ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. «Βελονισμός και αισθητική»

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ & ΚΟΣΜΗΤΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Βελονισμός και αισθητική» Φοιτήτρια : Παπαδοπούλου Ελευθερία Επίβλεψη : Μητσοπούλου Κυριακή Θεσσαλονίκη 2011

2 Ευχαριστώ πολύ τον Στρατιωτικό Ιατρό Βελονιστή, κ. Δημήτρη Γ. Βάϊκο για την πολύτιμη βοήθεια και καθοδήγηση που μου προσέφερε. 2

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο βελονισμός είναι μία αρχαία κινέζικη τεχνική που έχει επιβιώσει ως σήμερα. Δεν είναι πανάκεια, δεν θεραπεύει τα πάντα. Η φιλοσοφία του στηρίζεται στην ρύθμιση της κυκλοφορίας της ζωτικής ενέργειας που κυκλοφορεί σε ορισμένα κανάλια του ανθρώπινου σώματος. O βελονισμός είναι μία θεραπευτική μέθοδος χωρίς παρενέργειες αλλά και χωρίς να γίνεται χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων. Στην παρούσα εργασία γίνεται ανασκοπική διερεύνηση για τις μεθόδους του βελονισμού και την εφαρμογή τους στην αισθητική του σώματος και του προσώπου. ABSTRACT Acupuncture is an ancient Chinese technique that has survived until today. It is not a panacea, no cure everything. Αcupuncture s philosophy is based on regulating the circulation of vital energy that circulates in some channels of the human body. Acupuncture is a therapeutic method without side effects and without using pharmaceuticals. In this study, retrospective investigation of the methods of acupuncture and their application to the aesthetics of the body and face. 3

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή Ιστορική αναδρομή Βελονισμός στην Αρχαία Κίνα Η εξέλιξη του Βελονισμού από τον 16 ο αιώνα μέχρι σήμερα Πέρασμα του Βελονισμού στην Ευρώπη Βελονισμός στην Ελλάδα Ορισμός και γενικές γνώσεις 9 2. Βασικές αρχές Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής Γιν και Γιανγκ Οι Μεσημβρινοί του σώματος Σημεία Βελονισμού Χαρακτηριστικά των σημείων Βελονισμού Είδη Βελονισμού Τρόπος δράσης του Βελονισμού Τοπική αντίδραση Επίδραση του Βελονισμού στο νευρικό σύστημα Επίδραση του Βελονισμού στον εγκέφαλο Διαδικασία θεραπείας Θέση του ασθενούς Τοπογραφική προτεραιότητα Εντόπιση σημείων Αποστείρωση δέρματος Αποστείρωση βελόνων Αριθμός συνεδριών Συχνότητα συνεδριών Χρονική απόσταση μεταξύ των επισκέψεων για Βελονισμό Ηλικίες και Βελονισμός..21 4

5 5. Βελόνες Επιλογή των βελονών Κράτημα και τεχνική εισόδου της βελόνας Ημιμόνιμες Μόνιμες βελόνες Είδη βελονών Χρυσές και ασημένιες βελόνες Επιπλοκές από την χρήση βελονών Ενδείξεις και αντενδείξεις Βελονισμού Ενδείξεις Αντενδείξεις Βελονισμός και Αισθητική Βελονισμός lifting Πρησμένο πρόσωπο Πρησμένα βλέφαρα Μαύροι κύκλοι κάτω από τα μάτια Θαμπό δέρμα Βαθιές ρυτίδες Ακμή Λεπτό δέρμα γεμάτο ρυτίδες Δέρμα με χαλάρωση Κυτταρίτιδα Παχυσαρκία Βελονισμός και αδυνάτισμα Συμπέρασμα...48 Βιβλιογραφία Παράρτημα 5

6 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Ο βελονισμός στην αρχαία Κίνα Ο βελονισμός είναι μια εναλλακτική μορφή θεραπείας που οι ρίζες του βρίσκονται χαμένες στην Κίνα, χιλιάδες χρόνια πριν την γέννηση του Χριστού (3.000 χρόνια περίπου). Τα πρώτα κείμενα που είναι γνωστά σήμερα, χρονολογούνται από το π.χ. Τα κείμενα των Ταοϊστών φιλοσόφων καταστράφηκαν μετά τον θάνατό τους και έτσι παραμένει άγνωστη η ακριβής χρονολογία των κειμένων. (Καράβης, 1999) Το αρχαιότερο σύγγραμμα βελονισμού είναι το «HUANG DI NEI CHING» δηλαδή, το κλασικό σύγγραμμα εσωτερικής ιατρικής του Κίτρινου Αυτοκράτορα. Αρχαιολογικές μελέτες εκτιμούν ότι αυτό γράφτηκε μεταξύ του π.χ. μέχρι το 300 π.χ. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει την επιστημονική βάση του βελονισμού από αρχαιοτάτων χρόνων και ότι είναι διαχρονική μέθοδος θεραπείας. Δεν υπάρχει ανάλογο φαινόμενο για καμία άλλη ολοκληρωμένη θεραπευτική μέθοδο, άλλου λαού, που να έφτασε στις μέρες μας. Οι άλλες μέθοδοι δεν άντεξαν στο χρόνο, γιατί ήταν αναποτελεσματικές. (Κωνσταντινίδης, 1993). Η παράδοση αναφέρει ότι οι πρώτες διαπιστώσεις γινόντουσαν σε πεδία μαχών, όπου μερικές φορές ένα βέλος στο κατάλληλο σημείο, είχε επίδραση θετική σε κάποια νόσο. Ετσι, άρχισε η έρευνα σ όλο το σώμα και τελικά βρέθηκαν διάφορα σημεία που επηρέαζαν κατά ορισμένο τρόπο τον οργανισμό. Τα σημεία με όμοια περίπου δράση συγκεντρώθηκαν στη συνέχεια σε ομάδες και οι ομάδες αυτές ονομάστηκαν «Μεσημβρινοί». Οι πρώτες βελόνες ήταν από πέτρα, από οστά ψαριών και από καλάμι μπαμπού. Αργότερα ήρθαν και οι μεταλλικές. (Καράβης, 1999) Ο βελονισμός πέρασε στα χέρια των γιατρών της αρχαίας Κίνας, πολλοί από τους οποίους έχασαν την ζωή τους, επειδή δεν μπόρεσαν να θεραπεύσουν μέλη της βασιλικής οικογένειας. (Καράβης, 2006) Η εξέλιξη του βελονισμού στην Κίνα από τον 16 ο αιώνα μέχρι σήμερα Παρακολουθώντας τη διαχρονική πορεία του βελονισμού στην Κίνα από τους προχριστιανικούς χρόνους μέχρι το 16 ο αιώνα, παρατηρείται μεγάλη άνθηση και διάδοση. Όμως κατά το χρονικό διάστημα μ.χ., όταν κυβέρνησε στην Κίνα η δυναστεία των Ching, η χώρα άρχισε να ανοίγεται στη δυτική επιρροή και το 1822 απαγορεύτηκε με αυτοκρατορική απόφαση η άσκηση της βελονοθεραπείας. Η απόφαση αυτή προκάλεσε την έντονη αντίθεση του λαού με αποτέλεσμα την αποτυχία της απαγόρευσης. 6

7 Αργότερα, όταν ήρθε στην εξουσία ο Τσαγκ-Κάι-Σέκ, το 1927, προσπάθησε με νέα απόφαση να απαγορεύσει πάλι το βελονισμό, αλλά και αυτή τη φορά η μεγάλη αντίδραση του λαού δεν άφησε να πραγματοποιηθεί το μέτρο αυτό. Το 1949 ο Μάο Τσε Τουγκ έγινε ισχυρός άνδρας της Κίνας και προσπάθησε υπερβολικά για την εξάπλωση της βελονοθεραπείας στη χώρα του. Ο ίδιος μάλιστα, υποχρέωνε τους στρατιώτες του να υποβάλλονται σε βελονισμό κατά τη διάρκεια των εξαντλητικών πορειών στην αχανή χώρα. Το 1958 στην Κίνα οι γιατροί χρησιμοποίησαν τον βελονισμό για αναλγησία σε ορισμένες χειρουργικές επεμβάσεις, όπως σε εξαγωγές δοντιών και σε αμυγδαλεκτομές. Σήμερα χρησιμοποιούν τον ηλεκτροβελονισμό σε ποσοστό περίπου 5% όλων των επεμβάσεων. Η κινέζικη παραδοσιακή ιατρική πέρασε μέσα στις πανεπιστημιακές ιατρικές σχολές και τα νοσοκομεία της Κίνας, δίπλα στη μοντέρνα δυτική ιατρική, και σήμερα έφτασε στο σημείο να χρησιμοποιείται καθημερινά σ όλη την Κίνα σαν θεραπευτική και αναλγητική μέθοδος. (Λουπασάκης, 1996) Το πέρασμα του βελονισμού στην Ευρώπη Ο βελονισμός σαν εμπειρία και σαν μέθοδος θεραπείας έφτασε στην Ευρώπη μαζί με το μετάξι, την πυξίδα, την τυπογραφική τέχνη και την πυρίτιδα πολλούς αιώνες πριν. Όμως τότε δεν ήταν κατάλληλο το έδαφος για την εξάπλωση του. Η άνθιση των εμπορικών συναλλαγών της Ευρώπης με την Απω Ανατολή, κατά τον 17 ο αιώνα, στάθηκε η αιτία για την αρχή της εισαγωγής του στη Δύση. Το 1949 ήδη υπήρχαν οι επιστημονικές εταιρίες βελονισμού στην Δ. Γερμανία, την Αυστρία και τη Γαλλία. Από το 1968 άρχισε η κινητικότητα γύρω από το βελονισμό στην Ιταλία. Το 1972 πέρασε στη Φιλανδία. Το 1973 ανοίγει η Κίνα τις πύλες της προς τη δύση με το ταξίδι του Νίξον στο Πεκίνο. Τότε αρχίζει το ενδιαφέρον για το βελονισμό στις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία. Το 1975 οι Σοβιετικοί αποφασίζουν να ασχοληθούν σοβαρά με αυτή τη μέθοδο θεραπείας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι σήμερα στην Ιταλία διδάσκεται στις ιατρικές σχολές του Μιλάνου και του Τορίνο. Επίσης στη Φιλανδία υπάρχουν περίπου 200 κέντρα υγείας στα οποία εφαρμόζεται. (Κωνσταντινίδης, 1993) 7

8 1.1.4 Ο βελονισμός στην Ελλάδα Στην Ελλάδα, αντίθετα με τις ΗΠΑ και άλλες χώρες της Ευρώπης, ο Βελονισμός ήταν άγνωστος μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του Η πρώτη συντονισμένη προσπάθεια για τη διάδοση του στην Ελλάδα ανήκει στον Ιατρό Γιάγκο Καράβη, ο οποίος, έχοντας ιδιαίτερη πίστη στην Ελληνική Παραδοσιακή Ιατρική, στην προληπτική Ιατρική και στη Φυσική Θεραπευτική, μελέτησε από το 1971 το βελονισμό. To 1973 εξέδωσε την πρώτη Ελληνική αναφορά με θέμα "Ο βελονισμός στα πλαίσια της όλης Ιατρικής" και τον ίδιο χρόνο ίδρυσε το πρώτο Κέντρο Ερευνας και Εφαρμογής Βελονισμού Ελλάδος. Το 1975 ίδρυσε με ομάδα συναδέλφων την Ελληνική Εταιρεία Βελονοθεραπείας. Το 1990, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ειρήνης και Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Ειρήνης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ECPD), ιδρύεται το Διεθνές Μετεκπαιδευτικό Κέντρο Βελονισμού και για πρώτη φορά παρέχονται σεμινάρια διετούς διάρκειας, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, σε Έλληνες Ιατρούς. Το Σεπτέμβριο του 2000, ιδρύεται το Ερευνητικό Μετεκπαιδευτικό Ινστιτούτο Βελονισμού με έδρα τη Θεσσαλονίκη, με κύριο στόχο την εκπαίδευση των Ιατρών της Βόρειας Ελλάδας στην θεραπευτική «τέχνη» του Βελονισμού. Οι τριακόσιες ώρες θεωρητικής και πρακτικής άσκησης που απαιτούνται για την απόκτηση πτυχίου Ιατρικού Βελονισμού, είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, εξασφαλίζοντας την άρτια επιστημονική κατάρτιση των Ελλήνων Ιατρών Βελονιστών. (Οικονομόπουλος, 1978) Το Σεπτέμβριο του 2002, η Ιατρική Εταιρεία Θεσσαλονίκης, που αποτελεί τον αρχαιότερο επιστημονικό φορέα της Βόρειας Ελλάδας, αναγνωρίζει και αποδέχεται την Ιατρική Εταιρεία Βελονισμού Βόρειας Ελλάδας ως το 33ο μέλος της. Στην προσπάθειά του το Ελληνικό Κράτος να κατοχυρώσει το δικαίωμα των Ελλήνων ασθενών για ασφαλή και αποτελεσματική εφαρμογή του, όρισε ως απαραίτητη προϋπόθεση, με την υπ' αριθμόν 574/Α4/1191/ απόφαση του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, την εκτέλεση του μόνο από ιατρούς που διαθέτουν εμπειρία και έχουν εκπαιδευτεί στη βελονοθεραπεία και σε καμία περίπτωση από μη ιατρούς οποιοδήποτε επάγγελμα υγείας και αν κάνουν. Στην Ελλάδα σήμερα δραστηριοποιούνται ενεργά τρεις Ιατρικές Εταιρείες Βελονισμού: η Ιατρική Εταιρεία Βελονισμού Βόρειας Ελλάδος με έδρα τη Θεσσαλονίκη, η Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Βελονισμού με έδρα την Αθήνα και η Πανελλήνια Ιατρική Εταιρεία Βελονισμού με έδρα την Αθήνα. Υπάρχουν περίπου 150 γιατροί που ασχολούνται με τον βελονισμό με μεγάλη επιτυχία. Στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και στο μάθημα της αναισθησιολογίας, διδάσκονται ορισμένα στοιχεία σχετικά με τον βελονισμό. Στα ιατρεία πόνου της Ελλάδας (Σισμανόγλειο, Νίκαια, Ευαγγελισμός, Αιγινείτιο, Λαϊκό, Αχέπα) εφαρμόζονται πολύ συχνά τεχνικές για την αντιμετώπιση του οξέος και χρόνιου πόνου.(κωνσταντινίδης, 1993) 8

9 1.2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Ο Βελονισμός (acupuncture) είναι μια ολιστική, αναίμακτη και χωρίς φάρμακα μέθοδος, η οποία χρησιμοποιεί ειδικές λεπτές βελόνες, που τοποθετούνται σε απολύτως εξειδικευμένα σημεία του σώματος, της κεφαλής, των αυτιών και των άκρων, με σκοπό τη θεραπευτική αποκατάσταση λειτουργικών αναστρέψιμων παθήσεων, συνδρόμων ή συμπτωμάτων. Πρόκειται για μια από τις αρχαιότερες επεμβατικές θεραπευτικές τεχνικές, που χρησιμοποιήθηκαν στον πλανήτη μας, η οποία στοχεύει στην ενεργειακή λειτουργία του οργανισμού. (Κριτίδου, 2007) Βασικά χαρακτηριστικά του βελονισμού είναι η μικρή έκταση του δέρματος που χρησιμοποιούμε (της τάξης του τετραγωνικού χιλιοστού), καθώς και η σε βάθος είσοδος του ερεθισμού που δημιουργείται μέσα από τους ερεθισματοδέκτες των ιστών που περιβάλλουν τη βελόνα. (Εικόνα 1) Οι βελόνες που χρησιμοποιούνται είναι λεπτές, ανθεκτικές και αποστειρωμένες με ιδιαίτερη σχολαστικότητα σε κλίβανο ξηράς αποστειρώσεως. Επειδή υπήρξε φοβία στον κόσμο χρησιμοποιήθηκαν ατομικά αποστειρωμένα σετ, δηλαδή προσωπικές βελόνες, οι οποίες πριν από τη χρήση αποστειρώνονται σε θερμοκρασίες πάνω από 220 ο C μέχρι 300 ο C και αφού χρησιμοποιηθούν, τις μεταφέρει ο ασθενής στο σπίτι μαζί του. (Κωνσταντινίδης, 1993) Στόχος του βελονισμού είναι να διορθώσει την κάθε διαταραχή που παρουσιάζεται στην ισορροπημένη ροή της ενέργειας αυτής. Ο ερεθισμός με τις βελόνες του σωστού συνδυασμού των ενεργών σημείων βελονισμού έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση ή την ελάττωση της ενέργειας των σημείων αυτών ανάλογα με την πάθηση. Οι Κινέζοι γιατροί είχαν διαπιστώσει ότι, όταν μια λειτουργία του ανθρώπινου σώματος διαταράσσεται, τότε συγκεκριμένα δερματικά σημεία του σώματος του άρρωστου οργανισμού πονούν αυτόματα ή από πίεση με το δάκτυλό μας. Τα σημεία που πονούν δεν είναι άλλα από τα σημεία βελονισμού που βρίσκονται κατά μήκος της πορείας των μεσημβρινών εκείνων, οι οποίοι συνδέονται με τη διαταραγμένη λειτουργία. (Λουπασάκης,1996 ) Η εξήγηση της Δυτικής ιατρικής για το πώς προκύπτει η ασθένεια συμπίπτει με την Κινέζικη Ιατρική. Και οι δυο έχουν ως αντικείμενό τους την κυτταρική βλάβη και την λειτουργική διαταραχή. Κάθε κύτταρο προκειμένου να λειτουργήσει και να διατηρηθεί στην ζωή, έχει ανάγκη από πρωτεΐνες. Αυτές συντίθενται σε ειδικά κυτταρικά κέντρα παραγωγής. Ο πυρήνας του κυττάρου (το DNA) δίνει εντολή για την παραγωγή τους. Η διαφορά είναι ότι η μεν Δυτική Ιατρική εστιάζει στο κύτταρο και δίνει φάρμακα για την κυτταρική θεραπεία ενώ η Κινέζικη Ιατρική διορθώνει την ενεργειακή διαταραχή και βοηθάει την κυτταρική βλάβη. Σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη θετική ή αρνητική εξέλιξη του βελονισμού είναι η χρονική διάρκεια της ασθένειας, η βαρύτητα των ανατομικών βλαβών που τυχόν υπάρχουν, η ηλικία, οι φαρμακοθεραπείες που έχουν προηγηθεί (δυσμενής είναι ο ρόλος προηγούμενης θεραπείας με κορτιζόνη) και, τέλος, η γενική κατάσταση υγείας του ασθενή. 9

10 Εκτός από την καθαρά ιατρική πλευρά χρησιμοποιείται και σε προβλήματα αισθητικής με πολύ καλά αποτελέσματα και χωρίς τις παρενέργειες άλλων μεθόδων αισθητικής.(εικόνα 2) (Κωνσταντινίδης, 1993) 2. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΚΙΝΕΖΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 2.1 YIN ΚΑΙ YANG Οι Κινέζοι πιστεύουν ότι το καθετί έχει μέσα του ενέργεια που ονομάζουν chi. Η ενέργεια διακρίνεται με την δυαδικότητα του yin και yang. Δεν υπάρχουν ακριβείς ερμηνείες του yin και του yang, αλλά γενικά μπορούν να ταξινομηθούν ως δυο διαφορετικοί τύποι ενέργειας. Το yin έχει σχέση με τη διατήρηση και την αποθήκευση εσωτερικής ενέργειας. Το yang έχει σχέση με την κατανάλωση και με τη χρήση της ενέργειας. Μια «κατάσταση Yin» θεωρείται μια ασθένεια με αδυναμία ή μια χρόνια κατάσταση με λανθάνουσα εξέλιξη. Μια «κατάσταση Yin» είναι μια ασθένεια με οξεία προσβολή και εμφανή εξέλιξη. Τα περισσότερα περιστατικά που θεραπεύονται με βελονισμό στην Ελλάδα θεωρείται ότι βρίσκονται σε κατάσταση Yin. Οι δυο αυτές μορφές είναι τελείως αντίθετες μεταξύ τους, αλληλοσυμπληρώνονται και πηγάζουν η μια από την άλλη. Το yin είναι αρνητικό, θηλυκό, σκοτεινό, αδύνατο, η πίσω πλευρά ενώ το yang είναι θετικό, αρσενικό, φωτεινό, δυνατό, η πρόσθια πλευρά. Όταν το yin και το yang βρίσκονται σε ισορροπία, υπάρχει αρμονία και υγεία. Οποιοδήποτε μπλοκάρισμα, ή λίμνανση, ή ανισοκατανομή της ενέργειας στη διαδρομή της εντός του οργανισμού, μεταφράζεται αυτομάτως σε ένα πρόβλημα υγείας του ατόμου.( Βασιλάκος, 2006) 2.2 ΟΙ ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΟΙ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Η ζωική ενέργεια ή βιοενέργεια ρέει μέσα στο σώμα του ανθρώπου σε προκαθορισμένα κανάλια ενέργειας, τους μεσημβρινούς. Επειδή ακριβώς μιλάμε για ροή ενέργειας στο σώμα, δεν μπορούμε να συνταυτίσουμε τα κανάλια ενέργειας με κανένα ανατομικό όργανο ή οντότητα. Μάλιστα για τον καθορισμό των καναλιών ροής της βιοενέργειας επιλέχθηκε ο όρος «μεσημβρινός» επειδή η ζωική ενέργεια ρέει στον ανθρώπινο οργανισμό από κάτω προς τα πάνω ή αντίστροφα, δηλαδή πάντοτε από τον ένα πόλο του σώματος στον άλλο. Κάθε μεσημβρινός είναι σαν μια νοητή συνένωση των σημείων του βελονισμού, που έχουν την ίδια περίπου θεραπευτική δράση ή επηρεάζουν την ίδια ομάδα οργάνων. (Κωνσταντινίδης, 1993) 10

11 Κάνοντας μια καταγραφή των Μεσημβρινών έχουμε: Τους 12 Πρωτεύοντες Τους 39 Δευτερεύοντες συνδετικούς των πρωτευόντων Τους 12 Τενοντομυϊκούς Τους 15 Εγκαρσίους Τους 12 Επιμήκεις συνδετικούς Τους 12 Διακεκριμένους ή Αποκλείνοντες Τους 8 Παράξενους Τους 8 Δευτερεύοντες των Παράξενων Ολοι αυτοί υπάρχουν και στο δεξί και στο αριστερό μισό του σώματος εκτός από τους 2 παράξενους. Όλοι χωρίζονται σε Γιν και Γιανγκ Μεσημβρινούς. Εκτός από αυτούς υπάρχουν και δυο μονοί μεσημβρινοί, που διατρέχουν τη μέση γραμμή του σώματος και της κεφαλής. Ο πρόσθιος και οπίσθιος μέσος μεσημβρινός. Οι μεσημβρινοί συνδέονται μεταξύ τους, έτσι ώστε η βιοενέργεια να ρέει από μεσημβρινό σε μεσημβρινό, δηλαδή εκεί που τελειώνει ένας μεσημβρινός αρχίζει ένας άλλος.(κωνσταντινίδης, 1993) Μπορούμε να αναφέρουμε ενδεικτικά τους 12 πρωτεύοντες Μεσημβρινός του πνεύμονα: επιδρά στο αναπνευστικό σύστημα και γενικά στα οιδήματα Μεσημβρινός παχέος εντέρου: επιδρά στους βλεννογόνους και είναι υπεύθυνος για τις απεκκρίσεις Μεσημβρινός στομάχου: ισορροπεί τον ψυχισμό και έχει δράση στην πέψη και στο κυκλοφορικό σύστημα Μεσημβρινός του σπλήνα: είναι υπεύθυνος για τον συνδετικό ιστό Μεσημβρινός της καρδιάς: έχει μια έντονη ψυχική δράση Μεσημβρινός λεπτού εντέρου: έχει σπασμολυτική δράση, με ιδιαίτερη δράση στους βλεννογόνους Μεσημβρινός ουροδόχου κύστης: πρόκειται για τον μεσημβρινό των απεκκρίσεων Μεσημβρινός του νεφρού: είναι ο μεσημβρινός του καταβολισμού, αλλά είναι δυνατόν λόγω της επίδρασής του και στα επινεφρίδια, να δρα και στο κυκλοφορικό σύστημα Μεσημβρινός περικαρδίου: επιδρά επί του κυκλοφορικού συστήματος αλλά και επί της σεξουαλικότητας 11

12 Μεσημβρινός «Τριπλού θερμαστή»: υποστηρίζει λειτουργίες της αναπνοής, της πέψης και του ουρογεννητικού συστήματος Μεσημβρινός χοληδόχου κύστης: έχει ψυχική και σπασμολυτική δράση Μεσημβρινός του ήπατος: είναι ο μεσημβρινός που είναι υπεύθυνος για τον αναβολισμό ( Βασιλάκος, 2006) Η ενέργεια μέσα στους δώδεκα ζυγούς μεσημβρινούς διατρέχει τρεις φορές το σώμα, δημιουργώντας τρία κυκλώματα σε σειρά, το καθένα με τέσσερις μεσημβρινούς, ώστε η βιοενέργεια να επιστρέψει από το σημείο περίπου που ξεκίνησε. Οι Γιανγκ μεσημβρινοί διατρέχουν τις εξωτερικές επιφάνειες των άκρων και ολόκληρη την κεφαλή και το πίσω πλάγιο τμήμα του σώματος. Αντίθετα, οι Γιν μεσημβρινοί διατρέχουν το εσωτερικό τμήμα των άκρων και το μπροστινό τμήμα του σώματος.(εικόνα 3) Οι Γιν μεσημβρινοί ενώνουν τα πόδια με το θώρακα (μεσημβρινός σπλήνα-παγκρέατος, μεσημβρινός ήπατος και μεσημβρινός νεφρού) ή το θώρακα με τα χέρια (μεσημβρινός πνεύμονα, μεσημβρινός κυκλοφορίας και μεσημβρινός καρδίας). Δηλαδή η ροή της βιοενέργειας στους Γιν μεσημβρινούς είναι από κάτω προς τα πάνω και συγκεκριμένα από τα δάχτυλα των ποδιών, στην εσωτερική επιφάνεια των κάτω άκρων και την κοιλιά, στο θώρακα και από εκεί στο εσωτερικό τμήμα των άνω άκρων με κατάληξη στα δάχτυλα των χεριών. Οι Γιανγκ μεσημβρινοί ενώνουν τα χέρια με το κεφάλι (μεσημβρινός παχύ εντέρου, μεσημβρινός τριπλού θερμαστή και μεσημβρινός λεπτού εντέρου) ή το κεφάλι με τα πόδια (μεσημβρινός στομάχου, μεσημβρινός χοληδόχου κύστεως και μεσημβρινός ουροδόχου κύστεως). Δηλαδή η ροή ενέργειας στους Γιανγκ μεσημβρινούς είναι από πάνω προς τα κάτω και συγκεκριμένα από τα δάχτυλα των χεριών στην έξω επιφάνεια των άνω άκρων και από εκεί από τα πλάγια του λαιμού στην κεφαλή και από εκεί, από τη ράχη και την πλάγια επιφάνεια του σώματος, στην έξω επιφάνεια των κάτω άκρων με κατάληξη τα δάχτυλα των ποδιών. (Βασιλάκος, 2006) 2.3 ΣΗΜΕΙΑ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ Πάνω στους μεσημβρινούς και σε συγκεκριμένα σημεία τους, υπάρχουν ενεργειακοί κόμβοι, που δεν είναι τίποτε άλλο από τα σημεία του βελονισμού. Τα 365 ενεργειακά σημεία βελονισμού στο δέρμα που είναι τα κλασικά σημεία βελονισμού, είναι οι περιοχές όπου οι μεσημβρινοί αναδύονται στην επιφάνεια. Η εισαγωγή της βελόνας στα ειδικά αυτά σημεία, στόχο έχει να ελαττώσει το πλεόνασμα σε ενέργεια ή να αυξήσει την ελλιπή ενέργεια, ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού. Έτσι θεωρείται πως ο βελονισμός φέρνει τον οργανισμό στο φυσιολογικό, αφού το βοηθάει να ρυθμίσει την ενέργειά του. Γι αυτό άλλωστε, γίνεται αναφορά σε ενεργειακή και φυσική μέθοδο θεραπείας, χωρίς παρενέργειες, αφού μετά την βοήθεια και την αυτορρύθμιση ακολουθεί η αυτοθεραπεία. (Fugh-Berman, 1998) 12

13 Όταν μια σωματική λειτουργία διαταράσσεται, τότε ορισμένα δερματικά σημεία του σώματος του πάσχοντα αλγούν αυτόματα ή μετά από δακτυλική πίεση. Τα σημεία που αλγούν είναι σημεία βελονισμού και βρίσκονται πάνω σε εκείνους τους μεσημβρινούς, οι οποίοι έχουν σύνδεση με το όργανο που παρουσιάζει διαταραχή. Τα επώδυνα σημεία του βελονισμού τα ταύτισε ο Dr. Melzack, κάτοχος βραβείου Νόμπελ για τις επιστημονικές εργασίες του πάνω στον πόνο, με τη δική του θεωρία των σημείων «σκανδάλης». Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, μπορούμε να ανακουφίσουμε μια οδυνηρή αρθροπάθεια πιέζοντας ή διεγείροντας με οποιοδήποτε τρόπο ορισμένα δερματικά επώδυνα σημεία. Για τον λόγο αυτό αλλά και το υψηλό κόστος των βελονών οι Ιάπωνες θεραπευτές εφηύραν μια μορφή πίεσης των σημείων αυτών το γνωστό μέχρι σήμερα Shiatsu. (Fugh-Berman, 1998) Το σημείο βελονισμού δεν παρουσιάζει ορατά χαρακτηριστικά και συνοδεύεται συνήθως από αυτόματο πόνο ή πόνο κατά την ψηλάφηση. Επιπλέον ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι η ελάττωση της ηλεκτρικής αντίστασης του δέρματος σε σχέση με το γειτονικό δέρμα και η ανίχνευση του με ειδικά για το σκοπό αυτό μηχανήματα. Τα σημεία βελονισμού, που σήμερα μαζί με τα κλασικά ανέρχονται συνολικά σε όλο το σώμα σε δυο χιλιάδες περίπου, χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: Τα τοπικά σημεία. Αυτά χρησιμοποιούνται στη θεραπεία τοπικών παθήσεων. Για παράδειγμα το σημείο 20 του μεσημβρινού του παχέος εντέρου χρησιμοποιείται για παθήσεις τοπικές του προσώπου και της μύτης και βρίσκεται στο άνω άκρο της ρινοχειλικής πτυχής. Τα σημεία για γειτονικά όργανα. Τα σημεία αυτά χρησιμοποιούνται στη θεραπεία παθήσεων γειτονικών οργάνων ή ιστών. Για παράδειγμα το σημείο 4 του μεσημβρινού του παχέος εντέρου, το οποίο βρίσκεται μεταξύ 1 ου και 2 ου μετακαρπίου, χρησιμοποιείται και στη θεραπεία παθήσεων του βραχίονα. Τα σημεία για απομακρυσμένα όργανα. Τα σημεία αυτά χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία μακρινών οργάνων. Για παράδειγμα το σημείο 3 του μεσημβρινού του ήπατος, το οποίο βρίσκεται στη γωνία που σχηματίζεται μεταξύ 1 ου και 2 ου μεταταρσίου και είναι εύκολα ψηλαφητό στο πόδι, χρησιμοποιείται, λόγω της σπασμολυτικής του δράσης, σε συσφικτικούς κεφαλόπονους. (Κωνσταντινίδης, 1993) Τα σημεία βελονισμού διακρίνονται επίσης σε: Μη ειδικά σημεία. Είναι εκείνα που δεν παίζουν σπουδαίο ρόλο στη ροή της βιοενέργειας, αλλά σε συνδυασμό με άλλα σημεία δρουν θεραπευτικά και αποτελεσματικά. Κύρια σημεία. Είναι δυο σε κάθε μεσημβρινό. 13

14 a. Το σημείο τόνωσης: βρίσκεται πάντα στον αντίστοιχο μεσημβρινό και χρησιμοποιείται σε περίπτωση κενού ενέργειας, δηλαδή προφανώς του αντίστοιχου οργάνου ή της λειτουργίας του. Με τον βελονισμό αυτού του σημείου μπορούμε να χορηγήσουμε ενέργεια, πράγμα που ονομάζουμε τόνωση. Στο σημείο τόνωσης γενικά τοποθετείται χρυσή βελόνα, καθώς οι Κινέζοι πιστεύουν ότι η χρυσή βελόνα και γενικά όλα τα κόκκινα μέταλλα έχουν ιδιότητες τόνωσης. b. Το σημείο διασποράς: αυτό πάντα βρίσκεται στον αντίστοιχο μεσημβρινό και χρησιμοποιείται σε περίπτωση που υπάρχει πληθώρα ενέργειας σε αυτόν τον μεσημβρινό. Η ελάττωση και η έξοδος ενέργειας από τον οργανισμό ονομάζεται διασπορά και στο σημείο διασποράς γενικά γίνεται βελονισμός με ασημένια βελόνα, καθώς οι Κινέζοι με το ασήμι εννοούν άσπρο μέταλλο, το οποίο υποτίθεται ότι έχει κάποια δράση διασποράς. Στη σημερινή Κίνα δε βλέπει κανείς ούτε χρυσές ούτε ασημένιες βελόνες, αλλά σχεδόν μόνο ατσάλινες. (Βασιλάκος, 2006) Ειδικά σημεία. Είναι τέσσερα. Πρώτο, το σημείο πηγής ή προέλευσης που στοχεύει στην ενίσχυση του αποτελέσματος του κύριου σημείου. Δεύτερο, το σημείο σύνδεσης ή διόδου, που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά ενέργειας από το σύστοιχο μεσημβρινό, που έχει υπεραφθονία σε ενέργεια, στον συνδεδεμένο μεσημβρινό, που είναι φτωχός σε ενέργεια. Τρίτο, το σημείο συναγερμού, που βρίσκεται σε τρίτους (ξένους) μεσημβρινούς εκτός από το μεσημβρινό του ήπατος, του πνεύμονα και της χοληδόχου κύστης, που βρίσκεται στον ομώνυμο μεσημβρινό. Υπάρχουν ακόμα και μεσημβρινοί που έχουν δυο ή περισσότερα σημεία συναγερμού, όπως οι μεσημβρινοί της κυκλοφορίας, της χοληδόχου κύστης, του σπλήνα- παγκρέατος και του τριπλού θερμαστή. Τα σημεία αυτά είναι συνήθως υπερευαίσθητα ή και επώδυνα με ή χωρίς δακτυλική πίεση. Συνήθως είναι ευαίσθητα σε οξείες καταστάσεις και πιο σπάνια σε χρόνιες. Τέλος, τέταρτο, το σημείο συγκατάθεσης ή νωτιαίο σημείο, που παρουσιάζει ένα ιδιαίτερο τοπογραφικό χαρακτηριστικό. Βρίσκεται στο πρώτο κλάδο του μεσημβρινού της ουροδόχου κύστης, εκατέρωθεν της σπονδυλικής στήλης. Φυσικά, είναι ευνόητο, ότι για κάθε μεσημβρινό υπάρχει διαφορετικό νωτιαίο σημείο, εκατέρωθεν της σπονδυλικής στήλης. Τα σημεία ειδικής σπουδαιότητας διακρίνονται σε δυο κατηγορίες. Σε σημεία συνένωσης και σε επικεφαλής σημεία ή σημεία πύλης. Είναι μεγάλης σπουδαιότητας γιατί ενώνουν εγκάρσια πολλούς μεσημβρινούς ή γιατί αποτελούν την είσοδο στους παράδοξους μεσημβρινούς, που δεν έχουν δικά τους σημεία. Τα σημεία εκτός μεσημβρινών δε βρίσκονται πάνω στην πορεία των μεσημβρινών. Μερικά από αυτά είναι χρήσιμα σε καταπολέμηση συμπτωμάτων, κανένα όμως δεν έχει άμεση σχέση στην εναρμόνιση της βιοενέργειας. Βρίσκονται συνήθως δεξιά ή αριστερά από κάποιο σημείο μεσημβρινού γι αυτό και λέγονται και δορυφορικά σημεία. 14

15 Τα προσωπικά σημεία βρίσκονται εκτός μεσημβρινών αλλά έχουν κάποια ιδιαιτερότητα. Εμφανίζονται κάτω από ειδικές συνθήκες και μόνο πρόσκαιρα. Αν μετά την χρήση τους εξαφανιστούν, αυτό αποτελεί καλό προγνωστικό σημείο. «Προσωπικά» ονομάζονται γιατί δεν έχουν πάντοτε ακριβή τοποθέτηση.(κωνσταντινίδης, 1993) Χαρακτηριστικά των σημείων βελονισμού Εχουν διαφορετική ανατομική δομή από το πέριξ δέρμα. Είναι,δηλαδή, πλούσια σε ελεύθερες νευρικές απολήξεις Αβ, πίεσης αφής και νευρικούς υποδοχείς σύμφωνα με μελέτες του Kellner, στο Ινστιτούτο Ιστολογίας της Βιέννης. Ενώ είναι φτωχά σε νευρικές ίνες C και Αδ πόνου. Γι αυτόν τον λόγο ο βελονισμός είναι ανώδυνος. Ιστολογικά πρόκειται για το σημείο όπου το αγγειονευρώδες δεμάτιο διατυτραίνει την επιπολής περιτονία. Εχουν έντονη βιολογική, ενζυματική δραστηριότητα καθώς και μεταβολισμό, διότι τα κύτταρα της ακανθώδους στοιβάδας του δέρματος στα σημεία βελονισμού είναι μεγαλύτερα, ινοειδή με ευμεγέθεις κυστοειδείς πυρήνες, πλούσιους σε ριβοζονουκλεϊνικό οξύ. Εχουν υψηλότερη θερμοκρασία. Είναι επώδυνα στην ψηλάφηση, ανάλογα με την πάσχουσα περιοχή. Πολλά βρίσκονται πολύ κοντά σε μικρά ή μεγάλα νευρικά στελέχη. Παρουσιάζουν διαφορετική ηλεκτρική συμπεριφορά σε σχέση με το πέριξ δέρμα, δηλαδή, μικρότερη ηλεκτρική αντίσταση ( ΚΩ), σύμφωνα με μελέτες των Βιενέζων Φυσικών Macesc και Endenberg. Αυξημένη τάση αγωγιμότητας 35 MV έναντι 70 MV του πέριξ δέρματος. Μεγάλη διαφορά δυναμικού από το πέριξ δέρμα (-250V). Η ηλεκτρική αυτή ιδιαιτερότητα τα καθιστά ανιχνεύσιμα με τη βοήθεια ειδικών ηλεκτρονικών μηχανημάτων (Detectors). Εχουν άλλωστε φωτογραφηθεί με την μέθοδο Kirlian. Η έκταση των σημείων βελονισμού ποικίλει από 1mm2 1cm2 έως και περισσότερο στις αντανακλαστικές ζώνες του δέρματος. Τα περισσότερα σημεία 42% βρίσκονται επάνω ή κοντά σε νευρικές απολήξεις ή σε αγγειονευρώδη δεμάτια, ενώ 40% κοντά σε μεγάλες φλέβες. Συνήθως δεν παρουσιάζουν ορατές διαφορές από το πέριξ δέρμα εκτός εξαιρέσεων όπου το σημείο παρουσιάζει ελαφρό ερύθημα, εξόγκωμα ή κηλίδα. Τα περισσότερα εντοπίζονται σε φυσικά εντυπώματα του σώματος.(κωνσταντινίδης, 1993) 15

16 2.4 ΕΙΔΗ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ Εκτός από το βελονισμό του σώματος, που ανακάλυψαν οι αρχαίοι Κινέζοι, υπάρχουν και άλλα είδη βελονισμού. Αυτά είναι ο βελονισμός της στοματικής κοιλότητας, ο βελονισμός του κρανίου (κρανιοβελονισμός), ο βελονισμός του πτερυγίου του αυτιού (ωτοβελονισμός), ο βελονισμός της ρινός (ρινοβελονισμός), ο βελονισμός της ράχης του χεριού (χειροβελονισμός), ο βελονισμός του κόλπου, ο βελονισμός του περιοστέου, ο διαμέσου σημείων βελονισμός και ο βελονισμός του πέλματος (ποδοβελονισμός). (Εικόνα 4) Τις τελευταίες δεκαετίες έχει προστεθεί ο ηλεκτροβελονισμός, όπου ορισμένες βελόνες συνδέονται με ηλεκτρικό ρεύμα και ο ερεθισμός των σημείων του βελονισμού με ακτίνες ψυχρού soft laser.κάθε σημείο των περιοχών αυτών είναι ένα αντανακλαστικό σημείο για κάποιο συγκεκριμένο όργανο και μπορεί πολλές φορές να ανακουφιστεί με βελονισμό. Τα τμήματα αυτά του σώματος της αντανακλαστοθεραπείας, λειτουργούν κυριολεκτικά σαν υποπίνακες στο «ηλεκτρικό» σύστημα του οργανισμού. Ο βελονισμός της στοματικής κοιλότητας και του κόλπου (ο τελευταίος εφαρμόστηκε στη Γερμανία από γυναικολόγους) γίνεται όχι με βελόνες βελονισμού, αλλά με έγχυση μιας σταγόνας ξυλοκαϊνης ή σταγόνας φυσιολογικού ορού με σύριγγα και λεπτότατη βελόνα μιας χρήσεως και βασίζεται στην πίεση του σημείου βελονισμού με τη σταγόνα και την ηλεκτρική εναλλαγή στα σημεία βελονισμού. (Κωνσταντινίδης, 1993) 3. ΤΡΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ 3.1 ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ Η θεραπεία αρχίζει με την εισαγωγή των βελόνων σε συγκεκριμένα ενεργά σημεία βελονισμού, χωρίς ο πάσχοντας να αισθάνεται πόνο. Μπορεί να ειπωθεί ότι ο πόνος είναι ίδιος με τον πόνο που θα νιώσουμε αν μας τσιμπήσει ένα κουνούπι. Η συνεχιζόμενη κίνηση της βελόνας μέσα στο υποδόριο λίπος είναι επίσης ανώδυνη. Η κίνηση της βελόνας σταματάει μόλις εμφανίζεται το ντεκί (dequi). Αυτό σημαίνει για τον ασθενή ένα πολύ ελαφρό αίσθημα τρυπήματος, διάτασης, βάρους, μουδιάσματος, αίσθημα θερμό ή ψυχρό, ή σα να τον διαπερνάει ελαφρό ηλεκτρικό ρεύμα. Τα αισθήματα αυτά μεταδίδονται προς όλες τις κατευθύνσεις, κατά μήκος των νεύρων, για να ολοκληρωθούν στα ανάλογα κάθε φορά νευρικά κέντρα. Στη σύγχρονη ορολογία το αίσθημα του ντεκί ονομάζεται φαινόμενο P.S.C, Propagated Sensation along the Channels, το αίσθημα που διαδίδεται κατά μήκος των καναλιών. Είναι διαπιστωμένο ότι διαφορετικά σημεία βελονισμού παράγουν διαφορετική ποιότητα ντεκί. Έτσι, όταν τρυπάμε σημεία που βρίσκονται πάνω σε λεπτές μυϊκές στιβάδες, κυριαρχεί το αίσθημα της διάτασης, ενώ σε παχύτερες μυϊκές μάζες το αίσθημα του μουδιάσματος. 16

17 Όταν τρυπάμε κοντά σε μεγάλο νευρικό στέλεχος, υπάρχει η αίσθηση της διόδου ηλεκτρικού ρεύματος. Τέλος, το αίσθημα του ντεκί δεν παράγεται όταν τρυπάμε σημεία βελονισμού που βρίσκονται σε παράλυτα άκρα, όπως συμβαίνει στην ημιπληγία και την παραπληγία. Η ανατομική μελέτη των σημείων βελονισμού μας έχει δείξει ότι στο 42% των περιπτώσεων κάτω από το σημείο βελονισμού βρίσκεται ένα μεγάλο νεύρο, στο 18% βρίσκεται μια υποδερματική μικρή αρτηρία και στο 40% βρίσκεται μια υποδερματική φλέβα. Στο Ινστιτούτο Φυσιολογίας του Bodshiakin, διαπιστώθηκε ότι οι ιστοί που περιβάλλουν ένα σημείο βελονισμού έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε οξυγόνο. Με την είσοδο της βελόνας στο κατάλληλο ενεργό σημείο προκαλείται μεταβολή στο χρώμα του δέρματος γύρω από την βελόνα, το οποίο γίνεται ερυθρότερο ή ωχρότερο. Ακόμη συμβαίνει αλλαγή στην ηλεκτρική αντίσταση του δέρματος στο σημείο που μπήκε η βελόνα. Η είσοδος της βελόνας στους ιστούς που περιβάλλουν το σημείο βελονισμού προκαλεί ερεθισμό σε συγκεκριμένους ερεθισματοδέκτες της περιοχής και αυτοί μεταβιβάζουν διάφορες αισθήσεις από την περιφέρεια στο κέντρο. Τέλος, για όσο χρόνο παραμένει η βελόνα στο σημείο βελονισμού, η ερεθιστική της δράση είναι συνεχής. (Λουπασάκης, 1996) 3.2 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΠΕΡΙΟΧΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ) Πειράματα σε ζώα και ανθρώπους έδειξαν, ότι η ακεραιότητα του νευρικού συστήματος είναι αναγκαία προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα του βελονισμού. Μερική, ολική ή προσωρινή αδρανοποίηση του νευρικού συστήματος καταργεί την αναλγητική ή θεραπευτική του δράση. Οι φυσιολόγοι, από την αρχή, δέχτηκαν, ότι ο βελονισμός μπορεί να επηρεάσει το νευρικό, ορμονικό, αγγειακό ή άλλο σύστημα του οργανισμού, σε κάθε περίπτωση όμως, η διαμεσολάβηση του νευρικού συστήματος είναι καθοριστική. Οι ειδικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται και η διέγερση των σημείων βελονισμού του σώματος «κατευθύνουν» το νευρικό σύστημα, ώστε να επιστρατεύσει μηχανισμούς άμυνας- μηχανισμούς- που ήδη διαθέτει από τη στιγμή που γεννήθηκε- και έτσι ν αντιμετωπίσει πλήθος συμπτωμάτων και ασθενειών. (Καράβης, 2006) 17

18 3.3 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ (ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ) Η πρώτη επιστημονικά τεκμηριωμένη απόδειξη της αναλγητικής δράσης του βελονισμού προήλθε με την ανακάλυψη των ενδορφινών και την κατάδειξη ιδιαίτερα αυξημένων επιπέδων μετά την είσοδο των βελονών. Οι ενδορφίνες αποτελούν ουσίες που ανήκουν στην οικογένεια των ενδογενών οπιοειδών πεπτιδίων και έχουν ισχυρή παυσίπονη και καταπραϋντική δράση. Παράγονται στον εγκέφαλο, το νωτιαίο μυελό και σε άλλα μέρη του σώματος, σαν απάντηση του οργανισμού σε επώδυνα ή αγχογόνα ερεθίσματα. Εκτός όμως από τις ενδορφίνες, σημαντικό ρόλο στην αναλγητική δράση του βελονισμού παίζουν και οι νευροδιαβιβαστές που παράγονται σαν απάντηση του οργανισμού στο δερματικό ερεθισμό μετά την είσοδο της βελόνας. Υπάρχει επίσης η σοβαρή πιθανότητα με το βελονισμό να διεγείρονται οι νευρικές ίνες, οι οποίες έχουν σχέση με τις δραστηριότητες του αμυγδαλοειδούς πυρήνα και του ιππόκαμπου στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα να αυξάνουν οι μηχανισμοί άμυνας ενάντια στις παθήσεις. Πολλά σύγχρονα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην θεραπεία του χρόνιου πόνου, όπως οι αναστολείς της σεροτονινεργικής επαναπρόσληψης (SSRI), δρουν με μηχανισμό ανάλογο του βελονισμού. Πιθανώς αυτή να είναι μια από τις ερμηνείες για τον τρόπο δράσης του βελονισμού.(βασιλάκος, 2006) 4. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ 4.1 ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ Η θέση του ασθενούς εξαρτάται από την εντόπιση των σημείων που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε, ώστε να είναι εύκολα προσπελάσιμα. Ο ασθενής μπορεί να είναι ξαπλωμένος ανάσκελα, μπρούμυτα, πλάγια ή καθιστός αλλά ποτέ όρθιος. 4.2 ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ Γενικά, όσον αφορά την τοπογραφική προτεραιότητα του σώματος, η κοινώς παραδεκτή σειρά βελονισμού είναι: βελονισμός στις Yang περιοχές και μετά στις Yin περιοχές. Πρώτα το άνω μέρος του σώματος, μετά το κάτω, πρώτα το κεφάλι, μετά τον κορμό, πρώτα τα άνω και μετά τα κάτω άκρα. Πρώτα την οπίσθια περιοχή του σώματος και μετά την πρόσθια. (Κριτίδου, 2007) 18

19 4.3 ΕΝΤΟΠΙΣΗ ΣΗΜΕΙΩΝ Για την ακριβή εντόπιση των σημείων του βελονισμού απαιτείται άριστη γνώση της Ανατομίας του σώματος και της τοπογραφίας των σημείων. Υπάρχουν ορισμένα σημεία στο σώμα που λειτουργούν ως «οδηγοί», όπως π.χ. ο 7 ος αυχενικός σπόνδυλος, ο ομφαλός, οι ακανθώδεις αποφύσεις των σπονδύλων, η σφαγή του στέρνου, οι οστικές αποφύσεις, κ.α. Από τα αυτά σημεία «οδηγούς» μετρούμε την απόσταση που απέχουν τα διάφορα σημεία βελονισμού, καθοδηγούμενοι από την προσωπική μονάδα μέτρησης του κάθε ασθενούς, η οποία ονομάζεται Cun. Το Cun είναι το πλάτος της φάλαγγας του αντίχειρα του ασθενούς ή της δεύτερης φάλαγγας του μέσου δακτύλου του ίδιου ασθενούς. Η απόσταση Cun είναι διαφορετική σε κάθε άνθρωπο. Με τον τρόπο αυτό προσδιορίζεται επακριβώς η εντόπιση των διαφόρων σημείων βελονισμού. (Εικόνα 5) 4.4 ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Το δέρμα αποστειρώνεται στα σημεία που πρόκειται να βελονίσουμε με βαμβάκι εμποτισμένο σε αλκοόλη 75%, κατά τα γνωστά. (Κριτίδου, 2007) 4.5 ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ ΒΕΛΟΝΩΝ Οι βελόνες του βελονισμού είναι ειδικές, αποστειρωμένες και μιας χρήσεως. Υπάρχουν και βελόνες οι οποίες τοποθετούνται σε ειδικούς μεταλλικούς ή γυάλινους δοκιμαστικούς σωλήνες και αποστειρώνονται στο Αυτόκαυστο επί 120 Ο 135 Ο επί 30-60, ή σε κλίβανο στου 170 Ο -200 Ο βαθμούς Κελσίου επί 1,30 ώρα και μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν στον ίδιο ασθενή. Αποτελούν τις προσωπικές βελόνες του καθενός και ελαττώνουν το κόστος του βελονισμού. Ο ασθενής έχει την δυνατότητα να επιλέξει τις βελόνες που επιθυμεί. Ετσι δεν υπάρχει κανένας απολύτως κίνδυνος μόλυνσης από AIDS, ηπατίτιδα ή οποιαδήποτε άλλη μολυσματική ασθένεια. (Woellerton & McLean, 1979) 4.6 ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ Ο αριθμός συνεδριών εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως την ιδιοσυγκρασία, την ηλικία του ασθενή, τη χρονιότητα, τη σοβαρότητα, την αιτιοπαθογένεια και τη μορφή της νόσου. Σε οξέα περιστατικά απαιτούνται 5-8 βελονισμοί. Σε χρόνια περιστατικά, 15 βελονισμοί και επανάληψη 10 βελονισμών, εάν απαιτείται, μετά από παύση ημερών ή και περισσότερο. Γενικά, σε χρόνιες παθήσεις, σε επώδυνα σύνδρομα, σε ηλικιωμένους ασθενείς, αυξάνεται ο αριθμός των συνεδριών. Οσο νωρίτερα αρχίζει ένας οργανισμός να εξασκεί το αμυντικό του σύστημα και τις ίδιες δυνάμεις αυτοθεραπείας, τόσο καλύτερα αναπτύσσεται και ισχυροποιείται στην μετέπειτα ζωή του. Ο βελονισμός επιτυγχάνει, αυτήν ακριβώς τη 19

20 διέγερση των μηχανισμών αυτοθεραπείας. Βασικό κριτήριο είναι η ύφεση των συμπτωμάτων του ασθενή. 4.7 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ Οι συνεδρίες του βελονισμού αρχικά γίνονται κάθε μέρα επί 3 έως 5 ημέρες. Οι επόμενες γίνονται κάθε δεύτερη μέρα επί 1 έως 2 εβδομάδες. Οι τελευταίες συνεδρίες γίνονται μια φορά την εβδομάδα επί 1 έως 2 εβδομάδες. (Κριτίδου, 2007). Υπάρχουν τρεις κατηγορίες αντίδρασης των ασθενών στο βελονισμό. Η χρονική απόσταση μεταξύ των ιατρικών επισκέψεων έχει πολύ μεγάλη σημασία. Στην 1 η κατηγορία κατατάσσεται ο ασθενής, ο οποίος μετά από τον πρώτο βελονισμό παρουσιάζει βελτίωση. Στη συνέχεια όμως στην δεύτερη επίσκεψη για βελονισμό έχουν εξαφανιστεί τα ενοχλήματα του ασθενή. Στα περιστατικά αυτά θα πρέπει να μεσολαβήσει μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ως την επόμενη επίσκεψη του ασθενή, γιατί υπάρχει η δυνατότητα ο επόμενος βελονισμός να επαναφέρει παροδικά τα συμπτώματα της πάθησης, επειδή ο οργανισμός του ασθενή δεν ήταν σε θέση να κρατήσει μόνιμα τα καλά αποτελέσματα. (Βασιλάκος, 2006) Στην ομάδα αυτή χρήσιμο είναι να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα επαναληπτικός βελονισμός, καθώς συχνά τα ίδια ή παρόμοια συμπτώματα επανέρχονται στους ασθενείς. Με τον επαναληπτικό βελονισμό εξαφανίζονται πάλι τα συμπτώματα γρήγορα και για ένα ανάλογο περίπου διάστημα. Στην 2 η κατηγορία κατατάσσονται οι ασθενείς που με τον πρώτο βελονισμό έχουν μια προσωρινή βελτίωση. Μετά τη δεύτερη ή τρίτη επίσκεψη όμως παρουσιάζεται μια αισθητή χειροτέρευση των συμπτωμάτων. Αυτή η επιδείνωση είναι αντιδραστικού τύπου γεγονός που γίνεται φανερό και από την αδυναμία των αναλγητικών φαρμάκων να δράσουν σε αυτή τη φάση. Μετά την τέταρτη συνεδρία βελονισμού παρατηρείται μια αλλαγή της αντίδρασης του ασθενή και έχουμε ύφεση των συμπτωμάτων και των προβλημάτων της πάθησής του. Οι ασθενείς λοιπόν χρειάζονται περισσότερες συνεδρίες βελονισμού, δηλαδή τον αριθμό. Αποκλίσεις από αυτή τη βασική γραμμή βέβαια δεν είναι σπάνιες, με αποτέλεσμα να χρειάζονται και περισσότερες επισκέψεις για ορισμένους ασθενείς. Ας σημειωθεί ότι στη 2 η κατηγορία των ασθενών η βελτίωση που πετυχαίνει ο βελονισμός συνήθως διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στην 3 η κατηγορία κατατάσσονται οι ασθενείς, οι οποίοι μετά τον πρώτο βελονισμό παρουσιάζουν μια μικρή χειροτέρευση, στις επόμενες όμως επισκέψεις έχουν αργή βελτίωση. Σε αυτά τα περιστατικά θα χρειαστεί μεγάλη υπομονή και εκ μέρους του ασθενή και εκ μέρους του γιατρού για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στην 3 η κατηγορία των ασθενών δεν μπορεί να αναφερθεί συγκεκριμένος αριθμός επισκέψεων, επειδή υπάρχουν πολλοί προσωπικοί παράγοντες που επηρεάζουν την θεραπεία. (Βασιλάκος, 2006) 20