Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2015) 304 final 2015/0135 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την κύρωση και την προσχώρηση των κρατών μελών εξ ονόματος της Ένωσης στο πρωτόκολλο του 2010 της διεθνούς σύμβασης περί ευθύνης και αποζημιώσεων για ζημία σχετιζόμενη με τη θαλάσσια μεταφορά επικίνδυνων και επιβλαβών ουσιών με εξαίρεση τις πτυχές δικαστικής συνεργασίας σε αστικές υποθέσεις EL EL

2 1. ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ 1.1. Εισαγωγή ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Η ευθύνη και η αποζημίωση για ζημίες που προκαλούνται από συγκεκριμένα είδη ναυτιλιακών δραστηριοτήτων ρυθμίζονται σε διεθνές επίπεδο από σειρά συμβάσεων του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (εφεξής «ΔΝΟ»), οι οποίες βασίζονται στις ίδιες αρχές. Οι αρχές αυτές έχουν ως εξής: αντικειμενική ευθύνη του πλοιοκτήτη, υποχρεωτική ασφάλιση για την κάλυψη ζημιών τρίτων, δικαίωμα άμεσης προσφυγής των προσώπων που υφίστανται ζημίες κατά του ασφαλιστή, περιορισμός της ευθύνης και, όταν πρόκειται για πετρέλαιο και επικίνδυνες και επιβλαβείς ουσίες (εφεξής (Hazardous and Noxious Substances («HNS/ΕEΟ»), ειδικό ταμείο κεφάλαιο για την καταβολή αποζημιώσεων όταν οι ζημίες υπερβαίνουν τα όρια ευθύνης του πλοιοκτήτη. Η Διεθνής Σύμβαση του 1996 σχετικά με την ευθύνη και την αποζημίωση για ζημίες σε σχέση με τη θαλάσσια μεταφορά επικίνδυνων και επιβλαβών ουσιών (εφεξής «σύμβαση HSN του 1996») είναι η πλέον πρόσφατη από τις συμβάσεις του ΔΝΟ που πραγματεύονται την ευθύνη και δεν έχει ακόμη κυρωθεί από κράτη ώστε να τεθεί σε ισχύ. Πρόκειται για σημαντικό νομοθέτημα του διεθνούς ναυτιλιακού καθεστώτος περί ευθύνης, ιδίως επειδή η θαλάσσια μεταφορά ΕEΟ, καθώς και υγροποιημένου φυσικού αερίου («ΥΦΑ») και υγραερίου («LPG»), αποτελεί ανθηρή εμπορική δραστηριότητα που αντιπροσωπεύει σημαντικό μερίδιο του ναυτιλιακού τομέα. Το πρωτόκολλο του 2010 (εφεξής «πρωτόκολλο του 2010») της σύμβασης HSN του 1996 περιείχε τις αναγκαίες τροποποιήσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που διαπιστώθηκαν στη σύμβαση HSN του Το πρωτόκολλο του 2010 και οι διατάξεις της σύμβασης, όπως τροποποιήθηκαν από το πρωτόκολλο, πρέπει να ερμηνεύονται και να εφαρμόζονται ως ενιαία πράξη, σύμφωνα με τα άρθρα 2 και 18 του πρωτοκόλλου. Η Γραμματεία του ΔΝΟ προέβη σε κωδικοποίηση του κειμένου του πρωτοκόλλου που ενέκρινε ο ΔΝΟ το 2011 στην 98 η σύνοδο της νομικής επιτροπής του και αποκαλείται πλέον «σύμβαση HSN του 2010». Η σύμβαση HSN του 2010, ως ενιαίο, κωδικοποιημένο κείμενο της σύμβασης, θα αρχίσει να ισχύει μόλις τεθεί σε ισχύ το πρωτόκολλο του Σύμφωνα με το άρθρο 20 παράγραφος 8 του πρωτοκόλλου (άρθρο 45 παράγραφος 8 της σύμβασης HSN του 2010), η υπογραφή, η κύρωση ή η αποδοχή του πρωτοκόλλου του 2010 από κράτος ακυρώνει προγενέστερη υπογραφή ή κύρωση της σύμβασης HSN του 1996 από το κράτος αυτό,. Δεν έχει τεθεί σε ισχύ ούτε η σύμβαση HSN του 1996 ούτε το πρωτόκολλο του 2010 της σύμβασης HSN. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν συμβαλλόμενα μέρη του πρωτοκόλλου του 2010 της σύμβασης HSN. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι η δήλωση δέσμευσης ως προς το πρωτόκολλο του 2010 πρέπει να συνοδεύεται από στοιχεία σχετικά με τη συνολική ποσότητα εισφέροντος φορτίου που παραλήφθηκε κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος σύμφωνα με το άρθρο 20 παράγραφος 4 (άρθρο 45 παράγραφος 4 της σύμβασης HNS του 2010). Η προϋπόθεση αυτή είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο κανένα κράτος δεν έχει κυρώσει ακόμη τη σύμβαση. EL 2 EL

3 Μετά την έγκριση από τον ΔΝΟ του πρωτοκόλλου του 2010 της σύμβασης HSN, ομάδα κρατών με τη βοήθεια της Γραμματείας του Διεθνούς Ταμείου Αποζημιώσεων λόγω Ρυπάνσεως Πετρελαίου (εφεξής «Ταμείο IOPC») εκπόνησε σειρά κατευθυντήριων γραμμών για την υποβολή εκθέσεων με αντικείμενο το εισφέρον φορτίο ΕEΟ. Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές εγκρίθηκαν από τη Νομική Επιτροπή του ΔΝΟ στην 100 ή σύνοδό της στις 19 Απριλίου , ώστε να αντιμετωπισθεί η κύρια πρακτική δυσκολία για την κύρωση της σύμβασης. Στην 101 η σύνοδο της Νομικής Επιτροπής του ΔΝΟ συστάθηκε ομάδα αλληλογραφίας HSN με σκοπό να βοηθήσει τα κράτη να δημιουργήσουν τις διαδικασίες εφαρμογής της σύμβασης, και ιδίως υποβολής εκθέσεων με αντικείμενο το εισφέρον φορτίο ΕEΟ, ώστε να προετοιμασθεί το έδαφος για την κύρωση. Μερικά κράτη μέλη της ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι μέλη της ομάδας αυτής Αρμοδιότητα της ΕΕ και προεκτάσεις Σύμφωνα με τους κανόνες για τις εξωτερικές αρμοδιότητες της Ένωσης που προβλέπονται στο άρθρο 3 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης («ΣΛΕΕ»), το πρωτόκολλο του 2010, και προσεχώς η σύμβαση HSN του 2010, υπόκειται στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης, διότι θίγει κοινούς κανόνες της Ένωσης και μεταβάλλει το πεδίο εφαρμογής τους. Όπως αναλύεται στο σημείο 1.4 της παρούσας έκθεσης, η προσάρτηση του πρωτοκόλλου του 2010 στη σύμβαση αφορά το πεδίο εφαρμογής και τους κανόνες της οδηγίας 2004/35/ΕΚ σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας 2. Επιπλέον, για τους λόγους που εκτίθενται λεπτομερώς στο σημείο 1.5 κατωτέρω, η προσάρτηση του πρωτοκόλλου του 2010 αφορά τους κανόνες που έχουν θεσπισθεί με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1215/2012 για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (αναδιατύπωση του κανονισμού Βρυξέλλες Ι) 3. Το πρωτόκολλο συνιστά αλληλεπικάλυψη των κανόνων της σύμβασης, όπως έχει τροποποιηθεί, με τους κανόνες της Ένωσης περί δικαστικής συνεργασίας σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις οι οποίοι αποτέλεσαν τη νομική βάση της απόφασης 2002/971/ΕΚ του Συμβουλίου με την οποία εξουσιοδοτήθηκαν τα κράτη μέλη, προς το συμφέρον της Κοινότητας, να κυρώσουν ή να προσχωρήσουν στη Σύμβαση HSN του Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε στην εισαγωγή, η σύμβαση HSN του 1996 τροποποιήθηκε με το πρωτόκολλο του 2010 και η σύμβαση HSN του 2010 αποτελεί την κωδικοποιημένη πράξη που προήλθε από αυτή την τροποποίηση. Ως εκ τούτου, πρέπει να αξιολογηθούν οι συνέπειες που συνεπάγεται η σύμβαση HSN του 2010 για τους κανόνες της ΕΕ, με βάση τις εξελίξεις που επήλθαν στην έννομη τάξη της Ένωσης από την έκδοση της απόφασης 2002/971/ΕΚ του Συμβουλίου ή σύνοδος, LEG 100/14, «Έκθεση της νομικής επιτροπής σχετικά με τις εργασίες στην εκατοστή σύνοδό της», σ. 5-6 LEG 100/3, εισήγηση του Καναδά για την «Παρακολούθηση της εφαρμογής του πρωτοκόλλου HSN του 2010», παράρτημα 2 «Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την υποβολή εκθέσεων με αντικείμενο το εισφέρον φορτίο ΕEΟ». ΕΕ L 143 της , σ ΕΕ L 351 της , σ. 1.. Απόφαση 2002/971/EΚ του Συμβουλίου, της 18ης Νοεμβρίου 2002, με την οποία επιτρέπεται στα κράτη μέλη να επικυρώσουν ή να προσχωρήσουν, προς το συμφέρον της Κοινότητας, στη διεθνή σύμβαση του 1996 για την αστική ευθύνη και αποζημίωση για ζημία σε σχέση με τη θαλάσσια μεταφορά επικινδύνων και επιβλαβών ουσιών («σύμβαση HSN»), ΕΕ L 337 της , σ. 55. EL 3 EL

4 Η Ένωση δεν μπορεί να ασκήσει ως αυτοτελής νομική οντότητα την αποκλειστική αρμοδιότητα της ΕΕ για τη σύναψη του πρωτοκόλλου του 2010, διότι στο κείμενο της σύμβασης ή στο πρωτόκολλο δεν προβλέπεται ρήτρα περιφερειακού οργανισμού οικονομικής ολοκλήρωσης (ΟΠΟΟ/REIO). Για τον λόγο αυτόν, τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να συνάψουν την εν λόγω διεθνή συμφωνία εξ ονόματος της Ένωσης. Δεδομένου ότι το πρωτόκολλο του 2010 αφορά θέματα αποκλειστικής αρμοδιότητας της ΕΕ, τα κράτη μέλη δεν μπορούν να αποφασίσουν αυτοτελώς για την υπογραφή και την κύρωση του πρωτοκόλλου αυτού. Μπορούν να το πράξουν αυτό μόνον εξ ονόματος της Ένωσης μετά από έγκριση του Συμβουλίου και τη συναίνεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κατόπιν πρότασης της Επιτροπής σύμφωνα με το άρθρο 218 παράγραφος 6 στοιχείο α) της ΣΛΕΕ Λεπτομέρειες της σύμβασης Το πρωτόκολλο του 2010, και συνεπώς η ενοποιημένη σύμβαση HSN του 2010, θα τεθεί σε ισχύ 18 μήνες από την ημερομηνία κατά την οποία θα την έχουν κυρώσει τουλάχιστον 12 κράτη, εκ των οποίων 4 με τουλάχιστον 2 εκατομμύρια μονάδες ολικής χωρητικότητας, και θα έχουν υποβληθεί στον Γενικό Γραμματέα του ΔΝΟ τα σχετικά στοιχεία εισφέροντος φορτίου, κατά περίπτωση, με τα οποία θα αποδεικνύεται ότι σε αυτά τα κράτη αυτά παραλήφθηκαν συνολικά τουλάχιστον 40 εκατομμύρια τόνοι εισφέροντος φορτίου στον γενικό λογαριασμό HSN κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος. Οι όροι έναρξης ισχύος ήταν οι ίδιοι με εκείνους για τη σύμβαση HSN του Οι κύριες αλλαγές της σύμβασης HSN του 2010 ως προς τη σύμβαση του 1996 είναι οι εξής: α) εξαιρούνται οι συσκευασμένες ΕEΟ από τον ορισμό του εισφέροντος φορτίου στο κεφάλαιο HSN, ενώ οι ζημίες που προκαλούνται από συσκευασμένες ΕEΟ εξακολουθούν να καλύπτονται από το σύστημα αποζημίωσης δύο σταδίων (two-tier system) που καθορίζεται στη σύμβαση (άρθρο 1 παράγραφος 1 παράγραφος 10 της σύμβασης HSN του 2010) β) αυξάνονται τα όρια ευθύνης του πλοιοκτήτη για τα πλοία που μεταφέρουν συσκευασμένες ΕEΟ, ώστε να διευθετηθεί με καλύτερο τρόπο η εξαίρεση των συσκευασμένων ΕEΟ ως εισφέροντος φορτίου στο κεφάλαιο HSN (άρθρο 9 παράγραφος 1 στοιχείο β) της σύμβασης HSN του 2010) γ) ο φυσικός παραλήπτης ΥΦΑ καθίσταται υπεύθυνος για την καταβολή των σχετικών εισφορών στο κεφάλαιο HSN, εκτός εάν έχουν συμφωνήσει διαφορετικά ο κάτοχος του τίτλου και ο παραλήπτης (άρθρο 19 παράγραφος 1α της σύμβασης HSN του 2010) δ) η καταβολή αποζημιώσεων από το κεφάλαιο HSN σε περίπτωση καλυπτόμενου περιστατικού εξαρτάται από την εκπλήρωση της υποχρέωσης από το οικείο κράτος μέλος να υποβάλλει εκθέσεις σχετικά με το εισφέρον φορτίο για όλα τα έτη που προηγήθηκαν του περιστατικού (άρθρο 21 παράγραφος 2 της σύμβασης HSN του Οι αλλαγές αυτές αίρουν τα κύρια εμπόδια που δημιουργούσαν εμπλοκή στη διαδικασία κύρωσης της σύμβασης HSN του Πεδίο εφαρμογής: Η σύμβαση HSN του 2010 εφαρμόζεται σε αξιώσεις για ζημίες που προκαλούνται από τη θαλάσσια μεταφορά ΕEΟ, εξαιρουμένων των αξιώσεων που απορρέουν από σύμβαση μεταφοράς εμπορευμάτων ή επιβατών. Στις ζημίες που καλύπτει η σύμβαση περιλαμβάνεται οποιαδήποτε ζημία στην επικράτεια EL 4 EL

5 συμβαλλόμενου κράτους, και των χωρικών του υδάτων, περιβαλλοντική ζημία που προκαλείται στην ΑΟΖ συμβαλλόμενου κράτους, οποιαδήποτε ζημία, πλην της περιβαλλοντικής, που προκαλείται εκτός της επικράτειας και των χωρικών υδάτων συμβαλλόμενου κράτους από πλοία νηολογημένα σε συμβαλλόμενο κράτος, καθώς και οποιαδήποτε προληπτικά μέτρα που λαμβάνονται για να ελαχιστοποιηθούν οι προαναφερόμενες ζημίες. Τα πολεμικά πλοία ή άλλα πλοία κρατικής ιδιοκτησίας ή κρατικής εκμετάλλευσης που χρησιμοποιούνται για μη εμπορικούς σκοπούς εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της σύμβασης, εκτός εάν αποφασίσει διαφορετικά το οικείο κράτος μέλος. Επιπλέον, κράτος επιτρέπεται να εξαιρέσει από το πεδίο εφαρμογής της εν λόγω σύμβασης πλοία κάτω των 200 GRT που μεταφέρουν ΕΕΟ αποκλειστικά σε συσκευασμένη μορφή, όταν τα πλοία αυτά εκτελούν πλόες μεταξύ λιμένων ή εγκαταστάσεων του συγκεκριμένου κράτους. Η τελευταία εξαίρεση επιτρέπεται να εφαρμόζεται επίσης μεταξύ δύο όμορων κρατών βάσει ρητής συμφωνίας μεταξύ των δύο κρατών. Τέτοιες εξαιρέσεις για ένα ή δύο όμορα κράτη πρέπει να γνωστοποιούνται στον ΔΝΟ, κατά περίπτωση. Κύριες πτυχές της ευθύνης και της αποζημίωσης: Με τη σύμβαση HNS του 2010 καθιερώνεται αντικειμενική ευθύνη του ιδιοκτήτη πλοίου που μεταφέρει ΕΕΟ για κάθε ζημία που προκαλείται από περιστατικό σχετιζόμενο με τη θαλάσσια μεταφορά ΕΕΟ. Υπάρχουν περιορισμένες εξαιρέσεις όσον αφορά την αντικειμενική ευθύνη του πλοιοκτήτη για τις οποίες το βάρος της απόδειξης φέρει ο πλοιοκτήτης. Η αντικειμενική ευθύνη συνδυάζεται με την υποχρέωση του πλοιοκτήτη να προβεί σε ασφάλιση ή άλλη χρηματική ασφάλεια κάλυψης της ευθύνης του για ζημίες με βάση τη σύμβαση. Τα συμβαλλόμενα κράτη πρέπει να πιστοποιούν την ύπαρξη τέτοιας ασφάλισης ή χρηματικής ασφάλειας σύμφωνα με τη σύμβαση. Προκειμένου ο ενδιαφερόμενος κλάδος να υποστηρίξει τις απαιτήσεις αντικειμενικής ευθύνης και υποχρεωτικής ασφάλισης, στη σύμβαση προβλέπεται επίσης το δικαίωμα περιορισμού της ευθύνης του πλοιοκτήτη σε μέχρι 100 εκατομμύρια λογιστικές μονάδες για ΕΕΟ που μεταφέρονται χύδην και σε 115 εκατομμύρια λογιστικές μονάδες για τις συσκευασμένες ΕΕΟ, αντίστοιχα. Επιπλέον, όπως σε όλες τις συμβάσεις ναυτικής ευθύνης, υπάρχει ρήτρα που απαγορεύει την προσφυγή κατά του πλοιοκτήτη για ζημίες που εμπίπτουν στη σύμβαση HNS του 2010 «με άλλο τρόπο από αυτόν που προβλέπεται στην παρούσα σύμβαση». Η μεγαλύτερη συμβολή της παρούσας σύμβασης στο διεθνές καθεστώς κάλυψης της ευθύνης και των αποζημιώσεων για ατυχήματα που προκαλούνται από ναυτιλιακές δραστηριότητες και, ιδίως, από το θαλάσσιο εμπόριο ΕΕΟ, είναι η σύσταση ειδικού κεφαλαίου αποζημιώσεων. Το κεφάλαιο ΕΕΟ προορίζεται για την καταβολή αποζημίωσης σε οποιοδήποτε πρόσωπο υφίσταται ζημία από τη θαλάσσια μεταφορά ΕΕΟ, εφόσον το εν λόγω πρόσωπο δεν μπόρεσε να λάβει από τον πλοιοκτήτη και τον ασφαλιστή του πλήρη και επαρκή αποζημίωση. Η τελευταία περίπτωση μπορεί να ανακύψει για διαφόρους λόγους, και συγκεκριμένα σε περίπτωση απουσίας ευθύνης του πλοιοκτήτη, οικονομικής αδυναμίας του πλοιοκτήτη και του ασφαλιστή να ικανοποιήσουν πλήρως τις αξιώσεις ή ζημίας που υπερβαίνει τα όρια ευθύνης του πλοιοκτήτη. Το συνολικό ποσό αποζημίωσης που διατίθεται βάσει του ισχύοντος συστήματος δύο σταδίων είναι 250 εκατομμύρια λογιστικές μονάδες (περίπου 310 εκατ. ευρώ με την τρέχουσα νομισματική συναλλαγματική ισοτιμία). Προκειμένου να είναι διαθέσιμο το ποσό αυτό, έχει συσταθεί ένα εξελιγμένο σύστημα εισφορών στο κεφάλαιο ΕΕΟ από πρόσωπα που παραλαμβάνουν ΕΕΟ σε κάθε συμβαλλόμενο κράτος βάσει της EL 5 EL

6 σύμβασης HNS του Από την άλλη πλευρά, τα συμβαλλόμενα κράτη είναι υπεύθυνα για την ακριβή, έγκαιρη και τακτική υποβολή εκθέσεων σχετικά με το εισφέρον φορτίο στο κεφάλαιο ΕΕΟ συμβαλλόμενο κράτος μπορεί μάλιστα να αποφασίσει να καταβάλει τις οφειλόμενες εισφορές στο Ταμείο αντί του παραλήπτη ΕΕΟ. Αξιώσεις και προσφυγές ενώπιον των δικαστηρίων συμβαλλομένου κράτους: Η σύμβαση HNS του 2010 περιέχει κανόνες για τη δικαιοδοσία των δικαστηρίων των συμβαλλομένων κρατών σχετικά με τις αξιώσεις που εγείρουν έναντι του πλοιοκτήτη ή του ασφαλιστή του ή έναντι του κεφαλαίου ΕΕΟ πρόσωπα που έχουν υποστεί ζημία την οποία καλύπτει η σύμβαση. Η σύμβαση καλύπτει επίσης την αναγνώριση και την εκτέλεση των αποφάσεων που εκδίδουν τα δικαστήρια των συμβαλλομένων κρατών. Σκοπός των στοιχείων αυτών, τα οποία παραμένουν αμετάβλητα από τη σύμβαση HNS του 1996, είναι να διασφαλιστεί ότι τα θύματα ατυχημάτων καλυπτόμενων από τη σύμβαση μπορούν να βασισθούν σε σαφείς διαδικαστικούς κανόνες και ασφάλεια δικαίου, ώστε να καταστούν πιο αποτελεσματικές οι αξιώσεις τους Επιπτώσεις στην οδηγία 2004/35/ΕΚ Από το 2004 η οδηγία 2004/35/ΕΚ αποτελεί την εφαρμοστέα νομοθεσία στην ΕΕ σχετικά με την ευθύνη των φορέων εκμετάλλευσης επαγγελματικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της ναυτιλίας, όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας στην επικράτεια και στα ύδατα που υπάγονται στη δικαιοδοσία των κρατών μελών. Τόσο η σύμβαση HNS του 1996 όσο και η σύμβαση HNS του 2010 επικαλύπτουν το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, όσον αφορά i) τις περιβαλλοντικές ζημίες που προκαλούνται στην επικράτεια συμβαλλόμενου κράτους συμπεριλαμβανομένων των χωρικών υδάτων του (άρθρο 3 στοιχείο α) της σύμβασης HNS του 2010), ii) τη ζημία από μόλυνση του περιβάλλοντος που προκαλείται στην αποκλειστική οικονομική του ζώνη ή σε ισοδύναμη ζώνη (μέχρι 200 ναυτικά μίλια από τις γραμμές βάσεως) συμβαλλομένου κράτους (άρθρο 3 στοιχείο β) της σύμβασης HNS του 2010) και iii) τα «προληπτικά μέτρα, όποτε λαμβάνονται, για να αποσοβηθούν ή να ελαχιστοποιηθούν οι εν λόγω ζημίες» (άρθρο 3 στοιχείο δ) της σύμβασης HNS του 2010). Οι αντίστοιχες διατάξεις της οδηγίας είναι το άρθρο 2 παράγραφος 1, που αφορά τον ορισμό της «περιβαλλοντικής ζημίας», και το άρθρο 2 παράγραφος 10 που αφορά τον ορισμό των «προληπτικών μέτρων», σε συνδυασμό με το άρθρο 3 παράγραφος 1 στοιχείο α) της οδηγίας 2008/56/ΕΚ για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον 5, καθώς και το άρθρο 1 παράγραφος 1 της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ 6 για τα άγρια πτηνά και το άρθρο 2 παράγραφος 1 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ 7 για τα ενδιαιτήματα, όπως αναφέρεται στην «κατευθυντήριες γραμμές για τη συγκρότηση του δικτύου Νatura 2000 στο θαλάσσιο περιβάλλον - Εφαρμογή των οδηγιών για τα ενδιαιτήματα και τα άγρια πτηνά» 8. Ο ορισμός της «περιβαλλοντικής ζημίας» στη σύμβαση και την οδηγία 2004/35/ΕΚ, αν και αλληλεπικαλύπτεται σε μεγάλο βαθμό, δεν είναι ίδιος. Ωστόσο, αναμένεται ότι στην πράξη η σύμβαση θα πρέπει να αποβλέπει σε εξίσου υψηλά πρότυπα περιβαλλοντικής αποκατάστασης των ζημιών με εκείνα της οδηγίας ΕΕ L 164 της , σ. 19. Οδηγία 79/409/EΟΚ του Συμβουλίου περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών, ΕΕ L 103 της , σ. 1. Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, ΕΕ L 206 της , σ EL 6 EL

7 Λόγω της επικάλυψης του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας 2004/35/ΕΚ και της σύμβασης HNS του 2010, είναι σαφές ότι η σύναψη του πρωτοκόλλου του 2010, με το οποίο τροποποιήθηκε η σύμβαση HNS του 1996 με αποτέλεσμα να δημιουργείται νέο νομοθετικό κείμενο (δηλ. η σύμβαση HNS του 2010), αφορά τους υφιστάμενους κανόνες της Ένωσης. Ακριβέστερα, η οδηγία 2004/35/ΕΚ παραπέμπει ρητά στη σύμβαση HNS του 1996, καθώς εξαιρεί από το πεδίο εφαρμογής της τις τυχόν ζημίες που προκύπτουν λόγω περιστατικού καλυπτόμενου από την εν λόγω σύμβαση, καθώς και τις τυχόν τροποποιήσεις της σύμβασης, υπό τον όρο ότι η σύμβαση ισχύει στο οικείο κράτος μέλος (άρθρο 4 παράγραφος 2 και παράρτημα IV της οδηγίας 2004/35/ΕΚ). Αυτό προβλέφθηκε για να υπερισχύουν της οδηγίας ειδικά διεθνή καθεστώτα που καλύπτουν την αστική ευθύνη για συγκεκριμένες επαγγελματικές δραστηριότητες, επειδή τα καθεστώτα αυτά κρίθηκαν πιο αποτελεσματικά για τη χορήγηση ταχείας και επαρκούς αποζημίωσης για περιβαλλοντικές ζημίες και ανταποκρίνονται καλύτερα στον χαρακτήρα συγκεκριμένων επαγγελματικών δραστηριοτήτων. Το πρωτόκολλο του 2010 με το οποίο τροποποιείται η σύμβαση HNS του 1996 καλύπτεται από την προαναφερόμενη εξαίρεση από την οδηγία 2004/35/ΕΚ συνεπώς, καθίσταται προφανές ότι η κύρωση ή η προσχώρηση στη σύμβαση θα θίξει το πεδίο εφαρμογής των υφιστάμενων κανόνων της ΕΕ. Επιπλέον της σημαντικής αλληλεπικάλυψης των διατάξεων της σύμβασης με εκείνες της οδηγίας, υπάρχει επίσης βασική σύγκρουση διατάξεων, καθοριστική για τις επιπτώσεις των διατάξεων της σύμβασης στις διατάξεις της Ένωσης. Το άρθρο 7 παράγραφος 4 της σύμβασης HNS (το οποίο υπάρχει και στο κείμενο της σύμβασης του 1996 και στο κείμενο της σύμβασης του 2010) αποκλείει τυχόν αξιώσεις αποζημίωσης έναντι του πλοιοκτήτη με άλλο τρόπο - ή φόρουμ - από τον προβλεπόμενο βάσει της σύμβασης. Αυτό σημαίνει ότι η οδηγία δεν μπορεί να ισχύει επιπροσθέτως της σύμβασης, σε ό,τι αφορά την ευθύνη του πλοιοκτήτη για ζημία από ΕΕΟ ως εκ τούτου, το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας περιορίζεται από τη σύμβαση και αυτό είναι σημαντικό για τη σύναψη του πρωτοκόλλου του 2010 από τα κράτη μέλη Επιπτώσεις στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1215/2012 (αναδιατύπωση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 44/ «Βρυξέλλες Ι») Το κεφάλαιο IV της σύμβασης HNS του 2010 καθορίζει τους διαδικαστικούς κανόνες για τις αξιώσεις και τις προσφυγές βάσει της σύμβασης ενώπιον των δικαστηρίων των συμβαλλομένων κρατών. Συγκεκριμένα, τα άρθρα 38, 39 και 40 της σύμβασης ορίζουν τους κανόνες για τη δικαιοδοσία των δικαστηρίων, καθώς και για την αναγνώριση και την εκτέλεση των αποφάσεών τους. Τα άρθρα αυτά είναι πανομοιότυπα με τα άρθρα 38, 39 και 40 της σύμβασης HNS του 1996, τα οποία αποτέλεσαν τη νομική βάση για την αποκλειστική αρμοδιότητα της Κοινότητας βάσει της οποίας δικαιολογείται η απόφαση 2002/971/ΕΚ του Συμβουλίου. Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1215/2012 καθορίζει κανόνες για τη δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και, εφόσον η σύμβαση τεθεί σε ισχύ, οι διατάξεις της θα μπορούσαν να θίξουν τους κανόνες του κανονισμού. Η «Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου με την οποία εξουσιοδοτούνται τα κράτη μέλη να επικυρώσουν προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Κοινότητας τη διεθνή σύμβαση περί ευθύνης και αποζημιώσεων για τις ζημίες που προκαλούνται σε συνδυασμό με τη θαλάσσια μεταφορά επικίνδυνων και επιβλαβών ουσιών του 1996 (σύμβαση HNS)», COM EL 7 EL

8 (2001) 674 τελικό 9, περιέχει αναλυτική επισκόπηση και εξηγήσεις για την αληλλεπικάλυψη του κεφαλαίου IV της σύμβασης με τον κανονισμό Βρυξέλλες I (κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 44/ ). Πέραν των ανωτέρω, τα άρθρα 37, 41 και 42 του κεφαλαίου IV της σύμβασης HNS του 2010 είναι επικουρικού χαρακτήρα, και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να ισχύουν αυτοτελώς ή να εφαρμόζονται ανεξάρτητα από τις λοιπές διατάξεις της σύμβασης. Συνεπώς, η αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης καλύπτει ολόκληρο το κεφάλαιο IV της σύμβασης. Η ειδική θέση της Δανίας όσον αφορά το κεφάλαιο IV της σύμβασης πρέπει να εξεταστεί χωριστά, σύμφωνα με το πρωτόκολλο αριθ για τη θέση της Δανίας που έχει προσαρτηθεί στις Συνθήκες. Η Δανία εξαιρείται από την εφαρμογή του τίτλου V του τρίτου μέρους της ΣΛΕΕ και, ως εκ τούτου, δεν συμμετέχει στην έκδοση της προτεινόμενης απόφασης του Συμβουλίου για την κύρωση και την προσχώρηση των κρατών μελών εξ ονόματος της Ένωσης στο πρωτόκολλο του 2010 της διεθνούς σύμβασης περί ευθύνης και αποζημιώσεων για τις ζημίες που προκαλούνται σε συνδυασμό με τη θαλάσσια μεταφορά επικίνδυνων και επιβλαβών ουσιών όσον αφορά ζητήματα σχετικά με τη δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις Συμπέρασμα Η έγκριση και η έναρξη ισχύος των διεθνών κανόνων περί ευθύνης για μη συμβατικές ζημίες που προκύπτουν από τη θαλάσσια μεταφορά ΕΕΟ είναι ζωτικής σημασίας, διότι το φορτίο ΕΕΟ αντιπροσωπεύει παγκοσμίως σημαντικό μερίδιο των θαλάσσιων εμπορευματικών μεταφορών. Με την πείρα που έχει αποκτηθεί από παρόμοια διεθνή καθεστώτα τα οποία διέπουν την αστική ευθύνη για ζημίες που προκύπτουν από άλλες ναυτιλιακές δραστηριότητες, όπως η μεταφορά πετρελαίου από δεξαμενόπλοια, ο ΔΝΟ ενέκρινε την εν λόγω διεθνή συμφωνία, όπως τροποποιήθηκε από το πρωτόκολλο HNS του 2010, για να συμπληρωθεί το σύστημα των συμβάσεων περί ευθύνης στις θαλάσσιες μεταφορές με ειδική πράξη η οποία θεσπίζει επίσης νέο ταμείο αποζημίωσης για ζημίες ΕΕΟ. Βάσει της απόφασης 2002/971/ΕΚ του Συμβουλίου, εξουσιοδοτήθηκαν τα κράτη μέλη να προβούν στην κύρωση της σύμβασης HNS του Το πρωτόκολλο του 2010 με το οποίο τροποποιήθηκε η σύμβαση πρέπει επίσης να αποτελέσει αντικείμενο νέας απόφασης του Συμβουλίου σύμφωνα με τις Συνθήκες και να ληφθούν υπόψη οι εξελίξεις στο δίκαιο της Ένωσης που έχουν επέλθει από το Το πρωτόκολλο του 2010 παραπέμπει στη σύσταση νέας διεθνούς συμφωνίας (βλ. ιδίως άρθρο 45, παράγραφος 8 του ενοποιημένου κειμένου της σύμβασης HNS του 2010). Κατά συνέπεια, με την κύρωση ή την προσχώρηση στο πρωτόκολλο του 2010, η Ένωση εξουσιοδοτεί τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν τη σύμβαση HNS του 2010 όχι μόνον σε θέματα που καλύπτει το πρωτόκολλο, αλλά και σε όλα τα άλλα θέματα που καλύπτει το τροποποιημένο κείμενο της σύμβασης HNS του Με βάση τα ανωτέρω, η Επιτροπή προτείνει να εγκριθούν δύο χωριστές αποφάσεις του Συμβουλίου για την κύρωση και την προσχώρησή των κρατών μελών εξ ονόματος της Ένωσης στο πρωτόκολλο του 2010, ώστε να διασφαλισθεί η επίτευξη των στόχων των Συνθηκών, όπως έχουν κατοχυρωθεί στην οδηγία 2004/35/ΕΚ και στον ΕΕ C 510E της , σ ΕΕ L 12 της , σ. 1. ΕΕ C 326 της , σ EL 8 EL

9 κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1215/2012 και να τηρηθούν οι διατάξεις του πρωτοκόλλου αριθ. 22. Όσον αφορά τον προαναφερθέντα κανονισμό, και ιδίως όσον αφορά τις διατάξεις αναγνώρισης και εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων δικαστηρίου κράτους μέλους, τα κράτη μέλη οφείλουν, κατά την κύρωση του πρωτοκόλλου του 2010 ή κατά την προσχώρησή τους σε αυτό, να εκδώσουν τη σχετική δήλωση, όπως καθορίζεται στο παράρτημα της πρότασης απόφασης του Συμβουλίου, η οποία θα διασφαλίσει ότι θα συνεχίσουν να εφαρμόζονται οι διατάξεις για την αναγνώριση και την εκτέλεση των αποφάσεων του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1215/2012 όσον αφορά την αναγνώριση και την εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων σε άλλο κράτος μέλος που εκδίδονται από δικαστήριο κράτους μέλους. Η δήλωση πρέπει να καλύπτει και άλλες σχετικές διατάξεις της Ένωσης επί του θέματος, ιδίως, τη Σύμβαση του Λουγκάνο για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, της 30ής Οκτωβρίου ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Στο παρόν στάδιο της διαδικασίας δεν απαιτείται επίσημα εκτίμηση επιπτώσεων εφόσον το πεδίο για δράσης της ΕΕ είναι ήδη περιορισμένο λόγω των διαπραγματεύσεων για τη σύναψη διεθνούς πράξης. Ωστόσο, εξετάσθηκαν και σταθμίσθηκαν διάφορες επιλογές: (1) Καμία ενέργεια Επί του παρόντος, επειδή η σύμβαση HNS δεν έχει τεθεί σε ισχύ, εφαρμόζεται η οδηγία 2004/35/ΕΚ για την περιβαλλοντική ευθύνη που προκύπτει από οποιοδήποτε ατύχημα προκαλείται από πλοίο που μεταφέρει ΕΕΟ στα ύδατα της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι εφαρμόζεται ο ορισμός της περιβαλλοντικής ζημίας που περιέχει η οδηγία, σε συνδυασμό με το δικαίωμα του πλοιοκτήτη να περιορίζει την ευθύνη του σύμφωνα με τη διεθνή σύμβαση του 1976 για τον περιορισμό της ευθύνης για ναυτικές απαιτήσεις, όπως τροποποιήθηκε (εφεξής «σύμβαση LLMC»), σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 3 της οδηγίας. Το δικαίωμα του πλοιοκτήτη να περιορίζει την ευθύνη του στα γενικά όρια που καθορίζονται στη σύμβαση LLMC έχει περιορισμένες εξαιρέσεις, και συγκεκριμένα την πρόθεσή του να προκαλέσει τέτοια ζημία ή την απερισκεψία. Τα όρια ευθύνης βάσει της σύμβασης LLMC είναι χαμηλότερα από τα όρια που ορίζονται στο άρθρο 9 της σύμβασης HNS του Ελλείψει κεφαλαίου αποζημιώσεων όπως το προβλεπόμενο στο κεφάλαιο ΙΙΙ της σύμβασης HNS του 2010, στην οδηγία για την αποζημίωση των θυμάτων (π.χ. αλιέων, τοπικών κοινοτήτων) από τη θαλάσσια ρύπανση λόγω ΕΕΟ δεν προβλέπεται προς το παρόν τίποτε πέραν των ορίων ευθύνης του πλοιοκτήτη. Επιπλέον, το ισχύον νομικό πλαίσιο δεν περιλαμβάνει απαίτηση υποχρεωτικής ασφάλισης, ενώ το άρθρο 12 της σύμβασης HNS του 2010 θεσπίζει ρητά την υποχρέωση αυτή για τους πλοιοκτήτες σε συνδυασμό με το δικαίωμα των εναγόντων να ασκήσουν ευθεία αγωγή κατά του ασφαλιστή (άρθρο 12 παράγραφος 8). Τέλος, στην οδηγία 2004/35/ΕΚ, οι συννομοθέτες της ΕΕ επέλεξαν να προβλέψουν εξαίρεση υπέρ του διεθνούς καθεστώτος ευθύνης για τις ναυτιλιακές δραστηριότητες σε όλες τις σχετικές συμβάσεις, συμπεριλαμβανομένης της σύμβασης HNS, και να εξαιρέσουν τα περιστατικά που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των διεθνών συμβάσεων από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας. Αν δεν ληφθούν μέτρα σε επίπεδο ΕΕ για να επιτραπεί στα κράτη μέλη να κυρώσουν ή να προσχωρήσουν στο πρωτόκολλο HNS του ΕΕ L 339 της , σ. 3. EL 9 EL

10 ώστε να τεθεί σε ισχύ η τελευταία σύμβαση του ΔΝΟ περί ευθύνης, η διαφορά μεταξύ του διεθνούς και του ενωσιακού καθεστώτος ευθύνης για τις ναυτιλιακές δραστηριότητες θα παγιωθεί εις βάρος της ασφάλειας δικαίου και της ομοιογένειας των εφαρμοστέων κανόνων, μεταξύ άλλων, για την περιβαλλοντική ζημία που προκαλείται από τη θαλάσσια μεταφορά ΕΕΟ. (2) Ευθυγράμμιση της σύμβασης HNS με το κεκτημένο της Ένωσης Η οδηγία 2004/35/ΕΚ δεν συμπίπτει πλήρως με τη σύμβαση HNS του 2010 όσον αφορά τον ορισμό της περιβαλλοντικής ζημίας. Συγκεκριμένα, ο ορισμός κατά την οδηγία είναι ευρύτερος και περιλαμβάνει περισσότερα είδη διορθωτικών μέτρων, μεταξύ των οποίων είναι η πρωτογενής επαναφορά των φυσικών πόρων που υπέστησαν ζημία στην αρχική τους κατάσταση, καθώς και, εφόσον κριθεί αναγκαίο, συμπληρωματικά και αντισταθμιστικά μέτρα, εάν είναι αδύνατη η επαναφορά των πόρων στην αρχική τους κατάσταση, και, αντίστοιχα, αποζημίωση για την προσωρινή απώλεια πόρων (τα μέτρα αυτά δεν συνίστανται ποτέ σε χρηματική αποζημίωση, αλλά πρόκειται πάντοτε για μέτρα βελτίωσης των φυσικών πόρων στην πληγείσα τοποθεσία ή στον χώρο πλησίον αυτής). Ως εκ τούτου, θα μπορούσε να συνηγορήσει κανείς υπέρ της δυνατότητας τροποποίησης της σύμβασης ώστε να συμφωνεί με τις διατάξεις της οδηγίας. Ωστόσο, είναι εξαιρετικά απίθανο να επιτευχθεί επαρκής υποστήριξη από τα κράτη μέλη στον ΔΝΟ, λαμβανομένων ιδίως υπόψη των δυσκολιών που έπρεπε να υπερκεραστούν μέχρι να επιτευχθεί συμφωνία για την τρέχουσα έκδοση της σύμβασης. Επίσης, ο ορισμός της ζημίας από ρύπανση με βάση τη σύμβαση έχει συνταχθεί προσεκτικά και σε συμφωνία με άλλα υφιστάμενα καθεστώτα περί ευθύνης για ατυχήματα στη θάλασσα από διαφορετικά είδη ναυτιλιακών δραστηριοτήτων (π.χ. η διεθνής σύμβαση του 1992 για την αστική ευθύνη για ζημίες που οφείλονται σε πετρελαϊκή ρύπανση, η διεθνής σύμβαση του 2001 περί αστικής ευθύνης για ζημίες από τη ρύπανση καυσίμων δεξαμενής πλοίων). Η τροποποίηση του εν λόγω ορισμού στη σύμβαση HNS του 2010 θα διατάρασσε σοβαρά την ισορροπία μεταξύ των διαφόρων τομέων της ναυτιλίας και θα προσέκρουε σε ισχυρές αντιδράσεις στον ΔΝΟ. (3) Προσθήκη «ρήτρας αποσύνδεσης» στη σύμβαση HNS και συνακόλουθη τροποποίηση της οδηγίας 2004/35/ΕΚ Θα μπορούσε ενδεχομένως να διερευνηθεί και η δυνατότητα τροποποίησης της σύμβασης με την προσθήκη «ρήτρας αποσύνδεσης» προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι, από τη στιγμή που τα κράτη μέλη προσχωρήσουν στη σύμβαση, οι κανόνες δικαίου της Ένωσης θα εξακολουθήσουν να διέπουν την ειδική σχέση μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της. Όσον αφορά τρίτα κράτη, οι υποχρεώσεις βάσει της σύμβασης θα παρέμεναν αμετάβλητες. Με την αποδοχή αυτής της «ρήτρας αποσύνδεσης», όλα τα μέρη της σύμβασης (συμπεριλαμβανομένων κρατών εκτός ΕΕ) θα συμφωνούσαν ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της εφαρμόζουν το δίκαιο της Ένωσης στις μεταξύ τους σχέσεις, εφόσον διέπει και το αντικείμενο της σύμβασης. Ωστόσο, το σκεπτικό που αναπτύχθηκε ανωτέρω αφορά και την εν λόγω δυνατότητα, οπότε η δυνατότητα αυτή δεν αποτελεί ρεαλιστική επιλογή για να δεσμευθούν τα κράτη μέλη εξ ονόματος της Ένωσης στον ΔΝΟ. Επιπλέον, μια τέτοια ρήτρα θα απαιτούσε τροποποίηση της οδηγίας 2004/35/ΕΚ, ώστε να μετριαστεί η εξαίρεση από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας όσον αφορά τις EL 10 EL

11 ζημίες από περιστατικά που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της σύμβασης HNS. Ωστόσο, η οδηγία θεωρεί ισότιμες όλες τις συμβάσεις περί ευθύνης στις θαλάσσιες μεταφορές που απαριθμούνται στο παράρτημα IV. Συνεπώς, η καθιέρωση διαφορετικού καθεστώτος για μια από τις συμβάσεις θα ήταν αντίθετη προς το πνεύμα της ίδιας της οδηγίας, ιδίως από τη στιγμή που όλες οι συμβάσεις του ΔΝΟ διέπονται από τις ίδιες αρχές για τον καθορισμό της αντικειμενικής ευθύνης των πλοιοκτητών, σε συνδυασμό με την υποχρεωτική ασφάλιση και τη διαθεσιμότητα επαρκών κεφαλαίων για την αποζημίωση λόγω ρύπανσης συνεπεία ναυτικού περιστατικού. (4) Κύρωση του πρωτοκόλλου HNS του 2010 Η σύναψη του πρωτοκόλλου του 2010 της σύμβασης HNS θα εξασφαλίσει την ομοιόμορφη εφαρμογή των διατάξεων περί ευθύνης και αποζημίωσης σε περιπτώσεις ατυχημάτων που προκαλούνται από πλοία που μεταφέρουν ΕΕΟ στα ύδατα της ΕΕ. Επιπλέον, θα εξασφαλίσει τη διάθεση επαρκών πόρων για την αποζημίωση των θυμάτων τέτοιων ατυχημάτων. Η χρήση διεθνούς καθεστώτος αντί των περιφερειακών λύσεων για τους σκοπούς αυτούς αρμόζει καλύτερα στον χαρακτήρα της ναυτιλίας που αποτελεί παγκόσμια επιχειρηματική δραστηριότητα με πιθανές διασυνοριακές επιπτώσεις τέτοιων ατυχημάτων. Ως εκ τούτου, το συμπέρασμα ήταν ότι ο καλύτερος τρόπος δράσης είναι το παρόν σχέδιο απόφασης, με την οποία εξουσιοδοτούνται τα κράτη μέλη να κυρώσουν το πρωτόκολλο HNS του 2010 και, συνεπώς, να αποδεχθούν να δεσμευθούν από το ενοποιημένο κείμενο της σύμβασης HNS του ΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Όπως ήδη αναφέρθηκε στην εισαγωγή, η υπογραφή, η κύρωση ή η αποδοχή του πρωτοκόλλου του 2010 από κράτος ακυρώνει κάθε προγενέστερη υπογραφή ή κύρωση της σύμβασης HNS του 1996 από το κράτος αυτό. Τα κράτη που θα κυρώσουν το πρωτόκολλο εκφράζουν τη συναίνεσή τους να δεσμευθούν από το κωδικοποιημένο κείμενο της σύμβασης HNS του 2010, ως ενιαίο και κωδικοποιημένο μέσο για τη σύμβαση, η οποία θα αρχίσει να παράγει αποτελέσματα όταν τεθεί σε ισχύ το πρωτόκολλο του Επομένως, με τις προτεινόμενες αποφάσεις του Συμβουλίου θα εξουσιοδοτηθούν τα κράτη μέλη να κυρώσουν το πρωτόκολλο HNS του 2010, ή να προσχωρήσουν σε αυτό, εξ ονόματος της Ένωσης, και, κατά συνέπεια, να δεσμευθούν από τους κανόνες της σύμβασης HNS του Οι προτεινόμενες αποφάσεις του Συμβουλίου βασίζονται στο άρθρο 218 παράγραφος 6 της ΣΛΕΕ σε συνδυασμό, αφενός, με το άρθρο 81 της ΣΛΕΕ, το οποίο αποτελεί τη νομική βάση της ενωσιακής νομοθεσίας για τη δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις σχετικά με τους εφαρμοστέους διαδικαστικούς κανόνες για αξιώσεις και προσφυγές βάσει του κεφαλαίου IV της σύμβασης HNS του 2010 και, αφετέρου, στο άρθρο 192 της ΣΛΕΕ, το οποίο αποτελεί τη νομική βάση της ενωσιακής νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος. Το πρωτόκολλο HNS του 2010 επιδιώκει στόχους άρρηκτα συνδεδεμένους μεταξύ τους, χωρίς ο ένας να είναι παράγωγος και έμμεσος ως προς άλλον. Δεν είναι δυνατόν να εκδοθεί ενιαία απόφαση σε διττή νομική βάση, εφόσον οι διαδικασίες που απαιτούνται από κάθε νομική βάση είναι ασυμβίβαστες μεταξύ τους 13. Περί αυτού 13 Βλ, πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου της 11ης Ιουνίου 2014, υπόθεση C-377/12, σκέψη 34. EL 11 EL

12 πρόκειται στη δεδομένη περίπτωση, διότι τα θέματα που σχετίζονται με τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις δεν δεσμεύουν τη Δανία, γεγονός που οδηγεί σε αποκλίνοντα δικαιώματα ψήφου στο Συμβούλιο. Κατά συνέπεια, απαιτούνται δύο διακριτές αποφάσεις του Συμβουλίου. Οι δύο αποφάσεις έχουν παρόμοια δομή. Το άρθρο 1 εξουσιοδοτεί τα κράτη μέλη να κυρώσουν ή να προσχωρήσουν στο πρωτόκολλο του 2010 της σύμβασης HNS εξ ονόματος της Ένωσης, λόγω της αδυναμίας της ΕΕ να καταστεί συμβαλλόμενο μέρος της εν λόγω σύμβασης. Με το κοινό στις δύο αποφάσεις άρθρο 2 απαιτείται από τα κράτη μέλη να συμφωνήσουν να δεσμευθούν από το πρωτόκολλο του 2010, εντός δύο ετών από την έναρξη ισχύος της κάθε απόφασης. Η έγκαιρη προσχώρηση στο πρωτόκολλο του 2010 από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ θα καταστήσει δυνατό να επιτευχθεί το κατώτατο όριο για την έναρξη ισχύος τόσο όσον αφορά τον αριθμό των κρατών μελών του ΔΝΟ όσο και τον απαιτούμενο συνολικό στόλο (12 κράτη, μεταξύ των οποίων 4 από τα οποία διαθέτουν τουλάχιστον 2 εκατομμύρια μονάδες ολικής χωρητικότητας). Το πιο σημαντικό είναι ότι η κύρωση εντός καθορισμένης προθεσμίας θα αποτρέψει κάθε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που θα αποκόμιζαν τα κράτη μέλη που θα καθυστερούσαν να προσχωρήσουν στο πρωτόκολλο του και ως εκ τούτου στη σύμβαση HNS του εις βάρος της εφαρμογής ίσων διορθωτικών μέτρων για τους ζημιωθέντες από περιστατικά ΕΕΟ στη θάλασσα. Η ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών θα ωφελήσει ιδιαίτερα τη διαδικασία κύρωσης ή προσχώρησης, ιδίως όσον αφορά την υποβολή εκθέσεων εισφέροντος φορτίου βάσει της σύμβασης. Με το άρθρο 3 της προτεινόμενης απόφασης του Συμβουλίου που αποκλείει τις πτυχές που άπτονται της δικαστικής συνεργασίας σε αστικές υποθέσεις απαιτείται από τα κράτη μέλη να κάνουν γραπτή παραπομπή στις δύο αποφάσεις του Συμβουλίου κατά την κατάθεση του εθνικού τους εγγράφου κύρωσης ή προσχώρησης στο πρωτόκολλο του Το άρθρο 3 της προτεινόμενης απόφασης του Συμβουλίου που αφορά πτυχές σχετικές με τη δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις αναφέρεται στη δήλωση στην οποία υποχρεούνται να προβούν τα κράτη μέλη όταν συμφωνήσουν να δεσμευθούν από το πρωτόκολλο του 2010, όσον αφορά την αναγνώριση και την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων, εξ ονόματος της αποκλειστικής αρμοδιότητας της Ένωσης σε τέτοια θέματα. Η δήλωση είναι παρόμοια με τη δήλωση που περιλαμβάνει το άρθρο 2 της απόφασης 2002/971/ΕΚ του Συμβουλίου. Το κοινό στις δύο αποφάσεις άρθρο 4 καθορίζει την ημερομηνία έναρξης ισχύος της προτεινόμενης απόφασης του Συμβουλίου. Στο κοινό στις δύο αποφάσεις άρθρο 5 καθίσταται σαφές ότι οι αποφάσεις απευθύνονται στα κράτη μέλη σύμφωνα με τις Συνθήκες, διότι σκοπός των αποφάσεων είναι να εξουσιοδοτηθούν να δεσμευθούν από το πρωτόκολλο του 2010, εξ ονόματος της Ένωσης. 4. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Καμία. EL 12 EL

13 2015/0135 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την κύρωση και την προσχώρηση των κρατών μελών εξ ονόματος της Ένωσης στο πρωτόκολλο του 2010 της διεθνούς σύμβασης περί ευθύνης και αποζημιώσεων για ζημία σχετιζόμενη με τη θαλάσσια μεταφορά επικίνδυνων και επιβλαβών ουσιών με εξαίρεση τις πτυχές δικαστικής συνεργασίας σε αστικές υποθέσεις ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 192, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 6 στοιχείο α) περίπτωση v), Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Έχοντας υπόψη την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 14, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Η διεθνής σύμβαση του 1996 περί ευθύνης και αποζημιώσεων για τις ζημίες που προκαλούνται σε συνδυασμό με τη θαλάσσια μεταφορά επικίνδυνων και επιβλαβών ουσιών (εφεξής «σύμβαση HNS του 1996») αποσκοπούσε στη διασφάλιση επαρκούς, άμεσης και αποτελεσματικής αποζημίωσης των ατόμων που έχουν υποστεί ζημίες από τη διαρροή επικίνδυνων και επιβλαβών ουσιών κατά τη θαλάσσια μεταφορά τους. Με τη σύμβαση HNS του 1996 καλύφθηκε ένα σημαντικό κενό στη διεθνή ρύθμιση της αστικής ευθύνης των περιπτώσεων θαλάσσιας ρύπανσης. (2) Το 2002 το Συμβούλιο εξέδωσε την απόφαση 2002/971/ΕΚ 15 του Συμβουλίου με την οποία εξουσιοδοτήθηκαν τα κράτη μέλη, προς το συμφέρον της Κοινότητας, να κυρώσουν ή να προσχωρήσουν στη σύμβαση HNS του Η απόφαση 2002/971/ΕΚ υποχρέωνε τα κράτη μέλη να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να κυρώσουν ή να προσχωρήσουν στη σύμβαση HNS του 1996 πριν από τις 30 Ιουνίου Την εν λόγω σύμβαση κύρωσαν στη συνέχεια τέσσερα κράτη μέλη. Η σύμβαση HNS του 1996 δεν τέθηκε ποτέ σε ισχύ. (3) Η σύμβαση HNS του 1996 τροποποιήθηκε με το πρωτόκολλο του Σύμφωνα με το άρθρο 2 και το άρθρο 18 παράγραφος 1 του πρωτοκόλλου του 2010, το πρωτόκολλο του 2010 και η σύμβαση HNS του 1996 πρέπει να νοούνται, να ερμηνεύονται και να εφαρμόζονται από κοινού ως ενιαία πράξη από τα συμβαλλόμενα μέρη του πρωτοκόλλου του (4) Η Γραμματεία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού («ΔΝΟ») συνέταξε κωδικοποιημένο κείμενο του πρωτοκόλλου του 2010 και της σύμβασης HNS του 1996, το οποίο ενέκρινε η Νομική Επιτροπή του ΔΝΟ στην 98η συνεδρίασή της (εφεξής η «σύμβαση HSN του 2010»). Η σύμβαση HSN του 2010 δεν αποτελεί πράξη ΕΕ C115 της , σ. 47. Απόφαση 2002/971/EΚ του Συμβουλίου, της 18ης Νοεμβρίου 2002, με την οποία επιτρέπεται στα κράτη μέλη να επικυρώσουν ή να προσχωρήσουν, προς το συμφέρον της Κοινότητας, στη διεθνή σύμβαση του 1996 για την αστική ευθύνη και αποζημίωση για ζημία σε σχέση με τη θαλάσσια μεταφορά επικινδύνων και επιβλαβών ουσιών («σύμβαση HSN»), (ΕΕ L 337 της , σ. 55). EL 13 EL

14 ανοικτή προς υπογραφή ή κύρωση. Η σύμβαση HNS του 2010 θα τεθεί σε ισχύ μόλις τεθεί σε ισχύ στα κράτη μέλη το πρωτόκολλο του (5) Η έκφραση συναίνεσης από κράτος να δεσμευθεί από το πρωτόκολλο του 2010 ακυρώνει κάθε προγενέστερη έκφραση συναίνεσης για τη σύμβαση HSN του 1996 από το συγκεκριμένο κράτος, σύμφωνα με το άρθρο 20 παράγραφος 8 του πρωτοκόλλου (άρθρο 45 παράγραφος 8 της σύμβασης HSN του 2010). Κατά συνέπεια, τα κράτη που είναι συμβαλλόμενα μέρη της σύμβασης HNS του 1996 θα παύσουν να είναι συμβαλλόμενα μέρη της από τη στιγμή που θα εκφράσουν τη συναίνεση τους να δεσμευθούν από το πρωτόκολλο του 2010, σύμφωνα με το άρθρο 20 του εν λόγω πρωτοκόλλου, και πιο συγκεκριμένα σύμφωνα με τις παραγράφους 2), 3) και 4). (6) Αφότου εκδόθηκε η απόφαση 2002/971/ΕΚ, η ενωσιακή νομοθεσία έχει εξελιχθεί με τη θέσπιση νέου παράγωγου δικαίου και την τροποποίηση των Συνθηκών με τη Συνθήκη της Λισαβόνας. Η σύμβαση HSN του 2010 εμπίπτει πλέον εξ ολοκλήρου στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης. (7) Η οδηγία 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 16 αποτελεί την εφαρμοστέα νομοθεσία στην ΕΕ σχετικά με την ευθύνη των φορέων εκμετάλλευσης επαγγελματικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της ναυτιλίας, όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας στην επικράτεια και τα θαλάσσια ύδατα που υπάγονται στη δικαιοδοσία των κρατών μελών. Τόσο η σύμβαση HSN του 1996 όσο και η σύμβαση HSN του 2010 επικαλύπτουν το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2004/35/ΕΚ, όσον αφορά την περιβαλλοντική ζημία που προκαλείται στην επικράτεια και τα θαλάσσια ύδατα υπό τη δικαιοδοσία συμβαλλόμενου κράτους (άρθρο 3 στοιχεία α) και β) της σύμβασης HSN του 2010), και τα προληπτικά μέτρα, οπουδήποτε λαμβάνονται, για την πρόληψη ή τη μείωση τέτοιας ζημίας (άρθρο 3 στοιχείο δ) της σύμβασης HSN του 2010). (8) Εκτός από την αλληλεπικάλυψη του πεδίου εφαρμογής της σύμβασης HSN του 2010 με εκείνο και της οδηγίας 2004/35/ΕΚ, υπάρχει πιθανό ασυμβίβαστο μεταξύ των δύο κειμένων, το οποίο προβλέφθηκε και αντιμετωπίσθηκε στο άρθρο 4 παράγραφος 2 και στο παράρτημα IV της εν λόγω οδηγίας. Σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφοι 4) και 5) της σύμβασης HSN του 2010, η σύμβαση καθιερώνει αντικειμενική ευθύνη του πλοιοκτήτη για κάθε ζημία που προκαλείται από θαλάσσια μεταφορά ΕΕΟ, την οποία καλύπτει η σύμβαση με βάση τον καταλογισμό της ευθύνης στον πλοιοκτήτη και την απαγόρευση οποιασδήποτε άλλης αξίωσης έναντι του πλοιοκτήτη, εξαιρουμένων μόνον όσων προβλέπει η εν λόγω σύμβαση. Συνεπώς, η εξαίρεση που ισχύει για ζημίες καλυπτόμενες από τη σύμβαση βάσει του άρθρου 4 παράγραφος 2 και του παραρτήματος IV της οδηγίας 2004/35/ΕΚ αποτρέπει το ασυμβίβαστο μεταξύ του άρθρου 7 της σύμβασης και της συγκεκριμένης οδηγίας. (9) Λόγω της αλληλοεπικάλυψης των πεδίων εφαρμογής της οδηγίας 2004/35/ΕΚ και της σύμβασης HSN του 2010, καθώς και της εξαίρεσης που ισχύει για τη σύμβαση σύμφωνα με την οδηγία, είναι σαφές ότι η σύναψη του πρωτοκόλλου του 2010 επηρεάζει υφιστάμενους κανόνες της Ένωσης και ότι η συναίνεση δέσμευσης από το πρωτόκολλο του 2010 εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης. 16 Οδηγία 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Απριλίου 2004, σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας (ΕΕ L 143 της , σ. 56). EL 14 EL

15 (10) Η σύμβαση HSN του 2010, όπως και η προγενέστερή της, είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα συμφέροντα της Ένωσης και των κρατών μελών της, διότι προβλέπει μεγαλύτερη προστασία του περιβάλλοντος και των θυμάτων από τη θαλάσσια ρύπανση ΕΤΟ με βάση τους διεθνείς κανόνες περί ευθύνης για θαλάσσια ρύπανση, σύμφωνα με τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1982 για το δίκαιο της θάλασσας. (11) Για να καταστούν τα κράτη συμβαλλόμενα μέρη του πρωτοκόλλου του 2010 και, συνεπώς της σύμβασης HSN του 2010, οφείλουν να υποβάλουν στον Γενικό Γραμματέα του ΔΝΟ, ταυτόχρονα με την πράξη συναίνεσης, τα σχετικά στοιχεία για τις συνολικές ποσότητες εισφέροντος φορτίου του προηγούμενου ημερολογιακού έτους βάσει της σύμβασης HNS του 2010, σύμφωνα με το άρθρο 20 παράγραφος 4 αυτής. Προς τον σκοπό αυτό, τα κράτη πρέπει να δημιουργήσουν σύστημα υποβολής εκθέσεων για το εισφέρον φορτίο προτού εκφράσουν τη συναίνεσή τους να δεσμευθούν από το πρωτόκολλο του (12) Η ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με τις διαδικασίες επικύρωσης ή προσχώρησης στο πρωτόκολλο του 2010 μπορούν να διευκολύνουν τις προσπάθειες των κρατών μελών για τη σύσταση λειτουργικού συστήματος υποβολής εκθέσεων για το εισφέρον φορτίο ΕΕΟ σύμφωνα με τη σύμβαση HSN του (13) Όπως ίσχυε και για τη σύμβαση HSN του 1996, μόνον κυρίαρχα κράτη δύνανται να καταστούν συμβαλλόμενα μέρη του πρωτοκόλλου του 2010, διότι δεν προβλέπεται ρήτρα για οργανισμό περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης («ΟΠΟΟ/REIO»). Συνεπώς, προς το παρόν η Ένωση δεν μπορεί να κυρώσει ή να προσχωρήσει στο πρωτόκολλο του 2010, και, κατ επέκταση, στη σύμβαση HSN του Ωστόσο, η αρχή της καλόπιστης συνεργασίας δεσμεύει τα κράτη μέλη και την Ένωση βάσει των Συνθηκών, για την επίτευξη των στόχων της Ένωσης στους τομείς της περιβαλλοντικής προστασίας και της συνεργασίας στην αστική δικαιοσύνη. Στην περίπτωση αυτή, η οδηγία απαιτεί από τα κράτη μέλη να επιδιώκουν και να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να επιτευχθεί η προσχώρηση της Ένωσης στη συγκεκριμένη σύμβαση. (14) Η κύρωση του πρωτοκόλλου του 2010 από όλα τα κράτη μέλη εντός καθορισμένου χρονικού πλαισίου αναμένεται ότι θα διασφαλίσει ισότιμους όρους ανταγωνισμού σε όλους τους παράγοντες τους οποίους αφορά η εφαρμογή της σύμβασης HSN του 2010 και ότι θα αποτρέψει κάθε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εξαιτίας της καθυστέρησης προσχώρησης στη σύμβαση. (15) Συνεπώς, πρέπει να εξουσιοδοτηθούν τα κράτη μέλη να κυρώσουν το πρωτόκολλο του 2010, εξαιρουμένων των πτυχών που σχετίζονται με τη δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις. Οι διατάξεις της σύμβασης που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Ένωσης στο πλαίσιο της δικαστικής συνεργασίας σε αστικές υποθέσεις υπόκεινται σε απόφαση που θα εκδοθεί παράλληλα με την παρούσα απόφαση. ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ: Άρθρο 1 Τα κράτη μέλη εξουσιοδοτούνται να κυρώσουν ή να προσχωρήσουν, αναλόγως της περίπτωσης, στο πρωτόκολλο του 2010 εξ ονόματος της Ένωσης, με εξαίρεση τις πτυχές που αφορούν τη δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις, υπό τους όρους που καθορίζονται στα άρθρα 2, 3 και 4 της παρούσας απόφασης. EL 15 EL

16 Άρθρο 2 1. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για την κατάθεση των πράξεων κύρωσης ή προσχώρησης στο πρωτόκολλο του 2010 χωρίς καθυστέρηση, και σε κάθε περίπτωση το αργότερο δύο έτη από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της παρούσας απόφασης. 2. Τα κράτη μέλη ενημερώνουν το Συμβούλιο και την Επιτροπή, εντός ενός έτους από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της παρούσας απόφασης, σχετικά με την προβλεπόμενη ημερομηνία ολοκλήρωσης των οικείων διαδικασιών κύρωσης ή προσχώρησης. 3. Τα κράτη μέλη μεριμνούν για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την πρόοδο των διαδικασιών κύρωσης ή προσχώρησης, ιδίως όσον αφορά τη δημιουργία συστήματος υποβολής έκθεσης για το εισφέρον φορτίο βάσει του πρωτοκόλλου του Άρθρο 3 Κατά την κύρωση ή την προσχώρηση στο πρωτόκολλο του 2010, τα κράτη μέλη ενημερώνουν γραπτώς τον Γενικό Γραμματέα του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού ότι η κύρωση ή η προσχώρηση πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με την παρούσα απόφαση και με την απόφαση που εκδόθηκε παράλληλα με την παρούσα απόφαση όσον αφορά τις πτυχές που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Ένωσης στον τομέα της δικαστικής συνεργασίας σε αστικές υποθέσεις 17. Άρθρο 4 Η παρούσα απόφαση αρχίζει να ισχύει την επομένη από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άρθρο 5 Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στα κράτη μέλη σύμφωνα με τις Συνθήκες. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος 17 ΕΕ L EL 16 EL