσταται οριστικά στο Μπουένος Άιρες και ο Ερνέστο γράφεται στην Ιατρική σχολή. Την απόφαση αυτή την είχε πάρει όταν πέθανε η γιαγιά του.

2 Όταν σπούδαζε στο πανεπιστήμιο ασκούνταν στο ινστιτούτο Ερευνών Αλλεργικών Παθήσεων. Δούλευε σαν βιβλιοθηκάριος και παρ όλο που τα χρήματα που κέρδιζε δεν ήταν αρκετά, βοηθούσε και την οικογένειά του. Έδειχνε ενδιαφέρον για την έρευνα και τη θεραπεία της λέπρας, δεν φοβόταν τους λεπρούς, ούτε ένιωθε απέχθεια απέναντί τους. Βλέποντας αυτά τα δύστυχα, εγκαταλελειμμένα και λησμονημένα από την κοινωνία πλάσματα, ξυπνούσε μέσα του μία συμπάθεια για αυτά. Και έτσι άρχισε να ωριμάζει μέσα του η σκέψη να αφιερώσει τη ζωή του στη θεραπεία τους. Στην πρωτεύουσα της Αργεντινής συνέχισε τις σπουδές του στην Ιατρική και χειρουργική, αλλά συγχρόνως έπαιζε και ράγκμπι με την φανέλα της ομάδας Τάλα. Το 1951 ταξιδεύει στον Ατλαντικό και την Καραϊβική σαν ναύτης σε γκαζάδικο. Από το Δεκέμβρη του 1951 μέχρι τον Αύγουστο του 1952 ταξιδεύει με τον Αλμπέρτο Γρανάδο στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και επισκέπτεται τη Χιλή, το Περού, την Κολομβία και τη Βενεζουέλα. Παρατηρούν και ενδιαφέρονται για τα πάντα, αναλύουν την πραγματικότητα με κριτικό μάτι και βαθιά σκέψη και αυτό φαίνεται με ιδιαίτερο τρόπο στην περίπτωση του Ερνέστο, για τον οποίο ο κόσμος μοιάζει να έχει ήδη μια μοναδική διάσταση. Η επίσκεψη στα ορυχεία του χαλκού της Τσουκικαμάτα στη Χιλή αποδεικνύεται ιδιαίτερα αποκαλυπτική γιατί σε κανένα άλλο μέρος οι δύο νεαροί δε συνάντησαν τέτοιο βαθμό εκμετάλλευσης των εργατών, τέτοιο βαθμό διακρίσεων σε βάρος των αυτοχθόνων από την πλευρά των γιάνκηδων. Ο πόνος της Λατινικής Αμερικής διαπερνά βαθιά τον φοιτητή από την Αργεντινή: βλέπει την νεοαποικιακή πραγματικότητα πολύ πιο γυμνή από ότι παρουσιάζεται σε οποιοδήποτε βιβλίο. ΤΣΕ:«Η θάλασσα με καλεί με το φιλικό της χέρι το λιβάδι μου μια ήπειροςανοίγει απαλό και ανεξίτηλο σαν κωδωνοκρουσία στο δειλινό» Che ΑΦΗΓΗΤΗΣ :Έτσι το 1953 μετά το πτυχίο του, αρχίζει το 2 ο ταξίδι του στη Λατινική Αμερική. με την ευκαιρία αυτή επισκέπτεται τη Βολιβία, το Περού, το Εκουαδόρ, την Κολομβία, τον Παναμά, την Κόστα Ρίκα, το Σαλβαδόρ και τη Γουατεμάλα. Καθώς ο Ερνέστο διασχίζει τις νοτιοαμερικανικές χώρες στα παράλια του Ειρηνικού και επισκέπτεται τα ορυχεία χαλκού, τα χωριά των ιθαγενών και τα λεπροκομεία όπου δίνει δείγματα για το βαθύ ανθρωπισμό του μεγαλώνει και γιγαντώνεται ο επαναστατικός τρόπος σκέψης του και ο αποφασιστικός αντιιμπεριαλισμός του.

3 Η γνωριμία του Che με τον Φιντέλ Κάστρο ήταν καθοριστική και για τους δύο, όπως φαίνεται και από τα λόγια τους: Φιντέλ: «Μελετούσε μαρξισμό λενινισμό, ήταν αυτοδίδακτος, μελετούσε πολύ, ήταν πεισμένος. Και η ζωή τον είχε διδάξει (...) έτσι που όταν εμείς συναντηθήκαμε με τον Τσε, αυτός ήταν ήδη διαμορφωμένος επαναστάτης. Και επιπλέον μεγάλο ταλέντο, με μεγάλη ευφυΐα, με μεγάλες θεωρητικές δυνατότητες» Che: «Συζήτησα με τον Φιντέλ ολόκληρη την νύχτα και το ξημέρωμα ήμουν ήδη ο γιατρός της μελλοντικής του επιχείρησης. Στην πραγματικότητα μετά την εμπειρία που έζησα μέσα από τις πορείες μου σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική και το χτύπημα της Γουατεμάλας, δεν χρειαζόταν και πολύ να πειστώ να προσχωρήσω σε οποιαδήποτε επανάσταση ενάντια σε κάποιο δικτάτορα, όμως ο Φιντέλ με εντυπωσίασε ιδιαίτερα σαν άνθρωπος. Αντιμετώπιζε και έλυνε τα πιο απίθανα πράγματα. Είχε μία εξωτερική πίστη ότι έτσι και ξεκινούσαν για την Κούβα θα έφταναν και ότι έτσι κι έφταναν θα αγωνίζονταν. Και ότι αν αγωνίζονταν, θα νικούσαν. Συμφώνησα να κάνουμε συγκεκριμένα πράγματα. Να σταματήσουμε να κλαιγόμαστε, να παλέψουμε και να αποδείξει στο λαό της πατρίδας του ότι μπορεί να του έχει εμπιστοσύνη.» ΑΦΗΓΗΤΗΣ:... έτσι έμελλε ο Φιντέλ και ο Τσε να αποτελέσουν του δύο πρώτους στον κατάλογο των μελών του πλοίου Γκράνμα με το οποίο πέρασαν στην Κούβα για να ξεκινήσουν τον ένοπλο αγώνα, που οδήγησε στην ανατροπή του δικτάτορα Μπατίστα την 1 η Γενάρη Ο αγώνας αυτός έθεσε τα θεμέλια για τα πρώτα βήματα προς την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής Κούβας με όλα τα επιτεύγματα που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. ΠΟΙΗΜΑ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΒΑΝΑΣ του Ναζίμ Χικμέτ ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Αργότερα στη σοσιαλιστική Κούβα διετέλεσε υπουργός και του ανατέθηκαν δύσκολα πόστα όπως αυτό της εκβιομηχάνισης και ως επικεφαλής της Εθνικής Τράπεζας της Κούβας. Στη συνέχεια βρέθηκε ξανά στο αντάρτικο και στον επαναστατικό αγώνα δίπλα σε άλλους λαούς όπως αυτών στις αφροασιατικές χώρες με τελευταίο του σταθμό το Κονγκό. Ο Che αφιέρωσε τη ζωή του για να ζήσουν οι λαοί σε έναν καλύτερο κόσμο, για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος. Τι ήταν όμως αυτό που τελικά διαμόρφωσε όλη αυτή την προσωπικότητα; ήταν η συνεχής πάλη με το εκμεταλλευτικό σύστημα, η πίστη στο μαρξισμό λενινισμό και στο δίκιο της εργατικής τάξης. ΤΣΕ:«Νομίζω το πρώτο που πρέπει να χαρακτηρίζει έναν νέο κομουνιστή είναι η τιμή που τον κάνει να δείχνει σε όλο τον κόσμο την ιδιότητά του σαν νέου κομμουνιστή. Την τιμή που δεν θέλει να κρύψει από τους άλλους, ούτε να την αναγάγει σε αφηρημένα σχήματα. Την τιμή αυτή που τον

4 εκφράζει κάθε στιγμή, που ξεπηδά από το πνεύμα του και που ενδιαφέρεται ο ίδιος να τη δείξει γιατί είναι σύμβολο της περηφάνειας του.» ΑΦΗΓΗΤΗΣ:Αφιέρωσε τη ζωή του για να πάρει ο λαός τα μέσα παραγωγής, τον πλούτο που παράγει και την εξουσία του: ΤΣΕ:«ο λαός δεν μπορεί ούτε να ονειρευτεί την κυριαρχία του αν δεν υπάρχει μία εξουσία που να ανταποκρίνεται στα συμφέροντα και στις προσδοκίες του. Λαϊκή εξουσία δεν σημαίνει μονάχα ότι τα μέλη του υπουργικού συμβουλία, η αστυνομία και τα δικαστήρια και όλα τα όργανα της κυβέρνησης πρέπει να βρίσκονται στα χέρια του λαού. Σημαίνει επίσης ότι τα όργανα της οικονομίας πρέπει και αυτά να περάσουν στα χέρια του λαού. ΑΦΗΓΗΤΗΣ: ΟΜΙΛΙΑ ΤΣΕ στις 20 Αυγούστου το 1960 σε φοιτητές ιατρικής ΤΣΕ: Όλοι σχεδόν ξέρετε ότι ξεκίνησα τη σταδιοδρομία μου ως γιατρός πριν από αρκετά χρόνια. Όταν ξεκίνησα, όταν άρχισα να σπουδάζω ιατρική, οι περισσότερες από τις ιδέες που έχω σήμερα ως επαναστάτης απουσίαζαν από το οπλοστάσιο των ιδανικών μου. Ήθελα να πετύχω, όπως θέλουν όλοι. Το όνειρο μου ήταν να γίνω διάσημος ερευνητής. Το όνειρο μου ήταν να δουλεύω ακούραστα για να πετύχω κάτι που θα μπορούσε πραγματικά να τεθεί στην υπηρεσία της ανθρωπότητας, αλλά, την ίδια στιγμή, θα αποτελούσε κι έναν προσωπικό θρίαμβο. Ήμουν, όπως όλοι μας, ένα παιδί του περιβάλλοντος μου. Μέσα από κάποιες ειδικές περιστάσεις, ίσως και εξαιτίας του χαρακτήρα μου επίσης, αφού πήρα το πτυχίο μου, άρχισα να ταξιδεύω στη Λατινική Αμερική και τη γνώρισα πολύ καλά. 4 Αποστολή μας σήμερα είναι να προσανατολίσουμε το δημιουργικό ταλέντο όλων των επαγγελματιών του τομέα της υγείας προς το έργο της κοινωνικής ιατρικής. Βρισκόμαστε στο τέλος μιας εποχής, και όχι μόνο εδώ στην Κούβα. Αντίθετα με όσα λέγονται καιπαρά τις ελπίδες κάποιων ανθρώπων, οι μορφές του καπιταλισμού που γνωρίσαμε, κάτω από τιςοποίες μεγαλώσαμε και υποφέραμε, νικιούνται σ ολόκληρο τον κόσμο. Τα μονοπώλια νικιούνται. Η σοσιαλιστική επιστήμη σημειώνει κάθε μέρα νέους, σημαντικούς θριάμβους. Έχουμε την περηφάνια και το

5 καθήκον να βρισκόμαστε στην πρωτοπορία ενός κινήματος απελευθέρωσης στη Λατινική Αμερική, το οποίο ξεκίνησε πριν από καιρό στις άλλες υποδουλωμένες ηπείρους της Αφρικής και της Ασίας. Αυτή η βαθιά κοινωνική αλλαγή απαιτεί επίσης πολύ βαθιές αλλαγές στη νοοτροπία των ανθρώπων. Ο ατομικισμός ως τέτοιος, ως η μεμονωμένη δράση ενός προσώπου στο κοινωνικό περιβάλλον, πρέπει να εκλείψει στην Κούβα. Αύριο ο ατομικισμός θα πρέπει να είναι η σωστή χρησιμοποίηση όλων των ατόμων προς όφελος της κοινότητας. Αλλά, αν και όλα αυτά, όλα όσα λέω, γίνονται κατανοητά σήμερα, αν και όλοι είναι πρόθυμοι να σκεφτούν λίγο το παρόν, το παρελθόν και το πώς θα πρέπει να είναι το μέλλον, η αλλαγή του τρόπου σκέψης απαιτεί βαθιές εσωτερικές αλλαγές και συμβολή στην πραγματοποίηση βαθιών εξωτερικών αλλαγών, κυρίως κοινωνικών. Αυτές οι εξωτερικές αλλαγές πραγματοποιούνται στην Κούβα καθημερινά. Ένας τρόπος να μάθετε γι αυτή την επανάσταση, να γνωρίζετε τις δυνάμεις που κρύβουν μέσα τους οι άνθρωποι, δυνάμεις που ήταν λανθάνουσες για τόσο καιρό, είναι να επισκεφτείτε όλη την Κούβα, να επισκεφτείτε τις κολεκτίβες και όλους τους χώρους δουλειάς που δημιουργούνται. Κι ένας τρόπος για να φτάσετεστην καρδιά του ιατρικού ζητήματος είναι όχι μόνο να γνωρίσετε, όχι μόνο να επισκεφτείτε αυτά ταμέρη, αλλά να γνωρίσετε και τους ανθρώπους που συνθέτουν αυτές τις κολεκτίβες και τα κέντρα εργασίας. ΠΟΙΗΜΑ «ΟΜΙΛΙΑ ΕΝΟΣ ΕΡΓΑΤΗ ΣΕ ΕΝΑΝ ΓΙΑΤΡΟ, ΜΠΡΕΧΤ Ξέρουμε 'μεις τι είναι αυτό που άρρωστους μας κάνει! Σαν αρρωσταίνουμε, ακούμε Πως είσαι συ που θα μας γιατρέψεις. Δέκα χρόνια ολόκληρα, μας λένε Σ' όμορφα σχολειά Με τα λεφτά του λαού χρισμένα Μάθαινες το πώς να γιατρεύεις, και για τις γνώσεις σου αυτές Ξοδεύτηκε μια περιουσία.

6 Πρέπει λοιπόν να 'σαι ικανός να μας γιατρεύεις. Είσαι ικανός; Όταν σ' εσένα ερχόμαστε Παραμερίζεις τα κουρέλια μας Και ακροάσαι κάθε σπιθαμή απ' το γυμνό κορμί μας. όσο για την αιτία της αρρώστιας μας Μια ματιά να 'χες ρίξει στα κουρέλια μας Θα σου 'λεγε περισσότερα. Είναι η ίδια αιτία που φθείρει Το κορμί μας και τα ρούχα μας. Ο πόνος που έχουμε στον ώμο μας Προέρχεται λες, απ' την υγρασία... απ' αυτήν Προέρχεται όμως και η κηλίδα στον τοίχο του σπιτιού μας. Πες μας λοιπόν: Από πού προέρχεται η υγρασία; Πάρα πολλή δουλειά και πολύ λίγο φαγητό Αδύναμους μας κάνουν και μας αρρωσταίνουν Η συνταγή σου λέει: Πρέπει να πάρετε βάρος. Μπορείς στα βούρλα να πεις Ότι δεν πρέπει να βρέχονται. Πόσο καιρό μπορείς να μας αφιερώσεις; Βλέπουμε: ένα χαλί στο σπίτι σου Κοστίζει τόσα, όσα φέρνουνε Πέντε χιλιάδες δικές μας επισκέψεις. Κατά πάσα πιθανότητα θα ισχυριστείς πως Είσαι αθώος. Της υγρασίας η κηλίδα Στον τοίχο του σπιτιού μας Λέει το ίδιο.

7 ΑΦΗΓΗΤΗΣ:Οι ιμπεριαλιστές μπορεί να κατάφεραν να δολοφονήσουν τον Che αλλά δεν κατάφεραν να σβήσουν τη φλόγα του αγώνα γιατί παραμένουν οι λόγοι για τους οποίους αγωνίστηκε η ταξική εκμετάλλευση και καταπίεση, η φτώχεια, η ανεργία και η εξαθλίωση των λαών. Γιατί παραμένουν αναγκαία και ρεαλιστικά τα ιδανικά για τα οποία πάλεψαν: η κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, ο σοσιαλισμός. Για μας τους νέους η ζωή και α αγώνας του Che αποτελούν δίδαγμα και παρακαταθήκη, όπως άλλωστε μας παρακινεί και ο ίδιος μέσα από το γράμμα του προς τα παιδιά του. ΤΣΕ: «Αν μια μέρα χρειαστεί να διαβάσετε τούτο το γράμμα, θα πει πως πια δεν είμαι ανάμεσά σας. σχεδόν δεν θα με θυμάστε πια και τα πιο μικρά θα με έχουν ξεχάσει. Ο πατέρας σας ήταν ένας άνθρωπος που έπραττε όπως σκεφτόταν, και που σίγουρα ήταν πιστός στις πεποιθήσεις του. Να μεγαλώσετε σαν καλοί επαναστάτες. Να μελετάτε πολύ, για να μπορέσετε να κυριαρχήσετε στην τεχνική, που θα σας επιτρέψει να κυριαρχήσετε στη φύση. Να θυμάστε πως είναι η επανάσταση που είναι σημαντική και ο καθένας μας, από μόνος του, δεν αξιζει τίποτα. Να στε κυρίως ικανά να αισθάνεστε, όσο πιο βαθιά μπορείτε, κάθε αδικία που γίνεται απέναντι σε οποιονδήποτε, σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου. Είναι το πιο ωραίο χάρισμα ενός επαναστάτη.»