Το σχολείο ως πολιτισµικό πλαίσιο κατασκευής έµφυλων ταυτοτήτων και ως ένα. προνοµιακό πεδίο για την άρση του σεξισµού

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Το σχολείο ως πολιτισµικό πλαίσιο κατασκευής έµφυλων ταυτοτήτων και ως ένα. προνοµιακό πεδίο για την άρση του σεξισµού"

Transcript

1 Το σχολείο ως πολιτισµικό πλαίσιο κατασκευής έµφυλων ταυτοτήτων και ως ένα προνοµιακό πεδίο για την άρση του σεξισµού (προφορική εισήγηση) ήµητρα Κογκιδου, Καθηγήτρια του Παιδαγωγικού Τµήµατος ηµοτικής Εκπαίδευσης Κοσµητόρισσα της Παιδαγωγικής Σχολής στο ΑΠΘ Το «έµφυλο καθεστώς» της εκπαίδευσης Η εκπαίδευση, ως θεσµός, αποτελεί χώρο όπου διαµορφώνονται πρακτικές φύλων και έχει και η ίδια φύλο. Η σχηµατοποίηση όλων των έµφυλων σχέσεων µέσα σ ένα θεσµό θα µπορούσε να ονοµαστεί το «έµφυλο καθεστώς του». Η εκπαίδευση είναι ένας οργανισµός µε γραφειοκρατικό /εξουσιαστικό πρότυπο διοίκησης που λειτουργεί µε βάση τις αρχές του ηγεµονικού ανδρισµού. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι µαθητές και οι µαθήτριες διαπραγµατεύονται τις δικές τους ταυτότητες, εργάζονται εκπαιδευτικοί, οι οποίοι/ες, επίσης, είναι έµφυλα υποκείµενα και µέσα από ποικίλες συµπεριφορές τους επηρεάζουν τη σχολική ζωή. Τα φυλετικά καθεστώτα όπως η εκπαίδευση -είναι ιστορικά προϊόντα και υπόκεινται σε αλλαγές Κατά συνέπεια, οι ταυτότητες που διαµορφώνονται σε αυτά δεν είναι στατικές, αλλά υπόκεινται σε συνεχείς αλλαγές. Η εκπαίδευση, ως θεσµός, διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στη διαδικασία διαπραγµάτευσης και εξέλιξης των ταυτοτήτων µέσα από συγκεκριµένες εκπαιδευτικές πρακτικές χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι οτιδήποτε διαδραµατίζεται µέσα στο σχολείο είναι αποτέλεσµα µόνον της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Αυτά που συµβαίνουν στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, επηρεάζονται και από τους κυρίαρχους/ηγεµονικούς Λόγους που βρίσκονται εκτός σχολείου, δηλ. στη δηµόσια σφαίρα της µαζικής κουλτούρας, της πολιτικής και της επίσηµης πολιτείας. Το κοινωνικό φύλο δεν αποτελεί µια δεδοµένη ταυτότητα Το φύλο στις κοινωνικές επιστήµες έχει πολιτισµικό περιεχόµενο και κωδικοποιεί µια σχέση ιεράρχησης. εν αποτελεί, δηλαδή, µια δεδοµένη ταυτότητα που αποδίδεται στο υποκείµενο, αλλά µια κοινωνικο-πολιτισµική και ιστορικο-πολιτική διαδικασία ταυτότητας, η οποία δεν επιδρά µε τον ίδιο τρόπο σε όλα τα υποκείµενα. Το φύλο ως θεσµοθετηµένο σύστηµα κοινωνικής ιεράρχησης και συνεπώς ως µορφή κοινωνικής ανισότητας, είναι εξουσιαστικό και καταπιεστικό, κυρίως για τις γυναίκες. Θα µπορούσαµε όµως, να ισχυριστούµε ότι το φύλο είναι καταπιεστικό για κάθε ανθρώπινο υποκείµενο, ακόµα και για τους άνδρες. Να σηµειώσουµε ότι το φύλο είναι ένα µόνον τµήµα της ταυτότητάς µας. Υπάρχουν και άλλα κοινωνικά χαρακτηριστικά που αλληλοδιαπλέκονται µε το φύλο και καθορίζουν την ταυτότητά µας, όπως για 1

2 παράδειγµα, η φυλή, η κοινωνική τάξη, ο σεξουαλικός προσανατολισµός, η σωµατική ικανότητα, η θρησκεία, η εθνότητα κ.ά. Πρέπει να βλέπουµε όλες τις διαστάσεις για να κατανοήσουµε την καταπίεση, την εξουσία και τα προνόµια που συνδέονται µε το φύλο. Επίσης, πρέπει να λάβουµε υπόψη µας και την ενεργό δράση των ίδιων των υποκειµένων κατά την έµφυλη ταυτοτική διαδικασία, αποτέλεσµα της οποίας είναι η ποικιλία έκφρασης της θηλυκότητας και του ανδρισµού. Ο «ανδρισµός» ή «θηλυκότητα» µπορεί να αποδοθούν ακριβέστερα στον πληθυντικό αριθµό Ο «ανδρισµός» ή «θηλυκότητα» περιλαµβάνουν µια ποικιλία και ένα εύρος έµφυλων εµπειριών και έτσι είναι πιο σωστό να αποδοθούν ακριβέστερα στον πληθυντικό. Ο πληθυντικός αριθµός αναδεικνύει πιο καλά την κοινωικο/πολιτισµική κατασκευή και έκφρασή τους, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύει και τις διαφορές στο εσωτερικό του κάθε φύλου (δεν είναι όλοι οι άνδρες ίδιοι, ούτε όλες οι γυναίκες). Οι µορφές ανδρισµού και θηλυκότητας διαµορφώνονται µέσα από τις εµπειρίες και τις προσδοκίες σε κοινωνικο-πολιτισµικές κατηγορίες, όπως αυτές της κοινωνικής τάξης, της ηλικίας, της (υπο)κουλτούρας, της εθνότητας, του σεξουαλικού προσανατολισµού, των σωµατικών δεξιοτήτων, της θρησκείας, της εθνότητας, κ.λπ. Οι κατηγορίες αυτές διαµορφώνουν το υποκείµενο, αλλά παράλληλα και το υποκείµενο τις διαµορφώνει. Κατά συνέπεια, δεν µπορούµε να µιλάµε για τον ανδρισµό και την θηλυκότητα σαν κάτι που όλοι οι άνδρες και όλες οι γυναίκες σε όλες τις κοινωνίες, στο παρόν και στο παρελθόν, µοιράζονταν και µοιράζονται από κοινού. Αυτό που θεωρείται ως «ανδρικό» ή «γυναικείο» εξαρτάται από την έµφυλη τάξη πραγµάτων του συγκεκριµένου χωρο-χρονικού πλαισίου αναφοράς και µπορεί να αµφισβητηθεί και να τροποποιηθεί. Από την αποδοχή της πολλαπλότητας και πολυµορφίας στο εσωτερικό του κάθε φύλου στο όραµα της ισότητας Αναφέραµε ότι ο ανδρισµός και η θηλυκότητα κατανοείται µε τις πολλαπλές και ρευστές µορφές του και συνεπώς υπόκειται σε αλλαγές. Αποτελούν κοινωνικές κατασκευές και στο βαθµό που δοµούνται κοινωνικοπολιτισµικά και εξαρτώνται από το πλαίσιο αναφοράς τους µπορούν και να αποσυντίθενται, να αµφισβητούνται και να αναδοµούνται. Το γεγονός ότι υπόκεινται σε αλλαγές και µετατροπές, µας προσφέρει νέες προοπτικές, τόσο για τη θεωρητική σκέψη, όσο και για την πολιτική πράξη. Στην αποδοχή της πολλαπλότητας και πολυµορφίας στο εσωτερικό του κάθε φύλου εντοπίζεται και η ελευθερία των υποκειµένων, τα οποία έχουν τη δυνατότητα συµµετοχής σε πολλαπλές υποκειµενικότητες. Και αυτό είναι που µας οδηγεί και στο όραµα της ισότητας των φύλων. Κατά συνέπεια, η αποδόµηση των έµφυλων στερεοτύπων µπορεί να µας οδηγήσουν σε µια µη-ιεραρχηµένη µε βάση το φύλο κοινωνία όπου θα κυριαρχούν άλλες αξίες. Ούτε η σεξουαλικότητα είναι παντού ίδια Οι πολιτισµικές αντιλήψεις για τα φύλα συνυφαίνονται σε µεγάλο βαθµό µε αυτές για τη σεξουαλικότητα. Σε ένα πολύ µεγάλο βαθµό βιώνουµε τη σεξουαλικότητά µας ως µια αυστηρά ατοµική και ιδιωτική 2

3 πτυχή της ζωής µας. Θεωρούµε ότι οι σεξουαλικές µας αντιλήψεις και επιλογές προκύπτουν µε φυσικό τρόπο από µέσα µας, ενώ είναι γνωστό µε βάση τα επιστηµονικά δεδοµένα ότι η σεξουαλικότητα διαµορφώνεται σε µεγάλο βαθµό από τις κυρίαρχες αντιλήψεις και την ιδεολογία για τα φύλα, την ιστορική εποχή, τις κοινωνικές νόρµες και τις σχέσεις εξουσίας, το πολιτισµικό πλαίσιο, και τελευταία από την βιοτεχνολογία. Οι αποδεκτές µορφές σεξουαλικής έκφρασης, ερωτικής ανταπόκρισης, η γονιµότητα και ο έλεγχος της αναπαραγωγής διαφέρουν αρκετά από κοινωνία σε κοινωνία και το τι θεωρείται αποδεκτό βασίζεται σε µεγάλο βαθµό στην ιδεολογία για τα φύλα που επικρατεί στη συγκεκριµένη κοινωνία. Το σύστηµα, λοιπόν, εννοιολόγησης της σεξουαλικότητας δεν ισχύει οικουµενικά Έµφυλες ταυτότητες στο σχολείο Καθώς λοιπόν το φύλο και η σεξουαλικότητα δεν είναι δεδοµένα και αυτονόητα, το σχολείο ως θεσµός αποτελεί ένα από τα κυρίαρχα πολιτισµικά πλαίσια µέσα στο οποίο δοµούνται και αναπαράγονται νοήµατα και πρακτικές που διαµορφώνουν και αναπαράγουν τις έµφυλες και σεξουαλικές ταυτότητες των µαθητών/µαθητριών. Ακριβέστερα, είναι χώρος παραγωγής πολλαπλών έµφυλων υποκειµενικοτήτων. Ο τρόπος όµως που οι µαθητές µαθαίνουν να είναι αγόρια και οι µαθήτριες κορίτσια στο πλαίσιο του σχολείου δεν είναι παθητικός, δηλ. είναι ενεργά υποκείµενα σε αυτή τη διαδικασία, διαπραγµατεύονται µε το περιβάλλον του σχολείου και συµβάλλουν ενεργά στη διαµόρφωση των έµφυλων ταυτοτήτων τους. Η συγκρότηση αυτών των ταυτοτήτων είναι µια διαδικασία στην οποία συµβάλλουν και άλλοι παράγοντες- όπως είπαµε παραπάνω. Κατά συνέπεια, το σχολείο αποτελεί θεσµικό πλαίσιο µέσα στο οποίο διαµορφώνονται- δυνητικά και διακινούνται πολλαπλές µορφές θηλυκότητας και ανδρισµού. Αυτό το ξέρουµε ήδη από τις έρευνες που είχαν εκπονηθεί στο χώρο της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης διεθνώς περί τα µέσα της δεκαετίας του '90. Αυτό γίνεται µε πολλούς τρόπους µέσω των αναλυτικών προγραµµάτων, της οργάνωσης και διοίκησης, του παιδαγωγικού υλικού, του κρυφού αναλυτικού προγράµµατος κ.ά. Η µελέτη του ανδρισµού στην εκπαίδευση Λίγες έρευνες ασχολήθηκαν µε την ανίχνευση των διαδικασιών εκείνων µέσω των οποίων τα σχολεία κατασκευάζουν κυρίαρχες µορφές ανδρισµού θέµα ιδιαίτερα σηµαντικό για πολλούς λόγους. Ιδιαίτερα τα σχολεία της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης αποτελούν χώρους µέσα στους οποίους η ανδρική κυριαρχία συστηµατοποιείται και νοµιµοποιείται. Η αλληλεπίδραση µεταξύ εκπαιδευτικών-µαθητών/τριών και µαθητών/τριών µεταξύ τους, των οργανωσιακών διαδικασιών, των επιδράσεων από την τοπική κοινότητα και την ευρύτερη κουλτούρα, της εκπαιδευτικής πολιτικής και των παροχών, παράγουν ποικίλες µορφές ανδρισµών σε κάθε σχολικό χώρο. Η έρευνα έχει καταδείξει ότι η συγκρότηση του ανδρισµού εµφανίζεται ξεκάθαρα µέσω των µοντέλων εξουσίας που βρίσκονται στο αναλυτικό πρόγραµµα, στις διαδικασίες αξιολόγησης των µαθητών/τριών για την κατάταξη και διοχέτευσή τους, 3

4 καθώς και στις µορφές διαχείρισης και ελέγχου των µαθητών/τριών. Για να αντιµετωπιστούν οι στερεότυπες έµφυλες εκδοχές στα σχολικά τουλάχιστον- πλαίσια χρειάζεται η αµφισβήτηση των έµφυλων Λόγων. Οι έρευνες για τη µελέτη του ανδρισµού στην εκπαίδευση καταδεικνύουν τον ενεργό ρόλο που διαδραµατίζει στη µορφοποίηση ανδρικών «ταυτοτήτων», εντείνοντας και ενισχύοντας διαρκώς την έµφυλη διχοτόµηση γεγονός που γίνεται εµφανές από συγκεκριµένες εκπαιδευτικές πρακτικές. Αναφερθήκαµε και παραπάνω ότι αυτό δεν γίνεται µε µηχανιστικό τρόπο αφού και οι µαθητές συµµετέχουν ενεργά στη διαµόρφωση/κατασκευή των ανδρισµών τους. Επίσης, ενεργό ρόλο παίζουν οι κουλτούρες των συνοµηλίκων, οι οποίες δίνουν έµφαση στις ετεροσεξουαλικές συµπεριφορές του ανδρισµού και στην κατασκευή έµφυλων ιεραρχήσεων. Ένα σηµαντικό βήµα στη θεώρηση του ανδρισµού σε σχέση µε την εκπαίδευση είναι η κατανόηση του ότι ο σχολικός θεσµός δηµιουργεί συνθήκες για σχέσεις εξουσίας και ότι υπάρχουν διαφορετικές µορφές ανδρισµού µε διαφορετική πρόσβαση στην εξουσία και διαφορετικές συνέπειες για την εξουσία. Εσείς που είστε εκπαιδευτικοί παρατηρείτε ότι τα αγόρια αλλά και τα κορίτσια- δεν αποτελούν µια οµογενοποιηµένη οµάδα καθώς η ποικιλία κοινωνικο-οικονοµικού τους υπόβαθρου, το διαφορετικό πολιτισµικό τους κεφάλαιο τα διαφοροποιεί. Υπάρχουν αγόρια που κάνουν το οτιδήποτε για να γίνει η παρουσία τους αισθητή, άλλα που σπάνια έχουν συµπεριφορές που παρεµποδίζουν το µάθηµα ή παραβιάζουν τους σχολικούς κανόνες, άλλα που αµφισβητούν τη σχολική εξουσία και µάλιστα εκείνητων εκπαιδευτικών (ορισµένες φορές αυτό αποτελεί και έναν τρόπο αναγνώρισης των αγοριών ενδοσχολικά) Σεξουαλικές ταυτότητες στο σχολείο Η σεξουαλικότητα είναι παρούσα στην καθηµερινότητα της σχολικής ζωής και στη µαθητική κουλτούρα όλων των βαθµίδων. Αυτή η σεξουαλική δραστηριότητα αρχίζει από το «παιχνίδι του γιατρού» των νηπίων και στο δηµοτικό συνεχίζεται µε το «κυνηγητό», όπου καταβάλλεται ιδιαίτερη προσπάθεια «σύλληψης» συµπαίκτη/τριας του αντίθετου φύλου, µε τις «εφόδους» των αγοριών στις τουαλέτες των κοριτσιών, στα αστεία, µε τα κουτσοµπολιά και τα υπονοούµενα συγκρότησης ετεροσεξουαλικών ζευγαριών «ο/η τάδε αγαπάει τον/την τάδε»- στις προσπάθειες προσωπικής επίδειξης προς το αντίθετο φύλο, τα πειράγµατα µε σεξουαλικά υπονοούµενα, το διαχωρισµό των αγοριών/κοριτσιών σε ωραίους/ες και άσχηµους/ες, την εκφορά άσεµνων λέξεων σεξουαλικού περιεχοµένου, τον «πλατωνικό έρωτα» για κάποιον/α εκπαιδευτικό, κ.λπ. Στην Ελλάδα, όσοι και όσες είµαστε στην «ώριµη νεότητα» πηγαίναµε στο Γυµνάσιο σε σχολεία θηλέων ή αρρένων. Αυτός ο παλιός έµφυλος διαχωρισµός των σχολικών µονάδων σε αµιγώς αρρένων και θηλέων δε βασιζόταν σε κριτήρια σχολικής επίδοσης, αλλά αποκλειστικά και µόνο στο φόβο της εν δυνάµει σεξουαλικότητας των µαθητών/τριών. 4

5 Η εκπαίδευση, δηλ., αποτελεί πλαίσιο µέσα στον οποίο ασκούνται καθηµερινά πρακτικές σεξουαλικότητας - αν και συχνά δεν αναγνωρίζονται ως τέτοιες από τους/τις εκπαιδευτικούς- και διαµορφώνονται σεξουαλικές ταυτοτικές διαδικασίες - ανεξάρτητα από την ύπαρξη θεσµοθετηµένου προγράµµατος/«µαθήµατος» σεξουαλικής ή διαφυλικής αγωγής. Τα όρια της σεξουαλικότητας µπορεί να καθορίζονται από το σχολείο, µε την έννοια ότι δεν επιτρέπει το ενδεχόµενο να παραβιαστούν οι κανόνες της ετεροσεξουαλικότητας η οποία θεωρείται ως δεδοµένη/αυτονόητη και «φυσική», αλλά διαπραγµατεύονται, δοκιµάζονται και αµφισβητούνται από τους/τις µαθητές/τριες. Υπάρχουν και διαφορές ανάµεσα στα φύλα. Για παράδειγµα, οι ετεροσεξουαλικές δραστηριότητες αυξάνουν το κύρος, τη φήµη και τη δηµοτικότητά των αγοριών, ενώ αµαυρώνουν το κύρος και δυσφηµίζουν την εικόνα των κοριτσιών. Αναφέρονται στη βιβλιογραφία πολλά περιστατικά που καταγράφουν το ετεροσεξουαλικό ενδιαφέρον των αγοριών και των κοριτσιών στο σχολείο. Η ετεροσεξουαλικότητα είναι παρούσα µέσα στο επίσηµο αναλυτικό πρόγραµµα, στα σχολικά εγχειρίδια και στο παραπρόγραµµα., Υπάρχουν χαρακτηριστικές αναφορές σε διάφορες έρευνες για το πως η ιδεολογία της ετεροσεξουαλικότητας εµπλέκεται καθηµερινά σε ποικίλες σχολικές πρακτικές. 1 γίνει «αληθινός» άνδρας, η προτροπή αυτή Για παράδειγµα, όταν προτρέπουµε ένα µικρό αγόρι να εννοείται µέσα στο πλαίσιο ενός ετεροσεξουαλικού αυτονόητου που το σχολείο επικυρώνει και παρουσιάζει ως αδιαµφισβήτητο κανόνα. Η ετεροσεξουαλικότητα, λοιπόν, αποτελεί και την κύρια µήτρα µέσω της οποίας το κοινωνικό φύλο κατανοείται από τους µαθητές και τις µαθήτριες, καθώς και από την πλειονότητα των εκπαιδευτικών. Το «αρσενικό» δεν έχει κάποιο νόηµα αν δε συσχετιστεί µε την ετεροσεξουαλική του σχέση µε το «θηλυκό». Και βέβαια αυτός ο Λόγος περί ετεροσεξουαλικότητας µέσα στον οποίο τα αγόρια συγκροτούν τους ανδρισµούς τους είναι άµεσα συνδεδεµένος µε Λόγους περί οµοφοβίας και µισογυνισµού. Υπάρχει ένα ρεπερτόριο σεξουαλικοποίησης από τις µαθητικές κουλτούρες, όπως η χρήση ανεκδότων ή/και ύβρεων µε σεξουαλικό περιεχόµενο, η κατηγοριοποίηση υποκειµένων µε βάση τις σεξουαλικές τους προτιµήσεις, η ανεύρεση σεξουαλικών υπονοούµενων σε κάθε τι, το κουτσοµπολιό και τα φανταστικά περιστατικά εµπλοκής σε ερωτικές σχέσεις κ.ά.. Εξάλλου, η ενασχόληση µε και κάθε τι το απαγορευµένο, όπως είναι το θέµα της σεξουαλικότητας, φαντάζει στα παιδιά ελκυστικό, ενώ ταυτόχρονα είναι διασκεδαστικό και συναρπαστικό κάτι που συχνά λείπει από το σχολείο. Ετεροσεξουαλικότητα, οµοφυλοφοβία και µισογυνισµός 1 Βλ. Φ. Πολίτης (2006) Οι «Ανδρικές Ταυτότητες» στο Σχολείο -Ετεροσεξουαλικότητα, Οµοφυλοφοβία και Μισογυνισµός, Προλογικό Σηµείωµα:. Κογκίδου. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. 5

6 Η συγκρότηση της ταυτότητας σεξουαλικής και έµφυλης- γίνεται µέσω της διαφοράς και του αποκλεισµού, µέσα από τη σχέση και αντίστιξη µε το «Άλλο». Ειδικά τα αγόρια συγκροτούν ετεροσεξιστικούς ανδρισµούς µέσα από ένα σύστηµα στιγµατισµού, το οποίο περιπολεί και αστυνοµεύει κάθε τι το θηλυκό ή/και µη-ανδρικό και µε την απειλή της οµοφυλοφοβίας Έτσι, ο ηγεµονικός ανδρισµός είναι πάντα ετεροσεξουαλικός, βασίζεται για τη συγκρότησή του στον αποκλεισµό του «Άλλου» που σε αυτή την περίπτωση είναι η οµοφυλοφιλία. Στη συνέχεια, ή µάλλον ταυτόχρονα, η οµοφυλοφιλία καταλήγει να θεωρείται συνώνυµο µιας θηλυκής ταυτότητας. Οι ετεροσεξουαλικές, λοιπόν, µορφές ανδρισµού θεωρούνται ως οι µόνες «κανονικές», «ορθές», υγιείς, ενώ οι υπόλοιπες αυτόµατα θεωρούνται «αποκλίνουσες», µε συνέπεια όχι µόνο να µη-διεκδικούνται από τα υποκείµενα, αλλά και να επιτηρούνται και να αστυνοµεύονται όχι ασφαλώς µε τον ίδιο τρόπο για όλα µέλη µιας οµάδας. Αν µια συµπεριφορά στο χώρο του σχολείου θεωρηθεί «αποκλίνουσα», ενεργοποιείται αρνητική προδιάθεση των άλλων. Μπορεί να προκληθεί φόβος ή/και αηδία, συναισθήµατα που µπορεί να οδηγήσουν στη βία, µε συνέπεια αγοράκια και µε απλή «θηλυπρεπή» µε βάση τα στερεότυπα συµπεριφορά να βρίσκονται στο επίκεντρο χλευασµού, διασυρµού, ή και βίας. Βέβαια σε µεγαλύτερη ηλικία αυτό καταδεικνύει συχνά και ένα άγχος διασφάλισης της ανδρικής ετεροσεξουαλικής ταυτότητας. Για παράδειγµα, Βλέπουµε πολύ συχνά ότι δεν υπάρχει κοινωνική ανοχή για εναγκαλισµούς και ασπασµούς δηµόσα ή ιδιωτικά -µεταξύ αγοριών. Εξαίρεση αποτελούν ειδικές περιπτώσεις, όπως, πανηγυρισµοί. Η σωµατική, λοιπόν, οικειότητα των αγοριών µε άλλα αγόρια είναι κάτι που αποφεύγεται εξαιτίας της οµοφυλοφοβίας τους και του φόβου θηλυπρέπειας. Συνήθως, η σωµατική επαφή µεταξύ αγοριών περιορίζεται σε χτυπήµατα στην πλάτη ή σε εναγκαλισµούς. Επίσης, άµεση είναι η διασύνδεση οµοφυλοφοβίας και µισογυνισµού. Από τις χειρότερες βρισιές είναι να αποκαλέσεις έναν άνδρα «γυναικούλα» ή κάτι παρεµφερές. Αντίθετα αποτελεί θετικό το να αποκαλέσεις µια γυναίκα «αντράκι» ή παληκάρι γιατί οι ανδρικές αξίες είναι ιεραρχικά ανώτερες. Επιπρόσθετα, η σύνδεση ηγεµονικών ανδρισµών και οµοφυλοφοβίας προκύπτει και από τα χαρακτηριστικά τα οποία αποδίδονται στους άνδρες οµοφυλόφιλους και αναφέρονται στις γυναίκες.. Η οµοφυλοφοβία, λοιπόν, αποτελεί µέσο παγίωσης της σεξουαλικότητας και του φύλου, µέσω της συκοφάντησης της θηλυκότητας και του συσχετισµού της µε την οµοφυλοφιλία.. Η ετεροσεξουαλικότητα, ο µισογυνισµός και η οµοφυλοφοβία δρουν στο πλαίσιο του σχολείου αφήνοντας ελάχιστα περιθώρια αντίδρασης στους περισσότερους µαθητές, µαθήτριες Παράδειγµα 1 ο 2 Υπάρχουν συγκεκριµένες αξιώσεις όχι µόνο στο σχολείο- σε θέµατα γλώσσας, ένδυσης, συµπεριφοράς, κ.λπ. για τα αγόρια και τα κορίτσια. Ο τρόπος µε τον οποίο ένας µαθητής /µια µαθήτρια συµπεριφέρεται σωµατικά οι χειρονοµίες, ο τρόπος που περπατά και κάθεται, ο τόνος της φωνής, το γενικότερο 2 Τα παραδείγµατα είναι από την έρευνα του Φ. Πολίτη. 6

7 παρουσιαστικό και το «στήσιµο» του σώµατός -αποτελεί κεντρικό κώδικα επιτέλεσης του ανδρισµού και της θηλυκότητας και η παραβίασή του προκαλεί οµοφυλοφοβικές ύβρεις. Και για τα µεν κορίτσια µέχρι εκεί γύρω στην εφηβεία «επιτρέπεται» να είναι αγοροκόριτσα, ενώ για τα αγόρια υπάρχει αυστηρότερη επιτήρηση. Ο τρόπος συµπεριφοράς και οµιλίας ενός αγοριού, π.χ. αν «σπάει το χέρι», καθώς και η τάση του να κάνει παρέα περισσότερο µε κορίτσια αποτελούν συνήθη κριτήρια για να χαρακτηριστεί οµοφυλοφοβικά. Όπως έχει καταγράψει ο Φ. Πολίτης στην έρευνά του: «κάποιες φορές οι µαθητές/τριες, όταν ένα αγόρι µε λεπτή φωνή έπαιρνε το λόγο κατά τη διάρκεια του µαθήµατος για να µιλήσει, πολλά από τα υπόλοιπα αγόρια ψιθυριστά σχολίαζαν: «Άχ, καλέ!», υπονοώντας τη θηλυκότητα της φωνητικής του χροιάς, η οποία δεν ήταν σύµφωνη µε τα χαρακτηριστικά του ανδρισµού. Ένας «ήσυχος» µαθητής αποτελεί στόχο για την επίδοση ενός οµοφυλοφοβικού στίγµατος από τους µαθητές. Για τους περισσότερους εφήβους κάθε αγόρι που δεν θέλει, ή δεν µπορεί, να παλεύει, να τρέχει και να αγωνίζεται να γίνει macho χαρακτηρίζεται ως «µαλακός» ή ακόµα ως «αδελφή» ή «φρούτο» Παράδειγµα 2ο Η έκφραση των συναισθηµάτων ενός αγοριού για ένα κορίτσι αντιµετωπίζεται µε δυσµένεια και µπορεί να αποβεί µοιραίο για τη δηµοτικότητα του καθώς ο ανδρισµός σηµαίνει ότι µαθαίνω να µην δείχνω συναισθηµατική ανάγκη και εξάρτηση- ενώ ταυτόχρονα ο ανδρισµός µπορεί να συνδέεται µε την επίδειξη µιας επιτυχηµένης ετεροσεξουαλικότητας. Μέσω της «διαπόµπευσης» γίνεται υπόµνηση προς τα άλλα αγόρια του κινδύνου αλλοτρίωσης του ανδρισµού τους µε τη συµπεριφορά «εκθήλυνσης» που προκαλεί ο έρωτας». Αν θέλουν να κάνουν ένα βήµα προς τη συγκρότηση της ανδρικής (ετερο)σεξουαλικότητας πρέπει να κρατήσουν συναισθηµατική απόσταση. Αντίθετα, τα κορίτσια ενθαρρύνονται σε Λόγους ετεροσεξουαλικού ροµαντισµού (ιστορίες µε happy end). Στο πλαίσιο µαθήµατος µαθητές και µαθήτριες κατασκεύασαν µια καρδιά. Η δασκάλα τους είπε να την κρεµάσουν στο στήθος τους. Πολλά αγόρια αντέδρασαν. Μαθ.:Να µας βγάλουν ρετσινιά; Θα πούνε ότι είµαστε από τους άλλους... α: Γιατί οι άνδρες δεν αγαπάνε; Μαθ: Όχι. α: Ο µπαµπάς δεν αγαπάει τη µαµά; Μαθ: Όχι. Η µαµά αγαπάει τον µπαµπά. υστυχώς, στο ελληνικό σχολείο δεν υπάρχει θεσµοθετηµένο πρόγραµµα/«µάθηµα» σεξουαλικής ή διαφυλικής αγωγής όπου θα µπορούσε να δοθεί η δυνατότητα στους νέους και στις νέες να διερευνήσουν εναλλακτικούς τρόπους ενεργού εµπλοκής στις διαδικασίες κατασκευής σεξουαλικών νοηµάτων και ταυτοτήτων. Παράδειγµα 3 ο 7

8 Ακούγεται ο οµοφυλοφοβικός λεκτικός εκφοβισµός µεταξύ µαθητών «Αν σε πιάσω θα σε γ!». Ο µαθητής επιχειρεί να εκφοβίσει έναν άλλο, µέσω της επικείµενης σεξουαλικής υποταγής του σε παθητικό/θηλυπρεπή άνδρα, δηλαδή µε τη µετατροπή του σε µη-άνδρα. Έχουµε δηλαδή µια πρακτική κυριαρχίας και επιβολής στο πεδίο των σχέσεων µεταξύ των δύο αγοριών, µε το στιγµατισµό του ενός εξ αυτών. Το στιγµατισµένο υποκείµενο δέχεται προσβολές, βιώνει µια ηθική αποτυχία την οποία για να κατορθώσει να αποτρέψει πρέπει να δίνει διαρκώς έµπρακτα δείγµατα συµµόρφωσης. Συνεπώς η αποδοχή εµπλέκει σχέσεις κυριαρχίας και υποτέλειας, αφού µεταφράζεται σε προσαρµογή του στιγµατισµένου στα πρότυπα της κοινωνικής οµάδας που εκφράζει την κυρίαρχη οπτική. Παράδειγµα 4 ο Χαρακτηριστική είναι και η παρακάτω περίπτωση, όπου η κατηγορία άνθρωπος δεν περιλαµβάνει και τις γυναίκες: Σε υπαγόρευση κειµένου ορθογραφίας από τη δασκάλα τους, το οποίο ανέφερε ότι: «θέλω να γίνω καλή µαθήτρια», µερικοί µαθητές αντέδρασαν έντονα και αρνήθηκαν να το γράψουν, λέγοντας ότι στη θέση του θα έγραφαν: «Θέλω να γίνω καλός µαθητής». Στο επιχείρηµα της δασκάλας ότι τα κορίτσια σε ανάλογη περίπτωση δε θα αντιδρούσαν έτσι και θα έγραφαν την ορθογραφία τους όπως είχε, τα αγόρια θεώρησαν κάτι τέτοιο ως «φυσικό», καθώς θα ήταν τιµή για τα κορίτσια να τα θεωρήσουν αγόρια. Μάλιστα, ένας µαθητής πρόβαλε το επιχείρηµα ότι µπορεί να έβρισκε το τετράδιό του κάποιος µετά από πολλά χρόνια και να τον χαρακτήριζε «αδερφή» και ακολούθησε ο παρακάτω διάλογος: α: Τι σηµαίνει αδερφή; Μαθ: Τι σηµαίνει; Είναι γυναικούλα (κουνά µε υπονοούµενο το χέρι του) α: Κι η γυναίκα άνθρωπος δεν είναι; α: εν είναι άνθρωπος, είναι γυναίκα φοράει φούστα! Συνοψίζοντας, νοµίζω ότι έγινε αντιληπτή η εξουσία που έχουν µερικοί ηγεµονικοί ανδρισµοί στο να αποδίδουν και να επιβάλλουν ονοµασίες ή/και «ταυτότητες»- στους «Άλλους», σύµφωνα µε τις δικές τους κυρίαρχες ταξινοµήσεις. Αλλά ο ετεροσεξουαλικός ανδρισµός δεν αποτελεί ένα αυτονόητο, αντίθετα πρέπει συνεχώς να διεκδικείται, να κατακτάται και να αποδεικνύεται. Αυτό έχει ιδιαίτερες επιπτώσεις στη σχολική ζωή των µαθητών και µαθητριών που δεν επιθυµούν την απόκτηση συµβατικών ανδρικών ή γυναικείων «ταυτοτήτων» και αντιστέκονται σ αυτό. Επίσης, κατά την εφηβεία µαθητές και µαθήτριες µε διαφορετικούς σεξουαλικούς προσανατολισµούς βρίσκονται σε εξαιρετικά δυσχερή θέση Το σχολείο παράγει, συντηρεί και αναπαράγει την έµφυλη ανισότητα και ασυµµετρία Η έµφυλη ασυµµετρία στον τοµέα της εκπαίδευσης, αλλά και στην ευρύτερη κοινωνία, δεν είναι και ούτε θα πρέπει να θεωρείται δεδοµένη. Αν και θεσµικά δεν επιτρέπονται διακρίσεις µε βάση το φύλο, από την έρευνα έχει καταγραφεί ότι µεγάλος αριθµός εκπαιδευτικών πρακτικών, από εκείνες που 8

9 θεωρούνται 'αυτονόητες' µέσα στο εκπαιδευτικό σύστηµα, θέτει σε πιο πλεονεκτική θέση τα αγόρια και περιορίζει συγκριτικά τις δυνατότητες µάθησης και επιτυχίας των κοριτσιών και ενισχύει υφιστάµενα κοινωνικά στερεότυπα για τα φύλα. Το σχολείο περιορίζει µαθητές και µαθήτριες σε ένα πλαίσιο, µε Λόγους σεξιστικούς και οµοφυλοφοβικούς που αποτελούν και στοιχεία της ευρύτερης κοινωνίας - γεγονός που ενέχει σοβαρές πολιτικές επιπτώσεις καθώς παράγει, συντηρεί και αναπαράγει την έµφυλη ανισότητα και ασυµµετρία. Πως γίνεται αυτό; Όπως αναφέραµε και παραπάνω, µέσω των αναλυτικών προγραµµάτων, της οργάνωσης και διοίκησης, του παιδαγωγικού υλικού, του κρυφού αναλυτικού προγράµµατος κ.ά. Υπάρχουν πολλές µελέτες που αναδεικνύουν τον τρόπο, τα µέσα και τις πρακτικές που οι εκπαιδευτικοί θεσµοί συντηρούν και αναπαράγουν την άνιση θέση των φύλων στον κοινωνικό καταµερισµό της εργασίας και τις εξουσιαστικές σχέσεις ανάµεσα στους άντρες και τις γυναίκες. Για παράδειγµα, ένα µέρος του κρυφού αναλυτικού προγράµµατος διδάσκει στα αγόρια και τα κορίτσια για τη θέση των ανδρών και των γυναικών στην αγορά εργασίας. Το σχολείο αποτελεί χώρο διαπαιδαγώγησης και πρώιµου επαγγελµατικού προσανατολισµού, καθώς µέσα από το περιεχόµενο των σχολικών εγχειριδίων και όλου του παιδαγωγικού υλικού, τις διδακτικές µεθόδους, τη µέθοδο πειθαρχίας, την οργάνωση της καθηµερινότητας, την αλληλεπίδραση των εκπαιδευτικών µε τους µαθητές και τις µαθήτριες, τον καταµερισµό της εργασίας ανάµεσα σε άνδρες και γυναίκες εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο της διδακτικής πράξης και την κατανοµή της εξουσίας δίνει έµµεσα µηνύµατα στα αγόρια και τα κορίτσια για την επιλογή σπουδών και, κατ επέκταση, για το είδος της εργασιακής απασχόλησης και τη θέση τους αργότερα στην επαγγελµατική ιεραρχία. Πιο συγκεκριµένα, οι µαθήτριες και οι µαθητές παίρνουν πολλά µηνύµατα από: Την κοινωνική παραδοχή για την καταλληλότητα της διδασκαλίας για τις γυναίκες, ιδιαίτερα για τα µικρά παιδιά Την προσδοκία ότι οι άνδρες εκπαιδευτικοί είναι πιο αποτελεσµατικοί στο τοµέα της πειθαρχίας Τις διαφοροποιήσεις στην κατανοµή ανδρών/γυναικών στις διάφορες βαθµίδες της εκπαίδευσης και στις ειδικότητες Τη µικρή εκπροσώπηση των γυναικών σε όλες τις θέσεις-κλειδιά της επιστήµης και της έρευνας Την υποαντιπροσώπευση των γυναικών στη διοικητική ιεραρχία όλων των βαθµίδων της εκπαίδευσης καθώς και άλλων θεσµών της εκπαίδευσης συµπεριλαµβανοµένων και των συνδικαλιστικών οργάνων (και από τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας για τη διεύθυνση των σχολικών µονάδων και των εκπαιδευτικών διευθύνσεων για το 2009 φαίνεται ότι όσο 9

10 ψηλότερα πάµε στην ιεραρχία της κυπριακής εκπαίδευσης τόσο λιγότερες γυναίκες υπάρχουν). Τις διαφορετικές αναπαραστάσεις των ανδρών και γυναικών εκπαιδευτικών για το ρόλο τους που έχει ως αποτέλεσµα οι γυναίκες να αποτελούν πλειονότητα στις τάξεις και µειονότητα στη διοίκηση, ή την κοινωνική πρακτική που επιβιώνει ακόµη της ανάληψης της πρώτης τάξης, κυρίως, από γυναίκες (όπως και των θέσεων στην προδηµοτική εκπαίδευση) Τον καταµερισµό των αρµοδιοτήτων των εκπαιδευτικών στο σχολείο που γίνεται συχνά µε κριτήριο το φύλο (π.χ. εκδηλώσεις, δραστηριότητες). Την ύπαρξη σεξουαλικής παρενόχλησης Το αναλυτικό πρόγραµµα αποτελεί περιοχή στρατηγικής συµµαχίας για τη διαµόρφωση συγκεκριµένων µορφών ανδρισµού και θηλυκότητας µέσω της ιεράρχησης της γνώσης Τα αναλυτικά προγράµµατα διαµορφώνονται µέσα στο πλαίσιο ενός πατριαρχικού παραδείγµατος της ανθρώπινης κοινωνίας, κατά συνέπεια, η γνώση που παρέχεται είναι έµφυλη, µε την έννοια του ποιο φύλο την παράγει και τι παράγεται. Από τις έρευνες καταδεικνύεται ότι τα ενδιαφέροντα, οι εµπειρίες και η οπτική των γυναικών παραλείπονται σε µεγάλο βαθµό από τα αναλυτικά προγράµµατα και αυτό σηµαίνει ότι τα κορίτσια /γυναίκες δεν µπορούν να αντλήσουν από καµιά παράδοση ή δεξαµενή γνώσης που να σχετίζεται µε αυτά. Η γνώση δηλαδή που προσφέρεται µεροληπτεί υπέρ των ανδρών καθώς βασίζεται κυρίως στις δραστηριότητες και τα ενδιαφέροντά τους. Με την έννοια αυτή, τα αναλυτικά προγράµµατα έχουν φύλο και ενισχύουν και καταυτόν τον τρόπο ότι ο κόσµος είναι διαφορετικός για τα αγόρια και τα κορίτσια. Αν και το αναλυτικό πρόγραµµα είναι πλέον κοινό για αγόρια και κορίτσια, εντούτοις, µεταφέρει τη σηµαντική συµβολική δοµή του έµφυλου της γνώσης µε τον ορισµό συγκεκριµένων περιοχών του ως ανδρικών ή γυναικείων. Αποτελεί πλέον κοινό τόπο ότι οι θετικές επιστήµες ορίζονται ως «ανδρικές» και συγκεντρώνουν άνδρες εκπαιδευτικούς, ενώ τα φιλολογικά µαθήµατα είναι πιο «εκθηλυσµένα» και διδάσκονται κυρίως από γυναίκες εκπαιδευτικούς. Επίσης, το αναλυτικό πρόγραµµα προσφέρει στους/στις µαθητές/τριες πεδίο διαπραγµάτευσης των έµφυλων «ταυτοτήτων» τους, µέσω τοποθετήσεων που θα κάνουν σ αυτό. Έτσι δεν είναι τυχαίο ότι ορισµένα µαθήµατα, όπως αυτά των θετικών επιστηµών και της τεχνολογίας, προσδίδουν υψηλότερο κύρος έναντι άλλων και µέσω αυτών πολλά αγόρια διαπραγµατεύονται τις ανδρικές τους «ταυτότητες». Συνοπτικά, σύµφωνα µε τα ερευνητικά δεδοµένα, τα παιδιά αντιδρούν στο αναλυτικό πρόγραµµα του σχολείου µε βάση το φύλο το οποίο επηρεάζει τις στάσεις τους στα διάφορα γνωστικά αντικείµενα, το επίπεδο των κινήτρων τους, την αυτοπεποίθησή τους και την αυτοαντίληψή τους. Το ζήτηµα είναι πως αντιδρά το σχολείο ως οργανωµένος θεσµός και οι εκπαιδευτικοί ατοµικά στον τρόπο που προσεγγίζουν τα παιδιά το αναλυτικό πρόγραµµα. 10

11 Το σχολείο εκπληρώνει την υπόσχεση της έµφυλης ισότητας που ρητά θεσπίζει; Η απάντηση σε αυτό το ερώτηµα έχει ιδιαίτερη πολιτική σηµασία αν λάβουµε υπόψη µας το θεσµικό πλαίσιο και τη ρητορεία των τελευταίων δεκαετιών για την ισότητα των φύλων και τον διακηρυγµένο στόχο του σχολείου για την πλήρη και ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας των µαθητών και των µαθητριών. Το ζήτηµα είναι αν το εκπαιδευτικό σύστηµα, παρά τις προθέσεις του, κατορθώνει να εκπληρώσει στην πράξη την υπόσχεση της έµφυλης συµµετρίας. Τα ερευνητικά δεδοµένα δεν µας αφήνουν πολλά περιθώρια να υποστηρίξουµε ότι οι µέχρι τώρα προσπάθειες έφεραν σηµαντικά αποτελέσµατα. Επιπλέον, στην Ελλάδα, σε αντίθεση µε την Κύπρο, δεν έχουµε να επιδείξουµε σοβαρά δείγµατα πολιτικής βούλησης για την ανάληψη τέτοιων εγχειρηµάτων, αν και η σχετική τεχνογνωσία σταδιακά αυξάνεται. Το έλλειµµα αυτό έχει σηµαντικές επιπτώσεις γιατί η ύπαρξη κάθε µορφής σεξιστικής και ρατσιστικής ιδεολογίας στο χώρο της εκπαίδευσης αποτελεί σηµαντικό εµπόδιο στην επίτευξη βασικών στόχων του εκπαιδευτικού συστήµατος. Αποτελεί αντιπαιδαγωγική πράξη καθώς περιορίζει την ανάπτυξη των παιδιών µέσα από αυστηρές έµφυλες οριοθετήσεις. Ένα δηµοκρατικό σχολείο και ανθρώπινο σχολείο προσβλέπει στη συµµετρία των φύλων, ευαισθητοποιεί µαθητές και µαθήτριες σε αξίες, στάσεις και προσανατολισµούς ανθρωπιστικούς και δηµοκρατικούς, δεν αναπαράγει και δεν ενισχύει την υπάρχουσα έµφυλη ανισότητα και ασυµµετρία. Ο σεξισµός δεν µπορεί να έχει θέση µέσα στο δηµοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο.-η υπόσχεση της Κύπρου Το σχολείο µπορεί να αποτελέσει ένα προνοµιακό πεδίο προς την κατεύθυνση της άρσης του σεξισµού σε συνεργασία και µε άλλους θεσµούς 3 - προς όφελος των ίδιων των υποκειµένων και γενικότερα της κοινωνίας. Μπορεί να αποτελέσει το πλαίσιο και να βρει τους τρόπους µε τους οποίους θα µπορούσαν να εκδηλωθούν και να εκφραστούν όλες οι πλευρές της ανθρώπινης υποκειµενικότητας των µαθητών και των µαθητριών. Κυρίαρχο στοιχείο αυτής της πολιτικής 4 είναι η ανάπτυξη των δοµών ενός νέου σχολείου που αµφισβητεί τις άνισες σχέσεις εξουσίας των φύλων και ενός αντίστοιχου αναλυτικού προγράµµατος. Στο πλαίσιο της προσέγγισης αυτής δίνεται έµφαση στις σχέσεις εξουσίας ανάµεσα στους άνδρες και στις γυναίκες και στον τρόπο που αυτή η άνιση σχέση εξουσίας µπορεί να οδηγήσει τα κορίτσια σε µειονεκτική θέση στο σχολείο. Έτσι, για παράδειγµα, ασκείται κριτική στην κυριαρχία των ανδρικών 3 Αντίστοιχες αλλαγές καλό είναι βέβαια να υπάρξουν σε όλους ανεξαιρέτως τους θεσµούς και τις πρακτικές της κοινωνικής ζωής και ιδιαίτερα σε αυτούς που εµπλέκονται µε την κοινωνικοποίηση των παιδιών. 4 Για την αλλαγή της υπάρχουσας κατάστασης στην εκπαίδευση σε έµφυλα ζητήµατα προκρίνω τον Λόγο της αντι-(ετερο)σεξιστικής προσέγγισης που στηρίζεται στις αρχές και στρατηγικές του ριζοσπαστικού φεµινισµού για την εκπαίδευση. 11

12 αξιών στα αναλυτικά προγράµµατα και στους τρόπους αναζήτησης των πηγών της γνώσης, γίνεται προσπάθεια για τη δηµιουργία νέων αντι-σεξιστικών αναλυτικών προγραµµάτων και διδακτικού υλικού για όλες τις εκπαιδευτικές βαθµίδες και όλα τα γνωστικά αντικείµενα, καθώς και νέων διδακτικών προσεγγίσεων και µεθόδων αξιολόγησης. Επίσης, γίνεται προσπάθεια για αντικατάσταση ανδροκεντρικών χαρακτηριστικών στην οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης µε πρακτικές που στηρίζονται στις αρχές της επικοινωνίας, της ανάπτυξης µιας δηµοκρατικής οµαδικής διαδικασίας, της συνεργασίας, της διασύνδεσης της θεωρίας µε την πράξη, καθώς και την ενίσχυση της δυνατότητας της οµάδας για συνεργασία µε στόχο την προώθηση της κοινωνικής αλλαγής κ.ά. Αν παρέχουµε στο σχολείο εναλλακτικούς Λόγους περί συµµετρίας φύλου, δηλ. που δε θα βασίζονται στην ιεράρχηση, και συνεπώς, στην υποτίµηση της γυναικείας υπόστασης, που δεν θα διχοτοµούν και δεν θα ιεραρχούν τις έννοιες του "ανδρικού" και του "γυναικείου", τότε θα έχουν την ευκαιρία τα παιδιά από πολύ νωρίς να τοποθετηθούν υποκειµενικά µέσα σ' αυτούς, Καταυτόν τον τρόπο µαθητές και µαθήτριες µπορούν να διαπραγµατευτούν την ολόπλευρη ανάπτυξή τους και να συγκροτήσουν την έµφυλη ταυτότητά τους αµφισβητώντας τα στερεότυπα και τις πρακτικές του ηγεµονικού ανδρισµού και θηλυκότητας, αντιβαίνοντας τις αρχές της έµφυλης ιεράρχησης. Με τον τρόπο αυτό διαγράφεται ένα πεδίο παρέµβασης µε βάση το πολιτικό όραµα για έµφυλο κοινωνικό µετασχηµατισµό -όραµα µε το οποίο συναρτώνται οι προοπτικές για ένα δηµοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο για όλα τα παιδιά. Αλλαγές στα αναλυτικά προγράµµατα και ιδιαίτερα µε τη µορφή που παίρνουν στην εκπαιδευτική µεταρρύθµιση στην Κύπρο- συνοδευόµενες από αλλαγές στις µεθόδους και στα µέσα διδασκαλίας µπορούν να συµβάλλουν στην αποδόµηση των έµφυλων στερεοτύπων, στην εξάλειψη των ανισοτήτων και στην εξασφάλιση ισότιµης και δίκαιης εκπαίδευσης για αγόρια και κορίτσια. Υπάρχουν πολλές παρεµβάσεις στον τοµέα αυτό στα εκπαιδευτικά συστήµατα διεθνώς που έχουν αξιολογηθεί θετικά, άρα η κατάλληλη τεχνογνωσία δεν λείπει. Το αισιόδοξο στοιχείο στην περίπτωση της Κύπρου είναι ότι υπάρχει και η πολιτική βούληση έτσι ώστε να µπορεί να αξιοποιηθεί αυτή η τεχνογνωσία. Επιπλέον, η εκπαιδευτική µεταρρύθµιση που υλοποιείται στην Κύπρο είχε αναγάγει εξαρχής τη διάσταση του φύλου στην εκπαιδευτική διαδικασία σε προτεραιότητα. Έτσι ήταν ιδιαίτερη η χαρά µου όταν κλήθηκα να συµµετάσχω στην αρχική Συµβουλευτική Επιτροπή που µελέτησε τις πρώτες προτάσεις για τα ειδικά ανά γνωστικό αντικείµενο προγράµµατα µε κριτήριο το φύλο και οι διαπιστώσεις µας λήφθηκαν υπόψη στην τελική διαµόρφωσή τους. Ελπίζω να υπάρξει συνεχής αξιολόγηση της έµφυλης διάστασης των νέων αναλυτικών προγραµµάτων και να εισαχθεί πιο δυναµικά στο µέλλον -τόσο στην εκπαίδευση όσο και στην επιµόρφωση των εκπαιδευτικών στην Κύπρο- η έµφυλη διάσταση. 12

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ 1 ΤΕΥΧΟΣ ISBN ΣΕΙΡΑΣ: 978-9963-0-9115-7

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Τα τελευταία χρόνια βρισκόµαστε µπροστά σε µια βαθµιαία αποδόµηση της ανδροκρατικής έννοιας της ηγεσίας

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Εκμετάλλευσης των ανηλίκων: Ο ρόλος των Εκπαιδευτικών

Πρόληψη της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Εκμετάλλευσης των ανηλίκων: Ο ρόλος των Εκπαιδευτικών Πρόληψη της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Εκμετάλλευσης των ανηλίκων: Ο ρόλος των Εκπαιδευτικών Χριστίνα Ιωάννου Εκπαιδευτικός Ψυχολόγος Α Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ. Συντάκτριες - ηµιουργοί: Αγγέλου ήµητρα Ζορµπά Βασιλική

ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ. Συντάκτριες - ηµιουργοί: Αγγέλου ήµητρα Ζορµπά Βασιλική ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ Συντάκτριες - ηµιουργοί: Αγγέλου ήµητρα Ζορµπά Βασιλική ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΦΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΡΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο, σεξουαλικότητα και σεξουαλικός προσανατολισµός. -Ιδιωτική ζωή, δηµόσιο νόηµα

Φύλο, σεξουαλικότητα και σεξουαλικός προσανατολισµός. -Ιδιωτική ζωή, δηµόσιο νόηµα Εισήγηση στo σεµινάριο «Σεξουαλικός Προσανατολισµός:Στάσεις-Επιλογές- Προβληµατισµοί». Θεσσαλονίκη, 9 Μαϊου 2005. Επιτροπή Κοινωνικής Πολιτικής -Κέντρο Συµβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης (ΚΕΣΥΨΥ),

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών στην αποδόµηση των έµφυλων ταυτοτήτων: προϋποθέσεις, αντιστάσεις και όρια

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών στην αποδόµηση των έµφυλων ταυτοτήτων: προϋποθέσεις, αντιστάσεις και όρια Ο ρόλος των εκπαιδευτικών στην αποδόµηση των έµφυλων ταυτοτήτων: προϋποθέσεις, αντιστάσεις και όρια Ελένη Μαραγκουδάκη Επίκ. Καθηγήτρια Τµήµα ΦΠΨ, Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων Tα κορίτσια φοιτούν σε ίσο ή και

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν

Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν 41 Διαγώνισµα 91 Ισότητα των Φύλων Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν Το επάγγελµα της εκπαιδευτικού στην Ελλάδα αποτέλεσε το πρώτο µη χειρωνακτικό επάγγελµα που άνοιξε και θεωρήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΟ, ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

ΦΥΛΟ, ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Κογκίδου ήµητρα Χαιρετισµός στην ηµερίδα του Παιδαγωγικού Τµήµατος ηµοτικής Εκπαίδευσης στο Α.Π.Θ. ΦΥΛΟ, ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Κατά τα δύο προηγούµενα ακαδηµαϊκά έτη το Α.Π.Θ. προσφέρει

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Το Παραπρόγραμμα ή κρυφό Αναλυτικό Πρόγραμμα Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Το φύλο στην εκπαίδευση. Μια περιήγηση στα σημαντικά ζητήματα έρευνας, εφαρμογής και εκπαιδευτικών πρακτικών

Το φύλο στην εκπαίδευση. Μια περιήγηση στα σημαντικά ζητήματα έρευνας, εφαρμογής και εκπαιδευτικών πρακτικών Το φύλο στην εκπαίδευση Μια περιήγηση στα σημαντικά ζητήματα έρευνας, εφαρμογής και εκπαιδευτικών πρακτικών Τα θέματα-άξονες της σχέσης φύλο και εκπαίδευση Η πρόσβαση και η συμμετοχή των δύο φύλων στην

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Φύλου και Ισότητας στο ΑΠΘ: Σκοποί και στόχοι

Επιτροπή Φύλου και Ισότητας στο ΑΠΘ: Σκοποί και στόχοι ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΦΥΛΟΥ & ΙΣΟΤΗΤΑΣ Α.Π.Θ. Ε-mail: isotita-comm@auth.gr Θεσσαλονίκη 23 /3/2015 Επιτροπή Φύλου και Ισότητας στο ΑΠΘ: Σκοποί και στόχοι Η Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Γκασούκα Μαρία Επίκουρη Καθηγήτρια Φύλου και Λαογραφίας Πανεπιστήµιο Αιγαίου Παράγοντες που συντελούν

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης;

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης; ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Παραδοχές Εκπαίδευση ως μηχανισμός εθνικής διαπαιδαγώγησης. Καλλιέργεια εθνικής συνείδησης. Αίσθηση ομοιότητας στο εσωτερικό και διαφοράς στο εξωτερικό Αξιολόγηση ιεράρχηση εθνικών ομάδων.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστή προσωπικότητα.

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

1/5/2004. Λόγος: Εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και συγκεκριμένα της Ευρωπαϊκής Οδηγίας (2000/78/ΕΚ)

1/5/2004. Λόγος: Εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και συγκεκριμένα της Ευρωπαϊκής Οδηγίας (2000/78/ΕΚ) 1 1/5/2004 Λόγος: Εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και συγκεκριμένα της Ευρωπαϊκής Οδηγίας (2000/78/ΕΚ) 2 (α) (β) (γ) Ο περί Καταπολέμησης των Φυλετικών και Ορισμένων Άλλων Διακρίσεων (Επίτροπος) Νόμος

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Δομή επιμόρφωσης 1 η Μέρα Γνωριμία ομάδας Παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου Προσομοίωση : α) Επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1 ΤΡΙΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΚΤΥΟΥ «ΕΛΕΝΗ ΣΚΟΥΡΑ» για την «Ενίσχυση της Συμμετοχής των Γυναικών που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικά ομάδες» στις Θέματα Συνάντησης Ολοκλήρωση προτάσεων για την

Διαβάστε περισσότερα

Η διαφορετικότητα είναι μια σύνθετη έννοια, η οποία δεν θα πρέπει να συγχέεται με την έννοια της ποικιλομορφίας.

Η διαφορετικότητα είναι μια σύνθετη έννοια, η οποία δεν θα πρέπει να συγχέεται με την έννοια της ποικιλομορφίας. Diversity Διαφορετικότητα Ο σεβασμός στην διαφορετικότητα του άλλου καθώς και η έμπρακτή αποδοχή της, συμβάλει στην δημιουργία κοινωνιών οι οποίες χαρακτηρίζονται από ιδέες ισότητας, αλληλοσεβασμού και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 4: Ομάδες και Φορείς Κοινωνικοποίησης Αναστασία Κεσίδου

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙςΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙςΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙςΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Γκασούκα Μαρία Επίκουρη Καθηγήτρια Φύλου και Λαογραφίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου Παράγοντες που συντελούν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή ικαιωµάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή ικαιωµάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή ικαιωµάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων 23.2.2015 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά µε την ενδυνάµωση των κοριτσιών στην ΕΕ µέσω της εκπαίδευσης Επιτροπή ικαιωµάτων

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικά Θέματα Διδακτικής Εννοιών της Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία

Ειδικά Θέματα Διδακτικής Εννοιών της Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία Ειδικά Θέματα Διδακτικής Εννοιών της Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία Ενότητα 2η: Το φύλο στην εκπαίδευση Κώστας Ραβάνης Σχολή Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλακτικές θεωρήσεις για την εκπαίδευση και το επάγγελμα του εκπαιδευτικού

Εναλλακτικές θεωρήσεις για την εκπαίδευση και το επάγγελμα του εκπαιδευτικού Εναλλακτικές θεωρήσεις για την εκπαίδευση και το επάγγελμα του εκπαιδευτικού Η εκπαίδευση ως θεσμός κοινωνικοπολιτισμικής μεταβίβασης δομολειτουργισμός και ως θεσμός κοινωνικού μετασχηματισμού κριτική

Διαβάστε περισσότερα

ενίσχυση δεσμών ομάδας, ομαδικό κινητικό παιχνίδι με διαλογική συζήτηση, δραστηριότητες δημιουργικής έκφρασης και βιωματικής μάθησης

ενίσχυση δεσμών ομάδας, ομαδικό κινητικό παιχνίδι με διαλογική συζήτηση, δραστηριότητες δημιουργικής έκφρασης και βιωματικής μάθησης Ενότητα: Σκοπός: Στόχοι: Βασικές Έννοιες: Μεθοδολογικές Επιλογές: ισότητα φύλων, έμφυλες ταυτότητες ανάπτυξη αυτογνωσίας και αυτοσυνείδησης σε σχέση με τις ταυτότητες φύλου 1) κατανόηση του τρόπου με τον

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 3ο (σελ. 67-79) 2 Talcott

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

Κορίτσι ή Αγόρι: Η Ανάπτυξη της Ταυτότητας Φύλου. Ίλια Χατζή Ψυχολόγος MSc

Κορίτσι ή Αγόρι: Η Ανάπτυξη της Ταυτότητας Φύλου. Ίλια Χατζή Ψυχολόγος MSc Κορίτσι ή Αγόρι: Η Ανάπτυξη της Ταυτότητας Φύλου Ίλια Χατζή Ψυχολόγος MSc Τι είναι Ταυτότητα; Περιγράφει τα χαρακτηριστικά που μας προσδιορίζουν και μας διαφοροποιούν ή μας ταξινομούν σε ομάδες ή υποομάδες.

Διαβάστε περισσότερα

1o ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ 7 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2006 «ΣΩΣΤΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ ΥΓΙΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΥΠΡΟΥ»

1o ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ 7 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2006 «ΣΩΣΤΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ ΥΓΙΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΥΠΡΟΥ» 1o ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ 7 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2006 «ΣΩΣΤΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ ΥΓΙΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΥΠΡΟΥ» ΕΥΑ ΝΕΟΦΥΤΟΥ Βοηθός ιευθύντρια Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Η Καινοτοµία στη Διδασκαλία των Μαθηµατικών. Ε. Κολέζα

Η Καινοτοµία στη Διδασκαλία των Μαθηµατικών. Ε. Κολέζα Η Καινοτοµία στη Διδασκαλία των Μαθηµατικών Ε. Κολέζα Κάτω υπό ποιες προϋποθέσεις το σχολείο θα αποτελέσει κέντρο δράσης και δηµιουργικότητας; 1. Εκπαίδευση των µαθητών µέσα από τη δηµιουργία «µαθησιακών

Διαβάστε περισσότερα

Ο σκοπός του Κώδικα Συμπεριφοράς Κατά του Ρατσισμού στο σχολείο μας είναι: α)η αναγνώριση των οποιωνδήποτε άμεσων ή έμμεσων,

Ο σκοπός του Κώδικα Συμπεριφοράς Κατά του Ρατσισμού στο σχολείο μας είναι: α)η αναγνώριση των οποιωνδήποτε άμεσων ή έμμεσων, Ο σκοπός του Κώδικα Συμπεριφοράς Κατά του Ρατσισμού στο σχολείο μας είναι: α)η αναγνώριση των οποιωνδήποτε άμεσων ή έμμεσων, σκόπιμων ή άσκοπων λόγων, πράξεων και διαδικασιών που οδηγούν σε αρνητικές διακρίσεις

Διαβάστε περισσότερα

Θεματική Εβδομάδα «Σώμα και Ταυτότητα»

Θεματική Εβδομάδα «Σώμα και Ταυτότητα» Θεματική Εβδομάδα 2016-17 «Σώμα και Ταυτότητα» Υλοποίηση στο Γυμνάσιο Θεματικής Εβδομάδας Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης σε ζητήματα Διατροφής, Εθισμού-Εξαρτήσεων και Έμφυλων Ταυτοτήτων 1 Ενίσχυση της

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορίες και υλικό του μαθήματος είναι διαθέσιμα ηλεκτρονικά στην πλατφόρμα eclass.uth.gr

Πληροφορίες και υλικό του μαθήματος είναι διαθέσιμα ηλεκτρονικά στην πλατφόρμα eclass.uth.gr Τίτλος Μαθήματος: Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κωδικός μαθήματος: SEAB109 (3Ω/Υ) Είδος Μαθήματος: Υποχρεωτικό Εξάμηνο σπουδών: 3o και 4 ο Μονάδες ECTS: 6 Διδάσκων: Γιάννης Πεχτελίδης e mail: pechtelidis@uth.gr

Διαβάστε περισσότερα

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70 Προβλήµατα διγλωσσίας ίγλωσση εκπαίδευση (γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και µαθησιακές δυσκολίες προβλήµατα συµπεριφοράς) Σαλτερής Νίκος ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Δρ Μαριάννα Φωκαΐδου Δρ Παυλίνα Χατζηθεοδούλου Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21 ου αιώνα) Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, Οριζόντια Πράξη» MIS: 295450 Υποέργο 1: «Εκπόνηση Προγραμμάτων Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και οδηγών για τον εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάπτυξη της κουλτούρας και του κλίματος του σχολείου

Η ανάπτυξη της κουλτούρας και του κλίματος του σχολείου Η ανάπτυξη της κουλτούρας και του κλίματος του σχολείου Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης Δρ Δημήτρης Δημητρίου Δρ Παναγιώτης Αντωνίου Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Νεοπροαχθέντων. Διευθυντών Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Κυρίες και Κύριοι, Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μου κάνετε να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας για την «Οικογένεια στην κρίση», για

Κυρίες και Κύριοι, Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μου κάνετε να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας για την «Οικογένεια στην κρίση», για Κυρίες και Κύριοι, Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μου κάνετε να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας για την «Οικογένεια στην κρίση», για ένα τόσο εξαιρετικά σημαντικό θέμα που αγγίζει και αφορά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ενότητα #1: Η γλώσσα δεν είναι άμοιρη του φύλου Διδάσκων: Χουρδάκης Αντώνης ΤΜΗΜΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Α/ Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Απλή Αν κάνετε αναζήτηση µιας λέξης σε ένα αρχαιοελληνικό σώµα κειµένων, αυτό που θα λάβετε ως αποτέλεσµα θα είναι: Μια καταγραφή όλων των εµφανίσεων της λέξης στο συγκεκριµένο

Διαβάστε περισσότερα

V PRC. Βασικά Συμπεράσματα της έρευνας. «Εικόνες και αναπαραστάσεις βίας μέσα και έξω από τους σχολικούς χώρους»

V PRC. Βασικά Συμπεράσματα της έρευνας. «Εικόνες και αναπαραστάσεις βίας μέσα και έξω από τους σχολικούς χώρους» Βασικά Συμπεράσματα της έρευνας «Εικόνες και αναπαραστάσεις βίας μέσα και έξω από τους σχολικούς χώρους» Αντικείμενο της έρευνας αποτέλεσε η αποτύπωση των αναπαραστάσεων των Ελλήνων/ίδων μαθητών/τριών

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προσδοκίες, που καλλιεργούμε για τα παιδιά, εμείς οι εκπαιδευτικοί, αναφέρονται σε γενικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και παράλληλα σε ατομικά ιδιοσυγκρασιακά. Τέτοια γενικά κοινωνικο-συναισθηματικά

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηµατικά, Φυσικές Επιστήµες, Νέες Τεχνολογίες. Αθήνα: Καλειδοσκόπιο.

Μαθηµατικά, Φυσικές Επιστήµες, Νέες Τεχνολογίες. Αθήνα: Καλειδοσκόπιο. Κογκίδου., Ντρενογιάννη E., Σέρογλου Φ. και Τρέσσου Ε. (2007). Τι συµβαίνει µε το φύλο και Θετικές επιστήµες; Προλογικό σηµείωµα. Στο:Ε. Ντρενογιάννη, Φ. Σέρογλου και Ε Τρέσσου (Επιµ.) Φύλο και Εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Σιδηροπούλου Τρυφαίνη [ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

ΘΗΛΥΚΟΤΗΤΑ ΑΝΔΡΟΠΡΕΠΕΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΑΥΤΟ-ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ/ΑΥΤΟΠΟΡΤΡΕΤΟ

ΘΗΛΥΚΟΤΗΤΑ ΑΝΔΡΟΠΡΕΠΕΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΑΥΤΟ-ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ/ΑΥΤΟΠΟΡΤΡΕΤΟ ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΕΙΣ ΘΗΛΥΚΟΤΗΤΑ ΑΝΔΡΟΠΡΕΠΕΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΑΥΤΟ-ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ/ΑΥΤΟΠΟΡΤΡΕΤΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ Το φύλο δεν είναι ένα απλό γεγονός

Διαβάστε περισσότερα

Έμφυλες ταυτότητες v Στερεότυπα:

Έμφυλες ταυτότητες v Στερεότυπα: Έμφυλες ταυτότητες v Στερεότυπα: Το Κέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης Γυναικών Δήμου Ρόδου πάει σχολείο Άννα Ζωάννου Αντιδήμαρχος Κοινωνικής πολιτικής, Ισότητας των Φύλων, Τρίτης ηλικίας, Αμεα και Εθελοντισμού

Διαβάστε περισσότερα

Βία + Εκφοβισμός στο σχολείο συζήτηση με αφορμή την ημέρα αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας

Βία + Εκφοβισμός στο σχολείο συζήτηση με αφορμή την ημέρα αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας Βία + Εκφοβισμός στο σχολείο συζήτηση με αφορμή την ημέρα αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας 6 Μαρτίου 2013 Τελευταίο Θρανίο Καθηγητές Εν Δράσει Κόσμος Χωρίς Πολέμους και Βία ΟΜΟΦΟΒΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Σίππη Χαραλάμπους ΕΔΕ Παναγιώτης Κύρου ΕΔΕ

Ελένη Σίππη Χαραλάμπους ΕΔΕ Παναγιώτης Κύρου ΕΔΕ Ελένη Σίππη Χαραλάμπους ΕΔΕ Παναγιώτης Κύρου ΕΔΕ Δομή παρουσίασης Εισαγωγή Έννοια της διαφοροποιημένης διδασκαλίας Γιατί διαφοροποίηση διδασκαλίας; Θετικά αποτελέσματα από την εφαρμογή της διαφοροποιημένης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Φύλο (sex) Σεξουαλικότητα (sexuality) Σεξουαλική υγεία (sexual health) Κοινωνική ταυτότητα (γένος) (gender) Κοινωνική ταυτότητα φύλου (gender identity) Σεξουαλικός προσανατολισµός

Διαβάστε περισσότερα

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση προλογοσ Το βιβλίο αυτό αποτελεί καρπό πολύχρονης ενασχόλησης με τη θεωρητική μελέτη και την πρακτική εφαρμογή του παραδοσιακού χορού και γράφτηκε με την προσδοκία να καλύψει ένα κενό όσον αφορά το αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΣΚΟΠΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Βασικός σκοπός ήταν η απόκτηση νέων και εμβάθυνση ήδη γνωστών τεχνικών για την πρόληψη της μαθητικής διαρροής.

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΙΛΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ. Βαρβάρα Δερνελή ΕΚΠ/ΚΟΥ. Β Τάξη Λυκείου

ΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΙΛΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ. Βαρβάρα Δερνελή ΕΚΠ/ΚΟΥ. Β Τάξη Λυκείου ΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΙΛΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ Βαρβάρα Δερνελή ΕΚΠ/ΚΟΥ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΠΕ02 (φιλόλογος) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΙΛΟΥ ΟΜΙΛΟΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ: ΜΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ ΤΑΞΗ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Κωδικός μαθήματος: ΚΕΠ 302 Διδάσκων: Δημήτρης Θ. Ζάχος Πιστωτικές μονάδες: 10 Χρόνος και τόπος διεξαγωγής: Τετάρτη 6-9 αίθουσα 907 Εισαγωγικά Η επιτυχής συμμετοχή σ ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ (ΠΕΣΥΠ) ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΜΑΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

20 Νοεμβρίου Κυρίες και κύριοι, Καλησπέρα σας.

20 Νοεμβρίου Κυρίες και κύριοι, Καλησπέρα σας. Ομιλία Αλεξάνδρας Πάλλη στην Ημερίδα της ΕΣΕΕ με θέμα: «Στηρίζουμε τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, προωθούμε τη συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων» 20 Νοεμβρίου 2013 Καλησπέρα σας. Θα ήθελα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 1 ΔΗΜΗΤΡΗΣ Θ. ΖΑΧΟΣ ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΚ ΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΑΝΤ. ΣΤΑΜΟΥΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή... 9 Προλογικό σημείωμα... 9 1. Η αναγκαιότητα της ιαπολιτισμικής Εκπαίδευσης...

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων

Αξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων Αξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων. Ταυτότητα της Έρευνας Το Πρόγραμμα της Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων και Νεοεισερχομένων Εκπαιδευτικών προσφέρεται κάθε

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Διαγώνισµα 01.04. Διάλογος Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η τυπική διαδικασία καθηµερινής επικοινωνίας εκπαιδευτικού - µαθητή στην τάξη και στο σχολείο δεν αφήνει πολλά περιθώρια

Διαβάστε περισσότερα

«Τα πιο ωραία παραµύθια από όσα µου έχεις διηγηθεί.». Αυτός ο στίχος

«Τα πιο ωραία παραµύθια από όσα µου έχεις διηγηθεί.». Αυτός ο στίχος ηµοσιεύτηκε στην Εφηµερίδα ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ στις 21-12-2008 ΟΧΙ ΑΛΛΕΣ ΨΕΥΤΙΚΕΣ ΥΠΟΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΛΑΙΑ της ήµητρας Κογκίδου «Τα πιο ωραία παραµύθια από όσα µου έχεις διηγηθεί.». Αυτός ο στίχος από το τραγούδι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΣΤΟΧΟΣ 2 ος : Η ευαισθητοποίηση κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση της ισότητας και του σεβασμού

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΣΤΟΧΟΣ 2 ος : Η ευαισθητοποίηση κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση της ισότητας και του σεβασμού ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΣΤΟΧΟΣ 2 ος : Η ευαισθητοποίηση κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση της ισότητας και του σεβασμού Η ξεκάθαρη εφαρμογή της αντιρατσιστικής πολιτικής του Υ.Π.Π. στη σχολική

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ (ΠΕΣΥΠ) ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΜΑΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΘΛΗΤΕΣ & ΑΘΛΗΤΡΙΕΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών

Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών Καθώς οι σύγχρονες κοινωνίες μεταλλάσσονται και εξελίσσονται διαρκώς, η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτύσσοντας δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ενσυναίσθησης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων

Αναπτύσσοντας δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ενσυναίσθησης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων Αναπτύσσοντας δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ενσυναίσθησης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-17 ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ-ΔΡΑΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Π. Κωνσταντινίδου,

Διαβάστε περισσότερα

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική Υ.Α Γ2/6646/20-11-97 Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική ΥΠΕΠΘ-Γ2/6646120.Ι 1.97 Ενηµέρωση για το πρόγραµµα επιµόρφωσης Καθηγητών στο Σχολικό Επαγγελµατικό Προσανατολισµό και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΔΕΠΠΣ ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών ΔΕΠΠΣ Φ.Ε.Κ., 303/13-03-03, τεύχος Β Φ.Ε.Κ., 304/13-03-03, τεύχος Β Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην σύνταξη των ΔΕΠΠΣ Γενικότερες ανάγκες

Διαβάστε περισσότερα

Η λειτουργία της εκπαίδευσης στην κοινωνικοποίηση των ατόμων για το ρόλο των φύλων

Η λειτουργία της εκπαίδευσης στην κοινωνικοποίηση των ατόμων για το ρόλο των φύλων Η λειτουργία της εκπαίδευσης στην κοινωνικοποίηση των ατόμων για το ρόλο των φύλων Μάριος Βρυωνίδης 5ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο ΟΕΛΜΕΚ - ΠΟΕΔ ΟΛΤΕΚ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ «Φύλο και Εκπαίδευση : Μια εξίσωση ισότητας» Σάββατο

Διαβάστε περισσότερα

www.themegallery.com LOGO

www.themegallery.com LOGO www.themegallery.com LOGO 1 Δομή της παρουσίασης 1 Σκοπός και στόχοι των νέων ΠΣ 2 Επιλογή των περιεχομένων & Κατανομή της ύλης 3 Ο ρόλος μαθητή - εκπαιδευτικού 4 Η ΚΠΑ στο Δημοτικό & το Γυμνάσιο 5 Η Οικιακή

Διαβάστε περισσότερα

Στερεότυπα φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των νέων γυναικών

Στερεότυπα φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των νέων γυναικών Στερεότυπα φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των νέων γυναικών Τ Ο Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Ι Ο Π Ρ Ο ς Ω Π Ο Τ Η ς Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Τ Η Τ Α ς ς Τ Ο Ν. Κ Ι Λ Κ Ι ς Τ Ε Τ Α Ρ Τ Η 8 Μ Α Ρ Τ Ι Ο Υ 2 0 1

Διαβάστε περισσότερα

12/11/16. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 1/2. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 2/2

12/11/16. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 1/2. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 2/2 Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 1/2... είναι ένα εκπαιδευτικό θέμα ή ζήτημα που ένας ερευνητής παρουσιάζει και αιτιολογεί σε μία έρευνητική μελέτη θέμα πρόβλημα σκοπός - ερωτήματα Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα»

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Μαίρη Κουτσελίνη, Καθηγήτρια Εκ μέρους της Πρωτοβουλίας για την Ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας στην πολιτική ζωή.

Μαίρη Κουτσελίνη, Καθηγήτρια Εκ μέρους της Πρωτοβουλίας για την Ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας στην πολιτική ζωή. Μαίρη Κουτσελίνη, Καθηγήτρια Εκ μέρους της Πρωτοβουλίας για την Ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας στην πολιτική ζωή. Οι λόγοι άνισης παρουσίας της γυναίκας στην πολιτική ζωή Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε ΕΠΠΑΙΚ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2013-2014

Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε ΕΠΠΑΙΚ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2013-2014 Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε ΕΠΠΑΙΚ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2013-2014 ΜΑΘΗΜΑ: ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ & ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΓΙΑ ΙΣΟΤΗΤΑ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΟΜΑΔΑ 6 η : Μηλάκης

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις της Γ.Σ.Ε.Ε προς το ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ

Θέσεις της Γ.Σ.Ε.Ε προς το ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Θέσεις της Γ.Σ.Ε.Ε προς το ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ H Γ.Σ.Ε.Ε υλοποιώντας την κοινωνική της δέσµευση για διαρκή διάλογο για τα θέµατα της εκπαίδευσης, συµµετέχει ενεργά στον εθνικό διάλογο για την παιδεία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια Ερευνητική προσέγγιση ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στην παρούσα εργασία

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Ημερίδα: «Αξιολόγηση Μαθητή. Σύγχρονες Τάσεις Πρακτικές Εφαρμογές» 4 Απριλίου 2015 και 25 Απριλίου 2015

Εκπαιδευτική Ημερίδα: «Αξιολόγηση Μαθητή. Σύγχρονες Τάσεις Πρακτικές Εφαρμογές» 4 Απριλίου 2015 και 25 Απριλίου 2015 ΕΝΔΟΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ Εκπαιδευτική Ημερίδα: «Αξιολόγηση Μαθητή. Σύγχρονες Τάσεις Πρακτικές Εφαρμογές» 4 Απριλίου 2015 και 25 Απριλίου 2015 Εργαστήριο 6: Το Σύστημα

Διαβάστε περισσότερα

Νεοελληνική Γλώσσα Γ Λυκείου

Νεοελληνική Γλώσσα Γ Λυκείου Όνομα Μαθητή Τμήμα Ημερομηνία ΘΕΜΑ Α Β1 Β2 Β3 ΒΑΘΜΟΣ Τοµέας Νέων Ελληνικών Β4 Γ ΣΥΝΟΛΟ Νεοελληνική Γλώσσα Γ Λυκείου Δέκατο Τρίτο (13) Διαγώνισµα Προσοµοίωσης ΥΛΙΚΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΘΕΜΑΤΑ: Γλώσσα - Γραπτός & Προφορικός

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση

1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση 1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση Στη βασική παιδεία, τα μαθηματικά διδάσκονται με στατικά μέσα α) πίνακα/χαρτιού β) κιμωλίας/στυλού γ) χάρτινου βιβλίου.

Διαβάστε περισσότερα

Δ.Ε.Π.Π.Σ. Α.Π.Σ. & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Δ.Ε.Π.Π.Σ. Α.Π.Σ. & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Δρ Δημήτριος Γκότζος Δ.Ε.Π.Π.Σ. Α.Π.Σ. & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Δρ Δημήτριος Γκότζος Γενικές αρχές της εκπαίδευσης Παροχή γενικής παιδείας Καλλιέργεια δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των ενδιαφερόντων του Η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών

Διαβάστε περισσότερα

Δημήτρης Ρώσσης, Φάνη Στυλιανίδου Ελληνογερμανική Αγωγή. http://www.creative-little-scientists.eu

Δημήτρης Ρώσσης, Φάνη Στυλιανίδου Ελληνογερμανική Αγωγή. http://www.creative-little-scientists.eu Τι έχουμε μάθει για την προώθηση της Δημιουργικότητας μέσα από τις Φυσικές Επιστήμες και τα Μαθηματικά στην Ελληνική Προσχολική και Πρώτη Σχολική Ηλικία; Ευρήματα για την εκπαίδευση στην Ελλάδα από το

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα της παρουσίασης. Βάσεις σχεδιασµού αναλυτικών προγραµµάτων φυσικής αγωγής. Τι είναι το αναλυτικό

Θέµατα της παρουσίασης. Βάσεις σχεδιασµού αναλυτικών προγραµµάτων φυσικής αγωγής. Τι είναι το αναλυτικό ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Βάσεις σχεδιασµού αναλυτικών προγραµµάτων φυσικής αγωγής ιγγελίδης Νικόλαος Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Θέµατα της παρουσίασης

Διαβάστε περισσότερα

Η αξιοποίηση της συναδελφικής παρατήρησης - διδασκαλίας για την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών και τη βελτίωση της μάθησης

Η αξιοποίηση της συναδελφικής παρατήρησης - διδασκαλίας για την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών και τη βελτίωση της μάθησης 1 Η αξιοποίηση της συναδελφικής παρατήρησης - διδασκαλίας για την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών και τη βελτίωση της μάθησης Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης & Δρ Δημήτρης Δημητρίου Μάρτης 2019 2 Δομή Παρουσίασης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Θέμα διδακτικού υλικού: Όνομα αξιολογητή: Ημερομηνία αξιολόγησης: Γενικές Οδηγίες Να αξιολογήσετε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ Τερψιχόρη Γκιόκα Μέλος ΠΟΔ Αττικής Η «Συμβουλευτική Ψυχολογία» είναι ο εφαρμοσμένος κλάδος της Ψυχολογίας, ο οποίος διευκολύνει την δια βίου προσωπική

Διαβάστε περισσότερα

Το μυστήριο της ανάγνωσης

Το μυστήριο της ανάγνωσης Βενετία Αποστολίδου Το μυστήριο της ανάγνωσης Γιατί κάποιοι διαβάζουν και κάποιοι όχι; Είναι σημαντική η ανάγνωση; Γιατί μας αρέσει η ανάγνωση; Τι είναι η φιλαναγνωσία; Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν; Η

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνα: Γνώσεις και στάσεις των μαθητών/τριών του Λυκείου Αγίου Γεωργίου Λακατάμειας σχετικά με την σεξουαλική και αναπαραγωγική τους υγεία.

Έρευνα: Γνώσεις και στάσεις των μαθητών/τριών του Λυκείου Αγίου Γεωργίου Λακατάμειας σχετικά με την σεξουαλική και αναπαραγωγική τους υγεία. Έρευνα: Γνώσεις και στάσεις των μαθητών/τριών του Λυκείου Αγίου Γεωργίου Λακατάμειας σχετικά με την σεξουαλική και αναπαραγωγική τους υγεία. Οικογενειακή Αγωγή Ι Σχολική Χρονιά: 2007 2008 Καθηγήτρια Οικιακής

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής

Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Σε ισχύ το ΑΠΣ του 1990 (ΥΠΕΠΘ Δ/νση Φυσικής Αγωγής, Αθήνα 1990) Οι μαθητές επιλέγουν ένα άθλημα ή μια κινητική δραστηριότητα της αρεσκείας τους,

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η καλλιέργεια της ικανότητας για γραπτή έκφραση πρέπει να αρχίζει από την πρώτη τάξη. Ο γραπτός λόγος χρειάζεται ως μέσο έκφρασης. Βέβαια,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας. Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12

Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας. Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12 Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12 Βασικοί όροι και έννοιες- Δεύτερη # Ξένη γλώσσα Δεύτερη γλώσσα είναι οποιαδήποτε γλώσσα κατακτά ή μαθαίνει ένα άτομο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 2016-2017 Μάθημα 1 ο Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Elliot, S. N., Kratochwill, T. R., Cook, J. L., & Travers, J. F. (2008). Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Αποτελεσματική

Διαβάστε περισσότερα

Ισότητα των φύλων ή σύγχυση των ρόλων;* Διδακτική παρέμβαση στο μάθημα της ψυχολογίας Α Λυκείου

Ισότητα των φύλων ή σύγχυση των ρόλων;* Διδακτική παρέμβαση στο μάθημα της ψυχολογίας Α Λυκείου Ανθούσα Βασιλάκη Ισότητα των φύλων ή σύγχυση των ρόλων;* Διδακτική παρέμβαση στο μάθημα της ψυχολογίας Α Λυκείου *Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικών και Παρεμβατικά προγράμματα

Διαβάστε περισσότερα

O φάκελος μαθητή/-τριας

O φάκελος μαθητή/-τριας O φάκελος μαθητή/-τριας Δρ Δημήτριος Γκότζος Οι διαφάνειες 1-14 και 18-20 αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του Ι.Ε.Π. (2017). Οδηγός Εκπαιδευτικού για την Περιγραφική Αξιολόγηση στο Δημοτικό http://iep.edu.gr/images/iep/epistimoniki_ypiresia/epist_monades/a_kyklos/evaluation/2017/2a_perigrafiki_dhmotiko.pdf

Διαβάστε περισσότερα

Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου

Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου Είδος διδακτικής πρακτικής: project, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία Προτεινόμενη διάρκεια: 20 ώρες Εισαγωγικές παρατηρήσεις Η διδακτική ενότητα «Τα φύλα στη λογοτεχνία»

Διαβάστε περισσότερα

Εφηβεία. Πώς επιδρά η σημερινή κοινωνία την ανάπτυξη του εφήβου; 21 ΓΕΛ ΑΘΗΝΑΣ ΤΜΗΜΑ Α1, ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ν. ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ

Εφηβεία. Πώς επιδρά η σημερινή κοινωνία την ανάπτυξη του εφήβου; 21 ΓΕΛ ΑΘΗΝΑΣ ΤΜΗΜΑ Α1, ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ν. ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ Εφηβεία Πώς επιδρά η σημερινή κοινωνία την ανάπτυξη του εφήβου; ΤΜΗΜΑ Α1, ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ν. ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ 21 ΓΕΛ ΑΘΗΝΑΣ 1.Χαρακτηριστικά Εφηβεία 2.Δραστηριότητες 3.Κοινωνικοποίηση 1.Χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα