Ελληνική Οικονομία. Ενότητα 4: Ναυτιλία-τουρισμός. Ηλέκτρα Πιτόσκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

Transcript

1 Ελληνική Οικονομία Ενότητα 4: Ναυτιλία-τουρισμός Ηλέκτρα Πιτόσκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας (1/2) Η ενημέρωση των φοιτητών για την ταυτότητα της Ελληνικής Ναυτιλίας, για τον ελληνόκτητο στόλο, την ποντοπόρο ναυτιλία, για το Ναυτιλιακό Συνάλλαγμα- Οι εισπράξεις από τη ναυτιλία Η γνώση για τη σημασία των θαλάσσιων μεταφορών- για τις παγκόσμιες εξελίξεις στη Λιμενική Η ενημέρωση για την οικονομική σημασία του λιμένα του Πειραιά, για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες που αναπτύσσονται γύρω από τη ναυτιλία, για το Νηογνώμονα και τις παράλληλες οικονομικές δράσεις 4

5 Σκοποί ενότητας (2/2) Όσον αφορά στον τουρισμό σκοπός της ενότητας είναι να τους κατατοπίσει για τα χαρακτηριστικά τουριστικής ζήτησης, τα καίρια ζητήματα για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού, για την Στρατηγική Ανάπτυξης του Ελληνικού Τουρισμού και για τη Συμβολή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία 5

6 Περιεχόμενα ενότητας (1/2) Η ταυτότητα της Ελληνικής Ναυτιλίας Ο ελληνόκτητος στόλος: Δεξαμενόπλοια μεταφοράς πετρελαίου & χημικών-πλοία μεταφοράς υγροποιημένων αερίων, ξηρού και υγρού φορτίου &Εμπορευματοκιβωτίων- Λοιπά φορτηγά πλοία- Επιβατηγά πλοία Η Ποντοπόρος Ναυτιλία- Ναυτιλιακό Συνάλλαγμα- Οι εισπράξεις Η σημασία των θαλάσσιων μεταφορών- Παγκόσμιες εξελίξεις στη Λιμενική βιομηχανία- Ναυτιλιακή & λιμενική βιομηχανία σε περιφερειακό επίπεδο Το λιμάνι του Πειραιά- Επιχειρηματικές δραστηριότητες Νηογνώμονας- Παράλληλες οικονομικές δράσεις 6

7 Περιεχόμενα ενότητας (2/2) Τουρισμός Χαρακτηριστικά τουριστικής ζήτησης Καίρια Ζητήματα για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού Στρατηγική Ανάπτυξης του Ελληνικού Τουρισμού Η Συμβολή του τουρισμού στην οικονομία 7

8 Επικοινωνία Ώρες Γραφείου: Κάθε Τετάρτη 12:00-14:00 & Τηλέφωνο: Κινητό: (μόνο εργάσιμες μέρες & ώρες) 8

9 Ναυτιλία-Τουρισμός 9

10 Η ελληνικη ναυτιλια Η Ελλάδα είναι ένα από τα ισχυρότερα και πιο σημαντικά ναυτικά κράτη του κόσμου Η ελληνική εμπορική ναυτιλία είναι ο δυναμικότερος κλάδος της εθνικής οικονομίας 10

11 Έννοιες χωρητικότητας στη ναυτιλία Ολική χωρητικότητα (gross register tonnage): Είναι ο συνολικός εσωτερικός όγκος όλων των μόνιμα σκεπαστών και κλειστών χώρων του πλοίου, μετρούμενος σε κόρους. Αποδίδεται και σε τόνους των 100 κυβικών ποδών έκαστος, όπου 1gt = 1 κόρος Χωρητικότητα εκτοπίσματος (dead weight tonnage - dwt): Υπολογίζεται σε τόνους, υπολογίζεται σε βάρος, δηλαδή σε τόνους των λιβρών. Προσδιορίζει το μέγιστο συνολικό βάρος που μπορεί να μεταφέρει ασφαλώς το πλοίο σε φορτίο, εφόδια κ.ά. εφόσον διατηρεί το βύθισμα (γραμμή φόρτωσης) που προβλέπεται από τους ισχύοντες κανονισμούς. 11

12 Ο ελληνόκτητος στόλος (1/3) Ο ελληνόκτητος στόλος κατέχει την πρώτη θέση παγκοσμίως. Σύμφωνα με τα ετήσια στατιστικά στοιχεία (Ελληνική Επιτροπή Ναυτιλιακής Συνεργασίας του Λονδίνου, 2009) ο ελληνόκτητος στόλος με πλοία άνω των κόρων ολικής χωρητικότητας αντιπροσώπευε το 8,2% του παγκοσμίου στόλου σε αριθμό πλοίων, το 15,2% σε DWT και το 13,2% σε κόρους ολικής χωρητικότητας. 12

13 Ο ελληνόκτητος στόλος (2/3) Ο μέσος όρος ηλικίας του ελληνόκτητου στόλου το 2009 ήταν 11,9 χρόνια, δηλαδή κατά ένα χρόνο μικρότερος της μέσης ηλικίας του παγκοσμίου στόλου. Η εντυπωσιακή μείωση της μέσης ηλικίας του ελληνόκτητου στόλου, δεδομένου ότι πριν από εννέα χρόνια ήταν 20,3 χρόνια, οφείλεται στις μεγάλες επενδύσεις των Ελλήνων πλοιοκτητών σε νέα πλοία υψηλών προδιαγραφών. 13

14 Ο ελληνόκτητος στόλος (3/3) Σημαντική είναι η παρουσία των Ελλήνων πλοιοκτητών στους τομείς δεξαμενοπλοίων και πλοίων ξηρού φορτίου χύδην που μεταφέρουν το μεγαλύτερο μέρος του παγκοσμίου εμπορίου. Ο υπό Ελληνική σημαία στόλος σε κοινοτικό επίπεδο καταλαμβάνει την πρώτη θέση και απαρτίζει σε όρους χωρητικότητας το 24 % του αντίστοιχου κοινοτικού. 14

15 Δεξαμενόπλοια μεταφοράς πετρελαίου Ελληνόκτητα (%) προς παγκόσμια Ποσοστό πλοίων το 2008: 22.9 Ποσοστό πλοίων το 2009: 22.3 Ποσοστό σε DW το 2008: 20.9 Ποσοστό σε DW το 2009:

16 Δεξαμενόπλοια μεταφοράς χημικών Ελληνόκτητα (%) προς παγκόσμια Ποσοστό πλοίων το 2008: 9.8 Ποσοστό πλοίων το 2009: 9.4 Ποσοστό σε DW το 2008: 14.0 Ποσοστό σε DW το 2007:

17 Πλοία μεταφοράς υγροποιημένων αερίων Ελληνόκτητα (%) προς παγκόσμια Ποσοστό πλοίων το 2008: 8.9 Ποσοστό πλοίων το 2009: 9.8 Ποσοστό σε DW το 2008: 6.6 Ποσοστό σε DW το 2009:

18 Πλοία μεταφοράς ξηρού και υγρού φορτίου Ελληνόκτητα (%) προς παγκόσμια Ποσοστό πλοίων το 2008: 7.4 Ποσοστό πλοίων το 2009: 5.6 Ποσοστό σε DW το 2008: 6.0 Ποσοστό σε DW το 2009:

19 Πλοία μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου Ελληνόκτητα (%) προς παγκόσμια Ποσοστό πλοίων το 2008: 19.8 Ποσοστό πλοίων το 2009: 18.1 Ποσοστό σε DW το 2008: 21.9 Ποσοστό σε DW το 2009:

20 Πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων Ελληνόκτητα (%) προς παγκόσμια Ποσοστό πλοίων το 2008: 4.6 % Ποσοστό πλοίων το 2009: 4.5 % Ποσοστό σε DW το 2008: 5.9 % Ποσοστό σε DW το 2007: 5.7 % 20

21 Λοιπά φορτηγά πλοία Ελληνόκτητα (%) προς παγκόσμια Ποσοστό πλοίων το 2008: 1.0 Ποσοστό πλοίων το 2009: 1.0 Ποσοστό σε DW το 2008: 1.6 Ποσοστό σε DW το 2007:

22 Επιβατηγά πλοία Ελληνόκτητα (%) προς παγκόσμια Ποσοστό πλοίων το 2008: 6.5 Ποσοστό πλοίων το 2009: 6.7 Ποσοστό σε κοχ το 2008: 5.8 Ποσοστό σε κοχ το 2009: 6 22

23 Πίνακας Ημερομηνία Πλοία DW GT 15 Μάρτιος , ,675, ,128,919 2 Φεβρουάριος , ,121, ,616, Φεβρουάριος Φεβρουάριος Φεβρουάριος , ,560, ,214,619 4, ,929, ,599,221 3, ,229, ,765, Μάρτιος , ,058, ,603,803 23

24 Ποντοπόρος Ναυτιλία Η Ελληνική ποντοπόρος φορτηγός ναυτιλία δραστηριοποιείται στο διεθνές θαλάσσιο μεταφορικό δίκτυο με αποτέλεσμα να εξυπηρετεί σε ποσοστό άνω του 95% της χωρητικότητας του στόλου της τις μεταφορικές ανάγκες τρίτων χωρών (cross-trade). Επίσης, στα πλοία αυτά απασχολείται μεγάλος αριθμός εργαζομένων ο οποίος σήμερα ξεπερνά τους ναυτικούς 24

25 Ναυτιλιακό Συνάλλαγμα (ποσά σε εκατ. $ ΗΠΑ και από 2000 σε Ευρώ)

26 Οι εισπράξεις (1/3) Tην πενταετία οι εισπράξεις στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών από την παροχή υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών κατέγραψαν θεαματική άνοδο με μέσο ετήσιο ρυθμό 15% και ανήλθαν σε περίπου 18 δισεκ. ευρώ το 2008, που αποτελεί το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων ετών. Η άνοδος αυτή συνέβαλε καθοριστικά στον περιορισμό του συνεχώς διευρυνόμενου ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. 26

27 Οι εισπράξεις (2/3) Οι εισπράξεις από την παροχή υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών την πενταετία αντιστοιχούσαν στο 5,9% του ΑΕΠ, έχοντας μειωθεί από το υψηλό επίπεδο του 6,9% της προηγούμενης πενταετίας. Παράλληλα, το μερίδιό τους στις συνολικές εισπράξεις από τις εξαγωγές υπηρεσιών περιορίστηκε μεταξύ των δύο πενταετών κατά περίπου 5 εκατοστιαίες μονάδες στο 44%. 27

28 Οι εισπράξεις (3/3) Οι εισπράξεις από υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών καθορίζονται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τις εισπράξεις από υπηρεσίες μεταφοράς αγαθών (διαμετακομιστικό εμπόριο), οι οποίες αντανακλούν τη δραστηριότητα του κλάδου της ποντοπόρου ναυτιλίας. Σημαντικές παράμετροι για τον προσδιορισμό των εισπράξεων αυτών θεωρούνται τόσο η εξέλιξη των ναύλων στις διεθνείς ναυλαγορές όσο και το μέγεθος του ελληνόκτητου στόλου. 28

29 Ναύλοι και Κίνα Καταλυτικό ρόλο στην απογείωση των ναύλων έxει παίξει η τεράστια ζήτηση από την Κίνα, η οικονομία της οποίας αναπτύσσεται με ταxύτατους ρυθμούς με αποτέλεσμα την άνοδο της συμμετοχής των κινεζικών εξαγωγών στο παγκόσμιο σύνολο, αλλά και τη ραγδαία αύξηση των εισαγωγών της xώρας αυτής. Η αύξηση αυτή με τη σειρά της έxει τροφοδοτήσει τον ρυθμό ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας. Έτσι πέρα από τη ζήτηση για πετρέλαιο έxει αυξηθεί η ζήτηση από την Κίνα και για άλλες πρώτες ύλες, όπως σιδηρομετάλλευμα και άνθρακα, ωθώντας στα ύψη τους ναύλους και στην αγορά ξηρού φορτίου. Οι μεγάλες αυξήσεις των κινεζικών εισαγωγών σιδηρομεταλλευμάτων και xάλυβα ήταν αρxικά ο κυριότερος λόγος για την άνοδο των ναύλων. 29

30 Παγκόσμιες εξελίξεις στη Λιμενική βιομηχανία (1/2) Η παγκοσμιοποίηση των αγορών Η υιοθέτηση νέων καταναλωτικών και παραγωγικών προτύπων και η γένεση νέων μεταφορικών αναγκών. Η αλματώδης ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου και η πρωτοφανής αύξηση της ζήτησης για μεταφορικές υπηρεσίες. Μεγάλες τεχνολογικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα η ναυπήγηση νέων πλοίων με μεγάλο μήκος, πλάτος και βύθισμα, κ.ά. Η συνειδητοποίηση σε διεθνές επίπεδο των πλεονεκτημάτων των θαλάσσιων μεταφορών από την άποψη της οικονομικής απόδοσης, της ασφάλειας και της περιβαλλοντικής επίδοσης - πλεονεκτήματα που καθίστανται ολοένα και εμφανέστερα. 30

31 Παγκόσμιες εξελίξεις στη Λιμενική βιομηχανία (2/2) Η προοδευτική αντικατάσταση του παραδοσιακού λιμέναπύλη από τον λιμένα-κέντρο logistics, ο οποίος παρέχει συμπληρωματικές μεταφορικές υπηρεσίες, υποστηρίζει υπηρεσίες logistics και συντονίζει πολυτροπικές μεταφορές. Η ανάδειξη παγκόσμιων διαχειριστών παρόχων λιμενικών υπηρεσιών, οι οποίοι είναι σε θέση να ελέγχουν και να κατευθύνουν τις εμπορευματικές ροές, αναδεικνύοντας ή περιθωριοποιώντας το ρόλο συγκεκριμένων λιμένων. 31

32 Ναυτιλιακή & λιμενική βιομηχανία σε περιφερειακό επίπεδο (1/2) Πρώτον, το άνοιγμα νέων αγορών και η εμφάνιση νέων σημαντικών παικτών στον παγκόσμιο οικονομικό χάρτη. Ιδιαίτερα η καταλυτικού δυναμισμού εμφάνιση της Κίνας στη διεθνή αγορά και η αναζήτηση δυνατοτήτων διοχέτευσης των κινεζικών προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά μεταβάλλουν σημαντικά το τοπίο του μεταφορικού κλάδου. Δεύτερον, οι πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και τις χώρες της Μεσογείου. Τρίτον, η ανάπτυξη του θαλασσίου διαδρόμου της Νοτιοανατολικής Μεσογείου στο πλαίσιο των Διευρωπαϊκών και Πανευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών. 32

33 Ναυτιλιακή & λιμενική βιομηχανία σε περιφερειακό επίπεδο (2/2) Τέταρτον, η προώθηση της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων και των συνδυασμένων μεταφορών. Πέμπτον, η πρωτοβουλία της Ένωσης για τη Μεσόγειο, η οποία αναδεικνύεται σε έναν νέο κρίσιμο παράγοντα στο πλαίσιο της Ευρώ - μεσογειακής Συνεργασίας, προωθώντας την ανάπτυξη των θαλάσσιων συνδέσεων και των μεταφορικών ροών στην περιοχή της Μεσογείου. 33

34 Η σημασία των θαλάσσιων μεταφορών Το 90% του εξωτερικού εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης πραγματοποιείται δια θαλάσσης. Η ηγετική θέση της Ευρώπης στον τομέα αυτό κατέχει το 40% του παγκόσμιου στόλου. Το 40% του κοινοτικού στόλου πλέει υπό ελληνική σημαία, ενώ η ελληνόκτητη ναυτιλία κατατάσσεται πρώτη διεθνώς. Από τους ευρωπαϊκούς θαλάσσιους λιμένες διέρχονται ετησίως 3,5 δισεκατομμύρια τόνοι φορτίου και 350 εκατομμύρια επιβάτες περίπου άτομα εργάζονται σε λιμένες και συναφείς υπηρεσίες που παράγουν από κοινού προστιθέμενη αξία 20 περίπου δισεκατομμυρίων ευρώ. 34

35 Το λιμάνι του Πειραιά (1/3) Η δραστηριοποίηση ναυτιλιακών εταιρειών στον Πειραιά, αποτελεί ζήτημα μείζονος σημασίας που τελεί υπό συνεχή εξέταση και παρακολούθηση για τη λήψη, εφόσον απαιτηθεί, των αναγκαίων μέτρων. Ο Πειραιάς αποτελεί ένα σημαντικό κέντρο το οποίο επιλέγουν αλλοδαπές ναυτιλιακές εταιρείες (κυρίως ελληνικών συμφερόντων) για την άσκηση των δραστηριοτήτων τους ναυτιλιακές εταιρείες έχουν εγκαταστήσει γραφεία τους στην Ελλάδα και διαχειρίζονται από τον Πειραιά το σύνολο του Ελληνόκτητου στόλου προσφέροντας παράλληλα απασχόληση, ως υπαλλήλους των γραφείων τους, σε πάνω από άτομα. 35

36 Το λιμάνι του Πειραιά (2/3) Στις παραπάνω μπορεί να προστεθούν άλλες 2500 εταιρείες που εκμεταλλεύονται πλοία κάθε τύπου (Ε/Γ, Δ/Ξ, Α/Κ, Μεσογειακά κλπ.),ενώ από τον Μάιο του 2004 λειτουργεί μια νέα εταιρική μορφή, οι Ναυτιλιακές Εταιρείες Πλοίων Αναψυχής που σκοπό έχουν τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την περαιτέρω ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα του Ελληνικού τουριστικού πλοίου. Μέχρι σήμερα έχουν συσταθεί και λειτουργούν 680 τέτοιες εταιρείες. 36

37 Το λιμάνι του Πειραιά (3/3) Επί πλέον στον Πειραιά δραστηριοποιείται ένας μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων που σχετίζονται με τη ναυτιλία. Πιο συγκεκριμένα, οι μεγαλύτεροι Νηογνώμονες στον κόσμο έχουν αναγνωρισθεί από το Ελληνικό Κράτος και διαθέτουν γραφεία στον Πειραιά και άλλες πόλεις της Ελλάδας. 37

38 Νηογνώμονας (1/2) Νηογνώμονας είναι ναυτιλιακός τεχνικός οργανισμός που καταρτίζει κανονισμούς ασφαλείας, τόσο επί της ναυπήγησης των πλοίων όσο και επί του εξοπλισμού τους, κατατάσσοντας αυτά σε κλάση (classification). Με ειδικούς δε επιθεωρητές (surveyors) τα παρακολουθεί καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους, είτε με περιοδικές είτε με έκτακτες επιθεωρήσεις. 38

39 Νηογνώμονας (2/2) Εκτός από το πιστοποιητικό ταξινόμησης ή κλάσεως (certificate of class) οι Νηογνώμονες χορηγούν και τα ακόλουθα πιστοποιητικά: Πιστοποιητικό καταμέτρησης χωρητικότητας (tonnage certificate) Πιστοποιητικό γραμμής φόρτωσης (load line certificate) Πιστοποιητικό αξιοπλοϊας (certificate of seaworthiness) Πιστοποιητικό ασφάλειας φορτοεκφορτωτικών μέσων (cargo gear certificate) Πιστοποιητικό βλαβών (παρακολούθησης) (certificate of damages) και άλλα ειδικότερης φύσεως. 39

40 Παράλληλες οικονομικές δράσεις (1/3) Οι πιο γνωστοί χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί που διαθέτουν σημαντικά ναυτιλιακά χαρτοφυλάκια έχουν ιδρύσει υποκαταστήματά τους στον Πειραιά παρέχοντας κατά αυτόν τον τρόπο σημαντικά κεφάλαια στις ναυτιλιακές εταιρείες της πόλης. Γνωστοί οίκοι νομικών και χρηματοοικονομικών συμβούλων έχουν ακολουθήσει τους πελάτες τους στον «επαναπατρισμό» τους στον Πειραιά και είτε αυτόνομα, είτε σε συνεργασία με αντίστοιχες Ελληνικές παρέχουν στην ελληνική ναυτιλία πολύτιμες συμβουλές και υπηρεσίες στον ευαίσθητο τομέα εξεύρεσης μεθόδων της βέλτιστης χρηματοδότησης των επενδυτικών τους προγραμμάτων. 40

41 Παράλληλες οικονομικές δράσεις (2/3) Σημαντικές εταιρείες ναυτασφαλίσεων και γνωστά P&I Clubs αναλαμβάνουν μέσω των εγκατεστημένων στον Πειραιά γραφείων τους να ασφαλίσουν τον ναυτιλιακό κίνδυνο που αναλαμβάνει ο στόλος των Ελληνικών συμφερόντων. Οι Ενώσεις Αμοιβαίας Ασφάλισης ή αλλιώς πιο γνωστές ως P&I Clubs, καλύπτουν τις αποζημιώσεις για τη ρύπανση από πετρελαιοειδή είτε πρόκειται για ατύχημα είτε πρόκειται για ρύπανση που προκλήθηκε υπό τις συνήθεις συνθήκες εργασίας των πλοίων. 41

42 Παράλληλες οικονομικές δράσεις (3/3) Τη ναυτιλιακή υποδομή του Πειραιά συμπληρώνει ένας σημαντικός αριθμός παραναυτιλιακών δραστηριοτήτων όπως: ναυλωτές, ναυπηγεία, επισκευαστές πλοίων, εταιρείες ρυμουλκήσεων και ναυαγιαιρέσεων, ναυτικών πρακτορεύσεων, ναυλομεσιτών, επιχειρήσεων τροφοδοσίας και πετρέλευσης πλοίων, κατασκευαστώνεπισκευαστών-επιθεωρητών ναυτικών μηχανών και εξοπλισμού, ναυτικά δικαστήρια καθώς επίσης και μια τεράστια βιομηχανία θαλάσσιου τουρισμού. 42

43 Τουρισμός

44 Χαρακτηριστικά τουριστικής ζήτησης (1/4) Τουριστική μονοκαλλιέργεια: Η ζήτηση για τη χώρα μας και τους επί μέρους προορισμούς της αφορά σε συντριπτικό βαθμό την κυρίαρχη μορφή οργανωμένης ζήτησης για «Ήλιο και Θάλασσα». Οι ειδικές ή εναλλακτικές μορφές τουρισμού αποτελούν μεσοπρόθεσμα «αγορές-θύλακες», που διακινούν μικρά μεν πλην όμως ενδιαφέροντα από τη σκοπιά της οικονομικής απόδοσης, μεγέθη. 44

45 Χαρακτηριστικά τουριστικής ζήτησης (2/4) Μέση διάρκεια παραμονής : Η διάρκεια παραμονής των αλλοδαπών τουριστών ποικίλλει ανάλογα με τον σκοπό του ταξιδιού και την περιοχή του προορισμού τους. Η μέση διάρκεια των διακοπών αλλοδαπών στα ελληνικά θέρετρα είναι 15 ημέρες, ενώ η μέση διάρκεια παραμονής τους σε ξενοδοχειακά καταλύματα είναι 6 ημέρες. 45

46 Χαρακτηριστικά τουριστικής ζήτησης (3/4) Εποχικότητα ζήτησης: Η εξ αλλοδαπής τουριστική ζήτηση εμφανίζει υψηλό βαθμό χρονικής συγκέντρωσης και κατευθύνεται κυρίως σε προορισμούς στους οποίους κυριαρχεί η μορφή του μαζικού παραθεριστικού τουρισμού. Η τουριστική αιχμή ενισχύεται τα τελευταία χρόνια και αυτό οξύνει ακόμα περισσότερο τα προβλήματα ανταπόκρισης των υποδομών 46

47 Χαρακτηριστικά τουριστικής ζήτησης (4/4) Η ζήτηση της παραδοσιακής 7μηνης τουριστικής περιόδου (Απρίλιος- Οκτώβριος) παρουσιάζει μία αυξανόμενη εποχικότητα. Το σύνολο των διανυκτερεύσεων που πραγματοποιούνται στη διάρκεια του επταμήνου ήταν το 92% του γενικού συνόλου. 47

48 Καίρια Ζητήματα για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού (1/3) Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας (τουριστικών επενδύσεων) για την επέκταση και την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος. Ανάπτυξη των ειδικών μορφών τουρισμού, με στόχο την διεύρυνση του τουριστικού προϊόντος, την διάχυση της τουριστικής ανάπτυξης στον γεωγραφικό χώρο και την άμβλυνση της εποχικότητας. 48

49 Καίρια Ζητήματα για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού (2/3) Ενίσχυση των συνεργειών, της καινοτομίας και της αξιοποίησης της γνώσης στην τουριστική επιχειρηματικότητα (business plans, clusters, εκπαίδευση κατάρτιση κλπ). Αναβάθμιση, ανάδειξη και προβολή των τουριστικών προορισμών (ανακαινίσεις, αναπλάσεις, βελτίωση πυλών εισόδου, σήμανση κλπ.), με ειδικές δράσεις για αναπτυγμένους αναπτυσσόμενους και ειδικούς (νησιά και ορεινές περιοχές) τουριστικούς προορισμούς 49

50 Καίρια Ζητήματα για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού (3/3) Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και εξωστρέφειας του Ελληνικού Τουρισμού, με την ανάπτυξη των μηχανισμών υποστήριξης και την απόδοσή τους σε λειτουργική χρήση 50

51 Στρατηγική Ανάπτυξης του Ελληνικού Τουρισμού Στόχοι και Προτεραιότητες

52 Οι στόχοι για την δεκαετία Η Ελλάδα να συγκαταλέγεται μέσα στους 10 πρώτους τουριστικούς προορισμούς στον κόσμο 2. Η άμεση και έμμεση τουριστική Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΕΠ φόροι + επιχορηγήσεις) να ανέλθει σε 50 δις ( 20δις παραπάνω από το 2009 και 13δις παραπάνω από την εκτιμώμενη βάση του 2021) 3. Οι θέσεις εργασίας που προσφέρει ο κλάδος του τουρισμού να ανέλθουν σε ( περισσότερες από το 2009 και περισσότερες από την βάση του 2021) 52

53 Οι παράμετροι της ανάπτυξης (1/2) Η προάσπιση και η ανάδειξη των αξιών και του τρόπου ζωής των Ελλήνων Η δυναμική ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και της σύγχρονης Ελληνικής δημιουργίας Ο σεβασμός και η ορθολογική αξιοποίηση των φυσικών μας πόρων Η προβολή αυθεντικών εμπειριών για τους επισκέπτες 53

54 Οι παράμετροι της ανάπτυξης (2/2) Η ανάπτυξη της εξωστρέφειας των Ελληνικών επιχειρήσεων Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του Ελληνικού τουρισμού μέσα από την παροχή υψηλών υπηρεσιών ποιότητας Η ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη και η δίκαιη κατανομή του πλούτου 54

55 Ενότητες ανάπτυξης του τουρισμού Η προσέλκυση επενδύσεων σε νέες και βελτιωμένες υποδομές τουρισμού και Η ανάπτυξη αγορών και αύξηση των αφίξεων και των εσόδων από τον τουρισμό 55

56 Επενδύσεις στον τουρισμό (1/4) Δημιουργία σταθερού επενδυτικού και φορολογικού πλαισίου για τις επιχειρήσεις του τουρισμού Διαρκής απλοποίηση της γραφειοκρατίας (έκδοση και επανέκδοση αδειών, διαδικασίες fast track, διαδικασίες θεώρησης) Αυστηρή τήρηση των κανόνων εργασίας και καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας 56

57 Επενδύσεις στον τουρισμό (2/4) Δημιουργία σύγχρονων και ανταγωνιστικών δομών τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης Προώθηση και στήριξη επενδύσεων που στοχεύουν στην αναβάθμιση της ποιότητας και της διεύρυνσης των παρεχομένων υπηρεσιών (ΕΣΠΑ) 57

58 Επενδύσεις στον τουρισμό (3/4) Αναβάθμιση των κριτηρίων ποιότητας παρεχομένων υπηρεσιών και δημιουργία νέου πλαισίου αστεροποίησης Προώθηση και στήριξη επενδύσεων ειδικά σε υποδομές που ενισχύουν τον τουρισμό κρουαζιέρας και τον τουρισμό θαλάσσης Ανάπτυξη υποστηρικτικού κανονιστικού πλαισίου για τις ειδικές μορφές τουρισμού (Τουρισμός Υπαίθρου, Ιαματικός και Ιατρικός Τουρισμός, Καταδυτικός Τουρισμός) 58

59 Επενδύσεις στον τουρισμό (4/4) Αναβάθμιση των υπηρεσιών σε αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους με τουριστικό ενδιαφέρον Αναβάθμιση του ρόλου της χώρας στους διεθνής οργανισμούς τουρισμού και ανάπτυξη διμερών σχέσεων με όμορες χώρες για την κοινή ανάπτυξη νέων απόμακρων αγορών 59

60 Ανάπτυξη αγορών - Εργαλεία Ριζική αναβάθμιση των φορέων προβολής της χώρας ως τουριστικού προορισμού. Eιδικότερα, ενίσχυση του ρόλου του ΕΟΤ με κύρια αποστολή την προβολή της χώρας γενικότερα και όχι μόνο ως τουριστικού προορισμού Δημιουργία φορέα προώθησης και προβολής της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού με την συνεργασία του κράτους και των φορέων του κλάδου παρέχοντας ευελιξία, συνέπεια και συνέχεια και η χρήση του για δράσεις στις οποίες ο ΕΟΤ δεν μπορεί να δραστηριοποιηθεί ανταγωνιστικά Η συνεργασία του ΕΟΤ και του νέου φορέα με τις Περιφέρειες και τους Δήμους για την ανάπτυξη περιφερειακών στρατηγικών τουρισμού και την ανάδειξη τοπικών ιδιαιτεροτήτων 60

61 Ανάπτυξη αγορών - Προϊόντα Ανάδειξη και αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών σε ανεπτυγμένες μορφές τουρισμού (κυρίως «ήλιος και θάλασσα») Κατάκτηση ηγετικής θέσης στην Ανατολική Μεσόγειο σε τουρισμό κρουαζιέρας και τουρισμό θαλάσσης Ανάπτυξη της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης ως City Break προορισμούς μέσα από δράσεις διεθνούς εμβέλειας και την ανάπτυξη υποδομών για τον συνεδριακό τουρισμό Ανάδειξη του πολιτιστικού τουρισμού μέσα από την ανάδειξη και αξιοποίηση του πολιτιστικών μνημείων και υποδομών Δημιουργία νέων τουριστικών προορισμών με την ανάπτυξη νέων τουριστικών προϊόντων και την προβολή ειδικών μορφών τουρισμού 61

62 Ανάπτυξη αγορών - Κοινά Ανάπτυξη συγκεκριμένων στρατηγικών προσέλκυσης κοινών από διαφορετικές αγορές. Συγκεκριμένα: Επανάκτηση των ρυθμών ανάπτυξης παραδοσιακών Ευρωπαϊκών αγορών (Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία κ.α.) Συνέχιση της ανάπτυξης των αγορών που προσετέθησαν πρόσφατα στο δυναμικό του Ελληνικού τουρισμού (Ρωσία, Τουρκία, Ισραήλ, Βαλκάνια) Ανάπτυξη νέων δυναμικών αγορών (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία) και νέων κοινών (συνταξιούχοι, φοιτητές) από παραδοσιακές αγορές 62

63 Συμβολή του τουρισμού στην οικονομία (1/2) Η συμβολή της τουριστικής οικονομίας στο ΑΕΠ ανέρχεται στο 18,2%. Με βάση τη μέση κατά κεφαλήν δαπάνη των τουριστών, η χώρα μας κατατάσσεται στην 10η θέση, ενώ στη γενική κατάταξη ανταγωνιστικότητας βρίσκεται στην 24η θέση. Επίσης προκύπτει ότι το 6,1% του «κατά κεφαλήν ΑΕΠ» στη χώρα μας προέρχεται από τον τουρισμό, ενώ από τις συνολικές τουριστικές εισπράξεις αντιστοιχούν περισσότερα από δολ. σε κάθε κάτοικο. Οι επιδόσεις αυτές φέρνουν την Ελλάδα στην 5η και 9η θέση αντίστοιχα στην παγκόσμια κατάταξη. 63

64 Συμβολή του τουρισμού στην οικονομία (2/2) Σημαντική είναι η συμβολή του τουρισμού στην απασχόληση. Για κάθε θέση άμεσης απασχόλησης στον τουριστικό τομέα δημιουργείται σχεδόν άλλη μια στην οικονομία συνολικά. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, προκύπτει ότι η ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα υποστηρίζει συνολικά θέσεις απασχόλησης(8% της συνολικής απασχόλησης της χώρας) 64

65 Η απασχόληση Η απασχόληση στα ξενοδοχεία αποτελεί την πλειοψηφία στον κλάδο των υπηρεσιών παροχής καταλύματος (92%), με τον αριθμό των εργαζομένων στις κατασκηνώσεις-κάμπινγκ και άλλου είδους καταλύματα (π.χ. ξενώνες) να διαμορφώνεται στις περίπου Με βάση εκτίμηση τού δείκτη «Απασχολούμενοι ανά κλίνη», οι συνολικές θέσεις εργασίας που μπορεί να προσφέρει ο ξενοδοχειακός κλάδος τη θερινή περίοδο προσεγγίζουν τις 208 χιλιάδες. Η ενίσχυση της τουριστικής ζήτησης πέρα από τους καλοκαιρινούς μήνες, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, θα έχει σημαντικά οφέλη στην τόνωση της απασχόλησης, αλλά και στην αύξηση των εργοδοτικών εισφορών. 65

66 Παραγωγικότητα τουριστικού τομέα Με βάση την παραγωγικότητα του τουριστικού τομέα ανά άφιξη, για κάθε περίπου 30 αφίξεις, δημιουργείται 1 θέση εργασίας στον τουρισμό, που σημαίνει 1,9 θέσεις εργασίας στο σύνολο της τουριστικής οικονομίας. Παράδειγμα: κατά το 2006 που σημειώθηκε αύξηση των αφίξεων κατά 7,45% (επιπλέον αφίξεις), και με την παραδοχή ότι η παραγωγικότητα ανά άφιξη διατηρείται σταθερή, εκτιμάται ότι δημιουργήθηκαν περί τις νέες θέσεις εργασίας. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί περίπου στο 6,8% των ανέργων του

67 Θέσεις εργασίας Ένα άλλο χαρακτηριστικό των θέσεων εργασίας στον τουριστικό τομέα είναι ότι αυτές σε σημαντικό ποσοστό καταλαμβάνονται από γυναίκες, νέους, οικονομικούς μετανάστες, καθώς και άτομα με χαμηλότερο επίπεδο εξειδίκευσης. Το γεγονός αυτό οφείλεται στον υψηλό βαθμό εποχικής απασχόλησης και στις ευέλικτες συνθήκες εργασίας. Η ευελιξία αυτή του εργατικού δυναμικού πρέπει ωστόσο να συνοδεύεται από κατάλληλα μέτρα για την ασφάλεια της θέσης εργασίας και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του. 67

68 Συμμετοχή στα δημόσια έσοδα Πρέπει να αναφερθεί επίσης η συμμετοχή του τουρισμού στα Δημόσια έσοδα, η συμμετοχή του στα έσοδα των ΟΤΑ (αφού μόνον ο Τουρισμός μεταξύ των παραγωγικών κλάδων καταβάλλει ειδικά τέλη υπέρ ΟΤΑ, πλέον των συνήθων δημοτικών τελών των άλλων χρήσεων) και η καθοριστική συμβολή του στην Περιφερειακή Ανάπτυξη 68

69 Τα έμμεσα οφέλη του τουρισμού Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ (2012), κάθε 1 που δημιουργεί η τουριστική δραστηριότητα, προξενεί έμμεση και προκαλούμενη πρόσθετη οικονομική δραστηριότητα 1,2 και άρα, συνολικά, δημιουργεί 2,2 ΑΕΠ. Δηλαδή, ο πολλαπλασιαστής της τουριστικής δραστηριότητας ανέρχεται σε 2,2. Προσθέτοντας στην δαπάνη εισερχόμενων τουριστών και κρουαζιέρας ( 13,2 δις και 468 εκ. αντίστοιχα το 2014), τις δαπάνες των εταιρειών κρουαζιέρας (227 εκ.), τη δαπάνη των εισερχόμενων τουριστών για Αερομεταφορές (1.177 εκ. ) και Θαλάσσιες Μεταφορές (133 εκ.), την δαπάνη του εγχώριου τουρισμού (1,58 δις) και με μια συντηρητική εκτίμηση της επενδυτικής δαπάνης, καθαρής από εισαγόμενο εξοπλισμό, ( 200 εκ.), προκύπτει ότι η άμεση συμμετοχή του τουρισμού στη διαμόρφωση του ΑΕΠ στη χώρα ανέρχεται σε 17 δις περίπου ή 9.5% του ΑΕΠ. 69

70 Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Ηλέκτρα Πιτόσκα. «Ελληνική Οικονομία». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: 70

71 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 71

72 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 72

73 Βιβλιογραφία Πιτόσκα Ηλέκτρα, (2010), ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Όψεις & Προοπτικές, Κοζάνη 2010 Πελαγίδης Θεόδωρος Κ.,Μητσόπουλος Μιχάλης, (2010), Η στιγμή της στροφής για την ελληνική οικονομία, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ ΑΕΒΕ, Αθήνα 2010 Λιαργκόβας Π., (2010), Σύγχρονα θέματα της Ελληνικής & Διεθνούς Οικονομίας, Εκδόσεις Σταμούλη, Αθήνα ΧΙΟΝΗΣ Π. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ, ΚΟΡΡΕΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, (2003), Ελληνική Οικονομία- Οικονομική Πολιτική & Ανάλυση Βασικών Μακροοικονομικών Μεγεθών, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΤΑΜΟΥΛΗ, Αθήνα Τσουλφίδης Λ. (2009) Οικονομική Ιστορία της Ελλάδας. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας. 73

74 Τέλος Ενότητας