Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download ""

Transcript

1 ΜΕΛΙΤΖΑΝΑ Solanum melongena L. της οικογένειας των Σολανιδών (Solanaceae). Αγγλικά: Eggplant, Γαλλικά: Aubergine, Γερμανικά: Eierfrucht, Iταλικά: Melanzana, Petronciana, Ισπανικά: Berenjena. Χρωμοσωμική σύνθεση: 2n = 24, συνηθέστερες όμως οι πολυπλοειδείς ποικιλίες 3n = 36 και 4n = Εισαγωγή Η μελιτζάνα (Solanum melongena L.) καλλιεργείται σε μεγάλες εκτάσεις στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές της υδρογείου κυρίως για τον καρπό της, ο οποίος καταναλώνεται είτε ώριμος (μαγειρευτός ή τηγανητός) είτε άωρος (τουρσί ή γλυκό κουταλιού). Αναφέρεται ότι παλαιότερα παρασκευάζονταν από το φυτό καταπραϋντικές και αντιφλεγμονώδεις αλοιφές και ότι τα φύλλα της μελιτζάνας χρησιμοποιούνταν για κάπνισμα αντί του καπνού, σε περιόδους έλλειψης του τελευταίου (Ολύμπιος, 1994). 2. Καταγωγή - Εξάπλωση της καλλιέργειας Αυτοφυής μελιτζάνα, στην άγρια μορφή της, δεν αναφέρεται στη βιβλιογραφία. Ωστόσο, βρέθηκαν στο Μαντράς της Ινδίας και στη Βιρμανία αυτοφυή φυτά των ειδών Solanum insanum και Solanum incanum, τα οποία θεωρούνται συγγενικά είδη της καλλιεργούμενης μελιτζάνας S. melongena (Kαββαδάς, 1956). Οι βλαστοί των 268

2 Πίνακας 33. Καλλιεργούμενες εκτάσεις και παραγωγή καρπών μελιτζάνας παγκοσμίως, στις κυριότερες χώρες παραγωγής και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) το έτος Μέση στρεμ. % επί του Έκταση (1) Παραγωγή (1) απόδοση συνόλου της x 1000 στρεμ. x 1000 τόννοι (κιλά) παραγωγής Παγκόσμια α. Κατά ήπειρο Αφρική ,9 Β. & Κ. Αμερική ,9 Ν. Αμερική ,1 Ασία ,8 Ευρώπη ,1 Ωκεανία β. Κυριότερες χώρες παραγωγής 1. Κίνα ,4 2. Τουρκία ,5 3. Ιαπωνία ,8 4. Αίγυπτος ,8 5. Ιταλία ,1 6. Ινδονησία ,9 7. Ιράκ ,7 8. Συρία ,7 9. Ισπανία ,4 10. Φιλιππίνες ,2 γ. Χώρες Ευρωπαϊκής Ένωσης 1. Ιταλία ,1 2. Ισπανία ,4 3. Ελλάδα ,8 4. Ολλανδία 1 * ,4 5. Γαλλία ,3 6. Πορτογαλία ,1 (1) Περιλαμβάνει την έκταση και την παραγωγή τόσο της υπαίθριας όσο και της υπό κάλυψη καλλιέργειας μελιτζάνας (*) Όλη η καλλιέργεια είναι υπό κάλυψη (υαλόφρακτα θερμοκήπια) Πηγή: FAO Yearbook, Production vol. 48 (FAO Statistics Series No. 125) 269

3 ειδών αυτών φέρουν αγκάθια και οι καρποί τους είναι πικροί (Ολύμπιος, 1994). Τα στοιχεία αυτά, και άλλες παρατηρήσεις επέτρεψαν στο Ρώσο Vavilov και άλλους επιστήμονες να πιθανολογήσουν ότι πατρίδα καταγωγής της μελιτζάνας είναι η Ινδία (Forte, 1983 και Δημητράκης, 1967). Από την Ινδία οι καλλιεργούμενοι βοτανικοί τύποι της μελιτζάνας, που οι καρποί τους δεν είχαν πικρή γεύση, διασκορπίστηκαν αρχικά (5ος αιώνας) προς την Ανατολή και αργότερα (13ος αιώνας) προς τη Δύση. Στους αρχαίους Έλληνες και τους Λατίνους η μελιτζάνα ήταν άγνωστη και δεν αναφέρεται από κανένα συγγραφέα της εποχής. Στην Αίγυπτο έφθασε, μέσω Μικράς Ασίας, στις αρχές του 13ου αιώνα και την επόμενη εκατονταετία διαδόθηκε από τους Άραβες στην Ισπανία, Γαλλία και από τους Καρμηλιανούς στην Ιταλία (Forte, 1983). Στην Αμερική η μελιτζάνα διαδόθηκε σχεδόν με την ανακάλυψή της και έτσι το 1658 ο Pison τη βρήκε καλλιεργούμενη στη Βραζιλία (Καββαδάς, 1956). Σήμερα στην Αφρική, εκτός από τη γνωστή μας μελιτζάνα, καλλιεργούνται σε μικρή έκταση τα συγγενικά προς τη μελιτζάνα είδη Solanum aethiopicum και Solanum macrocarpon, τα οποία θα μπορούσαν να προωθηθούν προς την ευρωπαϊκή αγορά μιας και οι καρποί τους είναι γλυκείς και καταναλώνονται με τον ίδιο με τη μελιτζάνα τρόπο (Daunay et al., 1995). Το μέγιστο ποσοστό των καταναλωτικών αναγκών της μελιτζάνας καλύπτεται από υπαίθριες καλλιέργειες. Τις τελευταίες όμως δεκαετίες υπάρχει αυξημένο το ενδιαφέρον για κατανάλωση καρπών εκτός εποχής. Έτσι, παρατηρείται μία αυξητική τάση καλλιέργειας της μελιτζάνας σε καλυμμένες εκτάσεις για παραγωγή καρπών τους χειμερινούς μήνες ή νωρίς την άνοιξη, προς ικανοποίηση της ζήτησης στις αγορές του Β. Ημισφαιρίου. Η υπαίθρια καλλιέργεια μελιτζάνας είναι αρκετά διαδεδομένη στις χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Ευρώπης, ελάχιστα διαδεδομένη στις χώρες της Αμερικής και σχεδόν μηδενική στην Ωκεανία (Πίνακας 33). Η Κίνα είναι το κατ εξοχήν κέντρο 270

4 Πίνακας 34. Έκταση σε στρέμματα, παραγωγή σε τόννους μελιτζάνας που καλλιεργήθηκε στην Ελλάδα στο ύπαιθρο και σε θερμοκήπια, την χρονική περίοδο ΜΕΛΙΤΖΑΝΕΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΕΚΤΑΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΚΤΑΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΉ ΕΚΤΑΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΉ (στρέμ.) (τόννοι) (στρέμ.) (τόννοι) (στρέμ.) (τόννοι) Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας, Διεύθυνση Πολιτικής Γης και Τεκμηρίωσης 271

5 καλλιέργειας της μελιτζάνας συμμετέχοντας σε ποσοστό 58,6% της έκτασης και το 60,4% της παγκόσμιας παραγωγής. Η Ινδονησία μολονότι δεύτερη στην κλίμακα των καλλιεργούμενων με μελιτζάνα εκτάσεων (9,9%) κατέχει την 6η θέση στην παγκόσμια παραγωγή (1,9%). Τέλος η Τουρκία συμμετέχει σε ποσοστό 8,5% της παγκόσμιας παραγωγής μελιτζάνας (δεύτερη στην κλίμακα), κατέχουσα την τρίτη θέση από πλευράς εκτάσεων (6,3%). Μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) η Ιταλία κατέχει την πρώτη θέση τόσο στις καλλιεργούμενες με μελιτζάνα εκτάσεις όσο και στις παραγόμενες ποσότητες καρπών, ακολουθούμενη από την Ισπανία, την Ελλάδα και τη Γαλλία. Στην Ολλανδία η μελιτζάνα καλλιεργείται μόνο σε θερμοκήπια (περίπου 1000 στρέμματα), όπου η στρεμματική απόδοση φθάνει περίπου τους 32 τόννους και την τοποθετεί στην πρώτη θέση της παραγωγικότητας (Πίνακας 33). Στην Ελλάδα οι καλλιεργούμενες με μελιτζάνα εκτάσεις στο σύνολό τους (υπαίθριες και με κάλυψη) κυμαίνονται μεταξύ και στρεμμάτων, ανάλογα με τη χρονιά. Η μέση στρεμματική απόδοση των περίπου κιλών το στρέμμα θέτει την Ελλάδα στην 5η θέση μεταξύ όλων των χωρών της Υφηλίου, χωρίς να υστερεί πολύ από τις προηγούμενες πρώτες (Πίνακας 33). Σε ό,τι αφορά τις με κάλυψη καλλιεργούμενες με μελιτζάνα εκτάσεις της χώρας μας, σημειώνεται μία σταθερά αυξανόμενη τάση την περίοδο , με μία αντίστοιχη αύξηση των στρεμματικών αποδόσεων από 5,7 σε 6,7 τόννους το στρέμμα (Πίνακας 34). Οι αποδόσεις αυτές στα υψηλά θερμοκήπια φθάνουν μέχρι και τους 9,5-12 τόννους το στρέμμα. Η γεωγραφική κατανομή των με κάλυψη εκτάσεων που καλλιεργούνται με μελιτζάνα στη χώρας μας φαίνεται στον Πίνακα 35. Το σπουδαιότερο κέντρο είναι η Πελοπόννησος (Λακωνία, Λεωνίδιο Αρκαδίας, Μεσσηνία, Ηλεία) με συμμετοχή κατά 50% επί συνόλου χώρας, ακολουθούμενη από την Κρήτη (Ιεράπετρα, Μεσσαρά, Τυμπάκι) με ποσοστό 40% του συνόλου της χώρας. Είναι γεγονός ότι οι τύποι 272

6 θερμοκηπίου που διατίθενται για την καλλιέργεια της μελιτζάνας δε χαρακτηρίζονται από εκσυγχρονισμό, ούτε στην κατασκευή τους ούτε στους μηχανισμούς ελέγχου του 273

7 περιβάλλοντος. Συνήθως διατίθενται υψηλά τούνελ, τα οποία καλύπτονται από πλαστικό ετήσιας διάρκειας που καταστρέφεται στις αρχές Ιουνίου, οπότε η καλλιέργεια μετατρέπεται ουσιαστικά σε υπαίθρια. Οι παραγόμενες ποσότητες καρπών καταναλώνονται στις αγορές του εσωτερικού της χώρας μας και λίγες μόνο ποσότητες εξάγονται, σε ισόποσες αναλογίες, προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και προς Τρίτες χώρες (Πίνακας 36). Η δυναμική των εξαγωγών υπάρχει και εξαρτάται από το συντονισμό των παραγωγών και των εξαγωγέων για την επίτευξη του στόχου, δηλαδή της αύξησης των εξαγομένων ποσοτήτων καρπών μελιτζάνας. Πίνακας 36. Ποσότητες (τόννοι) νωπών καρπών μελιτζάνας που εξάχθηκαν κατά την περίοδο των ετών Χώρα Έτος προορισμού Χώρες Ε.Ε Τρίτες χώρες Σύνολο Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας, Διεύθυνση Πολιτικής Γης και Τεκμηρίωσης 274

8 Η διακύμανση των τιμών των καρπών της μελιτζάνας τύπου τσακώνικης και φλάσκας παρουσιάζεται στα Σχήματα 24 και 25. Υψηλές τιμές του προϊόντος διαμορφώνονται την περίοδο από Δεκέμβριο μέχρι Μάϊο, τότε δηλαδή που η προσφορά καρπών στην αγορά είναι ελάχιστες. Τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο 275

9 παρατηρούνται οι μέγιστες τιμές και για τους δύο τύπους καρπών (τσακώνικη, φλάσκα), επειδή η προοδευτική βελτίωση των καιρικών συνθηκών συμβάλλει στην αύξηση της ζήτησης ενός προϊόντος που από παράδοση καταναλώνεται τους θερμούς μήνες. Την περίοδο Μάρτιος-Ιούνιος οι τιμές της τσακώνικης μελιτζάνας είναι πολύ υψηλότερες της φλάσκας και αυτό μπορεί να ωθήσει τους παραγωγούς στην επιλογή της. Όμως πρέπει να σημειωθεί ότι οι στρεμματικές αποδόσεις της τσακώνικης μελιτζάνας είναι σημαντικά μικρότερες απ ό,τι της μελιτζάνας τύπου φλάσκα. 3. Ταξινόμηση - Βοτανικοί χαρακτήρες A. Η καλλιεργούμενη μελιτζάνα (Solanum melongena), κατά τον Fiori (δες Δημητράκης, 1967), διακρίνεται σε τρεις βοτανικές ποικιλίες ως εξής: α) S. melongena var. esculentum Dun. Φυτά με άνθη μονήρη, σπανίως δίδυμα, με στεφάνη με 6-9 πέταλα. Καρποί κυλινδρικοί επιμήκεις ή σφαιροειδείς χρώματος ιώδους, κίτρινου ή λευκού. β) S. melongena var. insanum L. Φυτά με άνθη σε ομάδες ανά τρία (3), εκ των οποίων γόνιμο είναι μόνο ένα (το κατώτερο) ενώ τα δύο ανώτερα είναι στείρα. Στεφάνη με 5-6 πέταλα. Καρποί μαύρου χρώματος. γ) S. melongena var. ovigerum Lam. Φυτά με άνθη μονήρη με στεφάνη αποτελούμενη από 3-6 πέταλα και 5-9 στήμονες. Καρποί ωοειδείς ή κυλινδρικοί επιμήκεις, χρώματος ιώδους, κόκκινου ή κίτρινου. B. Κατά τους Thompson (1949) και Καββαδά (1956) η μελιτζάνα διακρίνεται, ανάλογα με τη μορφή, το σχήμα και το χρώμα των καρπών, ως εξής: I. Ιώδεις καρποί 276

10 α) Οφιοειδής βοτανική ποικιλία (S. melongena var. serpentinum Bailey), με μακρύ καρπό, η οποία απαντάται σε δύο τύπους: 1. Με καρπό κυλινδρικό σαλαμοειδή, χρώματος ανοιχτού ιώδους. Οι καλλιεργούμενες ποικιλίες είναι πολύ πρώϊμες και καρποφορούν από τα τέλη Απριλίου. 2. Με καρπό αχλαδόμορφο ή κωδωνοειδή, χρώματος ωχρού ρόδινου. Οι ποικιλίες αυτού του τύπου είναι λίγο οψιμότερες των προηγούμενων. Εδώ κατατάσσεται η ελληνική ποικιλία αργίτικη β) Στρογγυλή βοτανική ποικιλία (S. melongena var. depressa ή depressum Bailey), με καρπό σαρκώδη, στρογγυλό ή αχλαδόμορφο, χρώματος σκούρου ιώδους ή μαύρου που περιέχει λίγους σπόρους. Εδώ κατατάσσεται η ποικιλία θηβαϊκή ή πολίτικη. Μορφή αυτής της κατηγορίας είναι η λεγόμενη φλάσκα ή τερατώδης (monster ή monstrueuse) που δίδει καρπούς βάρους μέχρι 2 κιλών. ΙΙ. Λευκοί καρποί α. Ωοειδής βοτ. ποικιλία, με καρπό λευκό ή κιτρινωπό, μορφής και μεγέθους αυγού κότας. Στην Ελλάδα η ποικιλία λέγεται αυγουλάτη και είναι καλλωπιστική. β. Σινική βοτ. ποικιλία, με καρπό μικρό, παχύ, κυλινδρικό, συνήθως κυρτό τοξοειδή. Το φυτό της μελιτζάνας είναι ετήσιο στις εύκρατες ζώνες και πολυετές στις τροπικές περιοχές. Σε αντίθεση με την πιπεριά, η μελιτζάνα έχει κορυφή που αναπτύσσεται συνεχώς και αυτό καθιστά τη βλάστηση ορθόκλαδη, πυραμοειδή, απεριόριστης ανάπτυξης. Το φυτό είναι θαμνώδες και φθάνει σε ύψος το εκ. Το κεντρικό στέλεχος είναι κυλινδρικό, στιλπνό, ποώδες αρχικώς που ξυλοποιείται αργότερα, έτσι που να αντέχει στις καταπονήσεις και παράγει πλάγιους βλαστούς. Οι πλάγιοι βλαστοί, σε αντίθεση με το κεντρικό στέλεχος, είναι εύθραυστοι και 277

11 χρειάζονται υποστήριξη για να προληφθούν σπασίματα από το βάρος των καρπών που αυτοί φέρουν. Η ρίζα των σπορόφυτων, πριν τη μεταφύτευσή τους, είναι πασσαλώδης και μετατρέπεται σε θυσανώδη με πολλές πλευρικές ρίζες που εκφύονται από το μέρος της κεντρικής ρίζας (εμβρυόριζας), η οποία έχει απομείνει μετά τη μεταφύτευσή τους. Έτσι το βάθος του ριζικού συστήματος κυμαίνεται από εκ., ανάλογα με το έδαφος και τις καλλιεργητικές φροντίδες. Τα φύλλα φύονται εναλλάξ επί των βλαστών, είναι ωοειδή, απλά, ακέραια, έμμισχα, μεγάλα σε μέγεθος, κυματιστά στα χείλη τους, φέρουν τρίχες αστεροειδείς και χνούδι και αρκετές φορές επί των νεύρων φέρουν αγκάθια. Στη μασχάλη των φύλλων υπάρχει οφθαλμός, ο οποίος εξελίσσεται σε πλάγιο βλαστό. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα και ανάλογα με τη βοτανική ποικιλία (δες προηγουμένως) μπορεί να είναι μονήρη ή σε ομάδες των 2 ή 3. Είναι μασχαλιαία και εμφανίζονται στις μεν πρώϊμες ποικιλίες μετά το 6 φύλλο, στις δε όψιμες ποικιλίες μετά το 14 φύλλο (Ολύμπιος, 1994). Ο ποδίσκος είναι μικρός, παχύς, σαρκώδης που σταδιακά ξυλοποιείται και κατά την άνθηση γέρνει προς το έδαφος (δηλαδή τα άνθη στρέφονται προς τα κάτω (γεωτροπισμός). Ο κάλυκας είναι σαρκώδης, τριχωτός, αγκαθωτός και φέρει 5 ή περισσότερα σέπαλα. Αναπτύσσεται συγχρόνως με τον καρπό. Η στεφάνη είναι συμπέταλος αποτελούμενη από 5 ή περισσότερα πέταλα χρώματος ιώδους. Οι στήμονες (5-7 τον αριθμό) εκφύονται από τη βάση των πετάλων, φέρουν κοντό νήμα και επιμήκεις ανθήρες οι οποίοι σχηματίζουν κώνο, χωρίς να ενώνονται μεταξύ τους. Ο στύλος, ο οποίος καταλήγει σε θηλοειδές στίγμα, είναι συνήθως πιο μακρύς από τους στήμονες και εξέχει του κώνου, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που ο στύλος είναι βραχύς και περικλείεται από τον κώνο των ανθήρων. Το φαινόμενο της ύπαρξης στύλου που να είναι μακρύτερος ή κοντότερος των στημόνων καλείται ετεροστυλία. 278

12 Η κάμψη των ποδίσκων του άνθους προς τα κάτω φέρει συνήθως το στίγμα σε χαμηλότερο σημείο από τους στήμονες και έτσι, με τη διάρρηξη των ανθήρων, οι γυρεόκοκκοι, ακόμη και λόγω βαρύτητας, επικονιάζουν το στίγμα. Επιτυγχάνεται δηλαδή αυτογονιμοποίηση των ανθέων. Όμως λαμβάνει χώρα και σταυρεπικονίαση των ανθέων με γύρη ανθέων άλλου φυτού της ίδιας ή άλλης ποικιλίας που μεταφέρεται με τα έντομα. Η σταυρεπικονίαση οδηγεί σε σταυρογονιμοποίηση. Το ποσοστό των σταυρογονιμοποιήσεων μπορεί να φθάσει μέχρι και 40% (Δημητράκης, 1967). Η έξοδος των γυρεοκόκκων συντελείται από οπή που ανοίγεται στην κορυφή των ανθήρων όταν αυτοί ωριμάσουν. Η ωρίμαση του στίγματος και των ανθήρων είναι ταυτόχρονη και γίνεται με το άνοιγμα του άνθους, το οποίο συμβαίνει κυρίως τις πρωϊνές ώρες (δύο με τέσσαρες ώρες μετά την ανατολή του ήλιου) και διαρκεί 2-3 ημέρες. Μετά τη γονιμοποίηση η στεφάνη και οι στήμονες μαραίνονται. Στη μελιτζάνα η ωοθήκη μπορεί να εξελιχθεί σε καρπό χωρίς να γονιμοποιηθεί το άνθος, δηλαδή εκδηλώνεται το φαινόμενο της παρθενοκαρπίας. Το φυτό της μελιτζάνας είναι ουδέτερο στο φωτοπεριοδισμό και αυτό σημαίνει ότι ο σχηματισμός των ανθέων μπορεί να λάβει χώρα και το χειμώνα, γεγονός που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τις καλλιέργειες θερμοκηπίου. Ο καρπός της μελιτζάνας είναι ράγα και ανάλογα με τη βοτανική ποικιλία μπορεί να είναι, κυλινδρικός σαλαμοειδής, αχλαδοειδής, ωοειδής, σφαιροειδής κ.λπ. Το χρώμα του επίσης ποικίλει από λευκό μέχρι και ανοιχτό ή βαθύ ιώδες - μελανό (το οποίο είναι και το πιο δημοφιλές) ομοιόμορφο σε όλη την επιφάνεια ή να φέρει ραβδώσεις ανοιχτότερης ή βαθύτερης απόχρωσης. Η επιφάνεια είναι στιλπνή και λεία. Η σάρκα είναι λευκή, ινώδης, σπογγώδης, ελαστική, μερικές φορές πικρή και φέρει πολυάριθμους σπόρους. Ο σπόρος είναι μικρός, πιεσμένος, δισκοειδής με λεία επιφάνεια, υποκίτρινου χρώματος. 279

13 Σύνθεση καρπού: Καρπός 100 γρ. περιέχει: νερό 92,4 γρ., υδατάνθρακες 5,6 γρ., πρωτεΐνες 1,2 γρ., λίπη 0,2 γρ., βιταμίνη Α 10 Δ.Μ., θειαμίνη 0,05 χλσγρ., νιασίνη 0,05 χλσγρ., ριβοφλαβίνη 0,6 χλσγρ., βιταμίνη C 5 χλσγρ. και 25 χιλιοθερμίδες ενέργεια (Παπανικολάου, 1983). Η σάρκα περιέχει την ουσία σολανίνη η οποία προκαλεί στομαχικές διαταραχές όταν οι καταναλισκόμενοι καρποί είναι άγουροι ή υπερώριμοι (Σπάρτσης και Καλτσίκης, 1985). 4. Σπορά - Σπορόφυτα - Φροντίδες στο σπορείο α. Σπορά - βλάστηση Για τις φθινοπωρινές φυτεύσεις ο σπόρος στρωματώνεται (σπείρεται) σε ψυχρά σπορεία τον Αύγουστο - Σεπτέμβριο, σε βραγιές ή αλέες, όταν η θερμοκρασία εδάφους και ατμόσφαιρας είναι σε επίπεδα αρκετά υψηλά ή αρκετά ικανοποιητικά για τη βλάστησή του. Για τις χειμωνιάτικες ή τις πρώϊμες ανοιξιάτικες φυτεύσεις η σπορά γίνεται σε θερμοσπορεία, σε κιβώτια σποράς, σε ατομικούς κύβους ή γλαστράκια ή σακουλάκια τους μήνες Νοέμβριο μέχρι και Ιανουάριο, οπότε τα επίπεδα θερμοκρασίας (εδάφους και ατμόσφαιρας) είναι πολύ χαμηλότερα των αναγκαίων και συνεπώς απαιτείται θέρμανση του χώρου. Για την απόκτηση φυτών που θα καλύψουν ένα στρέμμα θερμοκηπίου απαιτούνται περίπου 15 γραμμάρια σπόρου και 8 μ 2 αρχικού σπορείου. Ένα γραμμάριο περιέχει περίπου σπόρους. Ο σπόρος, σε κανονικές συνθήκες αποθήκευσης, διατηρεί τη βλαστική του ικανότητα για 6-7 έτη. Ο σπόρος σπείρεται σε βάθος 0,5 εκ. και η πυκνότητα σποράς εξαρτάται από τον χώρο στρωμάτωσης. Έτσι στις αλέες απαιτούνται 1-2 γρ. σπόρου ανά μ 2, ενώ στα κιβώτια σποράς, όπου 280

14 τα σπορόφυτα θα μεταφυτευθούν σε ατομικά γλαστράκια ή σακουλάκια αμέσως μετά την εμφάνιση του πρώτου πραγματικού φύλλου, η σπορά γίνεται πιο πυκνή. Πολλές φορές, για συντόμευση του χρόνου βλάστησης και για εξοικονόμηση ενέργειας, συνιστάται προβλάστηση του σπόρου σε υγρή άμμο ή τύρφη και ακολουθεί η σπορά στο σπορείο. Η βλάστηση του σπόρου επιτυγχάνεται ικανοποιητικά σε θερμοκρασία αέρα μεταξύ 20 και 30 C. Η ταχύτητα βλάστησης είναι συνάρτηση της θερμοκρασίας. Έτσι στους 30 C η βλάστηση ολοκληρώνεται σε 5 ημέρες, στους 25 C σε 8 ημέρες και στους 20 C σε 13 ημέρες (Oλύμπιος, 1994). Μετά τη βλάστηση των σπόρων η θερμοκρασία στο σπορείο σταθεροποιείται σε χαμηλότερα επίπεδα. Έχει βρεθεί ότι αν αμέσως μετά την πρώτη μεταφύτευση από τα κιβώτια σποράς στα σακουλάκια η θερμοκρασία αέρα στο σπορείο διατηρηθεί για 2-3 ημέρες στους C και στη συνέχεια μειωθεί στους C τότε τα φυτάρια ριζώνουν καλύτερα και γρηγορότερα (Musard, 1980). Σε ό,τι αφορά τη θερμοκρασία του υποστρώματος, έχει δειχθεί ότι το υψηλότερο ποσοστό βλάστησης των σπόρων γίνεται στους 29 C (Hanan et al., 1978). Η ταχύτητα βλάστησης των σπόρων μελιτζάνας επηρεάζεται και από την οσμωτική πίεση του νερού ποτίσματος κατά τη στρωμάτωση. Έτσι ελαφρώς αλκαλιωμένο νερό (π.χ. υδατικό διάλυμα που περιέχει έως ppm θαλασσινό νερό) επιταχύνει το ρυθμό βλάστησης (Hashem, 1993). Aντιθέτως, υδατικό διάλυμα με αρνητική οσμωτική πίεση, κυμαινόμενη μεταξύ -0,2 και -0,4 μεγαλοπασκάλ (ΜΡα), μειώνει το ρυθμό βλάστησης των σπόρων και η βλάστηση παρεμποδίζεται εντελώς σε πίεση -0,6 ΜΡα (Rao & Bhatt, 1990). Ο χρόνος που μεσολαβεί από την ημέρα σποράς μέχρι τη φύτευση των φυτών στο θερμοκήπιο (οριστική θέση) κυμαίνεται από ημέρες, ανάλογα με την εποχή φύτευσης και τις συνθήκες του σπορείου. Είναι δηλαδή σημαντικά μεγαλύτερος απ ό,τι στην τομάτα. 281

15 Σχετικά με τη σύνθεση του εδαφικού ή συνθετικού υποστρώματος και τα προληπτικά υγειονομικά μέτρα στο σπορείο ισχύουν ό,τι αναφέρθηκε για την τομάτα (σελ ). Με τον όρο σπορείο, για τις ανάγκες του μαθήματος, νοούμε το χώρο στρωμάτωσης του σπόρου, αλλά και το χώρο που μεγαλώνουν τα σπορόφυτα στα ατομικά σακουλάκια κ.λπ. μέχρι που θα φυτευτούν στην οριστική τους θέση στο θερμοκήπιο. Το σπορείο μπορεί να είναι ένα μικρό ανεξάρτητο θερμοκήπιο ή να αποτελεί ένα μονωμένο τμήμα του θερμοκηπίου της καλλιέργειας. β. Θερμοκρασία στο σπορείο i. Για τη βλάστηση του σπόρου: C, ιδανική: C ii. Για την ανάπτυξη των σπορόφυτων: - τη νύχτα : C - την ημέρα : C - εξαερισμός : > 27 C Οι κατώτερες θερμοκρασίες εφαρμόζονται όταν υπάρχουν νεφοσκεπείς ημέρες και νύχτες και οι υψηλότερες όταν υπάρχει έντονη ηλιοφάνεια την ημέρα ή ξαστεριά τη νύχτα. Σημειώνεται ότι η μελιτζάνα είναι το πλέον απαιτητικό σε θερμότητα καλλιεργούμενο είδος της οικογένειας των σολανιδών. γ. Φως Η μελιτζάνα είναι εξαιρετικά φωτόφιλο φυτό σε ό,τι αφορά την ανάπτυξή του. Έτσι πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε τα υλικά κάλυψης του σπορείου (γυαλί, πλαστικό κ.λπ.) να είναι καθαρά και να μην εμποδίζουν τη διέλευση της φωτεινής ηλιακής ακτινοβολίας. Στις συνθήκες της χώρας μας και ιδιαίτερα στις φθινοπωρινές 282

16 φυτεύσεις δεν υπάρχει πρόβλημα φυσικού φωτισμού. Όταν χρειαστεί τεχνητός φωτισμός, αυτός παρέχεται από λαμπτήρα πυράκτωσης 400 Watt (1 ανά 2 μ 2 σπορείου). δ. Φροντίδες των φυτών στο σπορείο i. Εμπλουτισμός του σπορείου με διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ). Η θετική επίδραση του εμπλουτισμού της ατμόσφαιρας του σπορείου με ppm CO 2 έχει αναφερθεί στην τομάτα (σελ. 29), ισχύει και για τη μελιτζάνα και, όταν εφαρμόζεται, πρέπει να παρέχεται το επιπλέον CO 2 τουλάχιστο για 8 ώρες την ημέρα. ii. Πότισμα στο σπορείο To νερό που χρησιμοποιείται στο σπορείο πρέπει να είναι καλής ποιότητας και να χαρακτηρίζεται από χαμηλή τιμή αλατότητας έστω και αν έχει διαπιστωθεί ότι τα σπορόφυτα των περισσότερων ποικιλιών μελιτζάνας ανέχονται υδατικό διάλυμα με τιμή ηλεκτρικής αγωγιμότητας μέχρι και 12 έως 18 ds/m (Zurayk et al., 1993). Οι ποσότητες του νερού και η συχνότητα εφαρμογής του ποτίσματος εξαρτώνται από τη φύση του υποστρώματος ανάπτυξης των φυτών, από το στάδιο ανάπτυξης του φυτού και από τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Το χρησιμοποιούμενο νερό δεν πρέπει να είναι κρύο και το πότισμα γίνεται όταν το υπόστρωμα παρουσιάζεται στεγνό στην επιφάνειά του, αλλά πριν το σημείο μαρασμού. Εφαρμόζεται κατά κανόνα με ποτιστήρι τις πρωϊνές ώρες, ώστε να προλάβουν να στεγνώσουν τα φυτά πριν βραδιάσει. Όταν τα φυτά είναι μικρά και ο καιρός ψυχρός και συννεφιασμένος τα ποτίσματα είναι αραιά. Αντίθετα, όταν τα φυτά μεγαλώσουν ή ο καιρός είναι ζεστός και ηλιόλουστος τότε τα ποτίσματα είναι πιο πυκνά. Με το πότισμα ή αν χρειαστεί και με συμπληρωματικούς ψεκασμούς ρυθμίζουμε και το επίπεδο της σχετικής υγρασίας της ατμόσφαιρας του σπορείου, ώστε αυτή να 283

17 κυμαίνεται μεταξύ 70-75%. Υψηλότερα επίπεδα Σ.Υ. ή βρεγμένο φύλλωμα τη νύχτα ή πτώση σταγόνων νερού από το υλικό κάλυψης επί των φυτών ευνοούν την ανάπτυξη και τη διάδοση του βοτρύτη. iii. Λίπανση στο σπορείο Οι ανάγκες των σπορόφυτων σε θρεπτικά στοιχεία καλύπτονται τις πρώτες εβδομάδες από το εδαφικό ή συνθετικό υπόστρωμα. Επειδή όμως τα φυτά της μελιτζάνας παραμένουν στο σπορείο περισσότερο χρόνο απ ό,τι η τομάτα και η πιπεριά, επιβάλλεται συμπληρωματική λίπανση τις τελευταίες εβδομάδες σε υγρή μορφή με το νερό ποτίσματος. Για το λόγο αυτό παρασκευάζεται πυκνό διάλυμα που προκύπτει από τη διάλυση σε ένα (1) λίτρο νερού 120 γρ. νιτρικού καλίου (ΚΝ0 3 ) και 110 γρ. νιτρικής αμμωνίας (ΝΗ 4 Ν0 3 ). Το διάλυμα αυτό πριν χρησιμοποιηθεί αραιώνεται στο νερό του ποτίσματος σε αναλογία 1:200 ή 1:250 και χορηγείται στα φυτά. Γενικός κανόνας που τηρείται κατά την υδρολίπανση είναι ότι ποτέ αυτή δεν εφαρμόζεται σε ξηρό υπόστρωμα για την αποφυγή ζημιών (κάψιμο) των ριζών. Εάν συμβαίνει αυτό, τότε ποτίζουμε αρχικά με καθαρό νερό και αργότερα την ίδια ημέρα ή την επομένη εφαρμόζουμε την υδρολίπανση. iv. Άλλες φροντίδες στο σπορείο Κανονικά το υπόστρωμα (εδαφικό ή συνθετικό) είναι απαλλαγμένο ζιζανίων. Εάν όμως παρουσιαστούν ζιζάνια αυτά απομακρύνονται (βοτανίζονται) το ταχύτερο δυνατόν από το σπορείο. Για την προστασία των φυτών από κρυπτογαμικά παράσιτα εφαρμόζεται πρόγραμμα ψεκασμών με χαλκούχα και άλλα φυτοφάρμακα. Όσο μεγαλώνουν τα σπορόφυτα και προς αποφυγή της αλληλοκάλυψης, σε τακτά χρονικά διαστήματα, αραιώνονται τα γλαστράκια ή τα σακουλάκια. 284

18 v. Εμβολιασμός των φυτών στο σπορείο Τα φυτά των καλλιεργούμενων ποικιλιών μελιτζάνας δεν είναι ανθεκτικά στις ασθένειες και τους ζωϊκούς εχθρούς του εδάφους. Για την αντιμετώπιση των κινδύνων εφαρμόζεται εμβολιασμός των φυταρίων μελιτζάνας σε ανθεκτικά υποκείμενα τομάτας. Τέτοια είναι: - Το ΜΜ, το οποίο είναι ανθεκτικό στη φουζαρίωση και τη βερτιτσιλλίωση. - Το KNVF, το οποίο είναι ανθεκτικό στην πυρηνοχαίτη, τους νηματώδεις, τη βερτιτσιλλίωση και τη φουζαρίωση. Άλλα ανθεκτικά υποκείμενα μελιτζάνας είναι το Solanum latifolium και η Datura innoxia. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι καρποί φυτών μελιτζάνας που εμβολιάζονται στη Datura παρουσιάζουν διαφοροποίηση στο χρώμα και τη γεύση τους, που μπορεί να μεταφερθούν πολλές φορές στους απογόνους με το σπόρο (Forte, 1983). O εμβολιασμός που εφαρμόζεται είναι αυτός με προσέγγιση και με σφήνα στην κορυφή. Για την επιτυχία του εμβολιασμού, ιδιαίτερα με προσέγγιση, πρέπει το πάχος των βλαστών υποκειμένου και εμβολίου να είναι το ίδιο. Επειδή τα φυτά των υποκειμένων μεγαλώνουν πιο γρήγορα από το εμβόλιο, η σπορά της μελιτζάνας γίνεται 1-2 εβδομάδες νωρίτερα. Έτσι σε 5 περίπου εβδομάδες από τη σπορά του υποκειμένου τα φυτά (υποκειμένου και εμβολίου) είναι ίσου πάχους και έτοιμα για τον 285

19 εμβολιασμό. Για τη διευκόλυνση του εμβολιασμού, τα σπορόφυτα του υποκειμένου μεταφυτεύονται αρχικώς σε μεγαλύτερα γλαστράκια ή σακουλάκια τα οποία φέρουν εδαφικό ή συνθετικό υπόστρωμα μέχρι τη μέση τους. Τα σπορόφυτα της μελιτζάνας μεγαλώνουν σε μικρότερα γλαστράκια και λίγο πριν τον εμβολιασμό μεταφυτεύονται στο υπόλοιπο μισό του σακουλακιού που φέρει το υποκείμενο. O εμβολιασμός με προσέγγιση γίνεται με τη διενέργεια δύο αντίθετων λοξών τομών (μία στο υποκείμενο και μία στο εμβόλιο) που φθάνουν μέχρι το κέντρο του βλαστού και σε ύψος περίπου 5 εκ. από το λαιμό. Η ένωση εμβολίου και υποκειμένου γίνεται με την είσοδο της γλωσσίδας του εμβολίου στη σχισμή του υποκειμένου και το δέσιμο της ένωσης με πλαστική ταινία ή ράφια (Σχήμα 26). Αμέσως μετά τα φυτά μεταφέρονται σε σκιερό 286

20 μέρος και η θερμοκρασία του αέρα διατηρείται σταθερή ημέρα και νύχτα στους C (Γραφιαδέλλης, 1980). Δύο με τρεις εβδομάδες μετά τη διενέργεια του εμβολιασμού κόβεται η ρίζα του εμβολίου (μελιτζάνας) και το πάνω από το σημείο εμβολιασμού τμήμα του βλαστού του υποκειμένου (τομάτα, ντατούρα κ.λπ.). Η συγκόλληση των ιστών έχει αποκατασταθεί και ισχυροποιηθεί και λίγες μέρες αργότερα τα φυτά μπορούν να μεταφυτευτούν στην οριστική τους θέση στο θερμοκήπιο. Στην περίπτωση του εμβολιασμού με σφήνα στην κορυφή, ο βλαστός του υποκειμένου στο σημείο εμβολιασμού τέμνεται σε σχήμα V με δύο λοξές τομές που συγκλίνουν στο κέντρο. Αντιθέτως ο βλαστός του εμβολίου (μελιτζάνας) τέμνεται σε σχήμα σφήνας. Η σφήνα του εμβολίου εισέρχεται στην κοιλότητα V του υποκειμένου και το σημείο της ένωσης δένεται με ταινία ή ράφια (Σχήμα 27). Τα εμβολιασμένα φυτά διατηρούνται σε συνθήκες που αναφέρθηκαν ήδη στον εμβολιασμό με προσέγγιση. Οι αποδόσεις και η ποιότητα των καρπών της μελιτζάνας που είναι εμβολιασμένη επί τομάτας είναι εξίσου καλές όπως στα αυτόριζα φυτά μελιτζάνας. Η επίδραση της ντατούρας και του S. latifolium επί των καρπών της εμβολιασμένης μελιτζάνας αναφέρθηκαν προηγουμένως (σελ. 285). 5. Καλλιέργεια μελιτζάνας στο θερμοκήπιο α. Προετοιμασία εδάφους - Βασική λίπανση Η μελιτζάνα προτιμά εδάφη βαθιά, μέσης μέχρι ελαφράς σύστασης, γόνιμα, πλούσια σε οργανική ουσία, καλά στραγγιζόμενα, απαλλαγμένα από άλατα και με ph μεταξύ 6,0 και 7,2 (δηλ. εδάφη ουδέτερα ή ελαφρώς όξινα). Όξινα ή μετρίως όξινα εδάφη είναι ανεπιθύμητα στη μελιτζάνα γιατί προκαλούν άφθονη ανθόρροια, μειωμένη καρπόδεση, μείωση της ζωηρότητας των φυτών και, συνεπώς, μειωμένη παραγωγή. Τα όξινα εδάφη, εφόσον δεν είναι δυνατό να αποφευχθεί η χρήση τους, χρειάζονται 287

21 ασβέστωση για μείωση της οξύτητάς τους (δες τομάτα σελ. 37). Τα συνεκτικά και δύσκολα στη στράγγιση εδάφη προκαλούν ασφυξία στις ρίζες και περιορίζουν τη βλάστηση των φυτών. Η περίσσεια αλάτων απομακρύνεται με απόπλυση του εδάφους. Η κατεργασία και η απολύμανση του εδάφους γίνεται όπως στην τομάτα (σελ. 38). Για τον καθορισμό της βασικής λίπανσης πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες της καλλιέργειας σε θρεπτικά στοιχεία. Κατά τον Musard (1980) μία καλή ανοιξιάτικη καλλιέργεια ενός στρέμματος μελιτζάνας απαιτεί 40 μονάδες αζώτου (Ν), 12 μονάδες Ρ 2 Ο 5, 40 μονάδες Κ 2 Ο και 8 μονάδες MgO. Mε τη βασική λίπανση χορηγούνται 10 μονάδες Ν, ολόκληρος ο φωσφόρος και το μαγνήσιο και περίπου το μισό του καλίου. Συγκεντρώσεις 90 ppm N και 20 ppm φωσφόρου στο έδαφος θεωρούνται ικανοποιητικές για τη μελιτζάνα (Ολύμπιος, 1994). Για την εξασφάλιση των ανωτέρω επιπέδων των θρεπτικών στοιχείων προστίθενται στο έδαφος με τη βασική λίπανση: - χωνεμένη κοπριά : 3-4 τόνοι/στρέμμα - τριπλό υπερφωσφορικό ( ) : 80 κιλά/στρέμμα - θειικό καλιομαγνήσιο ( ) : 60 κιλά/στρέμμα Η ενσωμάτωση της κοπριάς και των λιπασμάτων στο έδαφος γίνεται όπως και στην τομάτα (σελ ). Οι υπόλοιπες ποσότητες αζώτου και καλίου χορηγούνται στα φυτά με την επιφανειακή λίπανση. Σε καλλιέργειες μελιτζάνας που συνεχίζονται ως αργά το φθινόπωρο χορηγούνται επιπλέον μονάδες αζώτου και καλίου (Musard, 1980). Σημειώνεται ότι η μελιτζάνα είναι απαιτητική στο μαγνήσιο και πολύ ευαίσθητη στην έλλειψή του. Γι αυτό, μολονότι με τη βασική λίπανση προστίθενται αρκετές ποσότητες μαγνησίου, πρέπει να ελέγχεται η κατάσταση των φυτών κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας και αν σημειωθούν συμπτώματα έλλειψης, για διάφορους λόγους, πρέπει να προστεθεί το συγκεκριμένο στοιχείο με την επιφανειακή λίπανση. 288

22 Σε περίπτωση ακατάλληλου εδάφους η καλλιέργεια της μελιτζάνας μπορεί να διενεργηθεί με επιτυχία σε εκτός εδάφους υποστρώματα (ΝFΤ, πετροβάμβακας, κομπόστα, μπάλα άχυρου, περλίτης κ.λπ.). β. Μεταφύτευση - Εποχές μεταφύτευσης στο θερμοκήπιο Η διαδικασία μεταφύτευσης είναι η ίδια που αναφέρθηκε για την τομάτα (σελ ) και πρέπει να τηρείται με σχολαστικότητα. Κυρίως ενδιαφέρει η υγιεινή κατάσταση των φυτών και ιδιαίτερα της ρίζας. Η ρίζα πρέπει να είναι καλά αναπτυγμένη στο γλαστράκι και να έχει χρώμα λευκό. Κάθε χρωματισμός προκαλεί την υποψία προσβολής της ρίζας από ασθένειες ή επικράτησης δυσμενών συνθηκών στη ριζόσφαιρα. Σπουδαίο ρόλο στην επιτυχία της μεταφύτευσης παίζει η θερμοκρασία του εδάφους, και έχει βρεθεί ότι η καταλληλότερη είναι μεταξύ C. Εάν το έδαφος είναι ψυχρότερο και δε μπορεί να αναβληθεί η μεταφύτευση, τότε σχηματίζονται στις γραμμές φύτευσης ψηλά αναχώματα (σαμάρια). Το έδαφος του αναχώματος εκτίθεται καλύτερα και περισσότερο στην ηλιακή ακτινοβολία, θερμαίνεται περισσότερο και ευνοείται η ανάπτυξη των ριζών στο χώρο του αναχώματος. Ο καταλληλότερος χρόνος μεταφύτευσης είναι όταν τα φυτά αποκτήσουν τέσσερα πραγματικά φύλλα (περίπου 15 εκ. ύψος). Αυτό επιτυγχάνεται σε 6-10 εβδομάδες από την ημέρα σποράς, ανάλογα με την εποχή και τις συνθήκες στο σπορείο. Η φύτευση γίνεται σε απλές γραμμές που απέχουν μεταξύ τους εκ. ή σε διπλές γραμμές που απέχουν μεταξύ τους εκ. και παρεμβάλλεται διάδρομος πλάτους 100 εκ. Τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα κάθε συστήματος είναι τα ίδια όπως και στην τομάτα (σελ ). Η απόσταση των φυτών επί της γραμμής εξαρτάται από τον αριθμό των βλαστών που θα αφεθούν ανά φυτό και από το χρόνο παραμονής της φυτείας στο θερμοκήπιο. Έτσι αν σε κάθε φυτό αφεθούν 3-289

23 4 βλαστοί τότε η απόσταση μεταξύ των φυτών είναι συνήθως εκ. στις απλές γραμμές και 50 εκ. στις διπλές γραμμές. Πολλοί βλαστοί ανά φυτό αφήνονται όταν η διάρκεια της φυτείας είναι μεγάλη. Αντίθετα, στις φυτείες που διαρκούν μικρό χρονικό διάστημα (μερικούς μήνες παραγωγής), η πυκνή φύτευση με λίγους βλαστούς ανά φυτό δίνει υψηλή παραγωγή και μεγαλύτερους καρπούς. Μεγάλος αριθμός βλαστών ανά φυτό συνεπάγεται μεγάλο αριθμό αλλά μικρού βάρους καρπών ανά φυτό. Ο αριθμός των βλαστών ανά φυτό επηρεάζεται και από την εποχή φύτευσης. Στις φθινοπωρινές φυτεύσεις ο αριθμός των βλαστών ανά φυτό είναι μικρός (2-3), ενώ σε όψιμες χειμωνιάτικες φυτεύσεις ο αριθμός βλαστών ανά φυτό μπορεί να είναι μεγαλύτερος από 3. Υπάρχει όμως και το μονοστέλεχο σύστημα, αλλά τότε ο αριθμός των φυτών στο στρέμμα είναι μεγαλύτερος. Έτσι, μπορεί να λεχθεί ότι ο αριθμός των φυτών στο στρέμμα θερμοκηπίου κυμαίνεται από Η φύτευση της μελιτζάνας στο θερμοκήπιο, ανάλογα με το στόχο της καλλιέργειας και το γεωγραφικό διαμέρισμα της χώρας, μπορεί να είναι: i. Φθινοπωρινή φύτευση (εφαρμόζεται στην Ν. Ελλάδα) - σπορά : αρχές Αυγούστου - μεταφύτευση στο θερμοκήπιο: τέλη Σεπτεμβρίου, αρχές Οκτωβρίου - αρχή συγκομιδής : Νοέμβριος - Ιανουάριος - διάρκεια συγκομιδής : 6-7,5 μήνες ii. Πρώϊμη χειμωνιάτικη φύτευση (Πελοπόννησος, νησιά) - σπορά : αρχές Νοεμβρίου - μεταφύτευση στο θερμοκήπιο: τέλη Δεκεμβρίου - τέλη Ιανουαρίου - αρχή συγκομιδής : αρχές Απριλίου 290

24 - διάρκεια συγκομιδής : 4 μήνες iii. Όψιμη χειμωνιάτικη φύτευση (Β. Ελλάδα) - σπορά : αρχές Ιανουαρίου - μεταφύτευση στο θερμοκήπιο: Φεβρουάριος - αρχή συγκομιδής : αρχές Μαΐου - διάρκεια συγκομιδής : 3 μήνες άνοιξη - καλοκαίρι και 2-3 μήνες το φθινόπωρο Πολλοί παραγωγοί που φυτεύουν το χειμώνα (πρώϊμα ή όψιμα), κλαδεύουν τα φυτά μελιτζάνας τον Αύγουστο, τα λιπαίνουν και τα ποτίζουν, οπότε τα φυτά φορτσάρουν το Σεπτέμβριο δίνοντας νέους βλαστούς, οι οποίοι παράγουν καρπούς μέχρι και τέλη Νοεμβρίου. γ. Συνθήκες θερμοκηπίου και περιποιήσεις των φυτών i. Θερμοκρασία εδάφους Πολύ καλή ανάπτυξη των φυτών, πρωΐμιση της παραγωγής και υψηλή ολική απόδοση επιτυγχάνεται όταν η θερμοκρασία του εδάφους διατηρείται σταθερά σε επίπεδα πάνω από 17 C (Ολύμπιος, 1994). Ικανοποιητικά όμως αποτελέσματα επιτυγχάνονται και όταν η θερμοκρασία εδάφους διατηρείται πάνω από 15 C (Musard, 1980). H εδαφοκάλυψη με φύλλα πλαστικού (μαύρο, διαφανές κ.λπ.) προκαλεί πρωΐμηση της παραγωγής κατά ημέρες και αύξηση της απόδοσης και τούτο αποδίδεται στην αύξηση της θερμοκρασίας του εδάφους. Υψηλές 291

25 θερμοκρασίες του εδάφους (25-32 C), συνδυαζόμενες ακόμη και με χαμηλές θερμοκρασίες αέρα τη νύχτα (8-13 C), προκαλούν επιτάχυνση της ανάπτυξης των φυτών το χειμώνα. Ο ίδιος συνδυασμός θερμοκρασιών εδάφους-αέρα δεν έχει καμία επίδραση στην ανάπτυξη των φυτών το καλοκαίρι. Οι υψηλές θερμοκρασίες εδάφους το χειμώνα βελτιώνουν το χρώμα των καρπών (Nothmann et al., 1978). ii. Θερμοκρασία αέρα Η μελιτζάνα, όπως προαναφέρθηκε, είναι το πιο απαιτητικό σε θερμοκρασία είδος της οικογένειας των σολανιδών. Έτσι, τον πρώτο μήνα από την εγκατάσταση των φυτών στο θερμοκήπιο, η θερμοκρασία δεν πρέπει να είναι χαμηλότερη από 16 C (Musard, 1980). Xαμηλότερες θερμοκρασίες επηρεάζουν δραματικά τα άνθη και λιγότερο τη βλάστηση (Romano & Leonardi, 1994 και Abak & Guler, 1994). Σε θερμοκρασίες C τα άνθη παραμορφώνονται, οι στύλοι γίνονται μικροί, τα σέπαλα υπερτροφικά, η γύρη χάνει σταδιακά τη βιωσιμότητά της (Abak & Guler, 1994) και οι καρποί είναι κακόσχημοι και κακοχρωματισμένοι, στερούνται δε και σπόρων. Η σμίκρυνση των στύλων όταν είναι υπερβολική μπορεί να οδηγήσει σε αδυναμία καρπόδεσης (Πάσσαμ και Μπολμάτης, 1996). Η ελάχιστη θερμοκρασία για τη φυσιολογική επικονίαση και την ανάπτυξη του γυρεοσωλήνα είναι γύρω στους 20 C. Προκειμένου να ικανοποιηθούν οι αναγκαίες συνθήκες άφθονης ανθοφορίας και επικονίασης των ανθέων, η θερμοκρασία στο θερμοκήπιο συνιστάται να είναι: - τη νύχτα : C - την ημέρα : C - εξαερισμός : >27-28 C Οι υψηλές θερμοκρασίες εφαρμόζονται όταν υπάρχει ηλιοφάνεια την ημέρα και γίνεται εμπλουτισμός του θερμοκηπίου με CO 2 καθώς και όταν οι νύχτες είναι ξάστερες. Οι χαμηλές όταν υπάρχει συννεφιά την ημέρα ή τη νύχτα. Όταν ολοκληρωθεί η ανθοφορία και η καρπόδεση, η θερμοκρασία τη νύχτα πρέπει να 292

26 μειωθεί στους C προκειμένου να ενθαρρυνθεί η ανάπτυξη των καρπών. Υψηλές θερμοκρασίες την ημέρα (30-34 C) επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των βλαστικών μερών της μελιτζάνας, αλλά ευνοούν την ανάπτυξη των καρπών (La Malfa, 1993). Μάλιστα καλύτερα αποτελέσματα στην ανάπτυξη των καρπών σημειώνονται όταν η διαφορά θερμοκρασίας ημέρας και νύχτας είναι 5-7 C. Η επίτευξη όμως τόσο υψηλών θερμοκρασιών σε καλλιέργειες της χειμερινής περιόδου είναι αντιοικονομικός στόχος και, τουλάχιστον με τις τρέχουσες τιμές των καυσίμων, δεν πρέπει να συνιστάται στους καλλιεργητές. Έτσι, όταν αρχίσει η συγκομιδή, η θερμοκρασία ημέρας μπορεί το χειμώνα να διατηρηθεί στους C, οπότε και η θερμοκρασία νύχτας μπορεί να μειωθεί ακόμη περισσότερο (π.χ. στους 15 C), προκειμένου να ενθαρρυνθεί η ανάπτυξη των βλαστικών μερών του φυτού. Τέτοιο καθεστώς θερμοκρασιών ημέρας - νύχτας είναι πολύ εύκολο και σχεδόν ανέξοδο να επιτευχθεί στα θερμοκήπια της χώρας μας την άνοιξη. Μεγαλύτερη διαφορά στη θερμοκρασία ημέρας-νύχτας προκαλεί συσσώρευση μικροσταγονιδίων νερού στην επιφάνεια του καρπού τις πρώτες μετά την ανατολή του ήλιου ώρες, γεγονός που βοηθάει στη διάδοση του βοτρύτη. Ο κίνδυνος ελαχιστοποιείται με συνεχή εξαερισμό του θερμοκηπίου. iii. Φως Αναφέρθηκε ήδη σε προηγούμενο κεφάλαιο ότι η μελιτζάνα είναι φωτόφιλο φυτό. Φυτά μελιτζάνας που δέχονται όλο το φάσμα της ηλιακής ακτινοβολίας αναπτύσσονται πολύ καλύτερα απ ό,τι φυτά που μεγαλώνουν κάτω από υλικά που απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία. Εάν η ελλιπής ακτινοβολία συνδυαστεί με χαμηλές θερμοκρασίες, τότε τα φύλλα γίνονται πλατύτερα και λεπτότερα, δε γονιμοποιούνται τα άνθη, μειώνεται ο αριθμός των καρπών και επ αυτών που δένουν παρουσιάζεται αυξημένο το ποσοστό των κακοσχηματισμένων και κακοχρωματισμένων καρπών. Γίνεται λοιπόν φανερό ότι το είδος του πλαστικού που 293

27 καλύπτει το θερμοκήπιο μπορεί να επηρεάσει αποφασιστικά την ολική απόδοση και την ποιότητα της παραγωγής. Κάλυψη του εδάφους του θερμοκηπίου, ιδιαίτερα το χειμώνα που η ένταση του φωτός είναι μικρή, με πλαστικό γαλακτώδους χρώματος ευνοεί την καλλιέργεια μελιτζάνας με τρεις τρόπους: την αύξηση της θερμοκρασίας του εδάφους, την αύξηση του φωτισμού από αντανάκλαση και την μείωση των προσβολών από τον αλευρώδη, ο οποίος τρέπεται σε φυγή ενοχλούμενος από το φως της αντανάκλασης προς την κάτω επιφάνεια των φύλλων. iv. Σχετική υγρασία Για την αποφυγή κινδύνων μόλυνσης και διάδοσης κρυπτογαμικών ασθενειών, και ιδιαίτερα του βοτρύτη, το επίπεδο της σχετικής υγρασίας (Σ.Υ.) στο θερμοκήπιο δεν πρέπει να είναι πολύ υψηλό, πόσο μάλλον η ατμόσφαιρα να είναι υπέρκορη. Επίσης πρέπει να αποφεύγονται απότομες διακυμάνσεις της Σ.Υ. επειδή οδηγούν σε ακανόνιστη βλάστηση. Το συνιστώμενο επίπεδο Σ.Υ. πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 70-80% (Γραφιαδέλλης, 1980). Για τη διατήρηση της σχετικής υγρασίας του θερμοκηπίου λαμβάνονται όλα εκείνα τα μέτρα που αναφέρθηκαν στην τομάτα (σελ. 74). v. Ποτίσματα Η ποσότητα του νερού ανά πότισμα και η συχνότητα των ποτισμάτων εξαρτώνται από τον εδαφικό τύπο, την εποχή του έτους, το σύστημα άρδευσης, το στάδιο ανάπτυξης του φυτού, την ποικιλία, την εμπειρία του καλλιεργητή κ.λπ. Πάντως η εφαρμογή του ποτίσματος γίνεται πριν το σημείο μαρασμού, οπότε το έδαφος είναι αρκετά ξηραμένο. Για τους τρόπους και τις μεθόδους άρδευσης ισχύουν τα ίδια με την τομάτα (σελ ). Γενικά μπορεί να λεχθεί ότι μ 3 νερό στο στρέμμα θεωρητικά καλύπτουν τις ανάγκες μιας συνήθους καλλιεργητικής περιόδου μελιτζάνας στο θερμοκήπιο, εφόσον εφαρμόζεται η μέθοδος της στάγδην άρδευσης. 294

28 Η ποιότητα του νερού παίζει μεγάλο ρόλο στην απόδοση της μελιτζάνας και φαίνεται ότι όταν η ηλεκτρική αγωγιμότητα του νερού, που οφείλεται στην ολική αλατότητα, είναι μικρότερη από 1,7 dsm -1 και η περιεκτικότητα του νερού σε βόριο είναι μέχρι 2 χλσγρ. στο λίτρο δεν υπάρχει αρνητική επίπτωση στην απόδοση της καλλιέργειας. Νερό με υψηλότερα επίπεδα τόσο της ολικής αλατότητας όσο και του βορίου πρέπει να χρησιμοποιείται με επιφύλαξη για πότισμα της μελιτζάνας. Αυξημένες ποσότητες χλωριούχου νατρίου (NaCl) στο νερό άρδευσης, ιδίως στις υδροπονικές καλλιέργειες, προκαλούν μείωση στην απορροφητικότητα από τα ηλικιωμένα φυτά του καλίου, μείωση της περιεκτικότητας των καρπών και των φύλλων σε ασβέστιο και μείωση της περιεκτικότητας των νεαρών φύλλων σε μαγνήσιο (Σάββας, 1996). Ορατά συμπτώματα τοξικότητας νατρίου ή χλωρίου μπορεί να μην εμφανιστούν ακόμη και όταν η περιεκτικότητα του νερού άρδευσης σε NaCl φθάσει σε 60 mmol, όμως προκαλείται μείωση της μεν φυλλικής επιφάνειας κατά 25%, της δε παραγωγής καρπών μέχρι και 50% (Σάββας, 1996). Έχει παρατηρηθεί ότι άρδευση των φυτών με νερό που περιέχει περισσότερο από 10 mμ NaCl έχει ως συνέπεια την αύξηση της περιεκτικότητας των καρπών σε νάτριο και χλώριο, γεγονός που ενδεχομένως θα βελτίωνε τη γεύση των καρπών μελιτζάνας, εάν βεβαίως αυτοί καταναλώνονταν ωμοί. Επειδή αυτό δε συμβαίνει, η επίδραση τέτοιων επιπέδων NαCl στο νερό άρδευσης περιορίζεται κυρίως στη μείωση της παραγωγής ανά φυτό και ανά στρέμμα (Chartzoulakis et al., 1995). vi. Επιφανειακή λίπανση Η επιφανειακή λίπανση, ως συνέχεια της βασικής λίπανσης, έρχεται να καλύψει κυρίως τις ανάγκες των φυτών σε άζωτο και κάλιο. Εάν βεβαίως συνδυαστεί στην εφαρμογή της με τα ποτίσματα (υγρή λίπανση) τότε στοχεύει και στη σωστή διαχρονική κατανομή των λιπασμάτων αυτών, ανάλογα με το γονότυπο (Zornoza et al., 1995) και το βλαστικό στάδιο των φυτών της μελιτζάνας. Η επιφανειακή λίπανση 295

29 αρχίζει να εφαρμόζεται 3-4 εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση στο θερμοκήπιο, όταν τα φυτά έχουν απλώσει τις πρώτες νέες τους ρίζες και συνεπώς αρχίζουν να εγκαθίστανται στη νέα τους θέση. Το πρόγραμμα επιφανειακής λίπανσης το οποίο συνιστάται από τον Ολύμπιο (1994) για τη μελιτζάνα έχει ως εξής: - Στην αρχική λίπανση (υδρολίπανση) η αναλογία Ν:Κ 2 Ο είναι 1 : 1 και επιτυγχάνεται με διάλυση σε ένα λίτρο νερό 120 γρ. νιτρικού καλίου (ΚΝΟ 3 ) και 110 γρ. νιτρικής αμμωνίας (ΝΗ 4 ΝΟ 3 ). Το πυκνό αυτό διάλυμα αραιώνεται με το νερό της άρδευσης σε αναλογία 1 : 200 και ποτίζονται τα φυτά. - Εάν με την εφαρμογή της ανωτέρω υδρολίπανσης παρατηρηθεί βλαστομανία, τότε γίνεται προσωρινή μείωση του Ν και αύξηση του Κ ώστε να επιτευχθεί η σχέση Ν : Κ 2 0 = 1 : 2. Αυτό γίνεται με διάλυση σε 1 λίτρο νερού 160 γρ. ΚΝΟ 3 και 50 γρ. ΝΗ 4 ΝΟ 3 και αραίωση του πυκνού διαλύματος στο νερό της άρδευσης σε αναλογία 1 : Εάν η βλάστηση είναι φτωχή, τότε ενισχύεται το Ν και μειώνεται το Κ, έτσι που να επιτευχθεί η σχέση Ν : Κ 2 Ο = 2 : 1. Αυτό γίνεται με διάλυση 70 γρ. ΚΝΟ 3 και 140 γρ. ΝΗ 4 ΝΟ 3 σε 1 λίτρο νερού, και αραίωση του πυκνού διαλύματος στο νερό της άρδευσης σε αναλογία 1 : 200. Η ακριβής σχέση των θρεπτικών στοιχείων στο διάλυμα καθορίζεται από το γονότυπο (Zornoza et al., 1995) και επηρεάζει άμεσα την ποιότητα των καρπών. Έτσι το επίπεδο του καλίου επηρεάζει τα μέγιστα τη συγκέντρωση υδατανθράκων και ειδικότερα του αμύλου και της σακχαρόζης στην ψύχα του καρπού, επειδή διευκολύνει τη μετακίνηση των σακχάρων προς τους καρπούς, ενώ υψηλά επίπεδα φωσφόρου στο θρεπτικό διάλυμα έχουν ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα στη συγκέντρωση σακχάρων στους καρπούς μελιτζάνας (Villora et al., 1995). Άλλα θρεπτικά στοιχεία (κύρια στοιχεία ή ιχνοστοιχεία) προστίθενται στην υγρή λίπανση μόνο αν υπάρχουν ενδείξεις έλλειψής τους. 296

30 vii. Εμπλουτισμός με CO 2 Αν και ο εμπλουτισμός της ατμόσφαιρας του θερμοκηπίου μίας καλλιέργειας μελιτζάνας με ppm CO 2 είναι κοινή πρακτική στις χώρες της Β. Αμερικής και της ΒΔ Ευρώπης, στην Ελλάδα σπανίως εφαρμόζεται. Για τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από την επιπλέον χορήγηση CO 2 δες το αντίστοιχο κεφάλαιο στην τομάτα (σελ ). Πρέπει όμως να σημειωθεί εδώ ότι οι υψηλές συγκεντρώσεις CO 2 στο θερμοκήπιο προκαλούν κιτρίνισμα στις κορυφές των νεαρών φύλλων των φυτών μελιτζάνας που συνδυάζεται και με τη μειωμένη μεταφορά του βορίου στις ταχέως αναπτυσσόμενες κορυφές, λόγω της μειωμένης διαπνοής των φυτών, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες ή τις νεφοσκεπείς ημέρες της άνοιξης. Μολονότι τα φυτά παρουσιάζουν χλωρωτικά φαινόμενα στα φύλλα τους η παραγωγή καρπών αυξάνεται τουλάχιστον κατά 10-25% (Nederhoff & Buitelaar, 1992 και Kreij & Basar, 1997). viii. Υποστύλωση και χλωρά κλαδέματα Το κεντρικό στέλεχος αλλά και οι πλάγιοι βλαστοί της μελιτζάνας έχουν αρκετή αντοχή ώστε να υποβαστάξουν το βάρος των καρπών που φέρουν επάνω τους. Έτσι, η υποστύλωση παίρνει το χαρακτήρα διευθέτησης των βλαστών στο χώρο (μικρότερη γωνία ως προς την κατακόρυφο) για καλύτερη εκμετάλλευση του θερμοκηπίου, που προέρχεται από την αύξηση του αριθμού των φυτών στο στρέμμα ή την αύξηση του αριθμού των βλαστών ανά φυτό. Όταν το φυτό φθάσει σε ύψος περίπου 30 εκ., το κεντρικό στέλεχος δένεται με σπάγγο στο σύρμα υποστύλωσης όπως και στην τομάτα (σελ ). Με την εμφάνιση του πρώτου άνθους εμφανίζονται και οι πρώτοι πλευρικοί βλαστοί, από τους οποίους επιλέγουμε 2-3 κύριους τους οποίους δένουμε (ένα-ένα χωριστά) στα σύρματα υποστύλωσης. Όλοι οι μετέπειτα εκφυόμενοι πλάγιοι βλαστοί αφαιρούνται το συντομότερο δυνατό, ώστε οι 297

31 πληγές που δημιουργούνται να είναι οι μικρότερες και να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος εισόδου στο φυτό των επιβλαβών μικροοργανισμών. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται κάθε εβδομάδα. Εναλλακτικό σύστημα είναι είτε το κλάδεμα των δευτερογενών βλαστών, που προέρχονται από τους 2-3 κύριους βλαστούς, σε μήκος τέτοιο που να φέρουν έναν καρπό και τρία φύλλα, είτε αυτοί να μείνουν ακλάδευτοι. Όλα τα προαναφερθέντα συστήματα κλάδευσης συμβάλλουν θετικά στην ανάπτυξη των 2-3 κυρίων βλαστών και στην αύξηση της ποσότητας καρπών πρώτης ποιότητας, αλλά δεν επηρεάζουν τη συνολική ποσότητα των συγκομιζομένων καρπών (Paksoy & Akilli, 1994). Με τον όρο χλωρά κλαδέματα νοείται η αφαίρεση: των πλάγιων βλαστών (όπως προαναφέρθηκε), των γηρασμένων φύλλων, των δευτερευόντων ανθέων (δες κατωτέρω), της ξηράς στεφάνης από τους καρπούς, μερικών φύλλων που βρίσκονται κοντά στην κορυφή του βλαστού, των προσβλημένων από ασθένειες μερών του φυτού (φύλλα, άνθη, καρποί κ.λπ.). Με την αφαίρεση των φύλλων (γηρασμένων της βάσης ή νεαρών της κορυφής) επιδιώκεται η διευκόλυνση της κυκλοφορίας του αέρα για ρύθμιση της υγρασίας και της θερμοκρασίας και η εύκολη πρόσβαση του ηλιακού φωτός στα άνθη και τους καρπούς. Με την απομάκρυνση της ξηρής στεφάνης από τους αναπτυσσόμενους καρπούς μειώνεται ο κίνδυνος μόλυνσής τους από το βοτρύτη, επειδή αυτή απορροφάει σα σφουγγάρι το νερό και δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης του μύκητα. Κορυφολόγημα διενεργείται μόνο τον Αύγουστο μήνα όταν ο παραγωγός σχεδιάζει να ανανεώσει τη φυτεία για φθινοπωρινή παραγωγή καρπών από τα αναβλαστημένα στελέχη, όπως ήδη προαναφέρθηκε. 6. Ανάπτυξη του καρπού της μελιτζάνας 298

32 Σχετικά με τη γονιμοποίηση των ανθέων και την καρπόδεση έγινε αναφορά στο κεφάλαιο περί της επίδρασης της θερμοκρασίας (σελ. 292). Για τη γονιμοποίηση των ανθέων σε θερμοκρασίες κάτω των 18 C, όταν οι μέλισσες δεν μπορούν να πετάξουν, για επικονιαστής των ανθέων μπορεί να χρησιμοποιηθεί το υμενόπτερο Bombus terrestris (Griffiths & Robberts και van den Eijnde, 1994) με πολύ καλά αποτελέσματα. Με τη χρήση του B. terrestris μπορεί ταυτόχρονα να εφαρμοστεί πρόγραμμα βιολογικής καταπολέμησης του αλευρώδους με τον εντομοπαθογόνο μύκητα Paecilomyces fumosoroseus (σκεύασμα PrefeRal WG) ο οποίος είναι εντελώς ακίνδυνος για τον B. terrestris (Sterk et al., 1995). Όμως το άνθος της μελιτζάνας (συγκεκριμένα η ωοθήκη τους) μπορεί να εξελιχθεί σε καρπό χωρίς τη γονιμοποίησή του, οπότε ο καρπός δεν περιέχει σπόρους. Δηλαδή λαμβάνει χώρα παρθενοκαρπία. Το φαινόμενο συμβαίνει πιο συχνά σε χαμηλές θερμοκρασίες (<15 C), ενώ σε κανονικές θερμοκρασίες (>18 C) τα άνθη γονιμοποιούνται σε μεγάλο ποσοστό. Η ταχύτητα εξέλιξης του άνθους σε καρπό καθορίζει και το τελικό βάρος του καρπού κατά την ωρίμασή του (Ολύμπιος, 1994). Η ταχύτητα ανάπτυξης του καρπού και η πρωϊμότητα της παραγωγής εξαρτάται από: - τη δύναμη του άνθους και - τη διαφορά θερμοκρασίας ημέρας και νύχτας. Η δύναμη του άνθους είναι ανάλογη του μεγέθους τους και έτσι οποιοδήποτε μέτρο συντελεί στην αύξηση του μεγέθους του άνθους συντελεί και στην πρωΐμιση της παραγωγής. Η αποκατάσταση της ισορροπίας μεταξύ βλάστησης και καρποφορίας είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να κάνει ο παραγωγός για την παραγωγή μεγάλου μεγέθους ανθέων. Η ισορροπία αυτή επιτυγχάνεται με τη ρύθμιση των αρδεύσεων και της επιφανειακής λίπανσης, όπως προαναφέρθηκε (σελ ). 299

33 Αναφορικά με τη διαφορά θερμοκρασίας ημέρας και νύχτας, αυτή πρέπει να είναι μεταξύ 5-7 C. Όταν η θερμοκρασία της νύχτας είναι το ίδιο υψηλή με εκείνη της ημέρας, υπάρχει ο κίνδυνος να μην εξελιχθούν οι καρποί και να υπάρξει πλήρης αποτυχία της παραγωγής. Θερμοκρασίες χαμηλότερες των 13 C έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της ανάπτυξης τόσο του καρπού όσο και του φυτού. Η μείωση αυτή κλιμακώνεται ανάλογα με το ρυθμό πτώσης της θερμοκρασίας (Romano & Leonardi, 1994). Τα δευτερεύοντα άνθη παράγουν καρπούς που μπορεί ή να σταματήσουν να αναπτυχθούν ή να αποκτήσουν μικρό μέγεθος αμφίβολης εμπορευσιμότητας. Γι αυτό και στις χώρες της ΒΔ Ευρώπης τα δευτερεύοντα άνθη αφαιρούνται. Στη χώρα μας μία τέτοια τεχνική μάλλον δεν προσφέρει θετικό οικονομικό αποτέλεσμα και για το λόγο αυτό δεν εφαρμόζεται. 7. Υποβοήθηση της καρπόδεσης Όπως ήδη προαναφέρθηκε, σε χαμηλές θερμοκρασίες (<15 C) και συνθήκες χαμηλού φωτισμού η παραγωγή των ανθέων είναι δύσκολη, αλλά το σπουδαιότερο είναι ότι δε γίνεται γονιμοποίηση των ανθέων λόγω του ότι η γύρη χάνει τη 300

34 βιωσιμότητά της και δεν αναπτύσσεται ο γυρεοσωλήνας. Σε τέτοιες συνθήκες είναι αδύνατη η καρπόδεση χωρίς τη χρήση καρποδετικών ορμονών (Musard, 1980). Στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες μελιτζάνας της χώρας μας, την περίοδο του χειμώνα, όπου ως επί το πλείστον γίνεται αντιπαγετική προστασία και όχι κανονική θέρμανση, τόσο η θερμοκρασία του χώρου όσο και ο φωτισμός είναι σε χαμηλά επίπεδα και επιβάλλεται η υποβοήθηση της ανάπτυξης της αγονιμοποίητης ωοθήκης σε καρπό με ρυθμιστικές ουσίες. Ο Ολύμπιος (1994) συνιστά τα παρακάτω προγράμματα: - Σε ανοιχτά άνθη εφαρμόζεται η αυξίνη β-νοα (β-ναφθοξεικό οξύ) σε συγκέντρωση 60 ppm κάθε 14 ημέρες. - Σε ανοιχτά άνθη συνδυασμένη χρήση 60 ppm β-νοα και 30 ppm 6-BAP(6- βενζυλαμινοπουρίνης), κάθε 14 ημέρες, δίδει καλύτερα αποτελέσματα απ ό,τι η χρήση μόνο της β-νοα. - Σε ανοιχτά άνθη η εφαρμογή 2,5 ppm της ορμόνης 2,4-D (2,4 δίχλωροφαινοξυ-οξεικό οξύ) δίνει θετικά αποτελέσματα, όπως επίσης και η εφαρμογή 20 ppm της αυξίνης 4-CPA. - Σε ολόκληρο το φυτό γίνεται ψεκασμός με 250 ppm του παρεμποδιστή Oraset (n-meta-totyl-phthalamic-acid) κάθε 14 ημέρες, όταν έχει ανοίξει μεγάλος αριθμός ανθέων. Και η τεχνική αυτή αυξάνει την πρώϊμη παραγωγή καρπών. Την άνοιξη, που βελτιώνονται οι συνθήκες φωτισμού και θερμοκρασίας, δεν είναι αναγκαία η χρήση ορμονών και η καρπόδεση επιτυγχάνεται φυσιολογικά με δόνηση των ανθέων (δες τομάτα σελ. 128). Καλύτερα αποτελέσματα λαμβάνονται όταν η δόνηση γίνεται δύο φορές την εβδομάδα. Δόνηση των ανθέων σε συνδυασμό με χρήση ορμονών μπορεί να γίνει την περίοδο του χειμώνα, τις ημέρες που επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες και ηλιοφάνεια. 8. Συγκομιδή των καρπών 301

35 Οι καρποί της μελιτζάνας συγκομίζονται όταν αποκτήσουν σχεδόν το πλήρες μέγεθός των, αλλά πριν ωριμάσουν οι σπόροι. Το μέγιστο της έντασης του χρώματος της επιδερμίδας των καρπών επισυμβαίνει πολύ πριν από την εμπορική ωριμότητά τους και όταν το βάρος και το μήκος των καρπών συνιστούν μόλις το 50-60% του εμπορεύσιμου καρπού. Ο φυσιολογικά ώριμος καρπός έχει ωχρό ή κιτρινωπό ή λευκοκίτρινο χρώμα. Συνεπώς ο εμπορικά ώριμος καρπός που συγκομίζεται έχει έναν ενδιάμεσο χρωματισμό. Η αλλαγή του χρώματος, από το βαθύ ιώδες προς το ωχρό της ωριμότητας, αρχίζει από την κορυφή (απέναντι από τον ποδίσκο) και σταδιακά επεκτείνεται προς τη βάση (του κάλυκα) του καρπού, όπου και ολοκληρώνεται η φυσιολογική ωρίμασή του. Η συγκομιδή του εμπορεύσιμου καρπού γίνεται μόλις αρχίζει η αλλαγή του χρώματος στην κορυφή. Μπορεί όμως και να καθυστερήσει μέχρι μία εβδομάδα, χωρίς να επηρεαστεί αρνητικά η ποιότητα των καρπών. Εμπειρικό τρόπο εκτίμησης της ωριμότητας του καρπού αποτελεί η πίεσή του με τον αντίχειρα. Στους άγουρους καρπούς το αποτύπωμα της πίεσης επανέρχεται στην προηγούμενη θέση μόλις ο αντίχειρας πάψει να ασκεί την πίεση. Με την πρόοδο της ωρίμασης του καρπού η σάρκα του γίνεται πιο μαλακή και το αποτύπωμα παραμένει στη θέση του έστω και αν ο αντίχειρας πάψει να ασκεί πίεση. Ο χρόνος έναρξης της συγκομιδής εξαρτάται από την εποχή μεταφύτευσης των φυτών στο θερμοκήπιο και έγινε γι αυτό ειδική αναφορά προηγουμένως (σελ. 290). Χονδρικά, μπορεί να ειπωθεί, ότι η συγκομιδή αρχίζει ημέρες μετά τη μεταφύτευση, ανάλογα με την ποικιλία. Ο χρόνος που μεσολαβεί μεταξύ άνθησης και συγκομιδής είναι για τις πρώϊμες ποικιλίες ημέρες, τις μεσοπρώϊμες ημέρες και τις όψιμες ημέρες. Η συγκομιδή διενεργείται συνήθως μία φορά την εβδομάδα όταν οι συνθήκες θερμοκρασίας και φωτισμού είναι ευνοϊκές και μία φορά κάθε δεύτερη εβδομάδα όταν οι παραπάνω συνθήκες είναι σε χαμηλά επίπεδα. Η αφαίρεση του καρπού γίνεται με 302

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΤΟΜΑΤΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΙΠΕΡΙΑΣ. Δημήτρης Σάββας ΓεωπονικόΠανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΙΠΕΡΙΑΣ. Δημήτρης Σάββας ΓεωπονικόΠανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΙΠΕΡΙΑΣ Δημήτρης Σάββας ΓεωπονικόΠανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών Καταγωγή του φυτού Η πιπεριά κατάγεται από την κεντρική Αμερική. Αρχικά η πιπεριά χρησιμοποιήθηκε για

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΙΠΕΡΙΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΙΠΕΡΙΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΠΙΠΕΡΙΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΙΠΕΡΙΑΣ. Δημήτρης Σάββας Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών

ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΙΠΕΡΙΑΣ. Δημήτρης Σάββας Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΙΠΕΡΙΑΣ Δημήτρης Σάββας Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών Καταγωγή του φυτού Η πιπεριά κατάγεται από την κεντρική Αμερική. Αρχικά η πιπεριά χρησιμοποιήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Αρωματικά Φυτά στην Κουζίνα

Αρωματικά Φυτά στην Κουζίνα Αρωματικά Φυτά Αρωματικά Φυτά στην Κουζίνα Η προσθήκη του κατάλληλου βοτάνου μπορεί να κάνει πιο γευστικό και πιο ελκυστικό κάποιο φαγητό. Η γεύση, όμως, είναι ζήτημα προσωπικής προτίμησης και υπάρχει

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγική Ανθοκομία. Γυψοφίλη. Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία. Γεώργιος Δημόκας. * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου

Παραγωγική Ανθοκομία. Γυψοφίλη. Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία. Γεώργιος Δημόκας. * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου TEI Πελοποννήσου Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία Θέμα Παραγωγική Ανθοκομία Ποικιλίες Καλλιέργεια Απαιτήσεις Γυψοφίλη Προβλήματα Ασθένειες Εχθροί Γεώργιος Δημόκας * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου

Διαβάστε περισσότερα

Για Ροδάκινα- Δαμάσκηνα - Βερίκοκα

Για Ροδάκινα- Δαμάσκηνα - Βερίκοκα Οι γενικές αρχές λίπανσης...... αξιοποιούνται μαζί με τις Εδαφολογικές και Φυλλοδιαγνωστικές Αναλύσεις και τα στοιχεία από τα Ερωτηματολόγια Λίπανσης για την έκδοση των Οδηγιών Λίπανσης στο κάθε αγροτεμάχιο.

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΓΚΙΝΑΡΑ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΓΚΙΝΑΡΑ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΑΓΚΙΝΑΡΑ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΠΟΛΥΕΤΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Α1.Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη(23 ΜΟΝΑΔΕΣ)

Α1.Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη(23 ΜΟΝΑΔΕΣ) ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΑΝΘΟΚΗΠΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 21-02-2016 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: ΜΠΑΣΤΟΥΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΝΑ ΘΕΜΑ Α Α1.Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

Κολοκυθάκι ή καλοκαιρινό κολοκύθι (summer squash ή zucchini) Είδος: Cucurbita pepo L. Οικογένεια: Cucurbitaceae (Κολοκυνθοειδή)

Κολοκυθάκι ή καλοκαιρινό κολοκύθι (summer squash ή zucchini) Είδος: Cucurbita pepo L. Οικογένεια: Cucurbitaceae (Κολοκυνθοειδή) ΚΟΛΟΚΥΘΑΚΙ Κολοκυθάκι ή καλοκαιρινό κολοκύθι (summer squash ή zucchini) Είδος: Cucurbita pepo L. Οικογένεια: Cucurbitaceae (Κολοκυνθοειδή) Ως περιοχή καταγωγής του θεωρείται η Κεντρική Αμερική (περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγική Ανθοκομία. Ορτανσία. Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία. Γεώργιος Δημόκας. * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου

Παραγωγική Ανθοκομία. Ορτανσία. Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία. Γεώργιος Δημόκας. * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου TEI Πελοποννήσου Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία Θέμα Παραγωγική Ανθοκομία Ποικιλίες Καλλιέργεια Απαιτήσεις Ορτανσία Προβλήματα Ασθένειες Εχθροί Γεώργιος Δημόκας * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΕΔΑΦΟΣ Φυσικές ιδιότητες Δομή και σύσταση Χρώμα Βάθος Διαπερατότητα Διαθέσιμη υγρασία Θερμοκρασία Χημικές ιδιότητες ph Αλατότητα Γονιμότητα

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΞΕΡΟΥ ΚΡΕΜΜΥΔΙΟΥ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΞΕΡΟΥ ΚΡΕΜΜΥΔΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΞΕΡΟΥ ΚΡΕΜΜΥΔΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΒΟΛΒΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ ΣΤΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ. Δημήτρης Σάββας Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ ΣΤΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ. Δημήτρης Σάββας Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ ΣΤΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ Δημήτρης Σάββας Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών Καταγωγή του φυτού Ο τόπος καταγωγής της μελιτζάνας είναι οι τροπικές περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΧΛΩΡΟΥ ΣΚΟΡΔΟΥ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΧΛΩΡΟΥ ΣΚΟΡΔΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΧΛΩΡΟΥ ΣΚΟΡΔΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΒΟΛΒΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Ανθοκομία (Εργαστήριο)

Ανθοκομία (Εργαστήριο) Ανθοκομία (Εργαστήριο) Α. Λιόπα-Τσακαλίδη ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ 1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 4 Πολλαπλασιασμός ανθοκομικών φυτών 2 Στα θερμοκήπια

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ

ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ Φυτό τομάτας ΤΟΜΑΤΑ-ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ετήσιο λαχανικό πολύ δημοφιλές Τρίτη θέση σε διεθνή κλίμακα μετά από πατάτα και γλυκοπατάτα Δεύτερη θέση στην Ελλάδα μετά από πατάτα Ο καρπός καταναλώνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ (2)

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ (2) ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ (2) Έλεγχος ζιζανίων Φυτοπροστασία Έλεγχος κλίματος στα θερμοκήπια Εφαρμογή φυτορυθμιστικών ουσιών Υποβοήθηση καρπόδεσης στις καλλιέργειες θερμοκηπίου Κλάδεμα Υποστύλωση ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΡΑΠΑΝΙΟΥ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΡΑΠΑΝΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΡΑΠΑΝΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΡΙΖΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΙ ΙΟ ΑΚΤΙΝΙ ΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ. Καταγωγή: Κίνα. Βοτανική ταξινόµηση: Οικ.: Actinidiaceae Actinidia chinensis var. hispida τύπου hispida L.

ΑΚΤΙΝΙ ΙΟ ΑΚΤΙΝΙ ΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ. Καταγωγή: Κίνα. Βοτανική ταξινόµηση: Οικ.: Actinidiaceae Actinidia chinensis var. hispida τύπου hispida L. Καταγωγή: Κίνα ΑΚΤΙΝΙ ΙΟ Βοτανική ταξινόµηση: Οικ.: Actinidiaceae Actinidia chinensis var. hispida τύπου hispida L. Καρπός πλούσιος σε βιταµίνη C ΒοτανικοίΧαρακτήρες ίοικο Φυλλοβόλο, αναρριχώµενο, πολυετές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΣΤΑΝΙΑ. Καταγωγή: Μ. Ασία Βοτανική ταξινόμηση:

ΚΑΣΤΑΝΙΑ. Καταγωγή: Μ. Ασία Βοτανική ταξινόμηση: ΚΑΣΤΑΝΙΑ Καταγωγή: Μ. Ασία Βοτανική ταξινόμηση: Οικ.: Faqgaceae Castanea mollissima (κινέζικη Καστανιά) Α: έλκος και μελάνωση C. crenata (Ιαπωνική Καστανιά) Α: έλκος και μελάνωση C. sativa (Ευρωπαϊκή Καστανιά)

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο 8 ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑΣ

Εργαστήριο 8 ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑΣ ΣΤΑΥΡΑΝΘΗ ΛΑΧΑΝΙΚΑ Εργαστήριο 8 ΣΤΑΥΡΑΝΘΗ ΛΑΧΑΝΙΚΑ 1. ΛΑΧΑΝΟ 2. ΛΑΧΑΝΟ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ 3. ΚΟΥΝΟΥΠΙΔΙ 4. ΜΠΡΟΚΟΛΟ 5. ΡΑΠΑΝΙ 6. ΓΟΓΓΥΛΙ 7. ΡΕΒΑ 8. ΡΟΚΑ 9. ΑΓΡΙΑ ΡΟΚΑ ΛΑΧΑΝΟ Βοτανική ταξινόμηση: Brassica oleracea

Διαβάστε περισσότερα

Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας

Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας Αθανάσιος Κουκουνάρας Λέκτορας Εργαστήριο Λαχανοκομίας Τμήμα Γεωπονίας ΑΠΘ thankou@agro.auth.gr 9 Μαρτίου 2015, Λάρισα Κύρια σημεία Η ανάγκη για λίπανση Οργανική

Διαβάστε περισσότερα

ΡΟΥΣΣΟΣ ΠΕΤΡΟΣ. Άρδευση

ΡΟΥΣΣΟΣ ΠΕΤΡΟΣ. Άρδευση Άρδευση Δένδρο ανθεκτικό σε ξηρασία και άλατα Ανταποκρίνεται στην άρδευση με αυξημένη παραγωγή και ποιότητα προϊόντων Μέθοδος άρδευσης κυρίως με σταγόνες και εκτοξευτήρες Σε περιοχές με ετήσιο ύψος βροχόπτωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΚΙΑ ΣΥΚΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ

ΣΥΚΙΑ ΣΥΚΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ ΣΥΚΙΑ Καταγωγή: Ν. Αραβία Βοτανική ταξινόµηση: Οικ.: Moraceae FicuscaricaL. Βοτανικοί Χαρακτήρες Θηλυκοδίοικο (αρρενοσυκιά-µόνοικο, ηµεροσυκιά θηλυκά άνθη) Φυλλοβόλο Μέτριο έως µεγάλο µέγεθος, µαλακό ξύλο

Διαβάστε περισσότερα

Πατάτες Ποιότητα 3 Να έχουν χαμηλό ποσοστό νιτρικών αλάτων (που ως γνωστό είναι βλαβερά για την υγεία των νεαρών ατόμων) και να μην έχουν υπολείμματα

Πατάτες Ποιότητα 3 Να έχουν χαμηλό ποσοστό νιτρικών αλάτων (που ως γνωστό είναι βλαβερά για την υγεία των νεαρών ατόμων) και να μην έχουν υπολείμματα Πατάτες Πατάτες Ποιότητα 3 Να έχουν χαμηλό ποσοστό νιτρικών αλάτων (που ως γνωστό είναι βλαβερά για την υγεία των νεαρών ατόμων) και να μην έχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων πέραν των επιτρεπτών ορίων, σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΘΟΚΟΜΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΘΟΚΟΜΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΘΟΚΟΜΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ Α. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ Η επιτυχία μιας ανθοκομικής καλλιέργειας στην ύπαιθρο εξασφαλίζεται όταν οι συνθήκες είναι οι κατάλληλες για ένα συγκεκριμένο είδος.

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΡΑΔΙΚΙΟΥ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΡΑΔΙΚΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΡΑΔΙΚΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΦΥΛΛΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγική Ανθοκομία. Λίλιουμ. Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία. Γεώργιος Δημόκας. * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου

Παραγωγική Ανθοκομία. Λίλιουμ. Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία. Γεώργιος Δημόκας. * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου TEI Πελοποννήσου Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία Θέμα Παραγωγική Ανθοκομία Ποικιλίες Καλλιέργεια Απαιτήσεις Λίλιουμ Προβλήματα Ασθένειες Εχθροί Γεώργιος Δημόκας * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΑΝΤΖΑΡΙΟΥ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΑΝΤΖΑΡΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΠΑΝΤΖΑΡΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΡΙΖΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΚΙΝΑΡΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ & ΟΠΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΧΘΡΩΝ - ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ

ΑΓΚΙΝΑΡΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ & ΟΠΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΧΘΡΩΝ - ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΦΥΤΩΡΙΟ ΚΗΠΟΓΕΩΡΓΙΚΗ 18ο χλμ. Ν.Ε.Ο.Α.Κ Τηλ. 210-5573739 www.kipogeorgiki.gr ΑΓΚΙΝΑΡΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ & ΟΠΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΧΘΡΩΝ - ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ 2 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ Τάξη: Αστερώδη (Asterales)

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΡΑΣΙΑ ΚΕΡΑΣΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ. Βοτανικοί Χαρακτήρες Φυλλοβόλο Μεγάλου µεγέθους, βλάστηση ορθόκλαδη. Καταγωγή: Κασπία

ΚΕΡΑΣΙΑ ΚΕΡΑΣΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ. Βοτανικοί Χαρακτήρες Φυλλοβόλο Μεγάλου µεγέθους, βλάστηση ορθόκλαδη. Καταγωγή: Κασπία Καταγωγή: Κασπία ΚΕΡΑΣΙΑ Βοτανική ταξινόµηση: Οικ.: Rosaceae Prunus avium Prunus mahaleb(µαχαλέπιος κερασιά) Βοτανικοί Χαρακτήρες Φυλλοβόλο Μεγάλου µεγέθους, βλάστηση ορθόκλαδη Φύλλα Απλά, κατ εναλλαγή,

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΛΑΧΑΝΟΥ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΛΑΧΑΝΟΥ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΛΑΧΑΝΟΥ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΡΑΜΒΟΕΙΔΩΝ - ΣΤΑΥΡΑΝΘΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΛΗΘΑΡΓΟΣ. Οικολήθαργος (διάπαυση) Παραλήθαργος (κυριαρχία κορυφής) Ενδολήθαργος (κύριος λήθαργος) (ενδογενείς παρεμποδιστές)

ΛΗΘΑΡΓΟΣ. Οικολήθαργος (διάπαυση) Παραλήθαργος (κυριαρχία κορυφής) Ενδολήθαργος (κύριος λήθαργος) (ενδογενείς παρεμποδιστές) ΛΗΘΑΡΓΟΣ Το χειμώνα σταμάτημα της βλάστησης, πτώση φύλλων στα φυλλοβόλα ώστε να προσαρμοστούν στις επικείμενες δύσκολες συνθήκες Λήθαργος = ορατή αδρανή κατάσταση Οικολήθαργος (διάπαυση) Παραλήθαργος (κυριαρχία

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΠΟΥΖΙΟΥ. Δημήτρης Σάββας ΓεωπονικόΠανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΠΟΥΖΙΟΥ. Δημήτρης Σάββας ΓεωπονικόΠανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΠΟΥΖΙΟΥ Δημήτρης Σάββας ΓεωπονικόΠανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών Εισαγωγή - προέλευση καρπουζιάς Το σημαντικότερο από τα καλλιεργούμενα κολοκυνθοειδή για υπαίθρια

Διαβάστε περισσότερα

Υποστρώματα λαχανικών Χρήση υποστρωμάτων:

Υποστρώματα λαχανικών Χρήση υποστρωμάτων: Υποστρώματα λαχανικών Χρήση υποστρωμάτων: Για παραγωγή σποροφύτων στα φυτώρια Για καλλιέργεια βρώσιμων λαχανικών Εδαφικά υποστρώματα Ως εδαφικό υπόστρωμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάθε είδος διαθέσιμου

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ Δημήτρης Σάββας ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ Καλλιέργεια σε πλάκες υποστρώματος σταθερού σχήματος (π.χ. πετροβάμβακας)

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Κλαδέματος των Λαχανικών

Αρχές Κλαδέματος των Λαχανικών Αρχές Κλαδέματος των Λαχανικών Φυτά που συνίσταται συστηματικό κλάδεμα Τομάτα Πιπεριά Μελιτζάνα Αγγούρι Πεπόνι Καρπούζι Αφαίρεση βλαστών Επεμβάσεις κλαδέματος Κορυφολόγηση βλαστών Αφαίρεση φύλλων Αραίωμα

Διαβάστε περισσότερα

Η αχλαδιά αφού φυτευτεί στο χωράφι κλαδεύεται στα 70εκ-120εκ από το έδαφος. Έκτοτε αφήνουμε το δέντρο να αναπτυχθεί μέχρι την αρχή του 3 ου

Η αχλαδιά αφού φυτευτεί στο χωράφι κλαδεύεται στα 70εκ-120εκ από το έδαφος. Έκτοτε αφήνουμε το δέντρο να αναπτυχθεί μέχρι την αρχή του 3 ου Αχλάδι Έχει πάρα πολλές ποικιλίες και υποποικιλίες. Είναι φυλλοβόλο δέντρο και ευδοκιμεί σε μέρη που δεν χαρακτηρίζονται ούτε από την υπερβολική ζέστη ούτε από το υπερβολικό κρύο. Καλλιεργείται σε όλη

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλα: Σύνθετα με 3, 4, 5 ζεύγη φυλλαρίων και ένα φυλλάριο στην άκρη. Μέγεθος χαρακτηριστικό της ποικιλίας.

Φύλλα: Σύνθετα με 3, 4, 5 ζεύγη φυλλαρίων και ένα φυλλάριο στην άκρη. Μέγεθος χαρακτηριστικό της ποικιλίας. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ ΤΟΜΑΤΑ-ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ετήσιο λαχανικό πολύ δημοφιλές Τρίτη θέση σε διεθνή κλίμακα μετά από πατάτα και γλυκοπατάτα Δεύτερη θέση στην Ελλάδα μετά από πατάτα Ο καρπός καταναλώνεται ώριμος, νωπός,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΣΣΙΝΙΑ ΒΥΣΣΙΝΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ. Βοτανικοί Χαρακτήρες Φυλλοβόλο Μικρού µεγέθους, βλάστηση πλαγιόκλαδη. Καταγωγή: Κασπία

ΒΥΣΣΙΝΙΑ ΒΥΣΣΙΝΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ. Βοτανικοί Χαρακτήρες Φυλλοβόλο Μικρού µεγέθους, βλάστηση πλαγιόκλαδη. Καταγωγή: Κασπία Καταγωγή: Κασπία ΒΥΣΣΙΝΙΑ Βοτανική ταξινόµηση: Οικ.: Rosaceae Prunus cerasus P2 Βοτανικοί Χαρακτήρες Φυλλοβόλο Μικρού µεγέθους, βλάστηση πλαγιόκλαδη Φύλλα Απλά, κατ εναλλαγή, ελλειψοειδή και διπλά διπλά

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγική Ανθοκομία. Ποϊνσέτια. Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία. Γεώργιος Δημόκας. * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου

Παραγωγική Ανθοκομία. Ποϊνσέτια. Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία. Γεώργιος Δημόκας. * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου TEI Πελοποννήσου Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία Θέμα Παραγωγική Ανθοκομία Ποικιλίες Καλλιέργεια Απαιτήσεις Ποϊνσέτια Προβλήματα Ασθένειες Εχθροί Γεώργιος Δημόκας * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 11 η : Λοιπές Καλλιεργητικές Φροντίδες. Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ.

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 11 η : Λοιπές Καλλιεργητικές Φροντίδες. Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Ενότητα 11 η : Λοιπές Καλλιεργητικές Φροντίδες Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Λοιπές καλλιεργητικές φροντίδες Έλεγχος ζιζανίων Φυτοπροστασία Έλεγχος

Διαβάστε περισσότερα

11η ENOTHTA ΛΟΙΠΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ

11η ENOTHTA ΛΟΙΠΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ 11η ENOTHTA ΛΟΙΠΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ Έλεγχος κλίματος στα θερμοκήπια Εφαρμογή φυτορυθμιστικών ουσιών Υποβοήθηση καρπόδεσης στις καλλιέργειες θερμοκηπίου ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ Έλεγχος κλίματος

Διαβάστε περισσότερα

Οικολογικό περιβάλλον της ελιάς Γεωγραφικό πλάτος

Οικολογικό περιβάλλον της ελιάς Γεωγραφικό πλάτος Οικολογικό περιβάλλον της ελιάς Κλίμα Γεωγραφικό πλάτος μεταξύ 30 ο και 45 ο, τροπικές περιοχές (ισημερινός) αναπτύσσεται αλλά δεν καρποφορεί λόγω έλλειψης ψύχους για διαφοροποίηση ανθοφόρων οφθαλμών ή

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΚΙΑ. Γραμματικός Διονύσιος, Γεωπόνος, Msc Τμήμα Αμπέλου & Ξ. Κ. Δ/νση ΠΑΠ Δενδροκηπευτικής

ΣΥΚΙΑ. Γραμματικός Διονύσιος, Γεωπόνος, Msc Τμήμα Αμπέλου & Ξ. Κ. Δ/νση ΠΑΠ Δενδροκηπευτικής ΣΥΚΙΑ Γραμματικός Διονύσιος, Γεωπόνος, Msc Τμήμα Αμπέλου & Ξ. Κ. Δ/νση ΠΑΠ Δενδροκηπευτικής ΒΟΤΑΝΙΚΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ Τάξη των Αγγειόσπερμων Δικότυλων φυτών. Οικογένεια Moraceae, γένος Ficus, είδος Carica.

Διαβάστε περισσότερα

Η λίπανση των φυτών στα θερμοκήπια

Η λίπανση των φυτών στα θερμοκήπια Η λίπανση των φυτών στα θερμοκήπια Χημικές ιδιότητες εδάφους Περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία Ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων Οξύτητα εδάφους (ph) Περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία Ολική περιεκτικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΗ: Αντωνοπούλου Ακριβή Γιάτα Κλίντον. Γεωργόπουλος Παναγιώτης Αραμπατζάκης Βασίλης. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον κ.

ΜΕΛΗ: Αντωνοπούλου Ακριβή Γιάτα Κλίντον. Γεωργόπουλος Παναγιώτης Αραμπατζάκης Βασίλης. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον κ. ΜΕΛΗ: Γεωργόπουλος Παναγιώτης Αραμπατζάκης Βασίλης Αντωνοπούλου Ακριβή Γιάτα Κλίντον Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον κ. Παρασκευόπουλο Ιστορικό Πλαίσιο: - Πρωτοεμφανίστηκε πριν από 5.000 χρόνια στην Αφρική.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΑΜΠΕΛΩΝΑ

ΑΡΧΕΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΑΜΠΕΛΩΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ ΚΡΗΤΗΣ Ταχ. /νση: T.Θ: 2222 Τηλέφωνο: 2810.331290 Καστοριάς και Θερµοπυλών

Διαβάστε περισσότερα

Υποστρώματα σποράς λαχανικών

Υποστρώματα σποράς λαχανικών Υποστρώματα σποράς λαχανικών Εδαφικά υποστρώματα Ως εδαφικό υπόστρωμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάθε είδος διαθέσιμου φυσικού χώματος, είτε οργανικό είτε ανόργανο, εφόσον: δεν είναι υπερβολικά βαρύ, δεν

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 15 (ΟΕ-15) ΑΡΔΕΥΣΗ Κωδικός Έκδοση Έγκριση ΣΟΔ-Λ-ΕΓΧ 1 η /2016 ΟΕΦ-ΕΑΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΑΕ ΑΕΣ -ΕΟΠ

ΟΔΗΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 15 (ΟΕ-15) ΑΡΔΕΥΣΗ Κωδικός Έκδοση Έγκριση ΣΟΔ-Λ-ΕΓΧ 1 η /2016 ΟΕΦ-ΕΑΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΑΕ ΑΕΣ -ΕΟΠ 1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΟΔΗΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 15 (ΟΕ-15) H άρδευση έχει ευνοϊκή επίδραση στη βλάστηση, ανθοφορία και καρποφορία των ελαιόδεντρων. Η ελιά διαθέτει πολύ καλό μηχανισμό άμυνας στην ξηρασία και για αυτό είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΜΥΓ ΑΛΙΑ ΑΜΥΓ ΑΛΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ. Βοτανικοί Χαρακτήρες Φυλλοβόλο Μικρό έως µεγάλο µέγεθος. Καταγωγή: Ασία

ΑΜΥΓ ΑΛΙΑ ΑΜΥΓ ΑΛΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ. Βοτανικοί Χαρακτήρες Φυλλοβόλο Μικρό έως µεγάλο µέγεθος. Καταγωγή: Ασία Καταγωγή: Ασία ΑΜΥΓ ΑΛΙΑ Βοτανική ταξινόµηση: Οικ.: Rosaceae Prunus amygdalus (Prunus communis, Amygdalus communis). Βοτανικοί Χαρακτήρες Φυλλοβόλο Μικρό έως µεγάλο µέγεθος Φύλλα Απλά, κατ εναλλαγή, οδοντωτά,

Διαβάστε περισσότερα

2. Επέλεξε τα μέσα (ποτιστικό, σύγχρονα εργαλεία)

2. Επέλεξε τα μέσα (ποτιστικό, σύγχρονα εργαλεία) Πριν ξεκινήσεις 1. Επέλεξε το χώρο (νερό, καλό έδαφος) 2. Επέλεξε τα μέσα (ποτιστικό, σύγχρονα εργαλεία) 3. Ξέχασε κατ αρχήν ευαίσθητα και σπάνια φυτά. Πρώτα περπάτα σε γνωστά μονοπάτια και σ αυτό που

Διαβάστε περισσότερα

Ασθένειες της Κερασιάς

Ασθένειες της Κερασιάς Ασθένειες της Κερασιάς ΚΟΡΥΝΕΟ Stigmina carpophila ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΡΥΝΕΟΥ Συνθήκες αναπτύξεως: Ο υγρός και βροχερός καιρός αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην ανάπτυξη της ασθένειας. Οι μολύνσεις

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγική Ανθοκομία. Κυκλάμινο. Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία. Γεώργιος Δημόκας. * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου

Παραγωγική Ανθοκομία. Κυκλάμινο. Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία. Γεώργιος Δημόκας. * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου TEI Πελοποννήσου Εργαστήριο Παραγωγική Ανθοκομία Θέμα Παραγωγική Ανθοκομία Ποικιλίες Καλλιέργεια Απαιτήσεις Κυκλάμινο Προβλήματα Ασθένειες Εχθροί Γεώργιος Δημόκας * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου

Διαβάστε περισσότερα

Το κλάδεμα καρποφορίας στα Μονόκλωνα δένδρα κερασιάς

Το κλάδεμα καρποφορίας στα Μονόκλωνα δένδρα κερασιάς Το κλάδεμα καρποφορίας στα Μονόκλωνα δένδρα κερασιάς Κωνσταντίνος Καζαντζής 1 και Πασχάλης Αποστόλου 2 1 ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε., Ινστιτούτο Φυλλοβόλων Δένδρων, Τ.Θ. 122, 592 00 Νάουσα 2 «Φυτώρια Αποστόλου», 592 00

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ Το ακτινίδιο είναι θάμνος με άνθη χρώματος λευκού. Τα φύλλα του έχουν ωοειδές σχήμα και στο κάτω μέρος τους έχουν χνούδι. Ο καρπός του είναι εδώδιμος, με γλυκόξινη γεύση. Το εξωτερικό

Διαβάστε περισσότερα

Τύποι Φυτών. Ετήσια Διετή Πολυετή. Ποώδη. Ξυλώδη

Τύποι Φυτών. Ετήσια Διετή Πολυετή. Ποώδη. Ξυλώδη Τύποι Φυτών Ετήσια Διετή Πολυετή Ποώδη Ξυλώδη Δένδρα Θάμνοι Ανατομική των αγγειωδών φυτών Κύτταρο Ιστός Όργανο Φυτό Υπόγειο μέρος Υπέργειο μέρος Ρίζα Βλαστοί ή στελέχη Ιστοί του βλαστού Εφυμενίδα Επιδερμίδα

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΡΑΣΟΥ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΡΑΣΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΠΡΑΣΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΒΟΛΒΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Ο.Ε.Φ. Α.Σ. ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΩΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΕΤΑΡΤΗ 20 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2016

Ο.Ε.Φ. Α.Σ. ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΩΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΕΤΑΡΤΗ 20 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2016 Ο.Ε.Φ. Α.Σ. ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΛΑΙΟΔΕΝΤΡΩΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΕΤΑΡΤΗ 20 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2016 2ο έτος υλοποίησης Πρόγραμμα συγχρηματοδοτούμενο από την Ε.Ε. και την Ελλάδα Καν.(ΕΚ) 611/2014

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι και τεχνικές εμπειρικής έρευνας στο μάθημα της Ερευνητικής Εργασίας. ΓΕΛ Γαβαλούς Τμήμα Α1 Επιβλέπων: Σταύρος Αθανασόπουλος

Μέθοδοι και τεχνικές εμπειρικής έρευνας στο μάθημα της Ερευνητικής Εργασίας. ΓΕΛ Γαβαλούς Τμήμα Α1 Επιβλέπων: Σταύρος Αθανασόπουλος Μέθοδοι και τεχνικές εμπειρικής έρευνας στο μάθημα της Ερευνητικής Εργασίας ΓΕΛ Γαβαλούς Τμήμα Α1 Επιβλέπων: Σταύρος Αθανασόπουλος Θέμα ερευνητικής εργασίας Χρήση αισθητήρων και σχετικών αλγοριθμικών τεχνικών

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 8 η : Παραγωγή Σποροφύτων στα Φυτώρια, Εμβολιασμοί. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ.

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 8 η : Παραγωγή Σποροφύτων στα Φυτώρια, Εμβολιασμοί. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Ενότητα 8 η : Παραγωγή Σποροφύτων στα Φυτώρια, Εμβολιασμοί Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Παραγωγή σποροφύτων στα φυτώρια Φυτώρια Λαχανικών Ανοιχτά

Διαβάστε περισσότερα

Τύποι Φυτών. Ετήσια Διετή Πολυετή. Ποώδη. Ξυλώδη

Τύποι Φυτών. Ετήσια Διετή Πολυετή. Ποώδη. Ξυλώδη Τύποι Φυτών Ετήσια Διετή Πολυετή Ποώδη Ξυλώδη Δένδρα Θάμνοι Ανατομική των αγγειωδών φυτών Κύτταρο Ιστός Όργανο Φυτό Υπόγειο μέρος Υπέργειο μέρος Ρίζα Βλαστοί ή στελέχη Ιστοί του βλαστού Εφυμενίδα Επιδερμίδα

Διαβάστε περισσότερα

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ):

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μιχάλης Βραχνάκης Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 6 ΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΓΗ ΚΑΙ Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Αναπαραγωγή Ευκαλύπτων Γιαννάκης Βαρνάβα Μελισσοκόμος

Αναπαραγωγή Ευκαλύπτων Γιαννάκης Βαρνάβα Μελισσοκόμος Αναπαραγωγή Ευκαλύπτων Γιαννάκης Βαρνάβα Μελισσοκόμος Το παρόν άρθρο το θεωρώ συνέχεια των προηγούμενων άρθρων σχετικά με τους ευκαλύπτους και μετά από πολλές ερωτήσεις φίλων μελισσοκόμων σχετικά με την

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ (Ι) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα: Εισαγωγή στη Γεωργία Λαχανοκομία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2013-2014 Μελετώντας την ανάπτυξη διαφορετικών φυτών καθώς και την αντοχή τους χωρίς νερό Ποια φυτά θα μελετήσουμε; Στο πείραμα αυτό θα μελετήσουμε: Τις φακές Το καλαμπόκι Τη φασολιά

Διαβάστε περισσότερα

Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών

Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών Βασική λίπανση Η βασική λίπανση διενεργείται κατά το στάδιο της προετοιµασίας του εδάφους και πριν την εγκατάσταση των φυτών σε αυτό. Οι ποσότητες των λιπασµάτων καθορίζονται

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΠΑΜΙΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΠΑΜΙΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΜΠΑΜΙΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΜΠΑΜΙΑΣ Χαράλαμπος Θανόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

προϊόντων ένα τρίπτυχο: Ποιότητα Ασφάλεια καταναλωτή Περιβαλλοντική μέριμνα.

προϊόντων ένα τρίπτυχο: Ποιότητα Ασφάλεια καταναλωτή Περιβαλλοντική μέριμνα. η καλλιεργεια της μηδικης στo ΝΟΜΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε το ζητούμενο στην Ελληνική γεωργία είναι η ποιότητα και η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της, η γεωργική παραγωγή είναι απαραίτητο να

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία φυσιολογίας αμπελιού. Αύξηση Αποθησαυρισμός Χειμέρια ανάπαυση Μεταφορά και διακίνηση αποθησαυριστικών ουσιών Αναπαραγωγική φάση

Στοιχεία φυσιολογίας αμπελιού. Αύξηση Αποθησαυρισμός Χειμέρια ανάπαυση Μεταφορά και διακίνηση αποθησαυριστικών ουσιών Αναπαραγωγική φάση Στοιχεία φυσιολογίας αμπελιού Αύξηση Αποθησαυρισμός Χειμέρια ανάπαυση Μεταφορά και διακίνηση αποθησαυριστικών ουσιών Αναπαραγωγική φάση Αύξηση: από την έκπτυξη των οφθαλμών (θ>10 0 C) μέχρι την ωρίμανση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΛΑΔΕΜΑ ΤΗΣ ΜΟΥΡΙΑΣ

ΤΟ ΚΛΑΔΕΜΑ ΤΗΣ ΜΟΥΡΙΑΣ ΓΕΩΠΟ ΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΗΡΟΤΡΟΦΙΑΣ & ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΤΟ ΚΛΑΔΕΜΑ ΤΗΣ ΜΟΥΡΙΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΕΛΗΓΕΩΡΓΙΔΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝ ΜΕΛΟΣ ΔΕΠ: ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΧΑΡΙΖΑΝΗΣ ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΖΙΖΑΝΙΩΝ 1. Μπιφόρα (Bifora radians, Apiaceae)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΖΙΖΑΝΙΩΝ 1. Μπιφόρα (Bifora radians, Apiaceae) ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΖΙΖΑΝΙΩΝ 1 Μπιφόρα (Bifora radians, Apiaceae) Η µπιφόρα είναι ετήσιο, χειµερινό, δικοτυλήδονο φυτό µε όρθιας έκφυση και φθάνει µέχρι το ύψος των 40 cm. Αναπαράγεται µε σπόρους και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΠΕΡΙΑ Capsicum annuum var. annuum L. της οικογένειας των Σολανιδών (Solanaceae). Αγγλικά: Pepper, Γαλλικά: Piment, Γερμανικά: Spanisher pfeffer, Ιταλικά: Peperone, Iσπανικά: Chile Χρωμοσωμική σύνθεση:

Διαβάστε περισσότερα

Η λίπανση της ελιάς μπορεί να εφαρμοστεί είτε με ανόργανα λιπάσματα, είτε με οργανικά υλικά (ζωική κοπριά, κομπόστα ή χλωρή λίπανση).

Η λίπανση της ελιάς μπορεί να εφαρμοστεί είτε με ανόργανα λιπάσματα, είτε με οργανικά υλικά (ζωική κοπριά, κομπόστα ή χλωρή λίπανση). Λίπανση της Ελιάς Η ελιά γενικά δεν θεωρείται απαιτητικό είδος και μπορεί να αναπτυχθεί σε μεγάλη ποικιλία εδαφικών τύπων. Η λίπανση αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της διαχείρισης του ελαιώνα και στοχεύει

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ. Δρ. Λυκοσκούφης Ιωάννης

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ. Δρ. Λυκοσκούφης Ιωάννης ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ Δρ. Λυκοσκούφης Ιωάννης 1 Ισόθερμες καμπύλες τον Ιανουάριο 1 Κλιματικές ζώνες Τα διάφορα μήκη κύματος της θερμικής ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ (ΙΙ) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα: Ανθοκομία - Κηποτεχνία ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΈΨΗ - ΛΊΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ

ΘΡΈΨΗ - ΛΊΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΘΡΈΨΗ - ΛΊΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΘΡΈΨΗ - ΛΊΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Η πατάτα είναι καλλιέργεια πολύ απαιτητική ως προς τις εδαφικές συνθήκες ανάπτυξης. Ευδοκιμεί σε εδάφη βαθιά,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 7 η : Εγκατάσταση Καλλιέργειας. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 7 η : Εγκατάσταση Καλλιέργειας. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Ενότητα 7 η : Εγκατάσταση Καλλιέργειας Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Εγκατάσταση νέας λαχανοκομικής καλλιέργειας Απευθείας σπορά Μεταφύτευση σποροφύτων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΠΩΡΩΝΑ. Ύψος υδατικού ορίζοντα Ετήσια βροχόπτωση και αποθέματα νερού

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΠΩΡΩΝΑ. Ύψος υδατικού ορίζοντα Ετήσια βροχόπτωση και αποθέματα νερού ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΠΩΡΩΝΑ Επιλογή τοποθεσίας Εποχικές Θερμοκρασίες Θερμοκρασία σε σχέση με την κάλυψη των αναγκών για διακοπή λήθαργου Ελάχιστες θερμοκρασίες Ημέρες απαλλαγμένες παγετού Επίδραση υδάτινων όγκων

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία Φυσιολογίας 1

Στοιχεία Φυσιολογίας 1 Στοιχεία Φυσιολογίας 1 Διαφοροποίηση ανθοφόρων οφθαλμών τον Ιούνιο. Ελάχιστη ανάπτυξη ανθοφόρων οφθαλμών όλο το καλοκαίρι. Συλλογή ωρών χαμηλών θερμοκρασιών το Χειμώνα και ελάχιστη ανάπτυξη. Πέρας ληθάργου

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΣΤΙΚΙΑ. Καταγωγή: Κεντρική Ασία Βοτανική ταξινόμηση: Οικ.: Anacardiaceae Pistacia sp.

ΦΙΣΤΙΚΙΑ. Καταγωγή: Κεντρική Ασία Βοτανική ταξινόμηση: Οικ.: Anacardiaceae Pistacia sp. ΦΙΣΤΙΚΙΑ Καταγωγή: Κεντρική Ασία Βοτανική ταξινόμηση: Οικ.: Anacardiaceae Pistacia sp. Βοτανικοί Χαρακτήρες Φυλλοβόλο, δίοικο, πρωτανδρικό Μεγάλο μέγεθος Μακρόβιο Φύλλα Σύνθετα - περιττόληκτα, κατ εναλλαγή,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ ΑΡΔΕΥΣΗ

ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ ΧΕΙΡΩΝΑΚΤΙΚΑ Ξελάκκωμα (λεκάνη βάθους 10 cm) Σκάψιμο (σε βάθος 15-20 cm μετά το κλάδεμα) Σκάλισμα (σε βάθος 5-8 cm μετά την καρπόδεση) ΜΕ ΕΛΚΥΣΤΗΡΕΣ Δίυνα

Διαβάστε περισσότερα

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Δολαπτσόγλου Χριστίνα ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΤΩΝ ΔΡΑΜΑ 2019 Chr. Dolaptsoglou Οργανική ουσία είναι όλα τα οργανικά υπολείμματα

Διαβάστε περισσότερα

FAX: 210-92 12 090. ουσία), GIBBERELLIC ACID - Έχοντας υπόψη:

FAX: 210-92 12 090. ουσία), GIBBERELLIC ACID - Έχοντας υπόψη: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα 6 7-2008 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Αριθ. Πρωτ.: 20928 /ΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Ταχ. /νση: Λ. Συγγρού

Διαβάστε περισσότερα

Η καλλιέργεια του μαρουλιού

Η καλλιέργεια του μαρουλιού Η καλλιέργεια του μαρουλιού Βοτανικό όνομα: Lactuca sativa L. Οικογένεια: Asteraceae Αριθμός χρωματοσωμάτων: 2n = 18 Καταγωγή φυτού Πρόγονος του καλλιεργούμενου μαρουλιού είναι το αγριομάρουλο (Lactuca

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΕΝΗΣ ΠΟΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ

ΕΓΓΕΝΗΣ ΠΟΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ ΕΓΓΕΝΗΣ ΠΟΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ Σπορά τον Απρίλιο σε βάθος 2-3 cm και σε απόσταση 15 cm Μικρή βλαστική ικανότητα σπόρων (περίπου 3-4 έτη) Αδύνατη η πιστή αναπαραγωγή των ποικιλιών Καθυστέρηση εισόδου πρέμνων σε

Διαβάστε περισσότερα

ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ι. ΣΠΑΡΤΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΠΑΤΑΤΑ Solanum Tuberosum

ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ι. ΣΠΑΡΤΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΠΑΤΑΤΑ Solanum Tuberosum ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ι. ΣΠΑΡΤΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΤΑΤΑ Solanum Tuberosum ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2006 i Νικόλαος Ι. Σπάρτσης ΠΑΤΑΤΑ, Solanum Tuberosum C P ublish Eκδόσεις: ity Κίτρους Επισκόπου 7 Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

ΒΕΡΙΚΟΚΙΑ ΒΕΡΙΚΟΚΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ. Βοτανικοί Χαρακτήρες Φυλλοβόλο Μετρίου έως µεγάλου µεγέθους, βλάστηση πλαγιόκλαδη

ΒΕΡΙΚΟΚΙΑ ΒΕΡΙΚΟΚΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ. Βοτανικοί Χαρακτήρες Φυλλοβόλο Μετρίου έως µεγάλου µεγέθους, βλάστηση πλαγιόκλαδη ΒΕΡΙΚΟΚΙΑ Καταγωγή: Κεντρική Ασία Βοτανική ταξινόµηση: Οικ.: Rosaceae Prunus armeniaca Βοτανικοί Χαρακτήρες Φυλλοβόλο Μετρίου έως µεγάλου µεγέθους, βλάστηση πλαγιόκλαδη Φύλλα Απλά, κατ εναλλαγή, καρδιόσχηµα,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Εργαστήριο. Ενότητα 4 η : Υποστρώματα Σποράς Λαχανικών ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ. Τμήμα: Διδάσκοντες:

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Εργαστήριο. Ενότητα 4 η : Υποστρώματα Σποράς Λαχανικών ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ. Τμήμα: Διδάσκοντες: ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Εργαστήριο Ενότητα 4 η : Υποστρώματα Σποράς Λαχανικών Τμήμα: Διδάσκοντες: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Εδαφικά υποστρώματα Ως εδαφικό υπόστρωμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΑΕΡΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

ΕΝΑΕΡΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΕΝΑΕΡΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΝΑΕΡΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Συστατικά αέρα Ηλιακή ακτινοβολία Θερμοκρασία αέρα Υγρασία αέρα Συστατικά ατμοσφαιρικού αέρα Οξυγόνο Συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΣΤΑ ΠΥΡΗΝΟΚΑΡΠΑ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΣΤΑ ΠΥΡΗΝΟΚΑΡΠΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΣΤΑ ΠΥΡΗΝΟΚΑΡΠΑ ΠΡΟΣΒΟΛΕΣ ΚΛΑΔΙΣΚΩΝ ΡΟΔΑΚΙΝΙΑΣ Χειμώνας / Ανοιξη Άνθηση Ανάπτυξη καρπών ΦΟΥΖΙΚΟΚΚΟ ΜΟΝΙΛΙΑ ΠΤΩΣΗ ΦΥΛΛΩΝ ΦΟΥΣΚΩΜΑ ΜΑΤΙΩΝ ΡΟΔΙΝΗ ΚΟΡΥΦΗ ΑΝΘΗΣΗ-ΠΤΩΣΗ ΠΕΤΑΛΩΝ ΠΤΩΣΗ ΚΑΛΥΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Μέρη Δένδρου. Υπόγειο. Επίγειο

Μέρη Δένδρου. Υπόγειο. Επίγειο Μέρη Δένδρου Υπόγειο Επίγειο Μέρη καρπού Περικάρπιο: Εξωκάρπιο Μεσοκάρπιο Ενδοκάρπιο Σπόρος: Κάλυμμα σπερμάτων Έμβρυο Ενδοσπέρμιο Αντιστοιχία μερών άνθους με καρπού Είδη καρπών καρποφόρων δέντρων Γνήσιοι:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ

ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Γ Ε Ω Ρ Γ Ι Κ Ε Σ Π Ρ Ο Ε Ι Δ Ο Π Ο Ι Η Σ Ε Ι Σ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ Η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων: ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ - βλάπτει την υγεία των & ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΙΝΩΔΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Ευθυμία ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ Τμήμα Βιομάζας ΚΑΠΕ

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΙΝΩΔΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Ευθυμία ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ Τμήμα Βιομάζας ΚΑΠΕ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΙΝΩΔΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ευθυμία ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ Τμήμα Βιομάζας ΚΑΠΕ ΙΝΩΔΗ ΦΥΤΑ Σύμφωνα με την ιστοσελίδα www.fibrecrops.nl τα ινώδη φυτά ανάλογα από το μέρος του φυτού που προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Καλλιεργητικέςφροντίδεςενός λαχανόκηπου

Καλλιεργητικέςφροντίδεςενός λαχανόκηπου Καλλιεργητικέςφροντίδεςενός λαχανόκηπου Απότηνστιγμήπουοάνθρωποςαπέκτησε μόνιμη κατοικία άρχισε την κατοικιδιοποίηση τωνζώωνκαιτωνφυτών. Τα πρώτα καλλιεργούμενα φυτά προήλθαν πιθανώς τυχαία από σπόρους

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΡΑΒΙΑΣ 1998 1999 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ «ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ» ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΑΓΓΕΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΘΗΤΕΣ: Β Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΡΗΓΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα