Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ( )

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ (1821-1827)"

Transcript

1 Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ( ) Ένα από τα σοβαρότερα προβλήµατα που αντιµετώπισαν οι πρώτοι νοµοθέτες της Ελληνικής Επανάστασης ήταν ο προσδιορισµός της ταυτότητας των πολιτών του υπό σύσταση κράτους. Όσο και αν προκαλεί έκπληξη στον µεταγενέστερο αναγνώστη, η έως τότε ανυπαρξία ενός ελληνικού κράτους και η παντελής απουσία ενός αντίστοιχου πολιτικού ορισµού ήταν παράγοντες που προκαλούσαν µεγάλη αµηχανία στους άνδρες που ανέλαβαν αυτό το έργο. Τα κριτήρια της ελληνικότητας που είχαν επικαλεστεί νωρίτερα οι στοχαστές του Νεοελληνικού Διαφωτισµού για να προσδιορίσουν την ιδιαιτερότητα ενός έθνους χωρίς κράτος αποτελούσαν από µια άποψη ιστορική παρακαταθήκη, την οποία όφειλε να σεβαστεί ο νοµοθέτης της Επανάστασης. Επρόκειτο για κριτήρια, όπως η κοινή καταγωγή, η γλώσσα και η ελληνική παιδεία είτε η ορθόδοξη χριστιανική πίστη και άλλοτε η ελληνική συνείδηση που εκφραζόταν, όπως είχαν υποστηρίξει διακεκριµένοι Έλληνες στοχαστές της εποχής τους, µε την απαράµιλλη και αδιαµφισβήτητη προσήλωση όλων των Ελλήνων στην υπόδουλη µητέρα Ελλάδα. Αλλά τα κριτήρια αυτά δεν ήταν πάντα εύκολο να εξακριβωθούν, ώστε να θεωρηθεί πως περιγράφουν την ταυτότητα του αξιόπιστου πολίτη της επαναστατικής πολιτείας, ο οποίος θα ήταν πρόθυµος να θυσιάσει και τη ζωή του ακόµη στο όνοµα των συµφερόντων της. Αλλά ούτε ήταν δυνατό να ενσωµατωθούν όλα από κοινού στις διατάξεις ενός νόµου, ο οποίος θα απέδιδε κατά το δίκαιο την ιδιότητα του Έλληνα πολίτη σε όλους ανεξαιρέτως τους Έλληνες, το έθνος αλλά και στους πολεµιστές του Αγώνα, που δεν ήταν απαραίτητα Έλληνες, και ο οποίος θα προσδιόριζε παράλληλα έναν οµοιογενή ελληνικό λαό, µε σαφείς δεσµούς ενότητας µεταξύ των µελών του. Για τις ανάγκες του εθνικού κράτους που υπήρξε ο διακηρυγµένος στόχος της Επανά-

2 στασης του 1821 ούτε οι νόµοι της ιθαγένειας των ευρωπαϊκών κρατών, και κυρίως της πρωτοπόρου τις προηγούµενες δεκαετίες επαναστατικής Γαλλίας, στους οποίους βασίστηκε εν γένει το ελληνικό δίκαιο του Αγώνα, ήταν δυνατόν να αποτελέσουν το πρότυπο. Αντίθετα από τον Ευρωπαίο ή τον Γάλλο νοµοθέτη, ο Έλληνας αναζητούσε τα κοινά κριτήρια της πολιτικής ταυτότητας όχι ενός υπαρκτού λαού που διέθετε το δικό του κράτος, αλλά ενός λαού που συνιστούσε έως τότε ένα νοητό έθνος µε την πολιτισµική σηµασία του όρου, και ο οποίος επεδίωκε µε την επανάστασή του να συµπεριληφθεί στα πολιτικά έθνη της γηραιάς ηπείρου, µε το περιεχόµενο που αποκτούσε ο όρος στο ευρωπαϊκό λεξιλόγιο της εποχής και µε βάση το οποίο τα έθνη σχεδόν ταυτίζονταν µε τα κράτη τους. Ποια ήταν, λοιπόν, τα κριτήρια που θα µπορούσαν να περιλάβουν στο υπό σύσταση κράτος το ελληνικό έθνος που παρουσιαζόταν το 1821 διασπαρµένο σε τρεις διακριτούς κόσµους, τους αυτόχθονες της επαναστατικής επικράτειας, τους Έλληνες της υπόλοιπης Οθωµανικής αυτοκρατορίας και τους Έλληνες που είχαν µετοικήσει στο Για την ταυτότητα του Έλληνα πολίτη ο Ρήγας Φεραίος περι- Από την άλλη πλευρά οι επαναστατικοί ορισµοί που είχαν εµφανιστεί πριν από το 1821 µε ίσως απώτερο στόχο να ανταποκριθούν στις ανάγκες ενός πιθανού κράτους, ήταν επίσης απρόσφοροι για να αποτελέσουν το ιδεατό πρότυπο των νοµοθετών της επανάστασης. Ο λόγος ήταν ότι αυτοί οι ορισµοί, µε κυριότερο αυτόν που περιέλαβε στο σχέδιο του συντάγµατός του ο Ρήγας Βελεστινλής για να ορίσει µε µια αξιοσηµείωτη ποικιλία κριτηρίων τους πολίτες της «αυτοκρατορίας» του και τον «αυτοκράτορα» λαό «χωρίς εξαίρεσιν θρησκείας και διαλέκτου», όσο και ο έµµεσος ορισµός που περιλήφθηκε στο επαναστατικό σχέδιο του 1809 δεν αποµακρύνονταν σηµαντικά από τις βασικές αρχές του προκάτοχου καθεστώτος. Με άλλα λόγια οι αισιόδοξες προτάσεις του Ρήγα αποσκοπούσαν στη συντήρηση µιας αυτοκρατορίας ποικίλων και διαφορετικών θρησκευτικών και γλωσσικών οµάδων ενός κράτους δηλαδή επίσης πολυεθνικού, όπως ήταν και η Οθωµανική αυτοκρατορία και έως ένα σηµείο ενός κράτους προορισµένου να την διαδεχθεί σε όλη την έκταση της επικράτειάς της. Ενώ το σχέδιο του 1809, που µαταιώθηκε εξαιτίας της κατάληψης της Ζακύνθου από την Αγγλία τον Ιούνιο του ίδιου έτους, απέβλεπε στη σύσταση ενός αυτόνοµου υπό την προστασία της Γαλλίας αλλά επίσης ελληνοτουρκικού κρατιδίου στην Πελοπόννησο.

3 παρελθόν σε ευρωπαϊκά κράτη; Πρόσθετες δυσκολίες απέρρεαν από την ιδιαίτερη βαρύτητα που απέδιδαν οι ιθύνοντες της επαναστατικής πολιτείας στον νεοεµφανιζόµενο θεσµό της ελληνικής ιθαγένειας. Η κυριότερη δυσκολία ήταν η αδυναµία τους να ορίσουν το επαναστατικό κράτος, στο οποίο επρόκειτο να εφαρµοστούν τα συντάγµατα και οι νόµοι που ψήφιζαν οι νοµοθέτες µε άλλον τρόπο παρά µόνο µε βάση τον λαό του. Η σηµασία της ιθαγένειας στην επαναστατηµένη Ελλάδα Εξάλλου ποια στοιχεία ορίζουν την υπόσταση ενός κράτους; Η απάντηση είναι σκόπιµο να αντληθεί από την πρώτη νοµική µελέτη που εκδόθηκε µε το θέµα αυτό στην ελληνική γλώσσα το 1829, µε εµφανή επιδίωξη να καταστήσει γνωστές στον ελληνόφωνο κόσµο τις σύγχρονες ιδέες του ευρωπαϊκού δικαίου αλλά και να προσαρµόσει τις ιδέες αυτές στις ιδιαιτερότητες της ελληνικής περίπτωσης. Το πρώτο απαραίτητο στοιχείο ενός πολιτικού κράτους είναι η επικράτειά του, ο γεωγραφικός χώρος που του ανήκει και ο οποίος υπάγεται στη δικαιοδοσία των διοικήσεων και των νόµων του. Το δεύτερο είναι το πολιτικό του σύστηµα, οι γραπτοί ή άγραφοι νόµοι και οι θεσµοί που εκφράζουν την κοινή θέληση του κράτους, αποβλέπουν στην προάσπιση των δηµοσίων συµφερόντων και, εν τέλει, ορίζουν τις προϋποθέσεις της κυβερνητικής του µορφής. Οι εθνικές κυβερνήσεις που διοικούν αλλά και εκπροσωπούν το κράτος και οι οποίες οφείλουν να διαχειρίζονται τις υποθέσεις του ανεπηρέαστες από ξένες παρεµβάσεις αποτελούν σε γενικές γραµµές ένα τρίτο προσδιοριστικό στοιχείο που θεωρητικά µπορεί να περιγραφεί από τους όρους ανεξαρτησία και πολιτική κυριαρχία. Ενώ στη βάση όλων των παραπάνω στοιχείων βρίσκονται πάντα οι άνθρωποι, ο λαός ενός κράτους, δηλαδή οι πολίτες του οι οποίοι, ενωµένοι µε σαφείς δεσµούς µεταξύ τους, διακρίνονται από τους άλλους λαούς µε το εξωτερικό γνώρισµα «της εθνικής αυτών προσηγορίας» και µε πρόσθετα κριτήρια την ιδιοκτησία της εθνικής τους γης και τα δικαιώµατα που απολαµβάνουν εντός αυτής της γης αποκλειστικά οι ίδιοι. Εποµένως, για να δηµιουργήσουν το επαναστατικό κράτος, σύµφωνα µε τους όρους αυτούς, οι νοµοθέτες του Αγώνα έπρεπε να εγκαθιδρύσουν το πολιτικό του σύστηµα και παράλληλα να προσδιορίσουν την επικράτεια και τον λαό του. Πράγµατι, τους Η έννοια του «έθνους» για τον Έλληνα νοµοθέτη του 19ου Η προµετωπίδα του «Υποµνή- µατος» του Αδαµάντιου Κοραή

4 πρώτους µήνες µετά την έναρξη των κατά τόπους εξεγέρσεων οι τοπικές και στη συνέχεια οι εθνικές συνελεύσεις των Ελλήνων αγωνιστών εφοδίαζαν το υπό σύσταση κράτος µε εθνικούς νόµους, τους οποίους ήταν σκόπιµο σε µία τόσο πρώιµη φάση του Αγώνα να χαρακτηρίσουν προσωρινούς για να αφήσουν περιθώρια µεταβολών και αναπροσαρµογών. Σχεδίασαν επίσης, µε προσωρινό πάλι τρόπο, τους απαραίτητους θεσµούς του και όρισαν τους τρόπους ανάδειξης των διοικητικών του αρχών, οι οποίες υποκατέστησαν τις οθωµανικές αρχές στις επαρχίες όπου είχε επικρατήσει έως τότε η Επανάσταση. Αλλά ποια ήταν η ελληνική γη στην οποία θα εφαρµόζονταν αυτό το νοµικό και θεσµικό πλαίσιο και η οποία θα βρισκόταν υπό τη δικαιοδοσία των ελληνικών διοικήσεων; Ο προσδιορισµός της εθνικής επικράτειας των Ελλήνων ήταν αδύνατο να επιχειρηθεί πριν από το τέλος του πολέµου και την αναγνώριση του νέου κράτους από τη διεθνή κοινότητα. Αντίθετα, τα όρια της ελληνικής επικράτειας µεταβάλλονταν συχνά, άλλοτε µε γνώµονα την επέκταση της επανάστασης σε νέους τόπους και άλλοτε µε κριτήριο την ατυχή έκβαση των διαφόρων µαχών. Η αµηχανία των νοµοθετών στο ζήτηµα αυτό αποδεικνύεται µε τον προσφορότερο τρόπο από τη µεγάλη ποικιλία και την ευδιάκριτη ασάφεια των σχετικών διατυπώσεων του επαναστατικού δικαίου. Κατά τη Νοµική Διάταξιν της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος, το πιο άρτιο συνταγµατικό κείµενο από τα τρία των ισάριθµων τοπικών γερουσιών που εµφανίστηκαν το πρώτο έτος του Αγώνα, γνωστό και ως οργανισµός του Αρείου Πάγου, στο υπό σύσταση κράτος περιλαµβάνονταν: οι περιοχές «της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος, της Δυτικής Χέρσου, της Πελοποννήσου, του Αρχιπελάγους και όλων των µερικοτέρων εκείνων κεφαλών της Ελλάδος», που είχαν δικαίωµα εκπροσώπησης στην εθνική βουλή. Επιπλέον, «όσαι επαρχίαι της Θετταλίας, της Μακεδονίας κτλ. και όσαι νήσοι του Αιγαίου Πελάγους» ήταν προς στιγµήν ελεύθερες ή αναµενόταν να ελευθερωθούν. Σύµφωνα µε τις ανάγκες της κεντρικής διοίκησης το 1822 και το 1823, στην υπό σύσταση Ελλάδα εντάσσονταν οι επαρχίες που απέστειλαν τους νόµιµους πληρεξουσίους τους στις δύο έως τότε εθνικές συνελεύσεις αλλά και τα «ελεύθερα µέρη της Ελλάδος», των οποίων οι νόµιµοι παραστάτες είχαν δικαίωµα ήδη από το πρώτο πολίτευµα να γίνουν δεκτοί και να προστεθούν στο Βουλευτικό Σώµα. Ωστόσο, κατά Οι εθνικές συνελεύσεις των Ελλήνων αγωνιστών σχεδίαζαν Σύµφωνα µε τον Ιωάννη Καποδίστρια, η ελληνικότητα των

5 τον γενικότερο ορισµό του πρώτου ειδικού ψηφίσµατος, που εξέδωσε σε µία από τις κρισιµότερες φάσεις του πολέµου η Γ Εθνοσυνέλευση, το 1827, στην επικράτεια της Ελλάδας, την οποία επρόκειτο να διοικήσει αλλά και να διεκδικήσει στο πεδίο των διαπραγµατεύσεων ο πρώτος κυβερνήτης, εντάσσονταν όλες οι επαρχίες που «έλαβον τα όπλα κατά της τυραννίας», προφανώς ανεξάρτητα από την επιτυχία των εξεγέρσεών τους. Σύµφωνα πάλι µε τις ανάγκες της τοπικής αυτοδιοίκησης, στην Ελλάδα ανήκαν οι επαρχίες που οργανώθηκαν κατά τον πρώτο «οργανισµό των Ελληνικών Επαρχιών» το 1822, δηλαδή τα νησιά του Αιγαίου πελάγους, µε εξαίρεση τα τρία ναυτικά νησιά (Ύδρα, Σπέτσες και Ψαρά), έµµεσα όµως και όλες οι άλλες επαρχίες, στις οποίες διατηρήθηκαν οι τοπικές γερουσίες και οι βουλές του πρώτου έτους της Επανάστασης από τη στιγµή που και αυτές όφειλαν να καταβάλλουν τους φόρους και τον οβολό τους στον πανελλήνιο έρανο, όπως όριζαν οι σχετικοί επαναστατικοί νόµοι. Μετά την κατάργηση των τοπικών οργανισµών και σύµφωνα µε την τροποποίηση του πρώτου οργανισµού το 1823, στην ελληνική επικράτεια εντάσσονταν όλες οι σχετικά οµοιόµορφες διοικητικά περιοχές που αποτέλεσαν τις επαρχίες της χώρας, ανεξάρτητα από τον χρόνο της διοικητικής οργάνωσής τους και προφανώς ανεξάρτητα από το αν βρίσκονταν στα χέρια του εχθρού σε µια δεδοµένη φάση του Αγώνα. Ο Καποδίστριας τελικά την περίοδο των διαπραγµατεύσεων για τη χάραξη των ελληνικών συνόρων µε ειδική πράξη επέλεξε για προφανείς λόγους τον εξής, και έως έναν σηµείο σαφέστερο, ορισµό: Στην Ελλάδα ανήκουν όλες οι επαρχίες που «ήσαν ή και είναι εισέτι υπό την τουρκικήν εξουσίαν, εκίνησαν δε τα όπλα κατά το 1821 ή µετά ταύτα και έχουσι το πλείστον µέρος των κατοίκων επαγγελλόµενον την χριστιανικήν θρησκείαν και λαλούν την ελληνικήν γλώσσα». Η χριστιανική πίστη ως κριτήριο της πολιτικής ταυτότητας του Έλληνα Σύµφωνα µε τον πρώτο επαναστατικό προσδιορισµό του πολίτη που περιλήφθηκε, τον Νοέµβριο του 1821, στον οργανισµό του Αρείου Πάγου και ο οποίος επαναλήφθηκε σχεδόν αυτολεξεί σε όλα τα επαναστατικά πολιτεύµατα, Έλληνες θεωρούνταν «όσοι κάτοικοι της Ελλάδος πιστεύουσιν εις Χριστόν». Παρά το ασαφές περιεχόµενο της αυτοχθονίας, οι γηγενείς χριστιανοί ήταν αναπόδραστο να θεωρηθούν αυτοµά- Η πίστη στον Χριστό αποτελούσε το κυριότερο κριτήριο

6 τως πολίτες του υπό σύσταση κράτους, από τη στιγµή που αυτοί πρώτοι διακινδύνευσαν µε την έξοδό τους στην Επανάσταση τις εστίες, τις οικογένειες και τη ζωή τους. Ήταν απαραίτητο επίσης να τονιστεί πως έπρεπε να είναι χριστιανοί πέρα από αυτόχθονες, για τον πρόσθετο λόγο ότι η θρησκεία ήταν το µοναδικό κριτήριο που διαφοροποιούσε τους Έλληνες από τους Οθωµανούς γηγενείς των ίδιων επαρχιών και εχθρούς τους τη δεδοµένη εποχή στα πεδία των µαχών. Η ανάγκη της προβολής του θρησκεύµατος ως του κριτηρίου που θα διαχώριζε τους επαναστάτες από τους εχθρούς τους συζητήθηκε εκτεταµένα από το Εκτελεστικό και το Βουλευτικό Σώµα, τον Ιούνιο του 1822, µε αφορµή τους εθελούσιους εκχριστιανισµούς µουσουλµάνων αιχµαλώτων πολέµου που είχαν σηµειωθεί έως τότε. Το Εκτελεστικό θεωρούσε πως η εξέλιξη αυτή δηµιουργούσε τεράστιο πολιτικό Ο ορισµός του Καποδίστρια φανερώνει εύγλωττα πως η ελληνικότητα των επαναστατη- µένων κατά καιρούς επαρχιών βασιζόταν ως επί το πλείστον στην ελληνική ταυτότητα των αυτοχθόνων κατοίκων τους. Με άλλα λόγια, αντίθετα από ό,τι συνέβαινε στα υπαρκτά κράτη της εποχής, δεν ήταν οι δεσµοί αυτοχθονίας ή µόνιµης κατοικίας µε έναν δεδοµένο τόπο που προσδιόριζαν την πολιτική ταυτότητα των επαναστατών, αλλά η ταυτότητα των ίδιων που επρόκειτο να προσδιορίσει την ελληνικότητα της επαρχίας τους. Εξάλλου, οι αγωνιστές που αναγνωρίστηκαν ως Έλληνες πολίτες σε µια δεδοµένη φάση του Αγώνα ήταν αυτοί που θεωρητικά υπάγονταν έως τότε στη δικαιοδοσία των ελληνικών νόµων και οι οποίοι εκτελούσαν τις διαταγές των ελληνικών κυβερνήσεων, ακόµη και όταν οι επαρχίες τους περιέρχονταν έπειτα από κάποια µάχη στα χέρια του εχθρού και οι ίδιοι αναγκάζονταν ίσως να µετοικήσουν σε άλλους επαναστατηµένους τόπους. Ειδικά ο Καποδίστριας, µάλιστα, ο οποίος µε την άφιξή του στη χώρα βρήκε το µεγαλύτερο µέρος της Στερεάς Ελλάδας στα χέρια του εχθρού, δεν θα µπορούσε να λησµονήσει το παραπάνω δικαίωµα των αγωνιστών. Το πρώτο συµπέρασµα, ωστόσο, που εξάγεται µε βάση το «ευµετάβλητον» της επαναστατικής επικράτειας είναι ότι, ενόσω διαρκούσε ο πόλεµος, το κριτήριο της αυτοχθονίας ήταν απαραίτητο να συνδυάζεται στο επαναστατικό δίκαιο µε άλλα κριτήρια. Το κυριότερο κριτήριο ήταν για πολλούς λόγους η χριστιανική πίστη.

7 πρόβληµα για το επαναστατικό κράτος, από τη στιγµή που ο εκχριστιανισµός των µουσουλµάνων ισοδυναµούσε στην πραγµατικότητα µε την άµεση αναγνώριση των εχθρών της Επανάστασης ως Ελλήνων και οδηγούσε στην απόλυτη εξίσωσή τους και µάλιστα χωρίς καµία χρονοτριβή µε τους άλλους Έλληνες πολίτες. Αν, λοιπόν, η υπό σύσταση πολιτεία επέτρεπε τη µεταστροφή των µουσουλµάνων στην ορθοδοξία, ακόµη και ο Κιαµίλ-πεγης, µόλις βαπτιζόταν χριστιανός, θα ήταν και αυτόχθονας και χριστιανός και θα µπορούσε να «ζητήση τα ελληνικά δικαιώµατα», να ανακτήσει τα περιουσιακά του στοιχεία και να εκλεγεί ακόµη και µέλος της επαναστατικής διοίκησης. Το ενδεχόµενο αυτό ήταν φανερό πως αναιρούσε τους στόχους και τις επιδιώξεις της Επανάστασης. Ακόµη έθετε σε άµεσο κίνδυνο και τη συνέχισή της, καθώς επέτρεπε στους εχθρούς της την ανάκτηση του ρόλου και της ισχύος που κατείχαν στο παρελθόν. Αντίθετα, το Βουλευτικό υποστήριξε την ένταξη των Οθωµανών στη φιλελεύθερη πολιτική κοινωνία των Ελλήνων διά νόµου που προϋπέθετε τον εκούσιο εκχριστιανισµό τους, ίσως µε την προσδοκία ή την ευχή ότι τα τέκνα των βαπτιζόµενων αυτοχθόνων µουσουλµάνων θα γίνονταν καλοί Έλληνες και δεν θα αποκλείονταν από την υπό διαµόρφωση κοινωνία πολιτών, όπως θα συνέβαινε δηλαδή αν αποκλείονταν οι πατέρες τους. Ακόµη και αν, εκ πρώτης όψεως, η πρόταση αυτή φαίνεται περισσότερο φιλελεύθερη από όσο το ενδεχόµενο ενός µαζικού αποκλεισµού, ο εκχριστιανισµός δεν θα µπορούσε να θεωρείται εκούσιος από τη στιγµή που θα προβαλλόταν διά νόµου ως προϋπόθεση ελληνοποίησης. Από την άποψη αυτή το αντεπιχείρηµα του Εκτελεστικού, ότι ένας τέτοιος νόµος θα µπορούσε να προκαλέσει τις αντιδράσεις των ευρωπαϊκών δυνάµεων, που ήδη είχαν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους για την προστασία της θρησκευτικής ιδιαιτερότητας µειοψηφουσών οµάδων, ήταν απόλυτα ορθό. Αλλά και το δεύτερο αντεπιχείρηµά του, ότι δηλαδή ο προσηλυτισµός µιας οµάδας θα µπορούσε να είναι προσωρινός και ότι δεν προσέφερε, συνεπώς, εγγυήσεις πολιτικής και πατριωτικής προσήλωσης ήταν επίσης πειστικό. Με δεδο- µένη την αναγκαιότητα της δηµόσιας ασφάλειας του επαναστατικού κράτους, έπειτα από ολιγοήµερες συζητήσεις, τα δύο σώµατα συµφώνησαν τελικά στον αποκλεισµό των µουσουλµάνων αυτοχθόνων. Έκτοτε, οι γνωστές περιπτώσεις εκχριστιανισµών αφορούν σχεδόν αποκλειστικά

8 σε µουσουλµάνες τις νεοφώτιστες, όπως αναφέρονται στις πηγές της εποχής οι οποίες εγκατέλειψαν τη θρησκεία τους, παντρεύτηκαν χριστιανούς και παρέµειναν στην ελεύθερη Ελλάδα και απασχόλησαν τις ελληνικές αρχές µετά το 1830, όταν πρόβαλαν τα κληρονοµικά τους δικαιώµατα στα υπό εκποίηση οθωµανικά κτήµατα. Προς τη συγκρότηση µιας κοινωνίας χριστιανών; Αλλά το ερώτηµα που δεν απαντήθηκε ανοικτά κατά τις συζητήσεις του 1822 είναι αν τελικά η προβολή της χριστιανικής θρησκείας ως του κυριότερου κριτηρίου της ταυτότητας του Έλληνα πολίτη ήταν αποκλειστικά αποτέλεσµα ανάγκης ή ανταποκρινόταν πράγµατι στις ιδεολογικές επιδιώξεις της Επανάστασης. Με άλλα λόγια, δηλαδή, αν ο στόχος της ήταν η σύσταση µιας κατεξοχήν χριστιανικής πολιτείας. Τα συνταγµατικά κείµενα και οι νόµοι σπάνια επιτρέπουν ασφαλείς απαντήσεις σε τέτοια ερωτήµατα. Ειδικά την περίοδο του Αγώνα οι προθέσεις των νοµοθετών δεν είναι εύκολο να διαπιστωθούν, καθώς οι εισηγητές των νόµων δεν συνήθιζαν ακόµη να συνοδεύουν τα νοµοσχέδια τους µε αιτιολογικές εκθέσεις. Εξαίρεση πάντως αποτελεί το κείµενο του Αρείου Πάγου. Ο λόγος είναι ότι οι νοµοθέτες που ανέλαβαν την επεξεργασία αυτού του κειµένου, και πρωτίστως ο Φαναριώτης νοµοµαθής Θεόδωρος Νέγρης, που θεωρείται πρωτεργάτης στη σύνταξή του, δεν παρέλειψαν να θέσουν τη χριστιανική πίστη ως κριτήριο και για την πολιτογράφηση των αλλοεθνών που θα επιθυµούσαν να αναγνωριστούν ως Έλληνες πολίτες. Λίγο αργότερα ο Νέγρης µε αφορµή τον εκτενή σχολιασµό του πολιτεύµατος του 1823, εξέθετε αναλυτικά τις απόψεις του σε σχέση µε την ελληνική ταυτότητα και τον θεσµό της ιθαγένειας, προσφέροντας στον µεταγενέστερο ερευνητή ένα πολύτιµο κείµενο για την κατανόηση των ιδεολογικών ζυµώσεων της εποχής. Σύµφωνα, λοιπόν, µε το Σύνταγµα του Αρείου Πάγου, η µη ελληνική εθνικότητα, δηλαδή η ξένη καταγωγή, στερούσε από τους αλλοδαπούς που επρόκειτο να αποδειχθούν ωφέλιµοι στο νέο τους έθνος και στη νέα τους πατρίδα τα δικαιώµατα του ενεργού πολίτη για ένα δοκιµαστικό διάστηµα πέντε ετών. Αντίθετα, όµως, οι µη χριστιανοί αλλοεθνείς αποκλείονταν οριστικά από το δικαίωµα της πολιτογράφησης, της διαδικασίας δηλαδή «διά της οποίας η πατρίς υιοθετεί τρόπον τινά τον ξένον, γινόµενον ούτω συµπατριώτην ή πολίτην ποιητόν», σύµφωνα µε ορισµό της εποχής.

9 Και αν παρά το γεγονός αυτό επιθυµούσαν ακόµη να ενσωµατωθούν στην ελληνική πατρίδα, θα θεωρούνταν µέτοικοι και θα στερούνταν διά παντός των δικαιωµάτων του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, καθώς και του δικαιώµατος να αναλάβουν αξιώ- µατα κρίσιµα για τα εθνικά συµφέροντα, όπως ήταν για παράδειγµα το αξίωµα του στρατιωτικού αρχηγού. Ίσως πράγµατι ο Νέγρης και οι συνεργάτες του επεδίωκαν µε τον τρόπο αυτό να αποκλείσουν τους µουσουλµάνους και από το δικαίωµα της πολιτογράφησης. Με δεδοµένο µάλιστα το γεγονός ότι οι διατάξεις της ελληνικής ιθαγένειας που περιέλαβαν στο Σύνταγµά τους (και ήταν οι περισσότερες διατάξεις που εµφανίστηκαν στο ίδιο νοµοθετικό κείµενο κατά τη διάρκεια του Αγώνα) απέβλεπαν εκ των προτέρων στον προσδιορισµό ενός οµοιογενούς ελληνικού λαού, είναι πιθανό ο προβαλλόµενος θρησκευτικός αποκλεισµός να είχε πρόσθετο στόχο τον περιορισµό των υποψήφιων µεταναστών που θα µετοικούσαν αργότερα στη µελλοντική Ελλάδα. Ο Νέγρης, άλλωστε, δήλωνε µε σαφήνεια πως θεωρούσε τους ξένους µετανάστες απαραίτητους για την ανάπτυξη του κράτους. Με το επιχείρηµα αυτό µάλιστα τεκµηρίωνε την αναγκαιότητα της καθιέρωσης της ανεξιθρησκίας τόσο στο κείµενο του Αρείου Πάγου όσο αργότερα και στα γενικά πολιτεύµατα του Αγώνα. Εποµένως, η καθιέρωση της κατεξοχήν φιλελεύθερης αρχής της ανεξιθρησκίας, κατά τη µοναδική αιτιολόγησή της την επαναστατική περίοδο από τον Νέγρη, µπορεί να θεωρηθεί παραχώρηση εκ µέρους της πολιτείας, όχι απαραίτητα µε φιλελεύθερα Ως βασικό κριτήριο διαχωρισµού των επαναστατών Από την ανάγκη του διαχωρισµού των επαναστατών από τους επίσης αυτόχθονες εχθρούς τους µε βάση το θρησκευτικό κριτήριο απέρρεε και ο αδικαιολόγητος αποκλεισµός των Εβραίων της επαναστατικής επικράτειας. Αξίζει να σηµειωθεί πως ο αποκλεισµός τους επισηµάνθηκε κατά τη διάρκεια του Αγώνα µόνο από τον Αδαµάντιο Κοραή, ο οποίος ήταν σε θέση να προβλέψει πως αν από τη µελλοντική Ελλάδα ήταν δυνατόν να εκδιωχθούν οι µουσουλµάνοι, θα ήταν αδύνατο να εκδιωχθούν και οι Εβραίοι. Και αυτοί ήταν «πολυγονώτεροι, και νοηµονέστεροι εις την βιοµηχανίαν παρά τους Τούρκους» και θα αναδεικνύονταν αρκετά εύκολα σε µια πολυπληθή και δυσαρεστηµένη οµάδα αυτοχθόνων, εχθρική προς το κράτος.

10 κίνητρα αλλά µε σκοπό αποκλειστικά να ικανοποιηθούν ορισµένες από τις επιτακτικές ανάγκες της. Επρόκειτο, δηλαδή, για παραχώρηση που γινόταν «δια να συναχθή µε ευκολίαν Κόσµος», σύµφωνα µε τις εξηγήσεις του Φαναριώτη πολιτικού πλούσιοι άνθρωποι «που να κατοικήσουν και να εξοδεύουν δια να πλουτήσωµεν και ηµείς», µελλοντικοί στρατιώτες και φορολογούµενοι πολίτες που να διδάξουν «τόσα και τόσα αναγκαία εις εν Έθνος», όπως ακριβώς γινόταν την ίδια περίοδο και στην οµόδοξη Ρωσία αλλά και σε άλλα έθνη. Στο πλαίσιο µιας τέτοιας ανοικτής κοινωνίας πολιτών υπήρχε ο κίνδυνος, όπως επεσήµαναν εκτός από τον Νέγρη και άλλοι Έλληνες νοµοµαθείς, «το ολόκληρον σώµα του έθνους» να καταστεί «ποικίλον τι, και τερατώδες, και ανοµοιογενές πλάσµα από το αλλόκοτον ανάµιγµα διαφόρων ηθών, γλωσσών και φρονηµάτων». Και ο κίνδυνος αυτός ήταν ασφαλώς µεγαλύτερος για έθνη, όπως το ελληνικό, τα οποία αποκτούσαν νεωστί την πολιτική τους ύπαρξη, ήταν ολιγάνθρωπα, στερούνταν παιδείας, και χρειάζονταν αλλοεθνείς πολίτες, προκοµενέστερους και τεχνικώτερους από τα µέλη τους, για να αναπτυχθούν. Για να αποσοβηθεί αυτός ο κίνδυνος ο Νέγρης πρόβαλε ως ασφαλιστική δικλείδα τη θρησκευτική οµοιογένεια του υπό διαµόρφωση λαού. Ωστόσο, δεν είναι εύκολο να εξακριβωθεί αν οι γενικότερες απόψεις του Νέγρη υπήρξαν αντιπροσωπευτικές των αντιλήψεων της εποχής. Η χριστιανική πίστη πάντως δεν προβλήθηκε σε κανένα άλλο νοµοθετικό κείµενο του Αγώνα ως κριτήριο αποκλεισµού άλλων οµάδων πέρα από τους αλλόπιστους αυτόχθονες, µολονότι παρέµεινε σε όλα ανεξαιρέτως τα πολιτεύµατα αναπόδραστο κριτήριο ελληνικότητας. Θα πρέπει να σηµειωθεί µάλιστα ότι, πέρα από τις ανάγκες της εσωτερικής ασφάλειας της υπό συγκρότηση πολιτείας, η έµφαση στη θρησκευτική ταυτότητα του πολίτη αποτελούσε σηµαντικό επιχείρηµα της επαναστατικής διπλωµατίας. Η πίστη των Ελλήνων παρουσιαζόταν να υπόσχεται τη διεύρυνση του χριστιανικού πολιτισµού και της Ευρώπης, µε τη σηµασία του όρου την εποχή αυτή που παρέπεµπε µάλλον σε µια πολιτιστική ενότητα, στο νοτιοανατολικό άκρο της γηραιάς ηπείρου. Το επιχείρηµα αυτό είχε δύο σαφείς προεκτάσεις. Αφενός απευθυνόταν προς τις ευρωπαϊκές δυνάµεις και αποσκοπούσε να εξασφαλίσει τη συµπάθεια και τη σύµπραξή τους στο ελληνικό ζήτηµα, παρουσιάζοντας τους Έλληνες να επιζητούν µε τον Αγώνα τους εγγυήσεις α) για την αποκατάσταση της καθολικής ειρήνης, µε τους όρους που πρό- Η µεταστροφή των µουσουλµάνων στην ορθοδοξία µπορούσε

11 βαλλε ο χριστιανικός κόσµος για να διεξάγει απρόσκοπτα το εµπόριό του στην περιοχή, β) για την προστασία και τον σεβασµό «των εν αξιώµασιν ανθρώπων», όπου ο όρος προσδιοριζόταν µε γνώµονα τις χριστιανικές αξίες και, τέλος, γ) για τη διασφάλιση της ευνοµίας και του πολιτισµού µε τη σηµασία που αποκτούσαν οι όροι και πάλι στο λεξιλόγιο του χριστιανικού κόσµου τουλάχιστον στο επαναστατηµένο τµήµα της παρακµάζουσας αυτοκρατορίας του σουλτάνου. Από την άλλη πλευρά η χριστιανική ταυτότητα του πολίτη, σε µια εποχή που η εθνική ιδιαιτερότητα των Ελλήνων υπηκόων του σουλτάνου δεν ήταν δυνατόν να αποδειχθεί παρά µόνο µε την επίκληση του θρησκεύµατος, συνέδεε τους επαναστάτες εν γένει µε τον χριστιανικό κόσµο της Οθωµανικής αυτοκρατορίας, που σίγουρα ήταν µεγαλύτερος από τον αντίστοιχο ελληνικό κόσµο. Εκτός από τους χριστιανούς αυτόχθονες, Έλληνες πολίτες ήταν σκόπιµο να θεωρούνται αυτοµάτως και οι έξωθεν ελθόντες ελληνόφωνοι χριστιανοί, σύµφωνα µε το πολίτευµα του 1823, ή απλώς οι χριστιανοί, κατά το πολίτευµα του 1827, που θα έρχονταν από την υπόλοιπη Οθωµανική αυτοκρατορία για να πολεµήσουν στον ελληνικό Αγώνα και να αποκαταστήσουν τις µόνιµες εστίες τους στην ελεύθερη ελληνική γη. Στο αρχικό στάδιο η παρουσίαση της επαναστατικής επικράτειας ως χώρου της ελευθερίας όχι µόνο για τους Έλληνες αλλά για όλους τους έως τότε χριστιανούς υπηκόους του σουλτάνου είχε ως αποτέλεσµα τη συµµετοχή στον πόλεµο πολλών αξιόµαχων Βουλγάρων, Σλάβων και άλλων χριστιανών της Οθωµανικής αυτοκρατορίας. Αργότερα, κατά τις διαπραγµατεύσεις της ανεξαρτησίας, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στο διπλωµατικό λεξιλόγιο του πρώτου κυβερνήτη ο όρος χριστιανός ελάχιστα διέφερε από τον εθνικό προσδιορισµό Έλληνας. Και όταν ο ίδιος κλήθηκε να απαντήσει στο ερώτηµα Ευρωπαίου διπλωµάτη και να προσδιορίσει την ταυτότητα του ελληνικού έθνους µε πολιτικά κριτήρια, εκείνος δήλωσε: «Το ελληνικόν έθνος σύγκειται εκ των ανθρώπων οίτινες από αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως δεν έπαυσαν οµολογούντες την ορθόδοξον πίστιν, και την γλώσσαν των πατέρων αυτών λαλούντες, και διέµειναν υπό την πνευµατικήν ή κοσµικήν δικαιοδοσίαν της εκκλησίας των, όπου ποτέ της Τουρκίας και αν κατοικώσι». Σύµφωνα µε τον νοµοµαθή Θεόδωρο Νέγρη, το εισιτήριο Η ανάγκη της «ανεξιθρησκίας» όπως ετέθη από το Σύνταγµα

12 Το ζήτηµα των ετεροδόξων Γνωρίζοντας ότι οι έριδες µεταξύ των χριστιανικών εκκλησιών δεν είχαν λησµονηθεί µετά την Άλωση και ότι επρόκειτο να απασχολήσουν εκ νέου τις ελληνικές συζητήσεις σχεδόν καθ όλη τη διάρκεια της βασιλείας του Βαυαρού Όθωνα, ας εστιάσουµε στο σηµείο αυτό την προσοχή µας στις αντιφατικές απόψεις που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια του Αγώνα σε σχέση µε τη συγκρότηση µιας ελεύθερης κοινωνίας χριστιανών ή κατά προτεραιότητα ίσως ορθοδόξων. Είναι σαφές ότι πολίτες του επαναστατικού κράτους δεν θεωρούνταν µόνο οι ορθόδοξοι αλλά γενικά οι χριστιανοί. Ο λόγος δεν ήταν τόσο η παρουσία καθολικών στα νησιά του Αιγαίου πελάγους, οι οποίοι δεν υπήρχε κανένας λόγος να αποκλειστούν από την υπό διαµόρφωση κοινωνία των Ελλήνων πολιτών. Ο κυριότερος λόγος ήταν ότι, αν οι επαναστάτες έδιναν την εντύπωση πως επεδίωκαν τη συγκρότηση µιας αποκλειστικά ορθόδοξης πολιτείας, θα εξήραν την καχυποψία όλων των δυνάµεων για τις προθέσεις τους να δηµιουργήσουν ένα κράτος δορυφόρο της Ρωσίας, ή ίσως να ικανοποιήσουν άλλα συµφέροντα της µοναδικής ορθόδοξης µεγάλης δύναµης. Είναι γεγονός, άλλωστε, ότι οι ευρωπαϊκές δυνάµεις πράγµατι σχηµάτισαν αυτή την εντύπωση, όταν πληροφορήθηκαν την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Καθ όλη τη διάρκεια του Αγώνα ο κίνδυνος για την αύξηση της επιρροής των Ρώσων στην υπό σύσταση ορθόδοξη Ελλάδα και η συνακόλουθη απειλή εναντίον της ισορροπίας των δυνάµεων στην περιοχή υπήρξε παράγοντας που, όπως θα φανεί στα επόµενα κεφάλαια, επηρέασε σοβαρά τη στάση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, και ειδικά της Αγγλίας, στο ελληνικό ζήτηµα. Τα προβλήµατα, ωστόσο, που κλήθηκαν να αντιµετωπίσουν οι επαναστατικές κυβερνήσεις σε σχέση µε την πολιτική συµπεριφορά των καθολικών νησιωτών, των Λατίνων χριστιανών, όπως αναφέρονται συνήθως στις πηγές της εποχής, παρουσιάζουν πρόσθετο ενδιαφέρον για τον λόγο ότι ανάγκασαν τους ιθύνοντες της υπό σύσταση πολιτείας να εκφράσουν µε µεγαλύτερη σαφήνεια τις απόψεις τους για την προτί- µησή τους στο εθνικό ή στο θρησκευτικό κριτήριο της ταυτότητας του πολίτη. Αξίζει να σηµειωθεί ότι οι καθολικοί έως το 1821 διακρίνονταν από τους ορθόδοξους υπηκόους του σουλτάνου µε γνώµονα κυρίως την προστασία τους από τη Βασικός στόχος του νεοσύστατου ελληνικού κράτους ήταν Ο Πύργος των Αέρηδων στην Πλάκα χρησιµοποιήθηκε κατά

13 Γαλλία. Μετά την αναγνώρισή τους, λοιπόν, από τους ελληνικούς νόµους και µε την υποστήριξη των προξενικών πρακτόρων της Γαλλίας είτε άλλων ευρωπαϊκών δυνάµεων, οι οποίες τους προσέφεραν αφειδώς την προστασία τους, αποτέλεσαν την πρώτη οµάδα Ελλήνων πολιτών, σύµφωνα µε τους ορισµούς των επαναστατικών πολιτευµάτων, οι οποίοι διέθεταν και δεύτερη ιθαγένεια πέρα από την οθωµανική. Θεωρητικά οι Έλληνες πολίτες ευθύς µετά την αναγνώρισή τους από τους επαναστατικούς νόµους αποποιούνταν την ιδιότητα του Οθωµανού. Οι καθολικοί νησιώτες όµως επέλεξαν να επικαλεστούν την προστασία τους από ευρωπαϊκή δύναµη προκει- µένου να µην καταβάλουν τους φόρους που τους επέβαλαν οι επαναστατικές αρχές και να µη διακινδυνεύσουν τη συµµετοχή τους σε έναν πόλεµο του οποίου η έκβαση ήταν αβέβαιη. Σύµφωνα µε τις πληροφορίες των ελληνικών αρχών, σε ορισµένα νησιά, όπως για παράδειγµα στην Τήνο, οι καθολικοί είχαν υψώσει στα χωριά τους τη γαλλική σηµαία, προκειµένου να διαφοροποιούνται από τους επαναστάτες. Η διεκδίκησή τους, συνεπώς, υπήρξε στην ουσία η πρώτη υπόθεση διαφιλονίκησης Ελλήνων µεταξύ της υπό σύσταση ακόµη Ελλάδας και µιας ξένης δύναµης, και µάλιστα µιας µεγάλης δύναµης, της Γαλλίας. Τα επιχειρήµατα της ελληνικής κυβέρνησης στην υπόθεση των καθολικών νησιωτών διέφεραν καταφανώς από αυτά που πρόβαλε κατά τις συζητήσεις της µε το Βουλευτικό, µε αφορµή το ζήτηµα του εκχριστιανισµού των µουσουλµάνων. Οι καθολικοί νησιώτες θεωρούνταν Έλληνες πολίτες, διότι α) ήταν αυτόχθονες της επαναστατικής επικράτειας, β) ήταν άνθρωποι που «ετυραννούντο έως προχθές από τον αυτόν τύραννον», και γ) «µετά την αποκατάστασιν των ελληνικών πραγµάτων» επρόκειτο να απολαµβάνουν «όλων των ελληνικών προνοµίων», επειδή ακριβώς θα κατοικούσαν «γην ελληνικήν, ήτις έως προ ολίγου κατεξουσιάζετο από Τούρκους». Ένας τέτοιος ορισµός της ελληνικής ταυτότητας που θα στηριζόταν, αν ήταν εφικτό, αποκλειστικά στην αυτοχθονία θα ήταν πράγµατι η απλουστέρα λύση στο λίαν ακανθώδες πρόβληµα της επαναστατικής ιθαγένειας, όπως τόνιζε στις αρχές του 20ού αιώνα γνωστός Έλληνας νοµικός. Αλλά η λύση αυτή ήταν ανέφικτη, ενόσω εκκρεµούσαν όλα τα άλλα ζητήµατα που ήταν αναγκαίο να ικανοποιηθούν από τον προβαλλόµενο ορισµό του πολίτη. Οι καθολικοί νησιώτες µάλιστα µε την άρνησή τους να αποδεχθούν την ελληνική ιθαγένεια ως χριστιανοί και αυτόχθονες συνάµα, έδειχναν για πρώτη φορά ότι η

14 χριστιανική οµοψυχία δεν αποτελούσε ασφαλές κριτήριο πολιτικής ενότητας ούτε όµως κριτήριο για τη διάκριση ενός λαού. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι νοµοθέτες του Αγώνα, παρά τον φιλελευθερισµό που διέπει, κατά το γαλλικό επαναστατικό πρότυπο, τα κείµενά τους, δεν αναγνώριζαν στους χριστιανούς αυτόχθονες το δικαίωµα να επιλέξουν αν θα αποδέχονταν ή όχι την ελληνική ιθαγένεια. Αντίθετα, ο προσδιορισµός του ελληνικού λαού πραγµατοποιήθηκε άνωθεν µε τη µαζική αναγνώριση (πολιτοποίηση, κατά το νοµικό όρο) ως Ελλήνων πολιτών όλων των χριστιανών αυτοχθόνων κατοίκων των επαναστατηµένων επαρχιών, και η διαδικασία αυτή συνοδεύτηκε από την παραχώρηση φιλελεύθερων δικαιωµάτων, τα οποία στην ουσία θα απολάµβαναν οι Έλληνες πολίτες µετά το τέλος του πολέµου. Όπως είναι προφανές, η διαδικασία αυτή δεν θα µπορούσε να πραγµατοποιηθεί µε διαφορετικό τρόπο. Ούτε και οι Γάλλοι επαναστάτες, άλλωστε, οι οποίοι λίγες δεκαετίες νωρίτερα εντυπωσίασαν αλλά και ανησύχησαν τον ευρωπαϊκό κόσµο µε τις φιλελεύθερες αρχές και ιδέες τους, και οι οποίοι πρώτοι εισήγαγαν ιδιαίτερες διατάξεις σε σχέση µε τη γαλλική ιθαγένεια στο δίκαιό τους για να κατοχυρώσουν τη θέση των Γάλλων στο κράτος Η υπαγωγή στις πολιτικές εξουσίες που είχε παραχωρήσει ο σουλτάνος στο πατριαρχείο αποτελούσε πράγµατι το µοναδικό πολιτικό κριτήριο που διέκρινε πριν από το 1821 τους Έλληνες και µαζί µε αυτούς γενικά τους ορθόδοξους χριστιανούς από τους άλλους λαούς της αυτοκρατορίας. Η ιστορική εξέλιξη του έθνους αποτελούσε ένα δεύτερο δυνάµει πολιτικό κριτήριο και ένα επιχείρηµα επίσης χρήσιµο για τη διπλωµατία της εποχής. Αλλά ένας έµπειρος διπλωµάτης, όπως ο Ιωάννης Καποδίστριας, ήταν σε θέση να γνωρίζει πως η επίκληση της ιστορίας του ελληνικού έθνους πριν από την Άλωση και οι τυχόν αναγωγές στο απώτατο παρελθόν των ένδοξων αρχαίων προγόνων ήταν δυνατόν να προσελκύσουν τη συµπάθεια και το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων διπλωµατών. Δεν θα οδηγούσαν απαραίτητα όµως και στην παραχώρηση επαρχιών σε µια ελεύθερη Ελλάδα µε γνώµονα την παρουσία στις περιοχές αυτές Ελλήνων πριν από είκοσι και περισσότερους ακόµη αιώνες, αν δεν µπορούσε να αποδειχθεί πειστικά η συνεχής παρουσία στις ίδιες περιοχές Ελλήνων έως τον αρχόµενο 19ο αιώνα. Οι πολυάριθµοι καθολικοί Έλληνες του Αιγαίου θεωρούνταν και

15 τους, δεν αναγνώρισαν δικαίωµα επιλογής στους υπηκόους των Γάλλων µοναρχών πριν από το 1789, τους οποίους µετέβαλαν σε πολίτες της Γαλλίας. Αντίθετα, και πάλι από τους Γάλλους νοµοθέτες που απευθύνονταν σε ανθρώπους αυτόχθονες και συνδεδεµένους άρρηκτα µε το γαλλικό κράτος, η αυτοχθονία στο ελληνικό επαναστατικό δίκαιο θα µπορούσε να αποκτήσει σαφές περιεχόµενο µόνο κατά τη σύνδεσή της µε την τυραννία του σουλτάνου και τις υποσχέσεις για καλύτερους όρους ζωής σε µια µελλοντική Ελλάδα. Τα επιχειρήµατα δηλαδή που πράγµατι επικαλέστηκαν οι ιθύνοντες της υπό σύσταση ελληνικής πολιτείας στην περίπτωση των καθολικών νησιωτών και τα οποία δεν αποδείχθηκαν ικανά να τους πείσουν, γεγονός όµως που υπό τις συνθήκες της εποχής δεν κατέτασσε απαραίτητα τους καθολικούς σε µια οµάδα λιγότερο Ελλήνων ή λιγότερο πατριωτών. Είναι αλήθεια πως τέτοιες κατηγορίες διατυπώθηκαν εναντίον τους και απέκτησαν µάλιστα αρκετή δηµοσιότητα διά του Τύπου της εποχής. Αλλά ο επαναστατικός Τύπος σε συνεργασία µε τους πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες του Αγώνα ήταν φυσικό να προωθεί την ιδέα πως η εκπλήρωση των αναπόδραστων χρεών του πολίτη και συνάµα πολεµιστή συνιστούσε το υπέρτατο περιεχόµενο του ελληνικού πατριωτισµού. Εξάλλου, δεν ήταν µόνο οι καθολικοί που αρνούνταν να αποδώσουν τα «νόµιµα» στην υπό σύσταση πολιτεία. Το ίδιο έπρατταν και πολλοί ορθόδοξοι κάτοικοι των νησιών του Αιγαίου, επωφελούµενοι από την απόσταση που χώριζε τις ιδιαίτερες πατρίδες τους από την ηπειρωτική χώρα, την οποία ήλεγχε µάλλον πιο εύκολα η διοίκηση, αλλά και έχοντας λιγότερο ισχυρά κίνητρα να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους από τη στιγµή που ο πόλεµος σπάνια επεκτεινόταν στα χωριά και στις πόλεις των νησιών. Αξίζει να σηµειωθεί πως οι ορθόδοξοι νησιώτες δεν είχαν την ασφάλεια της προστασίας µιας ευρωπαϊκής δύναµης. Το ίδιο θα έπρατταν ενδεχοµένως, αν είχαν την ευκαιρία, και πολλοί κάτοικοι της ηπειρωτικής χώρας, που ήταν επίσης φυσικό να ταυτίζουν την έννοια της επιδιωκόµενης πολιτικής ελευθερίας µε την εξάλειψη των καταπιέσεων του παρελθόντος. Η µεγαλύτερη καταπίεση συνδεόταν στις συνειδήσεις των περισσοτέρων µε την υποχρέωση του ραγιά να καταβάλει φόρους. Αξίζει να σηµειωθεί πως οι ιθύνοντες της επανάστασης χρειάστηκαν πολύ λίγο χρόνο για να αποκτήσουν επίγνωση αυτών των νοοτροπιών. Το συµπέρασµα του υπουργού Εσωτερικών, το 1823, είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικό: Επιχρωµατισµένη χαλκογραφία της Τήνου, νησιού στο οποίο Η νέα ελληνική γη, που «έως προ ολίγο κατεξουσιάζετο από

16 «Ο εθνισµός δεν στηρίζεται επάνω εις θρησκευτικάς βάσεις, αλλά θεµελιόνεται (sic) επάνω εις τόσα και τόσα κοινά όλου του έθνους και υλικά και ηθικά συµφέροντα, τα οποία, ως άλλοι δεσµοί, συνέχουσι και κρατούσιν εις εν όλον το έθνος». Βέβαια και ο ίδιος ο υπουργός είναι φανερό πως δεν µπορούσε να προσδιορίσει τους δεσµούς στους οποίους αναφερόταν, µε τρόπο που να γίνουν κατανοητοί και αποδεκτοί από τους πολλούς. Η αρχή όµως «άλλο εθνισµός και άλλο θρησκεία», την οποία διατύπωνε αρκετά νωρίς, επιτρέπει µε ασφάλεια την υπόθεση ότι οι νοµοθέτες και οι κυβερνήσεις του Αγώνα έδιναν προσωρινά και από ανάγκη παρά από επιλογή έµφαση στη χριστιανική πίστη του Έλληνα πολίτη. Οι ορθόδοξοι χριστιανοί νησιώτες φάνταζαν πιο εκτεθειµένοι Η διαµόρφωση µιας Ελλάδας για τους Έλληνες το γένος Από τα κριτήρια που προβλήθηκαν στο επαναστατικό δίκαιο δεν απουσίαζε φυσικά η εθνική καταγωγή. Η καταγωγή, άλλωστε, όπως και η εντοπιότητα ή αυτοχθονία, παρά η θρησκευτική πίστη ή η γλώσσα, ήταν τα κριτήρια που εµφανίζονταν την ίδια εποχή και στο πρότυπο γαλλικό δίκαιο και τα οποία αποτελούσαν τα πλέον πρόσφορα κριτήρια για τη διάκριση ενός πολιτικού έθνους. Εξάλλου, όπως οι µουσουλµάνοι Αλβανοί δεν ήταν Τούρκοι µε κριτήριο την κοινή τους πίστη, ή οι Έλληνες δεν ήταν Ρώσοι και οι Ιταλοί Γερµανοί, µε βάση το κοινό τους δόγµα, ούτε οι Αµερικανοί ήταν Άγγλοι και η κοινή γλώσσα δεν εµπόδισε τους Αµερικανούς να επαναστατήσουν και να πετύχουν την απεξάρτησή τους από την οµόφωνη µητρόπολή τους. Ούτε οι γαλλόφωνοι και οι ιταλόφωνοι Ελβετοί δελεάστηκαν από τις παροτρύνσεις του Ναπολέοντα, κατά την εισβολή του στη χώρα τους το 1798, να συνενωθούν µε τα οµόγλωσσά Προς το τέλος της επαναστατικής δεκαετίας η αρχή «άλλο εθνισµός και άλλο θρησκεία» εφαρµόστηκε και για άλλες οµάδες πέρα από τους «Λατίνους» νησιώτες. Πρώτα απ όλα για τους «νεοφώτιστους» ή σωστότερα τις νεοφώτιστες Οθωµανίδες, που ήταν επίσης οµόθρησκες, αφού είχαν µυηθεί στον χριστιανισµό, και στη συνέχεια για τους µουσουλµάνους που παρέµειναν µετά τον πόλεµο προσωρινά ή µόνιµα στην ελληνική επικράτεια. Η τελευταία οµάδα, στην οποία επεκτάθηκε η εφαρµογή της ίδιας αρχής, ήταν οι Εβραίοι, καθώς η στέρηση των δικαιωµάτων τους δεν προκαλούσε αντιδράσεις εκ µέρους άλλου κράτους.

17 τους κράτη. Αντίθετα προτίµησαν να παραµείνουν στην οµοσπονδία τους. Αλλά και στους κόλπους των Ελλήνων επαναστατών υπήρχαν επίσης αρκετοί αλλόφωνοι που δεν θεωρήθηκαν ποτέ λιγότερο Έλληνες ούτε αποδείχθηκαν λιγότερο αξιόµαχοι από τους ελληνόφωνους. Χαρακτηριστικό παράδειγµα θα µπορούσαν να θεωρηθούν οι Σουλιώτες. Από την άποψη αυτή πράγµατι προκαλεί έκπληξη η προβολή στο πολίτευµα του 1823 του κριτηρίου της ελληνοφωνίας που σε συνδυασµό και πάλι µε τη χριστιανική πίστη αποσκοπούσε στην άµεση παραχώρηση των δικαιωµάτων του πολίτη στους έξωθεν ελθόντες Έλληνες. Δεν είναι δυνατόν να εξακριβωθεί ποιες ήταν οι επιδιώξεις που επρόκειτο να εξυπηρετήσει τη δεδοµένη χρονική στιγµή η προβολή του γλωσσικού κριτηρίου ούτε µπορεί να διαπιστωθεί η ταυτότητα του εισηγητή της συγκεκριµένης διάταξης. Είναι γνωστή µόνο η αντίδραση του Νέγρη, που υπήρξε µέλος της αρµόδιας συντακτικής επιτροπής. Τα επιχειρήµατά του ήταν αρκετά πειστικά ώστε, µολονότι δεν στάθηκε δυνατόν να αποτρέψουν την εισαγωγή της πάτριου ελληνικής φωνής ως κριτηρίου της ελληνικής ιθαγένειας στη σχετική διάταξη του νόµου του 1823, φαίνεται πως λήφθηκαν σοβαρότερα υπόψη από τις νοµοθετικές επιτροπές του 1827 και του 1832 που αποσιώπησαν το γλωσσικό κριτήριο. Η πειστικότερη, ωστόσο, εκδοχή που εξηγεί την προβολή του γλωσσικού κριτηρίου στον νόµο του 1823 ήταν η αδυναµία των νοµοθετών να προσφέρουν µε ένα κοινό ορισµό και µε τα ίδια ακριβώς κριτήρια το δικαίωµα πρόσβασης στο υπό σύσταση ελληνικό κράτος όλων ανεξαιρέτως των ετερόχθονων Ελλήνων: τόσο δηλαδή των Ελλήνων της Οθωµανικής αυτοκρατορίας όσο και εκείνων της Ευρώπης. Ο νόµος, εξάλλου, του 1823 ήταν το πρώτο επαναστατικό κείµενο µετά τον τοπικό οργανισµό του Αρείου Πάγου, που περιέλαβε ειδικές ρυθµίσεις για το δικαίωµα των ετερόχθονων Ελλήνων στην ελληνική ιθαγένεια. Οι «υπό τον οθωµανικόν ζυγόν» Έλληνες ήταν απαραίτητο φυσικά να διακρίνονται µε βάση το θρήσκευµά τους, για τους ίδιους λόγους που επέβαλλαν την προβολή της χριστιανικής πίστης και στην ταυτότητα των αυτοχθόνων Ελλήνων. Οι Έλληνες όµως που βρίσκονταν «εις ξένας επικράτειας» και ήταν, συνεπώς, κάτοικοι χριστιανικών κρατών, ακόµη και αν κρινόταν θεµιτός ένας συνοδευτικός γεωγραφικός προσδιορισµός, όπως αυτός που περιλήφθηκε τελικά στο πολίτευµα του 1827, ήταν αναγκαίο να διακριθούν τουλάχιστον από ένα πρόσθετο Oι Σουλιώτες αποτέλεσαν το χαρακτηριστικότερο παράδειγµα Χορός δερβίσηδων µέσα στο Ρολόι του Κυρρήστου, όπως

18 γνώρισµα πέρα από τη χριστιανική τους ταυτότητα. Η αναζήτηση ενός τέτοιου κριτηρίου δεν ήταν εύκολη, ενώ στο πλαίσιο ενός κοινού ορισµού ήταν µάλλον ανέφικτη, καθώς και το δεύτερο προβαλλόµενο κριτήριο θα έπρεπε να ανταποκρίνεται τόσο στις συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων της Ευρώπης όσο και εκείνων της Οθωµανικής αυτοκρατορίας. Το άρθρο που είχε περιληφθεί µε τους ίδιους στόχους στον τοπικό οργανισµό του Αρείου Πάγου, και σύµφωνα µε το οποίο Έλληνες πολίτες ήταν, ευθύς µετά την επιστροφή τους στην Ελλάδα εντός ορισµένης προθεσµίας, όσοι «πατρόθεν ή µητρόθεν, ή αµφοτέρωθεν από Έλληνας καταγόµενοι, εγεννήθησαν ή εµετοίκησαν εις ξένην γην», ήταν επίσης απρόσφορο. Κανένας, εξάλλου, από τους Έλληνες που βρίσκονταν το 1821 εκτός της επαναστατικής επικράτειας δεν µπορούσε να αποδείξει την «πατρόθεν» ή «µητρόθεν» ελληνική καταγωγή του, αφού ούτε οι γονείς του ήταν Έλληνες πολίτες και η πολιτική τους κατάσταση σίγουρα δεν είχε µεταβληθεί τα επόµενα χρόνια του Αγώνα. Από την άλλη πλευρά αν οι νοµοθέτες του Αγώνα προσέθεταν τον όρο της επανόδου, ήταν µάλλον βέβαιο ότι η «αναγεννώµενη» Ελλάδα επρόκειτο να χάσει πολλά από τα άξια τέκνα της στην αλλότρια, τους επιτυχηµένους εµπόρους ή τους αστούς των ευρωπαϊκών µεγαλουπόλεων, οι οποίοι ούτε είχαν τη δυνατότητα να εγκαταλείψουν τις επιχειρήσεις και τις εργασίες τους στην Ευρώπη αλλά ούτε θεωρούσαν απαραίτητα ελκυστική την πρόσκληση να µεταβούν στην επαναστατική επικράτεια. Οι διαπιστώσεις αυτές σίγουρα δεν διέφευγαν της προσοχής των δυτικοθρεµένων πολιτικών και των νοµοµαθών που είχαν ζήσει τουλάχιστον κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στην Ευρώπη. Η επιλογή, ωστόσο, του γλωσσικού κριτηρίου το 1823, ίσως µε την προσδοκία ότι θα µπορούσε να ικανοποιήσει τις ανάγκες και των δύο ελληνικών οµάδων, υπήρξε τελικά η λιγότερο αποτελεσµατική λύση αν πράγµατι η επιδίωξη που εξυπηρετούσε η προβολή του δεν ήταν τελικά ο αποκλεισµός εν γένει των µη ελληνοφώνων. Θα πρέπει πάντως να τονιστεί πως κατά τη διάρκεια του Αγώνα δεν υπάρχει καµία ασφαλής ένδειξη που να µαρτυρεί προθέσεις για τον αποκλεισµό ελληνικών οµάδων και ειδικότερα χριστιανών, που βρίσκονταν «υπό τον οθωµανικόν ζυγόν». Το επόµενο επαναστατικό σύνταγµα, αυτό του 1827, καθιέρωσε µε απόλυτη σαφήνεια τη διάκριση των «έξω» Ελλήνων σε δύο οµάδες µε γνώµονα τον τόπο προέλευσής Η καταγωγή από «πατέρα Έλληνα» εξασφάλιζε το δικαίωµα Η ελληνική κοινωνία του 19ου αιώνα, ανοιχτή για όλους τους

19 τους, προβάλλοντας διαφορετικά κριτήρια για την αναγνώρισή τους ως Ελλήνων πολιτών. Όσοι χριστιανοί, λοιπόν, βρίσκονταν «υπό τον οθωµανικόν ζυγόν» και αποφάσιζαν να µεταβούν στην επαναστατική επικράτεια για να πολεµήσουν ή να κατοικήσουν µόνιµα σε αυτήν αναγνωρίζονταν απευθείας ως Έλληνες πολίτες. Ο προβαλλόµενος όρος της µετοικεσίας στην ελληνική γη ήταν αναγκαίος για την οµάδα αυτή, από τη στιγµή που ο «πλήρης διαχωρισµός µεταξύ των ατόµων των δύο εθνών», δηλαδή του ελληνικού και του τουρκικού, µε βάση τον τόπο της κατοικίας τους, είχε συµπεριληφθεί ως προϋπόθεση για τη σύσταση ελληνικού κράτους στο πρωτόκολλο της Πετρούπολης, το οποίο υπέγραψαν οι εκπρόσωποι της Αγγλίας και της Ρωσίας τον Απρίλιο του Αυτοί όµως που βρίσκονταν σε ξένες επικράτειες και τους οποίους δεν διεκδικούσε ούτε η Οθωµανική αυτοκρατορία ούτε άλλο κράτος αρκούσε µόνο να είναι «γεννηµένοι από πατέρα Έλληνα», δηλαδή Έλληνα στην καταγωγή παρά Έλληνα στην ιθαγένεια, για να µπορούν να διεκδικήσουν τα δικαιώµατα του πολίτη στην ελεύθερη πατρίδα τους οποιαδήποτε στιγµή του βίου τους θα το αποφάσιζαν και µάλιστα χωρίς να διευκρινίζεται αν θα ήταν υποχρεωµένοι να µεταφέρουν τη µόνιµη κατοικία τους στην ελληνική επικράτεια. Η µόνη υποχρέωσή τους, στην περίπτωση που στο µεταξύ είχαν πολιτογραφηθεί σε τρίτο κράτος και παρουσιάζονταν πολίτες ευρωπαϊκής δύνα- µης, ήταν να µεταβούν στην Ελλάδα και να δώσουν τον όρκο του πολίτη, προκειµένου να µη δηµιουργηθεί η εντύπωση πως το ελληνικό δίκαιο αναγνώριζε ως Έλληνες πολίτες τους πολίτες ευρωπαϊκών κρατών ανεξάρτητα από τη θέλησή τους. Με τη διάκριση των έξω Ελλήνων σε δύο διακριτούς κόσµους, την οποία εισήγαγε το πολίτευµα του 1827 και επανέλαβε το ηγεµονικό σύνταγµα του 1832, η κοινωνία των Ελλήνων πολιτών παρουσιαζόταν ανοικτή για όλους κατά προτεραιότητα τους Έλληνες, το έθνος. Οι αλλοεθνείς που εντάσσονταν επίσης στην κοινωνία των Ελλήνων ή είχαν το δικαίωµα να πολιτογραφηθούν µε ευνοϊκούς όρους, σύµφωνα µε τις διατάξεις του επαναστατικού δικαίου, ήταν οι φιλέλληνες που είχαν αποδείξει υπό τις κρίσιµες περιστάσεις του Αγώνα τη διάθεσή τους να είναι Έλληνες. Ήταν αυτοί που είχαν προσφέρει «µεγάλα ανδραγαθήµατα» και σηµαντικές «εκδουλεύσεις εις τας χρείας της πατρίδος» και εφόσον δεν είχαν υποπέσει το διάστηµα της πενταετούς, σύµφωνα µε τον νόµο του 1823, ή τριετούς, σύµφωνα µε το πολίτευµα του 1827,

20 δοκιµασίας τους «σε εγκληµατικήν καταδίκην» και είχαν επιπλέον αποκτήσει εντός της ελληνικής επικράτειας ακίνητη περιουσία. Εποµένως, παρά την αλλοεθνή καταγωγή τους ήταν αποδεδειγµένα Έλληνες ως προς τη συνείδησή τους και δεν αναιρούσαν την εθνική οµοιογένεια του ελληνικού λαού. Οι άλλοι αλλοεθνείς που θα ενδιαφέρονταν στο µέλλον για την πολιτογράφησή τους, εκτός του ότι θα έπρεπε να είναι ικανοί να συµβάλουν στην «πρόοδον» του ελληνικού κράτους, συνιστούσαν µια µικρή µειοψηφία που ήταν θεµιτό και σκόπιµο, σύµφωνα µε τα δεδοµένα της εποχής, να ενσωµατωθεί οργανικά στην κοινωνία των Ελλήνων πολιτών.

Ενότητα 9 Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων για συγκρότηση κράτους

Ενότητα 9 Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων για συγκρότηση κράτους Ενότητα 9 Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων για συγκρότηση κράτους Ιστορία Γ Γυμνασίου Ivan Aivazovskiy (1846): Ναυμαχία στο Ναβαρίνο στις 2 Οκτωβρίου 1827 Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 19 - Από την 3η Σεπτεμβρίου 1843 έως την έξωση του Όθωνα (1862) Ιστορία Γ Γυμνασίου

Ενότητα 19 - Από την 3η Σεπτεμβρίου 1843 έως την έξωση του Όθωνα (1862) Ιστορία Γ Γυμνασίου Ενότητα 19 - Από την 3η Σεπτεμβρίου 1843 έως την έξωση του Όθωνα (1862) Ιστορία Γ Γυμνασίου Ο Όθων συνδιαλέγεται με τον έφιππο συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη που του ζητά την παραχώρηση συντάγματος Καθιέρωση

Διαβάστε περισσότερα

1. Ποιο πολίτευμα συναντάμε σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά κράτη το 17ο και 18ο αιώνα ;

1. Ποιο πολίτευμα συναντάμε σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά κράτη το 17ο και 18ο αιώνα ; Ενότητα 1. Η εποχή του Διαφωτισμού 1. Ποιο πολίτευμα συναντάμε σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά κράτη το 17ο και 18ο αιώνα ; 2. Τι ήταν ο Διαφωτισμός και ποιες ήταν οι βασικές του θέσεις; 3. Που και πότε εμφανίστηκε

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ )

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 4 η Ενότητα «Η Ελλάδα στον 19 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 6 Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ. 170 173) Στη διάρκεια του 19ου αιώνα η Οθωµανική Αυτοκρατορία αντιµετώπισε πολλά προβλήµατα και άρχισε σταδιακά

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ

ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ 1ο Σχέδιο Ι ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ιάρκεια: Ολιγόλεπτο Θέµατα: 3 ΘΕΜΑ 1ο Ο Β Παγκόσµιος πόλεµος και οι µεταπολεµικές σχέσεις Ελλάδας-Αλβανίας ΠΗΓΗ Το πώς έβλεπε η αλβανική

Διαβάστε περισσότερα

Η Αγγλία και οι αποικίες της στην Αμερική.

Η Αγγλία και οι αποικίες της στην Αμερική. Η Αγγλία και οι αποικίες της στην Αμερική. Κατά το 18 ο αιώνα η Αγγλία κατείχε δεκατρείς αποικίες στην Αμερική. Οι αποικίες αυτές παρουσίαζαν σημαντικές διαφορές που οφείλονταν: - Στη διαφορετική προέλευση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 5 Ο χάρτης των Βαλκανίων

Διαβάστε περισσότερα

Η Γαλλική επανάσταση (1789-1794)

Η Γαλλική επανάσταση (1789-1794) Η Γαλλική επανάσταση (1789-1794) Το πλαίσιο 18 ος αιώνας, Γαλλία: Παλαιό Καθεστώς, δηλ. 3 θεσμοθετημένες τάξεις: Κλήρος (0,5%) Ευγενείς (1,5%) Υπόλοιποι, δηλ. αστοί, αγρότες εργάτες (98%) Κριτήρια ένταξης:

Διαβάστε περισσότερα

5η ιδακτική Ενότητα ΠΩΣ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

5η ιδακτική Ενότητα ΠΩΣ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 5η ιδακτική Ενότητα ΠΩΣ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Εργασία για το σπίτι Ποιες ήταν οι βασικές αρχές της ηµοκρατίας που ίσχυσε στην Αρχαία Ελλάδα; (Στο τέλος του κεφαλαίου παραθέτουµε αποσπάσµατα από το

Διαβάστε περισσότερα

_ _scope7 1 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ

_ _scope7 1 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ 001-192_978-960-482-044-3_scope7 1 1 1821 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ ΚΡΑΤΟΥΣ Β ΤΟΜΟΣ Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ ΘΑΝΟΣ ΒΕΡΕΜΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ 001-192_978-960-482-044-3_scope7 5 5 Περιεχόµενα

Διαβάστε περισσότερα

Συνεχίζεται στη Βουλή η συζήτηση για το άρθρο 3

Συνεχίζεται στη Βουλή η συζήτηση για το άρθρο 3 13/02/2019 Συνεχίζεται στη Βουλή η συζήτηση για το άρθρο 3 / Επιρότητα Εν μέσω έντονων αντιπαραθέσεων μεταξύ εισηγητών κομμά συνεχίζεται σήμερα στη Βουλή η συζήτηση για αναθεώρηση του Συντάγματος, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995)

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας

Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας (Προσφυγικό-Κρητικό) ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΣΗ ΘΕΜΑ Α1 Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α) Υπουργείο Περιθάλψεως (1917) (μον. 5) β) Προσωρινή Κυβέρνηση Κρήτης (μον. 5) γ)

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 3 ΙΟΥΛΙΟΥ 2002 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΚΕΙΜΕΝΟ Η πρώτη λέξη του

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 17 - Ο Ι. Καποδίστριας ως κυβερνήτης της Ελλάδας ( ) Η ολοκλήρωση της ελληνικής επανάστασης. Ιστορία Γ Γυμνασίου

Ενότητα 17 - Ο Ι. Καποδίστριας ως κυβερνήτης της Ελλάδας ( ) Η ολοκλήρωση της ελληνικής επανάστασης. Ιστορία Γ Γυμνασίου Ενότητα 17 - Ο Ι. Καποδίστριας ως κυβερνήτης της Ελλάδας (1828-1831) Η ολοκλήρωση της ελληνικής επανάστασης Ιστορία Γ Γυμνασίου Το Ναύπλιο την εποχή της άφιξης του Καποδίστρια (1828) Χρονολόγιο Ερειπωμένη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 12 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 12 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 12 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α1 α. σχολικό βιβλίο, σελ. 46. Φεντερασιόν: ήταν μεγάλη πολυεθνική εργατική οργάνωση της Θεσσαλονίκης, με πρωτεργάτες σοσιαλιστές από την ανοικτή σε νέες ιδέες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 9 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 9 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 9 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 17 ο ΚΑΙ 18 ο ΑΙΩΝΑ

Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 17 ο ΚΑΙ 18 ο ΑΙΩΝΑ Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 17 ο ΚΑΙ 18 ο ΑΙΩΝΑ Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ αύξηση πληθυσμού αγροτική επανάσταση (μεγάλα αγροκτήματα νέες μέθοδοι εισαγωγή μηχανημάτων) ανάπτυξη εμπορίου α. Ευρώπη Αφρική Αμερική (τριγωνικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Β ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΙΣΤΟΡΙΑ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Β ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Β ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1. Ποια ήταν η θέση των ευγενών στην κοινωνική διάρθρωση

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλαδικές εξετάσεις 2016

Πανελλαδικές εξετάσεις 2016 Πανελλαδικές εξετάσεις 2016 Ενδεικτικές απαντήσεις στο μάθημα «ΙΣΤΟΡΙΑ» ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 α. Κόμμα του Γ. Θεοτόκη: Σχολικό βιβλίο, σελ. 92, «Από τα αντιβενιχελικά κόμματα πιο διαλλακτικό.» και σχολικό

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5Ο ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΝ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ 5.3 Η μετανάστευση 5.3 Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ 1/23 Μετανάστευση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Ιστορία Κεφ. 24 ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Ιστορία Κεφ. 24 ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Ιστορία Κεφ. 24 ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ Αρχική αντιμετώπιση του Αγώνα Η πολιτική της Αυστρίας Η πολιτική της Ρωσίας Οι προσπάθειες του Καποδίστρια Αποτελέσματα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 4 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 4 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 4 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 17-18 -19-20 1 η ΕΡΩΤΗΣΗ: Αντιστοιχίστε τα στοιχεία της στήλης Α με αυτά της στήλης Β 1.Σύνταγμα 1844 2.Σύνταγμα 1864 3.εισηγήθηκε την αρχή της δεδηλωμένης

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 17. Ο Ιωάννης Καποδίστριας και το έργο του (σελ )

Κεφάλαιο 17. Ο Ιωάννης Καποδίστριας και το έργο του (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Γ Ενότητα «Η Μεγάλη Επανάσταση (1821-1830)» 1 Κεφάλαιο 17 Ο Ιωάννης Καποδίστριας και το έργο του (σελ. 138 141) Ο Ιωάννης Καποδίστριας καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια της Κέρκυρας.

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε πότε γίνονται εκλογές; Κάθε τέσσερα χρόνια, εκτός αν η Βουλή διαλυθεί νωρίτερα.

Κάθε πότε γίνονται εκλογές; Κάθε τέσσερα χρόνια, εκτός αν η Βουλή διαλυθεί νωρίτερα. Τι πρέπει να γνωρίζω για τη Βουλή Τι είναι η Βουλή; Είναι συλλογικό πολιτικό όργανο που αντιπροσωπεύει τον λαό. Αναδεικνύεται µε την ψήφο του εκλογικού σώµατος, δηλαδή όλων των ελλήνων πολιτών που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1. Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεµο του 1897 στον Μακεδονικό Αγώνα (σελ )

Κεφάλαιο 1. Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεµο του 1897 στον Μακεδονικό Αγώνα (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 5 η Ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 1 Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεµο του 1897 στον Μακεδονικό Αγώνα (σελ. 178 181) Μετά την ήττα στον πόλεµο µε την Τουρκία, το 1897, το ελληνικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ εμφανίζεται ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΙΤΑΛΙΑ Επηρεάζεται από το ελληνικό και ρωμαϊκό πολιτισμό ΟΥΜΑΝΙΣΜΟΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ Αξία στον ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ ΣΑΙΞΠΗΡ ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ Άνθρωπο ΜΙΧΑΗΛ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 2 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ.

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ. Κυρίες και κύριοι Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα και προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει διαχρονικά

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου Πολιτική Παιδεία Β Τάξη Γενικού Λυκείου 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 3.3 ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2 Άρθρο 1 του Συντάγματος Tο πολίτευμα της Eλλάδας είναι Προεδρευόμενη Kοινοβουλευτική Δημοκρατία.

Διαβάστε περισσότερα

1ο Σχέδιο. δεδοµένων της Β και Γ στήλης, που αντιστοιχούν στα δεδοµένα της Α στήλης. A. Βασικοί όροι των συνθηκών Β. Συνθήκες Γ.

1ο Σχέδιο. δεδοµένων της Β και Γ στήλης, που αντιστοιχούν στα δεδοµένα της Α στήλης. A. Βασικοί όροι των συνθηκών Β. Συνθήκες Γ. . ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ 1ο Σχέδιο Ι ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Η Ελλάδα από το 1914 ως το 1924 (επαναληπτικό) ιάρκεια: 1 διδακτική ώρα Θέµατα: 3 ΘΕΜΑ 1ο Ι. Να συµπληρώσετε, στα κενά της Α στήλης,

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου Πολιτική Παιδεία Β Τάξη Γενικού Λυκείου 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 3.2 ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΉΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 2 «Δημοκρατία δε σημαίνει τα ανθρώπινα δικαιώματα, δε σημαίνει την έλλειψη λογοκρισίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ 2015

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ 2015 ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ 2015 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α1 α. σχολικό βιβλίο σελίδα 77 «Οι ορεινοί των πλοιοκτητών» β. σχολικό βιβλίο σελίδα 157 «Για τη στέγαση των προσφύγων τηρήθηκε (αυτεπιστασία)»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ. Α Γενικού Λυκείου και ΕΠΑ.Λ. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ. Α Γενικού Λυκείου και ΕΠΑ.Λ. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος 1 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Α Γενικού Λυκείου και ΕΠΑ.Λ. 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 Ο ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ 12.1 Η μετανάστευση 12.1 Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ 1/7 Μετανάστευση Η μετακίνηση ανθρώπων είτε μεμονωμένα είτε κατά ομάδες. 3 12.1 Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Σ ΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ Σ ΤΟ Γ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Σ ΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ Σ ΤΟ Γ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Σ ΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ Σ ΤΟ Γ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 142 Ι ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ιάρκεια: 1 διδακτική ώρα Θέµατα: 4 1ο ΣΧΕ ΙΟ Ευνοϊκές συγκυρίες για τον Ελληνισµό κατά τον 18 ο αιώνα Ο Νεοελληνικός ιαφωτισµός

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ )

Κεφάλαιο 3. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 5 η ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 3 Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ. 186 189) Οι προσδοκίες, που καλλιέργησε στους υπόδουλους χριστιανικούς λαούς το κίνηµα των Νεοτούρκων το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 10η: Ελληνική επανάσταση και Ευρώπη. Ελληνική επανάσταση και ευρωπαϊκή διπλωματία ( )

ΕΝΟΤΗΤΑ 10η: Ελληνική επανάσταση και Ευρώπη. Ελληνική επανάσταση και ευρωπαϊκή διπλωματία ( ) Πέμπτη, 11 Δεκέμβριος 2014 17:36 ΕΝΟΤΗΤΑ 10η: Ελληνική επανάσταση και Ευρώπη Ελληνική επανάσταση και ευρωπαϊκή διπλωματία (18211830) 1823: στροφή στην ευρωπαϊκή διπλωματία από τον Άγγλο υπουργό Εξωτερικών

Διαβάστε περισσότερα

18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ. «Σώστε με από τους φίλους μου!»

18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ. «Σώστε με από τους φίλους μου!» 18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ «Σώστε με από τους φίλους μου!» Σο Ανατολικό ζήτημα, ορισμός Είναι το ζήτημα της διανομής των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία από τις αρχές του 18ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

Το τέλος της Επανάστασης και η ελληνική ανεξαρτησία (σελ )

Το τέλος της Επανάστασης και η ελληνική ανεξαρτησία (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Γ Ενότητα «Η Μεγάλη Επανάσταση (1821-1830)» 1 Κεφάλαιο 18 Το τέλος της Επανάστασης και η ελληνική ανεξαρτησία (σελ. 142 145) Μετά τη Ναυµαχία του Ναυαρίνου, οι διπλωµατικές ενέργειες για

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

φιλολογικές σελίδες, ιστορία κατεύθυνσης γ λυκείου

φιλολογικές σελίδες, ιστορία κατεύθυνσης γ λυκείου Το προσφυγικό ζήτημα στην Ελλάδα Δ. Η αποζημίωση των Ανταλλάξιμων και η ελληνοτουρκική προσέγγιση (σελ. 160-162) 1. Η αποζημίωση των Ανταλλάξιμων Σύμβαση Ανταλλαγής προβλέπει την αποζημίωση των προσφύγων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΠ11 ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Βυζάντιο και Χριστιανισμός: η δυναμική της θρησκείας στον καθορισμό της φυσιογνωμίας της αυτοκρατορίας και των

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 3 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 3 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 3 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΑΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ΕΝΑΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΕΝΑΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ -Πώς έγινε βασιλιάς του ελληνικού κράτους ο Όθωνας; Αφού δεν ήταν Έλληνας! -Για να δούμε τι θα βρούμε γι αυτό το θέμα στο διαδίκτυο. -Κοιτάξτε τι βρήκα, παιδιά.

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT Β 1 ΓΕΛ. Θέμα: Μετανάστευση Καθηγήτρια: Στέλλα Τσιακμάκη

PROJECT Β 1 ΓΕΛ. Θέμα: Μετανάστευση Καθηγήτρια: Στέλλα Τσιακμάκη PROJECT Β 1 ΓΕΛ Θέμα: Μετανάστευση Καθηγήτρια: Στέλλα Τσιακμάκη ΟΡΙΣΜΟΣ Μετανάστευση ονομάζεται η γεωγραφική μετακίνηση ανθρώπων είτε μεμονωμένα είτε κατά ομάδες. Υπάρχουν δυο είδη μετανάστευσης : 1. Η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (μάθημα επιλογής) Α τάξη Γενικού Λυκείου Α) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός»,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 1 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα. 1. Το Σύνταγμα ως αντικείμενο των πολιτειακών επιστημών

Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα. 1. Το Σύνταγμα ως αντικείμενο των πολιτειακών επιστημών Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα Διάγραμμα του μαθήματος της Δευτέρας 2/11/2015

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 6 Απριλίου 2014 ΟΜΑΔΑ Α

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 6 Απριλίου 2014 ΟΜΑΔΑ Α ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 6 Απριλίου 2014 ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1. Ν αποδώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω όρων : α. Πατριαρχική Επιτροπή β. «Υπηρεσία Παλιννοστήσεως

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ÑÏÌÂÏÓ ΟΜΑ Α Α

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ÑÏÌÂÏÓ ΟΜΑ Α Α ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΟΜΑ Α Α ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1. Τι πρότεινε το πολιτικό ρεύµα της "φωτισµένης δεσποτείας" και ποιές ήταν οι θέσεις του κύριου εκπροσώπου του; Μονάδες 8 Α.1.2. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Όνομα: Χρήστος Φιλίππου Τάξη: A2

Όνομα: Χρήστος Φιλίππου Τάξη: A2 Όνομα: Χρήστος Φιλίππου Τάξη: A2 1) Συγκριτική δραστηριότητα (Σπάρτη - Αθήνα): Κατάρτιση πίνακα στον οποίο να καταγράφονται ομοιότητες και διαφορές του αθηναϊκού και του σπαρτιατικού πολιτεύματος. Συγκριτικός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΓΟΥ. «Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών για θέματα διαθρησκευτικού διαλόγου και άσκησης θρησκευτικών πρακτικών»

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΓΟΥ. «Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών για θέματα διαθρησκευτικού διαλόγου και άσκησης θρησκευτικών πρακτικών» Δημοσιοποίηση της Δράσης Έργο ΕΤΕ 4.1/13 «Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών για θέματα διαθρησκευτικού διαλόγου και άσκησης θρησκευτικών πρακτικών» ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΓΟΥ «Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ κρατών

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ 19 Ο ΑΙΩΝΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ 19 Ο ΑΙΩΝΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ 19 Ο ΑΙΩΝΑ 09/10/2016 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:. ΟΜΑΔΑ Α Α1.1. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α. Εθνικά κινήματα β. Ιερή Συμμαχία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΠΡΟΣ. ακόμα υπό κατοχή ακόμα διαιρεμένη

ΚΥΠΡΟΣ. ακόμα υπό κατοχή ακόμα διαιρεμένη ΚΥΠΡΟΣ ακόμα υπό κατοχή ακόμα διαιρεμένη 1974-2016 1974-2016 ΚΥΠΡΟΣ ΑΚΟΜΑ ΥΠΟ ΚΑΤΟΧΗ, ΑΚΟΜΑ ΔΙΑΙΡΕΜΕΝΗ Τον Ιούλιο του 1974 η Τουρκία εισέβαλε στην Κυπριακή Δημοκρατία, παραβιάζοντας τον Καταστατικό Χάρτη

Διαβάστε περισσότερα

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας είναι η συνέχεια στόχων και στρατηγικών επιλογών στη βάση των πολιτικών αντιλήψεων

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΚΕΙΟ ΣΟΛΕΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26 Μαΐου 2009 ΩΡΑ: 07:45-10:15

ΛΥΚΕΙΟ ΣΟΛΕΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26 Μαΐου 2009 ΩΡΑ: 07:45-10:15 ΛΥΚΕΙΟ ΣΟΛΕΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2008 2009 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26 Μαΐου 2009 ΩΡΑ: 07:45-10:15 Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από πέντε (5) σελίδες.

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία στο συνέδριο "Νοτιοανατολική Ευρώπη :Κρίση και Προοπτικές" (13/11/2009) Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε.

Ομιλία στο συνέδριο Νοτιοανατολική Ευρώπη :Κρίση και Προοπτικές (13/11/2009) Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Ομιλία στο συνέδριο "Νοτιοανατολική Ευρώπη :Κρίση και Προοπτικές" (13/11/2009) Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε. ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΔΟΧΗ ΑΛΛΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ Κύριοι Υπουργοί, Κύριοι Πρέσβεις,

Διαβάστε περισσότερα

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα = η πολύπλοκη πολιτική κατάσταση που δημιουργήθηκε στα Βαλκάνια και στην Εγγύς Ανατολή, κυρίως μετά τον 18ο αιώνα, ως αποτέλεσμα της παρακμής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 5 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 5 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 5 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912)

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913 Ιστορία Γ Γυμνασίου Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Χρονολόγιο 1897-1908 Μακεδόνικος Αγώνας 1912-1913 Βαλκανικοί πόλεμοι 1914-1918 Α' Παγκόσμιος

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΓΡΑΦΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

ΓΕΩΓΡΑΦΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Ηµερίδα «Σπουδές στη Γεωγραφία και Προοπτικές Σταδιοδροµίας», Τµήµα Γεωγραφίας, Πανεπιστηµίου Αιγαίου, Αθήνα, 24 Φεβρουαρίου 2006. ΓΕΩΓΡΑΦΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Παναγιώτης

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Γ Λυκείου Γ.Π. Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου Κόσµου

Ιστορία Γ Λυκείου Γ.Π. Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου Κόσµου 7ο Γενικό Λύκειο Βόλου Ιστορία Γ Λυκείου Γ.Π. Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου Κόσµου Κεφάλαιο Α Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 Ένα µήνυµα για την Ευρώπη Οκτώβριος 2014 Εργασίες οµάδων Γ3 1η Καρµπονάροι

Διαβάστε περισσότερα

Από τον ευρωβουλευτή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ιωάννη Κουκιάδη, αντιπρόεδρο της. Επιτροπής Νοµικών Θεµάτων και Εσωτερικής Αγοράς

Από τον ευρωβουλευτή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ιωάννη Κουκιάδη, αντιπρόεδρο της. Επιτροπής Νοµικών Θεµάτων και Εσωτερικής Αγοράς Από τον ευρωβουλευτή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ιωάννη Κουκιάδη, αντιπρόεδρο της Επιτροπής Νοµικών Θεµάτων και Εσωτερικής Αγοράς εκδόθηκε η ακόλουθη ανακοίνωση µε αφορµή την τροπολογία που κατέθεσε ο ευρωβουλευτής της

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικό Φροντιστήριο Στην Ελληνική Γλώσσα Απαντήσεις

Ειδικό Φροντιστήριο Στην Ελληνική Γλώσσα Απαντήσεις Απαντήσεις Α1. α. Κόμμα του Γ. Θεοτόκη: το κόμμα του Γ. θεοτόκη Αντιβενιζελικών. Σελ. 92-93 και Από τα Αντιβενιζελικά κόμματα..το πιο διαλλακτικό.σελ92 β. Προσωρινή Κυβέρνηση της Κρήτης(1905): Στο μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. AF/CE/LB/el 1

ΤΕΛΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. AF/CE/LB/el 1 ΤΕΛΙΚΗ ΠΡΑΞΗ AF/CE/LB/el 1 Οι πληρεξούσιοι: ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΟΥ ΒΕΛΓΙΟΥ, ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΑΝΙΑΣ, ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ, ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ, ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΟΜΑ Α Α

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΟΜΑ Α Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 22 ΜΑΪΟΥ 2007 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΟΜΑ Α Α ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1. Πώς αντιμετώπισαν

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή Γνώμη. Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015

Κοινή Γνώμη. Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015 Κοινή Γνώμη Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015 Έννοια, ορισμός και ανάλυση Κοινής Γνώμης Κοινή γνώμη είναι η γνώμη της πλειοψηφίας των πολιτών, πάνω σε ένα ζήτημα που αφορά την

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΦΩΤΗΣ ΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ

ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΦΩΤΗΣ ΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ:ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση)

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ Μάθημα: ΙΣΤΟΡΙΑ Ημερομηνία: 15 Ιουνίου 2015

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ Μάθημα: ΙΣΤΟΡΙΑ Ημερομηνία: 15 Ιουνίου 2015 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 Μάθημα: ΙΣΤΟΡΙΑ Ημερομηνία: 15 Ιουνίου 2015 Τάξη: Γ Γυμνασίου Χρόνος εξέτασης: 2 ώρες Ώρα: 8:00-10:00 π.μ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ ΔΙΚΤΥΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΙΡΕΤΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ ΔΙΚΤΥΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΙΡΕΤΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ ΔΙΚΤΥΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΙΡΕΤΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ 2003-2005 Δύο χρόνια μετά την ιδρυτική του Συνέλευση το Δίκτυο, μέσα στα πλαίσια των αξόνων που αυτή έθεσε και με βάση τη μέχρι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΟΜΑΔΑ ΑΝΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΟΜΑΔΑ ΑΝΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΟΜΑΔΑ ΑΝΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α.1. α. Σχ. βιβλίο, σελ. 77: «Οι

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 20 - Από την έξωση του Όθωνα (1862) έως το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η άφιξη του βασιλιά Γεωργίου του Α.

Ενότητα 20 - Από την έξωση του Όθωνα (1862) έως το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η άφιξη του βασιλιά Γεωργίου του Α. Ενότητα 20 - Από την έξωση του Όθωνα (1862) έως το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου Η άφιξη του βασιλιά Γεωργίου του Α. Χρονολόγιο 1844: Συνταγματική μοναρχία (σύνταγμα) 1862: Έξωση του Όθωνα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 5/11/2017 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων :

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 5/11/2017 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων : ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 5/11/2017 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων : α. Φεντερασιόν β. Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος γ. Κλήριγκ Μονάδες 15 ΘΕΜΑ Α2. Να χαρακτηρίσετε

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων Σχολικό έτος: Τμήμα: Γ 2 Μάθημα: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία. Επιμέλεια παρουσίασης: Μαμίτσα Μαρία, Μάστορα Βεατρίκη

2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων Σχολικό έτος: Τμήμα: Γ 2 Μάθημα: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία. Επιμέλεια παρουσίασης: Μαμίτσα Μαρία, Μάστορα Βεατρίκη 2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων Σχολικό έτος: 2017-2018 Τμήμα: Γ 2 Μάθημα: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Επιμέλεια παρουσίασης: Μαμίτσα Μαρία, Μάστορα Βεατρίκη Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ευ. Δανίκα Γεννήθηκε στην Κέρκυρα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΑ 93/109/EK ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΟΔΗΓΙΑ 93/109/EK ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Αριθ. L 329/34 Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκων Κοινοτήτων 30. 12. 93 ΟΔΗΓΙΑ 93/109/EK ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 6ης Δεκεμβρίου 1993 για τις λεπτομέρειες άσκησης του δικαιώματος του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι

Διαβάστε περισσότερα

Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών επιδιώξεων

Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών επιδιώξεων Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών επιδιώξεων οι Σέρβοι κέρδισαν την αυτονομία τους (1812-1815) οι Έλληνες ίδρυσαν ανεξάρτητο εθνικό κράτος οι Βούλγαροι ίδρυσαν ανεξάρτητη βουλγαρική εκκλησία,

Διαβάστε περισσότερα

Ένοπλη αντιπαράθεση στις αρχές του 20ου αιώνα που διήρκεσε περίπου 4 χρόνια ( ) Ξεκίνησε από την περιοχή της Καστοριάς και περί το τέλος του

Ένοπλη αντιπαράθεση στις αρχές του 20ου αιώνα που διήρκεσε περίπου 4 χρόνια ( ) Ξεκίνησε από την περιοχή της Καστοριάς και περί το τέλος του Ένοπλη αντιπαράθεση στις αρχές του 20ου αιώνα που διήρκεσε περίπου 4 χρόνια (1904-1908) Ξεκίνησε από την περιοχή της Καστοριάς και περί το τέλος του είχε επεκταθεί σε όλη τη σημερινή Μακεδονία μέχρι και

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Διαβάστε περισσότερα

Συγκριτική Ανάλυση των Στοιχείων Η θέση των συµβουλίων στη διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήµατος

Συγκριτική Ανάλυση των Στοιχείων Η θέση των συµβουλίων στη διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήµατος 4. Συγκριτική Ανάλυση των Στοιχείων Από τη σύντοµη επισκόπηση που προηγήθηκε προκύπτει ότι στον ορισµό και στα χαρακτηριστικά ενός συµβουλίου παιδείας που θέσαµε στην αρχή της µελέτης ανταποκρίνονται αρκετά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο H ΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 6.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο H ΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 6.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο H ΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 6.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μετά από δέκα χρόνια διαπραγµατεύσεις και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου της Κοπεγχάγης (12-13 εκεµβρίου 2002), η Ευρωπαϊκή Ένωση αναµένει

Διαβάστε περισσότερα

Η Ελλάδα στα Βαλκάνια και στον κόσµο χθες, σήµερα και αύριο

Η Ελλάδα στα Βαλκάνια και στον κόσµο χθες, σήµερα και αύριο Η Ελλάδα στα Βαλκάνια και στον κόσµο χθες, σήµερα και αύριο Χωρίς αµφιβολία οι αρχαίοι Έλληνες στοχαστές, ποιητές και φιλόσοφοι πρώτοι έχουν αναπτύξει τις αξίες πάνω στις οποίες θεµελιώνεται η Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΥΓΗΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ 21 ης ΜΑΪΟΥ

ΠΑΝΥΓΗΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ 21 ης ΜΑΪΟΥ 21 η ΜΑΪΟΥ 1864 21 η ΜΑΪΟΥ 2016 152 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΟΡΜΟ ΠΑΝΥΓΗΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ 21 ης ΜΑΪΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΚΥΘΗΡΩΝ κ. ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ΑΘ. ΧΑΡΧΑΛΑΚΗ ΚΥΘΗΡΑ, 21 η ΜΑΪΟΥ 2016 [1] Σεβασμιώτατε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑ Α Α

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑ Α Α ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε. 2004 ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α 1 ΟΜΑ Α Α α. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν µε την ένδειξη Σωστό ή Λάθος. α) Το 1840 η χωρητικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Συμμετοχικές Διαδικασίες και Τοπική διακυβέρνηση

Συμμετοχικές Διαδικασίες και Τοπική διακυβέρνηση Συμμετοχικές Διαδικασίες και Τοπική διακυβέρνηση Θεσμοί, Όργανα και Δομή της Δημόσιας Διοίκησης Χαρίτα Βλάχου Γεωπόνος Αγροτικής Οικονομίας Στέλεχος Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μ-Θ Σήμερα Ποιό είναι το πολίτευμα

Διαβάστε περισσότερα

Η εποχή του Ναπολέοντα ( ) και το Συνέδριο της Βιέννης (1815)

Η εποχή του Ναπολέοντα ( ) και το Συνέδριο της Βιέννης (1815) Η εποχή του Ναπολέοντα (1799 1815) και το Συνέδριο της Βιέννης (1815) 1799 1804: Πρώτος Ύπατος «ένας ισχυρός λαϊκός ηγέτης που δεν ήταν βασιλιάς» Ο Ναπολέων «σώζει» το Διευθυντήριο Μάρτιος 1797: οι πρώτες

Διαβάστε περισσότερα

«Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ»

«Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ» «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ» Dr. Ηλίας Γαλανός Δημοτικός Σύμβουλος Φραγκφούρτης Πρόεδρος Συντονιστικής Επιτροπής Δικτύου Ελλήνων Αποδήμων Αιρετών Αυτοδιοίκησης της Ευρώπης Αξιότιμοι

Διαβάστε περισσότερα

Στρατιωτικό προσωπικό και Ανθρώπινα Δικαιώματα. Πρόσφατες Εξελίξεις στην Ελλάδα

Στρατιωτικό προσωπικό και Ανθρώπινα Δικαιώματα. Πρόσφατες Εξελίξεις στην Ελλάδα Στρατιωτικό προσωπικό και Ανθρώπινα Δικαιώματα Πρόσφατες Εξελίξεις στην Ελλάδα Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι εννοιολογικά αδιαίρετα και ορίζουν το κοινωνικό δικαίωμα της ανθρώπινης ύπαρξης. Πράγματι, η

Διαβάστε περισσότερα

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑ 3η ΕΛΠ 11 Διδάσκων Kυριακίδου Μαρία ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 15 ΜΑΡΤΙΟΥ 2011 Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΛΑΜΑΡΑ ΕΛΙΣΑΒΕΤ Α.Μ.67630 1 Περιεχόμενα ΕΡΓΑΣΙΑ 3η ΕΛΠ 11...1 Διδάσκων Kυριακίδου Μαρία...1 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

«Ο λαός συμμετείχε.. παρατάξεων» «Οι ορεινοί πλοιοκτητών»

«Ο λαός συμμετείχε.. παρατάξεων» «Οι ορεινοί πλοιοκτητών» ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29 ΜΑΙΟΥ 2015 ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 α. Σελ. 77: «Μέσα στην Εθνοσυνέλευση (1862 1864). όπως ονομάστηκαν» «Ο λαός συμμετείχε.. παρατάξεων»

Διαβάστε περισσότερα

1 Μνηστεία Επιστροφή δώρων και συμβόλων

1 Μνηστεία Επιστροφή δώρων και συμβόλων ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι «Εφαρμογές Οικογενειακού Δικαίου», πλήρως ενημερωμένες και εμπλουτισμένες με νέες ασκήσεις, έρχονται να αντικαταστήσουν τις «Ασκήσεις Οικογενειακού Δικαίου», συμπληρώνοντας σε πρακτικό επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα Θέμα: Θρησκευτική Ελευθερία Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα αναφορικά με το περιεχόμενο του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΚΑΙ Η ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΚΑΙ Η ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΚΑΙ Η ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Για να ορίσουμε τον όρο «Ελληνισμός της Διασποράς» είναι απαραίτητο να ασχοληθούμε πιο πριν με άλλους συναφείς όρους, όπως «έθνος» και «πολιτισμός». Ειδικά

Διαβάστε περισσότερα

Κύκλος Κοινωνικής Προστασίας. ΠΟΡΙΣΜΑ [Ν. 3094/03 Συνήγορος του Πολίτη και άλλες διατάξεις, άρ. 4 6]

Κύκλος Κοινωνικής Προστασίας. ΠΟΡΙΣΜΑ [Ν. 3094/03 Συνήγορος του Πολίτη και άλλες διατάξεις, άρ. 4 6] Κύκλος Κοινωνικής Προστασίας ΠΟΡΙΣΜΑ [Ν. 3094/03 Συνήγορος του Πολίτη και άλλες διατάξεις, άρ. 4 6] Θέµα: ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΚΝΙΚΟΥ ΕΠΙ ΟΜΑΤΟΣ, ΣΕ ΑΛΛΟ ΑΠΕΣ * ΠΟΛΥΤΕΚΝΕΣ ΜΗΤΕΡΕΣ, ΤΕΚΝΩΝ ΕΧΟΝΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5 (σελ ) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου

Κεφάλαιο 5 (σελ ) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου Ιστορία ΣΤ τάξης Γ Ενότητα «Η Μεγάλη Επανάσταση (1821 1830) 1 Κεφάλαιο 5 (σελ. 90 93) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου Η επανάσταση διαδόθηκε γρήγορα στα νησιά του Αιγαίου. Σπουδαίοι ναυτικοί, όπως ο

Διαβάστε περισσότερα

Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία της Ευρωπαϊκής Κοινωνίας

Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία της Ευρωπαϊκής Κοινωνίας Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία της Ευρωπαϊκής Κοινωνίας 1ο μάθημα (3.10.2018) Ίκαρος Μαντούβαλος imantouv@psed.duth.gr τηλ. γραφείου: 25510-30115 Ώρες και μέρες επικοινωνίας: Τετάρτη, 17:00-18:30 Πέμπτη,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2012

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2012 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2012 ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1 Ορισμοί : Ανώτατο Συμβούλιο: σελ 160 σχολικού βιβλίου «η προσωρινή...αποκατασταθεί» Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης (1905) : σελ 213 σχολικού βιβλίου

Διαβάστε περισσότερα

Ψήφισμα Δ.Σ. Συνδέσμου Αποφοίτων ΣΣΑΣ για το όνομα του κρατιδίου των Σκοπίων Τρίτη, 30 Ιανουάριος :00

Ψήφισμα Δ.Σ. Συνδέσμου Αποφοίτων ΣΣΑΣ για το όνομα του κρατιδίου των Σκοπίων Τρίτη, 30 Ιανουάριος :00 Αγαπητοί Συνάδελφοι, Ενόψει του συλλαλητηρίου για το Σκοπιανό στην Αθήνα σας επανακοινοποιούμε το ψήφισμα του Δ.Σ. του ΣΑ/ΣΣΑΣ όπου καλούμε τα μέλη μας να στηρίξουν ενεργά τις θέσεις του Συνδέσμου με γνώμονα

Διαβάστε περισσότερα