ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ. ρνιή Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο Σκήκα Λνγηζηηθήο. Θέκα πηπρηαθήο εξγαζίαο :

Transcript

1 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ρνιή Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο Σκήκα Λνγηζηηθήο Θέκα πηπρηαθήο εξγαζίαο : Η θαιιηέξγεηα βάκβαθνο ζην Ννκό Καξδίηζαο ύγθξηζε ηεο παξαγωγήο κε ηελ παλειιήληα θαη κε άιιεο αγξνηηθέο θαιιηέξγεηεο ζην Ννκό Πξννπηηθέο Καζεγεηήο-Δπηηεξεηήο ηκηηδήο Υξήζηνο από ηελ ζπνπδάζηξηα ΣΟΤΠΟΤ ΠΑΡΑΚΔΤΗ (Α. Παπαδηακάληε 36, η.θ Παιακάο Καξδίηζαο) Έλαξμε : Παξάδνζε : ΚΑΒΑΛΑ 2008

2 Ε Θ Α Γ Ω Γ Η Ο Ν. Καπδίηζαρ βπίζκεηαι ζηο νοηιοδςηικό ημήμα ηηρ Θεζζαλίαρ και ζςνοπεύει με ηοςρ νομούρ Τπικάλυν, Λάπιζαρ, Φθιώηιδαρ, Εςπςηανίαρ και Άπηαρ. Η ππυηεύοςζα ηος νομού έσει πεπίπος καηοίκοςρ, Απέσει 300σλμ από ηην Αθήνα και 220 σλμ από ηη Θεζζαλονίκη. Ο νομόρ έσει έκηαζη ηεηπαγυνικών σλμ. Και καηαλαμβάνει ηο 2% ηηρ ζςνολικήρ έκηαζηρ ηηρ σώπαρ. Το πεδινό ημήμα καλύπηει ηο 47% ενώ η ςπόλοιπη έκηαζη είναι οπεινή και ημιοπεινή ζε ποζοζηά 44% και 8,3% ανηίζηοισα. Σύμθυνα με ηα ζηοισεία ηηρ απογπαθήρ ηος 2001 ο πληθςζμόρ ηος νομού ανέπσεηαι ζε καηοίκοςρ αύξηζη +2,11% από ηο 1991.( ). Ο νομόρ ζςγκενηπώνει ηο 1,18 % ηος ζςνολικού πληθςζμού ηηρ σώπαρ και παπάγει ηο 0,9% του ΑΕΠ. Σο έδαφος ηηρ κπίνεηαι καηάλληλο για καλλιέπγειερ βιομησανικών θςηών, ζιηηπών για καππό και λασανικών. Είναι μια πεπιοσή απδεςόμενηρ έκηαζηρ και ηα πποφόνηα ηηρ κςπίυρ ηο βαμβάκι εςδοκιμεί ζε αςηήν ηην πεπιοσή. Οι ελληνικέρ ποικιλίερ βαμβακιού πος καλλιεπγούνηαι είναι οι εξήρ: Ποικιλία Celia Μεζοππώιμη ποικιλία με αςζηηπά καθοπιζμένο ηπόπο ανάπηςξηρ. Πολύ παπαγυγική, δένει γπήγοπα και κπαηάει ηα καπύδια.. Ποικιλία ανεκηική ζηην απδομύκυζη. Έσει καλή ζςμπεπιθοπά ζε ζςνθήκερ έλλειτηρ νεπού. Ποικιλία Flora Μεζοππώιμη ποικιλία πολύ παπαγυγική με μεγάλη πποζαπμοζηικόηηηα ζε ποικιλία εδαθοκλιμαηικών ζςνθηκών. Έσει καλή ζςμπεπιθοπά ζε ζςνθήκερ έλλειτηρ νεπού. Ποικιλία ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ (dp 388) Υπεπππώιμη ποικιλία με πολύ καλέρ αποδόζειρ ζε ζύζποπο (πολύ μεγάλορ απιθμόρ καπςδιών). Ποικιλία ΧΡΘΣΘΝΑ Άπιζηη ποιόηηηα ίναρ και ανηοσή ζηην αδπομύκυζη. Διασπονική αξία.πολύ ππώιμη ανηοσή ζε ξηποθεπμικέρ ζςνθήκερ. Ποικιλία ΕΡΜΗ (dp 5111) Ππώιμη ποικιλία με εξαιπεηική ππώηη ανάπηςξη και πλούζια καπποθοπία. Ποικιλία ΖΕΣΑ 2 Είναι μεζοππώιμη ποικιλία καηά 7-10 ημέπερ οτιμόηεπη με απκεηά καλά ηεσνολογικά σαπακηηπιζηικά, Μεγάλερ ζηπεμμαηικέρ αποδόζειρ, ανεκηική ζηην αδπομύκυζη και ζηην ξηπαζία. Άπιζηη για μησανοζςλλογή. Πηγή :

3 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΔΙΑΓΩΓΗ.. 1 Γεωγραθική καηανομή ηοσ πληθσζμού 1 Ποικιλίες βαμβακιού ζηο νομό Καρδίηζας.1 Καλλιεργούμενα είδη.2 Κλίμα,εδαθος,ζπορά,λίπανζη.3 σγκομιδή Δκκόκιζη,εμπόριο-τρήζεις.4 1. ΔΚΣΙΜΗΗ Σης ΤΠΑΡΥΟΤΑ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΟΤ ΠΡΩΣΟΓΔΝΗ ΣΟΜΔΑ Γεωργία Γομή ηης γεωργίας ζηο νομό Καρδίηζας Γιάρθρωζη ηης γεωργικής παραγωγής ζηο Ν.Καρδίηζας Μητανιζμοί πλαιζίωζης ηοσ αγροηικού ηομέα Αγροηική Πίζηη Οδηγία 72/159/83, Κανονιζμός 797/85 και Κανονιζμός 2328/ Αγροηικοί ζσνεηαιριζμοί ΤΓΚΡΟΣΗΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΩΝ..13 Γιαρθρωηικά προβλήμαηα. 14 προβλήμαηα δομής ηης παραγωγικής καηεύθσνζης γεωργικού ηομέα ζηο νομό Καρδίηζας..15 Προβλήμαηα μητανιζμών πλαιζίωζης ηοσ αγροηικού ηομέα.17 Αγροηική πίζηη.17 Προβλήμαηα από ηην εθαρμογή ηης Οδηγίας 72/159/83, ηοσ Κανονιζμού 797/85 και ηοσ Κανονιζμού 2328/ Προβλήμαηα ηων αγροηικών ζσνεηαιριζμών ΑΞΟΝΔ ΣΡΑΣΗΓΙΚΩΝ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΟΤ ΠΡΩΣΟΓΔΝΗ ΣΟΜΔΑ ΚΑΘΔΣΩΣΑ ΔΝΙΥΤΗ ΑΓΟΡΔ ΣΩΝ ΓΔΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ ΣΑ ΥΔΓΙΑ ΣΗ ΚΟΜΙΙΟΝ ΓΙΑ ΣΗΝ ΝΔΑ ΚΟΑ.33 ΠΙΝΑΚΔ ΚΟΙΝΟΣΗΣΩΝ (ΠΔΓΙΝΔ, ΗΜΙΟΡΔΙΝΔ, ΟΡΔΙΝΔ) ΑΝΑΛΤΗ ΠΙΝΑΚΩΝ (διαγράμμαηα) ΑΝΑΛΤΣΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΔ (θαηά γεωγξαθηθό δηακέξηζκα θαη λνκό) ΑΝΑΛΤΗ ΠΙΝΑΚΩΝ(διαγράμμαηα) ΓΡΑΦΗΜΑΣΑ ΤΝΟΛΟΤ ΔΛΛΑΓΟ θαη ΝΟΜΟΤ ΚΑΡΓΙΣΑ (εθηάζεηοπαξαγωγή) ηωλ θαιιηεξγεηώλ βακβάθη, ζηηάξη καιαθό, ζηηάξη ζθιεξό,αξαβόζηηνο βηνκερ/θέο ηνκάηεο, λωπήο ρξήζεο ηνκάηεο αλάιπζε δηαγξακκάηωλ Παξάξηεκα.199 Βιβλιογραθία..199 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ

4 ρνιή Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο Σκήκα Λνγηζηηθήο Θέκα πηπρηαθήο εξγαζίαο : Η θαιιηέξγεηα βάκβαθνο ζην Ννκό Καξδίηζαο ύγθξηζε ηεο παξαγωγήο κε ηελ παλειιήληα θαη κε άιιεο αγξνηηθέο θαιιηέξγεηεο ζην Ννκό Πξννπηηθέο Καζεγεηήο-Δπηηεξεηήο ηκηηδήο Υξήζηνο από ηελ ζπνπδάζηξηα ΣΟΤΠΟΤ ΠΑΡΑΚΔΤΗ (Α. Παπαδηακάληε 36, η.θ Παιακάο Καξδίηζαο) Έλαξμε : Παξάδνζε : ΚΑΒΑΛΑ 2008

5

6 Ε Θ Α Γ Ω Γ Η Ο Ν. Καξδίηζαο βξίζθεηαη ζην λνηηνδπηηθό ηκήκα ηεο Θεζζαιίαο θαη ζπλνξεύεη κε ηνπο λνκνύο Σξηθάισλ, Λάξηζαο, Φζηώηηδαο, Δπξπηαλίαο θαη Άξηαο. Η πξσηεύνπζα ηνπ λνκνύ έρεη πεξίπνπ θαηνίθνπο, Απέρεη 300ρικ από ηελ Αζήλα θαη 220 ρικ από ηε Θεζζαινλίθε. Ο λνκόο έρεη έθηαζε ηεηξαγσληθώλ ρικ. Καη θαηαιακβάλεη ην 2% ηεο ζπλνιηθήο έθηαζεο ηεο ρώξαο. Σν πεδηλό ηκήκα θαιύπηεη ην 47% ελώ ε ππόινηπε έθηαζε είλαη νξεηλή θαη εκηνξεηλή ζε πνζνζηά 44% θαη 8,3% αληίζηνηρα. ύκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο απνγξαθήο ηνπ 2001 ν πιεζπζκόο ηνπ λνκνύ αλέξρεηαη ζε θαηνίθνπο αύμεζε +2,11% από ην 1991.( ). Ο λνκόο ζπγθεληξώλεη ην 1,18 % ηνπ ζπλνιηθνύ πιεζπζκνύ ηεο ρώξαο θαη παξάγεη ην 0,9% ηοσ ΑΕΠ. Σο έδαθος ηεο θξίλεηαη θαηάιιειν γηα θαιιηέξγεηεο βηνκεραληθώλ θπηώλ, ζηηεξώλ γηα θαξπό θαη ιαραληθώλ. Δίλαη κηα πεξηνρή αξδεπόκελεο έθηαζεο θαη ηα πξντόληα ηεο θπξίσο ην βακβάθη επδνθηκεί ζε απηήλ ηελ πεξηνρή. Οη ειιεληθέο πνηθηιίεο βακβαθηνύ πνπ θαιιηεξγνύληαη είλαη νη εμήο: Ποικιλία Celia Μεζνπξώηκε πνηθηιία κε απζηεξά θαζνξηζκέλν ηξόπν αλάπηπμεο. Πνιύ παξαγσγηθή, δέλεη γξήγνξα θαη θξαηάεη ηα θαξύδηα.. Πνηθηιία αλεθηηθή ζηελ αξδνκύθσζε. Έρεη θαιή ζπκπεξηθνξά ζε ζπλζήθεο έιιεηςεο λεξνύ. Ποικιλία Flora Μεζνπξώηκε πνηθηιία πνιύ παξαγσγηθή κε κεγάιε πξνζαξκνζηηθόηεηα ζε πνηθηιία εδαθνθιηκαηηθώλ ζπλζεθώλ. Έρεη θαιή ζπκπεξηθνξά ζε ζπλζήθεο έιιεηςεο λεξνύ. Ποικιλία ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ (dp 388) Τπεξπξώηκε πνηθηιία κε πνιύ θαιέο απνδόζεηο ζε ζύζπνξν (πνιύ κεγάινο αξηζκόο θαξπδηώλ). Ποικιλία ΧΡΘΣΘΝΑ Άξηζηε πνηόηεηα ίλαο θαη αληνρή ζηελ αδξνκύθσζε. Γηαρξνληθή αμία Πνιύ πξώηκε αληνρή ζε μεξνζεξκηθέο ζπλζήθεο. Ποικιλία ΕΡΜΗ (dp 5111) Πξώηκε πνηθηιία κε εμαηξεηηθή πξώηε αλάπηπμε θαη πινύζηα θαξπνθνξία. Ποικιλία ΖΕΣΑ 2 Δίλαη κεζνπξώηκε πνηθηιία θαηά 7-10 εκέξεο νςηκόηεξε κε αξθεηά θαιά ηερλνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά, Μεγάιεο ζηξεκκαηηθέο απνδόζεηο, αλεθηηθή ζηελ αδξνκύθσζε θαη ζηελ μεξαζία. Άξηζηε γηα κεραλνζπιινγή. Πεγή: Πηγή : 1

7 Καλλιεργούμενα είδη Σα είδε πνπ θαιιηεξγνύληαη ζήκεξα είλαη ηέζζεξα. 1. Υλνπδσηό βακβάθη Σν πην θνηλά θαιιηεξγνύκελν δίλεη πάλσ από ην 90% ηεο παγθόζκηαο παξαγσγήο. Δίλαη θαη ην κνλαδηθό είδνο πνπ θαιιηεξγείηαη ζηελ Διιάδα. Σν είδνο απηό είλαη πνιπεηέο αιιά ζηελ Διιάδα θαιιηεξγείηαη ζαλ κνλνεηέο γηαηί δελ επηβηώλεη ζε θξύν ρεηκώλα. Οη ίλεο πνπ παξάγεη θηάλνπλ ηα 45 ρηιηνζηόκεηξα κήθνο θαη ραξαθηεξηζηηθό ηνπ είλαη ην ρλνύδη πνπ πεξηθιείεη ηα ζπόξηα ηνπ. Σα άλζε ηνπ είλαη ιεπθά όηαλ αλνίμνπλ αιιά ζηε πνξεία αιιάδνπλ ρξώκα θαη γίλνληαη θόθθηλα ή κνβ. Δίλαη βακβάθη πςειήο πνηόηεηαο κε κεγάιε αληνρή, ειαζηηθόηεηα, πνιύ θαιή ζηηιπλόηεηα θαη νκνηνκνξθία. 2. Πνώδεο βακβάθη Βξίζθεηαη απηνθπέο ζην Παθηζηάλ ζηελ Ιλδία θαη ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο ηεο Αθξηθήο. Παιαηόηεξα ε θαιιηέξγεηα ηνπ ήηαλ πνιύ δηαδεδνκέλε αιιά ζήκεξα νη θαιιηέξγεηεο ηνπ αληηθαηαζηάζεθαλ από ην ρλνπδσηό βακβάθη πνπ είλαη πνιύ θαιιίηεξεο πνηόηεηαο. ηελ Διιάδα ην θαιιηεξγνύζαλ κέρξη ην 1950 ζηε Ληβαδεηά όπνπ ήηαλ γλσζηό κε ηελ νλνκαζία Γαδηώηηθν θαη ζηηο έξξεο. 3. Βαξβαδεηλό βακβάθη Πνιπεηή θαη εηήζηα θπηά πνπ ηα πεξηζζόηεξα είλαη δελδξνεηδή θαη θηάλνπλ ζε ύςνο θαη ηα 6 κέηξα. Η θαηαγσγή ηνπ είδνπο απηνύ είλαη ε ιαηηληθή Ακεξηθή θαη ζήκεξα θαιιηεξγείηαη ζηελ Αίγππην, ην νπδάλ, ζε πξώελ νβηεηηθέο ρώξεο, ζηηο Η.Π.Α., ζηε Βξαδηιία θαη ην Πεξνύ. Σα θιαδηά ηνπ βακβαθηνύ απηνύ είλαη πιάγηα θαη ηα θύιια ηνπ έρνπλ κεγάιεο ζρηζκέο Σα ζπόξηα ηνπ είλαη θπαλνύ ρξώκαηνο θαη ηα άλζε είλαη θηηξηλσπά κε κία θειίδα ζηε βάζε ηνπ θάζε πέηαινπ. Οη ίλεο ηνπ είλαη νη καθξύηεξεο από όια ηα είδε θαη θηάλνπλ θαη ηα 50 ρηιηνζηόκεηξα είλαη θαιήο πνηόηεηαο, ιεπηέο θαη καιαθέο. 4. Γελδξνεηδέο βακβάθη. Βξίζθεηαη απηνθπέο ζην Παθηζηάλ, ηε ξη Λάλθα θαη ηελ Ιλδία όπνπ ζεσξείηαη ηεξό θπηό γη απηό βξίζθεηαη έμσ από πνιινύο λανύο. Οη ίλεο ηνπ είλαη πνιύ θνληέο θαη όρη ηόζν θαιήο πνηόηεηαο γη απηό ε θαιιηέξγεηα ηνπ είλαη πνιύ πεξηνξηζκέλε. Πεγή: Πηγή : 2

8 Κλίμα, έδαθος, ζπορά, λίπανζη Σν βακβάθη είλαη θπηό απαηηεηηθό ζε πςειέο ζεξκνθξαζίεο. Σν θαηαιιειόηεξν θιίκα γηα ηε ζσζηή αλάπηπμε ηνπ είλαη κία κέηξηα ζε δέζηε θαη θξύν άλνημε, ζπρλέο βξνρνπηώζεηο όρη κεγάιεο έληαζεο, όρη παγεηόο ή ραιάδη, δξνζεξό θζηλόπσξν ρσξίο πνιιέο βξνρέο θαη δεζηό, πγξό θαινθαίξη. Γπλαηέο ζε έληαζε βξνρέο κπνξνύλ λα θαηαζηξέςνπλ ηηο ίλεο ηνπ θπηνύ. Σα θαηάιιεια εδάθε ζεσξνύληαη απηά πνπ είλαη ακκνπειώδε κε αξθεηή πνζόηεηα αξγίινπ, νξγαληθέο νπζίεο θαη ιίγν άδσην θαη θώζθνξν. Η απόδνζε ζε παξαγσγή δελ επεξεάδεηαη εάλ ην ρσξάθη θπηεύεηαη γηα πνιιά ρξόληα. ηελ Διιάδα γηα παξάδεηγκα ιόγσ έιιεηςεο κεγάισλ εθηάζεσλ θαιιηεξγείηαη ζην ίδην ρσξάθη γηα πνιιά ρξόληα θαη πνιιέο θνξέο. Δπεηδή ην βακβάθη είλαη αξθεηά επαίζζεην θπηό ε θαηαπνιέκεζε ησλ δηδαλίσλ είλαη αξθεηά δύζθνιε θαη ε ύπαξμε ηνπο κπνξεί λα κεηώζεη αηζζεηά ηε παξαγσγή. Ο πνιιαπιαζηαζκόο ηνπ βακβαθηνύ γίλεηαη κε ζπνξά αθνύ πξώηα ηα ζπόξηα ππνζηνύλ εηδηθή επεμεξγαζία θαη αθαηξεζνύλ νη δηάθνξεο ίλεο πνπ ηα πεξηβάινπλ. Έηζη ν ζπόξνο θπιά επθνιόηεξα ζηηο κεραλέο ζπνξάο θαη δηεπθνιύλεη ηελ απνξξόθεζε ηεο πγξαζίαο ηνπ εδάθνπο. ηελ Διιάδα ε θαιύηεξε επνρή γηα ηε ζπνξά είλαη από ηηο αξρέο Απξηιίνπ έσο ηα κέζα Μαΐνπ. Σν όςηκν βακβάθη ζπέξλεηαη ζηηο βόξεηεο πεξηνρέο θαη ην πξώηκν ζηηο λόηηεο. Η ζεξκνθξαζία θαηά ηε ζπνξά πξέπεη λα είλαη γύξσ ζηνπο 15 βαζκνύο θαζώο ρακειόηεξεο ζεξκνθξαζίεο θαζπζηεξνύλ ην θύηξσκα θαη νη ζπόξνη κπνξεί λα εκθαλίζνπλ κύθεηεο. Σν βακβάθη δελ εμαληιεί ην έδαθνο από ηα ζξεπηηθά ηνπ ζηνηρεία. Παξ όια απηά κεξηθέο θνξέο ρξεηάδεηαη ιίπαλζε κε αδσηνύρα ιηπάζκαηα. Η ιίπαλζε κε δηάθνξα άιια ιηπάζκαηα δελ έρεη δώζεη θαιιίηεξα απνηειέζκαηα ζηελ παξαγσγή. Όηαλ ρξεηαζηεί πόηηζκα ηόηε απηό είλαη θαιό λα γίλεηαη κε ηε κέζνδν ηεο ηερλεηήο βξνρήο, δειαδή ξάληηζκα όινπ ηνπ θπηνύ. Πεγή: Πηγή : 3

9 σγκομιδή - Εκκόκκιζη Γηα λα σξηκάζεη ην βακβάθη πξέπεη λα πεξάζνπλ πεξίπνπ 2 κήλεο από ηε ζπνξά Η ζπιινγή ηνπ γίλεηαη κε εηδηθέο κεραλέο, πνπ είλαη πην ζύλεζεο ή κε ην ρέξη πνπ είλαη πην δαπαλεξό θαη επίπνλν αιιά ην βακβάθη είλαη πην θαζαξό θαη έηζη έρεη θαη θαιιίηεξε ηηκή ζην εκπόξην. Μεηά ηε ζπγθνκηδή ην βακβάθη κεηαθέξεηαη ζε εηδηθνύο ρώξνπο πνπ ιέγνληαη εθθνθθηζηήξηα. Δθεί γίλεηαη ν απνρσξηζκόο ησλ ηλώλ από ην ζπόξν. Ο ρξόλνο πνπ γίλεηαη ε εθθόθθηζε είλαη πεξίπνπ 3 κήλεο κεηά ηε ζπιινγή. Σα πεξηζζόηεξα εθθνθθηζηήξηα δηαζέηνπλ κεραληζκνύο πνπ απνκαθξύλνπλ ηα δηάθνξα μέλα ζώκαηα όπσο ρώκα, θύιια, ζπόξνπο θαζώο θαη ηελ πεξηηηή πγξαζία. Μεηά από ηηο δηαδηθαζίεο απηέο ηα βακβάθηα, θαζαξά πιένλ, ζπζθεπάδνληαη ζε κεγάιεο κπάιεο ή ηεηξάγσλεο παιέηεο, δέλνληαη, θαηαγξάθεηαη ε πνηόηεηα θαη πξνσζνύληαη ζην εκπόξην. Εμπόριο, Χρήζεις Η θαηαζθεπή πθαζκάησλ είλαη ε βαζηθόηεξε από ηηο δηάθνξεο ρξήζεηο ηνπ βακβαθηνύ. ηελ πθαληνπξγία νη ίλεο ηνπ απνηεινύλ ηελ θπξηόηεξε ύιε. Σα βακβαθεξά πθάζκαηα είλαη πνιύ θαιήο πνηόηεηαο αλ θαη ζήκεξα ηα αληηθαζηζηνύλ κε ζπλζεηηθά πνπ ζηνηρίδνπλ ιηγόηεξν. Η Κίλα έρεη ηε κεγαιύηεξε παξαγσγή ζηνλ θόζκν. Αθνινπζνύλ ε Ιλδία, νη Η.Π.Α., ε Ρσζία, ην Παθηζηάλ θαη ε Βξαδηιία. ηελ Διιάδα θαιιηεξγνύληαη πεξίπνπ 1,300,000 ζηξέκκαηα θαη ε εηήζηα παξαγσγή θηάλεη ηνπο 39,000 ηόλνπο. Σν κεγαιύηεξν κέξνο ηνπ Διιεληθνύ βακβαθηνύ θαηαλαιώλεηαη εγρώξηα ελώ ην ππόινηπν εμάγεηαη θπξίσο ζε κνξθή λεκάησλ. Από ην ζπόξν ηνπ βακβαθηνύ βγαίλεη ιάδη πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ επηηξαπέδην αιιά πεξηνξηζκέλα. Δπίζεο από ηα ππνιείκκαηα ηνπ βακβαθηνύ παξαζθεπάδεηαη ε βακβαθόπηηα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ δσνηξνθή. Πεγή: Πηγή : 4

10 1. ΔΚΣΙΜΗΗ ΣΗ ΤΠΑΡΥΟΤΑ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΟΤ ΠΡΩΣΟΓΔΝΗ ΣΟΜΔΑ Ο πξσηνγελήο ηνκέαο απνηειεί ζηνλ Ν. Καξδίηζαο ηελ θπξίαξρε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. Σν επίπεδν ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο αλέξρεηαη ζην 45,4% ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ λνκνχ, ελψ ην 69% ηνπ ελεξγνχ πιεζπζκνχ απαζρνιείηαη ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα. Ο πξσηνγελήο ηνκέαο αμηνπνηεί ην 90% ηεο ζπλνιηθήο έθηαζεο ηνπ λνκνχ, δειαδή ζηξέκκαηα: Καιιηεξγνχκελε έθηαζε ζηξέκκαηα Βνζθφηνπνη ζηξέκκαηα Γάζε ζηξέκκαηα 1.1 Γεωπγία Ζ γεσξγία εκθαλίδεηαη ζαλ ε θπξηφηεξε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ πεξηνρή. Ζ γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ θαιιηεξγνχκελσλ εθηάζεσλ δείρλεη κηα κεγάιε ζπγθέληξσζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο ζηελ πεδηλή πεξηνρή (ην 82% ηεο ζπλνιηθήο θαιιηεξγήζηκεο έθηαζεο ηνπ λνκνχ Καξδίηζαο), ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε ησλ εκηνξεηλψλ θαη νξεηλψλ πεξηνρψλ (ην ππφινηπν 18% ηεο ζπλνιηθήο θαιιηεξγήζηκεο έθηαζεο ηνπ λνκνχ). ηα πεδηλά παξαηεξνχκε κηα ζεκαληηθή αλάπηπμε ηεο γεσξγηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Γπλακηθέο θαιιηέξγεηεο ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο αξδεπφκελεο εθηάζεηο (βακβάθη, αξαβφζηηνο, κεδηθή, δαραξφηεπηια, θεπεπηηθά θιπ.), ε κε αξδεπφκελε έθηαζε θαιιηεξγείηαη θπξίσο κε ζηηάξη ζθιεξφ, ελψ ζεκαληηθά βήκαηα πξνφδνπ έρεη θάλεη ε πεδηλή γεσξγία φζν αθνξά ηελ εθκεράληζε ηεο. Αληίζεηα ζηηο νξεηλέο θαη εκηνξεηλέο πεξηνρέο ηνπ λνκνχ, ε κνξθή ηεο γεσξγίαο αιιάδεη ζεκαληηθά. Κπξίσο ζηνπο πξφπνδεο ηνπ βνπλνχ εκθαλίδεηαη ε θαιιηέξγεηα ζηηεξψλ, θαπλνχ θαη θεπεπηηθψλ. ε πεξηνρέο πην νξεηλέο επηθξαηεί ε ακπεινθαιιηέξγεηα, αριαδηέο, κειηέο, θαζηαληέο θιπ., θαζψο θαη ιαραλφθεπνη. Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 5

11 ε κεγάια πςφκεηξα παξνπζηάδνληαη θαιιηέξγεηεο ζπλδεδεκέλεο κε ηελ θηελνηξνθία (κεδηθή, θνθηνιίβαδα, αξαβφζηηνο θιπ.). Σν αλάγιπθν θαζψο θαη ν κηθξφο θαη κηθξνηεκκαρηζκέλνο θιήξνο δελ επλννχλ ηελ εθκεράληζε ησλ γεσξγηθψλ εξγαζηψλ ζηα νξεηλά Γομή ηηρ γεωπγίαρ ζηον νομό Καπδίηζαρ Οη γεσξγηθέο εθκεηαιιεχζεηο ζηνλ λνκφ αλέξρνληαη ζε ζηξέκκαηα, κε βάζε ηα πξνζσξηλά ζηνηρεία απνγξαθήο γεσξγίαο-θηελνηξνθίαο ηνπ Απφ απηέο ην 72,3% βξίζθεηαη ζηηο πεδηλέο πεξηνρέο (αμηνπνηψληαο ην 82% ησλ θαιιηεξγνχκελσλ εθηάζεσλ), ην 5,3% απηψλ βξίζθεηαη ζηηο εκηνξεηλέο πεξηνρέο, ελψ ην ππφινηπν 22,4% ησλ εθκεηαιιεχζεσλ ηνπ λνκνχ βξίζθεηαη ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο. Αληίζηνηρα ην 1981 ππήξραλ εθκεηαιιεχζεηο, κε κέζε έθηαζε αλά εθκεηάιιεπζε 45,5 ζηξέκκαηα, πνπ δηακνηξαδφηαλ ζε 5 ηεκάρηα πεξίπνπ. Άιισζηε κειέηε ηεο ΑΝ.ΚΑ Α.Δ. κε ηίηιν ε αλάπηπμε ηεο πεδηλήο γεσξγίαο ζηνλ Ν. Καξδίηζαο (1991), κε βάζε δείγκα 383 εθκεηαιιεχζεσλ έδεημε φηη ην κέζν κέγεζνο ησλ εθκεηαιιεχζεσλ ζηελ πεδηάδα ηνπ λνκνχ είλαη 73,5 ζηξέκκαηα, απφ ηα νπνία ην 36% (26,5 ζηξέκκαηα) είλαη ελνηθηαδφκελα. Οη γεσξγηθέο εθκεηαιιεχζεηο ζηνλ λνκφ είλαη νηθνγελεηαθήο κνξθήο θαη ηαπηφρξνλα κηθξέο θαη θαηαθεξκαηηζκέλεο. Γηα λα επηβηψζνπλ απηέο νη κνλάδεο αγξνηηθήο παξαγσγήο ρξεηάζηεθε λα εληαηηθνπνηήζνπλ ην παξαγσγηθφ ηνπο ζχζηεκα. Βαζηθφ εξγαιείν πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζ' απηή ηελ θαηεχζπλζε ήηαλ ε άξδεπζε. Με ηελ ζπλδξνκή ηνπ θξάηνπο (θαηαζθεπή θξάγκαηνο Σαπξσπνχ θαη αληηζηνίρνπ αξδεπηηθνχ έξγνπ, ην ππφ θαηαζθεπή θξάγκα κνθφβνπ, θξαηηθφ πξφγξακκα γεσηξήζεσλ-παττθ), αιιά θαη κε ζεκαληηθέο αηνκηθέο θαη ζπιινγηθέο πξσηνβνπιίεο ησλ αγξνηψλ αξδεχνληαη ζήκεξα ζηξέκκαηα (ην 66,4% ηεο ζπλνιηθήο θαιιηεξγνχκελεο έθηαζεο ηνπ λνκνχ). Δηδηθφηεξα ε θαηαλνκή ησλ αξδεπφκελσλ εθηάζεσλ έρεη σο εμήο: Πνζνζηφ Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 6

12 1. Αξδεπηηθφ έξγνσαπξσπνχ(σακηεπηήξαο Πιαζηήξα) ζηξ. 15,6% 2. Δπηθαλεηαθά λεξά (πεγέο, πνηακνί, ζπιιεθηήξεο) ζηξ. 22,7% 3. Κξαηηθέο γεσηξήζεηο (ΠΑΤΤΘ) ζηξ. 13,7% 4. Ηδησηηθέο γεσηξήζεηο % ΤΝΟΛΟ ζηξ. 100% Αθφκε ε ππάξρνπζα θαηάζηαζε ζηα ινηπά εγγεηνβειηησηηθά έξγα ηνπ γεσξγηθνχ ηνκέα ζηνλ λνκφ έρεη σο εμήο: ηξαγγηζηηθά έξγα: Ζ δηάλνημε ζηξαγγηζηηθψλ ηάθξσλ έρεη εθηειεζηεί ζηνλ λνκφ ζε πνζνζηφ 90 %. Καηά θχξην ιφγν ππνιείπεηαη ε θαηαζθεπή ηάθξσλ ζε πεξηνρέο πνπ δελ έγηλαλ αλαδαζκνί ή ζε αγξνθηήκαηα πνπ έγηλαλ αλαδαζκνί αιιά δελ αθέζεθαλ δψλεο γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ έξγσλ. Αγξνηηθή νδνπνηία: Σν ζπλνιηθφ κήθνο ησλ αγξνηηθψλ δξφκσλ είλαη ρηιηφκεηξα. Μέρξη ζήκεξα έρνπλ ακκνραιηθνζηξσζεί ηα ρηιηφκεηξα κε ελέξγεηεο θξαηηθέο θαη ησλ αγξνηψλ κέζσ ησλ ΣΟΔΒ. Αγξνηηθφο εμειεθηξηζκφο: Απφ ηηο γεσηξήζεηο πνπ ππάξρνπλ ζηνλ λνκφ, κέρξη ζήκεξα έρνπλ ειεθηξνδνηεζεί νη Ο κέγηζηνο ρξφλνο ειεθηξνδφηεζεο ηεο γεψηξεζεο αλέξρεηαη ζε 8 ρξφληα απφ ηελ ζηηγκή ηεο αίηεζεο, ελψ παξαηεξείηαη θαη ην θαηλφκελν χπαξμεο παξάλνκσλ ηδησηηθψλ γεσηξήζεσλ. Ο αξηζκφο ησλ ειεθηξνδνηεζέλησλ θηελνηξνθηθψλ κνλάδσλ θαη ινηπψλ γεσξγηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ δελ ζεσξείηαη ζεκαληηθφο. Ηζνπεδψζεηο: Με θξαηηθέο ελέξγεηεο ηζνπεδψζεθαλ κέρξη ζήκεξα ζηξέκκαηα, ελψ κε ελέξγεηεο ησλ αγξνηψλ έρνπλ ηζνπεδσζεί ζηξέκκαηα. Ο εμνπιηζκφο ησλ εθκεηαιιεχζεσλ ζε γεσξγηθά κεραλήκαηα ζεσξείηαη κάιινλ ηθαλνπνηεηηθφο. Δλψ ζε επίπεδν ρψξαο (1981) αληηζηνηρνχλ 4,8 γεσξγηθνί ειθπζηήξεο αλά 1000 ζηξέκκαηα γεσξγηθήο γεο, ζε επίπεδν Θεζζαιίαο αληηζηνηρνχλ 5,3 γεσξγηθνί ειθπζηήξεο αλά 1000 ζηξέκκαηα, ελψ ζε επίπεδν νομού Καπδίηζαρ 6,2 ηπακηέπ ανηιζηοίσωρ. Με βάζε ηα ζηνηρεία ηεο κειέηεο ηεο ΑΝ.ΚΑ γηα ηελ πεδηλή γεσξγία ηνπ λνκνχ, ε αλαινγία αλέξρεηαη ζε 9,8 ηξαθηέξ αλά 1000 ζηξέκκαηα πεδηλήο γεσξγηθήο γεο. Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 7

13 Σέινο κε βάζε ηηο δηεζλείο ζηαηηζηηθέο ν Ν. Καξδίηζαο μεπεξλά ζε αλαινγία ηξαθηέξ αλά 1000 ζηξέκκαηα ηνπο κέζνπο φξνπο ησλ ρσξψλ ηεο Ηζπαλίαο, ηεο Πνξηνγαιίαο, ησλ Ζ.Π.Α., ελψ πςειφηεξε αλαινγία επηηπγράλνπλ ε Ηηαιία, ε Γεξκαλία, ε Γαιιία, ε Οιιαλδία, ε Αγγιία θ.ι.π.. Έλα αθφκε ζεκαληηθφ ζηνηρείν πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ κειέηε ηεο ΑΝ.ΚΑ, είλαη ε αγνξά φιν θαη κεγαιχηεξσλ ζε ηππνδχλακε ειθπζηήξσλ απφ ηηο γεσξγηθέο εθκεηαιιεχζεηο. Αληίζηνηρεο ηθαλνπνηεηηθέο αλαινγίεο ππάξρνπλ γηα ηηο ζεξηδναισληζηηθέο θαη βακβαθνζπιιεθηηθέο κεραλέο. Να ζεκεησζεί ηέινο φηη ε θνηλή ρξήζε γεσξγηθψλ κεραλεκάησλ έρεη επεθηαζεί ζεκαληηθά ηα ηειεπηαία ρξφληα. Απφ ην 1982 κέρξη ζήκεξα πνιινί πξσηνβάζκηνη ζπλεηαηξηζκνί κε ηελ ζπλδξνκή ηεο Γηεχζπλζεο Γεσξγίαο θαη ηνπ Οξγαληζκνχ Βάκβαθνο επέθηεηλαλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο ζηελ θνηλή ρξήζε κεραλεκάησλ. Γεκηνπξγήζεθαλ 99 νκάδεο παξαγσγψλ βάκβαθνο πνπ επηδνηήζεθαλ ζπλνιηθά ΔΤΡΩ γηα ηελ αγνξά 292 βακβαθνζπιιεθηηθψλ κεραλψλ, ζπλνιηθήο αμίαο ΔΤΡΩ. Αθφκε ζηηο νκάδεο-ζπλεηαηξηζκνχο δφζεθαλ κε βάζε ηνλ λφκν 1262/82, ζπλνιηθέο επηδνηήζεηο ΔΤΡΩ γηα ηελ αγνξά 46 απηνθηλνχκελσλ ςεθαζηηθψλ κεγάιεο απφδνζεο (ζπλνιηθήο αμίαο ΔΤΡΩ), ελψ απφ ηνλ Οξγαληζκφ Βάκβαθνο δφζεθαλ ζαλ δψξα ζε ηζάξηζκεο νκάδεο παξαγσγψλ άιια 7 απηνθηλνχκελα ςεθαζηηθά. Σέινο νξηζκέλνη ζπλεηαηξηζκνί εληάρζεθαλ ζηνλ λφκν 1262/82 γηα ηελ πξνκήζεηα ηξαθηέξ κεγάιεο ηππνδχλακεο θαζψο θαη ησλ αληηζηνίρσλ παξειθνκέλσλ (άξνηξα, δηζθφζβαξλεο θ.ι.π.) Γιάπθπωζη ηηρ γεωπγικήρ παπαγωγήρ ζηον Ν. Καπδίηζαρ Ζ θαιιηέξγεηα ηνπ βακβαθηνχ απνηειεί ζήκεξα ηνλ θπξίαξρν κνριφ νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ηνπ λνκνχ, είηε άκεζα κε ηελ απ' επζείαο παξαγσγή αγξνηηθψλ εηζνδεκάησλ είηε έκκεζα κε ηα δεπηεξνγελή εηζνδήκαηα πνπ δεκηνπξγνχληαη ζε λνκαξρηαθφ επίπεδν ζηνπο ηνκείο ηεο κεηαπνίεζεο, ησλ Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 8

14 ππεξεζηψλ θιπ., αθνχ ν θιάδνο ηνπ βακβαθηνχ ραξαθηεξίδεηαη απφ πςειφ βαζκφ δηαζχλδεζεο κε αξθεηνχο άιινπο θιάδνπο ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο. Ζ παξαγσγή βακβαθηνχ έπαηδε πάληα ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ νηθνλνκία ηνπ λνκνχ. Όκσο κε ηελ είζνδν ηεο Διιάδαο ζηελ ΔΟΚ, νη ζεκαληηθέο νηθνλνκηθέο εληζρχζεηο πνπ δφζεθαλ ζην βακβάθη ζπλεηέιεζαλ ζηελ κε έληνλνπο ξπζκνχο αχμεζε ηεο θαιιηέξγεηαο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80, κε απνηέιεζκα ηελ αλάδεημε ηεο ζηνλ ζεκαληηθφηεξν παξάγνληα νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ηνπ λνκνχ Καξδίηζαο. Έηζη ελψ ην 1981 θαιιηεξγήζεθαλ ζηξέκκαηα κε βακβάθη, ην 1991 ζηελ Καξδίηζα θαιιηεξγήζεθαλ ζηξέκκαηα (αχμεζε 41% ζε ζρέζε κε ην 81), ελψ ην 1993, ζηξέκκαηα (αχμεζε 76% ζε ζρέζε κε ην 81), θαιχπηνληαο ζρεδφλ ην ζχλνιν ησλ πνηηζηηθψλ εθηάζεσλ ηνπ λνκνχ. Φπζηθφ ήηαλ θαη ε παξαγσγή ζχζπνξνπ βακβαθηνχ λα απμεζεί ζεκαληηθά. Δλψ ην 1981 ε παξαγσγή βάκβαθνο ζηνλ λνκφ έθηαλε ηνπο ηφλνπο, ην 1991 ε αληίζηνηρε παξαγσγή ήηαλ ηφλνπο (αχμεζε 47% ζε ζρέζε κε ην 1981). Σελ ίδηα πεξίνδν ε ηηκή ηνπ βακβαθηνχ ζηνλ παξαγσγφ απμήζεθε απφ 0,15 ΔΤΡΩ/θηιφ ην 1981 (απφ ηηο νπνίεο ηα 0,07 ΔΤΡΩ πξνέξρνληαη απφ εζληθέο θαη θνηλνηηθέο εληζρχζεηο), ηα 0,73 ΔΤΡΩ/θηιφ ην 1991 (απφ ηηο νπνίεο ηα 0,51 ΔΤΡΩ πξνέξρνληαη απφ θνηλνηηθέο εληζρχζεηο), δειαδή κηα αχμεζε 390% ζε ζρέζε κε ην Βέβαηα ζ' απηή ηελ αχμεζε πξέπεη λα ζπλεθηηκεζεί θαη ε αχμεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80, πνπ θπκαηλφηαλ απφ 14-22% εηεζίσο. Σν αληίζηνηρν δηάζηεκα ζηνλ λνκφ, νη ζπλνιηθέο εληζρχζεηο ην 1981 αλήιζαλ ζε ΔΤΡΩ (απφ ηηο νπνίεο ηα ΔΤΡΩ ήηαλ εζληθέο εληζρχζεηο), ελψ ην 1991 νη ζπλνιηθέο εληζρχζεηο βάκβαθνο έθηαζαλ ζε ΔΤΡΩ πνπ είλαη θαζαξά θνηλνηηθέο, δειαδή κηα αχμεζε 1170% ζε ζρέζε κε ην Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 9

15 ην ίδην ρξνληθφ δηάζηεκα ην Αθαζάξηζην Πξντφλ ηνπ βακβαθηνχ ζηνλ λνκφ εμειίρζεθε απφ ΔΤΡΩ ην 1981, ζε ΔΤΡΩ ην 1991, δειαδή αχμεζε 665% ζε ζρέζε κε ην Να ζεκεησζεί αθφκε ο ζημανηικόρ πόλορ ηνπ παξαγφκελνπ ζχζπνξνπ βακβαθηνχ ζαλ πξψηε χιε γηα ηελ ιεηηνπξγία ησλ 8 εθθνθηζηεξίσλ ηεο Καξδίηζαο θαη αξθεηψλ άιισλ εθηφο ησλ νξίσλ ηνπ λνκνχ (ην ηφλνη ζχζπνξνπ βάκβαθνο δηαηέζεθαλ εθηφο λνκνχ ελψ αληηζηνίρσο πξνζθνκίζηεθαλ ζηα εθθνθθηζηήξηα ηεο Καξδίηζαο ηφλνη, απφ άιινπο λνκνχο γηα εθθφθθηζε. Γεύηεπη ζημανηικόηεπη καλλιέπγεια απφ πιεπξάο θαιιηεξγνχκελσλ εθηάζεσλ ζηνλ λνκφ είλαη ην ζηηάξη. Ζ εκθάληζε ζεκαληηθψλ επηδνηήζεσλ ζηελ ηηκή ηνπ ζθιεξνχ ζηηαξηνχ δεκηνχξγεζε ζεκαληηθέο αλαθαηαηάμεηο ζηελ αλαινγία θαιιηεξγνχκελνπ καιαθνχ θαη ζθιεξνχ ζηηαξηνχ θαηά ηε δηάξθεηα Σν 1981 θαιιηεξγνχληαλ ζηξέκκαηα ζθιεξνχ ζηηαξηνχ, ην 1987 ε έθηαζε απμάλεηαη ζηα ζηξέκκαηα, ελψ ην 1991 νη θαιιηεξγνχκελεο εθηάζεηο αλέξρνληαη ζε ζηξέκκαηα (αχμεζε 140% ζε ζρέζε κε ην 1981). Ζ κείσζε απηή ζηα θαιιηεξγνχκελα ζηξέκκαηα κεηαμχ 1987 θαη 1981, έγηλε ππέξ ηεο θαιιηέξγεηαο ηνπ βάκβαθνο πνπ εκθαληδφηαλ ιφγσ ησλ πςειψλ επηδνηήζεσλ ζαλ πην ειθπζηηθή. Αληίζεηα ζην καιαθφ ζηηάξη, ην νπνίν δελ έηπρε θνηλνηηθήο ζηήξημεο, κεηψζεθε ε θαιιηεξγνχκελε έθηαζε απφ ζηξέκκαηα ζε ζηξέκκαηα ην 1991 (κείσζε 86%). ηελ νπζία ε ζρεηηθή κείσζε ηεο θαιιηεξγνχκελεο έθηαζεο ηνπ ζηηαξηνχ γεληθά έγηλε ππέξ ηνπ βακβαθηνχ, ή κέζσ ηεο αχμεζεο ησλ αξδεπφκελσλ εθηάζεσλ ή ιφγσ ηεο κε ηήξεζεο ηεο εθαξκνδφκελεο ζπλήζσο πεληαεηνχο ακεηςηζπνξάο: βακβάθη (4 ρξφληα) - ζηηάξη (1 ρξφλν), ζε βάξνο ηεο θαιιηέξγεηαο ηνπ ζηηαξηνχ, αθνχ ηα εηζνδήκαηα απφ ην βακβάθη ήηαλ πνιχ ζεκαληηθά. Ζ θαιιηέξγεηα ηνπ αξαβνζίηνπ είρε πνιιέο δηαθπκάλζεηο θαηά ηελ δεθαεηία ηνπ Απφ θαιιηεξγνχκελα ζηξέκκαηα ην 1981 έθηαζε Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 10

16 ηα ζηξέκκαηα ην 1987, αθνχ ηα πβξίδηα πνπ εηζήρζεζαλ ζηελ θαιιηέξγεηα αχμεζαλ ζεκαληηθά ηηο αληίζηνηρεο ζηξεκκαηηθέο απνδφζεηο (1000 έσο 1500 θηιά/ζηξέκκα). Ζ πςειή νηθνλνκηθφηεηα φκσο ηνπ βακβαθηνχ" πεξηφξηζε ηελ θαιιηέξγεηα ζηα ζηξέκκαηα ην Γηα ηνλ ίδην ιφγν ε θαιιηέξγεηα ηεο κεδηθήο ζηηο αξδεπφκελεο εθηάζεηο ηνπ λνκνχ, πεξηνξίζζεθε απφ ζηξέκκαηα ην 1981, ζε ζηξέκκαηα ην Ζ θαιιηέξγεηα ησλ ηεχηισλ δηαηεξεί κηα κηθξή έθηαζε θαιιηεξγνχκελσλ αξδεπφκελσλ ζηξεκκάησλ πνπ ήηαλ ζηξέκκαηα ην 1981, έθηαζε ζην κέγηζην, ζηξέκκαηα ην 1987, ελψ ην 1991 ήηαλ ζηξέκκαηα. Ζ επέθηαζε ή κε ηεο θαιιηέξγεηαο εμαξηάηαη απν ηηο ππνγξαθφκελεο ζπκβάζεηο ηνπ εξγνζηαζίνπ Εάραξεο Λάξηζαο. Μηα δπλακηθή θαιιηέξγεηα εκθαλίδεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηνλ λνκφ, απηή ηεο βηνκεραληθήο ληνκάηαο. Απφ 1700 ζηξέκκαηα ην 1981, ην 1991 ε θαιιηέξγεηα θάιπςε ζηξέκκαηα αξδεπφκελσλ εθηάζεσλ ιφγσ ίδξπζεο βηνκεραληψλ ηνκαηνπνιηνχ ζηνλ λνκφ αιιά θαη ζε γεηηνληθέο πεξηνρέο. Έηζη ε παξαγφκελε ληνκάηα απνξξνθάηαη κέζσ ζπκβνιαίσλ φρη κφλν ζηελ Καξδίηζα αιιά θαη ζε εξγνζηάζηα ηεο πεξηνρήο Γνκνθνχ θαη Σξηθάισλ. Σν 1981 θαιιηεξγήζεθαλ ζηξέκκαηα αλαηνιηθνχ ηχπνπ θαπλά θαη ζηξέκκαηα κε ηελ πνηθηιία κπέξιευ, θαιιηέξγεηεο πςειήο έληαζεο εξγαζίαο. Σν 1984 πξσηνθαιιηεξγείηαη ε πνηθηιία Βηξηδίληα. Σν 1991 ηα αλαηνιηθνχ ηχπνπ είραλ κεησζεί ζηα ζηξέκκαηα, ηα κπέξιευ θάιππηαλ ζηξέκκαηα, ελψ ηα βηξηδίληα είραλ απμεζεί θαηαθφξπθα ζηα ζηξέκκαηα. Ζ άλνδνο ησλ βηξηδίληα πνπ νθείιεηαη ζε ζεκαληηθφ πνζνζηφ επηδνηήζεσλ, ζπλνδεχηεθε θαη κε ζεκαληηθέο επελδχζεηο ζηνλ ηνκέα ζχγρξνλσλ μεξαληεξίσλ πνπ θζάλνπλ ηα ΔΤΡΩ. Ζ κείσζε ηεο θαιιηέξγεηαο ησλ αλαηνιηθνχ ηχπνπ θαπλψλ νθείιεηαη: 1. ηελ έιιεηςε εξγαηηθψλ ρεξηψλ, ιφγσ κε έληαμεο λέσλ παξαγσγψλ ζηελ θαιιηέξγεηα, αθνχ ε ακνηβή ηεο απαηηνχκελεο εξγαζίαο ήηαλ ζεκαληηθά Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 11

17 ρακειφηεξε απφ ην θφζηνο επθαηξίαο (απαζρφιεζε ζηελ θαιιηέξγεηα ηνπ βακβαθηνχ ή ζε εμσγεσξγηθέο δξαζηεξηφηεηεο). 2. ηηο ρακειέο ηηκέο θαη θπξίσο ζηηο ρακειέο πξηκνδνηήζεηο ησλ πνηθηιηψλ πνπ θαιιηεξγνχληαη ζηνλ λνκφ. 3. ηελ ζπλερή άλνδν ηεο ηηκήο ηνπ βακβαθηνχ θαζψο θαη ζηελ πιήξε εθκεραλνπνίεζε ηεο βακβαθνθαιιηέξγεηαο. 4. ηε κεηαζηξνθή ησλ θαπληζηψλ ζηα Ακεξηθαληθνχ ηχπνπ θαπλά παξά ζηα Αλαηνιηθά. 5. ηελ αληηθαηάζηαζε απφ ηελ Κνηλφηεηα ησλ βηνκεραληθψλ πνηθηιηψλ (Μαχξα-ηζεκπέιηα) κε θαπλά Βηξηδίληα θαη πιήξε εγθαηάιεηςε απηψλ. 1.2 Μησανιζμοί πλαιζίωζηρ ηος αγποηικού ηομέα Αγποηική Πίζηη ηελ δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ε Αγξνηηθή Σξάπεδα ρνξήγεζε βξαρππξφζεζκα δάλεηα ζπλνιηθνχ χςνπο ΔΤΡΩ θαη κεζνπξφζεζκα δάλεηα ζπλνιηθνχ χςνπο ΔΤΡΩ. Όζνλ αθνξά ηα βξαρππξφζεζκα δάλεηα, ην 75% ησλ ζπλνιηθψλ ρνξεγήζεσλ αθνξνχλ ηελ γεσξγία, ην 15% αθνξά ηελ θηελνηξνθία, ην 6% αθνξά ηελ ρξεκαηνδφηεζε νξγαλψζεσλ (ΔΑΚ, ΣΟΔΒ θιπ) θαη ην ππφινηπν 4% αθνξά ηε βηνηερλία, ηα δάζε θαη ηελ αιηεία, θαζψο θαη δάλεηα κε ελέρπξν. Όζνλ αθνξά ηα κεζνπξφζεζκα δάλεηα, ην 36% ησλ ζπλνιηθψλ ρνξεγήζεσλ αθνξνχλ αξδεπηηθέο βειηηψζεηο, ην 30% αθνξά γεσξγηθά κεραλήκαηα - εξγαιεία - εθφδηα πνπ αλαθέξνληαη ζηελ γεσξγία, ην 9% αλαθέξεηαη ζηελ αγξνηηθή ζηέγαζε, ην 7% ζηε εμαγνξά γαηψλ θαη ην ππφινηπν 12% ζε δηάθνξεο άιιεο θαηεγνξίεο δαλείσλ Οδηγία 72/159/83, Κανονιζμόρ 797/85 και Κανονιζμόρ 2328/91 Οη ζπλνιηθέο επηδνηήζεηο ζηνλ εθζπγρξνληζκφ ησλ γεσξγηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ ζηελ Καξδίηζα κε βάζε ηνπο παξαπάλσ θαλνληζκνχο θαη Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 12

18 νδεγία, αλέξρνληαη ζε ΔΤΡΩ γηα ηελ δεθαεηία θαη αληηζηνηρνχλ ζε ζπλνιηθφ χςνο επελδχζεσλ ΔΤΡΩ. Σν ζχλνιν ησλ γεσξγηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ πνπ εληάρζεθαλ ζηνπο θαλνληζκνχο απηνχο είλαη ζπλνιηθά 1378 γηα ηελ ίδηα ρξνληθή δηάξθεηα (ππελζπκίδνπκε φηη ην ζχλνιν ησλ γεσξγηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ ζηνλ λνκφ ήηαλ ην 1991), ζηηο νπνίεο αληηζηνηρνχλ επελδχζεηο ηεο ηάμεο ησλ 3 εθαη. δξαρκψλ αλά εθκεηάιιεπζε, κε κέζε επηρνξήγεζε απν ηνλ θαλνληζκφ 1 εθαη. δξαρκέο αλά εθκεηάιιεπζε. Οη επελδχζεηο απηέο αθνξνχλ θαηά πξψην ιφγν αξδεπηηθά, φπσο επίζεο ειθπζηήξεο θαη παξειθφκελα, έγγεηεο βειηηψζεηο, απνζήθεο-θηίζκαηα θαη κεραλνινγηθφ εμνπιηζκφ Αγποηικοί ζςνεηαιπιζμοί Λεηηνπξγνχλ 177 πξσηνβάζκηνη ζπλεηαηξηζκνί δηάθνξσλ θαηεγνξηψλ κε 30,000 κέιε. Απ' απηνχο νη 146 είλαη πηζησηηθνί θαη ε δξαζηεξηφηεηα ηνπο εμαληιείηαη ζπλήζσο ζηε δηεθπεξαίσζε ησλ γξαθεηνθξαηηθψλ δηαδηθαζηψλ δαλεηνδφηεζεο ησλ αγξνηψλ απφ ηελ ΑΣΔ. ε δεπηεξνβάζκην επίπεδν ππάξρεη ε Έλσζε Αγξνηηθψλ πλεηαηξηζκψλ Καξδίηζαο κε κέιε 164 πξσηνβάζκηνπο ζπλεηαηξηζκνχο. Ζ ΔΑΚ δηαζέηεη 3 εθθνθθηζηήξηα, 1 νηλνπνηείν, 1 ζπνξειαηνπξγείν, μεξαληήξην αξαβφζηηνπ, ην 15% ηνπ εξγνζηαζίνπ γάιαθηνο Σξηθάισλ, 2 super market θαη βέβαηα αζρνιείηαη αθφκε κε ηελ ζπγθέληξσζε ζηηαξηνχ, αξαβνζίηνπ, βακβαθηνχ θιπ. Σα ηειεπηαία ρξφληα ε ΔΑΚ αληηκεηψπηζε έληνλα ρξεκαηνδνηηθά πξνβιήκαηα. 2. ΤΓΚΡΟΣΗΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΩΝ Ζ ππάξρνπζα θαηάζηαζε ηνπ πξσηνγελή ηνκέα ζηνλ Ννκφ Καξδίηζαο πξνζδηνξίδεη κηα ζεηξά πξνβιεκάησλ ηφζν δηαξζξσηηθψλ φζν θαη θιαδηθψλ. Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 13

19 2.1 Γιαπθπωηικά πποβλήμαηα Όπσο εληνπίζηεθε θαη απφ ην πξνεγνχκελν θεθάιαην, ε γεσξγία ηεο Καξδίηζαο δηαθξίλεηαη απφ ην κηθξφ κέγεζνο ησλ εθκεηαιιεχζεσλ ηεο θαη παξ' φιεο ηηο πξνζπάζεηεο ηνπο γηα κεγέζπλζε κέζσ ηεο ελνηθίαζεο γεσξγηθήο γhο, λα εκθαλίδνληαη θαηλφκελα ρακειήο παξαγσγηθφηεηαο θαζψο θαη λα παξαηεξνχληαη ζεκαληηθέο δπζθνιίεο ζηελ δηαδηθαζία εθζπγρξνληζκνχ ηνπο. ηξαηεγηθφ φπιν ησλ εθκεηαιιεχζεσλ γηα λα μεπεξάζνπλ απηέο ηηο ελδνγελείο αλεπάξθεηεο είλαη ε εληαηηθνπνίεζε ηεο παξαγσγήο ηνπο, θπξίσο κε βάζε ηελ άξδεπζε. ηελ Καξδίηζα φκσο ζήκεξα εκθαλίδεηαη έληνλν αξδεπηηθφ πξφβιεκα, ζαλ απνηέιεζκα ηεο κεγάιεο δήηεζεο λεξνχ γηα άξδεπζε. Ο ππεδάθηνο πδάηηλνο νξίδνληαο έρεη ππεξρξεζηκνπνηεζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα κε απνηέιεζκα ε ζηάζκε ηνπ λα πέθηεη φιν θαη ζε ρακειφηεξα επίπεδα. Οη αγξφηεο πνπ έρνπλ ζπλδέζεη ηελ επηβίσζε ηεο εθκεηάιιεπζεο ηνπο κε ηελ άξδεπζε, είλαη αλαγθαζκέλνη λα αλαδεηνχλ ηηο απαξαίηεηεο πνζφηεηεο λεξνχ αλνίγνληαο γεσηξήζεηο φιν θαη κεγαιχηεξνπ βάζνπο ( κέηξα βάζνο), θαη θαηά ζπλέπεηα θαηαβάιινληνο φιν θαη κεγαιχηεξεο δαπάλεο γη' απηφ ην ζθνπφ. Σαπηφρξνλα πξνζπαζνχλ λα αμηνπνηήζνπλ ηα λεξά πνπ ρχλνληαη ζηα απνζηξαγγηζηηθά εξγάηνπ αξδεπηηθνχ δηθηχνπ Σαπξσπνχ, θαζψο θαη ηα λεξά ηνπ Πελεηνχ κε πξφρεηξα κέζα. Δθβαζχλνπλ, ζε ζπλεξγαζία κε ηηο θαηά ηφπνπο θνηλφηεηεο, ζε αληίζεηε θνξά απφ φηη είραλ αξρηθά θαηαζθεπαζζεί ηα απνζηξαγγηζηηθά θαλάιηα θαη ηα ρξεζηκνπνηνχλ γηα αξδεπηηθνχο αγσγνχο, κε απνηέιεζκα λα ράλνληαη απφ ηελ απνξξφθεζε ηνπ εδάθνπο ζεκαληηθφηαηεο πνζφηεηεο λεξνχ θαη ηαπηφρξνλα λα εκθαλίδεηαη ν θίλδπλνο πιεκκχξσλ ζηηο θαιιηεξγνχκελεο εθηάζεηο (αθνχ ηα απνζηξαγγηζηηθά έξγα δελ ιεηηνπξγνχλ πιένλ, ιφγσ ηεο πξφρεηξεο κεηαηξνπήο ηνπο ζε αξδεπηηθνχο αγσγνχο). Απηέο νη αζπληφληζηεο ελέξγεηεο απφ κέξνπο ησλ αγξνηψλ, δελ ιχλνπλ βέβαηα ην πξφβιεκα, κε απνηέιεζκα πνιιέο θνξέο (θαη ηδηαίηεξα ζε πεξηφδνπο μεξαζίαο θιπ) ε γεσξγηθή παξαγσγή λα είλαη κεησκέλε εμ' αηηίαο πιεκκεινχο άξδεπζεο. Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 14

20 Γπν αθφκε πξνβιήκαηα πξέπεη λα αλαθεξζνχλ γηα ην δήηεκα ηεο άξδεπζεο θαη αθνξνχλ: Σε ρξήζε απφ ηηο γεσξγηθέο εθκεηαιιεχζεηο, αξδεπηηθψλ κεραλεκάησλ πνπ ζπαηαινχλ λεξφ (θπξίσο ηα απηνπξνσζνχκελα αξδεπηηθά κεραλήκαηα). Οη γεσηξήζεηο πνπ δελ έρνπλ ειεθηξνδνηεζεί αθφκε (ην 41% ηνπ ζπλφινπ), ιεηηνπξγνχλ κε ζεκαληηθφηαην θφζηνο (κε πεηξειαηνθηλεηήξεο), κε απνηέιεζκα λα επηβαξχλνληαη ππέξκεηξα νη παξαγσγηθέο δαπάλεο ησλ εθκεηαιιεχζεσλ. Όζνλ αθνξά ηελ αγξνηηθή νδνπνηία, ε θαηάζηαζε ηεο ζηνλ λνκφ (θαη κάιηζηα ζ' έλα λνκφ θαζαξά αγξνηηθφ) είλαη θαθή. Μφλν ην 20% ηνπ ζπλνιηθνχ κήθνπο ηεο έρεη ακκνραιηθνζηξσζεί. Ζ έιιεηςε επαξθψλ ηερληθννηθνλνκηθψλ γλψζεσλ απφ κέξνπο ησλ γεσξγψλ (κε δεδνκέλν ην κεγάιν πνζνζηφ αλαθαιβεηηζκνχ πνπ επηθξαηεί ζηηο ηάμεηο ησλ ειηθησκέλσλ αγξνηψλ) παξνπζηάδεη επίζεο ζεκαληηθφηαηε αξλεηηθή επίδξαζε ζηελ παξαγσγηθφηεηα ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα. Βέβαηα νη πεξηζζφηεξνη απφ απηνχο δηαζέηνπλ θάπνηα εκπεηξία ζηηο παξαδνζηαθέο θαιιηέξγεηεο ηνπ λνκνχ (βακβάθη, ζηηάξη, αξαβφζηηνο θ.ι.π.) θαη κάιηζηα φζν αθνξά ηηο θιαζζηθέο θαιιηεξγεηηθέο ηερληθέο, ελψ ζπλαληνχλ ζεκαληηθέο δπζθνιίεο ζηελ αθνκνίσζε θαη εθαξκνγή θαηλνχξγησλ ηερληθψλ ή ζηελ εηζαγσγή λέσλ θιάδσλ παξαγσγήο, αιιά θαη ζηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή δηαρείξηζε ησλ εθκεηαιιεχζεσλ ηνπο. 2.2 Πποβλήμαηα δομήρ ηηρ παπαγωγικήρ καηεύθςνζηρ ηος γεωπγικού ηομέα ζηην Καπδίηζα Όζνλ αθνξά ηελ δηάξζξσζε ηεο γεσξγηθήο παξαγσγήο θαηά ηελ ρξνληθή πεξίνδν , εκθαλίδεηαη ε θαιιηέξγεηα ηνπ βακβαθηνχ ζαλ ε βαζηθή πεγή εηζνδήκαηνο ηνπ λνκνχ, θαιχπηνληαο ζρεδφλ ην ζχλνιν ησλ πνηηζηηθψλ εθηάζεσλ ηεο Καξδίηζαο (ή ην 65% ησλ θαιιηεξγνχκελσλ εθηάζεσλ ηνπ λνκνχ). Ζ ηαρχηαηε επέθηαζε ηεο θαιιηέξγεηαο απηήο, ζαλ απνηέιεζκα ησλ πςειψλ ηηκψλ πνπ απνιάκβαλε ν γεσξγφο -θπξίσο ιφγσ ησλ ζεκαληηθψλ Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 15

21 επηδνηήζεσλ- νδήγεζε ηελ γεσξγία ηνπ λνκνχ ζηελ ζρεδφλ κνλνθαιιηέξγεηα βάκβαθνο. Σν πςειφ πνζνζηφ επηδνηήζεσλ ζηελ ζπλνιηθή ηηκή πνπ απνιάκβαλε ν βακβαθνπαξαγσγφο, ψζεζε ζηελ αλαδήηεζε ηεο κεγαιχηεξεο πνζφηεηαο ηνπ παξαγνκέλνπ βάκβαθνο, ρσξίο λα απνδίδεηαη κεγάιε ζεκαζία ζηελ πνηφηεηα ηνπ πξντφληνο (αθφκε θαη ζήκεξα ε απνθχιισζε ηνπ βάκβαθνο δελ είλαη ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλε ζηελ Καξδίηζα). Σν κηθξφ κέγεζνο ησλ γεσξγηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ ψζεζε ηνπο γεσξγνχο ζ'απηή ηελ κνλνθαιιηέξγεηα (αθφκε θαη ζε βάξνο ησλ παξαδνζηαθά εθαξκνδφκελσλ ακεηςηζπνξψλ), ζπλνδεπνκέλε κάιηζηα απφ πιήξε εμεηδίθεπζε ηνπ κεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ ησλ εθκεηαιιεχζεσλ φζνλ αθνξά ηελ βακβαθνθαιιηέξγεηα (ζπαξηηθέο βάκβαθνο, βακβαθνζπιιεθηηθέο κεραλέο θιπ.), αθνχ ηο βαμβάκι θεωπήθηκε ζαν η μόνη διέξοδορ επίηεςξηρ ικανοποιηηικών ειζοδημάηων ηων. Ζ πξαθηηθή απηή είρε ζεκαληηθφηαηεο νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο (αθνχ ε νηθνλνκία ηνπ λνκνχ -φρη κφλν ν πξσηνγελήο, αιιά θαη ν δεπηεξνγελήο θαη ν ηξηηνγελήο ηνκέαο- έρεη πιένλ πιήξε εμάξηεζε απφ ηελ δηαθχκαλζε ησλ ηηκψλ ηνπ βακβαθηνχ), αιιά θαη αληίζηνηρεο πεξηβαιινληηθέο ζην πιαίζην ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ, θπξίσο: i. κε ηελ κείσζε ηεο γνληκφηεηαο ησλ ρσξαθηψλ θαη ηελ εκθάληζε θπηαζζελεηψλ (αδξνκπθψζεηο θιπ.), ιφγσ ηεο κε νξζήο εθαξκνγήο ησλ ακεηςηζπνξψλ. ii. ιφγσ ηεο ζεκαληηθφηαηεο κείσζεο ηνπ πδάηηλνπ δπλακηθνχ ηεο Καξδίηζαο φπσο πξναλαθέξζεθε, αθνχ ην βακβάθη είλαη πδξνβφξν θπηφ. iii. ιφγσ έιιεηςεο ηερληθψλ γλψζεσλ παξαηεξείηαη ππεξρξεζηκνπνίεζε θπηνθαξκάθσλ θαη ρεκηθψλ ιηπαζκάησλ, ηα ππνιείκκαηα ησλ νπνίσλ πεξλνχλ ζηνλ ππφγεην πδξνθφξν νξίδνληα, κνιχλνληαο ην λεξφ. Βέβαηα ζεκαληηθφηαηα πξνβιήκαηα εκθαλίδνληαη ζηαδηαθά θαη φζνλ αθνξά ην εηζφδεκα ηεο βακβαθνθαιιηέξγεηαο. Ζ επηβνιή ηέινπο ζπλππεπζπλφηεηαο πνπ επηβιήζεθε απφ ην 1986 απφ ηελ Κνηλφηεηα θαη έθηαζε Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 16

22 ηελ πεξίνδν ζηηο 0,16 ΔΤΡΩ έρεη θξελάξεη δξαζηηθά ηελ νηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα ηεο θαιιηέξγεηαο, πξνθαιψληαο ζεκαληηθφηαηνπο ηξηγκνχο φρη κνλφ ζηελ αγξνηηθή νηθνλνκία ηνπ λνκνχ, αιιά θαη ζηελ επξχηεξε νηθνλνκηθή δσή ηεο Καξδίηζαο. Ζ παξαπέξα επέθηαζε ζηνλ λνκφ ησλ δπλακηθψλ θαιιηεξγεηψλ ηεχηισλ θαη βηνκεραληθήο ληνκάηαο εμαξηάηαη απφ ηηο ππνγξαθφκελεο ζπκβάζεηο ησλ βηνκεραληψλ, πνπ ζπλαξηάηαη απφ ην νξηδφκελν πιαθφλ παξαγσγήο ηνπο πνπ νξίδνπλ νη αξκφδηνη θνξείο (Κνηλφηεηα θαη Τπνπξγείν Γεσξγίαο). Ζ δπλακηθφηαηε θαιιηέξγεηα θαπλψλ Βηξηδίληα αληηκεησπίδεη ηελ επηβνιή απζηεξψλ πνζνζηψζεσλ, κε απνηέιεζκα ηελ ζπξξίθλσζε ηεο θαιιηέξγεηαο. 2.3 Πποβλήμαηα μησανιζμών πλαιζίωζηρ ηος αγποηικού ηομέα Αγποηική Πίζηη εκαληηθά πξνβιήκαηα ζηελ ρνξήγεζε δαλείσλ ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα δελ παξαηεξήζεθαλ ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Βέβαηα παξαηεξείηαη κηα ζρεηηθή θαζπζηέξεζε ζηελ ρνξήγεζε ησλ δαλείσλ πνπ απνδίδεηαη θπξίσο ζηελ έιιεηςε πξνζσπηθνχ ηεο ΑΣΔ. Όκσο ην θχξην πξφβιεκα είλαη ηα πςειά επηηφθηα. ρνξεγήζεσλ, ραξαθηεξηζηηθφ βέβαηα πνπ δηαθξίλεη ζήκεξα φιεο ηηο ειιεληθέο ηξάπεδεο ιφγσ ησλ δεκνζίσλ ειιεηκκάησλ θαη ηνπ πςεινχ πνζνζηνχ πιεζσξηζκνχ πνπ δηαθξίλεη ηελ ειιεληθή νηθνλνκία. Δπηηφθηα ηεο ηάμεσο ηνπ 23,75% γηα ηα κεζνπξφζεζκα δάλεηα θαη 23,25% γηα ηα βξαρππξφζεζκα δάλεηα ζεσξνχληαη δπζβάζηαρηα γηα ηνλ πξσηνγελή ηνκέα ηεο Καξδίηζαο, πνπ επεξεάδνπλ αξλεηηθά ην θφζηνο παξαγσγήο ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ θαη βέβαηα εμαζζελίδνπλ ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηνπο. Σα πςειά επηηφθηα απνζαξξχλνπλ επίζεο, ηελ δήηεζε δαλείσλ γηα εμαγνξά γαηψλ (κφλν ην 7% ησλ κεζνπξφζεζκσλ δαλείσλ θαηά ηελ δεθαεηία 81-91), έλα εξγαιείν πνπ ζα κπνξνχζε λα ζπκβάιιεη ηα κέγηζηα ζηελ κεγέζπλζε ησλ γεσξγηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ ζηελ πεξηνρή. Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 17

23 2.3.2 Πποβλήμαηα από ηην εθαπμογή ηηρ Οδηγίαρ 72/159/83, ηος Κανονιζμού 797/85 και ηος κανονιζμού 2328/91 Πα φιν πνπ νη γεσξγηθέο εθκεηαιιεχζεηο ηνπ λνκνχ Καξδίηζαο έρνπλ κεγάιε αλάγθε εθζπγρξνληζκνχ, ζηελ δεθαεηία κφλν ην 6% απ' απηέο αμηνπνίεζε ηνπο παξαπάλσ θαλνληζκνχο θαη κάιηζηα παξνπζηάδνληαο κηθξά επελδπηηθά ζρέδηα (ε κέζε ζπλνιηθή επέλδπζε αλά ζρέδην αλήιζε ζε ΔΤΡΩ). Σν θαηλφκελν απηφ νθείιεηαη: ηελ ειιηπή ελεκέξσζε ησλ γεσξγψλ κέρξη ην 1981, θαζψο θαη ζε γξαθεηνθξαηηθά πξνβιήκαηα ζηελ εθαξκνγή ηνπ θαλνληζκνχ. εκαληηθφ πξφβιεκα ζηελ εθαξκνγή ηνπ θαλνληζκνχ ήηαλ νη κεγάιεο θαζπζηεξήζεηο ζηελ θαηαβνιή ησλ νηθνλνκηθψλ εληζρχζεσλ, κεηά ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ζρεδίσλ θαη γηα ρξνληθφ δηάζηεκα έσο 12 κήλεο. ηελ ζπλερή άλνδν ησλ επηηνθίσλ ζηα θεθάιαηα δαλεηζκνχ απφ ηελ ΑΣΔ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ επελδχζεσλ απφ 15,25% ζε 23,25%. ηηο πνιχπινθεο γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο θαη ηα πνιιά δηθαηνινγεηηθά έγγξαθα πνπ ζπλνδεχνπλ ην ζρέδην βειηίσζεο, θαζψο θαη ε ζρεηηθή θαζπζηέξεζε ζηελ έγθξηζε ησλ αηηήζεσλ. ηελ ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο ζηελ επηπνιαηφηεηα πνιιψλ αγξνηψλ λα ζπληάζζνπλ ηα ζρέδηα βειηίσζεο βηαζηηθά θαη γηα εμππεξέηεζε επνρηαθψλ επελδχζεσλ, ρσξίο ηελ θαηάζηξσζε ελφο καθξνρξφληνπ πξνγξακκαηηζκνχ ησλ αλαγθαίσλ επελδχζεσλ, φπσο ν θαλνληζκφο έδηλε ηελ επθαηξία (κέρξη 6 ρξφληα). ηνλ ραξαθηεξηζκφ ηεο θαιιηέξγεηαο ηνπ βάκβαθνο ζαλ δηαηεξνχκελεο απφ ην έηνο ηελ αληηθαηάζηαζε ηνπ θαλνληζκνχ 797/85 κε ηνλ θαλνληζκφ 2328/91 πνπ πξνθάιεζε ηελ κείσζε ησλ πνζνζηψλ ελίζρπζεο θαηά 10 κνλάδεο, θαζψο θαη ζηελ άλνδν ηνπ ΦΠΑ γηα ηα γεσξγηθά εθφδηα θαη κεραλήκαηα θαηά 10 κνλάδεο, κε ηειηθφ απνηέιεζκα λα κελ ππάξρεη νπζηαζηηθφ θίλεηξν γηα ηνπο γεσξγνχο ψζηε λα πξνζθεχγνπλ ζηελ ζχληαμε ζρεδίσλ βειηίσζεο. Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 18

24 Δηδηθά δε γηα ηνπο λένπο αγξφηεο νη ππεξβνιηθέο απαηηήζεηο ηνπ θαλνληζκνχ, γηα ηα δεδνκέλα ηνπ λνκνχ, φζνλ αθνξά ην κέγεζνο ηεο γεσξγηθήο εθκεηάιιεπζεο ηνπ λένπ αγξφηε (130 ζηξέκκαηα βακβαθηνχ ή 2,5 ζηξέκκαηα ζεξκνθεπίνπ, 80 πξφβαηα ή 15 αγειάδεο) Πποβλήμαηα ηων αγποηικών ζςνεηαιπιζμών Οη δξαζηεξηφηεηεο ηεο κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ πξσηνβάζκησλ ζπλεηαηξηζκψλ εμαληιείηαη ζηελ δηεθπεξαίσζε ησλ γξαθεηνθξαηηθψλ δαλεηνδνηήζεσλ ησλ αγξνηψλ απφ ηελ ΑΣΔ θαζψο θαη ζηελ πξνκήζεηα ζπφξσλ θαη ιηπαζκάησλ-γηα ινγαξηαζκφ ησλ κειψλ ησλ. Οξηζκέλνη απ' απηνχο πξνκεζεχηεθαλ κεγάια γεσξγηθά κεραλήκαηα (βακβαθνζπιιεθηηθέο κεραλέο, ηξαθηέξ κεγάιεο ηππνδχλακεο, απηνθηλνχκελα ςεθαζηηθά) γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ κειψλ ηνπο. ηνλ ηνκέα φκσο ηεο θνηλήο εκπνξίαο ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ δελ ππάξρεη ε παξακηθξή παξνπζία ησλ πξσηνβάζκησλ ζπλεηαηξηζκψλ. Ζ έιιεηςε απνηειεζκαηηθήο νξγάλσζεο ησλ πξσηνβάζκησλ ζπλεηαηξηζκψλ, δελ επέηξεςε ηελ απφθηεζε ηεο εκπηζηνζχλεο ησλ κειψλ ηνπο γηα ηέηνηνπ είδνπο δξαζηεξηφηεηεο. Όκσο απφ έιιεηςε ζσζηήο νξγάλσζεο θαη απνηειεζκαηηθήο ιεηηνπξγίαο πάζρεη θαη ε Έλσζε Αγξνηηθψλ πλεηαηξηζκψλ Καξδίηζαο, ε νπνία παξ' φιν πνπ δηαζέηεη ην κεγαιχηεξν αγξνηνβηνκεραληθφ ζχκπινθν ζηνλ λνκφ, βξέζεθε λα ζπλαληά ηεξάζηηα ρξεκαηνδνηηθά πξνβιήκαηα. Ζ έιιεηςε απνηειεζκαηηθήο εκπνξηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηεο Έλσζεο νθεηιφηαλ ζην γεγνλφο φηη θαηά θχξην ιφγν, κέρξη ηψξα, ζπγθέληξσλε κφλν ή πξαγκαηνπνηνχζε ηαπηφρξνλα θαη ηελ αξρηθή κεηαπνίεζε ησλ βαζηθψλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ ηνπ λνκνχ (βακβάθη, ζηηάξη, αξαβφζηηνο) γηα ινγαξηαζκφ ηεο ΚΤΓΔΠ. Με ηελ δηάιπζε ηεο ΚΤΓΔΠ ε ΔΑΚ είλαη ππνρξεσκέλε πιένλ λα θηλεζεί απηφλνκα φζνλ αθνξά ηελ εκπνξία ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ. Γηα λα επηηχρεη ζηνλ λέν ηεο ξφιν είλαη απαξαίηεην λα απνθηήζεη απνηειεζκαηηθφ management. Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 19

25 3. ΑΞΟΝΔ ΣΡΑΣΗΓΙΚΩΝ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΟΤ ΠΡΩΣΟΓΔΝΗ ΣΟΜΔΑ ΑΞΟΝΑ 1: Γηαξζξσηηθέο παξεκβάζεηο - εθζπγρξνληζκφο πιαηζίνπ ζηήξημεο ηεο γεσξγίαο Όζνλ αθνξά ηελ ρξήζε ηνπ λεξνχ γηα άξδεπζε απαηηνχληαη ζεκαληηθέο παξεκβάζεηο ζηελ θαηεχζπλζε εμνηθνλφκεζεο ησλ ηνπηθψλ πδάηηλσλ πφξσλ θαη βειηηζηνπνίεζεο ηεο ρξήζεο ηνπ. ρεδηαζκφο θαη θαηαζθεπή κηθξψλ θξαγκάησλ ζπγθέληξσζεο λεξψλ θαηά ηελ ρεηκεξηλή πεξίνδν, ηφζν ζηα πεδηλά φζν θαη ζηα νξεηλά, πνπ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ νινθιήξσζε ηνπ θξάγκαηνο κνθφβνπ κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζεκαληηθφηαηα ζηνλ ηνκέα ηεο πξνζθνξάο λέσλ πδάηηλσλ πφξσλ ζηνλ λνκφ. Ζ εθηξνπή ηνπ Αρειψνπ δελ πεξηιακβάλεηαη ζηνλ παξφληα κεζνπξφζεζκν ζρεδηαζκφ, αθνχ εάλ θαη εθφζνλ θαηαζθεπαζζεί πιήξσο ην παξφλ έξγν, αλακέλεηαη φηη ζα ζπκβάιιεη ζηελ επίιπζε ηνπ αξδεπηηθνχ πξνβιήκαηνο ηεο Καξδίηζαο (θαη ηεο Θεζζαιίαο γεληθφηεξα), κεηά παξέιεπζε αξθεηψλ εηψλ. εκαληηθφηαηεο παξεκβάζεηο φκσο πξέπεη λα γίλνπλ γηα ηελ βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ήδε ρξεζηκνπνηνχκελνπ αξδεπηηθνχ λεξνχ ζηνλ λνκφ: Δπηηάρπλζε ησλ ειεθηξνδνηήζεσλ ησλ ππαξρφλησλ γεσηξήζεσλ Καηαζθεπή αξδεπηηθψλ αγσγψλ γηα αληηθαηάζηαζε ησλ πξφρεηξα κεηαηξαπέλησλ απνζηξαγγηζηηθψλ αγσγψλ ζε αξδεπηηθά Έληνλε πξνπαγαλδηζηηθή εθζηξαηεία απφ ηεο αξκφδηεο λνκαξρηαθέο γεσηερληθέο ππεξεζίεο, ψζηε νη αγξφηεο λα πεηζζνχλ γηα ηελ ζθνπηκφηεηα αληηθαηάζηαζεο ησλ ππαξρφλησλ αξδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ κε ην ζχζηεκα ζηάγδελ άξδεπζε. Γηα ηνλ ζθνπφ απηφ πξέπεη λα δνζνχλ εληζρπκέλα θίλεηξα κέζσ ηνπ θαλνληζκνχ 2328/91. Δπίζεο απαηηείηαη έληνλε θηλεηνπνίεζε ησλ Γεσξγηθψλ Δθαξκνγψλ γηα εθπαίδεπζε ησλ αγξνηψλ ζηελ ρξήζε ηεο ζηάγδελ άξδεπζεο θαη γηα ζπλερή ηερληθή ππνζηήξημε ησλ αγξνηψλ θαηά ηελ εθαξκνγή ηεο. Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 20

26 Γεληθφηεξα φκσο απαηηείηαη έλαο ζπλνιηθφο ζρεδηαζκφο δηαρείξηζεο ησλ πδάησλ ζηνλ λνκφ, αθνχ ζ' απηφ εκπιέθνληαη ζήκεξα αξθεηνί θνξείο (ε ΤΔΒ, νη ΣΟΔΒ, νη Κνηλφηεηεο, νη χλδεζκνη Ύδξεπζεο, νη Γήκνη, νη Αλαπηπμηαθνί χλδεζκνη, νη κεκνλσκέλνη αγξφηεο θιπ), ελψ ν θάζε έλαο απφ ηνπο θνξείο ή θαηαλαισηέο αληηκεησπίδεη απνζπαζκαηηθά θαη κεκνλσκέλα ην πξφβιεκα ηεο ρξήζεο ηνπ λεξνχ ζηελ Καξδίηζα. Μφλν έλαο θεληξηθφο θνξέαο Γηαρείξηζεο Τδάησλ ηνπ λνκνχ, κε ηηο θαηάιιειεο αξκνδηφηεηεο, ζα κπνξνχζε λα θαηαγξάςεη ηηο ζπλνιηθέο αλάγθεο ηνπ λνκνχ ζε λεξφ θαη λα απνθαζίζεη ηνλ ηξφπν θαηαλνκήο ηνπ θαηά ηνκέα (άξδεπζε, χδξεπζε θιπ). εκαληηθέο παξεκβάζεηο θξίλεηαη απαξαίηεην λα γίλνπλ θαη ζηνλ ηνκέα βειηίσζεο ηεο αγξνηηθήο νδνπνηίαο, κέζσ ησλ ΣΟΔΒ θαη ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ηνπ λνκνχ, κε γελλαία ρξεκαηνδνηηθή ελίζρπζε απφ ην Ννκαξρηαθφ Σακείν θαη ην Γεχηεξν Παθέην Νηειφξ. Όζον αθοπά ςποζηήπιξη ηηρ αύξηζηρ ηος μεγέθοςρ ηων γεωπγικών εκμεηαλλεύζεων ζηον νομό δύο παπεμβάζειρ μποπούν να γίνοςν: Ζ αγνξά γαηψλ λα εληζρχεηαη κέζσ ηνπ θαλνληζκνχ 2328/91 Σέλορ όζον αθοπά ηον εκζςγσπονιζμό ηος ππωηογενή ηομέα θεωπούνηαι αναγκαίερ: Ζ αχμεζε ησλ πνζνζηψλ εληζρχζεσλ, ηνπιάρηζηνλ θαηά 20 κνλάδεο, γηα ηηο επελδχζεηο ηνπ πξσηνγελή ηνκέα κέζσ ηνπ θαλνληζκνχ 2328/91, κε ηαπηφρξνλε επίιπζε φισλ ησλ γξαθεηνθξαηηθψλ πξνβιεκάησλ ηνπ θαλνληζκνχ θαη ησλ θαζπζηεξήζεσλ ζηελ ρξεκαηνδφηεζε Ζ ζπλερήο εθπαίδεπζε ησλ αγξνηψλ ζε ηερληθννηθνλνκηθά δεηήκαηα ηεο αγξνηηθήο παξαγσγήο, ζηελ εηζαγσγή λέσλ θαιιηεξγεηψλ, ζηελ εκπνξία αγξνηηθψλ πξντφλησλ, ζηνλ αγξνηνηνπξηζκφ θιπ, είηε κέζσ ησλ ΚΔΓΔ είηε κέζσ ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ ηνπ ΔΚΣ (φπνπ γηα ηελ επηινγή ηεο ζεκαηνινγίαο ηελ ρσξνηαμηθή θαηαλνκή ησλ ζεκηλαξίσλ θαη γηα ηεξνχκελν επίπεδν εθπαίδεπζεο ε Γηεχζπλζε Γεσξγίαο ζα πξέπεη λα έρεη ζεκαληηθφ ιφγν). Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 21

27 Αθφκε λέεο κέζνδνη εθπαίδεπζεο ησλ γεσξγψλ εμ' απνζηάζεσο (παξαγσγή θαη δηαλνκή ζηνπο αγξφηεο βηληενθαζεηψλ κε ζπγθεθξηκέλε ζεκαηνινγία αγξνηηθνχ πεξηερνκέλνπ θιπ) είλαη απαξαίηεην λα αλαπηπρζνχλ. Όζνλ αθνξά ηελ πιεξνθφξεζε ησλ αγξνηψλ, απαηηείηαη ε ζχλδεζε ηνπ λνκνχ κε ην videotext ηνπ Τπνπξγείνπ Γεσξγίαο θαη ε δεκηνπξγία ζπζηήκαηνο ηειεκαηηθήο ψζηε ε πιεξνθφξεζε απηή λα θηάλεη κέρξη θαη ην ηειεπηαίν ρσξηφ ηνπ λνκνχ. ' απηή ηελ δξαζηεξηφηεηα ν ξφινο ηεο ΔΑΚ θαη ηεο ΑΝ.ΚΑ ζα κπνξνχζε λα είλαη ζεκαληηθφο. Όζνλ αθνξά ηελ κείσζε ηνπο θφζηνπο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ πξσηνγελή ηνκέα ε δεκηνπξγία κε ηνπηθή πξσηνβνπιία, ελφο επέιηθηνπ πηζησηηθνχ ζπλεηαηξηζκνχ ζε λνκαξρηαθφ επίπεδν (κε ηελ πξννπηηθή λα κεηεμειηρζεί ζε ζπλεηαηξηζηηθή ηξάπεδα), ν νπνίνο ζα ιεηηνπξγεί κε ηδησηηθννηθνλνκηθά θξηηήξηα, δελ ζεσξείηαη γηα ηνλ λνκφ Καξδίηζαο αλέθηθηνο ζηφρνο, κε βάζε αθφκε θαη ηελ ειιεληθή εκπεηξία (π.ρ. Γξάκα). Έλαο ηέηνηνο ζπλεηαηξηζκφο ζα ήηαλ ηθαλφο λα εμαζθαιίζεη πηζηψζεηο ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα ηνπ λνκνχ κε ρακειφηεξα επηηφθηα απ' απηά ηεο ΑΣΔ θαη ηαπηφρξνλα ζα δεκηνπξγνχζε πξφζζεηεο ζπλζήθεο αληαγσληζκνχ ζην ππάξρνλ πηζηνδνηηθφ ζχζηεκα πξνο φθεινο ησλ αγξνηψλ (βιέπε θαη εηζεγεηηθή έθζεζε ηξηηνγελνχο ηνκέα). Σέινο απαηηείηαη αλαβάζκηζε ηεο εηθφλαο ηνπ ζπλεηαηξηζηηθνχ θηλήκαηνο ζηνλ λνκφ ζε ζρέζε κε ηνπο αγξφηεο, γεγνλφο πνπ ζα ηνπο παξαθηλήζεη ζηελ αλάιεςε ζπλεηαηξηζηηθψλ πξσηνβνπιηψλ παξαγσγήο θαη εκπνξίαο αγξνηηθψλ πξντφλησλ, κε ηα ζπλεπαθφινπζα νηθνλνκηθά νθέιε γηα ηηο αγξνηηθέο νηθνγέλεηεο ηνπ λνκνχ. Γηα λα ζπκβεί απηφ ρξεηάδεηαη λα θαηαβιεζνχλ έληνλεο πξνζπάζεηεο απφ κέξνπο ησλ πξσηνβάζκησλ ζπλεηαηξηζκψλ θαη ηεο ΔΑΚ γηα ζσζηή δηαρείξηζε ησλ θνξέσλ απηψλ, παξνρή ηθαλνπνηεηηθψλ ππεξεζηψλ ζηνπο αγξφηεο θαη βέβαηα αχμεζε ηεο νηθνλνκηθήο ηνπο απνηειεζκαηηθφηεηαο ζην επίπεδν ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα. Ζ ρξήζε εμεηδηθεπκέλνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη ηνπ ζχγρξνλνπ Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 22

28 management, θαίλεηαη λα είλαη ηα θχξηα εξγαιεία γηα ηελ επίηεπμε απηνχ ηνπ ζθνπνχ. ΑΞΟΝΑ 2: ηξαηεγηθή αλαδηάξζξσζεο θαιιηεξγεηψλ Ζ ζρεδφλ απνθιεηζηηθή εμάξηεζε ηεο νηθνλνκίαο ηνπ λνκνχ απφ ηελ θαιιηέξγεηα ηνπ βακβαθηνχ κεζνπξφζεζκα κπνξεί λα επηθέξεη ζεηηθά νηθνλνκηθά νθέιε ζηελ Καξδίηζα, αιιά καθξνπξφζεζκα κπνξεί λα ππάξμνπλ κεγάιεο αξλεηηθέο επηπηψζεηο, πνπ ζπλαξηψληαη κε ην κέιινλ ησλ θνηλνηηθψλ εληζρχζεσλ γηα ηελ θαιιηέξγεηα απηή. Γπζηπρψο κέρξη ηελ ζηηγκή απηή δελ έρεη θαηαξηηζζεί εθ κέξνπο ηνπ Τπνπξγείνπ Γεσξγίαο έλα νινθιεξσκέλν ζρέδην αλαδηάξζξσζεο θαιιηεξγεηψλ γηα ηνλ λνκφ, πνπ ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη ην ελαιιαθηηθφ ζελάξην γηα ηνπο αγξφηεο ζε πεξίπησζε πεξαηηέξσ κείσζεο ησλ θνηλνηηθψλ εληζρχζεσλ ζην βακβάθη θαη επηβάιιεηαη ε αλαδηάξζξσζε ησλ θαιιηεξγεηψλ λα αληηκεησπηζηεί ηνπηθά. ην πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηεο Γεπηεξνβάζκηαο Απηνδηνίθεζεο ζηνλ λνκφ ζχληνκα, είλαη απαξαίηεηε ε δεκηνπξγία ελφο Δξεπλεηηθνχ Ηλζηηηνχηνπ (πνπ πηζαλψο ε ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη θαη παξάξηεκα ηνπ ΗΝΔΣΑ) πνπ ζε ζπλεξγαζία κε Παλεπηζηήκηα (Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο, Γεσξγηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ θιπ), ζα θαηαξηίζεη έλα ζρέδην αλαδηάξζξσζεο θαιιηεξγεηψλ γηα ηνλ λνκφ. Δπηπιένλ ρξεκαηνδνηήζεηο γηα ηελ δηεμαγσγή ησλ εξεπλψλ, κπνξεί λα εμαζθαιηζζνχλ θαη απν εξεπλεηηθά θνηλνηηθά πξνγξάκκαηα (AIR, ΔΠΔΣ ΗΗ, θιπ). αλ ελδεηθηηθή ζεκαηνινγία ησλ εξεπλψλ ζηνλ λνκφ κπνξεί λα αλαθεξζνχλ: Ζ δηεξεχλεζε βηνινγηθήο θαιιηέξγεηαο θεπεπηηθψλ Ζ δηεξεχλεζε βηνινγηθήο θαιιηέξγεηαο ζίηνπ Ζ δηεξεχλεζε βηνινγηθήο θαιιηέξγεηαο βακβαθηνχ Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 23

29 Βέβαηα θαη ζηελ ππάξρνπζα θαηάζηαζε απαηηνχληαη παξεκβάζεηο: Μεγαιχηεξε δηαθνξνπνίεζε ηεο θνηλνηηθήο ελίζρπζεο ηνπ βακβαθηνχ αλάινγα κε ην επηηπγραλφκελν θηηίν, ψζηε νη βακβαθνθαιιηεξγεηέο λα ζηξαθνχλ πεξηζζφηεξν ζηελ επηηπγραλφκελε πνηφηεηα ηνπ πξντφληνο (ρξήζε απνθπιισηηθψλ κέζσλ), κε ηειηθά ζεηηθά νθέιε γη' απηνχο θαη φζνλ αθνξά θαη ηελ θαζαξή εκπνξηθή αμία ηνπ βακβαθηνχ. χζηεκα εληαίσλ θνηλνηηθψλ εληζρχζεσλ ηεηξαεηνχο ή πεληαεηνχο ακεηςηζπνξάο, πνπ ζα αληηθαηαζηήζεη ην ππάξρνλ θαηά πξντφλ (ελίζρπζε ζην βακβάθη - ελίζρπζε ζην ζηηάξη). Καη' απηφλ ηνλ ηξφπν ζα εμαθαληζηεί ε κνλνθαιιηέξγεηα ηνπ βακβαθηνχ γηα πνιιά ζπλερή ρξφληα, αθνχ ν παξαγσγφο ζα κπνξεί λα εθαξκφδεη ην ελδεδεηγκέλν ζχζηεκα ακεηςηζπνξάο, ρσξίο λα κεηψλεηαη ην εηζφδεκα ηνπ, κε ηειηθφ απνηέιεζκα ηελ πξνζηαζία ησλ γεσξγηθψλ εδαθψλ. Πεγή:Κψζηαο Σζηκπνχθαο, Λέθηνξαο Γεσξγηθνχ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη ηα κέιε ηεο ΟΣΓ 24

30 4. Καθεστώτα ενίσχυσης Σν βακβάθη έρεη πςειέο κέζεο ζηξεκκαηηθέο απνδφζεηο, κε ζπλνιηθά εηήζην φγθν παξαγσγήο πεξί ηνπο 1, ηφλνπο ζχζπνξν (ίλεο θαη ζπφξνο καδί) θαη ηξνθνδνηεί κηα νιφθιεξε ζεηξά κεηαπνηεηηθψλ βηνκεραληψλ, φπσο εθθνθθηζηήξηα, θισζηήξηα, πθαληνπξγεία, παξαγσγή ειαίνπ θαη δσνηξνθψλ θ.ά. Η κηζή πεξίπνπ απφ ηελ πνζφηεηα πνπ παξάγεηαη πεξηζζεχεη θαη εμάγεηαη. Καιιηεξγείηαη ζε κεγάιεο εθηάζεηο θαη ε βαζηθή γεσγξαθηθή ηνπ θαηαλνκή αξρίδεη λφηηα ην λνκφ Βνησηίαο θαη θηάλεη βφξεηα κέρξη ηε Θξάθε. Πξψηνη λνκνί ζηε ρψξα ζε επίπεδν θαιιηεξγνχκελσλ εθηάζεσλ είλαη νη λνκνί Λάξηζαο θαη Καξδίηζαο θαη αθνινπζνχλ πνιχ άιινη κεηαμχ ησλ νπνίσλ εμέρνπζεο ζέζεηο θαηέρνπλ νη λνκνί Ρνδφπεο, Βνησηίαο, Φζηψηηδαο, Θεζζαινλίθεο θαη εξξψλ. Απφ ην βακβάθη απνθηνχλ εηζφδεκα πάλσ απφ νηθνγέλεηεο ζηελ Ειιάδα ζε δηάθνξνπο ηνκείο. Βακβαθνπαξαγσγνί, εξγαδφκελνη ζε εθθνθθηζηήξηα -θισζηήξηα θ.ιπ. ) Σν θαζεζηψο βάκβαθνο θαζνξίδεηαη απφ ηνπο θαλνληζκνχο 1051/01 ηνπ πκβνπιίνπ θαη 1591/01 ηεο Επηηξνπήο κε βάζε ηνπο νπνίνπο ην βακβάθη ππάγεηαη ζην θαζεζηψο ειιεηκκαηηθψλ πιεξσκψλ. Με βάζε απηφ ην ζχζηεκα ε Επξσπατθή Έλσζε θαηαβάιεη ζηηο επηρεηξήζεηο βάκβαθνο ελίζρπζε ε νπνία ηζνχηαη κε ηελ δηαθνξά κεηαμχ ηεο ηηκήο ζηφρνπ (106,30 ΕΤΡΩ/100 θηιά) θαη ηεο ηηκήο ηεο παγθφζκηαο αγνξάο πνπ θαζνξίδεηαη ηνπιάρηζηνλ κεληαίσο (Υξεκαηηζηήξην Λίβεξπνπι), κε ηελ πξνυπφζεζε φκσο φηη απηέο θαηαβάινπλ ειάρηζηε ηηκή ζηνπο παξαγσγνχο πνπ παξαδίδνπλ ζχζπνξν βακβάθη. Η ειάρηζηε ηηκή κε βάζε ην ηζρχνλ θαζεζηψο (θαλ. 1051/01) γηα ην ζχζπνξν βακβάθη ηζνχηαη κε 100,99 ΕΤΡΩ/100 θηιά. Οπζηαζηηθά απηφ ην θαζεζηψο εμαζθαιίδεη ζηηο δχζθνιεο πεξηφδνπο, ηθαλνπνηεηηθή ειάρηζηε ηηκή ζηνλ παξαγσγφ αιιά θαη ελίζρπζε ζηνλ εθθνθθηζηή. Πεγή:www. opekepe.gr 25

31 Όκσο γηα ηελ ζηαζεξνπνίεζε ησλ δαπαλψλ εθαξκφδεηαη ζπληειεζηήο ζπλππεπζπλφηα (κείσζε ηεο ελίζρπζεο) 0,5% γηα θάζε 1% ππέξβαζε παξαγσγήο πάλσ απφ ηνπο 782 ηφλνπο πνπ απνηειεί ην εζληθφ θαηψθιη. Ο ζπληειεζηήο 0,5% ηζρχζεη γηα εζληθή παξαγσγή βάκβαθνο κέρξη ηφλνπο, ην ζεκείν απηφ θαη κεηά, εθφζνλ ε ζπλνιηθή θνηλνηηθή παξαγσγή ππεξβαίλεη ηνπο ηφλνπο, γην θάζε επί πιένλ γηα ηελ Ειιάδα ν ζπληειεζηήο ζπλππεπζπλφηα απμάλεηαη θαηά 0,2%.(π.ρ. γηα ηελ Ειιάδα γίλεηαη 0,6 ζηνπο ηφλνπο). Απηφ πξαθηηθά ζεκαίλεη φηη παξά ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο ην ζπλνιηθφ εηζφδεκα παξαγσγνχ θαη νη εηζξνέο ηεο ρψξαο απφ ηηο εληζρχζεηο βάκβαθνο κεηψλνληαη ζεκαληηθά. πκπέξαζκα: Σν χςνο παξαγσγήο θαζνξίδεη ζεκαληηθά ην πνζφ ηεο ελίζρπζεο θαη ην εηζφδεκα ηνπ παξαγσγνχ θαη απφ έλα ζεκεία θαη κεηά ε ελίζρπζε κεηψλεηαη δξακαηηθά. Είλαη ην πξντφλ κε ηε κεγαιχηεξε ζπλεηζθνξά ηεο θνηλνηηθήο ελίζρπζεο, ζηε δηακφξθσζε ηεο ηειηθήο ηηκήο. Σν ζχζηεκα ειιεηκκαηηθψλ πιεξσκψλ ην νπνίν ηζρχεη είλαη θαιχηεξα φκσο ν κεραληζκφο ζπλππεπζπλφηεηαο πνπ ηζρχεη πάλσ απφ ηνπο ηφλνπο νδεγεί ζε δξακαηηθή κείσζε ηεο ηηκήο ηνπ παξαγσγνχ. Πεγή:www. opekepe.gr 26