«ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ»

Transcript

1 Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυµα Ηπείρου ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Σηµειώσεις στο µάθηµα «ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ» Επιµέλεια σηµειώσεων: Μπακογιάννη Ελένη

2 VI. ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΕΝ ΥΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ Κάθε σχέδιο επένδυσης για να λειτουργήσει στην πράξη ως παραγωγική µονάδα, δεν χρειάζεται µόνο µηχανολογικό εξοπλισµό, εργατικό δυναµικό, διοικητικά στελέχη. Χρειάζεται και µια ορισµένη κατηγορία πόρων που ονοµάζεται «κεφάλαιο κίνησης». Έτσι κάθε σχέδιο επένδυσης για να λειτουργήσει χρειάζεται 2 στοιχεία: 1. Πάγιο Κεφάλαιο ( Σταθερή επένδυση- Fixed Assets) : συνιστά τη δηµιουργία παραγωγικού εξοπλισµού, δηλαδή οικόπεδα, κτίρια, µηχανολογικός εξοπλισµός, εγκαταστάσεις. Εργατικό δυναµικό, έργα πολιτικού µηχανικού,. Ουσιαστικά πρόκειται για δαπάνες της επιχείρησης από την αρχή της ίδρυσής της. 2. Κεφάλαιο Κίνησης ( Working capital): οι αναγκαίοι συµπληρωµατικοί πόροι προκειµένου ένα σχέδιο επένδυσης να τεθεί σε άµεση λειτουργία ( να κινηθεί ), όπως: αποθέµατα πρώτων υλών, προµήθειες, µετρητά, πληρωµή εργατικών, Γ.Β.Ε (ενοίκια, ασφάλιστρα, φως, φόροι), χορήγηση πιστώσεων στους πελάτες, Λογιστικά, το «Ακαθάριστο Κεφάλαιο Κίνησης» είναι το σύνολο του Κυκλοφορούντος Ενεργητικού + ιαθέσιµα της επιχείρησης. Αναλυτικότερα: Α. Κυκλοφορούν ενεργητικό (το οποίο χρειάζεται το σχέδιο επένδυσης): Αποθέµατα πρώτων υλών Προµήθειες υλικών Προϊόντα υπό επεξεργασία Έτοιµα προϊόντα Χρεώστες Μετρητά ΣΥΝΟΛΟ (ακαθάριστο) κεφάλαιο κίνησης Β. Τρέχουσες Υποχρεώσεις( τρέχον παθητικό: προκύπτουν από την ανάγκη λειτουργίας του σχεδίου Πιστωτές ( υποχρεώσεις σε τρίτους, π.χ οφειλόµενες αµοιβές) Βραχυπρόθεσµος δανεισµός Προµηθευτές Γραµµάτια πληρωτέα ΣΥΝΟΛΟ Τρέχουσες υποχρεώσεις Άρα Καθαρό( µόνιµο) Κεφάλαιο Κίνησης= Α-Β, δηλαδή είναι το πλεόνασµα του κυκλοφορούντος ενεργητικού επί των τρεχουσών υποχρεώσεων. Ουσιαστικά, το Κ.Κ.Κ είναι το ποσό που πρέπει να χρηµατοδοτηθεί, είτε µε ίδια κεφάλαια, είτε µε µακροπρόθεσµο δανεισµό για να καλύψει το τρέχον παθητικό. Κάθε καθαρή αύξηση του Κ.Κ εκροή µετρητών που πρέπει να χρηµατοδοτηθεί Κάθε καθαρή µείωση του Κ.Κ εισροή µετρητών για το επενδυτικό σχέδιο( απελευθέρωση πηγών χρηµατοδότησης). Σελίδα 1

3 Παρατήρηση: ανάµεσα σε 2 επιχειρήσεις µε ίσο ποσό ενεργητικού, η επιχείρηση µε τι υψηλότερο Κ.Κ.Κ είναι πιο ρευστοποιήσιµη, γιατί έχει περισσότερα στοιχεία για να καλύψει τα βραχυπρόθεσµα δάνειά της. Ο ορθός υπολογισµός του Κ.Κ είναι απολύτως αναγκαίος για το σχέδιο επένδυσης. Οι µελετητές θα πρέπει να γνωρίζουν ότι στην αρχή της παραγωγικής διαδικασίας χρειάζονται επιπλέον µετρητά, τα οποία πρέπει να πληρωθούν πριν ακόµα αρχίσουν να εισρεύσουν µετρητά από τις πωλήσεις. Το επαρκές και ασφαλές περιθώριο κεφαλαίου κίνησης εξασφαλίζει τα εξής πλεονεκτήµατα: 1. Επιτρέπει την άµεση λειτουργία της παραγωγικής µονάδας και γι αυτό συνιστά αναγκαίων όρο της θετικής αποδοτικότητάς του. 2. Ενισχύει στις δυνατότητες του επενδυτικού φορέα ν ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του και ν αποφύγει τη χρεοκοπία ή τη δυσχέρεια «κίνησης». 3. ενδυναµώνει την αξιοπιστία και την πιστοληπτική του επιφάνεια. Υποθετικό παράδειγµα για τις ανάγκες σε Κ.Κ ενός µικρού σχεδίου επένδυσης: (α) κάλυψη δύο µηνών: για τους µισθούς, τις προµήθειες, τα υλικά συσκευασίας, τις παροχές ΕΗ, τις πρώτες ύλες (β) κάλυψη ½ µηνός: για τα έτοιµα προϊόντα (γ) κάλυψη ¼ µήνα: για τα προϊόντα υπό επεξεργασία και (δ) κάλυψη 2 µήνες: για τα ενοίκια γραφείου. Για τον προσδιορισµό του Κ.Κ µιας µεγάλης µονάδας ακολουθείται η εξής µεθοδολογία: i. Προσδιορίζεται ο ελάχιστος αριθµός ηµερών για την κάλυψη τρέχοντος ενεργητικού και παθητικού ii. Υπολογίζεται το ετήσιο κόστος παραγωγής, τόσο κατά την έναρξη λειτουργίας όσο και για την περίοδο πλήρους παραγωγικής απασχόλησης. iii. Προσδιορίζεται ο συντελεστής κυκλοφορίας για τα στοιχεία ενεργητικούπαθητικού Συντελεστής Κυκλοφορίας= 360/ Ν ηµέρες ελάχιστης κάλυψης iv. Το κόστος παραγωγής κάθε στοιχείου του κυκλοφορούντος ενεργητικού και των τρεχουσών υποχρεώσεων διαιρείται µε τον αντίστοιχο συντελεστή κυκλοφορίας και δίνει τα επιµέρους στοιχεία του Κ.Κ. v. Κ.Κ.Κ= Κυκλοφορούν Ενεργητικό- Τρέχουσες υποχρεώσεις Για τον υπολογισµό του Κ.Κ πρέπει να έχουµε τα εξής υπ όψιν: Α. η ύπαρξη του απαιτούµενου Κ.Κ είναι ζωτικής σηµασίας για τη λειτουργία του σχεδίου Β. σχέδια µε µικρό κύκλο παραγωγής χρειάζονται µικρότερο Κ.Κ από ότι σχέδια µε µεγάλο κύκλο ρευστοποίησης. Γ. όσο το σχέδιο επένδυσης προχωρά από το στάδιο κατασκευής και έναρξης εργασιών στη φάση της πλήρους λειτουργίας αυξάνονται οι ανάγκες σε Κ.Κ.. κατά τον υπολογισµό πρέπει να λαµβάνονται υπ όψιν, εκτός από τα µεγέθη των πόρων που θα χρησιµοποιηθούν ως Κ.Κ ο χρόνος ρευστοποίησης των απαιτήσεων, ο χρόνος εξόφλησης των υποχρεώσεων και η διακύµανση της παραγωγής- πωλήσεων της επένδυσης. Σελίδα 2

4 ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ Το κόστος επένδυσης ορίζεται ως το άθροισµα πάγιων επενδύσεων( σταθερό κόστος), το οποίο αφορά αγορά γηπέδων, εγκαταστάσεις, εξοπλισµό,, συν το κεφάλαιο κίνησης, δηλαδή το κόστος λειτουργίας της παραγωγικής διαδικασίας. Η πραγµατοποίηση ενός σχεδίου επένδυσης προϋποθέτει την ύπαρξη διαφόρων πηγών χρηµατοδότησης, οι σηµαντικότερες εκ των οποίων είναι: 1. Ίδια Κεφάλαια: περιλαµβάνουν µετοχικό κεφάλαιο µε κοινές ή προνοµιούχες µετοχές, αποθεµατικό από αδιανέµητα κέρδη,. 2. Ξένα Κεφάλαια: τραπεζικά ή οµολογιακά δάνεια από πιστωτικά ιδρύµατα όπως εµπορικές τράπεζες, ειδικές,.., πιστώσεις προµηθευτών, χρηµατιστηριακές εταιρίες, χρηµατοδοτική µίσθωση(leasing- δανεισµό του παραγωγικού ενεργητικού, π.χ εξοπλισµό) 3. Επιχορηγήσεις ηµοσίου: ποσά που διατίθενται από το κράτος ή από διεθνής οργανισµούς, χωρίς υποχρέωση επιστροφής ή πληρωµής τόκων. Τα δανειακά κεφάλαια των τραπεζών διατίθενται υπό όρους χρηµατοδότησης και αφορούν: 1. Το επιτόκιο δανεισµού 2. Το χρόνο προεξόφλησης του δανείου: χρονικό διάστηµα εντός του οποίου ο δανειζόµενος οφείλει νε επιστρέψει το δάνειο, συνήθως σε ισόποσες δόσεις (χρεολύσυα). Ανάλογα µε το χρόνο, διακρίνονται σε µακροπρόθεσµα( π.χ για την αγορά εξοπλισµού 8-10 έτη) και σε βραχυπρόθεσµα (π.χ κεφάλαια κίνησης που επιστρέφονται στο τέλος του έτους). 3. Περίοδος χάριτος, εάν υπάρχει: περίοδος στην οποία δεν υπάρχει υποχρέωση καταβολής χρεολυτικών δόσεων (2-3 έτη. Όταν αποπληρώνεται ένα δάνειο, τότε επιστρέφουµε στο δανειστή: Α) το κεφάλαιο που µας έδωσε (χρεολύσιο) Β) την αµοιβή του δανειστή (τόκος) Για την αποπληρωµή του δανείου ακολουθούνται 2 βασικοί τρόποι: I) Η περιοδική εξυπηρέτηση του χρέους, µε ίσες δόσεις χρεολυσίου, συν τη βαθµιαία µείωση του τόκου ( Σταθερό Χρεολύσιο) Ο τρόπος αυτός απαιτεί λιγότερο κόστος χρηµατοδότησης, αλλά µεγαλύτερη εξυπηρέτηση του χρέους κατά την έναρξη λειτουργίας. Μεθοδολογία: - Κατά τον τρόπο αυτό το χρεολύσιο είναι σταθερό και υπολογίζεται διαιρώντας το δάνειο µε τον χρόνο αποπληρωµής. - Ο τόκος υπολογίζεται πολ/ζοντας το αναπόσβεστο κεφάλαιο µε το επιτόκιο. - Το τοκοχρεολύσιο ισούται µε τον τόκο συν το χρεολύσιο II) Προοδευτική µέθοδος ( Γαλλική µέθοδος απόσβεσης) : πρόκειται για περιοδική εξυπηρέτηση του χρέους µε ίσες δόσεις τοκοχρεολυσίου ( Σταθερό τοκοχρεολύσιο). Ο τόπος αυτός απαιτεί µεγαλύτερο κόστος χρηµατοδότησης, αλλά είναι λιγότερο δύσκολος για ένα νέο επενδυτικό σχέδιο, αφού η αρχική εξυπηρέτηση του χρέους είναι µικρότερη. Σελίδα 3

5 Το τοκοχρεολύσιο διατηρείται σταθερό, καθώς στην αρχή της περιόδου αποπληρώνεται περισσότερος τόκος και λιγότερο κεφάλαιο και στο τέλος της περιόδου το αντίστροφο. Μεθοδολογία: - Υπολογίζω την τοκοχρεολυτική δόση D ως εξής: D= C i / 1-(1+i) -ν όπου: i: επιτόκιο C: άνειο ν: Χρόνος προεξόφλησης - Βρίσκω το χρεολύσιο Cγια κάθε έτος: C 1 =D(1+i) -ν, C 2 = C 1 (1+i), C 3 = C 2 (1+i),.. Σελίδα 4

6 ΚΟΣΤΟΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΙΑΦΟΡΩΝ Στις περισσότερες χώρες η επένδυση σε νέα παραγωγικά προγράµµατα απαιτεί εγχώριο και ξένο συνάλλαγµα. Κονδύλια σε τοπικό νόµισµα απαιτούνται για τις εγχώριες προµήθειες και ξένο συνάλλαγµα απαιτείται για τις εισαγωγές ξένων αγαθών και υπηρεσιών. Πριν γίνει εκτενής αναφορά στο κόστος συναλλαγµατικών διαφορών καλό είναι να γίνει αναφορά σε κάποιους βασικούς όρους. Συναλλαγµατική Ισοτιµία: είναι η τιµή ενός νοµίσµατος σε µονάδες κάποιου άλλου νοµίσµατος. Η ισοτιµία µπορεί να οριστεί είτε άµεσα είτε έµµεσα. Άµεσος τρόπος: δηλώνει τον αριθµό των εγχώριων µονάδων νοµίσµατος που µπορεί να αγοράσει µια µονάδα ξένου νοµίσµατος. Π.χ $1= 0,87 ή /$=0,87, δηλαδή ένα $ αγοράζει 0,87. Έµµεσος τρόπος: εκφράζει των αριθµό των µονάδων ξένου νοµίσµατος που µπορεί να αγοράσει µια µονάδα εγχώριου νοµίσµατος. Π.χ 1=$1,15 ή $/ =1,15. Υποτίµηση: µείωση της αξίας του νοµίσµατος σε σχέση µε άλλο νόµισµα. Στην περίπτωση αυτή το νόµισµα που υποτιµάται διολισθαίνει και γίνεται φθηνότερο. Π.χ αν η ισοτιµία $ και µεταβληθεί από 0,87 σε 0,90 τότε το υποτιµάται, γιατί τώρα το $ κοστίζει περισσότερο ή ένα αγοράζει λιγότερο ξένο νόµισµα. Μια υποτίµηση του εγχώριου νοµίσµατος κάνει τα ξένα προϊόντα ακριβότερα στην εγχώρια αγορά και τα εγχώρια προϊόντα φθηνότερα στο εξωτερικό. Ανατίµηση: αύξηση της αξίας του νοµίσµατος σε σχέση µε άλλο νόµισµα. Το νόµισµα που ανατιµάται γίνεται ισχυρότερο και ακριβότερο. Π.χ αν η ισοτιµία $ και µεταβληθεί από 0,87 σε 0,085, το ανατιµάται, γιατί τώρα το $ κοστίζει λιγότερο ή ένα αγοράζει περισσότερες µονάδες ξένου νοµίσµατος. Μια ανατίµηση του εγχώριου νοµίσµατος κάνει τα ξένα προϊόντα φθηνότερα στην εγχώρια αγορά και τα εγχώρια προϊόντα ακριβότερα στις ξένες αγορές. Κόστος Συναλλαγµατικών διαφορών: προκύπτει από τη διαφορά ισοτιµίας 2 νοµισµάτων, της χώρας προέλευσης των εισροών κατά τη διάρκεια λειτουργίας της επένδυσης και της χώρας προορισµού. Αν στη χώρα που πραγµατοποιείται η επένδυση (χώρα προορισµού), επικρατούν οικονοµικές συνθήκες που οδηγούν σε τάση υποτίµησης του νοµίσµατος, έναντι της χώρας από την οποία προέρχονται οι εισροές, τότε προκύπτει το κόστος συναλλαγµατικών διαφορών( γιατί τα ξένα προϊόντα γίνονται ακριβότερα στην εγχώρια αγορά) Το κόστος συν/κών διαφορών είναι καθοριστικό για τη βιωσιµότητα της επένδυσης, για αυτό και ο µελετητής πρέπει να λαµβάνει υπόψη του τις οικονοµικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα πραγµατοποίησης της επένδυσης και να κάνει πρόβλεψη για ενδεχόµενη αλλαγή της ισοτιµίας. Παράγοντες που προσδιορίζουν το κόστος συναλλαγµατικών διαφορών είναι το κόστος εισαγωγής των εισροών, οι χώρες από τις οποίες εισάγουµε, η συναλλαγµατική ισοτιµία και η διαφορά ισοτιµίας κατά τα 5 πρώτα έτη λειτουργίας. Σελίδα 5

7 Το κόστος συναλλαγµατικών διαφορών περιλαµβάνει: - Τους τόκους δανείων και τα χρεολύσια σε συνάλλαγµα - Την εισαγωγή πρώτων και βοηθητικών υλών και άλλων εισροών - Τους µισθούς ξένων εργαζοµένων - Την εισαγωγή τεχνολογίας,.. Παράδειγµα: ένα επενδυτικό πρόγραµµα προβλέπει δαπάνες για Α ύλες από το εξωτερικό. Έτος 1 ο : , 2 ο : , 3 ο : , 4 ο : , 5 ο : Η ισοτιµία και $ είναι $1= 1,2. Αν η εκτίµηση είναι ότι κατά τα 5 πρώτα έτη λειτουργίας η ισοτιµία µεταβάλλεται κατά 0,04 κάθε έτος υπέρ του $, ποιο το κόστος συναλλαγµατικών διαφορών? Λύση: Έτος 1 ο : *0,04= ο : *0,04= ο : *0,04=8.000,.. Σελίδα 6

8 VII. Προοπτικές- Βιωσιµότητα Επένδυσης Κάθε σχέδιο επένδυσης αποτελείται από 2 βασικά µεγέθη: Α) τις ωφέλειες (έσοδα) και Β) τα κόστη( έξοδα) Τα 2 αυτά µεγέθη αποτελούν τα βασικά στοιχεία, πάνω στα οποία στηρίζεται η ανάλυση και η αξιολόγηση µιας επένδυσης ως προς τις προοπτικές και τη βιωσιµότητα της. Ανάλυση Κύκλου Εργασιών Περιλαµβάνει τα έσοδα από τις πωλήσεις των προϊόντων (τιµή *ποσότητα) καθώς επίσης και από έσοδα από άλλες δραστηριότητες όπως η επιδότηση εξαγωγών, οι πιστωτικοί τόκοι, εξαγωγές τεχνολογίας,.επίσης πρέπει να προσδιορίζεται το ποσό εσόδων που προκύπτουν από την υποκατάσταση εισαγωγών. Συνολικό κόστος παραγωγής- κόστος πωληθέντων Το πόσο βιώσιµη είναι µια επένδυση, εξαρτάται κυρίως από το πόσο ανταγωνιστική είναι. Η ανταγωνιστικότητα αναφέρεται στην ποιότητα, την έγκαιρη παράδοση αγαθών, το δίκτυο διανοµής, τις πιστωτικές διευκολύνσεις,. Ο πιο καθοριστικός παράγοντας όµως της ανταγωνιστικότητας είναι η διάθεση των αγαθών, η οποία αποτελεί άµεση συνάρτηση του κόστους παραγωγής. Μια λανθασµένη εκτίµηση του κόστους παραγωγής κατά τον προϋπολογισµό του οδηγεί σε λανθασµένες προβλέψεις των πωλήσεων και κατά συνέπεια των αποτελεσµάτων, θέτοντας σε κίνδυνο τη βιωσιµότητα του σχεδίου επένδυσης. Το συνολικό κόστος (ετήσιες δαπάνες) είναι : Α. Λειτουργικές δαπάνες; απάνες προσωπικού (εργατικά, ηµεροµίσθια,..), Γ.Β.Ε (ενοίκια, γραφεία, ασφάλιστρα, φώς, θέρµανση,..) και λοιπές δαπάνες (ενέργεια, καύσιµα, ανταλλακτικά, ) Β. Χρηµατοοικονοµικές δαπάνες: τόκοι δανείων, χρεολύσια Γ. Φόρος εισοδήµατος: υπολογίζεται ως % του φορολογητέου εισοδήµατος (των προς φορολογία κερδών). Πρόσθετες εκταµιεύσεις κεφαλαίου: αφορούν κυρίως την αντικατάσταση του µηχανολογικού εξοπλισµού. Οι δαπάνες διακρίνονται ανάλογα µε το βαθµό µεταβλητότητας σε σταθερές δαπάνες, οι οποίες είναι ανεξάρτητες του ύψους παραγωγής ( ασφάλιστρα, φόροι, γενικά έξοδα, ) και σε µεταβλητές δαπάνες, οι οποίες είναι ανάλογες του µεγέθους παραγωγής(καύσιµα, ). Επίσης διακρίνονται σε εγχώριες και συναλλαγµατικές. Για την εκτίµηση του κόστους πωληθέντων πρέπει να λαµβάνονται υπόψη τα αποθέµατα αρχής και τέλους κάθε έτους ( Αποθέµατα αρχής + Αγορές περιόδου- Αποθέµατα τέλους). Τέλος, στο συνολικό κόστος θα πρέπει να συµπεριληφθούν και οι αποσβέσεις, οι οποίες επιβαρύνουν τη λειτουργία του σχεδίου επένδυσης καθώς αποτελούν το κόστος κτήσης των πάγιων στοιχείων που αναλώθηκαν σε συγκεκριµένη χρονική περίοδο. Σελίδα 7

9 Λογαριασµός εκµετάλλευσης & αποτελεσµάτων ( Κατάσταση Αποτελεσµάτων Χρήσης) Η Κ.Α.Χ είναι ο σπουδαιότερος πίνακας της χρηµατοοικονοµικής ανάλυσης του σχεδίου επένδυσης καθώς αποτελεί µια λογιστική κατάσταση στην οποία εµφανίζεται το αποτέλεσµα(κέρδος ή ζηµιά) της επένδυσης. Ουσιαστικά σε αυτόν τον λογαριασµό εµφανίζονται τα εξής: - Πρώτα οι πωλήσεις ( οι οποίες δηµιουργούνται από το ενεργητικό και το παθητικό του ισολογισµού) - απάνες: κόστος πωληθέντων( εργατικά, πρώτες ύλες, ) και άλλες λειτουργικές δαπάνες, όπως αποσβέσεις, έξοδα διάθεσης-πωλήσεων, έξοδα διοίκησης,. - Λειτουργικά κέρδη= Πωλήσεις απάνες - Χρηµατοοικονοµικές δαπάνες : τόκοι και φόροι - Αδιανέµητα Κέρδη= Λειτουργικά κέρδη- χρηµατοοικονοµικές δαπάνες- µερίσµατα κοινών µετοχών Από τον πίνακα εκµετάλλευσης και αποτελεσµάτων διαπιστώνουµε: 1. τη δυνατότητα αποπληρωµής δανείων 2. τα κέρδη που θα διανεµηθούν στους φορείς της επένδυσης 3. τα κέρδη που θα χρησιµοποιηθούν για αυτοχρηµατοδότηση Ταµειακές Ροές Α. Ταµειακές εισροές (προέλευση κεφαλαίου): έσοδα πωλήσεων, δάνεια, πιστώσεις προµηθευτών, επιχορηγήσεις, µετοχικό κεφάλαιο, Β. Ταµειακές εκροές ( χρήση κεφαλαίων): κόστος επένδυσης, λειτουργικό κόστος, φόροι, τόκοι, Καθαρή Ταµειακή Ροή (Πλεόνασµα) = Α-Β Το πλεόνασµα που θα δηµιουργηθεί, δείχνει τη δυνατότητα της επένδυσης να καλύψει τις υποχρεώσεις που θα προκύψουν από κεφάλαια χρηµατοδότησης, τόσο κατά την κατασκευαστική περίοδο όσο και κατά την περίοδο λειτουργίας. Ο µελετητής πρέπει να υπολογίσει τον είκτη Βιωσιµότητας.Β= Καθαρό Πλεόνασµα όσεις µεσοπρόθεσµων υποχρεώσεων Η Κατάσταση ταµειακών ροών είναι πολύ σηµαντική γιατί παρέχει πληροφορίες για θέµατα όπως η ρευστότητα, δηλαδή το αν υπάρχουν διαθέσιµα ώστε να πληρωθούν οι υποχρεώσεις, και η ποιότητα των κερδών. Η Κ.Τ.Ρ παρέχει πληροφορίες για ταµειακές ροές που προκύπτουν από λειτουργικές, χρηµατοοικονοµικές και επενδυτικές δραστηριότητες. Σελίδα 8

10 Οι λειτουργικές δραστηριότητες περιλαµβάνουν τις ταµειακές συνέπειες λογιστικών γεγονότων οι οποίες είναι καθοριστικές των κατεξοχήν λειτουργικών αποτελεσµάτων µιας επιχείρησης, όπως οι εισπράξεις από πωλήσεις προϊόντων και παροχές υπηρεσιών και οι πληρωµές εξόδων τα οποία είναι απαραίτητα για την παραγωγή και πώληση των προϊόντων και υπηρεσιών. Παραδείγµατα εισροών και εκροών από λειτουργικές δραστηριότητες είναι τα ακόλουθα: Εισροές Εκροές Εισπράξεις από πελάτες. Πληρωµές προµηθευτών Εισπράξεις τόκων. Πληρωµές εργαζοµένων Εισπράξεις µερισµάτων. Πληρωµές τόκων Επιστροφές φόρων. Πληρωµές φόρων Επιστροφές προµηθευτών. Προπληρωµές εξόδων Εισπράξεις εσόδων εποµένων Πληρωµές χρηµατοοικονοµικών χρήσεων µισθώσεων Εισπράξεις αποζηµιώσεων από Πληρωµές αποζηµιώσεων και ασφαλιστικές εταιρείες προστίµων Οι επενδυτικές δραστηριότητες περιλαµβάνουν τις ταµειακές συνέπειες λογιστικών γεγονότων τα οποία έχουν σχέση µε την αγορά και πώληση παγίων, συµµετοχών σε άλλες επιχειρήσεις και χρεογράφων, καθώς επίσης τη χορήγηση δανείων και την είσπραξη χρεολυσίων. Παραδείγµατα ροών οι οποίες προκύπτουν από επενδυτικές δραστηριότητες είναι τα ακόλουθα: Εισροές Εκροές Εισπράξεις από πωλήσεις παγίων Πληρωµές για αγορές παγίων Εισπράξεις από πωλήσεις Πληρωµές για αγορές συµµετοχών, συµµετοχών, χρεογράφων χρεογράφων & άλλων Εισπράξεις χρεολυσίων Χορηγήσεις δανείων. χορηγηθέντων δανείων. Αποζηµιώσεις ασφαλιστικών Πληρωµές τόκων εταιρειών για καταστραφέντα πάγια. Προκαταβολές για αγορές παγίων Οι χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες περιλαµβάνουν τις ταµειακές συνέπειες λογιστικών γεγονότων σχετικών µε την έκδοση µετοχών ή το δανεισµό µιας επιχείρησης, την πληρωµή µερισµάτων και την εξόφληση δανεισθέντων ποσών. Παραδείγµατα ροών οι οποίες προκύπτουν από τις χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες είναι τα ακόλουθα: Εισροές Εκροές Εισπράξεις από εκδόσεις µετοχών Πληρωµές για αγορές µετοχών της επιχ Εισπράξεις από τραπεζικά δάνεια Πληρωµές χρεολυσίων τραπεζικών ανείων Πληρωµές µερισµάτων Σελίδα 9

11 Προβλεπόµενος Ισολογισµός Είναι η λογιστική κατάσταση που εµφανίζει την περιουσιακή κατάσταση της επένδυσης σε δεδοµένη στιγµή. Ειδικότερα παρουσιάζει τα εξής: Α. Ενεργητικό: τον τρόπο µε τον οποίο χρησιµοποιούνται τα κεφάλαια, δηλαδή τα περιουσιακά στοιχεία και τους πόρους που έχει στην κατοχή της η επιχείρηση, για την προώθηση της δραστηριότητά της και από τους οποίους αναµένεται να εισρεύσουν οφέλη Β. Παθητικό: τις πηγές από τις οποίες αντλεί η επιχείρηση τα κεφάλαια, δηλαδή τις πηγές χρηµατοδότησης. ( Ίδια Κεφάλαια + Ξένα Κεφάλαια) Σελίδα 10

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ III ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ Γενικά Προϋπολογισµός επενδύσεων: είναι η µέθοδος που χρησιµοποιείται για την εκτίµηση, σύγκριση και επιλογή επενδυτικών προγραµµάτων, ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη µακροπρόθεσµη οικονοµική απόδοση. Ασχολείται κυρίως µε την αιτιολόγηση των κεφαλαιουχικών δαπανών. Μια επιχείρηση έχει 2 ειδών δαπάνες: 1. Τρέχουσες: είναι βραχυπρόθεσµες και αποσβένονται εξ ολοκλήρου τον ίδιο χρόνο που προκύπτουν. ( ηµεροµίσθια, µισθοί, κόστος πρώτων υλών, διοικητικά έξοδα,.) 2. Κεφαλαιουχικές: είναι µακροπρόθεσµες και αποσβένονται( δηλαδή η αξία τους µειώνεται βαθµιαία) σε µια σειρά ετών, σύµφωνα µε τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήµατος. Τα είδη αυτών των δαπανών είναι: i. Νέα µηχανήµατα και εξοπλισµός για νέους σκοπούς ii. iii. Αντικατάσταση υπαρχόντων µηχανηµάτων Άλλες κεφαλαιουχικές δαπάνες, όπως αγορά γης, επέκταση κτιρίων, αγορά δικαιωµάτων ευρεσιτεχνίας, Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες επηρεάζουν για µεγάλο χρονικό διάστηµα τη λειτουργία της επιχείρησης. Οι αποφάσεις που αφορούν σε επενδύσεις παγίου κεφαλαίου είναι σηµαντικές γιατί: - Τα αποτελέσµατα( κέρδη) αυτών των επενδύσεων φαίνονται µακροπρόθεσµα - Το κεφάλαιο που απαιτείται για την πραγµατοποίηση της επένδυσης πρέπει να καταβληθεί αµέσως. Πριν ληφθεί η οριστική απόφαση για το ποια επένδυση θα συµπεριληφθεί στον προϋπολογισµό επενδύσεων παγίου κεφαλαίου, προηγείται η αξιολόγηση των εναλλακτικών επενδυτικών σχεδίων, ώστε να επιλεγεί το αποδοτικότερο. Η αξιολόγηση των επενδύσεων συνίσταται στη µετατροπή των χρηµατικών ροών (δαπανών- εσόδων), σε κριτήρια(δείκτες) οικονοµικής αξίας που δείχνουν το αποτέλεσµα µιας επένδυσης. Αφορά, τόσο τον προσδιορισµό της αποδοτικότητας, όσο και του άριστου ύψους προϋπολογισµού των δαπανών παγίων στοιχείων, που συµβάλλει στη µεγιστοποίηση της συνολικής απόδοσης. Ανάλογα µε το από ποιά άποψη γίνεται η αξιολόγηση επενδύσεων, διακρίνουµε 2 είδη: Α. Ιδιωτική αξιολόγηση: γίνεται σε επίπεδο επιχείρησης, αλλιώς αναφέρεται ως χρηµατική αξιολόγηση που στηρίζεται στις ταµειακές ροές µε βάση τις τιµές αγοράς. Β. Κοινωνική αξιολόγηση: γίνεται σε επίπεδο εθνικής οικονοµίας ή κοινωνικού συνόλου, όπου αξιολογείται το αν οι σπάνιοι πόροι που θα διατεθούν στο σχέδιο επένδυσης, θα χρησιµοποιηθούν κατά τρόπο ωφέλιµο για το κοινωνικό σύνολο και ποιες θα είναι οι κοινωνικές επιπτώσεις (π.χ στην κατανάλωση ή την αποταµίευση του εισοδήµατος,.) Σελίδα 11

13 Κατά την εκπόνηση οικονοµοτεχνικής µελέτης µπορεί αν έχουµε ένα ή περισσότερα επενδυτικά σχέδια. Με βάση το κριτήριο του αν η υλοποίηση του ενός επηρεάζει/ αποκλείει την υλοποίηση του άλλου, διακρίνονται σε: 1. Οικονοµικά ανεξάρτητες επενδύσεις: η πραγµατοποίηση της µιας δεν αποκλείει το να πραγµατοποιηθεί η άλλη, γιατί καθεµιά επιτελεί διαφορετικό έργο. 2. Οικονοµικά αµοιβαία αποκλειόµενες επενδύσεις: η πραγµατοποίηση της µιας αποκλείει την πραγµατοποίηση της άλλης, γιατί επιτελούν εναλλακτικές επιλογές που επιτελούν το ίδιο έργο. Ιδιωτική Αξιολόγηση Σκοποί: ιερεύνηση της σχέσης µεταξύ απόδοσης( κέρδους) και του επενδυµένου κεφαλαίου Έλεγχος του βαθµού αξιοπιστίας της αποδοτικότητας του σχεδίου επένδυσης Για την αξιολόγηση του σχεδίου απαιτείται ο ποσοτικός προσδιορισµός των εξής µεγεθών: 1. Κόστος επένδυσης: εκροή χρηµατικών µέσων. Καλύπτεται από ίδια και ξένα κεφάλαια. 2. Καθαρό κέρδος: εισροή χρηµατικών µέσων, δηλαδή κέρδος προ αποσβέσεων και µετά φόρων, χρησιµοποιείται για τον υπολογισµό της αποδοτικότητας των Ιδίων κεφαλαίων. ( προσθέτω και τους τόκους για να βρω την απόδοση των συνολικών κεφαλαίων. 3. Ύψος επιτοκίου: ισούται µε το κόστος κεφαλαίου, όταν τα κεφάλαια αντλούνται από τη χρηµαταγορά ( δηλαδή αγορά χρηµατοπιστωτικών προϊόντων µε λήξη µικρότερη ή ίση του ενός έτους)- (όταν αυξάνεται το επιτόκιο=> αυξάνεται και η απόδοση της επένδυσης). 4. Ύψος ετήσιας απόσβεση: επηρεάζει τα καθαρά κέρδη χρήσης, µέσω της φορολογίας, γιατί οι τακτικές αποσβέσεις είναι φορολογήσιµες δαπάνες. Όταν για την αξιολόγηση λαµβάνουµε την αρχική αξία της επένδυσης => υπολογίζουµε τα Καθαρά Κέρδη προ αποσβέσεων και µετά φόρων, ενώ όταν λαµβάνουµε την αναπόσβεστη αξία=> υπολογίζουµε τα Καθαρά Κέρδη µετά αποσβέσεων και φόρων. Μέθοδοι ιδιωτικής αξιολόγησης επενδυτικών σχεδίων Όπως αναφέρθηκε παραπάνω οι µέθοδοι αξιολόγησης επενδύσεων αφορούν στη µετατροπή της χρηµατικής ροής τους σε κριτήρια οικονοµικής αξίας( µέτρα αποδοτικότητας) που δείχνουν το επιθυµητό οικονοµικό αποτέλεσµα. Αφού εκτιµηθούν οι χρηµατοροές, δηλαδή οι δαπάνες( έξοδα) και οι ωφέλειες (έσοδα) που αναµένεται να προκύψουν, χρησιµοποιούνται στην αξιολόγηση των προγραµµάτων επένδυσης. Σελίδα 12

14 Οι µέθοδοι αξιολόγησης διακρίνονται σε: Απλές µέθοδοι αξιολόγησης( ατελή κριτήρια): Α. µέθοδος χρόνου επανείσπραξης της αρχικής επένδυσης Β. µέθοδος ποσοστού απόδοσης επί της λογιστικής αξίας της επένδυσης Μέθοδοι προεξόφλησης ταµειακών ροών( κριτήρια µε αναγωγή) Α. µέθοδος Καθαρής Παρούσας Αξίας Β. µέθοδος εσωτερικού συντελεστή απόδοσης Γ. λόγος οφέλους/ κόστους Βασική προϋπόθεση των παραπάνω κριτηρίων είναι ότι ο κίνδυνος ή η αβεβαιότητα δεν είναι σηµαντικό πρόβληµα για όσους παίρνουν αποφάσεις. 1. Μέθοδος του χρόνου επανείσπραξης της αρχικής επένδυσης ιαφορετικά αναφέρεται και ως περίοδος επανάκτησης ή αποπληρωµής του κεφαλαίου( payback period) Ορίζεται ως το πλήθος των ετών ώστε να ανακτηθεί το αρχικό ύψος της επένδυσης, δηλαδή οι καθαρές εισπράξεις ( Κ.Τ.Ρ µετά φόρων0 να καλύψουν το κόστος της επένδυσης. α. Προσδιορισµός του χρόνου επανείσπραξης( Χ.Ε) i. Όταν οι ετήσιες καθαρές εισπράξεις είναι σταθερές για κάθε έτος, οπότε: Χρόνος επανείσπραξης= Κόστος επένδυσης ή Κόστος επένδυσης, όπου Ετήσιες καθαρές εισπράξεις Καθαρά κέρδη - Ετήσια Καθαρά κέρδη= καθαρά κέρδη και αποσβέσεις - Ετήσιες καθαρές εισπράξεις= Σωρευµένο υπόλοιπο κερδών ii. Όταν οι ετήσιες καθαρές εισπράξεις είναι δεν σταθερές για κάθε έτος, οπότε: Ο χρόνος επανείσπραξης υπολογίζεται τµηµατικά ανά έτος µέχρις ότου οι καθαρές ετήσιες εισπράξεις να καλύψουν το κόστος επένδυσης. β. Αξιολόγηση των επενδύσεων υπάρχουν 2 παραλλαγές αυτής της µεθόδου: i. Μέθοδος του χρόνου επανείσπραξης µε προκαθορισµένο χρόνο επανείσπραξης - Για οικονοµικά ανεξάρτητες επενδύσεις: συµπεριλαµβάνονται αυτές που έχουν Χ. Ε µικρότερο του προκαθορισµένου. - Για αµοιβαία αποκλειόµενες επενδύσεις: συµπεριλαµβάνεται αυτή µε το µικρότερο Χ.Ε από όλες, εφόσον αυτός είναι µικρότερος του προκαθορισµένου. Πλεονεκτήµατα της µεθόδου Είναι εύχρηστη και κατανοητή καθώς δεν απαιτεί πολλούς υπολογισµούς Περιορίζεται ο επιχειρηµατικός κίνδυνος, καθώς αγνοεί τις καθαρές εισπράξεις µετά τον Χ.Ε γιατί είναι αβέβαιες. είχνει πόσο γρήγορα θα ανακτήσει το επενδυµένο κεφάλαιο η επιχείρηση και έτσι είναι χρήσιµη σε περιόδους ταµειακής στενότητας και έλλειψης πιστοληπτικής ικανότητας για δανεισµό. Σελίδα 13

15 Μειονεκτήµατα της µεθόδου ε λαµβάνει υπόψη την εισροή µετρητών µετά την περίοδο επανείσπραξης αλλά στρέφεται µόνο στο γρήγορο και σίγουρο κέρδος. εν εκτιµά την αποδοτικότητα του επενδυµένου κεφαλαίου αλλά την ικανότητα αποπληρωµής. ε λαµβάνει υπόψη τη διαχρονική αξία του χρήµατος Συνήθως, το κριτήριο αυτό δεν χρησιµοποιείται µόνο του για την αξιολόγηση επενδύσεων, αλλά επικουρικά µε τη βοήθεια άλλων. 2. Μέθοδος του Μέσου Ετήσιου Ποσοστού Απόδοσης Είναι ίσως η αρχαιότερη µέθοδος αξιολόγησης που χρησιµοποιείται στον επιχειρηµατικό κόσµο. α. Προσδιορισµός του µέσου ετήσιου ποσοστού απόδοσης( Μ.Ε.Π.Α) Υπολογίζεται η απόδοση ως µέσο ετήσιο ποσοστό απόδοσης επί τις εκατό(%), του κέρδους προς την αρχική επένδυση, ή προς τα ίδια κεφάλαια ή προς τον µέσο ετήσιο κύκλο εργασιών( καθαρές πωλήσεις). Πριν τον υπολογισµό του Μ.Ε.Π.Α κρίνεται απαραίτητο να διευκρινιστούν τα παρακάτω µεγέθη: Μικτά Κέρδη= Έσοδα πωλήσεων- Κόστος παραγωγής και έξοδα πωλήσεων Καθαρά Κέρδη= Κέρδη χρήσης προ αποσβέσεων και µετά φόρων Ίδια Κεφάλαια= Μετοχικό κεφάλαιο+ Αποθεµατικά+ Αδιανέµητα κέρδη Κόστος επένδυσης= Ίδια κεφάλαια+ Ξένα( ανειακά) κεφάλαια Κύκλος εργασιών= Έσοδα πωλήσεων+ Έσοδα άλλων δραστηριοτήτων Η απόδοση βάσει των παραπάνω ορισµών αναφέρεται στις εξής περιπτώσεις: i. Μ.Ε.Π.Α επί της αρχικής επένδυσης (συνολικού κεφαλαίου) Μ.Ε.Π.Α= Μ.Ε.Κ.Κ+ Μ.Ε.Τ..Κ x 100 όπου: Ι.Κ+ Ξ.Κ Μ.Ε.Π.Α: µέσο ετήσιο ποσοστό απόδοσης Μ.Ε.Κ.Κ: µέσα ετήσια καθαρά κέρδη Μ.Ε.Τ..Κ: µέσοι ετήσιοι τόκοι δανειακών κεφαλαίων Ι.Κ: ίδια κεφάλαια Ξ.Κ: ξένα κεφάλαια ii. Μ.Ε.Π.Α επί των Ι.Κ Μ.Ε.Π.Α= Μ.Ε.Κ.Κ x 100 Ι.Κ iii. Μ.Ε.Π.Α επί του κύκλου εργασιών (εσόδων πωλήσεων) Μ.Ε.Π.Α= Μ.Ε.Μ.Κ x 100, όπου: Μ.Ε.Κ.Ε Σελίδα 14

16 Μ.Ε.Μ.Κ: Μέσα ετήσια µικτά κέρδη Μ.Ε.Κ.Ε : Μέσος ετήσιος κύκλος εργασιών Παρατηρήσεις: Σε περίπτωση που τα Ι.Κ ή τα.κ ή το συνολικό επενδυµένο κεφάλαιο( Ι.Κ+.Κ) αλλάζουν από έτος σε έτος, τότε στους τύπους χρησιµοποιούµε το µέσο όρο αυτών. Αντί των Μ.Ε.Μ.Κ στην περίπτωση (iii) µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε και τα Μέσα ετήσια καθαρά κέρδη εκµετάλλευσης. Εκτός από το Μ.Ε.Π.Α µπορούµε να προσδιορίσουµε και το Ε.Π.Α(Ετήσιο Ποσοστό Απόδοσης), χρησιµοποιώντας τα ποσά του προϋπολογισµού κάθε έτους και όχι το µέσο όρο αυτών. Σ αυτή την περίπτωση έχουµε τον Απλό Συντελεστή Απόδοσης Κεφαλαίου ή R.O.I(Return on Investment). β. Αξιολόγηση των επενδύσεων i. Με βάση το Μ.Ε.Π.Α επί της συνολικής επένδυσης, ισχύουν τα εξής: - Για οικονοµικά ανεξάρτητες επενδύσεις: συµπεριλαµβάνονται στον προϋπολογισµό επενδύσεων αυτές που έχουν Μ.Ε.Π.Α > Επιτόκιο( κόστος κεφαλαίου) - Για αµοιβαία αποκλειόµενες επενδύσεις: συµπεριλαµβάνεται αυτή µε το µεγαλύτερο Μ.Ε.Π.Α, εφόσον Μ.Ε.Π.Α > Ε. ii.με βάση το Μ.Ε.Π.Α επί των Ι.Κ, ισχύει ότι: - Για οικονοµικά ανεξάρτητες επενδύσεις: συµπεριλαµβάνονται αυτές των οποίων το Μ.Ε.Π.Α > Απόδοση εναλλακτικών επενδύσεων, µε την προϋπόθεση ότι το Μ.Ε.Π.Α είναι µεγαλύτερο από την ελάχιστη απόδοση που θεωρεί η επιχείρηση ότι είναι συµφέρουσα η επένδυση. - Για αµοιβαία αποκλειόµενες επενδύσεις: συµπεριλαµβάνεται αυτή µε το µεγαλύτερο Μ.Ε.Π.Α, εφόσον αυτό υπερβαίνει τόσο την απόδοση εναλλακτικών επενδύσεων, όσο και την ελάχιστη απόδοση που ορίζεται. iii. Με βάση το Μ.Ε.Π.Α επί του κύκλου εργασιών, ισχύουν τα εξής: - Για οικονοµικά ανεξάρτητες επενδύσεις: συµπεριλαµβάνονται αυτές µε υψηλότερο Μ.Ε.Π.Α, εφόσον καλύπτουν άνετα τα λειτουργικά και λοιπά έξοδα. - Για αµοιβαία αποκλειόµενες επενδύσεις: συµπεριλαµβάνεται αυτή µε το υψηλότερο Μ.Ε.Π.Α, εφόσον καλύπτει άνετα τα λειτουργικά και λοιπά έξοδα Μειονεκτήµατα της µεθόδου ε λαµβάνει υπόψη τη διαχρονική αξία του χρήµατος Χρησιµοποιεί τα λογιστικά έσοδα( αναµενόµενα κέρδη) και όχι τις καθαρές ταµειακές ροές. Αγνοεί την απόσβεση( εξυπηρέτηση χρέους) ως πηγή ταµειακής εισροής, η οποία µπορεί να επανεπενδυθεί µειώνοντας το ύψος της αρχικής επένδυσης, µε αποτέλεσµα να υποτιµάται η χρηµατοοικονοµική απόδοση της επένδυσης. Σελίδα 15

17 3. Μέθοδος της Καθαρής Παρούσας Αξίας(προεξόφλησης)-Κ.Π.Α Μελλοντική αξία ποσού(fv): αναφέρεται στη συσσώρευση ενός χρηµατικού ποσού και στην εύρεση της αξίας του σε µια µελλοντική χρονική στιγµή. Π.χ αν καταθέσω στην τράπεζα 1000 µε επιτόκιο 5% η µελλοντική αξία µετά από 3 n 3 έτη θα είναι: FV = PV (1 + i) FV = 1000( ) = 1.157, 6 Παρούσα αξία ποσού(pv): η συγκεκριµένη αξία ενός µελλοντικού ποσού. Ουσιαστικά, η έννοια της Π.Α απαντά στην ερώτηση: Εάν µια επένδυση υπόσχεται να δώσει ένα µελλοντικό ποσό(fv) µετά από n έτη, τι ποσό θα πρέπει να επενδυθεί σήµερα εάν η απαιτούµενη απόδοση είναι i ; FV PV= (1 + i) n 1 Ο συντελεστής ονοµάζεται συντελεστής προεξόφλησης ( προεξοφλεί ποσά, (1 + i) n δηλαδή ανάγει τα µελλοντικά ποσά σε παρούσες αξίες). Παρούσα Αξία Άνισων Χρηµατορροών: n A1 A2 An At PV= = 2 n, όπου: t 1 + i (1 + i) (1 + i) (1 + i) A 1, A 2,., A n οι ετήσιες ταµειακές ροές. Η παρούσα αξία είναι πολύ σηµαντική γιατί παρέχει µια βάση για να συγκριθεί η αποδοτικότητα διαφόρων προγραµµάτων ή επενδύσεων σε µια χρονική περίοδο. Κατά συνέπεια, θα µπορούσαµε να πούµε ότι είναι η τρέχουσα αξία των µελλοντικών ροών (εισροών-εκροών). Για να υπολογιστεί η παρούσα αξία, πρέπει να καθοριστεί ένα επιτόκιο προεξόφλησης(ή επιτόκιο κεφαλαιοποίησης), το οποίο λαµβάνει υπόψη τον κίνδυνο που εµπεριέχει κάθε πρόγραµµα ή επένδυση. Το προεξοφλητικό επιτόκιο, υπό συνθήκες βεβαιότητας, ισούται µε το πραγµατικό επιτόκιο για µακροπρόθεσµα δάνεια της κεφαλαιαγοράς(ως το ελάχιστο επιτρεπτό), ή µε το επιτόκιο(κόστος κεφαλαίου) που καταβάλλεται από τον δανειζόµενο. Ωστόσο, σε περιπτώσεις πρόσθετων κινδύνων, στο επιτόκιο αυτό προστίθεται και το «περιθώριο ρίσκου», δηλαδή και ένα άλλο ποσοστό που αυξάνει το κόστος κεφαλαίου. Αυτό γίνεται προκειµένου να υπάρχει ένα περιθώριο ασφαλείας που να καλύπτει τους διάφορους κινδύνους για τον επενδυτή. Ουσιαστικά, το επιτόκιο προεξόφλησης πρέπει να είναι το ελάχιστο ποσοστό απόδοσης, κάτω από το οποίο ο επενδυτής θα πρέπει να θεωρεί ότι δεν πρέπει να επενδύσει. Παρατήρηση: Υψηλός κίνδυνος σηµαίνει υψηλό προεξοφλητικό επιτόκιο και το αντίστροφο. Επίσης, το προεξοφλητικό επιτόκιο επηρεάζεται από τη διάρκεια των επενδυτικών προγραµµάτων. Ο κίνδυνος µπορεί να µειωθεί λόγω ευνοϊκότερων εξελίξεων εξαιτίας προοπτικής µείωσης του πληθωρισµού και των επιτοκίων ή επειδή οι οικονοµικές συνθήκες είναι t= 1 Σελίδα 16

18 λιγότερο αβέβαιες. Καθώς µειώνεται ο κίνδυνος, µειώνεται το προεξοφλητικό επιτόκιο και αυξάνεται η Π.Α. Α. Έννοια της µεθόδου Κατά τη µέθοδο της Κ.Π.Α λαµβάνεται υπόψη η βασική οικονοµική αρχή σύµφωνα µε την οποία ένα χρηµατικό ποσό στο παρόν αξίζει περισσότερο στο παρόν από ότι αν ληφθεί µετά από ένα χρόνο, γιατί µειώνεται η αγοραστική αξία του χρήµατος. Αυτό οφείλεται στους εξής λόγους: 1. στον πληθωρισµό ( τάση για άνοδο των τιµών) 2. στον κίνδυνο, δηλαδή την αβεβαιότητα για το µέλλον 3. στη ρευστότητα, που προτιµούν οι επενδυτές, καθώς προτιµούν να έχουν στα χέρια τους µετρητά για τις απρόβλεπτες ανάγκες και απαιτήσεις, παρά να δεσµεύουν κεφάλαια σε στοιχεία που θα τους αποφέρουν κέρδος στο µέλλον, Β. Προσδιορισµός Κ.Π.Α Η Κ.Π.Α ενός επενδυτικού προγράµµατος ορίζεται ως η διαφορά µεταξύ της Π.Α των προσδοκώµενων καθαρών κερδών(εισροές-εκροές) και της απαιτούµενης αρχικής δαπάνης για την πραγµατοποίηση της επένδυσης. Οι Π.Α προεξοφλούνται µε βάση το επιτόκιο προεξόφλησης, το οποίο όπως προαναφέρθηκε είναι ανάλογο του επιχειρηµατικού κινδύνου. Έτσι, η Π.Α εκφράζει τις ροές του σχεδίου στην παρούσα αξία τους, δηλαδή τη στιγµή που ο επενδυτής παίρνει την απόφαση. Η µαθηµατική διατύπωση της Κ.Π.Α έχει ως εξής: n A1 A2 An Υ At Κ. Π. Α = n t t 1 i (1 i) (1 i) (1 i) Κ = Κ, όπου: t= 1 (1 + i) Κ.Π.Α: Καθαρή παρούσα αξία A 1, A 2,., A n : Ετήσια καθαρά κέρδη προ αποσβέσεων και µετά φόρων i : προεξοφλητικό επιτόκιο n: αναµενόµενη διάρκεια ζωής της επένδυσης Κ: αρχική δαπάνη 1 : συντελεστής προεξόφλησης (1 + i) n t: δείκτης που αναφέρεται στο συγκεκριµένο χρόνο Σ: άθροισµα Κ.Π.Α Υ: υπολειµµατική αξία( ποσό που µπορεί να εισπραχθεί από την πώληση παγίων µετά τη λήξη της διάρκειας ζωής της επένδυσης) Στάδια για τον υπολογισµό της Κ.Π.Α 1. Καταγράφονται οι ταµειακές εισροές(έσοδα) και εκροές(έξοδα) και υπολογίζεται η καθαρή ταµειακή ροή. 2. Υπολογίζεται ο συντελεστής προεξόφλησης µε βάση το επιτόκιο που έχει επιλεγεί 3. Υπολογίζεται η Κ.Π.Α ( Κ.Τ.Ρ * Συντελεστή προεξόφλησης). Σελίδα 17

19 Γ. Αξιολόγηση Επενδύσεων Το κριτήριο µε βάση το οποίο µια επένδυση θεωρείται οικονοµικά βιώσιµη ή όχι είναι το πρόσηµο της Κ.Π.Α και αυτό γιατί η Κ.Π.Α αντανακλά το µέγεθος των κερδών της επιχείρησης, τα οποία προεξοφλούνται. Άρα διακρίνουµε τις εξής περιπτωσεις: Για Κ.Π.Α >0, η επένδυση είναι συµφέρουσα Για Κ.Π.Α <0, η επένδυση απορρίπτεται Για Κ.Π.Α =0, η επένδυση είναι αποδεκτή εφόσον δεν υπάρχει καλύτερη εναλλακτική. Σε περίπτωση που η επιχείρηση έχει να επιλέξει µεταξύ περισσοτέρων επενδύσεων: Α. Για οικονοµικά ανεξάρτητες επενδύσεις: συµπεριλαµβάνονται αυτές των οποίων η Κ.Π.Α >0. Β. Για αµοιβαία αποκλειόµενες: συµπεριλαµβάνεται η επένδυση µε τη µεγαλύτερη Κ.Π.Α, µε την προϋπόθεση ότι Κ.Π.Α >0. Πλεονεκτήµατα της µεθόδου Λαµβάνει υπόψη τη διαχρονική αξία του χρήµατος, η οποία αντανακλάται στο επιτόκιο προεξόφλησης. Θεωρητικά, είναι ο καλύτερος δείκτης της πραγµατικής αξίας ενός επενδυτικού σχεδίου, γιατί µετατρέπει τις µελλοντικές ροές αξιών του σχεδίου σε παρούσες αξίες. Η Κ.Π.Α υπολογίζει ολόκληρη τη διάρκεια ζωής του σχεδίου και το χρονοπρόγραµµα των ταµειακών ροών, σε αντίθεση µε άλλες µεθόδους, όπως το Μ.Ε.Π.Α. Μειονεκτήµατα της µεθόδου Θεωρεί ότι µπορούν να προβλεφθούν µε ακρίβεια οι Τ.Ρ των µελλοντικών ετών ενώ στην πραγµατικότητα, όσο πιο αποµακρυσµένη είναι η χρονική στιγµή, τόσο πιο δύσκολα εκτιµώνται οι µελλοντικές Τ.Ρ. Το επιτόκιο προεξόφλησης θεωρείται σταθερό, κάτι που ίσως να µην είναι ρεαλιστικό(µπορεί να αλλάζει από έτος σε έτος). Κάποιος θα µπορούσε να αντιτείνει πως αυτό µπορεί να λυθεί αν προβλεφθούν τα µελλοντικά επιτόκια και προεξοφληθούν στη συνέχεια οι µελλοντικές Τ.Ρ. Και πάλι όµως, η πρόβλεψη του επιτοκίου είναι αβέβαιη. 4. Μέθοδος του εσωτερικού συντελεστή απόδοσης ή εσωτερικής απόδοσης (Ε.Σ.Α- IRR(Internal rate of return)) Α. Έννοια της µεθόδου Ο Ε.Σ.Α είναι η τιµή του συντελεστή προεξόφλησης, ο οποίος εξισώνει την Π.Α των προσδοκώµενων ετήσιων καθαρών κερδών(προ αποσβέσεων και µετά φόρων) ενός σχεδίου, µε την απαιτούµενη αρχική δαπάνη για την πραγµατοποίηση του σχεδίου. Ουσιαστικά, είναι ο συντελεστής προεξόφλησης που µηδενίζει την Κ.Π.Α ( εάν η υπολειµµατική αξία είναι µηδενική). Η µαθηµατική σχέση από την οποία προκύπτει ο Ε.Σ.Α είναι: n A1 A2 An Υ At Κ = Κ = n t Κ Π Α =, t 1 + i (1 + i) (1 + i) (1 + i) t= 1 (1 + i) ( αν το Υ=0) Το έτος 0 αφορά τις αρχικές δαπάνες, ενώ τα έτη 1,.,n τις χρηµατικές ροές που εισπράττονται στο τέλος κάθε έτους. Σελίδα 18

20 Β. Προσδιορισµός του εσωτερικού συντελεστή απόδοσης Η διαδικασία υπολογισµού του Ε.Σ.Α είναι περίπου η ίδια µε αυτή της Κ.Π.Α. Χρησιµοποιείται το ίδιο είδος πινάκων και αντί των προεξοφληµένων Τ.Ρ µε προκαθορισµένο επιτόκιο, πρέπει να δοκιµάζονται διάφορα επιτόκια(συνήθως χρησιµοποιούνται 3 επιτόκια, χαµηλό, µεσαίο, υψηλό), µέχρι η Κ.Π.Α νε είναι 0. Ο Ε.Σ.Α είναι ένα µέτρο απόδοσης του κεφαλαίου της επένδυσης που συγκρίνεται µε το επιτόκιο της αγοράς ( το οποίο επιλέγεται από την επιχείρηση σύµφωνα µε το κόστος χρηµατοδότησης και το βαθµό κινδύνου της επένδυσης). Ουσιαστικά αντανακλά το υψηλότερο επιτόκιο δανεισµού που µπορεί να αντέξει η επιχείρηση, χωρίς να κινδυνεύει να χάσει τα κεφάλαιά του ο επενδυτής, ακόµα και αν υποτεθεί ότι ολόκληρη η επένδυση θα καλυφθεί µε δάνεια. Η συνάρτηση της Κ.Π.Α είναι φθίνουσα καθώς αυξάνεται η τιµή του επιτοκίου προεξόφλησης και τέµνει τον οριζόντιο άξονα σε ένα σηµείο, το r. Το σηµείο αυτό είναι ο Ε.Σ.Α, δηλαδή η τιµή του επιτοκίου προεξόφλησης για την οποία Κ.Π.Α=0. Μεθοδολογία υπολογισµού του Ε.Σ.Α 1. ηµιουργώ τον πίνακα των Κ.Τ.Ρ 2. Χρησιµοποιώ εναλλακτικά επιτόκια, µε βάση τα οποία υπολογίζω τους συντελεστές προεξόφλησης. 3. Υπολογίζω την Π.Α των ετήσιων Κ.Τ.Ρ µε βάση το επιτόκιο που επιλέγω. 4. Συγκρίνω την Π.Α µε την αρχική δαπάνη του έργου. Αν η Κ.Π.Α >0(δηλαδή Π.Α> αρχική δαπάνη) εφαρµόζω υψηλότερο επιτόκιο και επαναλαµβάνω την ίδια διαδικασία, ενώ αν Κ.Π.Α>0, εφαρµόζω χαµηλότερο επιτόκιο. Εάν αρχικά Κ.Π.Α >0 και εφαρµόζοντας υψηλότερο επιτόκιο η Κ.Π.Α γίνει αρνητική, τότε ο Ε.Σ.Α είναι µεταξύ του αρχικού και του υψηλότερου επιτοκίου. Αν, αντίθετα σ αυτό το υψηλότερο επιτόκιο η Κ.Π.Α γίνει ακόµα πιο θετική, τότε αυξάνω και άλλο το επιτόκιο µέχρι που η Κ.Π.Α να γίνει αρνητική. Γ. Αξιολόγηση των επενδύσεων Α. Για οικονοµικά ανεξάρτητες επενδύσεις: συµπεριλαµβάνονται αυτές για τις οποίες ο Ε.Σ.Α > επιτόκιο αγοράς ή κόστος κεφαλαίου. Β. Για αµοιβαία αποκλειόµενες : συµπεριλαµβάνεται η επένδυση της οποίας ο Ε.Σ.Α είναι συγκριτικά µεγαλύτερος, µε την προϋπόθεση ότι Ε.Σ.Α > επιτόκιο αγοράς ή κόστος κεφαλαίου. Σελίδα 19