Έλα παξάδεηγκα δηαδνρήο κε ιεθηηθώλ παξεκβάζεσλ ζην νπνίν εθαξκόδεηαη ε αξρή ηεο πξννδεπηηθήο παξέκβαζεο είλαη:

Transcript

1 1 Τέζζεπιρ βαζικέρ απσέρ για ηην ανηιμεηώπιζη ανεπιθύμηηηρ ζςμπεπιθοπάρ Σν κάζεκα ηεο Φπζηθήο Αγσγήο απαηηείηαη από ηε κηα πιεπξά λα είλαη επράξηζην θαη από ηελ άιιε απαηηείηαη ε εθαξκνγή θαλόλσλ, ώζηε λα ππάξρεη ε δπλαηόηεηα θαζνδήγεζεο ηεο ηάμεο γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηόρσλ. Κάπνηεο θνξέο, δελ είλαη εύθνιν ν απζνξκεηηζκόο ησλ καζεηώλ θαη ε δηάζεζή ηνπο γηα θίλεζε λα νδεγεζνύλ πξνο ηελ επηζπκεηή θαηεύζπλζε θαη θάπνηνη καζεηέο παξνπζηάδνπλ αλεπηζύκεηεο ζπκπεξηθνξέο. Οη θαλόλεο ζα πξέπεη λα αθνινπζνύληαη, δηαθνξεηηθά δεκηνπξγνύληαη πξνβιήκαηα ζηελ επίηεπμε ησλ ζηόρσλ ηεο Φπζηθήο Αγσγήο. ε πεξηπηώζεηο παξαβίαζήο ηνπο ζα πξέπεη από πξηλ λα είλαη γλσζηέο νη ζπλέπεηεο θαη λα εθαξκόδνληαη. Βέβαηα, δε ζεκαίλεη όηη κε ην παξακηθξό ζα ππάξρνπλ θπξώζεηο, απηό εμαξηάηαη από ην κέγεζνο ηεο αηαμίαο. Δάλ δηαπηζηώζεη ν εθπαηδεπηηθόο θάπνηα κηθξναηαμία, θαιό είλαη λα πεξηκέλεη ιίγν, κπνξεί λα ζηακαηήζεη από κόλε ηεο. ε νξηζκέλεο πεξηπηώζεηο, είλαη αξθεηό λα πιεζηάζεη πξνο ηνλ αηαθηνύληα, γηα λα ζηακαηήζεη. Οη ζπρλέο δηαθνπέο ιόγσ αηαμίαο δεκηνπξγνύλ πξόβιεκα ζηε ξνή ηνπ καζήκαηνο θαη νη κηθξναηαμίεο ζα πξέπεη λα επηιύνληαη ρσξίο λα ελνριείηαη ην ζύλνιν ηεο ηάμεο. Παξαθάησ πξνηείλνληαη 4 βαζηθέο αξρέο γηα ηελ αληηκεηώπηζε αλεπηζύκεηεο ζπκπεξηθνξάο: Αξρή ηεο ελάσιζηηρ παξέκβαζεο. ύκθσλα κε ηελ αξρή ηεο ειάρηζηεο παξέκβαζεο, ν εθπαηδεπηηθόο παξεκβαίλεη ηόηε θαη ηόζν, όζν είλαη απνιύησο αλαγθαίν, γηα λα ζηακαηήζεη ε αηαμία (Μαηζαγγνύξαο, 2004). Αλ κηα καηηά είλαη αξθεηή γηα ηελ επαλαθνξά ζηελ ηάμε, ηόηε ν εθπαηδεπηηθόο ζα πξέπεη λα αξθεζηεί ζε απηή ρσξίο άιια ζρόιηα ή απεηιέο. Ο ζηόρνο είλαη λα εληαρζεί ν καζεηήο ζην κάζεκα ην ζπληνκόηεξν δπλαηό κε ηελ ειάρηζηε παξέκβαζε. Αξρή ηεο διακπιηικήρ παξέκβαζεο. Ο εθπαηδεπηηθόο επεκβαίλεη κε ηέηνην ηξόπν, ώζηε λα κελ παξελνριεί ην ζύλνιν ηεο ηάμεο. Όηαλ από ηνπο 25 καζεηέο κόλν 1-2 καζεηέο θάλνπλ θαζαξία, είλαη παξάινγν λα απνζπάζνπκε ηελ πξνζνρή ηεο ηάμεο θάλνληαο δπλαηά παξαηήξεζε ζηνπο αηαθηνύληεο. Ο εθπαηδεπηηθόο ζα κπνξνύζε λα πιεζηάζεη πξνο ην κέξνο ηνπο ή λα ηνπο θνηηάμεη θαη λα θάλεη λόεκα λα ζηακαηήζνπλ, ρσξίο λα ελνριήζεη-δηαθόςεη ηελ εμάζθεζε ηνπ ζπλόινπ ηεο ηάμεο. Αξρή ηεο πποοδεςηικήρ παξέκβαζεο. Ο εθπαηδεπηηθόο απμάλεη ζηαδηαθά ηελ έληαζε ησλ παξεκβάζεώλ ηνπ. Γηα παξάδεηγκα, ν εθπαηδεπηηθόο αξρίδεη κε έκκεζεο παξεκβάζεηο (π.ρ. κε ιεθηηθέο παξεκβάζεηο) θαη ζε πεξίπησζε πνπ απηέο δελ απνδώζνπλ, πξνρσξεί ζηαδηαθά ζε πεξηζζόηεξν άκεζεο (π.ρ. ιεθηηθέο παξεκβάζεηο). Αξρή ηεο ανηιζηοισίαρ κεηαμύ παξαπηώκαηνο και παξέκβαζεο. Η έληαζε ηεο παξέκβαζεο εμαξηάηαη από ηε ζνβαξόηεηα ηνπ ζπκβάληνο. Γηα παξάδεηγκα, εάλ έλαο καζεηήο κηιά, ηόηε είλαη αξθεηή κηα έκκεζε παξέκβαζε (π.ρ. έληνλε καηηά). ηελ πεξίπησζε σζηόζν πνπ θάπνηνο καζεηήο βηαηνπξαγήζεη, ηόηε απνβάιιεηαη από ην παηρλίδη. Σν ζθεπηηθό ηεο αξρήο απηήο είλαη αλάινγν κε απηό ηεο θίηξηλεο θαη θόθθηλεο θάξηαο ζην πνδόζθαηξν. Γηα παξάδεηγκα, ε θόθθηλε θάξηα επηδεηθλύεηαη ζηηο πεξηπηώζεηο πνπ θάπνηνο θάλεη ζθόπηκν θαη επηθίλδπλν παίμηκν. Αληίζεηα, όηαλ θάπνηνο ηξαβήμεη ηε θαλέια ηόηε παίξλεη θίηξηλε θάξηα. Έλα παξάδεηγκα δηαδνρήο κε ιεθηηθώλ παξεκβάζεσλ ζην νπνίν εθαξκόδεηαη ε αξρή ηεο πξννδεπηηθήο παξέκβαζεο είλαη:

2 2 Ο εθπαηδεπηηθόο αγλνεί εζθεκκέλα κηα αηαμία, γηαηί πηζηεύεη όηη ζα ζηακαηήζεη από κόλε ηεο. Ο εθπαηδεπηηθόο ζηωπειά κε κηα έληνλε καηηά, κε κηα απνηξεπηηθή ρεηξνλνκία ή θίλεζε ηνπ θεθαιηνύ δείρλεη όηη έρεη δεη ην καζεηή θαη αλακέλεη ηελ επαλαθνξά ηνπ ζηελ ηάμε. Ο εθπαηδεπηηθόο πιεζηάδεη ηνλ αηαθηνύληα. Όηαλ πιεζηάδνπκε έλα καζεηή ηόηε απμάλνληαη νη ρηύπνη ηεο θαξδηάο ηνπ θαη ηνλ θέξλνπκε ζε δύζθνιε ζέζε. πλήζσο απηό ην πιεζίαζκα θαη ε νπηηθή επαθή είλαη αξθεηά, γηα λα ιύζνπλ ην πξόβιεκα. Αλ ην πιεζίαζκα δελ απνδώζεη, ηόηε ην επόκελν βήκα ζα κπνξνύζε λα είλαη ην άγγηγκα ηνπ καζεηή. ην άγγηγκα, αθνπκπάκε απαιά ην καζεηή ζπλήζσο ζηνλ ώκν, ρσξίο λα πνύκε θάηη. Ιδηαίηεξε πξνζνρή απαηηείηαη από ηνλ εθπαηδεπηηθό λα αμηνινγήζεη εάλ ν καζεηήο είλαη ζηελ θαηάιιειε ςπρνινγηθή ζέζε γηα λα δερηεί ην άγγηγκα. Έλαο λεπξηαζκέλνο καζεηήο ίζσο λα ην παξεμεγήζεη θαη λα αληηδξάζεη. πλήζσο, ε θαιή πνηόηεηα δηδαζθαιίαο (παξάγνληεο απνηειεζκαηηθήο δηδαζθαιίαο) θαη ε εθαξκνγή κε ιεθηηθώλ παξεκβάζεσλ επαξθνύλ γηα ηελ αληηκεηώπηζε κηθξναηαμηώλ. Έξεπλεο δείρλνπλ όηη νη θαινί εθπαηδεπηηθνί δηαθξίλνληαη από ηνπο ππόινηπνπο από ηελ ηθαλόηεηά ηνπο λα θάλνπλ θαιό κάζεκα, λα εθαξκόδνπλ ηηο αξρέο παξέκβαζεο θαη έηζη λα πξνιακβάλνπλ ηελ αηαμία, παξά λα ηελ θαηαζηέιινπλ αθνύ πάξεη δηαζηάζεηο (Fontana, 1996). Λεκηικέρ παπεμβάζειρ για ηην ανηιμεηώπιζη αηαξίαρ ηελ πεξίπησζε πνπ νη κε ιεθηηθέο παξεκβάζεηο απνβνύλ άθαξπεο, ηόηε ζα κπνξνύζαλ λα εθαξκνζηνύλ νη ιεθηηθέο παξεκβάζεηο. Οη ιεθηηθέο παξεκβάζεηο είλαη έλα ηζρπξό όπιν ηνπ εθπαηδεπηηθνύ γηα ηελ επαλαθνξά ηνπ αηαθηνύληα ζηελ ηάμε. Οη ιεθηηθέο παξεκβάζεηο κπνξνύλ λα ρσξηζηνύλ ζε δπν θαηεγνξίεο: ηηο έμμεζερ ιεθηηθέο παξεκβάζεηο. Δίλαη απηέο πνπ κε πιάγην (έκκεζν) ηξόπν πξνζπαζνύλ λα επαλαθέξνπλ ην καζεηή ζηελ ηάμε. ηηο άμεζερ ιεθηηθέο παξεκβάζεηο, κε ηηο νπνίεο ν εθπαηδεπηηθόο απεπζύλεηαη άκεζα ζην καζεηή θαη πξνζπαζεί λα ηνλ εληάμεη ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. Παπαδείγμαηα έμμεζυν λεκηικών παπεμβάζευν Παξαθάησ αλαθέξνληαη παξαδείγκαηα έκκεζσλ ιεθηηθώλ παξεκβάζεσλ ζηα νπνία αθνινπζείηαη ε αξρή ηεο πξννδεπηηθήο παξέκβαζεο: Η έκκεζε ππόδεημε ηεο επηζπκεηήο ζπκπεξηθνξάο Ο εθπαηδεπηηθόο αληί λα ζρνιηάζεη αξλεηηθά ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ αηαθηνύληα, ζρνιηάδεη ζεηηθά ην καζεηή πνπ επηδεηθλύεη ηελ επηζπκεηή ζπκπεξηθνξά. Η έκκεζε ππόδεημε ηεο αλακελόκελεο ζπκπεξηθνξάο εθθξάδεη ηελ πξνζπάζεηα ηνπ δαζθάινπ λα «πηάζεη ηνπο καζεηέο ζηελ θαιή ηνπο ζηηγκή». Γηα παξάδεηγκα, «κπξάβν Υξηζηίλα πνπ έδσζεο ηελ κπάια ζην Λεπηέξε», αληί λα απεπζπλζεί ζηνλ αηαθηνύληα «Αζαλαζία, ζηακάηα λα θισηζάο ηελ κπάια ησλ άιισλ καθξηά». Ο εθπαηδεπηηθόο ζα πξέπεη λα επηθεληξώλεη ηελ πξνζνρή ηνπ ζηελ αλάδεημε ηεο επηζπκεηήο ζπκπεξηθνξάο θαη όρη ζηνλ θνιαζκό ηεο αλεπηζύκεηεο.

3 3 Σύληνκε αλαθνξά νλόκαηνο Δάλ γηα παξάδεηγκα ν Γεκήηξεο είλαη αθεξεκέλνο, ν εθπαηδεπηηθόο κπνξεί λα ηνλ επαλαθέξεη ζηελ ηάμε κε ηελ αλαθνξά ηνπ νλόκαηόο ηνπ. Γηα παξάδεηγκα, «ζα πξέπεη ζην ζνπη, Γεκήηξε, λα δνζεί πξνζνρή ζηα θάιηζα». Χηνύκνξ ε νξηζκέλεο θαηαζηάζεηο έληαζεο, ην ρηνύκνξ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο βαιβίδα απνθιηκάθσζεο. πλήζσο, νη εθπαηδεπηηθνί ρξεζηκνπνηνύλ αηάθεο από ηαηλίεο ή ζηίρνπο από επίθαηξα γλσζηά ηξαγνύδηα. Γηα παξάδεηγκα: Έλα ηξαγνύδη ηνπ άθε Ρνπβά έβγαιε πνιιέο θνξέο έλα ζπλάδειθν από ηε δύζθνιε ζέζε. Δίλαη ν γλσζηόο ζηίρνο «ηώξα, αξρίδνπλ ηα δύζθνια». Οξηζκέλνη εθπαηδεπηηθνί, όηαλ γίλεηαη θαζαξία ρξεζηκνπνηνύλ ηελ αηάθα ηνπ αμέραζηνπ εζνπνηνύ Γηνλύζε Παπαγηαλλόπνπινπ: «Ακέξηθαλ κπαξ ην θάλακε εδώ πέξα!». Άιιεο θνξέο, όηαλ θάπνηνο είλαη αθεξεκέλνο, ρξεζηκνπνηνύλ ηελ αηάθα από ηελ ηαηλία ηνπ Θαλάζε Βέγγνπ: «μύπλα, Θαλάζε» θηι. Αηάθεο από δηαθεκίζεηο πνπ έγηλαλ θιαζηθέο, όπσο ην: «Δ! θαηαπιεθηηθέ ηξνρνλόκε», ρξεζηκνπνηνύληαη ζπρλά. ηε δηαθήκηζε απηή, ν πξσηαγσληζηήο πξνζπαζεί λα θνιαθεύζεη ηνλ αζηπλνκηθό, γηα λα κελ ηνπ δώζεη πξόζηηκν, επεηδή πάξθαξε παξάλνκα. Ωζηόζν, έλαο ζπλάδειθνο ηελ ρξεζηκνπνηεί γηα λα επαλαθέξεη θάπνηνλ αηαθηνύληα ζηελ ηάμε κε ηνλ εμήο ηξόπν: ηνλ θνηηάδεη θαη ηνπ ιέεη ηελ παξαπάλσ αηάθα. Απηό είλαη αξθεηό, γηα λα ρακνγειάζεη ν καζεηήο θαη λα επαλέιζεη ζηελ ηάμε. Δπίζεο, έλαο εθπαηδεπηηθόο βιέπνληαο έλα καζεηή λα παίδεη κε κηα κπάια, ελώ ζα έπξεπε λα εμαζθείηαη, ηνπ ιέεη «put the cot down» (ζπλδπαζκόο ειιεληθώλ θαη αγγιηθώλ), «άζε θάησ ηελ θόηα», ελλνώληαο πξνθαλώο λα αθήζεη θάησ ηελ κπάια. Η αηάθα είλαη από δηαθήκηζε γηα ζπλδξνκεηηθό δίθηπν ηειεόξαζεο. Μηα άιιε αηάθα πνπ ζα κπνξνύζε λα ρξεζηκνπνηεζεί είλαη από ηε δηαθήκηζε κηαο ηειεθσληθήο εηαηξείαο «Σπραίν; Γε λνκίδσ!». Βέβαηα, είλαη ζεκαληηθό νη αηάθεο λα είλαη γλσζηέο ζηνπο καζεηέο. Ο ιόγνο γηα ηνλ νπνίν πξνηείλσ παξόκνηεο αηάθεο είλαη, γηαηί κε απηό ηνλ ηξόπν απνζπάηαη ε πξνζνρή ησλ καζεηώλ από ην δπζάξεζην ζπκβάλ. Έηζη κεηώλεηαη ε έληαζε ηεο ζηηγκήο. Σν γέιην ζε ζπλδπαζκό κε άιια αζηεία ζρόιηα πνπ ζα ζπκπιεξώζνπλ νη καζεηέο ζπκβάιινπλ ζηελ απνθιηκάθσζε ηεο έληαζεο. Σα παξαπάλσ παξαδείγκαηα δείρλνπλ ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν νξηζκέλνη εθπαηδεπηηθνί ρξεζηκνπνηνύλ αηάθεο, γηα λα δεκηνπξγήζνπλ επράξηζηε αηκόζθαηξα θαη λα απνθύγνπλ ηα ζπλεζηζκέλα: «κε ην θάλεηο απηό» ή «όρη απηό», «ζνπ είπα εγώ λα θάλεηο απηό;» θηι. Ωζηόζν θαηά ηε ρξήζε ρηνύκνξ απαηηείηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή, ώζηε λα απνθεύγνληαη νπνηαδήπνηε πξνζσπηθά ζρόιηα ζε ζρέζε κε ηνπο καζεηέο. Απηά ηα ζρόιηα κπνξνύλ λα πξνθαιέζνπλ γέιην ζηελ ηάμε, όκσο κπνξεί θαη λα θέξνπλ ζε δύζθνιε ζέζε ηνλ αηαθηνύληα θαη απηόο λα αληηδξάζεη κε αθόκε πην άζρεκν ηξόπν. Πξνζνρή! ηελ πεξίπησζε πνπ ν εθπαηδεπηηθόο ρξεζηκνπνηήζεη ρηνύκνξ γηα ηελ απνθιηκάθσζε ηεο έληαζεο, ίζσο ρξεηαζηεί λα δώζεη έλα κηθξό δηάιεηκκα ζηα παηδηά. Μεηά ηνλ δηθό ηνπ ζρνιηαζκό, είλαη θπζηνινγηθό λα αθνινπζήζνπλ θαη ζρόιηα από ηνπο καζεηέο. Απηά αθξηβώο ηα ζρόιηα είλαη πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ απνθιηκάθσζε, γηαηί απνζπνύλ ηελ πξνζνρή ηνπο από ην δπζάξεζην ζπκβάλ!

4 4 Άμεζερ λεκηικέρ παπεμβάζειρ Οξηζκέλεο θνξέο, νη καζεηέο δελ αληηιακβάλνληαη ηηο έκκεζεο ιεθηηθέο παξεκβάζεηο θαη ζεσξνύλ όηη ν εθπαηδεπηηθόο δελ απεπζύλεηαη ζε απηνύο ή/θαη θάλνπλ ην θνξόηδν. ε απηή ηελ πεξίπησζε, αθνινπζώληαο ηελ αξρή ηεο πξννδεπηηθήο παξέκβαζεο, ν εθπαηδεπηηθόο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ηηο αθόινπζεο άκεζεο ιεθηηθέο παξεκβάζεηο: 1. Δπαλαθνξά ζηελ ηάμε κε ηε ρξήζε ηνπ καζεζηαθνύ ζηόρνπ. 2. Αλάδεημε επηπηώζεσλ ηεο αηαμίαο ζηνπο ζπκκαζεηέο ή/θαη ηνλ εθπαηδεπηηθό. 3. Τπελζύκηζε θαλόλσλ. 4. Δπίπιεμε θαη δηαηαγή επαλαθνξάο ζηελ ηάμε. 1. Επαναθοπά ζηην ηάξη με ηη σπήζη ηος μαθηζιακού ζηόσος Γηα παξάδεηγκα, ν εθπαηδεπηηθόο έδσζε ηελ εληνιή ζηα παηδηά ηεο Α Γεκνηηθνύ λα ξίμνπλ 10 θνξέο ηελ κπάια ζηνλ αέξα θαη λα ηελ μαλαπηάζνπλ, αθνύ ρηππήζνπλ έλα παιακάθη. Η Αιεμάλδξα, αληί γηα απηό, ραδεύεη κηα πεηαινπδίηζα. ηελ πεξίπησζε απηή, πξνηείλσ ζηνλ εθπαηδεπηηθό λα πξνζπαζήζεη λα επαλαθέξεη ηε καζήηξηα ζηελ άζθεζε ιέγνληαο: «Αιεμάλδξα, πόζεο επαλαιήςεηο έθαλεο;», «κκ λνκίδσ 2, θύξηε», «έια, θάλε θαη ηηο ππόινηπεο 8». Με απηό ηνλ ηξόπν ν εθπαηδεπηηθόο απνζπά ηελ πξνζνρή ηεο Αιεμάλδξαο από ηελ αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά θαη ηελ εζηηάδεη ζην ζηόρν ηνπ καζήκαηνο. 2. Ανάδειξη επιπηώζευν ηηρ αηαξίαρ πρλά, νη καζεηέο δε ζπλεηδεηνπνηνύλ ηηο επηπηώζεηο ησλ πξάμεώλ ηνπο ζηνπο ππόινηπνπο καζεηέο. Γη απηό, ν εθπαηδεπηηθόο πξνηείλεηαη λα ηηο αλαδεηθλύεη θαη λα ππελζπκίδεη επγεληθά ζηνλ αηαθηνύληα ην ρξένο ηνπ λα κε βιάπηεη ηνπο άιινπο. Γηα παξάδεηγκα, ν εθπαηδεπηηθόο δεηά από ηνπο καζεηέο ζε κηα άζθεζε λα δώζνπλ ηηο κπάιεο ζην δεπγάξη ηνπο ρέξη-ρέξη. Έλαο καζεηήο βαξηέηαη λα πάεη κέρξη ην δεπγάξη ηνπ θαη πεηά ηελ κπάια. Σόηε ν εθπαηδεπηηθόο ηνπ επηζεκαίλεη όηη, εάλ ην θάλνπλ όινη απηό κε ηόζεο πνιιέο κπάιεο ζε κηθξό ρώξν, ππάξρεη θίλδπλνο θάπνηνο λα ρηππήζεη. ε ζρέζε κε ηελ αλάδεημε ησλ επηπηώζεσλ ηεο αηαμίαο, ν Gordon (1991) πξνηείλεη απηή λα γίλεηαη κε ηελ εμήο ζεηξά: (α) Ο εθπαηδεπηηθόο πεξηγξάθεη ζηελ αξρή ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ καζεηή πνπ ζεσξεί πξνβιεκαηηθή. (β) ηε ζπλέρεηα εθθξάδεη ηα ζπλαηζζήκαηα πνπ πξνθαιεί ε ζπκπεξηθνξά ηνπ καζεηή: ληώζσ, αηζζάλνκαη, κνπ πξνθαιείο θηι. (γ) ην ηέινο δηαηππώλεη ηελ επίπησζε πνπ έρεη ζηνλ ίδην ή ζηελ ηάμε ε ζπκπεξηθνξά ηνπ καζεηή. Γηα παξάδεηγκα, αληί λα πεη ν δάζθαινο: «είλαη αγέλεηα λα ρηππάο ηελ κπάια, όηαλ θάπνηνο κηιά», είλαη πξνηηκόηεξν λα πεη «Υξήζην, όηαλ ρηππάο ηελ κπάια ηελ ώξα πνπ κηιώ, ληώζσ όηη κε πεξηθξνλείο θαη απηό επεξεάδεη αξλεηηθά ηε δηδαζθαιία κνπ». Με απηή ηε δηαηύπσζε, ν δάζθαινο εθθξάδεη ηελ επίπησζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ καζεηή ζηα ζπλαηζζήκαηά ηνπ θαη ηε δηδαζθαιία ηνπ. Πξνζνρή! ηελ ηερληθή ηεο αλάδεημεο ησλ επηπηώζεσλ δελ αλαθέξνπκε ην ηη πξέπεη λα θάλεη ν καζεηήο. Απηό γίλεηαη ζηελ επίπιεμε. Ο δάζθαινο αξθείηαη, ζην

5 5 ζηάδην απηό, ζηελ αλάδεημε ησλ επηπηώζεσλ θαη αλακέλεη από ην καζεηή λα ιύζεη απηόο ην πξόβιεκα. Με απηό ηνλ ηξόπν πξνσζεί ηελ απηνξξύζκηζε ηνπ καζεηή. 3. Υπενθύμιζη κανόνυν ε θάζε ηάμε είλαη θαιό λα ππάξρνπλ ζπγθεθξηκέλνη θαλόλεο ζπκπεξηθνξάο (π.ρ. «ηηο δηαθνξέο καο ηηο ιύλνπκε κε ζπδήηεζε θαη όρη κε βία»). ηελ πεξίπησζε αηαμίαο ππελζπκίδνπκε ηνλ θαλόλα θαη αλακέλνπκε από ην καζεηή λα ζπκκνξθσζεί. Γηα παξάδεηγκα, θάπνηνο παίξλεη ην ιόγν ρσξίο λα ζεθώζεη ην ρέξη ηνπ. Σόηε ηνπ ππελζπκίδνπκε ηνλ θαλόλα: «όηαλ ζέινπκε λα κηιήζνπκε, ζεθώλνπκε ην ρέξη θαη πεξηκέλνπκε ηελ άδεηα από ην δάζθαιν». Παξαδείγκαηα θαλόλσλ πνπ εθαξκόδνληαη ζε δηάθνξα ζρνιεία αλαθέξνληαη ζηελ ηζηνζειίδα 4. Επίπληξη ηελ επίπιεμε, ν δάζθαινο θνηηά ηνλ αηαθηνύληα θαη κε απνθαζηζηηθή θσλή απαηηεί ηελ επαλαθνξά ηνπ ζηελ ηάμε. Η νινθιεξσκέλε επίπιεμε απνηειείηαη από ηξία κέξε: 1ν. Από ηελ αλαθνξά ηνπ νλόκαηνο ηνπ καζεηή. Ο δάζθαινο θνηηάδεη πξνο ην κέξνο ηνπ καζεηή θαη ιέεη ην όλνκά ηνπ: «Κώζηα,». 2ν. Σελ αλάδεημε ηεο αλεπηζύκεηεο ζπκπεξηθνξάο: «ρηππάο ηελ κπάια θαη θάλεηο ζόξπβν». 3ν. Σελ πξνηξνπή λα επαλέιζεη ζηελ ηάμε: «εθάξκνζε ην πξωηόθνιιν αθνήο». Ωζηόζν, ζηελ πξάμε ζπρλά παξαιείπνληαη νξηζκέλα ζηνηρεία ηεο επίπιεμεο σο απηνλόεηα. Γηα παξάδεηγκα, κηα έθθξαζε δπζαξέζθεηαο γηα ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ καζεηή, ζε ζπλδπαζκό κε ηελ ππόδεημε ηεο αλακελόκελεο ζπκπεξηθνξάο, είλαη ζπρλά αξθεηά ζε κηα επίπιεμε. Αληίζεηα, ππεξβνιηθέο εθθξάζεηο νξγήο ή εθθνβηζηηθέο απεηιέο δελ έρνπλ ζέζε ζηελ επίπιεμε. ηελ έξεπλα ηνπ Burden (1995), νη καζεηέο πξνηηκνύλ ε επίπιεμε λα γίλεηαη δεκόζηα. Ωζηόζν, ζηε βηβιηνγξαθία πξνηείλεηαη ε επίπιεμε λα γίλεηαη ζε πξνζσπηθό επίπεδν. ηελ πξάμε βέβαηα απηό δύζθνια εθαξκόδεηαη, δηόηη πάληα ππάξρνπλ καζεηέο ζε θνληηλή απόζηαζε. Οπόηε, ζα αθνύζνπλ ηελ επίπιεμε θαη θάπνηνη άιινη. ε κηα επίπιεμε ζα πξέπεη λα πξνζερζνύλ ηα παξαθάησ: Η επίπιεμε αλαθέξεηαη ζε ζπγθεθξηκέλν άηνκν θαη όρη γεληθά θαη αόξηζηα. Γηα παξάδεηγκα, ε έκκεζε παξαηήξεζε «θάπνηνο ελνριεί εδώ κέζα» ζεσξείηαη ιηγόηεξν απνηειεζκαηηθή ζε ζρέζε κε ην λα πνύκε: «Αζαλαζία, ζηακάηα λα ελνριείο ηε δηπιαλή ζνπ θαη ζπλέρηζε ηελ εμάζθεζε». Δπίπιεμε ηε ζπκπεξηθνξά θαη όρη ηελ πξνζσπηθόηεηα ηνπ καζεηή. Γηα παξάδεηγκα, ιέκε: «όηαλ δηαθόπηεηο θάπνηνλ είλαη αγέλεηα» θαη όρη «είζαη αγελήο!». Κάλε ηελ επίπιεμε, ακέζσο κόιηο εκθαληζηεί ε αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά. Κάλε ηελ επίπιεμε θνηηάδνληαο ην καζεηή κε ζηαζεξή θσλή, σζηόζν, λα είζαη ήξεκνο. Πξνζπάζεζε όζν είλαη δπλαηό λα θάλεηο επίπιεμε ζε αηνκηθό επίπεδν θαη όρη κπξνζηά ζε άιινπο.

6 6 Οπιζμένερ ζκέτειρ για ηην εθαπμογή ηυν λεκηικών παπεμβάζευν Δθείλν πνπ ίζσο θάλεη εληύπσζε ζε έλαλ έκπεηξν δάζθαιν, είλαη νη κεγάιεο πξνηάζεηο πνπ πξνηείλνληαη γηα ηηο ιεθηηθέο παξεκβάζεηο. ηε βηβιηνγξαθία, πξνηείλεηαη ν δάζθαινο λα αλαθέξεη νιόθιεξν «θαηεβαηό» γηα ηηο δηάθνξεο ιεθηηθέο παξεκβάζεηο. Γηα παξάδεηγκα, γηα λα αλαθέξεη έλαο δάζθαινο ηηο επηπηώζεηο θάπνηαο αλάξκνζηεο ζπκπεξηθνξάο πξνηείλεηαη: (α) πξώηα λα πεξηγξάςεη ηε αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά, (β) ζηε ζπλέρεηα λα αλαθέξεη ηα ζπλαηζζήκαηα πνπ πξνθαιεί ε αηαμία θαη ζην ηέινο (γ) λα αλαθέξεη ηηο επηπηώζεηο ηεο αλεπηζύκεηεο ζπκπεξηθνξάο ζην κάζεκα. Η παξαηήξεζή κνπ είλαη όηη νη ςπρνιόγνη πνπ πξνηείλνπλ αλάινγα «θαηεβαηά», ζπλήζσο, εξγάδνληαη κε παηδηά πνπ έρνπλ ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα. Δθεί, ίζσο λα είλαη ζεκαληηθό λα αλαθέξνληαη όια απηά. ηε Φπζηθή Αγσγή, σζηόζν, ζεσξώ ππεξβνιή θάζε θνξά ν δάζθαινο λα ρξεζηκνπνηεί όιεο απηέο ηηο πξνηάζεηο. Σελ ώξα ηνπ καζήκαηνο ζπκβαίλνπλ δηάθνξα πξάγκαηα ηαπηόρξνλα θαη, αλ ν δάζθαινο αθηεξώλεη θάζε θνξά ηόζν ρξόλν γηα κηα ππόδεημε, ηόηε ράλεη άιια ζεκαληηθά πξάγκαηα ζηα νπνία πξέπεη επίζεο λα αθηεξώζεη ρξόλν (π.ρ. αλαηξνθνδόηεζε). Η άπνςή κνπ είλαη όηη ηα παηδηά θαηαιαβαίλνπλ πνιύ πεξηζζόηεξα από ό,ηη λνκίδνπκε. Οξηζκέλα πξάγκαηα δε ρξεηάδεηαη λα εηπσζνύλ, είλαη απηνλόεηα. Πξνηείλσ ινηπόλ ζην δάζθαιν, όπνπ ζεσξεί όηη ν καζεηήο θαηαιαβαίλεη ηη είλαη απηό πνπ ελνριεί θαη ηη πξέπεη λα θάλεη, ηόηε λα αλαθέξεη κόλν ηα απαξαίηεηα, ηδηαίηεξα όηαλ ππάξρεη πίεζε ρξόλνπ. Γηα παξάδεηγκα, όηαλ θάπνηνο καζεηήο ρηππά ηελ κπάια, ηελ ώξα πνπ κηιά ν δάζθαινο, ηόηε ζεσξώ όηη κηα απζηεξή καηηά, ζε ζπλδπαζκό κε ηε ιέμε «ελνριείο», είλαη αξθεηή, γηα λα θαηαιάβεη ν καζεηήο ηη ελνριεί ην δάζθαιν θαη ηη πξέπεη λα θάλεη. ην δία ηαύηα, ζεσξώ ζεκαληηθό ν δάζθαινο λα γλσξίδεη πώο πξέπεη λα δίλεηαη ε αλαηξνθνδόηεζε, ε επίπιεμε ή πώο πξέπεη λα ππνδεηθλύνληαη νη επηπηώζεηο κηαο αηαμίαο. Απηό όκσο δε ζεκαίλεη όηη θάζε θνξά ζα ρξεζηκνπνηεί όιν ην «θαηεβαηό» γηα κηα νινθιεξσκέλε δηαηύπσζε. Όηαλ ν δάζθαινο ζεσξεί όηη κηα ιέμε είλαη αξθεηή, γηα λα επαλαθέξεη ην καζεηή ζηελ ηάμε, ηόηε αο ρξεζηκνπνηήζεη κόλν απηή ηε ιέμε. Δπίζεο, ζηνλ θαηάινγν κε ηηο ιεθηηθέο παξεκβάζεηο έγηλε πξνζπάζεηα λα παξνπζηαζζνύλ απηέο κε βάζε ηελ αξρή ηεο πξννδεπηηθήο παξέκβαζεο. Γε ζεκαίλεη απηό όηη ν εθπαηδεπηηθόο θάζε θνξά ζα ρξεζηκνπνηεί όιν ηνλ θαηάινγν. Αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε, ν εθπαηδεπηηθόο είλαη απηόο πνπ θξίλεη από πνην ζεκείν ηνπ θαηαιόγνπ ζα μεθηλήζεη ηελ παξέκβαζή ηνπ. Ωζηόζν, όηαλ εκθαλίδνληαη αλεπηζύκεηεο ζπκπεξηθνξέο, ην πξώην πνπ πξνηείλεηαη ζηνλ εθπαηδεπηηθό είλαη λα αλαδεηήζεη ηελ αηηία ηεο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο. Ίζσο ε πνηόηεηα ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ λα κελ ηθαλνπνηεί ηηο αλάγθεο ησλ καζεηώλ θαη γη απηό λα εκθαλίδεηαη ε αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά (π.ρ. δελ έρεη πνηθηιία, κεγάιεο αλακνλέο θηι.). ε απηέο ηηο πεξηπηώζεηο νη θπξώζεηο θαη νη επηπιήμεηο είλαη αλαπνηειεζκαηηθέο. Έλα βαζηθό ραξαθηεξηζηηθό ηνπ θαινύ εθπαηδεπηηθνύ είλαη ε ηθαλόηεηά ηνπ λα πξνιακβάλεη ηε δεκηνπξγία ησλ πξνβιεκάησλ. Δπίζεο, νη ελέξγεηεο πξόιεςεο ζα πξέπεη λα είλαη δηδαθηηθήο θύζεο θαη λα απνζθνπνύλ ζηελ εμαζθάιηζε ηεο ελεξγεηηθήο ζπκκεηνρήο ησλ καζεηώλ ζην κάζεκα θαη όρη πεηζαξρηθήο.