ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ---------------"

Transcript

1 ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ Καθηγητής: κ. Ανδρέας Δημητρόπουλος Φοιτήτρια: Άννα Τσαβλή Α.Μ ΜΑΘΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΤΟΣ 2009

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ. 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ 1. Το δικαίωμα της ελευθερίας του τύπου σελ Νομοθετική κατοχύρωση της ελευθεροτυπίας σελ. 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ 1. Το δικαίωμα της προσωπικότητας σελ Νομοθετική κατοχύρωση της προσωπικότητας σελ. 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Δημόσια πρόσωπα και πρόσωπα επικαιρότητας σελ. 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η σύγκρουση των δύο δικαιωμάτων σελ. 10 Η ιδιαίτερη περίπτωση των δημοσίων προσώπων >> ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ 1. Υπόθεση Καρολίνας του Μονακό σελ Μία χαρακτηριστική ελληνική δικαστική απόφαση σελ. 16 ΕΠΙΛΟΓΟΣ σελ. 25 ΠΕΡΙΛΗΨΗ σελ. 26 ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ σελ. 27 SUMMARY-KEY WORDS σελ. 28 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ σελ. 29 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ. 30 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 2

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το θέμα το οποίο θα πραγματευτεί η παρούσα εργασία είναι «Τύπος και δημόσια πρόσωπα». Ειδικότερα, θα παρουσιαστούν το έννομο αγαθό της ελευθεροτυπίας και το δικαίωμα της προσωπικότητας καθώς και η σύγκρουσή τους και συγκεκριμένα στο πεδίο των δημοσίων προσώπων. Αναλυτικότερα, ο ιδιωτικός βίος προσβάλλεται οσάκις με το δημοσίευμα έρχονται στη δημοσιότητα στοιχεία της ιδιωτικής ζωής ενός προσώπου. Απαιτείται επομένως, όπως θα δούμε και πιο κάτω εξετάζοντας τον παράνομο χαρακτήρα και τους δικαιολογητικούς λόγους της προσβολής, αφενός τα δημοσιευόμενα στοιχεία να έχουν το χαρακτήρα πραγματικών περιστατικών, και αφετέρου τα πραγματικά περιστατικά να είναι αληθή. Εάν δε συντρέχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις, δεν αποκαλύπτεται στη δημοσιότητα «στοιχείο» του ιδιωτικού βίου και δε συντρέχει συνεπώς περίπτωση προσβολής του έννομου αυτού αγαθού. Δεν αποκλείεται όμως με το δημοσίευμα να προσβάλλεται άλλο έννομο αγαθό του προσώπου, όπως π.χ. η τιμή, της οποίας η προσβολή επέρχεται και με τη δημοσίευση κρίσεων ή αναληθών πραγματικών περιστατικών. Το εν λόγω ζήτημα είναι ιδιαίτερα επίκαιρο και σημαντικό, καθώς όταν αναλογίζεται κανείς τις επεμβάσεις των μέσων μαζικής επικοινωνίας μέσω των αυξημένων δυνατοτήτων που παρέχει η τεχνολογική ανάπτυξη, γίνονται αντιληπτοί και οι κίνδυνοι στους οποίους εκτίθεται ο ιδιωτικός βίος στις μέρες μας. Από την άλλη πλευρά, χάρη στα μέσα αυτά, ο τύπος έχει τη δυνατότητα να ασκεί αποτελεσματικότερα έλεγχο της κρατικής εξουσίας και της δραστηριότητας των προσώπων της πολιτικής και οικονομικής ζωής. Στις επόμενες λοιπόν σελίδες, θα εξεταστεί λεπτομερώς η σύγκρουση τύπου και προσωπικότητας και ειδικότερα στο πεδίο των δημοσίων προσώπων. Επιπλέον, θα γίνει σχοινοτενής αναφορά στη διαμόρφωση της σημερινής ελληνικής έννομης τάξης επί του θέματος, στην οποία έχουν συμβάλλει τόσο η ελληνική νομοθεσία όσο και η νομολογία, καθώς και στη διεθνή νομολογία. 3

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ 1.Το δικαίωμα της ελευθερίας του τύπου Η ελευθεροτυπία ολοκληρώθηκε εδώ και περίπου τριακόσια χρόνια στις αγγλοσαξονικές χώρες και εκφράστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα εν αρχή από την αμερικανική και εν συνεχεία από την γαλλική επανάσταση. Στην Ελλάδα η ελευθερία του τύπου διακηρύχθηκε για πρώτη φορά στο 1συνταγματικό σχέδιο του Ρήγα Βελεστινλή και στο άρθρο Η του Συντάγματος του Άστρους του Το άρθρο 26 του συντάγματος της Τροιζήνας του 1827 προσέθεσε τη ρητή απαγόρευση της λογοκρισίας.το άρθρο 10 του συντάγματος του 1844 απαγόρευσε ρητά την εγγυοδοσία. Η σημερινή διατύπωση ανατρέχει στο άρθρο 14 του συντάγματος του 1864, η οποία κατοχύρωσε ολοκληρωμένα την ελευθερία του τύπου. Η αναθεώρηση του 1911 πρόσθεσε στο άρθρο 14 την απαγόρευση δημοσίευσης ειδήσεων που ανάγονται σε στρατιωτικές κινήσεις ή έργα οχυρώσεως και καθιέρωσαν την αλληλεγγύη αστική ευθύνη του εκδότη εφημερίδας και του συγγραφέα δημοσιεύματος αναφερομένου στον ιδιωτικού βίου. Το σύνταγμα του 1927 (άρθρο 16) επανέλαβε τη διάταξη αυτή. Το σύνταγμα του 1952 (άρθρο 14) επέτρεψε την κατάσχεση εντύπων και καθιέρωσε την δικαστική παύση εφημερίδας. Το ισχύον Σύνταγμα του 1975 διατήρησε την περιοριστική διατύπωση του άρθρου 14 του συντάγματος του Στις μέρες μας, σε ολόκληρη την Δύση, αλλά και στις χώρες του πρώην «ανατολικού μπλοκ», όπως και σε ορισμένες χώρες του «τρίτου κόσμου» είναι κατοχυρωμένη σε κάποιες άλλες είναι περιορισμένη ενώ σε κάποιες άλλες είναι ανύπαρκτη. Το ζήτημα της ελευθερίας του τύπου ήταν, είναι, και θα εξακολουθήσει να παραμένει πρωταρχικής σημασίας και επίκαιρο, καθώς η ελευθεροτυπία κατέχει ουσιώδη σημασία για την ελευθερία γενικότερα και τη δημοκρατία.ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα ο γάλλος πολιτικός συγγραφέας Chateaubriand είχε καταγράψει τη σπουδαιότητα της ελευθερίας του τύπου τονίζοντας ότι : «το σύνταγμα χωρίς την ελευθερία του τύπου δεν είναι παρά ένα παιχνίδι» διότι «δεν υπάρχει συνταγματική ελευθερία χωρίς ελευθερία του τύπου». Από τότε, όμως, ο τύπος εξελίχθηκε σε συγκλονιστικό βαθμό. Σε κανέναν άλλο τομέα δεν υπήρξαν τα εκπληκτικά αποτελέσματα της τεχνολογίας τόσο ορατά, τόσο αισθητά, όσο στον τομέα των μέσων επικοινωνίας και ενημέρωσης, των εντύπων δηλαδή και οπτικοακουστικών μέσων με τα οποία μεταδίδονται πληροφορίες, ειδήσεις, γνώσεις, ακόμα και γεγονότα2. Από το απλό τετρασέλιδο ή δισέλιδο των αρχών του 19ου αιώνα που ήταν υπόθεση ενός περιορισμένου αριθμού ανθρώπων περάσανε το στην επένδυση αμύθητων ποσών στο χώρο του τύπου και στη δημιουργία τεραστίων συγκροτημάτων τύπου που απασχολούν χιλιάδες ανθρώπων. Με δεδομένα τα παραπάνω, ευκόλως εννοούμενη είναι η τεράστια επιρροή του Τύπου στις μεγάλες μάζες, αλλά και ο καθοριστικός ρόλος που διαδραματίζει στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Για αυτό το λόγο, είναι ιδιαιτέρως μεγάλη η ανάγκη το δικαίωμα της ελευθερίας του τύπου να αναλυθεί διεξοδικά και πολύπλευρα. Από ιστορικής απόψεως, η ελευθεροτυπία συνεπάγεται την ελευθερία του πολιτικού τύπου από τη λογοκρισία. Στη σύνδεση αυτή του τύπου με την πολιτική «γίνεται σαφής η μετάβαση από το φιλελεύθερο-ατομικό δικαίωμα (status libertatis) στο δημοκρατικό-πολιτικό δικαίωμα του πολίτη (status activus)» 3. Σταδιακά όμως, πέραν του ατομικού δικαιώματος της ελευθερίας του τύπου καθιερώθηκε και ένας θεσμός,με τη συνταγματική κατοχύρωση του θεσμού του τύπου. Έτσι λοιπόν, οι σκοποί του θεσμού αποτέλεσαν συνταγματικώς προστατευόμενο δημόσιο συμφέρον. 1. Δαγτόγλου Π.Δ., Συνταγματικό Δίκαιο, Ατομικά Δικαιώματα Α, Εκδ. Α.Ν. Σάκκουλα, σελ Λαμπροπούλου Ε., Η κατασκευή της κοινωνικής πραγματικότητας και τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, σελ Δαγτόγλου Π.Δ.,Συνταγματικό Δίκαιο, Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα Α,Εκδ. Α.Ν. Σάκκουλα, σελ. 55 4

5 Από τη μία μεριά δηλαδή, κατοχυρώνεται ως «ελευθερία εκφράσεως των στοχασμών δια του τύπου»(σ 14 παρ.1) για χάρη των φορέων της ως αυτοσκοπός, και από την άλλη μεριά το Σύνταγμα εγγυάται τον «ελεύθερο τύπο» (Σ 14 παρ.2) ως θεσμό αναγκαίο για τη δημοκρατία. Το δικαίωμα και η «θεσμική εγγύηση» ισχύουν παράλληλα. Σε αυτή την παράλληλη ισχύ πρέπει να αναχθεί η πολύπλοκη νομική προβληματική της ελευθερίας του τύπου και ο κίνδυνος ερμηνευτικών πλανών. Αυτό γίνεται σαφές εν όψει του διάφορου περιεχομένου του ατομικού δικαιώματος και της θεσμικής εγγυήσεως. Το ατομικό δικαίωμα δεν είναι απεριόριστο, πάντως όμως στην ουσία του είναι απαλλαγμένο από νομικά καθήκοντα. Η θεσμική εγγύηση αντιθέτως συσχετίζεται με καθήκοντα και κατευθύνεται προς ορισμένους σκοπούς. Τέλος, δε θα πρέπει να λησμονάται η σημασία του τύπου στα πλαίσια μίας φιλελεύθερης δημοκρατίας. Άλλωστε, όπως παρατηρεί ο Χρυσόγονος, Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα,σελ.271, εκτός από το ατομικό δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης, το άρθρο 14 παρ.1 καθιερώνει θεσμική εγγύηση της ελεύθερης και πλουραλιστικής διαμόρφωσης της κοινής γνώμης. Γι αυτό το λόγο χαρακτηρίζεται συχνά ο τύπος ως «δημόσιο λειτούργημα», «δημόσια αποστολή», «τέταρτη εξουσία» και γράφεται με κεφαλαίο Τα ως Τύπος. Κατά τον Ν.Ν. Σαρίπολο μάλιστα (Συντ.δίκ.,Γ,1923, σ.107) και τον παραπεμπόμενο από αυτόν Cormenin, ο τύπος «σήμερον αποτελεί ουχί βεβαίως υπό την έποψιν του συνταγματικού δικαίου, αλλά πράγματι, την πρώτην εξουσίαν του Κράτους».4 Ο τύπος οφείλει να φέρει στη δημοσιότητα γεγονότα και γνώμες που απαιτούν δημόσιο διάλογο και ανταλλαγή απόψεων, όπως είναι η περίπτωση παροχής ειδήσεως και εκφράσεως γνωμών στο χώρο της πολιτικής. Φέροντας στο φως της δημοσιότητας περιστατικά και κρίσεις που αφορούν την πολιτική ζωή της χώρας, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας συμβάλλουν στο σχηματισμό της πολιτικής βουλήσεως των πολιτών και ασκούν δημόσια κριτική της πολιτικής εξουσίας και της κοινωνίας. Επιπλέον, όμως, ο τύπος συνιστά τον κατεξοχήν χώρο όπου εκφράζονται οι πολιτιστικές και ηθικές αξίες της ανθρωπότητας. Ως εκ τούτου, βαρύνεται με το καθήκον επιμόρφωσης και ηθικής διαπαιδαγώγησης του κοινού και αποτελεί συντελεστή της πνευματικής πολιτιστικής και ηθικής καλλιέργειας του ανθρώπου. Τέλος, στη διακριτική ευχέρεια του τύπου εναπόκειται η άσκηση ψυχαγωγικής δραστηριότητας ή η ικανοποίηση της περιέργειας του αναγνωστικού κοινού με τη δημοσίευση αναλόγων κειμένων και εικόνων.5 2. Νομοθετική κατοχύρωση της ελευθεροτυπίας Το άρθρο 14 του Συντάγματος καλύπτει όλες τις παραπάνω δραστηριότητες του τύπου, ανεξάρτητα αν το συγκεκριμένο έντυπο ή δημοσίευμα έχει χαρακτήρα πολιτικό, επιμορφωτικό ή ψυχαγωγικό. Η κατά το άρθρο 14 παρ.1 και 2 του Συντάγματος ελευθερία του τύπου αποτελεί ατομικό δικαίωμα και συγχρόνως θεσμική εγγύηση. Το ατομικό δικαίωμα της ελευθερίας του τύπου θεμελιώνεται στην παρ. 1 που ορίζει ότι «καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του, τηρώντας τους νόμους του Κράτους». Η ενεργητική αυτή πλευρά του ατομικού δικαιώματος συμπληρώνεται από ένα δικαίωμα πληροφορήσεως μέσω του τύπου, το οποίο στερείται μεν ειδικής συνταγματικής κατοχυρώσεως, πηγάζει όμως από τη διάταξη του άρθρου 5 παρ.1 του Συντάγματος για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας. 4. Δαγτόγλου Π.Δ., Συνταγματικό Δίκαιο,Ατομικά Δικαιώματα Α, Εκδ. Α.Ν. Σάκκουλα,σελ Καράκωστας Γ.Κ., Προσωπικότητα και Τύπος, 3 η Έκδοση, Εκδ. Α.Ν. Σάκκουλα, σελ.18 5

6 Η συνταγματική διάταξη του άρθρου 14 παρ.2 «ο τύπος είναι ελεύθερος» εγκαθιδρύει τη θεσμική εγγύηση. Από τη γραμματική τουλάχιστον ερμηνεία της διατάξεως δεν προκύπτει υποχρέωση του κράτους για λήψη μέτρων θετικού περιεχομένου με τα οποί α διασφαλίζεται η ελευθερία του τύπου. Προκύπτει όμως από την έννοια και το περιεχόμενο του ατομικού δικαιώματος της ελευθερίας εκφράσεως, τον τρόπο ασκήσεως του οποίου καθορίζει η παρ.2 του άρθρου 14. Η ελευθερία εκφράσεως προϋποθέτει την κατοχύρωση της ελευθεροτυπίας, χωρίς την οποία θα ήταν κενό γράμμα. Η αρνητική πλευρά του δικαιώματος (status negativus), συνεπώς, απαγορεύει τις κρατικές επεμβάσεις, και κυρίως την άσκηση λογοκρισίας, ενώ η θετική πλευρά του ατομικού δικαιώματος επιβάλλει την εξασφάλιση εκ μέρους του κράτους τόσο των υλικών προϋποθέσεων που θα επιτρέψουν την άσκηση ελεύθερης δημοσιογραφίας (τρόπος κυκλοφορίας των εφημερίδων, τρόπος διαθέσεως κ.ο.κ.) όσο και των μη υλικών προϋποθέσεων, οι οποίες συνίστανται στην εξασφάλιση της δυνατότητας προσβάσεως στις πηγές πληροφορήσεως και την παροχή πληροφοριών από το ίδιο το κράτος6. Συνεπώς, η συνταγματική κατοχύρωση της ελευθεροτυπίας περιλαμβάνει και το δικαίωμα πληροφορήσεως. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία της γνώμης και την ελευθερία αντλήσεως πληροφοριών από κάθε προσιτό μέσο ενημερώσεως χωρίς καταρχήν η κρατική εξουσία να έχει δικαίωμα επεμβάσεως. Το Κράτος δηλαδή να ενημερώνει τους πολίτες του για τα γεγονότα του δημόσιου βίου. Η υποχρέωση αυτή δημιουργεί μεν δικαίωμα των πολιτών για πληροφόρηση, δε γεννά όμως αγώγιμη αξίωση κατά του κράτους. Επιπρόσθετα, όπως προαναφέρθηκε, το άρθρο 14 της παρ.1 του Συντάγματος ορίζει ότι «καθένας μπορεί να εκφράζει δια του τύπου τηρώντας τους νόμους του κράτους». Δηλαδή ο τύπος δεν είναι υπεράνω των νόμων. Η ανωτέρω συνταγματική διάταξη περιέχει μια γενική επιφύλαξη νόμου. Και η ελευθεροτυπία υπάγεται στους γενικούς νομικούς κανόνες συμβιώσεως και δε συνεπάγεται σε καμία περίπτωση απαλλαγή από τις δεσμεύσεις των γενικών νόμων. «Νόμοι του Κράτους» υπό την έννοια του αρ.14 είναι μόνο οι τυπικοί νόμοι. Οι γενικοί αυτοί περιορισμοί που θέτουν οι νόμοι του κράτους πρέπει να εφαρμόζονται μόνο εφόσον, καθόσον και στο μέτρο που είναι αναγκαίοι (αρ.10 παρ.2 ΕΣΔΑ). Γενικά, η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου που υπόκειται στο Σύνταγμα αλλά υπέρκειται κατά το άρθρο 28 παρ.1 Συντ. των νόμων, μπορεί μόνο να διευρύνει, αλλά όχι να συρρικνώσει τη συνταγματική προστασία της ελευθερίας του τύπου. Διεύρυνση αποτελεί αφενός η περιεχόμενη στο άρθρο 10 ρητή κατοχύρωση της ελευθερίας της πληροφορίας και αφετέρου η επίσης ρητή κατοχύρωση της διασυνοριακής ελευθερίας, της ελευθερίας δηλαδή συλλογής πληροφοριών και αντλήσεως ύλης, καθώς και διαδόσεως και πωλήσεως του εντύπου ανεξαρτήτως συνόρων. Το σχέδιο του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζει ότι «η ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και η πολυφωνία τους είναι σεβαστές»(άρθρο 11 παρ.2). Αξίζει να αναφέρουμε ότι η ισχύουσα ελληνική νομοθεσία περί τύπου, είναι ένα συνονθύλευμα διατάξεων δικτατορικής συχνά εμπνεύσεως, περιοριστικής ή προνομιακής νοοτροπίας και νομοτεχνικής κακοφωνίας θλιβερών μερικές φορές διαστάσεων. Η κατάσταση αυτή έχει ανασταλτικές συνέπειες για την πρόοδο της χώρας μας και προσκαλεί συχνά δυσμενή σχόλια στο εξωτερικό. Πρέπει βέβαια να τονιστεί ότι ο τύπος είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο ελεύθερος από τις περιοριστικές διατάξεις του άρθρου 14 παρ.3 επ. του Συντάγματος και της πληθώρας των κηδεμονευτικών του τύπου νομοθετικών διατάξεων.7 6. Καράκωστας Γ.Κ.,Προσωπικότητα και Τύπος, 3 η Έκδοση,Εκδ. Α.Ν. Σάκκουλα,σελ Δαγτόγλου Π.Δ., Συνταγματικό Δίκαιο, Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα Α, Εκδ. Α.Ν. Σάκκουλα, σελ.561 επ. 8. Δημητρόπουλος Α.Γ., Συνταγματικά Δικαιώματα, Σύστημα Συνταγματικού Δικαιόυ, Τόμος Γ, Β Έκδ., σελ

7 Τελειώνοντας το κεφάλαιο αυτό μπορούμε να παραθέσουμε ότι το Σύνταγμα με το άρθρο 14 παρ.1 κατοχυρώνει τη συνολική ελευθερία των ιδεών ως αντικειμενική αρχή με ιδιαίτερα μεγάλη σημασία για το όλο δικαιοπολιτικό σύστημα και για ένα εκάστοτε φορέα. Η γενικότερη ελευθερία των ιδεών αναλύεται σε τρεις μερικότερες ελευθερίες, την ελευθερία παραγωγής ιδεών, την ελευθερία πίστης και την ελευθερία έκφρασης των ιδεών. Αντικειμενικά προστατεύεται η δημιουργία. η ύπαρξη και η ελεύθερη κυκλοφορία των ιδεών.8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ 1. Το δικαίωμα της προσωπικότητας Ο άνθρωπος διαθέτει αυτενέργεια, αυτόβουλο πνεύμα. Αυτή η έμφυτη ατομικότητά του εκδηλώνεται μέσω της προσωπικότητάς του. Για αυτό το λόγο, η προστασία της προσωπικότητας αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του ηθικού και νομικού μας πολιτισμού. Το δικαίωμα στην προσωπικότητα είναι ενιαίο. Ωστόσο για λόγους συστηματικούς διακρίνονται διάφορα στοιχεία της, τιμή, ιδιωτική ζωή, σφαίρα του απορρήτου, σωματική και ψυχική ακεραιότητα, όνομα, εικόνα καθώς και η άσκηση θρησκευτικής, πολιτικής και οικονομικής δραστηριότητας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στα πλαίσια του υπό εξέταση ζητήματος παρουσιάζει το δικαίωμα επί της ιδίας εικόνας. Αναφέρεται στην εξουσία του προσώπου να αποφασίζει για την αποτύπωση, διάδοση ή δημόσια έκθεση της εξωτερικής απεικόνισης της μορφής του. Από τον παραπάνω ορισμό συνάγεται ότι η αξίωση προστασίας της εικόνας μπορεί να ασκηθεί είτε στο στάδιο της λήψεως της είτε κατά τη διάδοσή της χωρίς τη συναίνεση του δικαιούχου.. Κατά την κρατούσα άποψη το δικαίωμα επί της ιδίας εικόνας είναι αυτοτελές, πράγμα που σημαίνει ότι για την προστασία του σε περίπτωση προσβολής δεν απαιτείται να προσβάλλονται ταυτόχρονα και άλλα αγαθά της προσωπικότητας.9 Το δικαίωμα της προσωπικότητας της ΑΚ 57 συνιστά την ιδιωτικού δικαίου έκφραση της συνταγματικής επιταγής που κατοχυρώνει την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας (άρθρο 5 παρ.1) και το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου (άρθρο 2 παρ.1). Η αξίωση αναγνωρίσεως και προστασίας της αξίας του ανθρώπου τον ακολουθεί σε όλους τους τομείς της ζωής και οικονομική, και γενικά κάθε είδους νόμιμη δραστηριότητα. Εκδηλώνεται όχι μόνο στην ιδιωτική σφαίρα, αλλά και στο επαγγελματικό και κοινωνικό πεδίο. Το δικαίωμα της προσωπικότητας περιβάλλει τον άνθρωπο ως πνευματική, οικονομική και φυσική προσωπικότητα, ως άτομο και ως μέλος της κοινωνίας. Θεωρείται «δικαίωμα πλαίσιο», το οποίο περικλείει, από τη μία, εκφάνσεις που συνθέτουν την αξία του ατόμου, συνιστώντας αναπόσπαστα στοιχεία της ανθρώπινης ιδιότητας, και από την άλλη, συντελεστές καθοριστικού της ατομικότητας του ανθρώπου. Επιπρόσθετα, το δικαίωμα της προσωπικότητας είναι προσωποπαγές, συνδέεται δηλαδή τόσο στενά με το πρόσωπο του δικαιούχου, ώστε δεν μπορεί να μεταβιβαστεί.η να κληρονομηθεί. Οι εκφάνσεις του δικαιώματος της προσωπικότητας είναι οι ακόλουθες 6 :10 A) Φυσική υπόσταση : η φυσική υπόσταση του προσώπου περιλαμβάνει τη ζωή, τη σωματική ακεραιότητα και την υγεία και προστατεύεται τόσο από τον Αστικό Κώδικα (Α.Κ. 588) όσο και από τον Ποινικό Κώδικα (Π.Κ 299, 308 επ.). Β) Ψυχική υπόσταση : η ψυχική υπόσταση του προσώπου περιλαμβάνει τον ψυχικό και συναισθηματικό του κόσμο. 9. Καράκωστας Γ.Κ., Προσωπικότητα και Τύπος, 3 η Έκδοση, ΕΚΔ. Α.Ν. Σάκκουλα,σελ Γεωργιάδης Α.Σ., Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, 3 η Έκδ., Εκδ.Α.Ν. Σάκκουλα σελ

8 Γ) Ηθική υπόσταση : στην ηθική υπόσταση περιλαμβάνεται ως επί το πλείστον η τιμή, η υπόληψη και η αξιοπρέπεια. Δ) Ανάπτυξη της προσωπικότητας : το δικαίωμα να διαθέτει το άτομο τον εαυτό του όπως το ίδιο επιθυμεί, αναπτύσσοντας κοινωνική, επιστημονική,) Μέσα προσδιορισμού : δηλαδή η εικόνα, το όνομα και κάθε άλλο στοιχείο που καθιστά το κάθε άτομο ξεχωριστό. ΣΤ) Προϊόντα διάνοιας : κάθε πνευματική δημιουργία του ατόμου. Ζ) Σφαίρα απορρήτου : τα συμβάντα της ζωής του προσώπου που δεν είναι γνωστά και δεν επιθυμεί να γνωστοποιηθούν. Η γενικότερη άσκηση του δικαιώματος της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας πραγματοποιείται σε δύο επίπεδα, γενικό και ειδικό. Το δικαίωμα ασκείται στο πλαίσιο της γενικής (κυριαρχικής, διαπροσωπικής) σχέσης, εντός της οποίας αναπτύσσεται το ευρύτερο δυνατό περιεχόμενό του. (γενικό περιεχόμενο). Εντός της γενικής σχέσης η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας οριοθετείται αλλά δεν περιορίζεται. Μέσω των γενικών ρητρών χαράσσονται τα άκρα όρια της επιτρεπόμενης άσκησης του δικαιώματος. Δεν είναι όμως επιτρεπτός οποιοσδήποτε συρρίκνωση του γενικού του περιεχόμενου, καθόσον θα αντέβαινε στην ελεύθερη δημοκρατική τάξη. Εντός της γενικής σχέσης, η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας υφίσταται διαφόρων ειδών «παρεμποδίσεις», αναφορικά προς τον τόπο, χρόνο και τρόπο άσκησης. Οι παρεμποδίσεις αυτές δεν είναι περιορισμοί. Πρόκειται για «απλές επιβαρύνσεις», «απλές επιδράσεις» που δημιουργούνται από τη φύση του πράγματος» και τη συμβίωση, τη συνύπαρξη περισσότερων φορέων Νομοθετική κατοχύρωση της προσωπικότητας Πληθώρα διατάξεων αφορούν στην κατοχύρωση της προσωπικότητας υπογραμμίζοντας τοιουτοτρόπως τη σημασία διαφύλαξής της. Το άρθρο 2 παρ.1 του Συντάγματος ορίζει ότι «ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας». Επίσης κατοχυρώνεται και σε άλλες συνταγματικές διατάξεις (Σ 5 παρ.1, Σ 7 παρ.2, Σ 9 παρ.1, Σ 19). Συγκεκριμενοποίηση αυτής της επιταγής αποτελούν οι Α.Κ. 57, άλλες ειδικότερες διατάξεις του Αστικού Κώδικα (Α.Κ. 58,60,932) καθώς και κανόνες του Ποινικού Δικαίου(Π.Κ. 299 επ., 361 επ. κλπ.). Απαραίτητη προϋπόθεση για την προστασία της προσωπικότητας είναι ο παράνομος χαρακτήρας της προσβολής. Ο παράνομος χαρακτήρας της προσβολής της προσωπικότητας συνίσταται στη χωρίς νόμιμο λόγο παραβίαση μιας δικαιικής αρχής που έχει τεθεί χάριν προστασίας του προσβληθέντος έννομου αγαθού. Με την πρόσφατη αναθεώρηση των σχετικών με την προστασία της προσωπικότητας διατάξεων του ελβετικού αστικού κώδικα, «μία προσβολή είναι παράνομη εκτός αν δικαιολογείται από τη συναίνεση του θύματος, από ένα προέχον ιδιωτικό ή δημόσιο συμφέρον ή από το νόμο». Με τη διάταξη αυτή ορίζεται πλέον ρητώς, ενώ στην ελληνική έννομη τάξη συνάγεται από τη νομολογία και υποστηρίζεται από τη θεωρία ότι α) κάθε επέμβαση στην προσωπικότητα είναι κατ αρχήν παράνομη λόγω του απολύτου χαρακτήρα του δικαιώματος και β) κατ εξαίρεση της αρχής αυτής, μία επέμβαση στην προσωπικότητα είναι νόμιμη εάν ο δράστης μπορεί να επικαλεστεί έναν από τους απαριθμούμενους στο αρθρ.28 εδ.2 δικαιολογητικούς λόγους. Ο κυρωτικός μηχανισμός των ΑΚ 57(που καθιερώνει σφαιρική προστασία της προσωπικότητας) και ΑΚ 59 ενεργοποιείται οσάκις η επέμβαση στο χώρο της προσωπικότητας είναι σημαντική. Στο πλαίσιο της κοινωνικής συμβιώσεως, ορισμένες επεμβάσεις είναι αναπόφευκτες και πρέπει να είναι ανεκτές. Αυτό είναι και το νόημα της επικρατούσας στη γερμανική θεωρία απόψεως της «κοινωνικής προσφορότητας». 11. Δημητρόπουλος Α.Γ., Συνταγματικά δικαιώματα, Σύστημα Συνταγματικού Δικαίου, τόμος Γ, Β Εκδ., σελ.361 8

9 Παράνομη είναι η επέμβαση στην προσωπικότητα αν υπερβαίνει το όριο το οποίο θέτουν οι συνθήκες της κοινωνικής συμβιώσεως. Όταν στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε υπέρβαση του ορίου της κοινωνικώς πρόσφορης συμπεριφοράς, γεννάται θέμα προσβολής της προσωπικότητας. Εάν διαπιστωθεί ότι το προσβληθέν αγαθό αποτελεί στοιχείο της προσωπικότητας, κατά την ορθότερη άποψη, είναι δεδομένος και ο παράνομος χαρακτήρας της επεμβάσεως υπό την προϋπόθεση ότι δεν συντρέχει λόγος που να δικαιολογεί την προσβολή.12 Στο δύσκολο έργο της αξιολογικής στάθμισης της σπουδαιότητας των συγκρουόμενων αγαθών και της βαρύτητας των θιγομένων συμφερόντων ο δικαστής θα βοηθηθεί από τις γενικές αρχές του δικαίου και τις συνταγματικές διατάξεις για την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων, οι οποίες συνιστούν αξιολογικά κριτήρια, τα οποία πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη συγκεκριμενοποίηση και ερμηνεία διατάξεων αστικού δικαίου που καθιερώνουν συγκρουόμενα δικαιώματα (Σ 25 παρ.1). Αυτή η στάθμιση γίνεται σε κάθε περίπτωση βάσει των συγκεκριμένων συνθηκών και επ ουδενί τα διάφορα δικαιώματα και στοιχεία της προσωπικότητας δεν μπορούν να ιεραρχηθούν εκ των προτέρων και αφηρημένα. Μόνη η αξιοπρέπεια του ανθρώπου υπερισχύει έναντι όλων των άλλων. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 1. Δημόσια πρόσωπα και πρόσωπα επικαιρότητας Ο καθορισμός των ορίων της προσωπικότητας επαφίεται στον ίδιο τον φορέα του δικαιώματος, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την περιφρούρηση της κοινωνικής του παρουσίας. Η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας είναι συνταγματικώς κατοχυρωμένο δικαίωμα και συνεπώς εναπόκειται στην κρίση του καθ ενός. Ποιες πτυχές του εαυτού του επιθυμεί να αποκαλύψει σε τρίτους. Η ελευθερία αυτοπροσδιορισμού είναι έννοια σχεδόν ταυτόσημη με την ελευθερία έκφρασης. Ωστόσο, η ελευθερία αυτό προσδιορισμού δεν είναι απεριόριστη. Ο φορέας του δικαιώματος οφείλει να ανέχεται επεμβάσεις στην προσωπικότητα του, οι οποίες είναι άμεσα συνδεδεμένες με τον τρόπο ζωής που ο ίδιος επέλεξε. Πιο συγκεκριμένα, όποιος με την εν γένει κοινωνική του παρουσία δικαιολογεί την ανάπτυξη δημοσίου ενδιαφέροντος πρέπει εκ των προτέρων να είναι διατεθειμένος να αποδεχτεί και τις όποιες επεμβάσεις στη σφαίρα της προσωπικότητας του. Αυτό ισχύει για τα πρόσωπα που ασκούν δημόσιο λειτούργημα ή που συμμετέχουν στην πολιτική ζωή. Σύμφωνα με το άρθρο 13 του Ποινικού Κώδικα τα πρόσωπα που ασκούν δημόσιο λειτούργημα είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι, σε στενή έννοια, αλλά και όλα τα πρόσωπα στα οποία έχει ανατεθεί νομίμως, έστω και προσωρινά, η άσκηση υπηρεσίας δημόσιας δημοτικής ή κοινοτικής ή άλλου νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου. πολιτικοί θεωρούνται όσοι ασχολούνται με την πολιτική σε ευρεία και ασκούν, άσκησαν ή επιδιώκουν να ασκήσουν πολιτικό δικαίωμα. Χαρακτηριστικό, άλλωστε, είναι το απόσπασμα από την υπ αριθμόν 9975/1986 απόφαση του Εφετείου Αθηνών : «σε μία δημοκρατική κοινωνία το άτομο το οποίο αποφασίσει να αναλάβει οποιαδήποτε θέση θεωρείται ή μπορεί να θεωρηθεί ότι αφορά το δημόσιο βίο και προδήλως τέτοια είναι η θέση του κυβερνητικού επιτρόπου, έστω και προσωρινού, μιας Τράπεζας υπόκειται στον αμείλικτο έλεγχο του τύπου, τον οποίο, εφ όσον δεν θίγει ανεπίτρεπτα την τιμή ή την υπόληψη του είναι υποχρεωμένος να ανεχτεί». 9

10 12. Καράκωστας Γ.Κ.,Προσωπικότητα και Τύπος, 3 η Εκδ., Εκδ.Α.Ν. Σάκκουλα, σελ.52 επ. Συμπερασματικά, λοιπόν, για τα πρόσωπα της επικαιρότητας υπάρχει δικαιολογημένο ενδιαφέρον του κοινού να έχει ολοκληρωμένη εικόνα της προσωπικότητας τους κάτι που συνεπάγεται και γνώση στοιχείων του ιδιωτικού τους βίου. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ 1. Η σύγκρουση των δύο δικαιωμάτων Η ιδιαίτερη περίπτωση των δημοσίων προσώπων Το έννομο αγαθό της προσωπικότητας και του απορρήτου του ιδιωτικού βίου προσβάλλεται κάθε φορά που στοιχεία της ιδιωτικής ή οικογενειακής ζωής κοινοποιούνται χωρίς τη συναίνεση του θιγόμενου προσώπου. Από την άλλη πλευρά, το κοινό έχει αξίωση ενημερώσεως, που δεν είναι μεν ρητώς κατοχυρωμένη από το Σύνταγμα αλλά χωρίς την οποία το κοινό και ο καθένας «κοινός άνθρωπος δεν μπορεί να ασκήσει εύκολα και υπεύθυνα το κατοχυρωμένο από το Σύνταγμα(αρθρ.5 παρ.1) δικαίωμα συμμετοχής του στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας. Στο πλαίσιο του δικαιώματος ενημερώσεως του κοινού έχει ο τύπος δικαίωμα πληροφορήσεως του κοινού.13 Με δεδομένο ότι η ελευθερία του τύπου δεν συνιστά αυτοσκοπό, η προστασία της δεν πρέπει να συνεπάγεται τη θυσία άλλων εννόμων αγαθών. Κατά το άρθρο 14 παρ. 1, η ελευθερία του τύπου υπάγεται στον γενικό περιορισμό της τηρήσεως των νόμων του κράτους. Ο τύπος, δηλαδή, πρέπει να αναπτύσσει την δραστηριότητα του μέσα στο γενικό νομικό πλαίσιο όπως αυτό διαμορφώνεται από τους νόμους του κράτους 16. Από την άλλη, τα έννομα αγαθά που περιλαμβάνει το δικαίωμα της προσωπικότητας, δεν είναι όλα αντικείμενα προσβολών από τα Μέσα Μαζικής Ενημερώσεως. Κατά κανόνα, τα πληττόμενα αγαθά από τα Μ.Μ.Ε. είναι η τιμή, η ιδιωτική ζωή, η εικόνα και η σφαίρα του απορρήτου. Στην πράξη, η τιμή είναι το κατ εξοχήν προσβαλλόμενο αγαθό μέσω της δημοσιεύσεως δηλαδή της χρησιμοποίησης και διάδοσης από τον τύπο προσβλητικών πληροφοριών και κρίσεων. Στην ανάπτυξη που έπεται αμέσως πιο κάτω, θα γίνει λόγος για τις τυπικές περιπτώσεις προσβολής αγαθών της προσωπικότητας μέσω δημοσιευμάτων του τύπου, όπως είναι η προσβολή της τιμής, του ιδιωτικού βίου και της εικόνας του προσώπου. Το δίκαιο προστατεύει ειδικά την τιμή μέσω των ποινικών διατάξεων των άρθρων 361 επ. του Ποινικού Κώδικα περί εγκλημάτων κατά τιμής, οι οποίες θεμελιώνουν και τον παράνομο χαρακτήρα της πράξεως, εξασφαλίζοντας την προστασία της τιμής και μέσω των διατάξεων περί αδικοπραξιών 14. Σημειωτέον ότι, η προστασία της τιμής, ευρισκόμενη στο πλαίσιο προστασίας της προσωπικότητας, προστατεύεται και αυτοτελώς με τις διατάξεις για την προστασία της προσωπικότητας. Η έννοια της τιμής διχοτομείται σε δύο επιμέρους έννοιες : την «εσωτερική» τιμή και την «εξωτερική». Η πρώτη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αξία του ανθρώπου, όπως αυτή ενυπάρχει στο άτομο από την γέννησή του, και κατοχυρώνεται στο άρθρο 2 της παραγράφου 1 του Συντάγματος. 13. Δαγτόγλου Π.Δ., Συνταγματικό Δίκαιο, Ατομικά Δικαιώματα Α,Εκδ. Α.Ν. Σάκκουλα, σελ.616 επ. 10

11 14. Καράκωστας Γ.Κ., Προσωπικότητα και Τύπος, 3 η Έκδοση, Εκδ. Α.Ν. Σάκκουλα, σελ.77 επ. Η δεύτερη, η οποία καλείται και συναλλακτική τιμή ή υπόληψη, περιλαμβάνει και την κοινωνική καταξίωση του ανθρώπου, την αναγνώριση του από τον κοινωνικό περίγυρο, την καλή του φήμη, γενικότερα το «όνομά» του. Στις περιπτώσεις συγκρούσεως της αξίωσης σεβασμού της τιμής με την ελευθερία του τύπου, θιγόμενο αγαθό είναι η «εξωτερική» τιμή. Προκειμένου να διαπιστωθεί αν μια δραστηριότητα του τύπου αποτελεί προσβολή της τιμής, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ακόλουθα κριτήρια. Εν αρχή, θα πρέπει να διερευνηθεί το περιεχόμενο και το είδος της προσβολής (αξιολογική κρίση ή πραγματικός χειρισμός). Εν συνεχεία, να εξεταστεί η έκταση και η ένταση της προσβλητικής ενέργειας. Σε ένα τρίτο στάδιο, να διαπιστωθεί πόσων η τιμή εθίγη και το μέσον με το οποίο πραγματώθηκε η προσβολή (μικρής ή ευρείας κυκλοφορίας έντυπο). Τέλος, ιδιαίτερη σημασία κατέχει η αναζήτηση των κινήτρων της προσβλητικής ενέργειας (σχέσεις επιτιθεμένου και θιγέντος, η πρόθεση προκλήσεως ζημίας, ανταγωνισμός ή ικανοποίηση δικαιολογημένου ενδιαφέροντος). Τα παραπάνω συνιστούν κριτήρια με βάση τα οποία θα πραγματοποιηθεί η στάθμιση των αντιτιθεμένων συμφερόντων : του σεβασμού της τιμής, αφενός, και της ελευθεροτυπίας, αφετέρου. Ωστόσο, κρίνεται αναγκαίο να επισημανθεί, πως τα όρια της ελευθερίας του τύπου σταματούν εκεί όπου ξεκινά ο εσωτερικός πυρήνας της προσωπικότητας, δηλαδή η αξία του ατόμου, η οποία δεν είναι δεκτική σταθμίσεως με κανένα άλλο έννομο αγαθό. Ως επί το πλείστον, προσβολή της τιμής επιφέρουν δημοσιεύματα που εμπεριέχουν μειωτικές κρίσεις ή αναφέρονται σε πραγματικά περιστατικά γύρω από την προσωπική, επαγγελματική ή κοινωνική ζωή ενός ατόμου. Καθοριστική σημασία έχει η διάκριση ανάμεσα σε προσβλητικούς πραγματικούς ισχυρισμούς και στην έκφραση γνώμης, διότι η διαπίστωση της αναλήθειας των προσβλητικών πραγματικών ισχυρισμών θεμελιώνει την αξίωση άρσεως της προσβολής. Η έκφραση αξιολογικών κρίσεων είναι επιτρεπτή εφόσον βασίζεται σε αληθή πραγματικά περιστατικά. Οι αξιολογικές κρίσεις είναι προσβλητικές της τιμής όταν - λόγω της μορφής της κρίσεως αποτελούν έκφραση περιφρόνησης ή θίγουν κατά τρόπο αντιβαίνοντας τα χρηστά ήθη την προσωπικότητα. Επιπροσθέτως, επιτρεπτή θεωρείται η αξιολογική κρίση όταν τα πραγματικά περιστατικά επάνω στα οποία εδράζεται παρουσιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε ο αποδέκτης να είναι σε θέση να σχηματίσει ιδία αντίληψη 15. Η δημοσίευση προσβλητικών πραγματικών περιστατικών, τα οποία εκ των υστέρων αποδεικνύονται αναληθή, δεν επιφέρει την εφαρμογή των διατάξεων περί προστασίας της προσωπικότητας όποτε η επίθεση έχει διμερή χαρακτήρα, εκφράζοντας την μία από τις δύο πλευρές ενός έντονου διαλόγου μέσω του τύπου. Το δικαίωμα της τιμής σχετικοποιείται όταν η προσβολή της εντάσσεται στο μηχανισμό της αντεπιθέσεως. Η θέση αυτή εξηγείται από τη σημασία που έχει ο λόγος και ο αντίλογος το σχηματισμό της κοινής γνώμης. Σύμφωνα με το άρθρο 367 του Ποινικού Κώδικα : «δεν αποτελούν άδικη πράξη οι δυσμενείς κρίσεις οι επιστημονικές, καλλιτεχνικές ή επαγγελματικές εργασίες». Προϋπόθεση της εφαρμογής της διάταξης αυτής θεωρείται η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, η οποία επιβάλλει οι δυσμενείς κρίσεις να είναι ανάλογες προς τον επιδιωκόμενο σκοπό. Η μη τήρηση της αρχής αυτής είναι η κατάχρηση της ελευθεροτυπίας, που συνεπάγεται ότι το δημοσίευμα ενδέχεται να επιφέρει προσβολή της προσωπικότητας. Βάσει της αρχής αυτής, ο ασκών τη κριτική οφείλει να χρησιμοποιήσει το πλέον ανώδυνο μέσο για τα έννομα αγαθά του θιγομένου. Ωστόσο, τόσο η ελληνική όσο και η διεθνής νομολογία έχουν αρχίσει να αποστασιοποιούνται απ την αρχή της αναλογικότητας με το σκεπτικό ότι εφ όσον υφίσταται αφορμή η οποία δικαιολογεί την άσκηση κριτικής, το νόμιμο ή όχι της κριτικής δεν εξαρτάται από την αντιστοιχία του περιεχομένου 15. Καράκωστας Γ.Κ., Προσωπικότητα και Τύπος, 3 η Έκδοση, Εκδ. Α.Ν. Σάκκουλα, σελ

12 της προς τον επιδιωκόμενο σκοπό ούτε από τον ενδεχομένως οξύ τόνο που χρησιμοποιεί ο συντάκτης. Προσβολή της τιμής μπορεί, όμως, να επέλθει όταν στον υπερβολικά οξύ τόνο της κριτικής διακρίνεται πρόθεση προσβολής εκ μέρους του συντάκτη. Χαρακτηριστική είναι η απόφαση υπ αριθμόν 9975/1986 του Εφετείου Αθηνών, το οποίο έκρινε ότι, παρά το γεγονός ότι τα δημοσιεύματα μιας εφημερίδας ήταν αντικειμενικώς ανακριβή και ο τόνος της κριτικής οξύς, δεν προκλήθηκε προσβολή της τιμής δεδομένου ότι η κριτική που ασκήθηκε εμπίπτει στα όρια της συνταγματικής ελευθερίας του τύπου και του άρθρου 367 του Ποινικού Κώδικα. Καθίσταται, δηλαδή, σαφές ότι δεν έχει μείζονα σημασία τόσο ο τόνος και η οξύτητα της κριτικής, αλλά ο σκοπός του δημοσιεύματος. Εφ όσον ο σκοπός του δημοσιεύματος είναι η άσκηση κριτικής επάνω σε συγκεκριμένο θέμα - και όχι η προσβολή της προσωπικότητας του θιγομένου - δεν παραβιάζεται η αρχή του σεβασμού της προσωπικότητας. Οξεία κριτική δεν σημαίνει κατ ανάγκην εξύβριση ή δυσφήμιση και ως εκ τούτου η στάθμιση συμφερόντων παραβιάζει το δικαίωμα της ελευθερίας τη γνώμης. Τέλος, εξαιρετικά μεγάλη σημασία έχει το κατά πόσον η δυσμενής κριτική συντελεί στη διαμόρφωση κοινής γνώμης σε ένα ζήτημα στο οποίο υφίσταται δικαιολογημένο ενδιαφέρον 16. Όπως προαναφέρθηκε το άρθρο 367 παρ. 1 Π.Κ. καταλαμβάνει και την εκ μέρους του τύπου επίκριση πράξεων που ενδιαφέρουν το κοινό, όπως επίσης και της δράσεως προσώπων που κατέχουν δημόσιο αξίωμα. Επομένως, πρόσωπα που συνδέονται με την λειτουργία του τύπου μπορούν να ασκήσουν κριτική σχετικά με πράξεις και συμπεριφορά φυσικών ή νομικών προσώπων ή ομάδων προσώπων που ενδιαφέρουν το κοινωνικό σύνολο, ακόμη και αν ασκούν οξεία κριτική και χρησιμοποιούν δυσμενείς χαρακτηρισμούς. Η υπ αριθμόν 1407/1988 απόφαση του Αρείου Πάγου είναι ενδεικτική της σκοπιάς από την οποία αντιλαμβάνεται το ζήτημα η Ελληνική Δικαιοσύνη. Μια ημερήσια εφημερίδα που εκδίδεται στην Αθήνα καταχώρησε σχόλιο του συντάκτη της με τίτλο «Το πολιτικό απόβλητο της Βουλής», συνοδευόμενο με εκφράσεις του τύπου : «η ασημαντότητα που τον έριξε στην αφάνεια», «ο ελέω θείου πολιτικός της δεκάρας», «προδίδει αδιάντροπα την παράταξη που τον ψωμίζει», «μεταξοσκώληκα της πολιτικής», «το αμφίβιο του είδους του». Το Εφετείο έκρινε ότι το περιεχόμενο του εν λόγω δημοσιεύματος προσβάλλει την τιμή και την υπόληψη του αναιρεσίβλητου τόσο ως πολιτικού όσο και ως κοινωνικού ατόμου. Οι παραπάνω εκφράσεις, είτε μόνες τους ληφθούν, είτε στο σύνολο τους, έχουν κατ αντικειμενική εκτίμηση, έντονο το στοιχείο της καταφρόνησης του προσώπου του αναιρεσίβλητου και χρησιμοποιήθηκαν εν γνώσει της υβριστικής τους σημασίας και με σαφή πρόθεση προσβολής και της υπόληψης του. Κρίθηκε, λοιπόν, ότι σκοπός του δημοσιεύματος δεν ήταν η άσκηση οξείας κριτικής εναντίον του αναιρεσίβλητου λόγω της συμπεριφοράς του ως πολιτικού, αλλά η εξύβρισή του. Είναι σαφές ότι το δημοσίευμα υπερέβη τα όρια που ο νόμος έχει θέσει για τον τύπο. Ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι το Εφετείο δεχόμενο την ύπαρξη σκοπού εξυβρίσεως που αποκλείει την άρση του άδικου χαρακτήρα της πράξεως λόγω δικαιολογημένου ενδιαφέροντος του δράστη, αιτιολόγησε επαρκώς την απόφαση του αναφορικά με τις άνω προσβλητικές του αναιρεσίβλητου φράσης. Αντίθετα από την τιμή, η ιδιωτική ζωή είναι από τα αγαθά της προσωπικότητας τόσο κατά τη δημοσιογραφική έρευνα όσο και κατά τη δημοσίευση. Το έννομο αυτό αγαθό προστατεύεται έναντι του κράτους από το ίδιο το Σύνταγμα. Οι σχετικές συνταγματικές διατάξεις επενεργούν έμμεσα και στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών (έμμεση τριτενέργεια). Το έννομο αγαθό του ιδιωτικού βίου προστατεύεται και από τις διεθνείς διακηρύξεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου (Άρθρα 8 ΕΣΔΑ, 17 ΔΣΑΠΔ, 12 Οικ.Διακ.). ο ιδιωτικός βίος προστατεύεται επίσης από το άρθρο Ποιν. Κωδ. Περί διαταράξεως της οικιακής ειρήνης, το άρθρο 366 Ποιν. Κωδ., με το οποίο απαγορεύεται σε περίπτωση δυσφημήσεως η απόδειξη του δυσφημιστικού γεγονότος όταν αυτό αφορά σχέσεις ιδιωτικού ή 16. Μαργαρίτης Μ., Ποινικός Κώδικας, Ερμηνεία και Εφαρμογή, Εκδ. Π.Ν. Σάκκουλα, σελ.1006επ 12

13 οικογενειακού βίου, καθώς και από το άρθρο 370 Ποιν. Κωδ., το οποίο απαγορεύει τη παραβίαση του απορρήτου των επιστολών. Στο χώρο του αστικού δικαίου, η ιδιωτική ζωή προστατεύεται από τις διατάξεις των άρθρων 57 και 59. Το απόρρητο του ιδιωτικού βίου προσβάλλεται κάθε φορά που στοιχεία της ιδιωτικής ή οικογενειακής ζωής κοινοποιούνται χωρίς τη συναίνεση του θιγομένου. Από την άλλη πλευρά, όμως, το κοινό έχει αξίωση ενημερώσεως. Στο πλαίσιο αυτής της αξίωσης ενημερώσεως του κοινού έχει ο τύπος δικαίωμα πληροφορήσεως του κοινού. Η σύγκρουση αυτή μεταξύ του ατομικού δικαιώματος της ιδιωτικής σφαίρας και του δημοσίου συμφέροντος ενημερώσεως του κοινού μπορεί να λυθεί μόνο με μία στάθμιση των δύο εννόμων αγαθών. Μια γενική και αφηρημένη στάθμιση δεν είναι όμως δυνατή, γιατί κανένα από τα δύο αντιτιθέμενα αγαθά δεν είναι a priori υπέρτερο ή υποδεέστερο του άλλου. Μόνο σε κάποιο επίπεδο εξειδικεύσεως είναι δυνατή η στάθμιση για τη στάθμιση των δύο εννόμων αγαθών είναι αναγκαίος ο εγγύτερος προσδιορισμός και η διαβάθμιση τόσο της προστατευτέας ιδιωτικής ζωής όσο και του προστατευτέου ενδιαφέροντος του κοινού και του τύπου. Και στις δύο περιπτώσεις, τα κριτήρια δεν είναι σταθερά και αμετακίνητα, αλλά ποικίλουν ανάλογα με τις συγκεκριμένες περιστάσεις και τις υποκειμενικές συνθήκες. Δεν νοείται σε μία δημοκρατική κοινωνία η πλήρης δημοσιοποίηση του ιδιωτικού βίου ούτε, όμως, η πλήρης κατάργηση της δημοσιότητας της κοινωνικής ζωής. Το Σύνταγμα, ωστόσο, προστατεύει και αναγνωρίζει σε απόλυτο βαθμό έναν απαραβίαστο πυρήνα της ιδιωτικής ζωής που καθορίζεται από την ίδια την αξιοπρέπεια του ανθρώπου (Σ 2 παρ. 1 και Σ 7 παρ. 2) και προηγείται του οποιουδήποτε ενδιαφέροντος του κοινού. Από την άλλη μεριά, όμως, ουδείς μπορεί να παραβλέψει το ενδιαφέρον του κοινού για την ιδιωτική ζωή ορισμένων προσώπων (δημόσια πρόσωπα και πρόσωπα επικαιρότητας), το ποίο ενδέχεται να είναι και δικαιολογημένο.17 Όσο πιο πολύ προβάλλει κάποιος τον εαυτό του στην πολιτική, οικονομική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή της χώρας, τόσο πιο πολύ οφείλει να ανέχεται τις όποιες επεμβάσεις στην ιδιωτική του ζωή. Συνεπώς, το μέτρο απορρήτου ιδιωτικού βίου είναι μεταβλητό. Σταθερός όμως παραμένει ο πυρήνας που παραμένει συνδεδεμένος με την αξία του ανθρώπου (προσβάλλεται όταν αποκαλύπτονται ή περιγράφονται με λεπτομέρειες πλευρές της συναισθηματικής ή σεξουαλικής του ζωής). Το ενδιαφέρον του κοινού (και το σχετικό δικαίωμα του τύπου) δεν είναι σε καμία περίπτωση δικαιολογημένο, όταν συνιστά απλώς σκανδαλοθηρία. Η προστασία της προσωπικότητας πάντοτε προηγείται της όποιας οικονομικής επιδίωξης του τύπου να αύξησης την κυκλοφορία με σκανδαλοθηρικά δημοσιεύματα. Καταλήγοντας, λοιπόν, το συμφέρον διαφυλάξεως του ιδιωτικού βίου έχει κατ αρχήν προτεραιότητα. Υποχωρεί μόνο όταν το ενδιαφέρον πληροφορήσεως της κοινής γνώμης κριθεί ότι προέχει ύστερα από ad hoc στάθμιση των συγκρουόμενων συμφερόντων, όπως συμβαίνει όταν οι πληροφορίες αφορούν στον ιδιωτικό βίο προσώπων επικαιρότητας ή έχουν επίπτωση σε θέματα που αφορούν στο κοινωνικό σύνολο ή σε μερίδα του κοινωνικού συνόλου. Η φωτογράφηση προσώπου και η έκθεση της φωτογραφίας σε κοινή θέα χωρίς την συναίνεση του, είναι παράνομη, εκτός αν πρόκειται για φωτογραφίες προσώπων της καθημερινής επικαιρότητας ή προσώπων που ανήκουν στη σύγχρονη ιστορία. Θα πρέπει, ωστόσο, να υπογραμμιστεί ότι, ακόμα και στις περιπτώσεις αυτές, η φωτογράφηση δεν πρέπει να στοχεύει στην αποτύπωση πτυχών ιδιωτικού βίου του φωτογραφιζομένου εκτός και να πρόκειται για στιγμιότυπα που συνοδεύονται με την ιδιότητα ή το λειτούργημα του συγκεκριμένου προσώπου. Τα πρόσωπα της επικαιρότητας οφείλουν να ανέχονται και την γελοιογραφική απεικόνιση της μορφής τους. Με την γελοιογραφική απεικόνιση ενός προσώπου ασκείται κριτική που, εφόσον συνδέεται με την ιδιότητα ή το λειτούργημα του απεικονιζομένου και δεν προκύπτει ή δεν διαφαίνεται σκοπός εξύβρισης ή δυσφήμισης, τα πρόσωπα της επικαιρότητας οφείλουν να ανέχονται.18. Το ενδιαφέρον για φωτογράφηση 17. Δαγτόγλου Π.Δ., Συνταγματικό Δίκαιο, Ατομικά Δικαιώματα Α, Εκδ. Α.Ν. Σάκκουλα, σελ Καράκωστας Γ.Κ., Προσωπικότητα και Τύπος, 3 η Έκδοση, Εκδ. Α.Ν. Σάκκουλα, σελ.82 επ. 13

14 προσωπικοτήτων της δημόσιας ζωής επιδέχεται διαβάθμιση ανάλογη προς την ένταση του ενδιαφέροντος. Κατά την άποψη αυτή, θα πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ προσώπων που ενδιαφέρουν απόλυτα την επικαιρότητα και αυτών που παρουσιάζουν σχετικό μόνο ενδιαφέρον για την κοινή γνώμη. Κριτήριο της διάκρισης είναι η χρονική διάρκεια του ενδιαφέροντος του κοινού για το συγκεκριμένο πρόσωπο. Με τη διάκριση αυτή προλειαίνεται το έδαφος για την αξιολογική στάθμιση των συγκρουομένων συμφερόντων. Εφόσον η λήψη της φωτογραφίας είναι αναγκαία για την ικανοποίηση του ενδιαφέροντος της κοινής γνώμης, δικαιολογείται η φωτογράφηση, εάν το ενδιαφέρον που αποσκοπείται να ικανοποιηθεί με αυτή υπερτερεί της μέσω της λήψεως επέμβασης στην προσωπικότητα. Η διαπίστωση όμως ότι η λήψη είναι επιτρεπτή δεν σημαίνει υποχρεωτικά ότι επιτρέπεται και η διάδοση της. Διαφωτιστική για το όλο ζήτημα είναι η υπ αριθμόν 13/1999 απόφαση της Ολομέλειας Αρείου Πάγου (υπόθεση Γ. Μπαμπινιώτη) στην οποία διακηρύσσεται ότι η ελευθερία έκφρασης και διάδοσης των στοχασμών, ως αυτή καθιερώνεται με τις διατάξεις του άρθρου 14 παρ. 1, 2 και 3 του Συντάγματος, οι οποίες απαγορεύουν την κατάσχεση, την λογοκρισία ή κάθε άλλο ισοδύναμο προληπτικό μέτρο σε βάρος του τύπου, ο οποίος και ρητώς ανακηρύσσεται ελεύθερος, αποσκοπεί στη διαφύλαξη ύψιστων κοινωνικών αγαθών, αυτής, ήτοι εν λόγω προστασία, καλύπτει (νομιμοποιεί) και τις προσβολές του δικαιώματος της προσωπικότητας, που τυχόν ενυπάρχουν στην άσκηση των ανωτέρω ελευθεριών και οι οποίες, εφόσον δεν προσβάλλεται η αξία του ανθρώπου, δεν είναι παράνομες. Άλλωστε, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Α.Γ Δημητρόπουλος : «η νόμιμη άσκηση δικαιωμάτων δεν οδηγεί σε σύγκρουση».19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ 1. Νομολογία Χαρακτηριστική περίπτωση συγκρούσεως του δικαιώματος της ελευθερίας του τύπου με αυτό της προσωπικότητας αποτελεί η περίπτωση της Καρολίνας του Μονακό η οποία εντάσσεται στα δημόσια πρόσωπα καθώς βρίσκεται στο επίκεντρο της δημοσιότητας και του δημόσιου ενδιαφέροντος. Αυτή η πολύκροτη υπόθεση αποτέλεσε νομολογιακό πρότυπο. Καθώς τα εθνικά δικαστήρια απέτυχαν να κατοχυρώσουν επαρκή προστασία στο θέμα της εκείνη προσέφυγε στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο. 1.Υπόθεση Καρολίνας του Μονακό ( Case of Von Hannover v.germany) (υπόθεση 59320/00) Το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με έδρα το Στρασβούργο αποφάσισε ομόφωνα ότι α) είχε πραγματοποιηθεί παράβαση του άρθρου 8 ΕΣΔΑ (Δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής) και β) ότι το θέμα εφαρμογής του άρθρου 41 της Διακήρυξης δεν ήταν ακόμη έτοιμο προς καθορισμό. Κάλεσε την αιτούσα και την κυβέρνηση να υποβάλλουν γραπτώς τις παρατηρήσεις τους. Η αιτούσα, πριγκίπισσα Καρολίνα του Μονακό, γεννήθηκε το 1957 και είναι η μεγαλύτερη κόρη του πρίγκιπα Ρενιέ Γ του Μονακό. Έχει την εθνικότητα του Μονακό όπου ζει. Από τις αρχές της δεκαετίας του 90 η πριγκίπισσα Καρολίνα (Princess Caroline von Hannover) κινείται δικαστικά σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες με στόχο την παρεμπόδιση δημοσίευσης φωτογραφιών από την προσωπική της ζωή στον κίτρινο τύπο. Είχε πολλές φορές απευθυνθεί ανεπιτυχώς στα γερμανικά δικαστήρια προκειμένου να πετύχει την έκδοση μιας απόφασης που θα 19. Δημητρόπουλος Α.Γ., Συνταγματικά Δικαιώματα, Γενικό Μέρος, Εκδ.Σάκκουλα, σελ

15 παρεμποδίζει την περεταίρω δημοσίευση μιας σειράς φωτογραφιών που είχαν κάνει την εμφάνισή τους τη δεκαετία του 90 στα γερμανικά περιοδικά Bunte, Freizeit Revue και Neue Post. Υποστήριξε ότι παραβίαζαν το δικαίωμά της για προστασία της ιδιωτικής ζωής καθώς και το δικαίωμα ελέγχου της χρησιμοποίησης της εικόνας της. (δικαίωμα επί της εικόνας). Στην απόφαση της 15 Δεκεμβρίου του 1999 το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο επιβεβαίωσε τον ισχυρισμό της Καρολίνας για παραβίαση της προσωπικής της ζωής σχετικά με τη δημοσίευση φωτογραφιών στις οποίες εμφανιζόταν με τα παιδιά της για το λόγο ότι σε αυτά άρμοζε περισσότερη προστασία από ότι στους ενήλικες. Όμως, το Δικαστήριο αποφάσισε ότι η Καρολίνα, που ήταν αναμφίβολα «δημόσιο πρόσωπο», έπρεπε να αντέξει τη δημοσίευση φωτογραφιών της ακόμη και όταν δείχνουν σκηνές από την καθημερινή της ζωή. Το Συνταγματικό Δικαστήριο αναφέρθηκε ακόμη και στην ελευθερία του Τύπου και στο δικαιολογημένο ενδιαφέρον του κοινού για τη συμπεριφορά ενός δημοσίου προσώπου. ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ Η Καρολίνα του Μονακό προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με έδρα το Στρασβούργο υποστηρίζοντας ότι οι αποφάσεις των γερμανικών δικαστηρίων παραβίασαν το δικαίωμά της σχετικά με το σεβασμό της προσωπικής της ζωής, όπως κατοχυρώνεται από το άρθρο 8 ΕΣΔΑ καθώς απέτυχαν να της εξασφαλίσουν επαρκή προστασία από τη δημοσίευση φωτογραφιών εν αγνοία της από δημοσιογράφους (παπαράτσι) με τη δικαιολογία ότι,δεδομένου της καταγωγής της, ήταν αναμφίβολα δημόσιο πρόσωπο. Διαμαρτυρήθηκε επίσης για παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της οικογενειακής της ζωής. ΑΠΟΦΑΣΗ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ Το Δικαστήριο υπογράμμισε από την αρχή ότι κάποιες φωτογραφίες της Καρολίνας με τα παιδιά της η με τη συντροφιά ενός ηθοποιού δεν αποτελούσαν πλέον αντικείμενο της προσφυγής καθώς ήδη το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο είχε απαγορεύσει την περαιτέρω δημοσίευσή τους για το λόγο ότι παραβίαζαν το δικαίωμα της προσφεύγουσας για σεβασμό της οικογενειακής της ζωής. Δεν υπήρχε αμφιβολία ότι η δημοσίευση από ποικίλα γερμανικά περιοδικά φωτογραφιών της προσφεύγουσας από την προσωπική της ζωή που την παρουσίαζαν είτε μόνη της είτε με τη συντροφιά άλλων προσώπων ενέπιπταν στη σφαίρα της προσωπικής της ζωής. Συνεπώς το άρθρο 8 ΕΣΔΑ ήταν αναλόγως εφαρμοστέο. Γι αυτό το λόγο κρίθηκε απαραίτητη η προστασία της ιδιωτικής ζωής της προσφεύγουσας απέναντι στην ελευθερία της έκφρασης όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 10 ΕΣΔΑ. Παρά το ότι η ελευθερία της έκφρασης περιλάμβανε επίσης τη δημοσίευση των φωτογραφιών, ήταν ένα πεδίο όπου η προστασία των δικαιωμάτων και της φήμης κάποιου αποκτά ιδιαίτερη σημασία καθώς δεν έχουμε να κάνουμε με διάδοση ιδεών και απόψεων αλλά εικόνων που έχουν ένα πολύ προσωπικό χαρακτήρα και περιέχουν ιδιαίτερες πληροφορίες για ένα άτομο. Επιπρόσθετα, οι φωτογραφίες που εμφανίζονταν στον τύπο είχαν συχνά ληφθεί στα πλαίσια μιας επαναλαμβανόμενης ενόχλησης που συνιστούν παραβίαση και προσβολή της προσωπικής ζωής. Το Δικαστήριο θεώρησε ότι ο αποφασιστικός παράγοντας στην επίτευξη προστασίας της προσωπικής ζωής απέναντι στην ελευθερία της έκφρασης θα έπρεπε να αναζητηθεί στη συνεισφορά των φωτογραφιών και άρθρων στα θέματα γενικού ενδιαφέροντος. Πριν από αυτό, οι φωτογραφίες έδειχναν την Καρολίνα σε σκηνές από την ιδιωτική ζωή και σε δραστηριότητες αμιγώς προσωπικής φύσεως. Το Δικαστήριο υπογράμμισε τις περιστάσεις κάτω από τις οποίες είχαν ληφθεί οι συγκεκριμένες φωτογραφίες, δηλαδή χωρίς την έγκριση της προσφεύγουσας και σε κάποιες περιπτώσεις κρυφά. Ήταν ξεκάθαρο ότι δε συνεισέφεραν σε θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος καθώς η προσφεύγουσα δεν επιτελούσε δημόσιο έργο και οι φωτογραφίες και τα άρθρα αφορούσαν αποκλειστικά σε λεπτομέρειες της προσωπικής της ζωής. Επιπλέον, ενώ το κοινό μπορεί να έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, συμπεριλαμβανομένου, σε ειδικές περιπτώσεις, την ιδιωτική ζωή των δημοσίων προσώπων, δεν είχαν ανάλογο δικαίωμα σε αυτή την περίπτωση. Το Δικαστήριο θεώρησε ότι το κοινό δεν είχε δικαιολογημένο ενδιαφέρον να μάθει 15

16 για τη γενική συμπεριφορά της Καρολίνας στην προσωπική της ζωή ακόμα και αν εμφανιζόταν σε μέρη που δεν μπορούν να χαρακτηριστούν απομονωμένα και είναι πολύ γνωστά στο ευρύ κοινό. Ακόμα και αν υπήρχε ένα τέτοιο δημόσιο ενδιαφέρον όπως υπήρχε και ένα εμπορικό συμφέρον από τη μεριά του τύπου, αυτά έπρεπε να υποχωρήσουν μπροστά στο δικαίωμα της προσφεύγουσας για αποτελεσματική προστασία της προσωπικής της ζωής. Το Δικαστήριο επανέλαβε τη θεμελιώδη σημασία προστασίας της προσωπικής ζωής από τη σκοπιά της ανάπτυξης της προσωπικότητας του κάθε ανθρώπου και υποστήριξε ότι ο καθένας, και τα πρόσωπα που είναι γνωστά στο ευρύ κοινό, έχουν έννομη και δικαιολογημένη προσδοκία ότι η προσωπική τους ζωή θα προστατευτεί επαρκώς. Τα κριτήρια που είχαν υιοθετηθεί από τα εθνικά δικαστήρια για να ξεχωρίζουν έναν μέσο άνθρωπο από ένα δημόσιο πρόσωπο δεν ήταν επαρκή για να εξασφαλίσουν αποτελεσματική προστασία της προσωπικής ζωής της προσφεύγουσας και εκείνη έπρεπε κάτω από τις συγκεκριμένες περιστάσεις να προσδοκά στην προστασία της προσωπικής της ζωής. Λαμβάνοντας υπόψη όλους τους παράγοντες το Δικαστήριο αποφάσισε ότι τα γερμανικά δικαστήρια δεν εξασφάλισαν δίκαιη ισορροπία ανάμεσα στα αντικρουόμενα συμφέροντα. Συναφώς, αποφάσισε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8 ΕΣΔΑ και ότι δεν ήταν απαραίτητο να αποφανθεί στο θέμα του σεβασμού της οικογενειακής ζωής το οποίο είχε ήδη διευθετηθεί. Οι δικαστές Cabral Barreto και Zupancic εξέφρασαν αντιτιθέμενες απόψεις οι οποίες προσαρτήθηκαν στην απόφαση. Εκτός όμως από την πολλή σημαντική αυτή υπόθεση υπάρχει πληθώρα σχετικών αποφάσεων. Παρακάτω θα παραθέσουμε μία χαρακτηριστική. 2.ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ 4100/2002 ΠΟΛΥΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ Υπόθεση προστασίας προσωπικότητας και ορίων ελευθεροτυπίας Απόφαση 10η «Ελευθεροτυπία και προσωπικότητα» Πρ. Πειραιά 4100/2002 Η προστασία της προσωπικότητας και τα όρια της ελευθεροτυπίας Πολ. Πρωτ. Πειρ. 4100/2002 Πρόεδρος: Ελέσα Χαραμουντάκη, Πρ. Πρωτοδικών, Ιωάννης Δουρουκλάκης, Πρωτοδίκης, Εισηγητής. Δικηγόροι: Τρύφων Κουταλίδης, Γρηγόρης Λογοθέτης, Γεώργιος Βουκελάτος, Ιωάννης Ηρειώτης, Γρηγόριος Τιμαγένης, Στέλιος Παπανδρεόπουλος. ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ : Κατά το άρθρο 914 ΑΚ όποιος ζημιώσει άλλον παράνομα και υπαίτια έχει υποχρέωση να τον αποζημιώσει ενώ κατά το άρθρο 919 ΑΚ, όποιος με πρόθεση ζημιώσει άλλον κατά τρόπο αντίθετο προς τα χρηστά ήθη έχει υποχρέωση, να τον αποζημιώση. Κατά το άρθρο 920 του ίδιου κώδικα όποιος γνωρίζοντας ή υπαίτια αγνοώντας, υποστηρίζει ή διαδίδει αναληθείς ειδήσεις που εκθέτουν σε κίνδυνο την πίστη, το επάγγελμα ή το μέλον άλλου, έχει υποχρέωση να τον αποζημιώσει. Εξάλλου κατά τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου μόνον του Ν. 1178/1981 "περί αστικής ευθύνης του τύπου των άλλων τινών διατάξεων" η υποχρέωση προς αποζημίωση για την παράνομη περιουσιακή ζημία και χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που προξενήθηκαν υπαιτίως με δημοσίευμα το οποίο θίγει την τιμή ή την υπόληψη παντός ατόμου βαρύνει τον ιδιοκτήτη του εντύπου, έστω και αν κατά το άρθρο 919 πρόθεση και ή κατά το 920 ΑΚ υπαιτιότητα, η κατά το άρθρο 920 γνώση ή υπαίτια άγνοια συντρέχει στον συντάκτη του δημοσιεύματος, ή αν ο τελευταίος είναι άγνωστος στον εκδότη ή στο διευθυντή συντάξεως του εντύπου. Στην παρ. 2 του ίδιου άρθρου, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 4 του άρθρου μόνου του Ν. 2243/1994, ορίζεται το ελάχιστο ποσό, το οποίο θα πρέπει να καταβληθεί ως χρηματική ικανοποίηση κατά το άρθρο 932 ΑΚ. Περαιτέρω κατά το άρθρο 1491 του Συντάγματος καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά και διά του τύπου τους στοχασμούς του τηρώντας τους νόμους του κράτους κατά δε τη διάταξη της παρ. 2 εδ. α` ο τύπος είναι ελεύθερος. Με τις διατάξεις αυτές καθιερώνεται η ελευθεροτυπία και συνακόλουθα η ελεύθερη δημοσιογραφία η οποία, χωρίς να ανάγεται σε δημόσια λειτουργία, πρέπει να λειτουργεί προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Η ελευθεροτυπία και η ελεύθερη δημοσιογραφία μέσα στα πλαίσια της συνταγματικής και κατοχυρωμένης ελευθερίας του τύπου, εμφανίζεται ως ελεύθερη έκφραση στοχασμών, ως αδέσμευτη ειδησεογραφία και ως έντονη άσκηση κριτικής και ελέγχου των δημοσίων προσώπων και πραγμάτων (Εφ. Αθ /1991 ΝοΒ 40 16

17 σελ Εφ. Αθ. 9975/1986 ΕλλΔνη με ενημερωτικό σημείωμα Ε. Κρουσταλάκη). Τα όρια μεταξύ της ελεύθερης και της καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος της ελευθεροτυπίας και της ελεύθερης δημοσιογραφίας παραμένουν δυσδιάκριτα, προσδιορίζονται όμως σε ικανοποιητικό βαθμό, ως προς την προστασία της τιμής και της υπόληψης άρα και της προσωπικότητας από τις διατάξεις των άρθρων Π.Κ., χωρίς να αποκλείεται σε ακραίες περιπτώσεις η εφαρμογή του άρθρου 281 ΑΚ, σε συνδυασμό με τοάρθρο παρ. 3 του Συντάγματος κατά τα οποία κανένα δικαίωμα, έστω και αν υποχρεώνεται από το Σύνταγμα, δεν μπορεί να ασκείται κατά τρόπο που προφανώς υπερβαίνει την καλή πίστη ή τα χρηστά ήθη ή τον κοινωνικό ή οικονομικό σκοπό του δικαιώματος. Το έγκλημα της συκοφαντικής δυσφημήσεως, που προβλέπεται και τιμωρείται από τα άρθρα 362 και 363 Π.Κ., περιλαμβάνει αντικειμενικά τον ισχυρισμό ενώπιον τρίτου ή τη διάδοση γεγονότος πρόσφορου να βλάψει την τιμή ή την υπόληψη άλλου και αντικειμενικά τη γνώση του δράστη ότι το ισχυριζόμενο ή διαδιδόμενο είναι πρόσφορο να βλάψει την τιμή ή την υπόληψη άλλου, καθώς και τη θέλησή του να ισχυριστεί ενώπιον τρίτου ή να διαδώσει αυτό το γεγονός. Ακόμη απαιτείται το γεγονός, στο οποίο αναφέρεται ο παραπάνω ισχυρισμός ή η διάδοση, να είναι αναληθές και ο δράστης να γνωρίζει την αναλήθειά του. Ως γεγονός, κατά την έννοια των παραπάνω διατάξεων, νοείται κάθε συγκεκριμένο περιστατικό του εξωτερικού κόσμου που ανάγεται στο παρελθόν ή παρόν, υποπίπτει στις αισθήσεις και είναι δεκτικό αποδείξεως καθώς και κάθε συγκεκριμένη σχέση ή συμπεριφορά, αναφερόμενη στο παρελθόν ή παρόν, που υποπίπτει στις αισθήσεις και αντίκειται στην ηθική και την ευπρέπεια. Ετσι, στο έγκλημα της συκοφαντικής δυσφημήσεως, η συμπεριφορά του υπαιτίου που εκδηλώνεται με τον παραπάνω τρόπο, μπορεί να βλάψει την εκτίμηση του προσβαλλομένου από τους άλλους, γιατί με αυτή ο υπαίτιος παρέχει σε τρίτους στηρίγματα, με την αναφορά γεγονότων, στα οποία αυτοί θα στηρίξουν τη δική τους αρνητική κρίση για το πρόσωπο του προσβαλλομένου (ΑΠ 1156/1985 ΝοΒ ΑΠ 1238/1985 ΝοΒ Η αξιολογική κρίση που συνοδεύει το γεγονός και θεμελιώνεται σ` αυτό δεν αποτελεί διαφορετική προσβολή της τιμής, αλλά συνιστά επίσης δυσφήμιση (ΑΠ 1156/1985 ο.π. - ΑΠ 1821/84 ΠΧρ. ΛΕ Δ.Σπινέλλη: Ποινικό Δίκαιο β` έκδοση αρ σελ ). Εξάλλου το άρθρο 367 παρ. 1 Π.Κ. ορίζει ότι δεν αποτελούν άδικη πράξη και επομένως δεν δημιουργούν υποχρέωση αποζημειώσεως: α) δυσμενείς κρίσεις για επιστημονικές, καλλιτεχνικές ή επαγγελματικές εργασίες, β) δυσμενείς εκφράσεις που περιέχονται σε έγγραφο το οποίο ανάγεται στον κύκλο της υπηρεσίας γ) εκδηλώσεις που γίνονται για την εκτέλεση νόμιμων καθηκόντων, την άσκηστη νόμιμης εξουσίας ή για τη διαφύλαξη δικαιώματος ή από δικαιολογημένο ενδιαφέρον και δ) ανάλογες περιπτώσεις. Κατά την παρ. 2 του ίδιου άρθρου, δεν εφαρμόζεται η παρ. 1 όταν οι παραπάνω κρίσεις και εκδηλώσεις περιέχουν τα συστατικά στοιχεία της πράξης του άρθρου 363 ΠΚ. (συκοφαντικής δυσφήμησης) ή όταν από τον τρόπο της εκδηλώσεως ή από τις περιστάσεις υπό τις οποίες τελέστηκε η πράξη προκύπτει σκοπός εξυβρίσεως. Δικαιολογημένο ενδιαφέρον που πηγάζει από τη συνταγματικά κατωχυρωμένη ελευθερία και την κοινωνική αποστολή του τύπου έχουν και τα πρόσωπα που συνδέονται με τη λειτουργία του, κατά κύριο λόγο δε οι δημοσιογράφοι, για τη δημοσίευση γεγονότων και σχολίων σχετικών με τις πράξεις και τη συμπεριφορά προσώπων, που προυσιάζουν ενδιαφέρον για το κοινωνικό σύνολο. Γι` αυτό μπορούν να δημοσιεύσουν ειδήσεις και σχόλια για τη σχετική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού με οξεία κριτική ή δυσμενείς χαρακτηρισμούς (ΑΠ 1407/1988 ΕλλΔνη ΑΠ 1653/83ΝοΒ ). Ο άδικος όμως χαρακτήρας της πράξης δεν αίρεται και συνεπώς παραμένει υποχρέωση αποζημιώσεως του παθόντος κατά το αστικό δίκαιο (ΑΚ 5759, 299, 914, 932), αν συντρέχει περίπτωση συκοφαντικής δυσφήμησης ή από τις περιστάσεις που οδήγησαν στο δημοσίευμα προκύπτει σκοπό εξυβρίσεως, δηλαδή πρόθεση που κατευθύνεται ειδικά στην προσβολή της τιμής (Εφ. Αθ /1991 ΝοΒ ). Με την υπό κρίση αγωγή οι ενάγοντες επικαλούμενοι ότι από αναφερόμενα σ` αυτή εξυβριστικά και συκοφαντικά δημοσιεύματα, τα οποία δημοσιεύθηκαν στην ιδιοκτησία της πρώτης εναγομένης, ημερησίας πρωινής εφημερίδας "...", της οποίας εκδότης και νόμιμος εκπρόσωπος είναι ο δεύτερος εναγόμενος διευθυντής αυτής ο τρίτος και δημοσιογράφος αυτής η τετάρτη εναγομένη, προσβλήθηκαν παράνομα, η τιμή και η επαγγελματική πίστη της πρώτης ενάγουσας, και η τιμή, η υπόληψη και η επαγγελματική πίστη του δευτέρου ενάγοντος, ζητούν όπως το αίτημα παραδεκτά περιορίστηκε εν μέρει σε 17

18 αναγνωριστικό με δήλωση των πληρεξουσίων δικηγόρων της η οποία καταχωρήθηκε στα πρακτικά (άρθρ. 223 παρ. 1 ΚΠολΔ) α) να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι, αλληλεγγύως και είς ολόκληρον ο καθένας να καταβάλουν στην πρώτη ενάγουσα το ποσό του ευρώ και στο δεύτερο ενάγοντα το ποσό των ευρώ β) να αναγνωριστεί ότι οι εναγόμενοι τους οφείλουν αλληλεγγύως και εις ολόκληρον ο καθένας ευρώ στην πρώτη ενάγουσα και ευρώ στο δεύτερο ενάγοντα, με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής, ως χρηματική ικανοποίηση για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης ηου υπέστησαν από τα προαναφερόμενα επιλήψιμα δημοσιεύματα, γ) να διαταχθεί η καταχώρηση περίληψης της αποφάσεως που θα εκδοθεί, με απειλή χρηματικής ποινής 300 ευρώ για κάθε ημέρα καθυστέρησης, δ) να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι να παραλείψουν κάθε μελλοντική προσβολή της προσωπικότητας της στο μέλλον με ανάλογα δημοσιεύματα, με απειλή χρηματικής ποινής ε) να κηρυχθεί η απόφαση προσωρινά εκτελεστή στ) να απαγγελθεί κατά του δευτέρου, τρίτου και τετάρτης των εναγομένων προσωπική κράτηση, ως μέσο αναγκαστικής εκτέλεσης της απόφασης και ζ) να καταδικαστούν οι εναγόμενοι στη δικαστική δαπάνη. Η αγωγή για το καταψηφιστικό αίτημα της οποίας έχει καταβληθεί το ανάλογο τέλος δικαστικού ενσήμου με τις υπέρ τρίτων προσαυξήσεις (βλ. τις /2002, /2002 γραμ. εισπράξεως ΕΤΕ ΑΕ, τα , 13280/2002 διπλότυπο είσπραξης της ΔΟΥ ενσήμων Πειραιά, αρμοδίως φέρεται προς συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου αυτού (άρθρ. 681 Δ, 18, 22, 25 ΚΠολΔ) κατά την ειδική διαδικασία των άρθρων 666 παρ. 1,670,. 671 και ΚΠολΔ, και είναι νόμιμη στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων που προαναφέρθηκαν και αυτές των άρθρων 346, ΑΚ, 907, 908, 947, 176 ΚΠολΔ 361 ΠΚ. Πρέπει συνεπώς, να ερευνηθεί περαιτέρω κατ` ουσία. Οι εναγόμενοι αρνούνται την αγωγή και προβάλουν επικουρική την ένσταση του άρθρου 367 1ΠΚ, ισχυριζόμενοι ότι σε περίπτωση που κάποιο από τα δημοσιεύματα κριθεί ότι πληροί τις επικαλούμενες στην αγωγή διατάξεις τότε ο άδικος χαρακτήρας της πράξεως αίρεται, για το λόγο ότι τα δημοσιεύματα αυτά έγιναν στα πλαίσια ασκήσεως του δημοσιογραφικού καθήκοντος. Ο ισχυρισμός αυτός πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω κατ` ουσία. Από τις ένομες καταθέσεις των μαρτύρων, την ανωμοτί εξέταση της τετάρτης εναγομένης, τα έγγραφα που οι διάδικοι προσκομίζουν και επικαλούνται πιθανώς και τις /2002 ένορκες βεβαιώσεις του Ειρηνοδίκη Αθηνών και τις /2002 ένορκες βεβαιώσεις της συμβολαιογράφου Αθηνών και τις /2002 τις ένορκες βεβαιώσεις του Ειρηνοδίκη Αθηνών, οι οποίες παραδεκτά λαμβάνονται υπόψιν, αφού λήφθηκαν μετά από νόμιμη κλήτευση των διαδίκων μερών, έχουν αποδειχθεί τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Την στο φύλλο της ημερησίας Αθηναϊκής εφημερίδας "...", ιδιοκτήτρια της οποίας είναι η πρώτη εναγόμενη, εκδότης ο δεύτερος και διευθυντής ο τρίτος των εναγομένων, και στην πρώτη και τετάρτη σελίδα αυτής, δημοσιεύθηκε άρθρο, που συνέταξε η τετάρτη των εναγομένων, δημοσιογράφος με τον τίτλο "Δάνειο μαμούθ" ζητεί η "..." και με υπότιτλο "Εδώ έχει προκύψει "εμπλοκή" με την μεταφορά τεχνογνωσίας από ΗΠΑ για οπλικά συστήματα" στο κείμενο του οποίου αναφέρεται κατά λέξη: "Σε φάση ευρύτατης αναδιοργάνωσης ευρίσκεται ο όμιλος..., ενώ την ίδια στιγμή που ο Πρόεδρός της... ψάχνει να ανακαλύψει "εχθρούς" αποκρύπτοντας τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν εντός των τειχών, στα σκαριά βρίσκεται μια νέα μαμούθ - δανειακή σύμβαση. Σύμφωνα με αξιόπιστες τραπεζικές πηγές διερευνάται η πιθανότητα εκδόσεως μετατρέψιμου ομολογιακού δανείου, ύψους δεκάδων δισεκατομμυρίων δρχ. με σκοπό την αναδιάρθρωση των χρεών της εταιρείας και κυρίως των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεών της που αγγίζουν τα 214 δισ. δρχ.", στη συνέχεια: _λλες πηγές αναφέρουν ότι ήδη έχει καταστεί ληξιπρόθεσμο μεγάλο δάνειο τουπου έχει συνάψει με την Λονδίνου. Οπως λέγεται, πρόκειτα για "μετοχοδάνειο" που δεν εξυπηρετήθηκε όπως ανέμενε η τράπεζαπάντως, δεδομένου ότι τα μετοχοδάνεια ή οι λοιπές βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις πολλών εισηγμένων επιχειρήσεων συνιστούν πλέον τον εφιάλτη πολλών τραπεζών, και για την περίπτωση της... δείχνουν να είναι θορυβημένα πολλά πιστωτικά ιδρύματα, πέραν της..., η..., η..., η..., κ.α. και τέλος πάντως πέραν των δανειακών βασάνων που αντιμετωπίζει η, φαίνεται ότι εμπλοκή έχει ανακύψει και σε θέματα μεταφοράς, τεχνογνωσίας από αμερικάνικη εταιρεία οπλικών συστημάτων. Πηγές από το Υπουργείο Εθνικής _μυνας, μεταδίδουν ότι ο υπουργός..., ζήτησε από ειδικούς συνεργάτες του αναλυτική έκθεση για τις αμυντικές προμήθειες και τα προγράμματα στα οποία η... 18

19 εμπλέκεται ως υπανάδοχος. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι με πολιτική παρέμβαση, έχει κολλήσει στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ η αναγκαία έγκριση ΤΑΑ {Technical Assistance Agreement) έτσι ώστε να είναι δυνατή η συνεργασία αμερικανικής αμυντικής βιομηχανίας με την... και κυρίως να είναι δυνατή η μεταφορά τεχνογνωσίας. Η απαγόρευση αυτή μεταφοράς τεχνογνωσίας προς την..., αν δεν αρθεί, αξιολογείται ως σοβαρή, κυρίως γιατί δείχνει μεταστροφή των πολιτικοδιπλωματικών κέντρων ως προς την εταιρεία που έτσι και αλλιώς τελεί υπό υπερατλαντική κηδεμονία. Η Τετάρτη των εναγομένων συνέταξε και δημοσίευσε στην προαναφερθείσα εφημερίδα το παραπάνω δημοσίευμα με βάση πληροφορία που περιήλθε στην εφημερίδα την ως δάνειο της... δεν εξυπηρετείται και υπάρχει κινητικότητα στην τράπεζα... για τη διασταύρωση της πληροφορίας η υπεύθυνη συντάκτρια και ρεπόρτερ του τραπεζικού ρεπορτάζ, επικοινώνησε με υψηλόβαθμο στέλεχος της... και ρώτησε αν η πληροφορία είναι αληθής. Το στέλεχος αυτό δήλωσε ότι δεν είναι αληθής η πληροφορία περί μη εξυπηρετουμένου δανείου στη, αντιθέτως υπάρχει κινητικότητα στην τράπεζα για την οργάνωση μεγάλου κοινοπρακτικού δανείου προς την... Ετσι στο επίμαχο άρθρο και σε αντιστοιχία με τις παραπάνω πληροφορίες αναφέρεται ότι "διερευνάται η πιθανότητα εκδόσεως μετατρέψιμου ομολογιακού δανείου, ύψους δεκάδων δισεκατομμυρίων δρχ. με σκοπό την αναδιάρθρωση των χρεών της εταιρείας των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων της, που αγγίζουν τα 214 δις δρχ. Είναι εμφανές ότι γίνεται λόγος για διαπραγμάτευση δανείου, και όχι για σύναψη δανείου, γεγονός το οποίο δεν διέψευσε η πρώτη ενάγουσα, αν και σε άλλες περιπτώσεις (αποχώρηση... από την..., αποχώρηση... από την ενάγουσα, εξαγορά αυτής από τον...), προέβη σε άμεση διάψευση σχετικών δημοσιευμάτων. Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να τονιστεί ότι η αναδιάρθρωση των δανειακών υποχρεώσεων μιας εταιρείας, όπως και η πρώτη ενάγουσα, δεν αποτελεί αρνητικό γεγονός γι` αυτή αλλά θετική εξέλιξη με αντίστοιχο, αντίκτυπο στην αγορά, αφού με τον τρόπο αυτό η όποια εταιρεία απαλλάσσεται των πιεστικών βραχυπρόθεσμων δανειακών της υποχρεώσεων. Περαιτέρω η αναφορά στο ίδιο δημοσίευμα περί "μετοχοδανείου" του δευ τέρου ενάγοντος το οποίο "χχει καταστεί ληξιπρόθεσμο" δεν είναι αναληθής καθόσον πράγματι υπήρχε τέτοιο δάνειο από την... ΒΑΝΚ Λονδίνου το οποίο δεν εγγράφηκε ποτέ ως καθυστερούμενο και αναχρηματοδοτήθηκε με επιτόκιο EURIBOR έως 1,75%. Συνεπώς η σχετική βεβαίωση της παραπάνω Τράπεζας, με ημερομηνία , αφενός δεν ενισχύει την αλήθεια του σχε τικού δημοσιεύματος αφετέρου, ως προς την καθυστέρησή του, αναφέρεται σε χρόνο μεταγενέστερο (Φεβρουάριος του 2002) του δημοσιεύματος. Οσον αφορά το τρίτο σκέλος του δημοσιεύματος πρέπει να σημειωθεί ότι η τετάρτη των εναγομένων κάνει αναφορά σ` αυτό για εμπλοκή σε θέματα μεταφοράς τεχνογνωσίας από αμερικανική εταιρεία οπλικών συστημάτων και ότι η σχετική έγγριση Τ.Α.Α. του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ "έχει κολλήσει". Δεν αναφέρεται δηλαδή στο δημοσίευμα όπως αβασίμως ισχυρίζονται στην αγωγή τους οι ενάγουσες, για τη σχετική άδεια: συνεργασίας Co η οποία υφίσταται από τον Ιούλιο 2001 και δεν το αρνούνται οι εναγόμενοι. Είναι γεγονός ότι τέτοιες άδειες μεταφοράς τεχνογνωσίας (Τ.Α.Α.) εκδίδει το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ προς συναφείς εταιρείες άλλων χωρών με βάση κυρίως πολιτικά κριτήρια. Τέτοιες άδειες έχουν χορηγηθεί στην πρώτη ενάγουσα μερικές από τις οποίες και έχουν αρθεί. Στο πλαίσιο αυτό περιήλθε στην πρώτη εναγομένη η πληροφορία από το Υπ. Εξ. των ΗΠΑ για ύπαρξη απαγόρευσης μεταφοράς τεχνογνωσίας προς την πρώτη ενάγουσα σε σχέση με εφαρμογές λογισμικού (Software) σχετική με άλλα οπλικά συστήματα. Η πληροφορία αυτή, διασταυρώθηκε με το Υπουργείο Εθνικής _μυνας της Ελλάδος, δεν ήταν δε δυνατό, λογω του επιπέδου των εμπλεκομένων μερών και της φύσεως του αντικειμένου της, να διασταυρωθεί από άλλες πηγές. Είναι γεγονός ότι την ίδια πληροφορία δημοσίευσε και η εφημερίδα "..." την , χωρίς καμιά αντίδραση εκ μέρους των εναγόντων. Πέραν αυτών στην εφημερίδα "..." της , και , από ανώνυμο συντάκτη, δημοσιεύθηκαν τα κατωτέρω: 1) "Παραλύουν τα πλοκάμια της διαπλοκής. Σε κρίση οι μεγαλοεπιχειρηματίες που γιγαντώθηκαν ως κρατικοδίαιτοι. Η... ζητεί σωσίβιο στον Η πτωχεύει" και στη συνέχεια "Με τεχνολογία αρχαία, ο κ. Χωρίς καμιά τύχη στον διεθνή ανταγωνισμό, με εμφανές παραγωγικό έλλειμμα, παρά τα τρις που πέρασαν από τα χέρια του, αφού εξάντλησε και μοίρασε προμήθειες σε πλήθος κομματικοκυβερνητικών στελεχών, έφτασε στο σημείο να προτείνει 19

20 χθες την εξαγορά του από τον πολύπαθο και καταλεηλατη μένο οργανισμό". 2) "Κινήσεις απόγνωσης από τους επίσημους προμηθευτές του Δημοσίου". "Ο... θέλει να προλάβει τα επερχόμενα δεινά και καλλιεργεί σενάριο γάμου της εταιρείας του με τον... γνωρίζει ότι ο πολυσχιδής όμιλος της... θα πάρει το δρόμο που χαράζουν οι υπερατλαντικοί "προστάτες" και επιλέγει (αναγκαστικά;) το ρόλο του μικρομετόχου στο ενιαίο σχήμα ". 3) "Την κρατική υιοθεσtα ζητεί τώρα η διαπλοκή. Η κατάρρευση... και η πτώχευση... "Σε μια περίοδο που ο εισαγόμενος εκ της Ευρώπης ανταγωνισμός εντείνεται οι κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες απογυμνώνονται και επιστρέφουν πάλι στο κράτος επιζητώντας να αναβαθμίσουν την μέχρι τώρα κρατική προστασία σε υιοθεσία!". Το ίδιο διήμερο δημοσιεύθηκαν στην ίδια εφημερίδα άλλα οχτώ (8) άρθρα και σχόλια με τους ακόλουθους τίτλους 1) "Πρόκληση σε εθνικό σκάνδαλο από...", , σελ. 21/1, ανώνυμος συντάκτης 2) "Για μια καρέκλα δίπλα στον..." , σελ. 33/13, συντάκτης ανώνυμος 3) Προκλητική η πρόταση σύμπραξης......", σελ. 23/3, συντάκτρια τέταρτη εναγομένη. 4) "Ο εκφυλισμός των ισχυρών", σελ. 1,συντακτης..., 5) "Σε απογνωση οι κρατικοδίαιτοι επιχειρηματιες, , σελ. 10 συντάκτης ανώνυμος, 6) "Η... ο μέγας πρόεδρος και οι σπήκερ της διαπλοκής", σελ. 16, 7) "Τέλος εποχής" και στο κείμενο "Κατακλυσμιαίες εξελίξεις σημειώθηκαν το τελευταίο διήμερο στο χώρο της άνομης διαπλοκής συμφερόντων. Δύο από τους κραταιούς με την έννοια του κρατικοδίαιτου - ομίλου της χώρας καταρρέουν οικονομικώς... Η πρώτη "βόμβα" εξερράγη στη γενική συνέλευση της "...", όταν ο πρόεδρος της εταιρείας κ., υπό την πίεση ενός ιλιγγιώδους χρέους, έκανε νύξη περί "συμπράξεως" με τον... πρόταση που ισοδυναμεί με έκκληση εξαγοράς της χωλαίνουσας ιδιωτικής του εταιρείας από τον κρατικό οργανισμό τηλεπικοινωνιών". 8) Σοσιαλ - καπιταλιστικές "αρπαχτές", σελ. 18, συντάκτης ανώνυμος. Των ανωτέρω δημοσιευμάτων είχε προηγηθεί η γενική συνέλευση των μετόχων της... της , όπου ο δεύτερος ενάγων, είπε: "Μια επιχειρηματική συνεργασία ή σύμπραξη με τον... και με άλλες βιομηχανίες του κλάδου θα δημιουργούσε μια ισχυρή παρουσία για την χώρα στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, αλλά και στη διεθνή αγορά. Μια τέτοια εξέλιξη θα είχε ευεργετικές συνέπειες για την ελληνική οικονομία και το κοινωνικό σύνολο. Το θέμα αυτό θα πρέπει να απασχολήσει την Ελληνική Κυβέρνηση" και την αξιωματική αντιπολίτευση!!. Την ίδια ημέρα ( ) η αξιωματική αντιπολίτευση με δήλωση του εκπροσώπου τύπου του κόμματος της Ν.Δ. αποδοκίμασε την παραπάνω πρόταση του δευτέρου ενάγοντος ως εξής: Η συζητούμενη συμφωνία με δηλώσεις και δημοσιεύματα συγχώνευση της πλέον κερδοφόρας ελληνικής δημόσιας επιχείρησης τουμε τον βασικό προμηθευτή της αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία. Αντιβαίνει στις αρχές της ελεύθερης οικονομίας του ανταγωνισμού και της διαφάνειας. Πώς είναι δυνατόν να παραδοθεί και επίσημα - ο..., οι εγχώριες και διεθνείς επενδύσεις του στη στρατηγική και στις επιχειρηματικές φιλοδοξίες του οποιουδήποτε ιδιώτη επιχειρηματία; Η Νέα Δημοκρατία έχει συγκεκριμένο πρόγραμμα για την απελευθέρωση, των τηλεπικοινωνιών, το οποίο δίνει έμφαση στη διαφάνεια και τον ανταγωνισμό". Ο δε υπουργός μεταφορών την ίδια ημέρα, σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφων δήλωσε "ούτε σκέψη". Την ίδια ημέρα επίσης η εταιρεία... που είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον εξαγοράς της Ολυμπιακής αεροπορίας δήλωσε παύση των εργασιών της ο μεγαλομέτοχος της εταιρείας αυτής..., έχει πολλές επιχειρήσεις, αλλά η βασική του δραστηριότητα περιστρέφεται γύρω από της κρατικές προμήθειες πολεμικού υλικού, συνδέεται δε με το δεύτερο ενάγοντα, ο οποίος επίσης είναι, μεγαλοεπιχειρηματίας και η εταιρεία..., την οποία διευθύνει, στηρίζεται κυρίως στις προμήθειες τηλεπικοινωνιακού υλικού στον ΟΤΕ και τις άλλες εταιρείες του ομίλου ΟΤΕ στο εξωτερικό (Ρουμανία, Σερβία, Αρμενία). Σ` αυτά τα πλαίσια δημοσιεύθηκαν τα πρωτοσέλιδα άρθρα στην εφημερίδα της 1 και 2/12/2001, όπου βέβαια εκτός της πρότασης του δευτέρου ενάγοντος προς τον ΟΤΕ, περιέχονται σχόλια και κρίσεις, ενόψει του γεγονότος, για πρώτη φορά να ζητεί ο προμηθευτής την "εξαγορά του από την εταιρεία που κυρίως προμηθεύει τεχνολογικό υλικό. Στο φύλλο της 10/ της εφημερίδας, η πρόταση του δευτέρου ενάγοντος, χαρακτηρίστηκε σπάνια. Αλλά και ο πρωθυπουργός της χώρας, όταν ρωτήθηκε την σε συνέντευξη τύπου στην Ενωση Ανταποκριτών Ξένου Τύπου, αρνήθηκε την πρόταση του δεύτερου ενάγοντος σημειώνοντας, αναφερόμενος στην πολιτική της κυβερνήσεως: " Η πολιτική μας ήταν ότι μέσα από 20

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ : ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ: ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΟΝΟΜΑ Ι ΑΣΚΟΝΤΟΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Ο κατάλογος των δικαιωμάτων αυτών αποτελεί τη βασική κατοχύρωση

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 10: Προστασία της προσωπικότητας και τύπος. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 10: Προστασία της προσωπικότητας και τύπος. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ. Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 10: Προστασία της προσωπικότητας και τύπος. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα Θέμα: Θρησκευτική Ελευθερία Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα αναφορικά με το περιεχόμενο του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ 6 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΤΟ ΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙ ΤΗΣ Ι ΙΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ

ΕΡΓΑΣΙΑ 6 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΤΟ ΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙ ΤΗΣ Ι ΙΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ 6 η : ΤΟ ΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΜΗ ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ Θέµα:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΟΥΡΓΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΟΥΡΓΩΝ Declaration on freedom of political debate in the media Greek version* ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΟΥΡΓΩΝ ιακήρυξη για την Ελευθερία του Πολιτικού ιαλόγου στα Μέσα (Υιοθετήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ 1.ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ,ΓΕΝΙΚΑ Ο σύγχρονος πολιτισμός αναπτύσσεται με κέντρο και σημείο αναφοράς τον Άνθρωπο. Η έννομη τάξη, διεθνής και εγχώρια, υπάρχουν για να υπηρετούν

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 11: Ραδιοτηλεόραση και προστασία της προσωπικότητας. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 11: Ραδιοτηλεόραση και προστασία της προσωπικότητας. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ. Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 11: Ραδιοτηλεόραση και προστασία της προσωπικότητας Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά δικαιώματα.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά δικαιώματα. Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά δικαιώματα. Ο όρος «ατομικά δικαιώματα» επικράτησε ανάμεσα σε πολλούς άλλους, όπως «θεμελιώδη»

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας : Άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγµατος( Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας) Σχολιασµός Αποφ. 40/1998 Α.Π

Θέµα εργασίας : Άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγµατος( Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας) Σχολιασµός Αποφ. 40/1998 Α.Π Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου. Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα «Συνταγµατικό ίκαιο», 2003

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου

Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου Ο συνταγματικός θεσμός της συλλογικής αυτονομίας (Εισήγηση στην ημερίδα "Κλαδικές Συλλογικές

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Θέμα 2 ον : Η δικαστική λειτουργία αποτελεί μία από τις τρεις θεμελιώδεις λειτουργίες του κράτους.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΠΥΡΟΥ Γ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος. Συντομογραφίες..

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος. Συντομογραφίες.. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Συντομογραφίες.. VII XV Α. Εγκλήματα κατά της τιμής (ά. 361-369 ΠΚ) Βασική βιβλιογραφία... 1 Ι. Εισαγωγή. 1 1. Το έννομο αγαθό της τιμής (1-26)... 3 1.1. Τι προστατεύεται.. 3 1.1.1.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 1. ΟΙ ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΥΠΕΡΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ)

Η ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 1. ΟΙ ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΥΠΕΡΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ) Η ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 1. ΟΙ ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΥΠΕΡΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ) Σύμφωνα με το άρθρο 19 του ελληνικού Συντάγματος: "1. Το απόρρητο των

Διαβάστε περισσότερα

«Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΥΒΡΙΣΗ ΔΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ»

«Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΥΒΡΙΣΗ ΔΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ» ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ Βασιλική Χελιδώνη ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Α.Μ.: 1340201000395 Σχολή ΝΟΠΕ, Τμήμα Νομικής ΜΑΘΗΜΑ: «Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα» ΕΡΓΑΣΙΑ: «Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΥΒΡΙΣΗ ΔΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 4: Πηγές του Δικαίου

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 4: Πηγές του Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Πηγές του Δικαίου Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Εισαγωγή στο Διοικητικό Δίκαιο 1 ο Μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Εισαγωγή στο Διοικητικό Δίκαιο 1 ο Μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Εισαγωγή στο 1 ο Μέρος Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες,

Διαβάστε περισσότερα

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ)

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) 669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) Δικαίωμα για παροχή έννομης προστασίας κατά το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ. Εννοια και περιεχόμενο. Θέσπιση από τον κοινό νομοθέτη περιορισμών και προϋποθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο Ι. Μαθητική σχέση έννομη σχέση δημόσιου διοικητικού δικαίου. Αντικείμενο Διοικητικού Δικαίου Διοίκηση

Διοικητικό Δίκαιο Ι. Μαθητική σχέση έννομη σχέση δημόσιου διοικητικού δικαίου. Αντικείμενο Διοικητικού Δικαίου Διοίκηση Διοικητικό Δίκαιο Ι Διοικητικό Δίκαιο: Κομμάτι δικαίου που μας συνοδεύει από τη γέννηση μέχρι το θάνατο μας. Είναι αδύνατον να μην βρεθούμε μέσα σε έννομες σχέσεις διοικητικού δικαίου. Μαθητική σχέση έννομη

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο εργασία 1η σχεδιαγραµµα 1)εισαγωγή:έννοια γενικών συνταγµατικών αρχών 2)ειδικότερα, η απαγόρευση κατάχρησης δικαιώµατος α)έννοια β)καθιέρωση της αρχής γ)εκταση εφαρµογής και σχέση α.25παρ3σ και 281 ΑΚ

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. Προλογικό σημείωμα... Εισαγωγικές παρατηρήσεις... 1

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. Προλογικό σημείωμα... Εισαγωγικές παρατηρήσεις... 1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Προλογικό σημείωμα...... VII Εισαγωγικές παρατηρήσεις............ 1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Οι υποχρεώσεις εχεμύθειας και μη ανταγωνισμού κατά τη διάρκεια της σύμβασης εργασίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Μάθημα: Συνταγματικό Δίκαιο Διδάσκοντες: Δημητρόπουλος Ανδρ., Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Θεσσαλονίκη, 18 Φεβρουαρίου 2017 ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Πέτρος Κ. Τσαντίλας Διδάκτωρ Νομικής Δικηγόρος

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 Ευθύνη του Δημοσίου Έννοια ευθύνης του Δημοσίου υποχρέωση του Δημοσίου, των ΟΤΑ, των ΝΠΔΔ, να αποζημιώσουν τρίτα πρόσωπα για ζημίες που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ Κεφάλαιο 2: Ατομικά & Κοινωνικά Δικαιώματα Περιεχόμενα 1. Δικαιώματα & υποχρεώσεις 2. Άσκηση & κατάχρηση δικαιώματος 3. Τα ατομικά δικαιώματα 4. Τα πολιτικά δικαιώματα

Διαβάστε περισσότερα

Αρχή της αναλογικότητας. Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Αρχή της αναλογικότητας. Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 6 η : Αρχή της αναλογικότητας Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑ Ερωτάται αν αν είναι στα πλαίσια ή όχι του Συντάγματος η εφαρμογή της παραγράφου 2 του άρθρου 139 του Κώδικα Δικαστικών Επιμελητών με την έκδοση της προβλεπόμενης Υπουργικής

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΤΥΠΟΣ Ο ΤΥΠΟΣ ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ

Ο ΤΥΠΟΣ Ο ΤΥΠΟΣ ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ Ο ΤΥΠΟΣ Ο ΤΥΠΟΣ ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ Ο τύπος έχει αποδειχθεί ότι στηρίζει το δημοκρατικό πολίτευμα αλλά και εξαρτάται από αυτό προκειμένου να κάνει απρόσκοπτα το έργο του. Tο έργο αυτό το

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΆΡΘΡΟ 1 ΣΚΟΠΟΣ. (άρθρο 1 και άρθρο 12 της οδηγίας)

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΆΡΘΡΟ 1 ΣΚΟΠΟΣ. (άρθρο 1 και άρθρο 12 της οδηγίας) ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΟΔΗΓΙΑΣ 2010/41/ΕΕ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ 7 Ης ΙΟΥΛΙΟΥ 2010 Για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν αυτοτελή

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995)

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα και δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα και δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα και δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Το Προστατευόμενο Έννομο Αγαθό στην Πορνογραφία Ανηλίκων

Το Προστατευόμενο Έννομο Αγαθό στην Πορνογραφία Ανηλίκων Φάκελος Το Προστατευόμενο Έννομο Αγαθό στην Πορνογραφία Ανηλίκων Προβλήματα Συρροής Σχετικός με το ζήτημα του προστατευόμενου έννομου αγαθού είναι και ο προβληματισμός για τη συρροή 1 ανάμεσα στην πορνογραφία

Διαβάστε περισσότερα

«ΥΠΑΓΩΓΗ ΘΕΣΜΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ ΩΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ»

«ΥΠΑΓΩΓΗ ΘΕΣΜΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ ΩΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ» ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

«ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ Ο.Σ.Π.Α.»

«ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ Ο.Σ.Π.Α.» Από τη δευτεροβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση με την επωνυμία «ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ Ο.Σ.Π.Α.» τέθηκαν υπόψη μου το εξής περιστατικά: Οκτώ (8) από τα είκοσι ένα (21) μέλη του Δ.Σ., το

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΜΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΝΗΘΗ ΛΑΘΗ ΚΑΙ ΑΣΤΟΧΙΕΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΜΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΝΗΘΗ ΛΑΘΗ ΚΑΙ ΑΣΤΟΧΙΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΜΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΝΗΘΗ ΛΑΘΗ ΚΑΙ ΑΣΤΟΧΙΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΛΟΓΙΚΗ ΔΟΜΗ Καθαρότητα στη σκέψη Σαφήνεια στην έκφραση Η μία σκέψη να εισάγει την άλλη Η προηγούμενη σκέψη να τεκμηριώνει την επόμενη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ:ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ,2003-2004

Διαβάστε περισσότερα

Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. διδάκτορος Παν/μίου Αθηνών ΦΥΣΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ

Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. διδάκτορος Παν/μίου Αθηνών ΦΥΣΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ Του Συνεργάτη μας Ηλία Κοντάκου, Δικηγόρου, υπ. διδάκτορος Παν/μίου Αθηνών ΦΥΣΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ Ικανότητα δικαίου έχει κάθε πρόσωπο, φυσικό και νομικό. Η φράση αυτή σημαίνει ότι όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Θεσσαλονίκη, 8 Φεβρουαρίου 2018 ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Πέτρος Κ. Τσαντίλας Διδάκτωρ

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002 ΠολΠρωτΑθ 528/2002 Προστασία καταναλωτή. Προστασία προσωπικών δεδομένων. Τράπεζες. Συλλογική αγωγή. Ενώσεις καταναλωτών. Νομιμοποίηση. (..) Ι. Από τις συνδυασμένες διατάξεις των αρ. 4 παρ. 2, 6, 12 παρ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Εισαγωγή. 1. Προβληματισμός Μεθοδολογία... 5

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Εισαγωγή. 1. Προβληματισμός Μεθοδολογία... 5 ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Εισαγωγή 1. Προβληματισμός... 1 2. Μεθοδολογία... 5 3. Ιστορική και συγκριτική προσέγγιση... 11 α. Ιστορική προσέγγιση... 11 β. Συγκριτική προσέγγιση... 16 i. Γαλλία... 16 ii. Γερμανία... 20

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 9 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 9 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 9 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 12 η : Δικαίωμα στην εκπαίδευση Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Ι ΙΩΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΥΠΟΣ

Ι ΙΩΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΥΠΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΟ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ Κ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΝ ΡΕΑΣ Γ. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ι ΙΩΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΥΠΟΣ ΟΝΟΜΑ: IΩΑΝΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα: Στάθµιση Συµφερόντων

Θέµα: Στάθµιση Συµφερόντων Εργασία στο Μάθηµα «Εφαρµογές ηµοσίου ικαίου» Θέµα: Στάθµιση Συµφερόντων ιδάσκοντες: ηµητρόπουλος Ανδρέας Παπαϊωάννου Ζωή Όνοµα Φοιτήτριας: ηµητρίου Ευδοκία Α.Μ. : 1340200200198 ΑΘΗΝΑ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Διαβάστε περισσότερα

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/2008 Διάγραμμα του

Διαβάστε περισσότερα

# εργασία αρ.3# ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ Σ Χ Ε Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α 5]ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ

# εργασία αρ.3# ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ Σ Χ Ε Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α 5]ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 1 # εργασία αρ.3# ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ 1]ΙΣΤΟΡΙΚΟ Σ Χ Ε Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α 2]ΝΟΜΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ 3]ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ 4]ΚΡΙΣΙΜΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΙΚΑΙΟΥ 5]ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ» ΜΑΘΗΜΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ Ι ΑΣΚΩΝ: ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝ ΡΕΑΣ

ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ» ΜΑΘΗΜΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ Ι ΑΣΚΩΝ: ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝ ΡΕΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ: Ν.Ο.Π.Ε ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ» ΜΑΘΗΜΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ Ι ΑΣΚΩΝ: ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝ ΡΕΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ν. 3126/2003 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ»

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ν. 3126/2003 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ» ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ν. 3126/2003 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ» Όπως αναφέρεται στην από 19 Οκτωβρίου 2010, προς την Βουλή των Ελλήνων, Έκθεση της Ειδικής Μόνιμης

Διαβάστε περισσότερα

«Η ελευθερία της έκφρασης».

«Η ελευθερία της έκφρασης». «Η ελευθερία της έκφρασης». Εργασία στο μάθημα της Πολιτικής Παιδείας. Τμήμα Β3 Σχολικό έτος: 2015-2016 Οι μαθητές : Πάλλα Γεωργία, Πιπέρη Ευσταθία, Χουλιαράς Σπύρος Ψωμιάδης Γιάννης, Ψωφάκη Σπυριδούλα.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση του κράτους δικαίου

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση του κράτους δικαίου ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στρασβούργο, 11.3.2014 COM(2014) 158 final ANNEXES 1 to 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την el.pi. Κυριακή, 14 Νοέμβριος :08 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 14 Νοέμβριος :23

Συντάχθηκε απο τον/την el.pi. Κυριακή, 14 Νοέμβριος :08 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 14 Νοέμβριος :23 Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ Στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης θέσης για τη χρήση κινητών τηλεφώνων στα σχολεία προχώρησε η επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδα Κουρσουμπά. Σύμφωνα με όσα είδαν το φως

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΗ της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας

ΓΝΩΜΗ της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας ΓΝΩΜΗ της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας Πρόταση Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος VΙΙ Ι. Γενικό Μέρος Α. Βασικές έννοιες... 1 1. Θέματα ορολογίας... 1 1.1. Οι χρησιμοποιούμενοι όροι... 1 1.2. Οι βασικές έννοιες... 2 1.3. «Εγγυήσεις θεσμών» και «εγγυήσεις θεσμικές»...

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΟΣ ΥΠ ΑΡΙΘ /12/ Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών κατά την άσκηση αυτοτελούς επαγγελματικής δραστηριότητας

ΝΟΜΟΣ ΥΠ ΑΡΙΘ /12/ Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών κατά την άσκηση αυτοτελούς επαγγελματικής δραστηριότητας Πίνακας περιεχομένων ΘΕΜΑ: Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών κατά την άσκηση αυτοτελούς επαγγελματικής δραστηριότητας - Εναρμόνιση της νομοθεσίας με την Οδηγία 2010/41/ΕΕ του

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ. Αθήνα 12 Νοεμβρίου 2013

ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ. Αθήνα 12 Νοεμβρίου 2013 ΣΧΕΔΙΟ Αποστολή με fax & e-mail ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ Ταχ. Δ/νση: Σταδίου 27 Ταχ. Κώδικας:101 83 ΑΘΗΝΑ Πληροφορίες:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η θέση της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Νομιμοποίηση του πολιτικώς ενάγοντος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η θέση της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Νομιμοποίηση του πολιτικώς ενάγοντος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η θέση της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη 1. Η πολιτική αγωγή στην ελληνική ποινική δίκη... 1 2. Νομική φύση της πολιτικής αγωγής Ο μικτός χαρακτήρας της... 6 2.1. Η βλάβη που

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Πρόλογος: Μεθοδολογικές και εννοιολογικές αποσαφηνίσεις Ι. Αντικείμενο της μελέτης, σκοπός και μεθοδολογία ΙΙ. «Δικαιώματα» και «υποχρεώσεις» πολιτειακών οργάνων ΙΙΙ. Η αρμοδιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 Κεφάλαιο πρώτο: ΙΙ. Η διοίκηση, ΙΙΙ. Το διοικητικό δίκαιο (σελ. 16 25) Σκοπός των ως

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 5 ο ΜΑΘΗΜΑ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 5 ο ΜΑΘΗΜΑ Ι. Η Σύμβαση ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 5 ο ΜΑΘΗΜΑ 1. Έννοια της Σύμβασης 2 Κατάρτιση της Σύμβασης 2.1 Κατάρτιση Σύμβασης Πρόταση - Αποδοχή 2.2 Κατάρτιση Σύμβασης σε ένα μόνο στάδιο 2.3 Κατάρτιση Σύμβασης

Διαβάστε περισσότερα

7/3/2014. ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το δίκαιο του εργοδότη ; ή νομικός κανόνας

7/3/2014. ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το δίκαιο του εργοδότη ; ή νομικός κανόνας Τ.Ε.Ι. Πειραιά Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Λογιστική και Χρηματοοικονομική Ειδικά θέματα Δικαίου Δρ. Μυλωνόπουλος Δ. Αν. Καθηγητής δίκαιο άδικο ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Πατρίκιος, Δικηγόρος, Μ.Δ.Ε., Υπ. Δ.Ν ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΔΟΚΙΜΩΝ ΣΗΜΑΙΟΦΟΡΩΝ ΛΙΜΕΝΙΚΟΥ 2011 ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α) Πηγες Διοικητικου Δικαιου Ως πηγή διοικητικού

Διαβάστε περισσότερα

Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα

Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα 24.04.2017 Αικατερίνη Ν. Ηλιάδου Συλλογικές ελευθερίες Δικαιώματα συλλογικής δράσης Ελευθερία ενώσεως «δικαίωμα συνεταιρίζεσθαι» Προσωρινή σύμπραξη ομάδας ανθρώπων: συνάθροιση

Διαβάστε περισσότερα

Συνεκδικασθείσες υποθέσεις Τ-125/03 R και Τ-253/03 R. Akzo Nobel Chemicals Ltd και Akcros Chemicals Ltd κατά Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

Συνεκδικασθείσες υποθέσεις Τ-125/03 R και Τ-253/03 R. Akzo Nobel Chemicals Ltd και Akcros Chemicals Ltd κατά Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων Συνεκδικασθείσες υποθέσεις Τ-125/03 R και Τ-253/03 R Akzo Nobel Chemicals Ltd και Akcros Chemicals Ltd κατά Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων «Διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων Ανταγωνισμός Ελεγκτικές εξουσίες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Αναφορών 27.05.2014 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0436/2012 του Mark Walker, βρετανικής ιθαγένειας, σχετικά με την παροχή διασυνοριακού νομικού παραστάτη

Διαβάστε περισσότερα

[H ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ]

[H ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ] 2014 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Α. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΣΤΑΜΑΤΟΥΚΟΥ (Α.Μ:1340200900632) [H ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ ΚΥΠΡΟΣ. Σύνταγμα Διεθνείς Συμβάσεις Πρωτογενής νομοθεσία Δευτερογενής νομοθεσία. Δικαστήρια

ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ ΚΥΠΡΟΣ. Σύνταγμα Διεθνείς Συμβάσεις Πρωτογενής νομοθεσία Δευτερογενής νομοθεσία. Δικαστήρια ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ ΚΥΠΡΟΣ Σύνταγμα Διεθνείς Συμβάσεις Πρωτογενής νομοθεσία Δευτερογενής νομοθεσία Δικαστήρια Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μια συνταγματική δημοκρατία βασισμένη στις αρχές της νομιμότητας, της ύπαρξης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ- ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ- ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ- ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: Η Αρχή της φορολογικής ισότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΑ 93/13/ΕΟΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 5ης Απριλίου 1993 σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές

ΟΔΗΓΙΑ 93/13/ΕΟΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 5ης Απριλίου 1993 σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές 21.4.93 Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων Αριθ. L 95/29 ΟΔΗΓΙΑ 93/13/ΕΟΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 5ης Απριλίου 1993 σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγµατος ΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγµατος ΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ άρθρο 20 παρ. 1 του

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων ΙΙ (ΣτΕ 438/2001)

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων ΙΙ (ΣτΕ 438/2001) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΝΔΡΕΑΣ Γ. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Θέση Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδας Κουρσουμπά, για τη χρήση κινητών τηλεφώνων στα σχολεία

Θέση Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδας Κουρσουμπά, για τη χρήση κινητών τηλεφώνων στα σχολεία ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Θέση Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδας Κουρσουμπά, για τη χρήση κινητών τηλεφώνων στα σχολεία Η Επίτροπος

Διαβάστε περισσότερα

Rui Teixeira Neves κατά Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

Rui Teixeira Neves κατά Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟΥ (τέταρτο τμήμα) της 12ης Σεπτεμβρίου 2000 Υπόθεση Τ-259/97 Rui Teixeira Neves κατά Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων «Υπάλληλοι - Καθήκον πίστεως και αξιοπρεπούς ασκήσεως του

Διαβάστε περισσότερα

Administrative eviction act and right to a prior hearing: observations on Naxos Court 27/2012 judgment. Αθανάσιος Παπαθανασόπουλος

Administrative eviction act and right to a prior hearing: observations on Naxos Court 27/2012 judgment. Αθανάσιος Παπαθανασόπουλος Πρωτόκολλο διοικητικής αποβολής από δασική έκταση και δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης του διοικουμένου: παρατηρήσεις επί της απόφασης 27/2012 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Νάξου Administrative eviction act

Διαβάστε περισσότερα

31987L0344. EUR-Lex L EL. Avis juridique important

31987L0344. EUR-Lex L EL. Avis juridique important Avis juridique important 31987L0344 Οδηγία 87/344/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 22ας Ιουνίου 1987 για το συντονισμό των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων σχετικά με την ασφάλιση νομικής προστασίας

Διαβάστε περισσότερα

Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 7 η : Οικονομικήελευθερία Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Αριθμός 2176/2004 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ. Διοικητική πράξη - Ανάκληση - Αρχή του κράτους δικαίου - Αρχή της

Αριθμός 2176/2004 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ. Διοικητική πράξη - Ανάκληση - Αρχή του κράτους δικαίου - Αρχή της Αριθμός 2176/2004 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ Περίληψη Διοικητική πράξη - Ανάκληση - Αρχή του κράτους δικαίου - Αρχή της νομιμότητας - Αρχή της χρηστής διοίκησης - Αρχή της ασφάλειας του δικαίου

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Ενωμένη στην πολυμορφία EL 2009/2170(INI) Σχέδιο έκθεσης Diana Wallis (PE )

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Ενωμένη στην πολυμορφία EL 2009/2170(INI) Σχέδιο έκθεσης Diana Wallis (PE ) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 12.1.2012 2009/2170(INI) ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 1-20 Σχέδιο έκθεσης Diana Wallis (PE469.99301-00) με συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με την τροποποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Παυλόπουλος, Δικηγόρος, Υπ. Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου Παν/μίου Αθηνών Η αρχή της Διάκρισης των Λειτουργιών

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας (Εφετείο Λάρισας408/2002)

Θέµα εργασίας. Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας (Εφετείο Λάρισας408/2002) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΔΑΣΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων. 1.1.Χαρακτηριστικά του Δικαίου Ετερόνομοι κανόνες

Διαβάστε περισσότερα

Περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και δικαιώματα των θυμάτων

Περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και δικαιώματα των θυμάτων Η σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, όπου τα άτομα περνούν τις περισσότερες ώρες της ημέρας τους, είναι πλέον σύνηθες φαινόμενο. Ως σεξουαλική παρενόχληση ορίζεται κάθε ανεπιθύμητη λεκτική, μη λεκτική

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές Δημοσίου δικαίου. Θέμα εργασίας εαρινού εξαμήνου 2009 : Η κατάσχεση εντύπων με ασφαλιστικά μέτρα

Εφαρμογές Δημοσίου δικαίου. Θέμα εργασίας εαρινού εξαμήνου 2009 : Η κατάσχεση εντύπων με ασφαλιστικά μέτρα ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Εφαρμογές Δημοσίου δικαίου Θέμα εργασίας εαρινού εξαμήνου 2009 : Η κατάσχεση εντύπων με ασφαλιστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. V. Η εμπιστοσύνη ως αυτόνομο θεμέλιο ευθύνης του παραγωγού 17

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. V. Η εμπιστοσύνη ως αυτόνομο θεμέλιο ευθύνης του παραγωγού 17 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ι. Ενοποίηση του ευρωπαϊκού δικαίου.. 1 1. Ο εθνικός χαρακτήρας του αστικού δικαίου 1 2. Προώθηση της ενοποιήσεως μέσω της Ευρωπαϊκής Ενώσεως...

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΤ. : Το με αριθ / έγγραφο του Γραφείου Νομικού Συμβούλου Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ.

ΣΧΕΤ. : Το με αριθ / έγγραφο του Γραφείου Νομικού Συμβούλου Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ. «Άσκηση ενδίκων μέσων» ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΣΟΔΩΝ Γενικό Έγγραφο: Ε40/338/27-10-06 ΣΧΕΤ. : Το με αριθ. 15176/19-10-06 έγγραφο του Γραφείου Νομικού Συμβούλου Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ. Σας διαβιβάζουμε το ανωτέρω

Διαβάστε περισσότερα

Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: «Εφαρμογές Δημοσίου Δικαίου» ΘΕΜΑ: ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Μάθημα: «Εφαρμογές Δημοσίου Δικαίου» ΘΕΜΑ: ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΕΚΠΑ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Μάθημα: «Εφαρμογές Δημοσίου Δικαίου» ΘΕΜΑ: ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Ανδρέας Δημητρόπουλος ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΦΟΙΤΗΤΗΣ : Νικήτας Ιωαν. Καλογιαννάκης Α.Μ. : 1340200200841 ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ

Διαβάστε περισσότερα