1. ВИРУСТАРДЫ Ң ОРГАНИЗМГЕ ЕНУІ, ТАРАЛУЫ, ОРНАЛАСУЫ. ИНФЕКЦИЯ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРҒА СИПАТТАМА.

Transcript

1 1. ВИРУСТАРДЫ Ң ОРГАНИЗМГЕ ЕНУІ, ТАРАЛУЫ, ОРНАЛАСУЫ. ИНФЕКЦИЯ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРҒА СИПАТТАМА. 2. ИММУНИТЕТТІ Ң МЕХАНИЗМДЕРІ. ИММУНИТЕТТІ Ң ГУМОРАЛЬДЫ Қ, КЛЕТКАЛЫ Қ, ЖАЛПЫ ФИЗИОЛОГИЯЛЫ Қ ФАКТОРЛАРЫ Орындаған: Балықпаева Л.Е. Тексерген: Омарбеокв Е.О.

2 Вирус (лат. vīrus - «у») тірі организмдерді ң ішіндегі жасушасыз тіршілік иесі.

3 Олар рибонуклеин қышқылынан немесе дезоксирибонуклеин қышқылынан құралған нуклеопротеидтерден,сондай-а қ ферментті нәруызбен қапталған қабықшадан -кабсидтерден тұрады. Бұл қабықша вирусты ң құрамындағы нуклеин қышқылдарын сыртқы ортаны ң қолайсыз жағдайларынан корғайды. Кейбір вирустарды ң құрамында нуклеин қышқылдарынан басқа көмірсулар, май текті заттар,биотин (Н витамині)жә не мыс молекулалары кездеседі.

4 Трансмисс ивтік жолмен таратады Жыныс мүшелері арқылы таралады Тері арқылы таралу Алиментар лы жолмен Тыныс жолы арқылы ену Вирустың таралу жолдары

5 ВИРУСТЫҢ ОРГАНИЗМГЕ ЕНУ ЖОЛДАРЫ: Вертикальді анадан балаға Горизонтальді басқа барлық жағдайлар

6 Инфекция(ЛАТЫНША INFESTIO ЛАСТАНУ - МИКРООРГАНИЗМ МЕН ПАТОГЕНДІК МИКРОБТАРДЫ Ң ӘРЕКЕТТЕСУІНДЕГІ ЭВОЛЮЦИЯЛЫ Қ ҚАЛЫПТАСҚАН БИОЛОГИЯЛЫ Қ ПРОЦЕСТЕР КОМПЛЕКСІНІ Ң ДАМУ БАРЫСЫНДАҒЫ ҚАБЫНУ КҮ ЙІ.

7 Вирустық инфекцияның түрлері: Түсікті инфекция Жедел инфекция Кейіннен латентті инфекцияға айналатын жедел инфекция Кейіннен персистентті инфекцияға айналатын жедел инфекция Баяу, үдемелі (прогрессирующий) инфекциялар

8 ТҮСІКТІ ИНФЕКЦИЯ Нақты организмде репродукциялануды ң толы қ циклын атқара алмайтын вирустарға тән, біра қ мұндай инфекцияны ң иесіні ң организміне тигізетін әсері жо қ деуге болмайды. Мысалы: кеміргіштерде SV40 вирусы қоздыратын инфекция пермиссивті емес, біра қ жасушаларда трансформациялы қ процесс дамуына әкеледі. «Пермиссивтілі емес» деген термин жасуша ішіне енген вирусты ң репродукциялануын қолдай алмайтын жағдайды білдіреді

9 ЖЕДЕЛ ИНФЕКЦИЯ Соңында иесіні ң иммунды қ жауабы арқылы вирустан толы қ арылатын жағдай.

10 КЕЙІННЕН ЛАТЕНТТІ ИНФЕКЦИЯҒА АЙНАЛАТЫН ЖЕДЕЛ ИНФЕКЦИЯ. Бұл кезде белсенділігіні ң қайталану және организмннен шығу кезеңдері алмасып, вирус инфекциялы қ емес (неинфекционный) жағдайда болады. Инфекцияны ң осындай түрін қоздыратын вирустарды ң белгілі бір жағдайларда жасушаларды ң біреуінде өнімді (продуктивная) инфекция, ал басқа жасушаларда пермиссивті емес инфекция қоздыру қабілеттілігі болады.

11 КЕЙІННЕН ПЕРСИСТЕНТТІ ИНФЕКЦИЯҒА АЙНАЛАТЫН ЖЕДЕЛ ИНФЕКЦИЯ Бұл кезде инфекциялы қ вирус тұрақты бөлінеді, немесе зақымданған тінде кездеседі. Иесіні ң иммунды жауабы жедел инфекция кезінде вирусты жоя (элиминирлей) алмаған жағдайда персистентті инфекция пайда болады.

12 БАЯУ, ҮДЕМЕЛІ (ПРОГРЕССИРУЮЩИЙ) ИНФЕКЦИЯЛАР Бұл инфекциялар айналымға түспейтін (циркуляцияланбайтын) агенттерге тән (приондар), олар бас миын зақымдайды. Иесімен оған енген вирус арасындағы күрес вирусты ң элиминациялануымен немесе инфекция персистентті, болмаса латентті түрімен аяқталады. Персистентті инфекцияға айналуы үшін вирус, иесіні ң иммунды реакциясынан қашықтау механизмін пайдаланады. Вирустарды ң сол үшін пайдаланатын стратегиясы өте спецификалы және иммунды қ жүйені ң әр түрлі деңгейін зақымдайды.

13 Иммунитет Иммунитет организмні ң жұқпалы агенттерді және антигендік қасиеті бар генетикалы қ бөгде заттарды қабылдамауы. Иммунитетті ң негізгі қызметі организмні ң ішкі тұрақтылығын бақылау. Генетикалы қ табиғаты бөгде заттарды (бактериялар, вирустар, рак клеткалары т.б) тану, одан кейін оны ерекше тежеу, бейтараптандыру немесе жою. Генетикалы қ табиғатты ң биологиялы қ дербестігін сақтауға организмні ң иммунды қ жүйесі- лимфалы қ органдар және лимфалы қ клеткалар жиынтығы жауап береді (лат. «лимфа» сөл, жануарларды ң организмдегі қоректік заттарды бойға тарататын сұйы қ зат).

14 ИММУНИТЕТ МЕХАНИЗМІ

15

16 Табиғи немесе туа пайда болғ ан иммунитет адамдар және жануарларды ң белгілі бір түріне тән. Ол түқым қуалайды. Бұдан мүйізді ірі қара малды ң жылқыны ң маңқасымен, жылқыны ң, итті ң обасымен, адамны ң ит пен шошқа обасымен ауырмауы мысал бола алады. Түрлі иммунитет бір мезгілде бірнеше зиянды әсерге қарсы әсер ете алады.

17 Жасанды иммунитет - адам мен жануарларда ж ұқпалы аурулар-ды ң әсерінен пайда болады және оны табиғи -жағдайда қабылдаған ммунитет деп те атайды. Егер де иммунитеттер организмге түрлі биологиялы қ препараттарды енгізгенде (егу, вакцина, сарысу енгі-зу) лайда болса, оны жасанды жолмен түзілген иммунитет деп атайды. Бұнда организмдегі түзілген иммунитет зиянды микробты ң бір ғана түріне арналады.

18 ҚОРҒАУШЫ ЗАТТАР, АНТИДЕНЕЛЕР Организмні ң зиянды микробтар енуіне қарсы тұра алатын ерекше бейімделушілігін организмні ң табиғи төзімділігі (резистенттілігі) деп атайды. Бұған организмні ң кез келген бөгде заттарға қарсы тұрып оларды жоюға қатысатын тері эпителийіні ң механикалы қ қасиеті, сонымен бірге ауру қоздыратын микробтарды жойып жіберетін бактериоцидтік заттар бөлуі, асқазан сөліні ң микроб жойғыш қасиеті, шырышты қабаттарды ң, лимфобездерді ң қорғаныс қабілеті, көз жасыны ң, сілекейді ң микробтарға қарсы әсер ету қасиеті, қан сарысуыны ң құрамында болатын қорғаушы заттар фагоциттер, лизоцим, бактериолизин, т.б. жатады. Бұлар иммунитетті ң жалпы әсер етуші факторларына жатады. Өйткені олар дені сау адамдар мен жануарларды ң барлығында әртүрлі мөлшерде тұрақты түрде болады. Ал организмге зиянды микробтар (оларды ң улы заттары) түскенде оларды тікелей жоюға қатысатын ақуыз, яғни табиғаты, қорғаушылы қ қабілеттілігі өте күшті арнайы заттар антиденелер (иммунды қ глобулиндер) түзіледі. Олар кө к бауыр, бауыр, сү йек кемігі, т.б. ұлпаларында өндіріліп, қан арқылы барлы қ организмге тарайды. Мұндай антиденелер қандай затқа қарсы пайда болса, соны ғана жоюға қатысады. Олар иммунитетті ң арнаулы факторларына жатады.

19

20 ВИРУСҚА ҚАРСЫ БОЛАТЫН ҚОРҒАНЫС МЕХАНИЗМДЕРІН ЕКІГЕ БӨ ЛУГЕ БОЛАДЫ: І. Иммунитетті ң арнайы факторлары: гуморальдік және жасушалық 1. гуморальдік факторлары вирусқа қарсы гуморальдік факторлар В-лимфоциттерге тығыз байланысты. В-лимфоциттер өзгере келіп плазматикалы қ жасушаларға айналады, ал ол жасушалар вирусқа қарсы антиденелерді бөліп шығарады. Адам мен жануарлар қан сарысуында болатын арнайы антиденелер иммунитетті ң гуморальді факторы арқылы болуыны ң көрсеткіші болып табылады. Сонымен бірге, көптеген вирустарға қарсы жергілікті иммунитет болады. 2. жасушалы қ факторлары - вирусқа қарсы иммунитетті ң жасушалы қ факторлары Т-лимфоциттерге, макрофагтарға байланысты болады. Т-лимфоцит жасушаға жабысқан немесе цитоплазма мембранасына енген вирус ақуыздарын таниды. Вирустарды ң организмге енуіні ң арқасында Т-лимфоциттерді ң өзгеруі басталады. Т-лимфоциттер бөліп шығаратын интерлейкин-2 арқылы Т-киллерді ң көбеюіне әсер етеді, ал Т-киллерлер арнайы рецепторлар арқылы вирус зақымдаған жасушаларды тауып, оларды өлтіреді.

21 ІІ. Организмні ң арнайы емес қорғаныс факторлары да гуморалдік және жасушалы қ деп екіге бөлінеді: 1. Гуморальдік факторларына - ингибиторлар жатады, оны ң ішінде: α-ингибиторлар біркелкі тұрақты мукопротеидтер, вирустарды ң қан түйіршектерін біріктіретін қасиетін жояды; β-ингибиторлар - температураға шыдамайтын липопротеидтер, көп вирустарды жоятын қасиеті бар (тұмау вирусын, арбовирустарды); γ- жоғары температураға шыдайтын гликопротеидтер, 100º С сақталады. Тұмау вирусынан сақтандырады. Комплемент антиген-антидене комплексі иммуноглобулинні ң Fc-фрагментімен комплементті ң белгілі компоненттеріне косылып комплекс құрады. Ол комплекс фагоцитоз, иммунологиялы қ жабысу процестерін күшейтеді. Комплемент антиденелермен бірігіп кейбір вирустарды, вирус енген жасушаны ерітеді. Пропердин - комплементті ң қызметін фагоцитозды күшейтеді, жасушаны ерітеді 2. Жасушалы қ арнайы емес қорғаныс факторлары - осындай негізгі факторларды ң бірі вирус енген жасушаны ң интерферон бөліп шығаруы. Интерферон вирусқа қарсы арналған агент емес, ол тек жасушада вирусқа қарсы жағдай жасауға көмектеседі. Негізінде, барлы қ вирустар интерферон пайда болуына әсер етеді. Интерферон фагоцитозды күшейтеді, жасушаны ң өсіп көбеюін, яғни бөлінуін тежейді. Осы қасиеті қатерлі ісіктерді ң жасушалырыны ң өсірмеу үшін қолданылады. Организмді қорғауды ң жасушалы қ факторлары ретінде гранулоциттерді ң эозинофил, базофил, нейтрофильдерді айтуға болады. Эозинофильдер антиген-антидене комплексін жұтып қояды. Базофилдер вирусқа қарсы қасиеті бар заттар гистамин, гепарин және т.б. шығарады. Нейтрофильдер ұса қ вирустарды жұтып, өз лизосомальды қ ферменттері арқылы ерітеді.

22 Қолданылған әдебиеттер 1. Жалпы вирусология. Ш. Мырзабекова. // Алматы бет