ΤΟ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΤΟ ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΟ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΤΟ ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ"

Transcript

1 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή ΝΟΠΕ Τμήμα Νομικής Τομέας Διεθνών Σπουδών Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ακαδημαϊκό έτος Διπλωματική εργασία Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Α.Γραμματικάκη-Αλεξίου Μαθήματα β έτους: 1) Δίκαιο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, διδάσκουσες β έτους: Α.Γκιζάρη-Ξανθοπούλου, Ε.Σαχπεκίδου, 2) Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, διδάσκοντες β έτους: Γ.Χατζηκωνσταντίνου, Μ. Σαρηγιαννίδης, 3) Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο, διδάσκοντες β έτους: Α.Γραμματικάκη-Αλεξίου, Z.Παπασιώπη-Πασιά, Ε.Βασιλακάκης ΤΟ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΤΟ ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΜΕΓΑΠΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α.Ε.Μ. 459

2

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πίνακας περιεχομένων...i Πίνακας συντομογραφιών... III Βιβλιογραφία-Αρθρογραφία Ελληνική:... IV Ξενόγλωσση:...VIII Α. ΠΡΟΛΟΓΟΣ...1 Β. ΤΟ ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ I. Η έννοια της ναυτικής εργασίας...3 II. Ναυτεργατικό ατύχημα 1. Ορισμός του ναυτεργατικού ατυχήματος Η έννοια του βιαίου συμβάντος Σύνδεση βιαίου συμβάντος και παρεχόμενης εργασίας: διασταλτική ερμηνεία...7 III. Έννομες συνέπειες ναυτεργατικού ατυχήματος: σχέση του άρθρου 16 1 του ν.551/1915 με τις γενικές διατάξεις για τις αδικοπραξίες...9 IV. Δικονομικά ζητήματα: καθ ύλην και κατά τόπο αρμοδιότητα, διαδικασία...12 Γ. ΤΟ ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ I. Το πρόβλημα του νομικού χαρακτηρισμού...13 II. Οι διάφορες θεωρίες 1. Η θεωρία της lex fori Η θεωρία της lex causae Ο συγκριτικός νομικός χαρακτηρισμός...16 III. Ο νομικός χαρακτηρισμός του ναυτεργατικού ατυχήματος στην ελληνική έννομη τάξη 1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις Το ναυτεργατικό ατύχημα ως αδικοπραξία a) Πρώιμες λύσεις: το δίκαιο του forum...21 b) Lex loci delicti commissi...22 c) Αμερικανικές προσεγγίσεις...24 d) Σύγχρονες προσεγγίσεις: proper law of the tort & Κανονισμός 864/2007(«Ρώμη Ι»)...27 e) Η εφαρμογή του άρθρου 26 ΑΚ από τα ελληνικά δικαστήρια στις περιπτώσεις ναυτεργατικών ατυχημάτων...29 f) Κριτική της θέσης και της σχετικής νομολογίας Το ναυτεργατικό ατύχημα ως ενοχή εκ συμβάσεως a) Εισαγωγικές παρατηρήσεις...36 b) Η Σύμβαση της Ρώμης του 1980: γενικά χαρακτηριστικά & πεδίο εφαρμογής...38 I

4 c) Το εφαρμοστέο δίκαιο στην σύμβαση εργασίας i. Ο κανόνας: lex voluntatis...40 ii. Περιορισμοί της αυτονομίας: κανόνες αναγκαστικού δικαίουαμέσου εφαρμογής και επιφύλαξη της δημόσιας τάξης...43 iii. Οι γενικοί περιορισμοί της αυτονομίας: άρθρα 3 3,7 1&7 2 και iv. Οι ειδικοί περιορισμοί: το άρθρο 6 της Σύμβασης 1) Εισαγωγικές παρατηρήσεις ) Το δίκαιο του στενότερου συνδέσμου ) Lex loci laboris ) Το δίκαιο του τόπου όπου βρίσκεται η εγκατάσταση πρόσληψης ) Ανακεφαλαίωση...52 v. Κριτική της θέσης και της σχετικής νομολογίας Το δίκαιο της σημαίας του πλοίου Ειδικώς περί του ελληνικού πλοίου...58 Δ.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ I. Η τάση νομικού ιμπεριαλισμού: συστηματική εφαρμογή του ελληνικού δικαίου...60 II. Μη αντιμετώπιση του φαινομένου της συρροής στο πεδίο του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου...63 III. Η αντιμετώπιση του ναυτεργατικού ατυχήματος υπό το πρίσμα των Κανονισμών «Ρώμη Ι» και «Ρώμη ΙΙ»...65 Ε. ΕΠΙΛΟΓΟΣ...68 II

5 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ αν. ανωτέρω αντ. αντίθετα αρ. άρθρο βλ. βλέπε ΑΚ Αστικός Κώδικας Αρμ Αρμενόπουλος ΑρχΝ Αρχείο Νομολογίας Δ Δίκη ΔΕΕ Δίκαιο Επιχειρήσεων και Εταιριών ΔΕΚ Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων εδ. εδάφιο ΕΕΕυρΔ Ελληνική Επιθεώρηση Ευρωπαϊκού Δικαίου ΕΕΝ Εφημερίς Ελλήνων Νομικών ΕΕμπΔ Επισκόπησις Εμπορικού Δικαίου ΕΕργΔ Επιθεώρηση Εργατικού Δικαίου ΕισΝΑΚ Εισαγωγικός Νόμος Αστικού Κώδικα ΕλλΔνη Ελληνική Δικαιοσύνη ΕΝΔ Επιθεώρηση Ναυτικού Δικαίου Καν. Κανονισμός κλπ. και λοιπά ΚΝοΒ Κώδικας Νομικού Βήματος Κ.Ι.Ν.Δ. Κώδικας Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου ν. νόμος ΝοΒ Νομικό Βήμα ΠειρΝ Πειραϊκή Νομολογία πρβλ. παράβαλε π.χ. παραδείγματος χάριν σελ. σελίδα σκ. σκέψη σημ. σημείο ΣΣΝΕ Συλλογική Σύμβαση Ναυτικής Εργασίας στοιχ. στοιχείο υποσ. υποσημείωση III

6 Βιβλιογραφία Αρθρογραφία Ελληνική: -Αιμιλιανίδης Α., Το νέο ευρωπαϊκό ιδιωτικό διεθνές δίκαιο των συμβάσεων σύμφωνα με τον κανονισμό Ρώμη Ι, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη Αλυκάτορας Θ., Εφαρμοστέο δίκαιο και δικαιοδοσία στην σύμβαση ναυτικής εργασίας μετά τις Ευρωπαϊκές Συμβάσεις Ρώμης 1980, Βρυξελλών 1968 και Ντονόστια/Σαν Σεμπαστιάν 1989, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα Άνθιμος Α., Παρατηρήσεις στην ΠΠρΠειρ 2469/2005, Αρμ2006, σελ Αντάπασης Α., Το εφαρμοστέο δίκαιο στο ναυτεργατικό ατύχημα, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή Αρβανίτης Κ., Η επιλογή αποζημίωσης κατά το άρθρον 16 του Κ.Ν. 551/1915, ΕΝΔ12, σελ Βάλληνδας Π., Το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο εις τον Κώδικα ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου, ΕΕμπΔ1959, σελ Βαλτικός Ν., Το διεθνές εργατικό δίκαιο και ο ρόλος του στην σύγχρονη διεθνή κοινωνία, ΕΕργΔ49(1990), σελ Βασιλακάκης Ε., Η εφαρμογή του άρθρου 25 εδ. 2 ΑΚ στις συμβάσεις ναυτικής εργασίας, ΕΕμπΔ1987, σελ , -του ιδίου, Ειδικές βάσεις διεθνούς δικαιοδοσίας επί διαφορών από σύμβαση και από αδικοπραξία (Άρθρο 5 σημ. 1 και σημ. 3 του κανονισμού 44/2001), Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2004, -του ιδίου, Το εφαρμοστέο δίκαιο στις ατομικές συμβάσεις εργασίας κατά την ελληνική νομολογία, σε Η σύμβαση της Ρώμης του 1980 για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές, Δέκα χρόνια εφαρμογής της από τα ελληνικά δικαστήρια, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2003, σελ Βαθρακοκοίλης Β., Ερνομακ: Ερμηνεία-νομολογία αστικού κώδικα (κατ άρθρο), Αθήνα Βερνάρδος Α., Το δίκαιο της ναυτικής εργασίας, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήναι Βούλγαρης Ι., Το πεδίο εφαρμογής της Σύμβασης της Ρώμης του 1980 «για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές» και τα όρια του εφαρμοστέου δικαίου IV

7 που προβλέπει σε σχέση με τις αντίστοιχες διατάξεις του Αστικού Κώδικα, ΝοΒ40(1992), σελ , -του ιδίου, Η αυτονομία της βούλησης στο ΙΔ.Δ.Δ, Θεωρητική θεμελίωση και έκταση εφαρμογής της, ΕΕΕυρΔ1994, σελ , -του ιδίου, Το πρόβλημα του νομικού χαρακτηρισμού στο ιδιωτικό διεθνές δίκαιο, Συμβολή στην ρύθμιση των επιμέρους ζητημάτων της σύνθετης συλλογιστικής εργασίας με εφαρμογή της λειτουργικής μεθόδου, σε Προσφορά στον Ηλία Κρίσπη, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1995, σελ Βρέλλης Σ., Προβλήματα ιδιωτικού διεθνούς δικαίου στην σύμβαση εργασίας, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1989, -του ιδίου, Η Σύμβαση της Ρώμης για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές και το άρθρο 25 ΑΚ, ΝοΒ48 (2000), σελ , -του ιδίου, Ιδιωτικό διεθνές δίκαιο, 3 η έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη Γεωργιάδης Α., Σταθόπουλος Μ., Αστικός Κώδιξ: ερμηνεία κατ άρθρον, νομολογία, βιβλιογραφία, Εκδόσεις Αφοί Σάκκουλα, Αθήνα Γράβαρης Β., Το πλήρωμα του πλοίου: ερμηνεία των σχετικών διατάξεων του Κ.Ι.Ν.Δ., ΕΕργΔ20 (1961), σελ , Γραμματικάκη-Αλεξίου Α., Παπασιώπη-Πασιά Ζ., Βασιλακάκης Ε., Ιδιωτικό διεθνές δίκαιο, 3 η έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη Γραμματικάκη-Αλεξίου Α., Το εφαρμοστέο Δίκαιο στην ατομική σύμβαση εργασίας κατά την κοινοτική σύμβαση του 1980, Κέντρο διεθνούς και ευρωπαϊκού οικονομικού δικαίου, Θεσσαλονίκη-Αθήνα 1984, -της ίδιας, Αδικοπρακτικές ενοχές: καιρός για αναθεώρηση του άρθρου 26 ΑΚ, ΕΕΕυρΔ1994, σελ Ευρυγένης Δ., Ιδιωτικόν διεθνές δίκαιον, Πανεπιστημιακαί παραδόσεις και φροντιστηριακή ύλη, Εκδόσεις Αφοί Π. Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη 1973, -του ιδίου, Προβλήματα του εφαρμοστέου δικαίου επί ενοχών εκ συμβάσεων δικαίου, Αρμ1970, σελ Θεοχαρίδης Γ., Σημείωση στην ΕφΠειρ 356/2002, ΕΝΔ30, σελ Καμβύσης Δ., Ναυτεργατικό Δίκαιο: ισχύουσα νομοθεσία, ερμηνεία, σχόλια, νομολογία, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήναι Καρδούλης Κ., Η σημαία του πλοίου ως συνδετικόν στοιχείον εις το ιδιωτικόν διεθνές δίκαιον, V

8 -Καταβάτης Κ., Ως προς το εφαρμοστέο δίκαιο επί ναυτεργατικού ατυχήματος, Ενοχική αξίωση από σύμβαση ή αδικοπραξία;, ΕΝΔ22, σελ Κιάντου Παμπούκη Α., Ναυτικό δίκαιο, 3 η έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη Κοννίδας Κ., Θέματα ναυτεργατικών συμβάσεων αλλοδαπών ναυτικών (Με αφορμή την ΕΠ 459/88 ΕΝΔ ), ΕΝΔ16, σελ Κορνηλάκης Π., Ειδικό ενοχικό δίκαιο Ι, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη Κοροτζής Ι., Ναυτικό εργατικό δίκαιο, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα- Κομοτηνή 1990, -του ιδίου, Ο δικανικός συλλογισμός στην εφαρμογή κανόνων αναγκαστικού δικαίου και κανόνων άμεσης εφαρμογής κατά την Σύμβαση της Ρώμης του 1980, στην σύμβαση ναυτολόγησης, ΕΝΔ25, σελ , -του ιδίου, Ναυτικό Δίκαιο, Εκδόσεις Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή Κουκιάδης Ι., Δανεισμός μισθωτού, Ζητήματα εφαρμοστέου δικαίου και διεθνούς δικαιοδοσίας (γνωμοδότηση), ΕΕργΔ53 (1994), σελ , -του ιδίου, Εργατικό Δίκαιο, Ατομικές εργασιακές σχέσεις, Β έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη Ε., Η αδικοπρακτική ευθύνη εξ αυτοκινητικού ατυχήματος εν όψει των σύγχρονων τάσεων του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου, Κούρτης Β., Η ευθύνη του παραγωγού ελαττωματικών προϊόντων στο ιδιωτικό διεθνές δίκαιο: συγκριτική επισκόπηση των λύσεων στα δικαιικά συστήματα της Ευρώπης και των Η.Π.Α., Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη Κρίππας Γ., Το εργατικό ατύχημα ως συνέπεια παραβάσεως της υποχρέωσης πρόνοιας του εργοδότου, ΕΕργΔ34 (1975), σελ Κρίσπης H., Ιδιωτικόν διεθνές δίκαιον, Γενικόν μέρος, Εκδόσεις Π. Κλεισιούνη, Αθήναι 1970, -του ιδίου, Τα εμπορικά πλοία εις την ελευθέραν θάλασσαν εν καιρώ ειρήνης, Εκδοτικός Οίκος «Το Νομικόν» Ν. Α. Σάκκουλα, Αθήναι Μαριδάκης Γ., Ιδιωτικόν διεθνές δίκαιον κάθα ισχύ εις την Ελλάδα, Τόμος πρώτος, Γενικαί αρχαί, Εκδόσεις Αφοί Κλεισιούνη, Αθήναι Μπερνίτσας Ν., Προς μία νέα μεθοδολογική προσέγγιση του εφαρμοστέου δικαίου στις συμβατικές ενοχές (Δογματική και νομολογιακή ανάλυση), ΕΕΕυρΔ1986, σελ VI

9 -Μιχαϊλίδης Θ., Η εθνικότητα των πλοίων και το ζήτημα των σημαιών ευκολίας κατά το διεθνές δίκαιον, ΕΝΔ11, σελ. 1-9, Μουϊσταρά Ε., Σημείωση στην ΕφΠειρ 7390/1991, ΝοΒ40 (1992),σελ Νικολαϊδης Χ., Σημείωση στην ΕφΠειρ 404/1994, ΑρχΝ46 (1995), σελ του ιδίου, Σημείωση στην ΕφΠειρ 816/1996, ΑρχΝ48 (1997), σελ Παμπούκης Χ., Η επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου και οι κανόνες αμέσου εφαρμογής στη Σύμβαση της Ρώμης για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές, ΝοΒ40 (1992), σελ Παπασιώπη-Πασιά Ζ., Η κοινοτική Σύμβαση της Ρώμης του 1980 για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές, όπως ισχύει στην Ελλάδα, Εκδόσεις Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη 1991, -της ίδιας, Το εφαρμοστέο στην σύμβαση δίκαιο ελλείψει συμφωνίας των μερών κατά την κοινοτική Σύμβαση του 1980 για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές, Καταναλωτικές και εργατικές συμβάσεις, ΝοΒ40 (1992), σελ , -της ίδιας, Dépeçage-Μία έννοια του κοινοτικού και του ελληνικού ιδιωτικού διεθνούς δικαίου στο πεδίο των συμβατικών ενοχών, ΕΕΕυρΔ1996, σελ της ίδιας, Η εφαρμογή της Σύμβασης της Ρώμης του 1980 για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές από τα ελληνικά δικαστήρια, Προβλήματα μεθοδολογικής προσέγγισης και σημεία τριβής με το άρθρο 25 του ελλακ, ΕπισκΕΔ Β/1998, σελ Πιτσιρίκος Ι., Κρίσιμα και αμφισβητούμενα νομικά ζητήματα ευθύνης σε σχέσεις παροχής υπηρεσιών στον Αστικό Κώδικα και στο άρθρο 8 ν.2251/1994, ΠειρΝ22 (2000), σελ , , -του ιδίου, Η σύμβαση ναυτικής εργασίας, κριτική προσέγγιση των ΚΙΝΔ 53-67, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή Ρούκουνας Ε., Διεθνές Δίκαιο ΙΙ, Έκδοση Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα Σέργης Ιακ., Σημείωση στην ΜονΠρΠειρ 830/1977, ΕΝΔ6, σελ , -του ιδίου, Σημείωση στην ΕφΠειρ 517/1983, ΕΝΔ12, σελ , -του ιδίου, Σημείωση στην ΕφΠειρ 851/1988, ΕΝΔ17, σελ , -του ιδίου, Σημείωση στην ΕφΠειρ 89/1993, ΕΝΔ22, σελ Σέργη Αντ., Σημείωση στην ΑΠ 1023/1996, ΕΝΔ25, σελ Σιδέρης Δ., Παρατηρήσεις στην ΕφΘεσ/νίκης 24/2000, Αρμ2000, σελ Σταματιάδης Δ., Ζητήματα σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο στον χώρο των διεθνών αδικοπραξιών, ΕΕΝ1998, σελ VII

10 -Τενεκίδου-Φραγκοπούλου Αικ., Η αδικοπραξία κατά το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο, Αθήναι Τζιτζιρέλης Α., Σημείωση στην ΜονΠρΠειρ 331/1962, ΝοΒ11, σελ Τραυλός-Τζανετάτος Δ., Εργασιακές σχέσεις με στοιχεία αλλοδαπότητας, Επίκαιροι εργατικοδιεθνολογικοί προβληματισμοί, ΕΕργΔ50 (1991), σελ , , Τσάντης Ε., Σκέψεις για το εφαρμοστέο δίκαιο στα ναυτεργατικά ατυχήματα και στην ναυτική εργασία γενικώτερα, ΕΝΔ19, σελ Τσούκα Χρ., Εφαρμοστέο δίκαιο σε ατομική σύμβαση εργασίας-καταστρατήγηση, Κοινοδίκιον6 (2000), σελ , -της ίδιας, Οι ατομικές σχέσεις εργασίας στο πεδίο του ιδιωτικού διεθνούς, Εκδόσεις Π. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα Ξενόγλωσση: -Giuliano Μ., Lagard P., Εισηγητική Έκθεση της Κοινοτικής Σύμβασης Ρώμης του 1980 για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές, διαθέσιμη στην ιστοσελίδα -Kobylak W., Applicability of Jones Act (46 U.S.C.A. Appx. 688) to foreign seamen, foreign ships, or other foreign circumstances, 68 American Law Reports Federal 360 (2008), διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της Westlaw. -North P.M., Fawcett J.J., Cheshire and North s Private international law, 13 th edition, Butterworth s Editions, London McClean D., Morris: The conflict of laws, 5 th edition, Sweet & Maxwell Editions, London VIII

11 Α. ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η ναυτιλιακή δραστηριότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την χώρα μας από αρχαιοτάτων χρόνων. Ο ελληνικός πολιτισμός, σε συνεχή επαφή με το υγρό στοιχείο λόγω της γεωγραφικής θέσεως του ελλαδικού χώρου, περιβρεχόμενος από τρεις θάλασσες, αναγκάστηκε ή και εμπνεύστηκε να αναπτύξει τις θαλάσσιες επικοινωνίες. Από τα πράγματα λοιπόν, οι Έλληνες ανέπτυξαν αξιόλογη και μάλιστα επιτυχή ναυτιλιακή δραστηριότητα, ώστε στην σημερινή εποχή η χώρα μας να είναι ένα από τα ισχυρότερα και πιο σημαντικά ναυτικά κράτη του κόσμου και η εμπορική της ναυτιλία ο δυναμικότερος κλάδος της εθνικής μας οικονομίας 1. Με δεδομένη την σημασία της εμπορικής ναυτιλίας για την ελληνική οικονομία, το επάγγελμα του ναυτικού παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ελληνική έννομη τάξη. Όπως θα ήταν αναμενόμενο, το ενδιαφέρον της πολιτείας είναι έντονο, ώστε να δικαιολογεί απόλυτα την έντονη παρέμβασή της προς ρύθμιση της δραστηριότητας αυτής 2. Ταυτόχρονα, πρόκειται για επαγγελματική δραστηριότητα που συνήθως, λόγω των γενικότερων συνθηκών υπό τις οποίες ασκείται, παραδείγματος χάριν παροχή εργασίας σε διάφορους τόπους, ιδίως στις περιπτώσεις ποντοπόρων πλοίων που εκτελούν διεθνείς πλόες, ξένη σημαία πλοίου, συχνά διαφορετική ιθαγένεια των συμβαλλομένων προσώπων, ήτοι του εργοδότη (πλοιοκτήτη ή εφοπλιστή) και εργαζομένων (πληρώματος) κλπ., δεν συνδέεται πάντοτε αποκλειστικά με την ελληνική έννομη τάξη. Κατά συνέπεια, σε περίπτωση αντιδικίας, ανακύπτει συχνά πρόβλημα καθορισμού εφαρμοστέου δικαίου καθώς και ζητήματα διεθνούς δικαιοδοσίας 3. 1 Η κυριαρχία των ελλήνων εφοπλιστών στη διεθνή σκηνή αποτυπώνεται στα στοιχεία Φεβρουαρίου του 2008 του Lloyd's Register of Shipping -Fairplay. Σύμφωνα με αυτά, ένα στα δέκα πλοία που κυκλοφορούν στον πλανήτη και το 16,4% της συνολικής χωρητικότητας πλοίων παγκοσμίως ελέγχονται από ναυτιλιακές εταιρείες ελληνικών συμφερόντων. Σ' αυτές ανήκουν πλοία (εν λειτουργία και υπό κατασκευήν) ή το 8,7% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου, που αποτελείται από πλοία. Έχοντας επενδύσει σε μεγάλα πλοία, οι έλληνες εφοπλιστές έχουν καταφέρει με το 8,7% των πλοίων του παγκόσμιου εμπορικού στόλου να ελέγχουν αθροιστικά το 16,4% της διαθέσιμης χωρητικότητας παγκοσμίως ( τόνοι dw έναντι τόνων dw). Ταυτόχρονα, Η Ελλάδα αποτελεί την αδιαμφισβήτητη ηγετική ναυτιλιακή δύναμη στην Ε.Ε. Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ), ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος αντιπροσωπεύει το 22,9% του ευρωπαϊκού εμπορικού στόλου. Πηγή: Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, διαθέσιμη στην ιστοσελίδα 2 Α.Κιάντου-Παμπούκη, Ναυτικό Δίκαιο, 3 η έκδοση (1993), σελ. 5 επ. 3 Ε.Βασιλακάκης, Η εφαρμογή του 25 εδ. 2 ΑΚ στις συμβάσεις ναυτικής εργασίας, ΕΕμπΔ1987, σελ

12 Οι πιθανότητες προσφυγής ενώπιον των δικαστηρίων αυξάνονται λόγω της δύσκολης φύσεως του επαγγέλματος αυτού. Ο ναυτικός είναι εκτεθειμένος σε αυξημένους επαγγελματικούς κινδύνους λόγω του ανθυγιεινού χαρακτήρα της εργασίας του είτε εργάζεται στο κατάστρωμα είτε στις μηχανές του πλοίου, βρίσκεται συχνά αντιμέτωπος με ασταθή και εναλλασσόμενα στοιχεία της φύσεως. Την ίδια στιγμή, απομονωμένος από τα οικεία του πρόσωπα και μακριά από την στεριά, έρχεται σε επαφή μονότονα με τα ίδια συνεχώς πρόσωπα. Λόγω λοιπόν της σωματικής και ψυχικής αυτής κοπώσεως αυξάνονται οι πιθανότητες ασθενείας ή ατυχήματος 4. Στην περίπτωση του ναυτεργατικού ατυχήματος, οι δυσχέρειες που παρουσιάζονται σε νομικό επίπεδο αυξάνονται λόγω της στενής σύνδεσής του με το εργασιακό περιβάλλον. Έτσι, το ναυτεργατικό ατύχημα συχνά παρουσιάζει στοιχεία αδικοπραξίας, τα οποία συμπορεύονται με την εργασιακή σχέση, στα πλαίσια της οποίας και λαμβάνει χώρα. Επιπροσθέτως, το γεγονός ότι η εργασιακή σχέση εμφανίζει πολυάριθμα δημοσίου δικαίου στοιχεία αποτελεί δικαιολογητικό παράγοντα της κρατικής παρεμβατικής πολιτικής, οδηγώντας κατ αποτέλεσμα στην έντονη δημοσιοποίηση του εργατικού δικαίου και την απόσπασή του από το αστικό δίκαιο. Το γεγονός δε ότι τα θέματα της εργασίας δεν αποτελούν μόνον εσωτερικά προβλήματα των εθνικών νομοθεσιών, στα πλαίσια των οποίων έχουν καταλάβει μία εξέχουσα θέση, αλλά αποκτούν όλο και περισσότερο μία παγκόσμια σημασία 5, οδηγεί με την σειρά του στην παρεμβολή υπερεθνικών στοιχείων, ιδίως διεθνών συμβάσεων, περιπλέκοντας ακόμη περισσότερο την δικαιική ρύθμιση των ναυτεργατικών ατυχημάτων. Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές πως η αντιμετώπιση του ναυτεργατικού ατυχήματος στα πλαίσια του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου αποτελεί πρόκληση για τον σύγχρονο νομικό. Στα πλαίσια της παρούσης μελέτης, θα επιχειρηθεί η κατά το μέτρο του δυνατού πληρέστερη παρουσίαση των προβλημάτων που θέτει το ναυτεργατικό ατύχημα, καθώς και η προσπάθεια επίλυσης αυτών. 4 Ι.Πιτσιρίκος, Η σύμβαση ναυτικής εργασίας: κριτική προσέγγιση των ΚΙΝΔ (2006), σελ. 103 επ. 5 Πρβλ. Ν.Βαλτικός, Το διεθνές εργατικό δίκαιο και ο ρόλος του στην σύγχρονη διεθνή κοινωνία, ΕΕργΔ49, σελ

13 Β. ΤΟ ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ I. Η έννοια της ναυτικής εργασίας Για λόγους μεθοδολογικής ορθότητας επιβάλλεται αρχικά να καθοριστεί η έννοια του ναυτεργατικού ατυχήματος. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο όρος αυτός δεν απαντάται σε κανένα νομοθέτημα, αλλά χρησιμοποιείται ευρέως τόσο από την θεωρία όσο και από την νομολογία προς περιγραφή του εργατικού ατυχήματος που υφίσταται ναυτικός κατά την διάρκεια της εργασίας του 6. Και ενώ η έννοια του ατυχήματος θα αναλυθεί εν συνεχεία, επιβάλλεται στο σημείο αυτό να προσδιορισθεί η έννοια της ναυτικής εργασίας, η οποία αντιδιαστέλλεται από την χερσαία, προκειμένου να καθορισθεί εάν θα εφαρμοσθούν οι διατάξεις της ναυτεργατικής νομοθεσίας ή οι διατάξεις του κοινού εργατικού δικαίου 7. Κριτήριο για τον σχετικό χαρακτηρισμό αποτελεί το γεγονός ότι ο εργαζόμενος στο πλοίο έχει, ενόψει της φύσεως της εργασίας που παρέχει, την ιδιότητα του ναυτικού με την στενή έννοια δηλαδή αν περιλαμβάνεται στο πλήρωμα του πλοίου, κατά την έννοια των άρθρων 53 επ. του Κ.Ι.Ν.Δ. 8. Σύμφωνα με την νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων, κύριο κριτήριο για την απόκτηση της ιδιότητας του ναυτικού-μέλους του πληρώματος- αποτελεί η ανάληψη υποχρέωσης συμμετοχής του εργαζομένου στην εκτέλεση της ναυτικής αποστολής του πλοίου 9, άμεσα ή έμμεσα, και συνακόλουθα το γεγονός ότι ανήκει στην οργανική ενότητα που συνιστούν όσοι εργάζονται επί του πλοίου 10, αδιαφόρως εάν ο εργαζόμενος προσφέρει εργασία αμιγώς ναυτικής φύσεως 11 ή έχει εγγραφεί στο ναυτολόγιο Δηλαδή κατά την διάρκεια της (συμβάσεως) ναυτολόγησής του. 7 Η διάκριση σαφώς δεν στερείται πρακτικής σημασίας, στο μέτρο που, πέραν των ειδικότερων νομοθετικών προβλέψεων για κάθε είδος εργασίας, ο ν.551/1915 μολονότι εφαρμόζεται τόσο στην ναυτική, όσο και στην χερσαία εργασία, παρουσιάζει παρεκκλίσεις αναφορικά με το πεδίο της ναυτικής εργασίας, βλ. Ι.Κοροτζής, Ναυτικό δίκαιο (2004), σελ. 352, Α.Κιάντου-Παμπούκη, αν. υποσ. 2, σελ Εφόσον η διαφορά παρουσιάζει στοιχεία αλλοδαπότητας, η παρεχόμενη εργασία θα χαρακτηριστεί ως ναυτική ή χερσαία σύμφωνα με το υποδεικνυόμενο κατ άρθρο 25 ΑΚ δίκαιο, βλ. ΕφΠειρ 352/2007, διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της Τράπεζας Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ/ΕΝΔ(2007), σελ Δίχως μάλιστα να είναι αναγκαία η πραγματική εκτέλεση πλου, βλ. ΑΠ 792/1998, ΕΝΔ26, σελ ΕφΠειρ 37/1998, ΕΝΔ26, σελ Π.χ., μπορεί να είναι μουσικός, ζαχαροπλάστης ή και τυπογράφος. Πρβλ. ΑΠ 792/1998, αν. υποσ. 9, ΕφΠειρ 1139/1996, ΠειρΝ19, σελ Ι.Πιτσιρίκος, αν. υποσ. 4, σελ. 5, Ι.Κοροτζής, αν. υποσ. 7, σελ. 299, Α.Κιάντου-Παμπούκη, αν. υποσ. 2, σελ Βλ. ΕφΠειρ 352/2007, αν. υποσ. 8. Πρβλ. επίσης και άρθρο 53 2 Κ.Ι.Ν.Δ., 3

14 Εξυπακούεται δε ότι η συμμετοχή αυτή δεν είναι προϊόν αυθαίρετης ενέργειας, αλλά πραγματοποιείται στα πλαίσια της συμβάσεως ναυτολόγησης, η οποία συνιστά ιδιόμορφη μίσθωση εργασίας που έχει στοιχεία τόσο ιδιωτικού όσο και δημοσίου δικαίου. Σύμφωνα με τα άρθρα 39 και 53 Κ.Ι.Ν.Δ. σε αυτή συμβάλλονται ο ναυτολογούμενος και ο πλοίαρχος 13, ως εκπρόσωπος του εργοδότη (πλοιοκτήτη ή εφοπλιστή) 14, ενώ δεν ορίζεται κάποιος τύπος για την κατάρτισή της 15. Το γεγονός δε ότι ο πλοίαρχος συμβάλλεται με το πλήρωμα προς κατάρτιση της συμβάσεως, δεν θα πρέπει να οδηγεί στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι η σύμβαση ναυτολογήσεως δεσμεύει τον πρώτο, υποκείμενα της οποίας είναι ο ναυτολογούμενος-εργαζόμενος και ο εφοπλιστής/πλοιοκτήτης-εργοδότης 16. II. Ναυτεργατικό ατύχημα 1. Ορισμός του ναυτεργατικού ατυχήματος Η έννοια του ναυτεργατικού ατυχήματος προκύπτει από τον συνδυασμό των διατάξεων δύο νομοθετημάτων, του Κ.Ι.Ν.Δ. και του ν.551/1915. Πιό συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 66 2 του Κ.Ι.Ν.Δ., οι διατάξεις της πρώτης παραγράφου του άρθρου αυτού, που αναφέρονται στα δικαιώματα του ναυτικού 17 σε περίπτωση ασθενείας του 18, εφαρμόζονται και επί ατυχημάτων εκ βιαίου συμβάντος εάν δε ο ναυτικός υπέστη εξ αυτών ανικανότητα προς εργασία, ως και σε περίπτωση θανάτου αυτού, εφαρμόζονται και οι ειδικές διατάξεις περί αποζημιώσεως των εξ ατυχημάτων κατά την εργασία παθόντων. Τέτοιες ειδικές διατάξεις είναι εκείνες του ν.551/ , όπου η απαίτηση συμμετοχής της δημόσιας αρχής για την κατάρτιση της σύμβασης ναυτολόγησης φαίνεται να έχει συστατικό χαρακτήρα. 13 Για την ναυτολόγηση του πλοιάρχου ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο άρθρο Κ.Ι.Ν.Δ.37, όπου τα συμβαλλόμενα μέρη είναι ο πλοίαρχος και ο πλοιοκτήτης-εφοπλιστής. 14 Βλ. άρθρα 105 & 106 ΚΙΝΔ. 15 Παλαιότερα, υπό το καθεστώς του ν.1751/1951 «Περί ναυτικής εργασίας», η σύμβαση ναυτολογήσεως έπρεπε να καταρτίζεται εγγράφως. 16 Α.Κιάντου-Παμπούκη, αν. υποσ. 2, σελ Έλληνα ή αλλοδαπού. Η προστασία του τελευταίου όμως υπάγεται σε ορισμένους περιορισμούς, βλ. Ι. Κοροτζής, αν. υποσ. 7, σελ Για το περιεχόμενο των δικαιωμάτων αυτών και την σχέση τους με την αποζημίωση λόγω ναυτεργατικού ατυχήματος, βλ. Ι.Πιτσιρίκος, αν. υποσ. 4, σελ Αρχικά ο ν.551/1915 εξαιρούσε από το πεδίο εφαρμογής τους εργάτες της θάλασσας, για τους οποίους όριζε ότι ισχύουν οι διατάξεις του ν. ΓΣΚΣΤ /1907 «περί ΝΑΤ». Η εξαίρεση αυτή εξαλείφτηκε με τον άρθρο 5 του ν.2193/1920, βλ. Δ.Καμβύσης, Ναυτεργατικό δίκαιο: ισχύουσα νομοθεσία, ερμηνεία, σχόλια, νομολογία (1977), σελ. 179 και εκεί υποσ

15 όπως αυτός κωδικοποιήθηκε με το Β.Δ. της 24-7/ «Περί κωδικοποιήσεως των νόμων περί ευθύνης προς αποζημίωση των εξ ατυχήματος εν τη εργασία παθόντων εργατών ή υπαλλήλων» 21. Στην έννοια του ναυτεργατικού 22 ατυχήματος σύμφωνα με το άρθρο 1 του ν.551/1915, περιλαμβάνεται κάθε βίαιο συμβάν (κατωτέρω υπό 2) που επέρχεται σε εργαζόμενο κατά κατά τη διάρκεια της εργασίας ή με αφορμή την εργασία του (κατωτέρω υπό 3) και που προκαλεί ανικανότητα προς εργασία πέραν των τεσσάρων ημερών, εξαιρουμένης της εκ προθέσεως πρόκλησής του από τον παθόντα εργαζόμενο. 2. Η έννοια του βιαίου συμβάντος Ως βίαιο συμβάν θεωρείται κάθε γεγονός που είναι αποτέλεσμα βίαιης και αιφνίδιας επενέργειας εξωτερικού αιτίου, μη αναγομένου αποκλειστικά σε οργανική ή παθολογική προδιάθεση του παθόντος, που δεν θα υπήρχε χωρίς την εργασία και την εκτέλεσή της κάτω από τις δεδομένες περιστάσεις 23. Ενδεικτικά 24, έχει κριθεί νομολογιακά ότι συνιστά βίαιο συμβάν ο τραυματισμός ναυτικού μετά από επίθεση με μαχαίρι συναδέλφου του λόγω αντιζηλίας 25, έμφραγμα το οποίο επήλθε από έντονο ψυχικό κλονισμό λόγω απειλών συναδέλφου 26, καθώς και η αυτοκτονία ναυτικού, όταν αυτή είναι απότοκος της κακής ψυχολογικής κατάστασής του εξαιτίας των δυσμενών συνθηκών εργασίας Ι.Κοροτζής, αν. υποσ. 7, σελ Και διατηρήθηκε σε ισχύ και μετά την εισαγωγή του Αστικού Κώδικα σύμφωνα με το άρθρο 38 ΕισΝΑΚ, ισχύει δε και επί ναυτικής εργασίας σύμφωνα με το άρθρο 2 του νόμου αυτού. 22 Ο ν.551/1915 εφαρμόζεται βέβαια και στην χερσαία εργασία. Η αναφορά αυτή γίνεται προκειμένου να μην δημιουργηθεί η εντύπωση ότι ο χαρακτηρισμός του ατυχήματος ως «ναυτεργατικού» απαντάται στην νομοθεσία ή στα πλαίσια του νόμου αυτού τυγχάνει διαφορετικής αντιμετώπισης σε σχέση με την χερσαία εργασία, πρβλ. Ι.Κοροτζής, αν. υποσ. 7, σελ. 290 και εκεί παραπομπές. 23 Για τον ορισμό της έννοιας του όρου «ατύχημα εκ βιαίου συμβάντος», ιδιαίτερα χαρακτηριστικές είναι οι ΟλΑΠ 1287/1986, ΝοΒ35, σελ. 160/ΕΕργΔ46, σελ. 73, ΑΠ 1616/2003, ΕλλΔνη45, σελ. 767, ΑΠ 274/2000, ΕΝΔ29, σελ 106, ΕφΠειρ 7178/2003, ΕΝΔ31, σελ. 356, ΕφΠειρ 662/2004, διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της Τράπεζας Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ. 24 Πλούσια νομολογία αναφορικά με μορφές ναυτεργατικού ατυχήματος σε Ι.Κοροτζής, αν. υποσ. 7, σελ , του ιδίου, Ναυτικό εργατικό δίκαιο (1990), σελ , Δ.Καμβύσης, αν. υποσ. 19, σελ , Σ.Βρέλλης, Προβλήματα ιδιωτικού διεθνούς δικαίου στην σύμβαση εργασίας (1989), σελ. 60 και εκεί υποσ ΑΠ 508/1980, ΕΝΔ9, σελ ΕφΠειρ 299/1998, διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της Τράπεζας Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ. 27 ΕφΠειρ 232/1978, ΕΝΔ10, σελ. 234, ΑΠ 1286/1984, ΝοΒ33, σελ

16 Η εμφάνιση ή επιδείνωση προϋπάρχουσης ασθένειας του ναυτικού δεν αποτελεί βίαιο συμβάν συνεπώς, δεν εμπίπτει καταρχήν στην έννοια του ναυτεργατικού ατυχήματος όταν αποτελεί συνέπεια της εκτελέσεως της εργασίας υπό φυσιολογικές για το επάγγελμα του ναυτικού συνθήκες, έστω και δυσμενείς 28. Αντιθέτως, ατύχημα από συμβάν κατά την ως άνω έννοια θεωρείται η ασθένεια που προκαλείται στον παθόντα όχι από την βαθμιαία εξασθένιση του οργανισμού του, λόγω του είδους και της φύσης της αναληφθείσας απ αυτόν εργασίας και των σύμφυτων με αυτήν δυσμενών όρων παροχής της, αλλά ένεκα της σε δεδομένη περίπτωση επέλευσης αυτής κάτω από εντελώς εξαιρετικές και μη κανονικές συνθήκες, οι οποίες υπήρξαν και η κύρια αφορμή, από την οποία εκδηλώθηκε ή αναπτύχθηκε ή και επιδεινώθηκε η ασθένεια 29. Ακόμη, γίνεται δεκτό ότι συνιστά ναυτεργατικό ατύχημα η επιδείνωση ασθενείας του εργαζομένου που επήλθε κατά την απασχόλησή του υπό κανονικές συνθήκες, όταν, μετά την εκδήλωση της νόσου του εργαζομένου, ο τελευταίος εν γνώσει του εργοδότη εξακολουθεί να εργάζεται διότι η συνέχιση παροχής εργασίας υπό τέτοιες περιστάσεις, ιδίως αν ληφθεί υπόψιν η εξασθένιση των δυνάμεων του εργαζομένου, προσλαμβάνει τον χαρακτήρα ασυνήθους ή εξαιρετικής συνθήκης που δημιουργεί το βίαιο συμβάν ΕφΠειρ 84/1992, ΕΝΔ21, σελ Όπως χαρακτηριστικά ορίζει η ΕφΠειρ 671/2005, ΕΝΔ2006, σελ. 108, διαθέσιμη και στην ιστοσελίδα της Τράπεζας Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ. 30 Ι.Πιτσιρίκος, αν. υποσ. 4, σελ. 119 και εκεί παραπομπή σε νομολογία, ΑΠ 1023/1996, ΕΝΔ25, σελ. 193 και εκεί παραπομπές σε νομολογία, ΕφΠειρ 816/1996, ΑρχΝομ48(1997), σελ. 641, ΕφΠειρ 352/2007, διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της Τράπεζας Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ. Ειδικότερα, απαγορεύεται στον εργοδότη να αξιώνει από τον μισθωτό να συνεχίσει να εργάζεται μετά την εκδήλωση ασθενείας του τελευταίου, ενόψει και των διατάξεων των άρθρων 288 και 662 ΑΚ που επιβάλλουν στον εργοδότη να εκπληρώνει τις συμβατικές του υποχρεώσεις καλόπιστα και ρυθμίζοντας την εργασία κατά τέτοιο τρόπο ώστε να προστατεύεται η ζωή και η υγεία του μισθωτού, βλ. και Γ.Κρίππας, Το εργατικό ατύχημα ως συνέπεια παραβάσεως της υποχρεώσεως πρόνοιας του εργοδότου, ΕΕργΔ34, σελ. 385 επ. 6

17 3. Σύνδεση βιαίου συμβάντος και παρεχόμενης εργασίας: διασταλτική ερμηνεία Δεύτερη προϋπόθεση για την θεμελίωση της έννοιας του ναυτεργατικού ατυχήματος αποτελεί η ύπαρξη συνδέσμου αιτίου και αποτελέσματος μεταξύ της εργασίας και του βιαίου συμβάντος 31. Η σύμπτωση της διάρκειας της εργασίας και του ατυχήματος δεν γεννά ερμηνευτικές δυσχέρειες ωστόσο, ιδιαίτερης αναφοράς χρήζει η περίπτωση της έννοιας των εργατικών ατυχημάτων που λαμβάνουν χώρα εξ αφορμής της εργασίας. Στα πλαίσια του ναυτικού δικαίου, η έννοια του εργατικού ατυχήματος διαπλάσθηκε από την νομολογία με ευρύ πνεύμα. Τα δικαστήρια, εκτιμώντας ορθά τις ιδιορρυθμίες και τις δυσχέρειες του ναυτικού επαγγέλματος, διεύρυναν την έννοια του ναυτεργατικού ατυχήματος πολύ περισσότερο σε σχέση με το χερσαίο εργατικό δίκαιο 32. Επί παραδείγματι, έχει κριθεί ότι συνιστά ναυτεργατικό ατύχημα βίαιο συμβάν που σημειώθηκε κατά την διάρκεια της ψυχαγωγίας του πληρώματος ή ένεκα αυτής 33, όπως επίσης ο τραυματισμός ναυτικού σε τροχαίο που έλαβε χώρα κατά την μετάβασή του για επίσκεψη στους οικείους του διαρκούσης της ναυτολόγησής του 34. Από τα ανωτέρω γίνεται αντιληπτό ότι θεωρείται ως ναυτεργατικό ατύχημα και εκείνο το οποίο επέρχεται εκτός του τόπου και του χρόνου της εργασίας, πριν ή ύστερα από αυτήν, συνδέεται όμως με την εργασία λόγω του γεγονότος ότι η τελευταία δημιουργεί τους αναγκαίους όρους προς επέλευση του ατυχήματος Δ.Καμβύσης, αν. υποσ. 19, σελ Χαρακτηριστική είναι η ΑΠ 337/2000, ΕΝΔ29, σελ. 103, κατά την οποία «η εκδήλωση ισχαιμικής καρδιοπάθειας σε ηλεκτρολόγο δεξαμενόπλοιου δεν συνιστά εργατικό ατύχημα αφού δεν οφείλεται στην εργασία», βλ. και ΕφΠειρ 71/1996, ΕΝΔ25, σελ. 65, ΕφΠειρ 962/2000, ΕΝΔ29, σελ Α.Κιάντου-Παμπούκη, αν. υποσ. 2, σελ Όπως χαρακτηριστικά ορίζει η ΕφΠειρ 404/1994, ΑρχΝ46(1995), σελ.283, διαθέσιμη και στην ιστοσελίδα της Τράπεζας Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ, «..ο θάνατος του ρηθέντος ναυτικού συνιστά εργατικό ατύχημα..ήτοι βίαιο συμβάν...εξ αφορμής της εργασίας του, αφού η ψυχαγωγία αποτελεί έντονη ανάγκη του ναυτικού, ο οποίος, ως εκ του είδους της εργασίας του, στερείται κατό το μάλλον και ήττον, επί μακρό χρόνο βασικών μέσων και τρόπων αναψυχής», πρβλ. επίσης ΑΠ 1521/1991, ΕΝΔ 19, σελ.485. Αντίθετη η ΑΠ 400/1987, ΕΝΔ16, σελ.552, σύμφωνα με την οποία ο θάνατος ναυτικού κατά την διάρκεια της ψυχαγωγίας του δεν λογίζεται ως εργατικό ατύχημα, όταν αυτή δεν είναι αναγκαία για την αποκατάσταση ή διατήρηση της ψυχικής ισορροπίας του ναυτικού. Πρβλ. επίσης Α.Βερνάρδος, Το δίκαιο της ναυτικής εργασίας (1980), σελ.50 και εκεί υποσ ΕφΠειρ 1161/1984, ΕΝΔ13, σελ.136, ΕφΠειρ 89/1993, ΕΝΔ22, σελ.158. Όπως δε χαρακτηριστικά ορίζει η δεύτερη απόφαση, «..ο τραυματισμός..συνιστά εργατικό ατύχημα..διότι συνέβη μετά την εργασία του, πλην εξ αφορμής αυτής, υπό την έννοια ότι εάν δεν εργαζόταν στο πλοίο υπό το πιό πάνω καθεστώς και δεν χρειαζόταν να μεταβαίνει στο σπίτι του δεν θα τραυματιζόταν». 35 ΜονΠρΠειρ 18/2002, διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της Τράπεζας Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ. 7

18 Ιδιαίτερες δυσχέρειες δημιουργούνται στις περιπτώσεις όπου το βίαιο συμβάν λαμβάνει χώρα είτε πριν την κατάρτιση της συμβάσεως ναυτολογήσεως, είτε μετά την λύση της. Κατά κανόνα πρόκειται για ατυχήματα που υφίσταται ο ναυτικός κατά την μετάβασή του προς ανάληψη υπηρεσίας σε πλοίο που ναυλοχεί στο εξωτερικό ή μετά την λύση της συμβάσεως ναυτολόγησης στην αλλοδαπή και κατά την επιστροφή του ναυτικού στην χώρα προέλευσης ή κατοικίας του. Συγκεκριμένα, στην πρώτη περίπτωση το βίαιο συμβάν λαμβάνει χώρα κατά το διάστημα μετά την σύναψη συμφωνίας 36 μεταξύ του ναυτικού και του πλοιοκτήτηεφοπλιστή ή του αντιπροσώπου αυτού 37 και πριν την ναυτολόγησή του (όπως αναλύθηκε αυτή ανωτέρω υπό Ι). Γίνεται αντιληπτό ότι κατά το διάστημα αυτό δεν υφίσταται συμβατικός δεσμός (σύμβαση ναυτολόγησης) σύμφωνα με τους ορισμούς του άρθρου 53 Κ.Ι.Ν.Δ. 38, ώστε να τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις της ναυτεργατικής νομοθεσίας 39. Σύμφωνα με κρατούσα άποψη 40, το συμφωνητικό προσλήψεως αποτελεί ιδιότυπη οριστική ενοχική σύμβαση, που παράγει τις σκοπούμενες από τα μέρη έννομες συνέπειες ως πραγμάτωση της ιδιωτικής τους αυτονομίας (αρ. 3 & 361 ΑΚ) 41 και όχι κατά κυριολεξία προσύμφωνο ναυτικής εργασίας κατά συνέπεια, δεν τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας, αλλά οι αρχές του αστικού δικαίου περί αμφοτεροβαρών συμβάσεων. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψιν τον προστατευτικό χαρακτήρα του εργατικού δικαίου και την εύνοια προς το πρόσωπο του εργαζομένου καθώς και την στενή σύνδεση του ατυχήματος με την προς ανάληψη εργασία, θα ήταν ορθότερο να γίνει δεκτό ότι τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις του περί εργατικού ατυχήματος και στις περιπτώσεις του «προσυμφώνου 36 Η οποία καλείται «προσύμφωνο», «συμφωνητικό προσλήψεως» ή απλώς «συμφωνητικό», βλ. Α.Κιάντου-Παμπούκη, αν. υποσ. 2, σελ Στην περίπτωση τυγχάνει εφαρμογής ο ν.762/1978 «περί αστικής ευθύνης του ως αντιπροσώπου του εργοδότου συνάπτοντος εν Ελλάδι σύμβαση εργασίας μετά του ναυτικού», που περιλαμβάνει ειδικότερες ρυθμίσεις όσον αφορά την ευθύνη αυτού για το ναυτεργατικό ατύχημα. 38 Η συμμετοχή του πλοιάρχου στην κατάρτιση της σύμβασης ναυτολόγησης δεν μπορεί να παρακαμφθεί, λόγω του αναγκαστικού χαρακτήρα της διάταξης του άρθρου 39 Κ.Ι.Ν.Δ., βλ. Α.Κιάντου-Παμπούκη, αν. υποσ. 2, σελ. 170, Ι.Πιτσιρίκος, αν. υποσ. 4, σελ Την ίδια στιγμή η συμφωνία αυτή δεν συνιστά σύμβαση χερσαίας εργασίας, δεδομένου ότι δεν υφίσταται παροχή εργασίας στην ξηρά, ούτως ώστε να δικαιολογείται η εφαρμογή του ν.551/1915, βλ. Ιακ.Σέργης, Σημείωση στην ΕφΠειρ 517/1983, ΕΝΔ12, σελ Ι.Πιτσιρίκος, αν. υποσ. 4, σελ. 21, Α. Κιάντου-Παμπούκη, αν. υποσ. 2, σελ ΕφΠειρ 172/2003, διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της Τράπεζας Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΠειρ 1621/1982, ΕΝΔ10, σελ

19 ναυτολόγησης», ιδίως όταν ο εργοδότης έχει αναλάβει την υποχρέωση μεταφοράς του εργαζομένου 42. Αναφορικά με την δεύτερη περίπτωση, η νομολογία δέχθηκε 43 ότι ο θάνατος ναυτικού που συνέβη κατά την παλιννόστησή του εμπίπτει στην έννοια του ναυτεργατικού ατυχήματος παρά το γεγονός ότι η σύμβαση ναυτολογήσεως είχε εν τω μεταξύ λυθεί, ο Άρειος Πάγος έκρινε πως δεν αποτελεί προϋπόθεση εφαρμογής του ν.551/1915 η επέλευση του ατυχήματος διαρκούσης της συμβάσεως. III. Έννομες συνέπειες ναυτεργατικού ατυχήματος: σχέση του άρθρου 16 1 του ν.551/1915 με τις γενικές διατάξεις για τις αδικοπραξίες Αποτελέσματα του βιαίου συμβάντος για τα οποία χωρεί η προστασία του νόμου είναι είτε ο θάνατος, είτε η πρόσκαιρη ή διαρκής (πλήρης ή μερική) ανικανότητα προς εργασία, ενώ η οφειλόμενη αποζημίωση υπόκειται σε διαβαθμίσεις ανάλογα με την μορφή της ζημίας που υπέστη ο παθών ναυτικός 44. Η ευθύνη του εργοδότη πλοιοκτήτη-εφοπλιστή για αποζημίωση κατά τον ν.551/1915 είναι αντικειμενική, ανεξάρτητη δηλαδή από υπαιτιότητα του υπόχρεου 45. Ωστόσο, στην περίπτωση που ο εργοδότης βαρύνεται με πταίσμα, η παρ. 1 του άρθρου 16 του ν.551/1915 παρέχει την δυνατότητα στον παθόντα ναυτικό να στραφεί κατά του πρώτου σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις περί αδικοπραξιών. Πιο συγκεκριμένα, αυτή η ευχέρεια επιλογής υφίσταται στην περίπτωση που το ατύχημα αποδίδεται σε δόλο του πλοιοκτήτη ή των προστηθέντων αυτού 46, ή όταν το ατύχημα 42 Πρβλ. και Δ.Καμβύσης, αν. υποσ. 19, σελ. 186( 22), Γ.Κρίππας, αν. υποσ. 30, σελ Αντίθετα Ι.Πιτσιρίκος, αν. υποσ. 4, σελ. 19. Βλ. επίσης το άρθρο 6 της για το έτος 2007 ΣΣΝΕ Πλοιάρχων Φορτηγών Πλοίων άνω των 4500 tdw, σύμφωνα με το οποίο «αν ο πλοίαρχος, πηγαίνοντας να συναντήσει το πλοίο για να αναλάβει τη διοίκησή του, υποστεί ατύχημα, έχει την ίδια προστασία όπως και κατά την υπηρεσία του στο πλοίο», διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής ( 43 ΑΠ 649/1974, ΟλΑΠ 178/1976, ΝοΒ24 (1976), σελ. 708, ΕφΠειρ 3393/1983, ΠειρΝ6 (1983), σελ Ι.Κοροτζής, αν.υποσ. 7, σελ. 353, πρβλ. και άρθρο 3 ν.551/ Δ. Σιδέρης, Παρατηρήσεις στην ΕφΘεσ/νίκης 24/2000, Αρμ2000, σελ Ο πλοιοκτήτης ή εφοπλιστής (προστήσας) ευθύνεται μόνο όταν η αδικοπραξία μέλους του πληρώματος (προστηθέντος) δεν είναι άσχετη ή ξένη με την εκτέλεση της υπηρεσίας που του έχει ανατεθεί, αλλά βρίσκεται σε εσωτερική αιτιώδη σχέση με την υπηρεσία αυτή υπό την έννοια ότι η αδικοπραξία δεν θα ήταν δυνατόν να υπάρξει χωρίς την πρόστηση ή ότι η τελευταία υπήρξε το αναγκαίο μέσο για την τέλεση της αδικοπραξίας. Αντιθέτως, δεν ευθύνεται ο προστήσας όταν η παράνομη και υπαίτια συμπεριφορά του προστηθέντος οφείλεται σε προσωπικούς λόγους του δράστη, άσχετους με την υπηρεσία που του έχει ανατεθεί, βλ. ΑΠ 957/2003, διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της 9

20 επήλθε κατά την διάρκεια εργασίας στην οποία δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις νόμων, διαταγμάτων ή κανονισμών για τους όρους ασφαλείας 47, συνδέεται δε αιτιωδώς με την μη τήρηση των όρων αυτών 48. Η πρακτική σημασία της διάκρισης αυτής θα μπορούσε να έγκειται στο γεγονός ότι η προσφυγή στις διατάξεις του κοινού δικαίου για αποζημίωση παρέχει στον ενάγοντα-ζημιωθέντα την δυνατότητα να ζητήσει ικανοποίηση για την μη περιουσιακή ζημία που υπέστη, δεδομένου ότι καμία διάταξη του ν.551/1915 δεν προβλέπει χρηματική ικανοποίηση της ηθικής βλάβης του παθόντος ναυτικού, όπως αξιώνει το άρθρο 299 ΑΚ. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την νομολογία 49, ο υποστάς εργατικό ατύχημα ή τα μέλη της οικογένειάς του, διατηρούν σε κάθε περίπτωση, δηλαδή ακόμη και όταν ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση για αποζημίωση, αξίωση για αποκατάσταση της ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης αντίστοιχα, η οποία κρίνεται πάντα κατά το κοινό δίκαιο. Κατ αποτέλεσμα, για την θεμελίωσή της δεν απαιτείται το προαναφερθέν ειδικό πταίσμα της μη τηρήσεως επιβαλλομένων όρων ασφαλείας, αλλά αρκεί το κατά το κοινό δίκαιο πταίσμα -δόλος ή αμέλεια οποιασδήποτε μορφής- του εργοδότη ή του από αυτόν προστηθέντος, εφόσον βεβαίως υφίσταται αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της ζημιογόνου πράξης ή παραλείψεως και της επελθούσας ζημίας. Στην περίπτωση όμως αυτή δεν επεκτείνεται η αντικειμενική (κατά τον ν.551/1915) ευθύνη του εργοδότη, καθόσον για την θεμελίωσή της απαιτείται υπαιτιότητα 50. Στις περιπτώσεις αυτές ο παθών έχει επιλεκτικό δικαίωμα να ασκήσει την μία ή την άλλη αξίωση (κοινού δικαίου-ν.551/1915). Οι αξιώσεις όμως αυτές συρρέουν διαζευκτικά, με την έννοια ότι σε περίπτωση επιλογής μίας εξ αυτών, ο δικαιούχος Τράπεζας Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ/ΕΝΔ(2003), σελ. 178, ΕφΠειρ 1292/1996, διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της Τράπεζας Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ. 47 Οι παραβιασθείσες διατάξεις θα πρέπει να προσδιορίζουν ειδικά τους όρους ασφαλείας των εργαζομένων που πρέπει να τηρηθούν, δίχως να αρκεί η επέλευση του ατυχήματος από την μη τήρηση όρων επιβαλλόμενων από την κοινή αντίληψη, την υποχρέωση πρόνοιας και την απαιτούμενη στις συναλλαγές επιμέλεια, χωρίς να προβλέπονται από ειδική διάταξη νόμου, βλ. ΟλΑΠ 26/1995, ΝοΒ44, σελ. 198/ΕλλΔνη37, σελ. 38, ΕφΠειρ 716/2003, διαθέσιμη στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ, ΕφΘεσ/νικης 24/2000, Αρμ2000, σελ Για εκτενέστερη ανάλυση περιεχομένου του δικαιώματος βλ. Ι.Κοροτζής, αν. υποσ. 7, σελ. 360 επ., Ι.Πιτσιρίκος, αν. υποσ. 4, σελ. 120 επ. 49 ΑΠ 274/2000, ΕΝΔ 29, σελ. 105, ΑΠ 356/2002, ΜονΠρΠειρ 1344/2003, ΕφΠειρ 901/2005, ΕφΠειρ 671/2005, ΕφΠειρ 662/2004, ΕφΠειρ 716/2003, διαθέσιμες στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ. 50 Λόγω της δυσχέρειας απόδειξης της υπαιτιότητας του εργοδότη, ζήτημα τίθεται αναφορικά με το εάν ο ναυτικός δύναται να επιδιώξει την αποκατάσταση της μη περιουσιακής ζημίας που υπέστη, δίχως την συνδρομή των όρων της αδικοπραξίας, βλ. Ι.Πιτσιρίκος, Κρίσιμα και αμφισβητούμενα νομικά ζητήματα ευθύνης σε σχέσεις παροχής υπηρεσιών στον Αστικό Κώδικα και στο άρθρο 8 ν.2251/1994, ΠειρΝ22 (2000), σελ

21 αποκλείεται να ζητήσει ταυτόχρονα ή διαδοχικά την άλλη, κατ ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 306 ΑΚ, χωρίς όμως να αποκλείεται η επικουρική άσκηση της μίας σε σχέση με την άλλη που ασκείται κυρίως 51. Για το χαρακτηρισμό του ατυχήματος ως εργατικού είναι αδιάφορος ο χρόνος εκδήλωσης των δυσμενών συνεπειών στην υγεία του εργαζόμενου 52, το αν εκδηλώνονται αμέσως, αργότερα ή σταδιακά, όπως και το εάν οφείλεται σε ενέργεια του εργαζομένου 53. Σύμφωνα όμως με την παρ. 4 του άρθρου 16 του ν. 551/1915, τυχόν αμέλεια 54 του παθόντος συνεπάγεται τον περιορισμό κατά το ήμισυ της κατ άρθρο 3 αποζημιώσεως, με εξαίρεση την περίπτωση όπου συντρέχουν οι όροι της πρώτης παραγράφου, δηλαδή όταν και ο εργοδότης βαρύνεται με πταίσμα 55. Αναφορικά όμως με την μη περιουσιακή ζημία, γίνεται δεκτό ότι τυχόν συντρέχον πταίσμα του παθόντος λαμβάνεται υπόψιν κατ άρθρο ΑΚ 300, μη απαιτούμενης της συνδρομής της ειδικής αμέλειας του άρθρου 16 4 του ν.551/ Τέλος, ρητά ορίζεται στην τελευταία φράση του άρθρου 1 του ν.551/1915 ότι η εκ προθέσεως, δηλαδή δόλια, πρόκληση του ατυχήματος δεν καλύπτεται από την προστασία του νόμου αυτού. Δικαιούχος της αποζημίωσης του ν.551/1915 είναι ο παθών ναυτικός, ενώ σε περίπτωση θανάτου αυτού τα νομιμοποιούμενα σύμφωνα με το άρθρο 6 του ν.551/1915 πρόσωπα, δηλαδή ο επιζών σύζυγος, τυχόν τέκνα και ενδεχομένως ανιόντες ή αδελφοί κατ αναλογίες. Αντιθέτως, η περίπτωση της αποζημίωσης λόγω ψυχικής οδύνης παρουσιάζει ευρύτερο χαρακτήρα σύμφωνα με το εδ. γ του άρθρου 932 ΑΚ δικαιούχοι είναι τα μέλη της οικογένειας του θανόντος, δίχως να προσδιορίζεται ωστόσο η έννοιά της, προφανώς διότι ο νομοθέτης δεν θέλησε να διαγράψει με τρόπο δεσμευτικό τα όρια ενός θεσμού ο οποίος από την φύση του υφίσταται τις επιδράσεις των κοινωνικών διαφοροποιήσεων στον χρόνο. Έτσι, γίνεται δεκτό ότι δικαιούχοι αποζημίωσης είναι πρόσωπα που ανήκουν στην οικογένεια εν ευρεία εννοία του παθόντος, συνδεόμενα με στενούς δεσμούς συγγένειας και 51 ΕφΠειρ 671/2005, αν.υποσ. 45. Πρβλ. επίσης Κ.Αρβανίτης, Η επιλογή αποζημίωσης κατά το άρθρον 16 του Κ.Ν.551/1915, ΕΝΔ12, σελ Ι.Κουκιάδης, Εργατικό δίκαιο, Ατομικές εργασιακές σχέσεις, Β έκδοση (1995), σελ Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις αυτοκτονιών των ναυτικών. 54 Και μάλιστα ειδική αμέλεια, δηλαδή όταν ο παθών αδικαιολογήτως παρέβη διατάξεις νόμων, διαταγμάτων ή κανονισμών που θέτουν όρους ασφαλείας, ΕφΠειρ 89/1993, ΕΝΔ22, σελ. 158, βλ. Ι.Κοροτζή, αν. υποσ. 7, σελ Και στις δύο περιπτώσεις γίνεται δεκτό ότι δεν τυγχάνει εφαρμογής το άρθρο 300 ΑΚ, βλ. Ι.Πιτσιρίκος, αν. υποσ. 7, σελ ΕφΠειρ 671/2005, αν. υποσ. 45, ΑΠ 1373/2002, ΕλλΔνη44, σελ. 420, ΕφΑθ 2230/1998, ΕλλΔνη40, σελ

22 στοργής, και τα οποία δοκιμάσθηκαν ψυχικά από την απώλειά του. Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται και ο σε ελεύθερη συμβίωση τελών σύντροφος του θανόντος 57. IV. Δικονομικά ζητήματα: καθ ύλην και κατά τόπο αρμοδιότητα, διαδικασία Ως προς την καθ ύλην αρμοδιότητα, από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 14 1, 16 στοιχ.2 και ΚΠολΔ, προκύπτει ότι αρμόδιο προς επίλυση της διαφοράς δικαστήριο είναι -ανάλογα με το αιτούμενο ποσό- είτε το Ειρηνοδικείο είτε το Μονομελές Πρωτοδικείο, το οποίο δικάζει κατά την ειδική διαδικασία των άρθρων 664 επ. ΚΠολΔ κάθε διαφορά από σύμβαση ή και απλή σχέση εργασίας ή εξ αφορμής αυτής μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων ή των διαδόχων τους ή των κατά νόμο δικαιουμένων εκ της παροχής εργασίας ή εξ αφορμής αυτής, ανεξαρτήτως του νομικού χαρακτήρα της διαφοράς ως απορρέουσας από σύμβαση ή απλή σχέση εργασίας ή από αδικοπραξία που προκλήθηκε εξ αφορμής της εργασίας ή από αδικαιολόγητο πλουτισμό. Συγκεκριμένα, το κατά τόπο αρμόδιο δικαστήριο δικάζει κατά την ειδική διαδικασία των εργατικών διαφορών και τις διαφορές από εργατικά ατυχήματα σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 4 και 37 του Εισαγωγικού Νόμου του ΚΠολΔ μετά την κατάργηση της διατάξεως του άρθρου 13 του Ν. 551/1985 με τις προαναφερόμενες διατάξεις του Εισαγωγικού Νόμου ΚΠολΔ. Ομοίως, και η αγωγή που έχει ως περιεχόμενο αξίωση χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ψυχικής οδύνης των μελών της οικογένειας του θανόντος σε εργατικό ατύχημα, εφόσον στρέφεται κατά του εργοδότη και αποδίδεται πταίσμα σ` αυτόν (ή στους προστηθέντες αυτού) όσον αφορά την επέλευση του επίδικου ατυχήματος, υπάγεται στην καθ ύλη αρμοδιότητα των προαναφερθέντων δικαστηρίων και εκδικάζεται κατά την ειδική διαδικασία των εργατικών διαφορών, δοθέντος ότι πρόκειται περί αδικοπραξίας που τελέστηκε εξ αφορμής της εργασίας 58. Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 664 ΚΠολΔ, οι προαναφερθείσες διαφορές δύνανται να εισαχθούν προς επίλυση και στο δικαστήριο του τόπου όπου ο εργαζόμενος παρέχει ή παρείχε την εργασία του πριν την λύση αυτής, ενώ για τον 57 Π.Κορνηλάκης, Ειδικό Ενοχικό Δίκαιο Ι (2002), σελ , βλ. και ΕφΠειρ 716/2003, διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της Τράπεζας Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ. 58 ΕφΠειρ 1109/2003, ΜονΠρΠειρ 1344/2003, διαθέσιμες στην ιστοσελίδα της Τράπεζας Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ. 12

23 συμβιβασμό ενώπιον του Ειρηνοδίκη ή του Μονομελούς Πρωτοδικείου προβλέπονται ειδικές διατυπώσεις 59.η Γ. ΤΟ ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ I. Το πρόβλημα του νομικού χαρακτηρισμού Η μεθοδολογία του κλασικού ιδιωτικού διεθνούς δικαίου επιβάλλει τον νομικό χαρακτηρισμό κάθε σχέσης, δηλαδή την ένταξή της στην σωστή νομική κατηγορία, έτσι ώστε να υπαχθεί στην κατάλληλη συνδετέα έννοια για την οποία καθορίζεται εν συνεχεία το εφαρμοστέο δίκαιο 60. Πρόκειται για την πνευματική εκείνη εργασία που αποβλέπει στην εξεύρεση του κατάλληλου κανόνα δικαίου ο οποίος καλύπτει τα πραγματικά περιστατικά της υπό κρίση έννομης σχέσης, ώστε να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι οι ρυθμίσεις του κανόνα αυτού τυγχάνουν εφαρμογής στην συγκεκριμένη περίπτωση. Με άλλα λόγια, ο νομικός χαρακτηρισμός περιλαμβάνει τις δύο πρώτες φάσεις του νομικού συλλογισμού, δηλαδή την εξεύρεση του κανόνα και του περιεχομένου του (μείζων πρόταση του συλλογισμού), καθώς και την εξεύρεση των πραγματικών περιστατικών και της έννοιάς τους (ελάσσων πρόταση του συλλογισμού), που καταλήγουν στο συμπέρασμα του συλλογισμού, ότι δηλαδή η συγκεκριμένη σχέση υπάγεται στις έννομες συνέπειες του εφαρμοζόμενου κανόνα 61. Ο νομικός χαρακτηρισμός δεν είναι μηχανισμός μόνο του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου, αλλά αποτελεί βασική λειτουργία του όλου δικαίου και ιδίως της εφαρμογής του 62. Στα πλαίσια όμως του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου οι δυσχέρειες αυξάνονται όχι μόνο διότι οι συνδετέες έννοιες των κανόνων συγκρούσεως, στις οποίες επικεντρώνεται το πρόβλημα, είναι διατυπωμένες με μορφή συστηματικών κατηγοριών, αλλά κυρίως διότι είναι διατυπωμένες κατά τρόπο γενικό και 59 Άρθρο 14 ν.551/1915, βλ. και Ι.Κοροτζής, αν. υποσ. 7, σελ Α.Γραμματικάκη-Αλεξίου, Το εφαρμοστέο δίκαιο στην ατομική σύμβαση εργασίας κατά την κοινοτική σύμβαση ιδιωτικού διεθνούς δικαίου του 1980 (1984), σελ Πρβλ. γενικά για το ζήτημα Ι.Βούλγαρης, Το πρόβλημα του νομικού χαρακτηρισμού στο ιδιωτικό διεθνές δίκαιο, Συμβολή στην ρύθμιση των επιμέρους ζητημάτων της σύνθετης συλλογιστικής εργασίας με την εφαρμογή της λειτουργικής μεθόδου, Προσφορά στον Ηλία Κρίσπη (1995), σελ Ι.Βούλγαρης, αν. υποσ. 61, σελ

24 αφηρημένο 63. Πολύ περισσότερο, στα πλαίσια των διεθνών συγκρούσεων το πρόβλημα του νομικού χαρακτηρισμού περιπλέκεται λόγω του γεγονότος ότι συχνά οι κανόνες σύγκρουσης αποτελούν προϊόν διεθνών συμβάσεων, και δεν έχουν εθνική προέλευση όπως και οι λοιποί κανόνες της έννομης τάξης στην οποία ανήκει ο εφαρμοστής του δικαίου και με την οποία είναι εξοικειωμένος. Με άλλα λόγια, η περιπλοκή δημιουργείται από το γεγονός ότι η ερμηνεία γίνεται από εθνικό όργανο, ενώ οι προς εφαρμογή κανόνες (και οι περιεχόμενες σε αυτούς έννοιες) έχουν διεθνή προέλευση 64. Επιβάλλεται κατά συνέπεια στο σημείο αυτό, και πριν την εξέταση του προβλήματος του νομικού χαρακτηρισμού του ναυτεργατικού ατυχήματος στις περιπτώσεις που παρουσιάζει στοιχεία αλλοδαπότητας, να εξετασθούν οι διάφορες θεωρίες που προτάθηκαν αναφορικά με το βασικό αυτό πρόβλημα του κλάδου του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου. II. Οι διάφορες θεωρίες 1. Η θεωρία της lex fori Σύμφωνα με μία πρώτη (και ορθότερη) άποψη, ο νομικός χαρακτηρισμός της υπό κρίση ιδιωτικής διεθνούς σχέσης θα γίνει σύμφωνα με τα κριτήρια της lex fori. Πρόκειται για την θέση που διατύπωσαν οι Franz Kahn και Etienne Bartin 65 και την οποία ακολουθεί η μεγάλη πλειοψηφία των συγγραφέων στην σημερινή εποχή 66. Ο σημαντικότερος λόγος που οδηγεί στην εφαρμογή του δικαίου του forum αποτελεί το γεγονός ότι ο νομικός χαρακτηρισμός προηγείται της εφαρμογής της lex causae, η οποία στο παρόν στάδιο δεν μπορεί να έχει λόγο εφαρμογής, δεδομένου ότι αυτή υποδεικνύεται μεταγενέστερα, δηλαδή καθ υπόδειξη του αρμόδιου κανόνα συγκρούσεως. Με άλλα λόγια, προϋπόθεση εφαρμογής της αποτελεί η προηγούμενη εφαρμογή ενός κανόνα συγκρούσεως ιδιωτικού διεθνούς δικαίου του forum Α.Γραμματικάκη-Αλεξίου, Ζ.Παπασιώπη-Πασιά, Ε.Βασιλακάκης, Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο, 3 η έκδοση (2002), σελ. 53, D.McClean, Morris: The Conflict of Laws (2000), σελ Ι.Βούλγαρης, αν. υποσ. 61, σελ Στα έργα των οποίων παραπέμπει ο Δ.Ευρυγένης, Ιδιωτικόν Διεθνές Δίκαιον, Πανεπιστημιακαί παραδόσεις και φροντιστηριακή ύλη (1973), σελ D.McClean, αν. υποσ. 63, σελ Α.Γραμματικάκη-Αλεξίου, Ζ.Παπασιώπη-Πασιά, Ε.Βασιλακάκης, αν. υποσ. 63, σελ

25 Πρόσθετο επιχείρημα υπέρ αυτής της θέσης αποτελεί το γεγονός ότι, εάν επρόκειτο το αλλοδαπό δίκαιο να καθορίσει σε ποιές περιπτώσεις πρόκειται αυτό να εφαρμοστεί, το δίκαιο του forum θα έχανε κάθε έλεγχο επί της εφαρμογής των δικών του κανόνων ιδιωτικού διεθνούς δικαίου 68. Κατά την αρχική διατύπωση της θεωρίας αυτής, υποστηρίζονταν ότι οι έννοιες των κανόνων συνδέσεως, στις οποίες επρόκειτο να υπαχθεί η υπό ρύθμιση σχέση, είναι ταυτόσημες προς τις αντίστοιχες ομόηχες έννοιες του ουσιαστικού δικαίου της lex fori 69. Κατά την μετάπλαση όμως της αρχικής αυτής θέσης, γίνεται δεκτό 70 ότι στα πλαίσια της προσπάθειας αυτής ο δικαστής δεν θα πρέπει να παραμείνει αυστηρά προσκολλημένος στο εσωτερικό του δίκαιο, όπως στην περίπτωση που θα είχε να αντιμετωπίσει μία καθαρά εσωτερική σχέση αντιθέτως, θα πρέπει να λάβει υπόψιν του την ύπαρξη αλλοδαπών θεσμών, ενδεχομένως αγνώστων στο δίκαιο του forum, συνεκτιμώντας κατά συνέπεια και το αλλοδαπό δίκαιο σε ορισμένο βαθμό. Θα πρέπει δηλαδή οι διάφορες κατηγορίες των κανόνων ιδιωτικού διεθνούς δικαίου να είναι ευρύτερες από τις αντίστοιχες κατηγορίες του εσωτερικού (ουσιαστικού) δικαίου διαφορετικά, εάν ο εφαρμοστής του δικαίου βρεθεί αντιμέτωπος με ένα ξένο θεσμό που δεν υφίσταται ανάλογός του στο δίκαιο του forum, θα είναι ανίκανος να εκφέρει κρίση επί της επίδικης διαφοράς στηριζόμενος μόνο στο τελευταίο 71. Πρόκειται δηλαδή για μία διεθνολογική εφαρμογή της lex fori, που προσεγγίζει μερικώς την θεωρία του συγκριτικού νομικού χαρακτηρισμού, δίχως να την ασπάζεται πλήρως. Κατά συνέπεια, για την εξεύρεση του νοήματος του κανόνα σύγκρουσης, ο δικαστής θα εφαρμόσει τις διάφορες μεθόδους ερμηνείας (γραμματική, λογική, τελολογική), που εφαρμόζονται για κάθε κανόνα δικαίου 72, ενώ σκόπιμο και θεμιτό είναι να υποβοηθηθεί στο έργο αυτό από την ερμηνεία αντίστοιχου κανόνα του εσωτερικού του δικαίου, ώστε να καλύψει τυχόν κενά ή να ρυθμίσει περιπτώσεις όπου περισσότεροι κανόνες σύγκρουσης διεκδικούν εφαρμογή 73. Ταυτόχρονα, δεν θα πρέπει να ξεχνά το γεγονός ότι οι κανόνες ιδιωτικού διεθνούς δικαίου προορίζονται 68..if the foreign law were allowed to determine in what situations it is to be applied, the law of the forum would lose all control over the application of its own conflict rules, and would no longer be master in its own house, σε D.McClean, αν. υποσ. 63, σελ Δ.Ευρυγένης, αν. υποσ. 65, σελ Γ.Μαριδάκης, Ιδιωτικόν Διεθνές Δίκαιον κάθα ισχύει εις την Ελλάδα, Τόμος πρώτος, Γενικαί αρχαί (1967), σελ P.M. North, J.J.Fawcett, Cheshire and North s Private international law (1999), σελ Πρβλ. Δ.Παπαστερίου, Γενικές αρχές του αστικού δικαίου, Τόμος Ι/α (1998), σελ Ι.Βούλγαρης, αν. υποσ. 61, σελ

Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων

Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων Ιούλιος 2017 Η ευθύνη του εργοδότη κατά το Ν. 551/1915 Η ευθύνη του εργοδότη κατά τη νομοθεσία του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ΙΝΕ - ΓΣΕΕ www.inegsee.gr info@inegsee.gr

Διαβάστε περισσότερα

Με βάση τον ορισμό του «εργατικού ατυχήματος» όπως προκύπτει από το άρθρο 1 του Ν. 551/15, όπως έχει κωδικοποιηθεί και τροποποιηθεί μέχρι και σήμερα,

Με βάση τον ορισμό του «εργατικού ατυχήματος» όπως προκύπτει από το άρθρο 1 του Ν. 551/15, όπως έχει κωδικοποιηθεί και τροποποιηθεί μέχρι και σήμερα, Με βάση τον ορισμό του «εργατικού ατυχήματος» όπως προκύπτει από το άρθρο 1 του Ν. 551/15, όπως έχει κωδικοποιηθεί και τροποποιηθεί μέχρι και σήμερα, τρία είναι τα βασικά στοιχεία που πρέπει να συντρέχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. V. Η εμπιστοσύνη ως αυτόνομο θεμέλιο ευθύνης του παραγωγού 17

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. V. Η εμπιστοσύνη ως αυτόνομο θεμέλιο ευθύνης του παραγωγού 17 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ι. Ενοποίηση του ευρωπαϊκού δικαίου.. 1 1. Ο εθνικός χαρακτήρας του αστικού δικαίου 1 2. Προώθηση της ενοποιήσεως μέσω της Ευρωπαϊκής Ενώσεως...

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 Ευθύνη του Δημοσίου Έννοια ευθύνης του Δημοσίου υποχρέωση του Δημοσίου, των ΟΤΑ, των ΝΠΔΔ, να αποζημιώσουν τρίτα πρόσωπα για ζημίες που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

PUBLIC ΤΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 9755/98 LIMITE JUSTCIV59 ΣΗΜΕΙΩΜΑ. της Προεδρίας ΡΩΜΗΙ

PUBLIC ΤΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 9755/98 LIMITE JUSTCIV59 ΣΗΜΕΙΩΜΑ. της Προεδρίας ΡΩΜΗΙ ConseilUE EΥΡΩΠΑÏΚΗΕΝΩΣΗ ΤΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Βρυξέλλες,15Ιουλίου1998(20.07) (OR.D) 9755/98 PUBLIC LIMITE JUSTCIV59 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της Προεδρίας Θέμα: Σύμβαση"ΡώμηΙ" ΡΩΜΗΙ Στόχοςτουπαρόντοςεγγράφουείναιναπροσφέρειμιαόσοτοδυνατόνσαφέστερηκαισυνεκτικότερηβάσηγιατις

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πηγές Συντακτική ομάδα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πηγές Συντακτική ομάδα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Συνοπτικός πίνακας με τα κυριότερα σημεία..2 1. Εργατικό ατύχημα...3 1.1 Γενικά...3 1.2 Προϋποθέσεις...3 1.3 Εργοδοτική υποχρέωση για πρόνοια...3 1.4 Υποχρέωση αποζημίωσης εργοδότη για εργατικό

Διαβάστε περισσότερα

σχέσης εξαρτημένης εργασίας, προσλαμβάνεται προσλαμβάνεται οι συνθήκες πραγματικής απασχόλησης bareboat charter skippered charter

σχέσης εξαρτημένης εργασίας, προσλαμβάνεται προσλαμβάνεται οι συνθήκες πραγματικής απασχόλησης bareboat charter skippered charter Η νομική φύση της σχέσης απασχόλησης του κυβερνήτη πλοίου αναψυχής ο οποίος προσλαμβάνεται αποκλειστικά από τον εκναυλωτή ως σχέσης εξαρτημένης εργασίας ή σύμβασης έργου/παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Συντομογραφίες...15 Ελληνικές...15 Ξενόγλωσσες...18

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Συντομογραφίες...15 Ελληνικές...15 Ξενόγλωσσες...18 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Συντομογραφίες...15 Ελληνικές...15 Ξενόγλωσσες...18 Εισαγωγή: Το φυσικό περιβάλλον ως ρυθμιστικό αντικείμενο του αστικού δικαίου: μια γενική θεώρηση 1. Ο παραπληρωματικός χαρακτήρας του αστικού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πηγές Συντακτική ομάδα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πηγές Συντακτική ομάδα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ... 2 1. Συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ορισμένου και αορίστου χρόνου... 2 1.1 Σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου... 3

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΥ, ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΥ, ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΥ, ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Αναστάσιος Βαλτούδης, Καθηγητής Αστικού Δικαίου Τηλέφωνο: 2310.99.64.60 e.mail: avaltoud@otenet.gr Ώρες ακρόασης: Τετάρτη 15.00-16.00, Πέμπτη, 13.00-14.00

Διαβάστε περισσότερα

Πάνος Κορνηλάκης Καθηγητής του Αστικού Δικαίου στο Τμήμα Νομικής του ΑΠΘ

Πάνος Κορνηλάκης Καθηγητής του Αστικού Δικαίου στο Τμήμα Νομικής του ΑΠΘ Η ΑΞΙΩΣΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΕΟ ΑΡΘΡΟ 543 ΑΚ * Πάνος Κορνηλάκης Καθηγητής του Αστικού Δικαίου στο Τμήμα Νομικής του ΑΠΘ Ι. Προϋποθέσεις Η Οδηγία 1999/44/ΕΚ δεν προέβλεπε δικαίωμα αποζημίωσης σε περίπτωση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων. 1.1.Χαρακτηριστικά του Δικαίου Ετερόνομοι κανόνες

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995)

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Εργατικό ατύχημα... 2 1.1 Γενικά... 3 1.2 Προϋποθέσεις... 3 1.3 Υποχρέωση για πρόνοια... 3 Πηγές... 5 Συντακτική ομάδα...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Εργατικό ατύχημα... 2 1.1 Γενικά... 3 1.2 Προϋποθέσεις... 3 1.3 Υποχρέωση για πρόνοια... 3 Πηγές... 5 Συντακτική ομάδα... ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εργατικό ατύχημα... 2 1.1 Γενικά... 3 1.2 Προϋποθέσεις... 3 1.3 Υποχρέωση για πρόνοια... 3 Πηγές... 5 Συντακτική ομάδα... 5 1 1. Εργατικό ατύχημα ΘΕΜΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ Η έννοια του εργατικού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Σύμβαση εξηρτημένης εργασίας

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Σύμβαση εξηρτημένης εργασίας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Σύμβαση εξηρτημένης εργασίας. 1. Η σύμβαση εξηρτημένης εργασίας. 2. Το στοιχείο της εξαρτήσεως 3. Σύμβαση εταιρείας... 4. Ενδείξεις διαφοροποιήσεως μεταξύ συμβάσεως εξηρτημένης εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Ενωμένη στην πολυμορφία EL 2009/2170(INI) Σχέδιο έκθεσης Diana Wallis (PE )

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Ενωμένη στην πολυμορφία EL 2009/2170(INI) Σχέδιο έκθεσης Diana Wallis (PE ) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 12.1.2012 2009/2170(INI) ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 1-20 Σχέδιο έκθεσης Diana Wallis (PE469.99301-00) με συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με την τροποποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ικαστής: κ. Μ. ΙΩΑΚΕΙΜ (πρόεδρος Πρωτοδικών) ικηγόροι: κ.κ. Κ. Λιασίδης, Α. Πασιπουλαρίδης, Κ. Καταβάτης, Μ. Σωτηροπούλου

ικαστής: κ. Μ. ΙΩΑΚΕΙΜ (πρόεδρος Πρωτοδικών) ικηγόροι: κ.κ. Κ. Λιασίδης, Α. Πασιπουλαρίδης, Κ. Καταβάτης, Μ. Σωτηροπούλου Μονοµελές Πρωτοδικείο Πειραιώς: 3552/1996 (Ασφ.µ.) Πηγή: Νοµικό Βήµα Τόµος 45/97, σελ. 255 Ατύχηµα (ναυτεργατικό) - Εφαρµοστέο δίκαιο - Αποζηµίωση - Ψυχική οδύνη - Πλοίαρχος - Χρηµατική ικανοποίηση. Ενοχές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 11.11.2011 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο και την αναγνώριση

Διαβάστε περισσότερα

Working Paper. Title: «Η Σύμβαση Εμπορικής Αντιπροσωπείας» Georgios K. Karametos

Working Paper. Title: «Η Σύμβαση Εμπορικής Αντιπροσωπείας» Georgios K. Karametos Working Paper Title: «Η Σύμβαση Εμπορικής Αντιπροσωπείας» Georgios K. Karametos Η Σύμβαση Εμπορικής Αντιπροσωπείας Του Γεωργίου Κ. Καραμέτου Φοιτητή Νομικής Του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου Abstract-Summary

Διαβάστε περισσότερα

Ασφαλιστικές Εταιρείες 2007

Ασφαλιστικές Εταιρείες 2007 Ασφαλιστικές Εταιρείες 2007 1. Να αναφερθεί το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τις ασφαλιστικές εταιρείες. Το δίκαιο της ιδιωτικής ασφάλισης που ισχύει σήμερα αποτελείται από το νομοθετικό διάταγμα Ν.Δ.

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4203, 24/4/2009

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4203, 24/4/2009 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΝΟΜΟ Προοίμιο. Επίσημη Εφημερίδα Ε.Ε.: L 204 της 26/07/2006, σελ. 23. Για σκοπούς εναρμόνισης

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο Ειδικές μορφές στέρησης της ιδιοκτησίας και λοιποί θεμιτοί περιορισμοί της/ρήτρες συλλογικής διαπραγμάτευσης

Διαβάστε περισσότερα

1.Κατεύθυνση «ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ»

1.Κατεύθυνση «ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» 1.Κατεύθυνση «ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» Αστικό Δίκαιο Ενωσιακής προέλευσης (Κοινοτικό Αστικό Δίκαιο) Ερμηνεία των Νομών και Δικαιοπραξιών Ειδικά θέματα στο σύστημα της Αδικοπρακτικής Ανώμαλη εξέλιξη των συμβάσεων

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

ίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής εργαζομένων

ίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής εργαζομένων Εργασιακά Θέματα ίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής εργαζομένων «Αποζημίωση λόγω συνταξιοδότησης» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Αποζημίωση λόγω συνταξιοδότησης 3 1.1 Γενικά 6 1.2 Δικαιούχοι 6 α) Ιδιωτικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 6 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 6 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 6 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. Έννοια και Στοιχεία Ενοχής Ενοχή είναι η σχέση με την οποία ένα πρόσωπο έχει υποχρέωση προς ένα άλλο σε παροχή. Η παροχή μπορεί να συνίσταται

Διαβάστε περισσότερα

Τα μαθήματα που θα προσφερθούν στις κατευθύνσεις του ΠΜΣ της Νομικής Σχολής είναι τα ακόλουθα:

Τα μαθήματα που θα προσφερθούν στις κατευθύνσεις του ΠΜΣ της Νομικής Σχολής είναι τα ακόλουθα: Τα μαθήματα που θα προσφερθούν στις κατευθύνσεις του ΠΜΣ της Νομικής Σχολής είναι τα ακόλουθα: 1.Κατεύθυνση «ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» Αστικό Δίκαιο Ενωσιακής προέλευσης (Κοινοτικό Αστικό Δίκαιο) Ερμηνεία των Νομών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 8 ο ΜΑΘΗΜΑ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 8 ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ 8 ο ΜΑΘΗΜΑ Ι. Ανώμαλη Εξέλιξη της Ενοχής στις Αμφοτεροβαρείς Συμβάσεις 1. Έννοια Αμφοτεροβαρούς Σύμβασης Οι Αμφοτεροβαρείς Συμβάσεις δημιουργούν ενοχικές υποχρεώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Εργασιακά Θέματα. Συμβάσεις ορισμένου χρόνου

Εργασιακά Θέματα. Συμβάσεις ορισμένου χρόνου Εργασιακά Θέματα Συμβάσεις ορισμένου χρόνου Μάρτιος 2017 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Ορισμός... 3 2. Είδη συμβάσεων ορισμένου χρόνου.. 3 3. Συμβάσεις ορισμένου και αορίστου χρόνου 4 4. Διαδοχικές συμβάσεις ορισμένου

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Ν Α Κ Α Σ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ω Ν

Π Ι Ν Α Κ Α Σ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ω Ν Π Ι Ν Α Κ Α Σ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ω Ν 1. Γενικοί Οροι Ασφάλισης 2. Γενικοί Οροι Ασφαλιστηρίων Συµβολαίων 3. Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης έναντι Τρίτων 3.1 Ειδικοί όροι 3.2 Αντικείµενο ασφάλισης 3.3 Ορια αποζηµίωσης

Διαβάστε περισσότερα

849 Ν. 105(Ι)/95. Ε.Ε. Παρ. 1(1) Αρ. 3028, 29.12.95

849 Ν. 105(Ι)/95. Ε.Ε. Παρ. 1(1) Αρ. 3028, 29.12.95 Ε.Ε. Παρ. 1(1) Αρ. 3028, 29.12.95 849 Ν. 105(Ι)/95 Ο περί Ελαττωματικών Προϊόντων (Αστική Ευθύνη) Νόμος του 1995 εκδίδεται με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με το Άρθρο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 11.11.2011

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 11.11.2011 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 11.11.2011 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο και την αναγνώριση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Εισαγωγικό Μέρος... 1 1. Εισαγωγή στο αντικείμενο της έρευνας... 1 Ι. Μεθοδολογική προσέγγιση και νομικό πλαίσιο της παρούσας μελέτης... 1 ΙΙ. Διάρθρωση της ύλης... 4 2. Ο καταλογισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173)

Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173) Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173) Ψηφίστηκε προ ολίγων ημερών από τη Βουλή ο νέος νόμος 3886/2010 σε σχέση με την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ.. VI ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..IX 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ..1 2. ΤΑ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ.. VI ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..IX 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ..1 2. ΤΑ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ... ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ.. VI ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..IX 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ..1 2. ΤΑ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ...1 Ι. Οι κατηγορίες των διακριτικών γνωρισμάτων 2 Α. Τα διακριτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. Προλογικό σημείωμα... Εισαγωγικές παρατηρήσεις... 1

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. Προλογικό σημείωμα... Εισαγωγικές παρατηρήσεις... 1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Προλογικό σημείωμα...... VII Εισαγωγικές παρατηρήσεις............ 1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Οι υποχρεώσεις εχεμύθειας και μη ανταγωνισμού κατά τη διάρκεια της σύμβασης εργασίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 204-209 ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΕΓΚΡΙΘΗΚΑΝ P8_TA(206)0260 Επικύρωση και προσχώρηση στο πρωτόκολλο του 200 της σύμβασης επικινδύνων και επιβλαβών ουσιών με εξαίρεση τις πτυχές δικαστικής συνεργασίας

Διαβάστε περισσότερα

Α.Π ΓΧ/ΠΚ/ΜΣ 30 Αυγούστου 2013

Α.Π ΓΧ/ΠΚ/ΜΣ 30 Αυγούστου 2013 Α.Π. 5568 ΓΧ/ΠΚ/ΜΣ 30 Αυγούστου 2013 Προς το Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου Διεύθυνση Ναυτικής Εργασίας (ΔΝΕΡ) Ενταύθα Κοιν/ση ΥΝΑ Γραφείο κ. Υπουργού ΥΝΑ Γραφείο κ. Γενικού Γραμματέα ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΦΟΠΛΙΣΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΔΟΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΚΛΗΤΟ ΑΛΛΟΔΑΠΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΔΟΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΚΛΗΤΟ ΑΛΛΟΔΑΠΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Αρείου Πάγου 1090/2010, Τμ. Α/ΙΙ Πηγή: ΕΕΔ 70/2011, σελ. 268 ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΔΟΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΚΛΗΤΟ ΑΛΛΟΔΑΠΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Εκείνος που ως

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. προς την Επιτροπή Νομικών Θεμάτων

Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. προς την Επιτροπή Νομικών Θεμάτων ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων 13.2.2012 2011/0059(CNS) ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών

Διαβάστε περισσότερα

Άρειος Πάγος: 1486/1995 (Τµ. Β') Πηγή: ΕΕ 4 (1996) σελ. 415, Ε.Ε..56/97, σ.325,.ε.ν. 52/96, σ. 238

Άρειος Πάγος: 1486/1995 (Τµ. Β') Πηγή: ΕΕ 4 (1996) σελ. 415, Ε.Ε..56/97, σ.325,.ε.ν. 52/96, σ. 238 Άρειος Πάγος: 1486/1995 (Τµ. Β') Πηγή: ΕΕ 4 (1996) σελ. 415, Ε.Ε..56/97, σ.325,.ε.ν. 52/96, σ. 238 Περίληψη: Εργατικό ατύχηµα. Πταίσµα Εργοδότη. Θάνατος Μισθωτού. Ως ατύχηµα από βίαιο συµβάν που επήλθε

Διαβάστε περισσότερα

Άποψη περί εφαρμογής ν 4030/2011.

Άποψη περί εφαρμογής ν 4030/2011. Άποψη περί εφαρμογής ν 4030/2011. Α. Την 25/10/2012 περιήλθε στην Περιφερειακή Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης της Περιφέρειας Αττικής και έλαβε αριθμ. πρωτ. 157658/387 το ανωτέρω σχετικό,

Διαβάστε περισσότερα

θέτει στη μεταβατική διάταξη του άρθρου 17 [Σημείωση: Με την εν λόγω διάταξη ορίζεται ουσιαστικώς μία μεταβατική περίοδος που χρονικά τοποθετείται από

θέτει στη μεταβατική διάταξη του άρθρου 17 [Σημείωση: Με την εν λόγω διάταξη ορίζεται ουσιαστικώς μία μεταβατική περίοδος που χρονικά τοποθετείται από H συνέπεια του χαρακτηρισμού τηλεοπτικού σταθμού ως εθνικής, περιφερειακής ή τοπικής εμβελείας για τον προσδιορισμό του ποσού της χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ηθικής βλάβης στις περιπτώσεις επιληψίμου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ. Αθήνα 12 Νοεμβρίου 2013

ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ. Αθήνα 12 Νοεμβρίου 2013 ΣΧΕΔΙΟ Αποστολή με fax & e-mail ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ Ταχ. Δ/νση: Σταδίου 27 Ταχ. Κώδικας:101 83 ΑΘΗΝΑ Πληροφορίες:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι. Η πρωτότυπη κτήση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας... 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι. Η πρωτότυπη κτήση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας... 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι. Η πρωτότυπη κτήση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας...1 1. Εισαγωγή... 1 2. Η λύση του εργατικού δικαίου... 2 2.1. Εισαγωγικά... 2 2.2. Master and Servant Principle... 3 2.3. Η σύγχρονη

Διαβάστε περισσότερα

Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. Διδάκτορoς Παν/μίου Αθηνών

Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. Διδάκτορoς Παν/μίου Αθηνών Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. Διδάκτορoς Παν/μίου Αθηνών ΕΝΟΧΗ Α. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΝΟΧΗΣ Έννοια. Ενοχή είναι η νομική σχέση μεταξύ δύο προσώπων, του οφειλέτη αφ ενός και του δανειστή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ (Οι αριθμοί παραπέμπουν στις παραγράφους και στις σελίδες, όπου ενδείκνυται)

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ (Οι αριθμοί παραπέμπουν στις παραγράφους και στις σελίδες, όπου ενδείκνυται) ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ (Οι αριθμοί παραπέμπουν στις παραγράφους και στις σελίδες, όπου ενδείκνυται) ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η αρχή της ισότητας στις εργασιακές σχέσεις Εισαγωγή.... σ. 1 Εννοιολογικός προσδιορισμός της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 1056/2015 ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 1056/2015 ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΟΥΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 1056/2015 ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Συγκροτήθηκε από το Δικαστή Απόστολο Τσουκαλά, Πρωτοδίκη, τον οποίον όρισε ο Πρόεδρος του Τριμελούς

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ. Χρόνος αναθεώρησης εργασιών που έχουν εκτελεσθεί προ της έγκρισης Α.Π.Ε. Ανώνυµη εταιρεία µέλος του ΣΑΤΕ υπέβαλε το ακόλουθο ερώτηµα:

ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ. Χρόνος αναθεώρησης εργασιών που έχουν εκτελεσθεί προ της έγκρισης Α.Π.Ε. Ανώνυµη εταιρεία µέλος του ΣΑΤΕ υπέβαλε το ακόλουθο ερώτηµα: Νοµική Υπηρεσία ΣΑΤΕ Σταµάτης Σ. Σταµόπουλος, ικηγόρος, Νοµικός Σύµβουλος ΣΑΤΕ Αθήνα, 23.3.2013 ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ ΘΕΜΑ: Χρόνος αναθεώρησης εργασιών που έχουν εκτελεσθεί προ της έγκρισης Α.Π.Ε. Ανώνυµη εταιρεία

Διαβάστε περισσότερα

Διαφάνεια των όρων της σύµβασης µεταξύ καταναλωτή (επιλέγοντα πελάτη) και παρόχου υπηρεσιών στον τοµέα της ενέργειας.

Διαφάνεια των όρων της σύµβασης µεταξύ καταναλωτή (επιλέγοντα πελάτη) και παρόχου υπηρεσιών στον τοµέα της ενέργειας. Διαφάνεια των όρων της σύµβασης µεταξύ καταναλωτή (επιλέγοντα πελάτη) και παρόχου υπηρεσιών στον τοµέα της ενέργειας. Ευγενία Σαρίκου Δικηγόρος- Μ.Δ.Ε Ποινικού Δικαίου Α.Π.Θ Με το Ν. 4001/2011 «Για την

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ 7 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Ι. Εκπλήρωση της Παροχής από τον Οφειλέτη Εκπλήρωση της Παροχής είναι το σύνολο των πράξεων με τις οποίες (ή των παραλείψεων χωρίς τις οποίες)

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΡΙΣΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ. Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη: Δ.Ν. Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου Ειδικοί Επιστήμονες: Γιάννης Κωστής, Έλενα Σταμπουλή, Τασούλα Τοπαλίδου

ΠΟΡΙΣΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ. Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη: Δ.Ν. Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου Ειδικοί Επιστήμονες: Γιάννης Κωστής, Έλενα Σταμπουλή, Τασούλα Τοπαλίδου ΠΟΡΙΣΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Αθήνα 21 Ιουνίου 2005 Αριθμ. Πρωτ.: 18811/2004 Η ΕΠΙΔΕΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΒΛΑΒΗΣ Η ΤΗΣ ΠΑΘΗΣΗΣ, ΣΕ ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΗ ΤΗΣ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ, ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ Ο ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΚΕ ΓΙΑ ΚΑΠΟΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοστέο δίκαιο στα έναντι τρίτων αποτελέσματα των εκχωρήσεων απαιτήσεων. Πρόταση κανονισμού (COM(2018)0096 C8-0109/ /0044(COD))

Εφαρμοστέο δίκαιο στα έναντι τρίτων αποτελέσματα των εκχωρήσεων απαιτήσεων. Πρόταση κανονισμού (COM(2018)0096 C8-0109/ /0044(COD)) 7.2.2019 A8-0261/ 001-024 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 001-024 κατάθεση: Επιτροπή Νομικών Θεμάτων Έκθεση Pavel Svoboda A8-0261/2018 Εφαρμοστέο δίκαιο στα έναντι τρίτων αποτελέσματα των εκχωρήσεων απαιτήσεων (COM(2018)0096

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων και Ανέργων

Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων και Ανέργων Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων και Ανέργων ΙΝΕ - ΓΣΕΕ www.inegsee.gr info@inegsee.gr Περιεχόμενα 3 4 1. Ορισμός 2. Προϋποθέσεις άσκησης 3. Τρόπος άσκησης 4. Καταχρηστική άσκηση

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο Αναγκαστική απαλλοτρίωση Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Σχολής Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠρΑθ 10689/2008 [Διαδικασία συνδιαλλαγής κατά τον ΠτΚ - Προληπτικά μέτρα*] (παρατ. Ι. Σπυριδάκης)

ΜΠρΑθ 10689/2008 [Διαδικασία συνδιαλλαγής κατά τον ΠτΚ - Προληπτικά μέτρα*] (παρατ. Ι. Σπυριδάκης) ΜΠρΑθ 10689/2008 [Διαδικασία συνδιαλλαγής κατά τον ΠτΚ - Προληπτικά μέτρα*] (παρατ. Ι. Σπυριδάκης) Πρόεδρος: Μ. Τατσέλου Δικηγόρος: Α. Αγγελίδης Το άνοιγμα της διαδικασίας συνδιαλλαγής ή η επικύρωση της

Διαβάστε περισσότερα

Αστική Ευθύνη Προϊόντων Ελίνα Παπασπυροπούλου HDI Global SE. Money Show 2016, Θεσσαλονίκη

Αστική Ευθύνη Προϊόντων Ελίνα Παπασπυροπούλου HDI Global SE. Money Show 2016, Θεσσαλονίκη Αστική Ευθύνη Προϊόντων Ελίνα Παπασπυροπούλου HDI Global SE Money Show 2016, Θεσσαλονίκη Το 2012 καταβλήθηκαν από τις ασφαλιστικές εταιρίες στην Ε.Ε. αποζημιώσεις αστικής ευθύνης 14 δισ. EUR (Insurance

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ENNOIA ΔΙΚΑΙΟΥ Ι) Ορισμός, έννοια του κανόνα δικαίου, διάκριση από συγγενείς έννοιες ΙΙ) Δίκαιο-ηθική-εθιμοτυπία-συναλλακτικά ήθη ΙΙΙ) Βασικές διακρίσεις του

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 10: Προστασία της προσωπικότητας και τύπος. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 10: Προστασία της προσωπικότητας και τύπος. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ. Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 10: Προστασία της προσωπικότητας και τύπος. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

αναφορικά με τους ειδικούς συνεργάτες των νέων Περιφερειαρχών, δεν προβλέφθηκε αντίστοιχη αρμοδιότητα εξαίρεσης από την αναστολή.

αναφορικά με τους ειδικούς συνεργάτες των νέων Περιφερειαρχών, δεν προβλέφθηκε αντίστοιχη αρμοδιότητα εξαίρεσης από την αναστολή. ικηγορικό Γραφείο Γιούλης Αποστολοπούλου Στέφανου Ζαφ. Βαzάκα Γ Ν Ω Μ Ο Δ Ο Τ Η Σ Η Μου ετέθη το εξής θέμα: Δημοτική αρχή (δήμαρχος) προτίθεται να προσλάβει ένα νομικό - δικηγόρο σε θέση ειδικού συνεργάτη,

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4010, 8/7/2005.Ο ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΘΕΣΠΙΣΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΟΔΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2005

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4010, 8/7/2005.Ο ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΘΕΣΠΙΣΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΟΔΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2005 .Ο ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΘΕΣΠΙΣΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΟΔΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2005 Για σκοπούς εναρμόνισης με την πράξη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με τίτλο: Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε.:

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 7: Ιδιαιτερότητες της ποινικής διαδικασίας ανηλίκων

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 7: Ιδιαιτερότητες της ποινικής διαδικασίας ανηλίκων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 7: Ιδιαιτερότητες της ποινικής διαδικασίας ανηλίκων Αγγελική Γ. Πιτσελά, Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας - Σωφρονιστικής Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ & ΔΙΚΑΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ [06]

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ & ΔΙΚΑΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ [06] ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ & ΔΙΚΑΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ [06] ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΤΙΤΛΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΚΩΔΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΟΜΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ [06.01.---] Ληξουριώτης Ι. Εργατικό Δίκαιο, Ατομικές Εργασιακές Σχέσεις Έκδοση

Διαβάστε περισσότερα

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 12 η : Δικαίωμα στην εκπαίδευση Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΥΧΟΣ ΣΤ ΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΕΕΔ- 22 ΣΥΜΒΑΣΗ :

ΤΕΥΧΟΣ ΣΤ ΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΕΕΔ- 22 ΣΥΜΒΑΣΗ : ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Α.Ε Διεύθυνση Ειδικών Εγκαταστάσεων Δικτύου Λ Αθηνών 72 185 47, Ν. Φάληρο ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΕΕΔ- 22 ΣΥΜΒΑΣΗ : ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ : «Καθαρισμός εσωτερικών

Διαβάστε περισσότερα

1. Έννοια 'Εργατικού Ατυχήματος' Η Νομοθεσία δεν ορίζει συγκεκριμένα ποια από τα ατυχήματα είναι εργατικά. Ειδικότερα, στο άρθρο 8 του ΑΝ1846/51 και

1. Έννοια 'Εργατικού Ατυχήματος' Η Νομοθεσία δεν ορίζει συγκεκριμένα ποια από τα ατυχήματα είναι εργατικά. Ειδικότερα, στο άρθρο 8 του ΑΝ1846/51 και 1. Έννοια 'Εργατικού Ατυχήματος' Η Νομοθεσία δεν ορίζει συγκεκριμένα ποια από τα ατυχήματα είναι εργατικά. Ειδικότερα, στο άρθρο 8 του ΑΝ1846/51 και συγκεκριμένα στην παρ.4, η έννοια του όρου «ατύχημα»

Διαβάστε περισσότερα

Εργασιακά Θέματα. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη

Εργασιακά Θέματα. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη Εργασιακά Θέματα Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη Ιούλιος 2015 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3610, 7/6/2002

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3610, 7/6/2002 Ο περί Γονικής Άδειας και Άδειας για λόγους Ανωτέρας Βίας Νόμος του 2002, εκδίδεται με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με το Άρθρο 52 του Συντάγματος. Αριθμός 69(I)

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΑΝΩΤΑΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ.. ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ : ΜΠΑΛΛΑ ΤΖΕΝΣΙΛΑ

Διαβάστε περισσότερα

Αρχή της ισότητας. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου. Ενότητα 8 η : ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αρχή της ισότητας. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου. Ενότητα 8 η : ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 8 η : Αρχή της ισότητας Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση της Αρχής Ισότητας μετά από καταγγελία για μη πρόσληψη εγκύου σε έκτακτη θέση Τεχνικού στο Γενικό Χημείο του Κράτους λόγω της εγκυμοσύνης της.

Έκθεση της Αρχής Ισότητας μετά από καταγγελία για μη πρόσληψη εγκύου σε έκτακτη θέση Τεχνικού στο Γενικό Χημείο του Κράτους λόγω της εγκυμοσύνης της. Αρ. Φακ.: Α.Κ.Ι. 21/2008 Έκθεση της Αρχής Ισότητας μετά από καταγγελία για μη πρόσληψη εγκύου σε έκτακτη θέση Τεχνικού στο Γενικό Χημείο του Κράτους λόγω της εγκυμοσύνης της. 1. Η κ Ε. Π., με επιστολή

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Πρόλογος... Συντομογραφίες..

Περιεχόμενα. Πρόλογος... Συντομογραφίες.. Πρόλογος...... Συντομογραφίες.. ΙΧ ΧΙΧ 1. Εισαγωγή Ι. Συναίνεση του ασθενούς και ατομικό δικαίωμα προστασίας της υγείας... 1 ΙΙ. Νομοθετικό πλαίσιο της συναίνεσης του ασθενούς. 6 ΙΙΙ. Η σημασία του Κώδικα

Διαβάστε περισσότερα

2.3. Η σημασία της ασφαλίσεως της αστικής ευθύνης για. τον ζημιούμενο Εκούσια και υποχρεωτική ασφάλιση της αστικής ευθύνης

2.3. Η σημασία της ασφαλίσεως της αστικής ευθύνης για. τον ζημιούμενο Εκούσια και υποχρεωτική ασφάλιση της αστικής ευθύνης ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι. ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ (ΓενΕισ) αρ. 1. Η αστική ευθύνη γενικά... 1-7 1.1. Η δέσμευση του προσώπου από τις πράξεις του... 1 1.2. Δικαιολογία της δεσμεύσεως του προσώπου... 2-3 1.3. Δέσμευση και

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999 ΟλΑΠ 18/1999 Παροχή δικηγορικών υπηρεσιών. Ευθύνη δικηγόρου για ζημία πελάτη. - Η παροχή δικηγορικών υπηρεσιών δεν υπάγεται στο ν. 2251/1994. Η ευθύνη των δικηγόρων για ζημία που προκλήθηκε κατά την παροχή

Διαβάστε περισσότερα

Αρείου Πάγου 1185/1993 (Τµ. Β') Πηγή: Ε.Ε.. 54/95, σ.231,.ε.ν.52/96, σ.237&238

Αρείου Πάγου 1185/1993 (Τµ. Β') Πηγή: Ε.Ε.. 54/95, σ.231,.ε.ν.52/96, σ.237&238 Αρείου Πάγου 1185/1993 (Τµ. Β') Πηγή: Ε.Ε.. 54/95, σ.231,.ε.ν.52/96, σ.237&238 Περίληψη: Οι παθόντες από εργατικό ατύχηµα δικαιούνται να ασκήσουν την από το κοινό αστικό δίκαιο αξίωση αποζηµιώσεως, εφ'

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ. Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ. Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 23.2.2009 COM(2009)81 τελικό 2009/0023 (CNS) C6-0101/09 Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη σύναψη εκ µέρους της Ευρωπαϊκής Κοινότητας του πρωτοκόλλου σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πηγές Συντακτική ομάδα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πηγές Συντακτική ομάδα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή.6 1.1 Αποχή λόγω ασθενείας.6 2. Παροχές σε χρήμα σε περίπτωση ασθένειας από το ΙΚΑ.8 2.1. Επίδομα ασθενείας.8 2.2. Καταβολή επιδόματος ασθενείας.8 2.3. Βεβαίωση ανικανότητας προς

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΛΟΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΦΟΠΛΙΣΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΑΝΑΣΙΑ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΛΟΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΦΟΠΛΙΣΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΑΝΑΣΙΑ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΛΟΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΦΟΠΛΙΣΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΑΝΑΣΙΑ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΕΝΝΟΙΑ ΠΛΟΙΟΚΤΗΤΗ- ΚΥΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΛΟΙΟΥ- ΕΦΟΠΛΙΣΤΗ ΠΛΟΙΟΚΤΗΤΗΣ = φυσικό ή νομικό πρόσωπο που εκμεταλλεύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟ Αγ. Στέφανος: 23.5.13 ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟ Αγ. Στέφανος: 23.5.13 ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟ Αγ. Στέφανος: 23.5.13 ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Αρ. Πρωτ: ΗΜΟΣ ΙΟΝΥΣΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟ ΗΜΑΡΧΟΥ ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: IΩΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ-δικηγόρος Ταχ. /νση : Λεωφ. Λίµνης Μαραθώνος 29 Τηλ:2132030600 FAX:2132030630

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2011/0059(CNS) Σχέδιο γνωμοδότησης Evelyne Gebhardt (PE v01-00)

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2011/0059(CNS) Σχέδιο γνωμοδότησης Evelyne Gebhardt (PE v01-00) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων 26.6.2012 2011/0059(CNS) ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 26-38 Σχέδιο γνωμοδότησης Evelyne Gebhardt (PE473.957v01-00) σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 1. Ο συγκρητικός χαρακτήρας του 14 ου κεφαλαίου του Δεύτερου βιβλίου του ΠΚ...1 2. Η ατελής αναγνώριση και προστασία κοινωνικών εννόμων αγαθών στην νεοελληνική πραγματικότητα...3

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/8150/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 158/2013

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/8150/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 158/2013 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Αθήνα, 24-12-2013 Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/8150/24-12-2013 Α Π Ο Φ Α Σ Η 158/2013 Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε σε σύνθεση Τµήµατος,

Διαβάστε περισσότερα

Αρχή της αναλογικότητας. Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Αρχή της αναλογικότητας. Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 6 η : Αρχή της αναλογικότητας Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

1 Μνηστεία Επιστροφή δώρων και συμβόλων

1 Μνηστεία Επιστροφή δώρων και συμβόλων ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι «Εφαρμογές Οικογενειακού Δικαίου», πλήρως ενημερωμένες και εμπλουτισμένες με νέες ασκήσεις, έρχονται να αντικαταστήσουν τις «Ασκήσεις Οικογενειακού Δικαίου», συμπληρώνοντας σε πρακτικό επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβίβαση λόγω ενεχύρου. Ο ενεχυράσας οφειλέτης που πλήρωσε ακάλυπτη επιταγή, αποκτώντας εκ νέου τον τίτλο, καθίσταται κομιστής της επιταγής.

Μεταβίβαση λόγω ενεχύρου. Ο ενεχυράσας οφειλέτης που πλήρωσε ακάλυπτη επιταγή, αποκτώντας εκ νέου τον τίτλο, καθίσταται κομιστής της επιταγής. ΕφΘεσ 881/2012 ΔΙΚΑΙΟ ΑΞΙΟΓΡΑΦΩΝ Πρόεδρος: Παναγιώτης Κατσιρούμπας. Δικαστές: Α. Πελεκούδα, Μ. Τσιλιγκαρίδου (Εισηγήτρια). Δικηγόροι: Δ. Νίκου, Β. Τρεμόπουλος. (79 1 ν. 5960/1972, 15 3 ν. 3472/2006, 71,

Διαβάστε περισσότερα

Αρχή της ισότητας: ειδικές μορφές

Αρχή της ισότητας: ειδικές μορφές ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 9 η : Αρχή της ισότητας: ειδικές μορφές Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 Κεφάλαιο πρώτο: ΙΙ. Η διοίκηση, ΙΙΙ. Το διοικητικό δίκαιο (σελ. 16 25) Σκοπός των ως

Διαβάστε περισσότερα

Ημερ: Αρ. Πρωτ.:1571 Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Λεωφ. Κηφισίας 60, Μαρούσι Αθήνα, ΤΚ 15125

Ημερ: Αρ. Πρωτ.:1571 Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Λεωφ. Κηφισίας 60, Μαρούσι Αθήνα, ΤΚ 15125 Προς: Ημερ: 19-09-2008 Αρ. Πρωτ.:1571 Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Λεωφ. Κηφισίας 60, Μαρούσι Αθήνα, ΤΚ 15125 Κοινοποίηση: Θέμα: Κείμενο Απάντησης στην Δημόσια Διαβούλευση της ΕΕΤΤ

Διαβάστε περισσότερα

Υπόθεση C-459/03. Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κατά Ιρλανδίας

Υπόθεση C-459/03. Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κατά Ιρλανδίας Υπόθεση C-459/03 Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κατά Ιρλανδίας «Παράβαση κράτους μέλους Σύμβαση δίκαιο της θάλασσας Μέρος XII Προστασία και διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος Καθεστώς διευθετήσεως

Διαβάστε περισσότερα

Υπουργείο Εσωτερικών Δ/νση Μεταναστευτικής Πολιτικής και Κοινωνικής Ένταξης, Τμήμα Νομοθετικού Συντονισμού και Ελέγχου Ευαγγελιστρίας Αθήνα

Υπουργείο Εσωτερικών Δ/νση Μεταναστευτικής Πολιτικής και Κοινωνικής Ένταξης, Τμήμα Νομοθετικού Συντονισμού και Ελέγχου Ευαγγελιστρίας Αθήνα Αθήνα, 28 Ιουλίου 2009 Αρ. Πρωτ. : 7443.2.1/2009 Πληροφορίες : Γιάννης Μόσχος Μαρία Βουτσίνου Τηλέφωνο : 210 72 89 617 Υπουργείο Εσωτερικών Δ/νση Μεταναστευτικής Πολιτικής και Κοινωνικής Ένταξης, Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Αρμοδιότητα. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Αρμοδιότητα. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Αρμοδιότητα Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρο 4 Φορείς πιστοποίησης Άρθρο 5 Προσφυγή στη διαµεσολάβηση Άρθρο 6 Διαδικασία

Άρθρο 4 Φορείς πιστοποίησης Άρθρο 5 Προσφυγή στη διαµεσολάβηση Άρθρο 6 Διαδικασία ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ ΣΕ ΑΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ, ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2008/52/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ 21

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΑΙΟ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Διεθνείς Πτωχεύσεις

ΔΙΚΑΙΟ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Διεθνείς Πτωχεύσεις ΔΙΚΑΙΟ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Διεθνείς Πτωχεύσεις Δρ Ιωάννης Κυρ. Σωμαράκης Εαρινό εξάμηνο 2017 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Νομική Σχολή Επιστ. Υπεύθυνος: Καθηγητής Χ. Π. Παμπούκης ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4135, 18/7/2007

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4135, 18/7/2007 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ --------------------- Προοίμιο. Επίσημη Εφημερίδα της. E.E L 166, 11.6.1998, σ.51: L

Διαβάστε περισσότερα

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΥΧΟΣ ΣΤ ΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ

ΤΕΥΧΟΣ ΣΤ ΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΙΚΤΥΟΥ ΙΑΚΗΡΥΞΗ -208 ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ: «ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ - ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ( ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ) ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΗΛΕΜΕΤΡΗΣΗΣ ΜΕΣΗΣ ΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρο 46 «Ενιαίος και αδιάσπαστος τίτλος σπουδών μεταπτυχιακού επιπέδου και επαγγελματικά προσόντα αποφοίτων Τ.Ε.Ι..

Άρθρο 46 «Ενιαίος και αδιάσπαστος τίτλος σπουδών μεταπτυχιακού επιπέδου και επαγγελματικά προσόντα αποφοίτων Τ.Ε.Ι.. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Ν Ο Μ Ι Κ Ο Σ Υ Μ Β Ο Υ Λ Ι Ο Τ Ο Υ Κ Ρ Α Τ Ο Υ Σ ΑΤΟΜΙΚΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ υπ αριθμ.174 /2018 Αριθμός ερωτήματος : Το υπ αριθμ. πρωτ. ΔΙΔΑΔ/Φ.31.65/2807/οικ. 36290 /9-10-

Διαβάστε περισσότερα