Τεύχος Σεπτεμβρίου 2018

Transcript

1 ISSN: Τεύχος Σεπτεμβρίου 2018 Δρ. Στυλιανός Γ. Γώγος Οικονομικός Αναλυτής Ανάγκη για ταχύτερο ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας Ως γνωστόν το 2 ο τρίμηνο 2018 αποτέλεσε το 6 ο στη σειρά με θετικό ρυθμό μεγέθυνσης για την ελληνική οικονομία σε ετήσια και σε τριμηνιαία βάση. Πιο συγκεκριμένα από την αρχή του 1 ου τριμήνου 2017 μέχρι και το τέλος του 2 ου τριμήνου 2018 (2017Q1-2018Q2) ο μέσος ετήσιος ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης στην Ελλάδα, ήτοι η μέση ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ, διαμορφώθηκε στο 1,6%. Ποια ήταν η αντίστοιχη μακροοικονομική επίδοση των υπολοίπων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 28 κρατών μελών (ΕΕ-28); Όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 1, την περίοδο 2017Q1-2018Q2 ο μέσος ετήσιος ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης στην ΕΕ-28 και την Ευρωζώνη ανήλθε στο 2,3%, δηλαδή κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες (ΠΜ) υψηλότερος σε σύγκριση με τον αντίστοιχο ρυθμό διεύρυνσης της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα. Στις επί μέρους οικονομίες της ΕΕ-28 τα στοιχεία είχαν ως εξής: Ιρλανδία 7,6% (μέση ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ), Μάλτα 6,3%, Ρουμανία 5,9%, Πολωνία 4,8%, Σλοβενία 4,6%, Λετονία 4,6%, Εσθονία 4,4%, Ουγγαρία 4,2%, Κύπρος 3,9%, Τσεχία 3,9%, Λιθουανία 3,9%, Σλοβακία 3,6%, Βουλγαρία 3,5%, Αυστρία 3,0%, Ισπανία 3,0%, Λουξεμβούργο 2,9%, Ολλανδία 2,9%, Κροατία 2,8%, Φινλανδία 2,8%, Σουηδία 2,6%, Πορτογαλία 2,5%, Γερμανία 2,1%, Γαλλία 2,0%, Βέλγιο 1,6%, Ελλάδα 1,6%, ΗΒ 1,5%, Δανία 1,5% και Ιταλία 1,4%. Σχήμα 1: Πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), Μέση Ετήσια Ποσοστιαία Μεταβολή, 1 ο τρίμηνο ο τρίμηνο 2018, Μη Εποχικά Διορθωμένα Στοιχεία (YoY%) ΡΗΤΡΑ ΜΗ ΕΥΘΥΝΗΣ Το παρόν εκδόθηκε από την Τράπεζα Eurobank Ergasias A.E ("Εurobank") και δεν επιτρέπεται να αναπαραχθεί, κατά οποιονδήποτε τρόπο, από τα πρόσωπα στα οποία αποστέλλεται. Οι πληροφορίες που παρέχονται δεν συνιστούν επενδυτική ή άλλη συμβουλή, δεν αποτελούν προσφορά αγοράς ή πώλησης ούτε πρόσκληση για υποβολή προσφορών αγοράς ή πώλησης ή εν γένει προσφορά ή πρόσκληση για κατάρτιση συναλλαγών επί των χρηματοπιστωτικών μέσων που αναφέρονται. Οι επενδύσεις που αναλύονται μπορεί να είναι ακατάλληλες για επενδυτές με κριτήρια του συγκεκριμένους επενδυτικούς στόχους τους, τις ανάγκες τους, την επενδυτική εμπειρία τους και την οικονομική κατάστασή τους. Οι πληροφορίες που περιέχονται προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευθεί από την Eurobank. Οι απόψεις που διατυπώνονται ενδέχεται να μη συμπίπτουν με αυτές οποιουδήποτε μέλους της Eurobank. Καμία δήλωση ή διαβεβαίωση (ρητή ή σιωπηρή) δεν δίδεται όσον αφορά την ακρίβεια, πληρότητα, ορθότητα ή καταλληλότητα των πληροφοριών ή απόψεων, οι οποίες μπορεί να αλλάξουν χωρίς προειδοποίηση. Καμία απολύτως ευθύνη, με οποιονδήποτε τρόπο και αν δημιουργείται, δεν αναλαμβάνεται από την ούτε βαρύνει τη Eurobank ή τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ή τα στελέχη της ή τους υπαλλήλους της όσον αφορά το περιεχόμενο του παρόντος. Οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο παρόν δεν καταρτίζονται ή εγκρίνονται από την Εurobank και εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις του συντάκτη τους και δε δεσμεύουν ούτε αντιπροσωπεύουν τις απόψεις και τη θέση της Eurobank. Πηγή: (α) Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat), (β) Eurobank Research. Σε ποιους παράγοντες οφείλονται οι προαναφερθείσες αποκλίσεις ανάμεσα στον μέσο ετήσιο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης της Ελλάδος και των υπόλοιπων οικονομιών της ΕΕ-28; Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα χρησιμοποιούμε ένα πλαίσιο ανάλυσης βάσει του οποίου η ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ κατατμείται σε τρείς παράγοντες. Αυτοί έχουν ως ακολούθως: πραγματικό ΑΕΠ ανά ώρα εργασίας (παραγωγικότητα της εργασίας), ώρες εργασίας ανά απασχολούμενο (ένταση χρησιμοποίησης του παραγωγικού συντελεστή της εργασίας) και αριθμός απασχολούμενων. Προσεγγιστικά, το άθροισμα των ρυθμών μεταβολής των παραπάνω τριών μεταβλητών ισούται με τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης. Βάσει του προαναφερθέντος πλαισίου ανάλυσης, η αρνητική απόκλιση ανάμεσα στη μέση ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ (2017Q1-2018Q2) στην Ελλάδα και την ΕΕ-28 (ή την Ευρωζώνη) οφείλεται κατά κύριο λόγο στον παράγοντα της παραγωγικότητας της εργασίας. 1

2 Πίνακας 1: Πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), Μέση Ετήσια Ποσοστιαία Μεταβολή, 1 ο τρίμηνο ο τρίμηνο 2018, Μη Εποχικά Διορθωμένα Στοιχεία (YoY%) 1= Πραγματικό ΑΕΠ, 2 = Πραγματικό ΑΕΠ Ανά Ώρα Εργασίας, 3 = Ώρες Εργασίας Ανά Απασχολούμενο και 4 = Απασχολούμενοι 1= (προσεγγιστικά) Μέση Ετήσια Ποσοστιαία Μεταβολή, 1 ο τρίμηνο ο τρίμηνο 2018 (YoY%) Χώρες της ΕΕ Ιταλία 1,4 0,3 0,2 1,0 Δανία 1,5 0,1-0,2 1,6 ΗΒ 1,5 1,0-0,5 1,1 Ελλάδα 1,6 0,2-0,6 2,0 Βέλγιο* 1, ,4 Γαλλία 2,0 1,2-0,3 1,1 Γερμανία 2,1 0,7-0,1 1,4 ΕΕ-15 2,1 0,8-0,2 1,5 Ευρωζώνη 2,3 0,9-0,1 1,6 ΕΕ-28 2,3 1,1-0,3 1,5 Πορτογαλία 2,5 0,1-0,7 3,1 Σουηδία 2,6 1,1-0,6 2,2 Φινλανδία 2,8 1,3-0,2 1,7 Κροατία** 2,8 0,7-0,5 2,7 Ολλανδία 2,9 1,0-0,4 2,3 Λουξεμβούργο** 2,9-0,5-0,1 3,4 Ισπανία 3,0 1,0-0,5 2,5 Αυστρία 3,0 1,1 0,0 1,8 Βουλγαρία 3,5 2,0 0,1 1,4 Σλοβακία 3,6 2,9-1,5 2,2 Λιθουανία 3,9 5,7-1,6-0,3 Τσεχία 3,9 2,0 0,2 1,6 Κύπρος** 3,9 0,1-0,1 4,0 Ουγγαρία 4,2 3,5-1,4 2,1 Εσθονία 4,4 2,4-0,4 2,4 Λετονία 4,6 4,2-0,3 0,6 Σλοβενία 4,6 2,8-1,2 3,0 Πολωνία 4,8 5,1-1,4 1,1 Ρουμανία 5,9 4,0 0,2 1,8 Μάλτα 6,3 2,8-1,9 5,3 Ιρλανδία** 7,6 4,4 0,2 2,9 Πηγή: (α) Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat), (β) Eurobank Research. Σημείωση: (α)* για την οικονομία του Βελγίου δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για τις μεταβλητές των στηλών 2 και 3, (β)** για τις οικονομίες της Ιρλανδίας, της Κροατίας, της Κύπρου και του Λουξεμβούργου οι σχετικοί υπολογισμοί αφορούν την περίοδο 1 ο τρίμηνο ο τρίμηνο 2018 (λόγω μη διαθεσιμότητας των στοιχείων του 2 ου τριμήνου Όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 1 και στον Πίνακα 1, ο παράγοντας της παραγωγικότητας της εργασίας συνεισέφερε μόλις 0,2 ποσοστιαίες μονάδες (ΠΜ) στον μέσο ετήσιο ρυθμό μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας την περίοδο 2017Q1-2018Q2 (1,6%). Η συνιστώσα της απασχόλησης απέσπασε τη μερίδα του λέοντος συνεισφέροντας 2,0 ΠΜ, ενώ ο παράγοντας των ωρών εργασίας ανά απασχολούμενο αφαίρεσε -0,6 ΠΜ. Ως εκ τούτου, βάσει του παρόντος πλαισίου ανάλυσης, η ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής τελικών αγαθών και υπηρεσιών την περίοδο 2017Q1-2018Q2 προήλθε κυρίως από την ενίσχυση της απασχόλησης με τη συνεισφορά της παραγωγικότητας της εργασίας να είναι οριακά θετική. Από την άλλη πλευρά ο βαθμός έντασης στη χρήση του παραγωγικού συντελεστή της εργασίας (ώρες εργασίας ανά απασχολούμενο) παρουσίασε αρνητική μέση ετήσια ποσοστιαία μεταβολή της τάξης του -0,6% (αξίζει να σημειώσουμε ότι το 2017 η ελληνική οικονομία είχε την 3 η υψηλότερη θέση ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ σε όρους ωρών εργασίας ανά απασχολούμενο) Την ίδια περίοδο, η μέση ετήσια ποσοστιαία μεταβολή της παραγωγικότητας της εργασίας στην ΕΕ-28 ήταν 1,1%, με τα αντίστοιχα μεγέθη των ωρών εργασίας ανά απασχολούμενο και του αριθμού των εργαζομένων να διαμορφώνονται στο -0,3% και στο 1,5%. Συνεπώς, το γεγονός ότι τα τελευταία 6 τρίμηνα η ελληνική οικονομία έτρεξε με βραδύτερο ρυθμό σε σύγκριση με την ΕΕ-28 οφείλεται στην ισχνή επίδοση που κατέγραψε σε όρους ενίσχυσης της παραγωγικότητας της εργασίας. Σχήμα 2: Ποσοστό Ανεργίας και Απασχόληση (% και ετήσια ποσοστιαία μεταβολή, YoY%) Μέση ετήσια αύξηση της απασχόλησης, Ιούνιος 2014 Ιούνιος 2018: 1,9% Πηγή: (α) Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), (β) Eurobank Research. Βάσει των προαναφερθέντων στοιχείων καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η ενίσχυση του ρυθμού μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας συνδέεται με την αλλαγή ταχύτητας σε όρους αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας. Όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 2, τα τελευταία 4 χρόνια (Ιούνιος 2014 Ιούνιος 2018) η μέση ετήσια αύξησης της απασχόλησης διαμορφώθηκε στο 1,9% με το ποσοστό ανεργίας να συρρικνώνεται στο 19,1% (Ιούνιος τελευταία διαθέσιμη παρατήρηση βάσει της μηνιαίας έρευνας εργατικού δυναμικού) από το ιστορικό υψηλό του 27,9% τον Ιούλιο 2013 (συνολική πτώση της τάξης των 8,8 ποσοστιαίων μονάδων). Ωστόσο, λόγω της ισχνής επίδοσης της ελληνικής οικονομίας σε όρους 2

3 αποτελεσματικής χρήσης του παραγωγικού συντελεστή της εργασίας, η προαναφερθείσα θετική εξέλιξη δεν οδήγησε σε σχετικά υψηλούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης. Όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 1, την περίοδο 2017Q1-2018Q2 η ελληνική οικονομία είχε τη 14 η καλύτερη επίδοση ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ-28 (ή την 6 η καλύτερη ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ-15) σε όρους ενίσχυσης της απασχόλησης. Σε όρους αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας είχε την 23 η καλύτερη επίδοση και ως εκ τούτου ο μέσος ετήσιος ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης στην Ελλάδα ήταν ο 4 ος χαμηλότερος ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ-28. Εν κατακλείδι, η πορεία των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων, η εφαρμογή πολιτικών για την αποδέσμευση των υπαρχόντων πόρων από μη παραγωγικές χρήσεις και τη δημιουργία κινήτρων για τη συσσώρευση νέων, δηλαδή όλοι αυτοί οι παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγικότητα της εργασίας (π.χ. αύξηση του κατά κεφαλήν φυσικού κεφαλαίου μέσω της ανόδου των επενδύσεων, ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου μέσω της δημιουργίας κινήτρων για επιστροφή των νέων επιστημόνων που μετανάστευσαν στο εξωτερικό και ανάπτυξη και υιοθέτηση νέων τεχνολογιών μέσω της ενίσχυσης της εισροής άμεσων ξένων επενδύσεων) θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό το μέγεθος της αναπτυξιακής δυναμικής που αναμένεται να ακολουθήσει η ελληνική οικονομία στο μέλλον. Οριακή αύξηση του πληθωρισμού τον Αύγουστο 2018 στο 1,0%. Το αντίστοιχο μέγεθος βάσει του πυρήνα του εθνικού ΔΤΚ διαμορφώθηκε στο 0,0%. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), ο πληθωρισμός στην Ελλάδα (βάσει του εθνικού ΔΤΚ) τον Αύγουστο 2018 σημείωσε οριακή αύξηση στο 1,0% από 0,9% τον Ιούλιο 2018 και 0,9% τον Αύγουστο Για το 8μηνο Ιανουαρίου Αυγούστου 2018, η μέση ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του εθνικού ΔΤΚ διαμορφώθηκε στο 0,4% από 1,2% το αντίστοιχο χρονικό διάστημα πέρυσι. Η εν λόγω πτώση αντικατοπτρίζει κυρίως τη μείωση της θετικής επίδρασης στον πληθωρισμό από την αύξηση των έμμεσων φόρων το Σχήμα 3: Εθνικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ετήσια % μεταβολή, YoY%) Ωστόσο, όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 3, από τον Μάιο 2018 ο πληθωρισμός στην Ελλάδα παρουσιάζει ενίσχυση (π.χ. από 0,0% τον Απρίλιο 2018 στο 1,0% τον Αύγουστο 2018) γεγονός το οποίο εξηγείται από την αύξηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου. Για παράδειγμα ο πυρήνας πληθωρισμού από 0,1% τον Απρίλιο 2018 μειώθηκε οριακά στο 0,0% τον Αύγουστο Σχήμα 4: Εθνικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή, Ομάδες Αγαθών και Υπηρεσιών (ετήσια % μεταβολή, YoY%) Πηγή: (α) Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), (β) Eurobank Research. Σημείωση: (α) 1 Διατροφή και Μη Αλκοολούχα Ποτά, 2 Αλκοολούχα Ποτά και Καπνός, 3 Ένδυση και Υπόδηση, 4 Στέγαση, 5 Διαρκή Αγαθά, Είδη Νοικοκυριού και Υπηρεσίες, 6 Υγεία, 7 Μεταφορές, 8 Επικοινωνίες, 9 Αναψυχή, Πολιτιστικές Δραστηριότητες, 10 Εκπαίδευση, 11 Ξενοδοχεία, Καφέ, Εστιατόρια, 12 Άλλα Αγαθά και Υπηρεσίες και ΓΔ Γενικός Δείκτης Πηγή: (α) Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), (β) Eurobank Research. 3

4 Πίνακας Α1: Βασικά Μακροοικονομικά Μεγέθη της Ελληνικής Οικονομίας Πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (εποχικά διορθωμένα στοιχεία) Το 2 ο τρίμηνο (2018) η ετήσια % μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ ήταν +1,8% (+2,5% (2018Q1) και +1,5% (2017Q2)). Η αντίστοιχη τριμηνιαία % μεταβολή ήταν +0,2% (+0,9% (2018Q1) και +0,9% (2017Q2)). 1998Q2-2018Q2 2015Q2 2018Q2 Βασικά Στατιστικά Στοιχεία Πραγματικό ΑΕΠ (YoY%) Περίοδος: 1996Q1 2018Q2 Στοιχεία: τριμηνιαία Μέσος Όρος: +0,9% Διάμεσος: +2,1% Μέγιστο: +6,8% (2003Q4) Ελάχιστο: -10,3% (2011Q1) Δημοσίευση: 3/9/2018 (προσωρινά στοιχεία) Επομ. δημ.: 4/12/2018 (προσωρινά στοιχεία) Ποσοστό Ανεργίας (εποχικά διορθωμένα στοιχεία) Τον Ιούνιο (2018) το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε στο 19,1% (19,3% (5/2018) και 21,3% (6/2017)) και η αντίστοιχη ετήσια μεταβολή ήταν -2,2 ΠΜ (-2,3 ΠΜ (5/2018) και -2,1 ΠΜ (6/2017)). Ο αριθμός των απασχολούμενων ανήλθε στα 3.863,3 χιλ άτομα (3.845,7 χιλ (5/2018) και 3.779,5 χιλ (6/2017)) και των ανέργων στα 909,3 χιλ άτομα (921,0 χιλ (5/2018) και 1.021,7 χιλ (6/2017)). 6/2009 6/2018 6/2015 6/2018 Βασικά Στατιστικά Στοιχεία Ποσοστό Ανεργίας (%) Περίοδος: 1/2004-6/2018 Στοιχεία: μηνιαία Μέσος Όρος: 16,9% Διάμεσος: 16,2% Μέγιστο: 27,9% (7/2013) Ελάχιστο: 7,3% (5/2008) ΑΑ = αριστερός άξονας ΔΑ = δεξιός άξονας ΠΜ = ποσοστ. μοναδ. Δημοσίευση: 6/9/2018 Επομ. δημ.: 11/10/2018 Εναρμονισμένος ΔΤΚ και Εθνικός ΔΤΚ Τον Αύγουστο (2018) η ετήσια % μεταβολή του ΕνΔΤΚ ήταν +0,9% (+0,8% (7/2018) και +0,6% (8/2017)) και η αντίστοιχη μέση ετήσια μεταβολή (12 μηνών) ήταν +0,7% (+0,7% (7/2018) και +0,9% (8/2017)). Για τον ίδιο μήνα η ετήσια % μεταβολή του Εθνικού ΔΤΚ ήταν 1,0% (0,9% (7/2018) και +0,9% (8/2017)) και η αντίστοιχη μέση ετήσια μεταβολή ήταν +0,6% (+0,5% (7/2018) και 0,6% (8/2017)). 8/2003 8/2018 8/2015 8/2018 Βασικά Στατιστικά Στοιχεία ΕνΔΤΚ (YoY%) Περίοδος: 1/1997-8/2018 Στοιχεία: μηνιαία Μέσος Όρος: +2,4% Διάμεσος: +2,9% Μέγιστο: +6,6% (1/1997) Ελάχιστο: -2,9% (11/2013) Δημοσίευση: 10/9/2018 Επομ. δημ.: 10/10/2018 Πηγή: (α) Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.), (β) Eurobank Research. 4

5 Πίνακας Α2: Εξωτερικός Τομέας (άθροισμα περιόδου 12 μηνών: Σ12M) Συγκεντρωτικά Ισοζύγια (6/2015-6/2018) Επί Μέρους Ισοζύγια (6/2015-6/2018) Δημοσίευση: 20/8/2018 Αγαθών (καυσίμων, πλοίων, χωρίς καύσιμα και πλοία) Το 12μηνο Ιουλίου τρεχουσών συναλλαγών διαμορφώθηκε στα -2,0 δις ευρώ (6/2017-5/2018: -1,4 δις ευρώ και 7/2016-6/2017: -1,9 δις ευρώ). Το 12μηνο Ιουλίου αγαθών διαμορφώθηκε στα -19,1 δις ευρώ (6/2017-5/2018: -18,6 δις ευρώ και 7/2016-6/2017: -17,5 δις ευρώ). Υπηρεσιών (ταξιδιωτικό, μεταφορών και λοιπών υπηρεσιών) Το 12μηνο Ιουλίου υπηρεσιών διαμορφώθηκε στα +17,8 δις ευρώ (6/2017-5/2018: +17,5 δις ευρώ και 7/2016-6/2017: +16,0 δις ευρώ). Το 12μηνο Ιουλίου Ιουνίου 2018 το ταξιδιωτικό ισοζύγιο διαμορφώθηκε στα +13,3 δις ευρώ (6/2017-5/2018: +13,0 δις ευρώ και 7/2016-6/2017: +11,4 δις ευρώ). Πρωτογενών Εισοδημάτων (αμοιβ. & μισθ., τόκων, μερισμ. & κερδ. και λοιπ. πρωτογ. εισοδ.) Το 12μηνο Ιουλίου πρωτογενών εισοδημάτων διαμορφώθηκε στα -0,2 δις ευρώ (6/2017-5/2018: +0,1 δις ευρώ και 7/2016-6/2017: +0,1 δις ευρώ). Το 12μηνο Ιουλίου τόκων, μερισμάτων και κερδών διαμορφώθηκε στα -2,6 δις ευρώ (6/2017-5/2018: -2,4 δις ευρώ και 7/2016-6/2017: -2,1 δις ευρώ). Δευτερογενών Εισοδημάτων (γενικής κυβέρνησης και λοιπών τομέων) Το 12μηνο Ιουλίου δευτερογενών εισοδημάτων διαμορφώθηκε στα -0,5 δις ευρώ (6/2017-5/2018: -0,5 δις ευρώ και 7/2016-6/2017: -0,6 δις ευρώ). Το 12μηνο Ιουλίου γενικής κυβέρνησης διαμορφώθηκε στα -0,8 δις ευρώ (6/2017-5/2018: -0,8 δις ευρώ και 7/2016-6/2017: -0,9 δις ευρώ). Πηγή: (α) Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), (β) Eurobank Research. Επόμενη δημοσίευση: 20/9/2018 5

6 Πίνακας Α3: Χρηματοδότηση και Καταθέσεις στην Ελληνική Οικονομία (εγχώρια ΝΧΙ εκτός της ΤτΕ) Χρηματοδότηση (κάτοικοι εσωτερικού) Καταθέσεις (κάτοικοι εσωτερικού) Δημοσίευση: 28/8/2018 Γενικό Σύνολο (υπόλοιπα) Τον Ιούλιο (2018) το γενικό σύνολο της χρηματοδότησης (κάτοικοι εσωτερικού) διαμορφώθηκε στα 193,6 δις (6/2018: 194,7 δις και 7/2017: 206,4 δις). Το αντίστοιχο μέγεθος για τις καταθέσεις ήταν 144,9 δις (6/2018: 143,8 δις και 7/2017: 131,6 δις). Γενική Κυβέρνηση (υπόλοιπα) Τον Ιούλιο (2018) η χρηματοδότηση της γενικής κυβέρνησης διαμορφώθηκε στα 16,5 δις (6/2018: 16,2 δις και 7/2017: 17,6 δις). Το αντίστοιχο μέγεθος για τις καταθέσεις ήταν 14,7 δις (6/2018: 14,4 δις και 7/2017: 10,4 δις). Ιδιωτικές Επιχειρήσεις (υπόλοιπα) Τον Ιούλιο (2018) η χρηματοδότηση των ιδιωτικών επιχειρήσεων διαμορφώθηκε στα 85,7 δις (6/2018: 86,6 δις και 7/2017: 91,0 δις). Το αντίστοιχο μέγεθος για τις καταθέσεις ήταν 23,8 δις (6/2018: 23,5 δις και 7/2017: 21,4 δις). Νοικοκυριά (υπόλοιπα) Τον Ιούλιο (2018) η χρηματοδότηση των νοικοκυριών διαμορφώθηκε στα 79,2 δις (6/2018: 79,6 δις και 7/2017: 84,7 δις). Το αντίστοιχο μέγεθος για τις καταθέσεις ήταν 106,4 δις (6/2018: 105,9 δις και 7/2017: 99,8 δις). Σημείωση: από τον Δεκέμβριο 2016 το ταμείο παρακαταθηκών και δανείων δεν λογίζεται ως ΝΧΙ και οι καταθέσεις του ΤΕΚΕ μεταφέρονται στη Γεν. Κυβερν. Πηγή: (α) Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), (β) Eurobank Research. Επόμενη Δημοσίευση: 27/9/2018 6

7 Πίνακας Α4: Δείκτες Οικονομικού Κλίματος - Εμπιστοσύνης, Ελλάδα και Ευρωζώνη Συνολική Περίοδος: 8/2003-8/2018 Υποπερίοδος: 8/2015 8/2018 Δημοσίευση: 30/8/2018 Οικονομικό Κλίμα Συγκεντρωτικός Δείκτης Εμπιστοσύνης δείκτης οικονομικού κλίματος (105,3 μονάδες δείκτη (ΜΔ)) επιδεινώθηκε κατά -0,1 Ιούλιο (2018) και βελτιώθηκε κατά +6,0 ΜΔ σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του Βιομηχανία (Στάθμιση: 40%) δείκτης εμπιστοσύνης στη βιομηχανία (6,3 ΜΔ) βελτιώθηκε κατά +0,9 ΜΔ σε σχέση με τον Ιούλιο (2018) και βελτιώθηκε κατά +10,0 Υπηρεσίες (Στάθμιση: 30%) δείκτης εμπιστοσύνης στις υπηρεσίες (11,9 ΜΔ) επιδεινώθηκε κατά -4,0 ΜΔ σε σχέση με τον Ιούλιο (2018) και επιδεινώθηκε κατά -11,0 Καταναλωτές (Στάθμιση: 20%) δείκτης εμπιστοσύνης καταναλωτή ( -47,8 ΜΔ) βελτιώθηκε κατά +2,1 ΜΔ σε σχέση με τον Ιούλιο (2018) και βελτιώθηκε κατά +9,2 Λιανικό Εμπόριο (Στάθμιση: 5%) δείκτης εμπιστοσύνης στο λιανικό εμπόριο (19,7 ΜΔ) βελτιώθηκε κατά +4,8 ΜΔ σε σχέση με τον Ιούλιο (2018) και βελτιώθηκε κατά +23,3 Κατασκευές (Στάθμιση: 5%) δείκτης εμπιστοσύνης στις κατασκευές (-45,1 ΜΔ) βελτιώθηκε κατά +0,7 ΜΔ σε σχέση με τον Ιούλιο (2018) και βελτιώθηκε κατά +4,1 Πηγή: (α) Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Commission), (β) Eurobank Research. Επόμενη δημοσίευση: 27/9/2018 7

8 Ενημέρωση: 14/9/2018 Μεταβλητές Πίνακας Α5: Βασικά Μακροοικονομικά Μικροοικονομικά Μεγέθη της Ελληνικής Οικονομίας Παρατήρηση Εποχ. Τελευταία Προηγούμενης Στοιx. Πηγή Παράθεση Διόρθ. Παρατήρηση Περιόδου Παρατηρήσεις Παρελθόντων Ετών Βασική Επισκόπηση Πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν y (1), (8) Δ (yoy, %) 1.4% % % % % % 2012 Πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν δις Ονομαστικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν Ποσοστό Ανεργίας % 21.5% 23.5% 24.9% 26.5% 27.5% 24.4% Εθνικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Δ (yoy, %) 1.1% 0.8% 1.7% 1.3% 0.9% 1.5% Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή 1.1% 0.0% 1.1% 1.4% 0.9% 1.0% Αποπληθωριστής Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος 0.7% 1.0% 1.0% 1.8% 2.4% 0.4% Πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν q Ναι 1.8% 2018 Q2 2.5% 2018 Q1 1.5% 2017 Q2 0.9% 2016 Q2 0.4% 2015 Q2 0.5% 2014 Q2 Πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν Δ (qoq, %) 0.2% 0.9% 0.9% 0.3% 0.2% 0.2% Ποσοστό Ανεργίας m % 19.1% Ιουν % Μαϊ % Ιουν % Ιουν % Ιουν % Ιουν 14 Εθνικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Δ (yoy, %) Όχι 1.0% Αυγ % Ιουλ % Αυγ % Αυγ % Αυγ % Ιουν 14 Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή 0.9% 0.8% 0.6% 0.4% 0.4% 0.8% Αποπληθωριστής Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος q Ναι 0.8% 2018 Q2 0.3% 2018 Q1 0.1% 2017 Q2 0.3% 2016 Q2 0.9% 2015 Q2 3.0% 2014 Q2 Συνιστ. Πραγμ. Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος Πραγμ. Ιδιωτική Καταναλ. (Νοικοκυριά και ΜΚΙΕΝ) q (1), (8) Δ (yoy, %) Ναι 1.0% 2018 Q2 0.0% 2018 Q1 0.6% 2017 Q2 2.1% 2016 Q2 1.7% 2015 Q2 0.5% 2014 Q2 Πραγμ. Δημόσια Κατανάλωση 2.0% 0.1% 2.1% 0.4% 2.0% 3.3% Πραγμ. Επενδύσεις Παγίων (Ιδιωτικές και Δημόσιες) 5.4% 10.3% 1.1% 12.9% 9.6% 2.8% Πραγμ. Εξαγωγές (Αγαθά και Υπηρεσίες) 9.4% 8.0% 9.3% 10.4% 11.6% 4.5% Πραγμ. Εισαγωγές (Αγαθά και Υπηρεσίες) 4.3% 3.1% 4.8% 1.9% 4.6% 8.9% Αποτελεσματικότητα Πραγμ. Παραγωγικ. της Εργασίας (ανά άτομο) q (4), (8) Δ (yoy, %) Όχι 0.3% 2018 Q2 0.8% 2018 Q1 1.0% 2017 Q2 1.0% 2016 Q2 1.1% 2015 Q2 0.5% 2014 Q2 Πραγμ. Παραγωγικ. της Εργασίας (ανά ώρα εργασίας) 0.9% 1.1% 0.4% 1.4% 0.9% 2.4% Ονομ. Μοναδ. Κόστος Εργασίας (ανά άτομο) 0.9% 0.4% 1.2% 2.3% 4.1% 4.5% Ονομ. Μοναδ. Κόστος Εργασίας (ανά ώρα εργασίας) 0.2% 0.1% 1.3% 2.0% 3.2% 5.3% Αγορά Εργασίας Απασχολούμενοι m (1), (8) χιλ. άτομα Ναι Μαϊ Απρ Μαϊ Μαϊ Μαϊ Μαϊ 14 Άνεργοι Εργατικό Δυναμικό Μη Ενεργός Πληθυσμός Αγορά Ακινήτων Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων q (2), (8) Δ (yoy, %) Όχι 0.8% 2018 Q2 0.2% 2018 Q1 1.2% 2017 Q2 2.5% 2016 Q2 5.0% 2015 Q2 8.3% 2014 Q2 Βιομηχανία και Εμπόριο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) m (6), (8) ΜΔ Ναι 53.9 Αυγ Ιουλ Αυγ Αυγ Αυγ Αυγ 14 Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής (1), (8) Δ (yoy, %) 1.6% Ιουλ % Ιουν % Ιουλ % Ιουλ % Ιουλ % Ιουλ 14 Δείκτης Κύκλου Εργασιών στη Βιομηχανία 17.4% Ιουν % Μαϊ % Ιουν % Ιουν % Ιουν % Ιουν 14 Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο Λιανικό Εμπόριο 3.0% 4.9% 3.0% 5.2% 2.0% 0.2% Δείκτης Όγκου στο Λιανικό Εμπόριο 1.6% 4.1% 3.5% 3.7% 0.8% 1.0% Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο Χονδρικό Εμπόριο q (1), (8) 6.5% 2018 Q2 2.3% 2018 Q1 2.5% 2017 Q2 3.6% 2016 Q2 3.6% 2015 Q2 0.2% 2014 Q2 Δείκτης Κύκλου Εργασιών στον Τομέα των Αυτοκιν. 19.6% 16.9% 3.1% 15.1% 7.2% 25.6% Εξωτερικός Τομέας Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (Α+Β+Γ+Δ) m (2), (8) Σ12m δις Όχι 2.0 Ιουν Μαϊ Ιουν Ιουν Ιουν Ιουν 14 A. Ισοζύγιο Αγαθών (Α1+Α2+Α3) Α1. Καυσίμων Α2. Πλοίων Α3. Χωρίς Καύσιμα και Πλοία Β. Ισοζύγιο Υπηρεσιών (Β1+Β2+Β3) Β1. Ταξιδιωτικό Β2. Μεταφορών Β3. Λοιπών Υπηρεσιών Γ. Ισοζύγιο Πρωτογενών Εισοδημάτων (Γ1+Γ2+Γ3) Γ1.Αμοιβών και Μισθών Γ2.Τόκων, Μερισμάτων και Κερδών Γ3. Λοιπών Πρωτογενών Εισοδημάτων Δ. Ισοζύγιο Δευτερογενών Εισοδημάτων (Δ1+Δ2) Δ1. Γενικής Κυβέρνησης Δ2. Λοιπών Τομέων Δημοσιονομικά Στοιχεία (Γενική Κυβέρνηση) Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης % του ΑΕΠ y (1), (8) % 0.8% % % % % % 2012 Πρωτογενές Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης % του ΑΕΠ 4.0% 3.8% 2.2% 0.4% 9.2% 3.8% Χρέος Γενικής Κυβέρνησης % του ΑΕΠ 178.6% 180.8% 176.8% 178.9% 177.4% 159.6% Κυβέρνηση (Εκτέλεση Κρατικού Προϋπολογισμού) A. Καθαρά Έσοδα Κρατικού Προϋπολογισμού (Π) (5), (8) δις Ιουλ Ιουν Μαϊ Απρ Μαρ Φεβ 18 B. Καθαρά Έσοδα Κρατικού Προϋπολογισμού (Σ) Απόκλιση Έσοδα (A B) Γ. Δαπάνες Κρατικού Προϋπολογισμού (Π) Δ. Δαπάνες Κρατικού Προϋπολογισμού (Σ) Απόκλιση Δαπάνες (Γ Δ) Πρωτογενές Αποτελ. Κρατικού Προϋπολογισμού (Π) Πρωτογενές Αποτέλ. Κρατικού Προϋπολογισμού (Σ) Ισοζύγιο Κρατικού Προϋπολογισμού (Π) Ισοζύγιο Κρατικού Προϋπολογισμού (Σ) Επιτόκια Αναφοράς Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Διευκόλυνση Αποδοχής Καταθέσεων (2), (8) % 0.4% 16/3/16 0.3% 9/12/14 0.2% 10/9/14 0.1% 11/6/14 0.0% 13/11/13 0.0% 8/5/13 Δημοπρασίες Σταθερού Επιτοκίου 0.0% 0.1% 0.1% 0.2% 0.3% 0.5% Διευκόλυνση Οριακής Χρηματοδότησης 0.3% 0.3% 0.3% 0.4% 0.8% 1.0% Τίτλοι Ελληνικού Δημοσίου και Τραπεζικά Επιτόκια Απόδοση Τίτλων Ελληνικού Δημοσίου (10 έτη), Τέλος Περιόδου m (7), (8) % 4.41% Αυγ % Ιουλ % Αυγ % Αυγ % Αυγ % Αυγ 14 Τραπεζικό Μέσο Επιτόκιο Καταθέσεων (νέων) (2), (7) 0.30% Ιουλ % Ιουν % Ιουλ % Ιουλ % Ιουλ % Ιουλ 14 Τραπεζικό Μέσο Επιτόκιο Δανείων (νέων) 4.71% 4.39% 4.73% 5.01% 4.72% 5.36% Τραπεζικό Μέσο Επιτόκιο Καταθέσεων (υφιστάμενων) 0.30% 0.31% 0.30% 0.41% 0.87% 1.66% Τραπεζικό Μέσο Επιτόκιο Δανείων (υφιστάμενων) 4.34% 4.38% 4.62% 4.90% 5.04% 5.41% Χρηματοδότηση Γενικό Σύνολο Χρηματοδότησης (Α+Β+Γ+Δ) m (2), (8) δις Όχι Ιουλ Ιουν Ιουλ Ιουλ Ιουλ Ιουλ 14 A. Γενική Κυβέρνηση B. Ιδιωτικές Επιχειρήσεις Γ. Ιδιώτες και ΙΜΚΙ Δ. Αγρότες, Ελευθ. Επαγγελματίες και Ατομικές Επιχ Καταθέσεις και Ρέπος Σύνολο Καταθέσεων και Ρέπος (Α+Β+Γ+Δ) m (2), (8) δις Όχι Ιουλ Ιουν Ιουλ Ιουλ Ιουλ Ιουλ 14 Α. Κάτοικοι Εσωτερικού (Α1+Α2+Α3) Α1. Γενική Κυβέρνηση Α2. Ιδιωτικές Επιχειρήσεις (Α2.1+Α2.2+Α2.3) Α2.1. Ασφαλιστικές Επιχειρήσεις Α2.2. Λοιπά Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα Α2.3. Μη Χρηματοπιστωτικές Επιχειρήσεις Α3. Νοικοκυριά και ΙΜΚΙ Β. Κάτοικοι Λοιπών Χωρών Ευρωζώνης Γ. Μη Κάτοικοι Ευρωζώνης Δ. Υποχρεώσεις Σχετιζ. με Μεταβιβαζ. Περιουσ. Στοιχεία Δείκτες Εμπιστοσύνης Δείκτης Οικονομικού Κλίματος m (3), (8) ΜΔ Ναι Αυγ Ιουλ Αυγ Αυγ Αυγ Αυγ 14 Βιομηχανία (στάθμιση 40%) Υπηρεσίες (στάθμιση 30%) Καταναλωτής (στάθμιση 20%) Λιανικό Εμπόριο (στάθμιση 5%) Κατασκευές (στάθμιση 5%) Πηγή: (1) Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), (2) Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), (3) Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Commission), (4) Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat), (5) Υπουργείο Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ), (6) Markit, (7) Thomson Reuters και (8) Τομέας Οικονομικής Ανάλυσης και Έρευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών Eurobank. Σημείωση: (1) ως y, q και m ορίζουμε τα ετήσια, τριμηνιαία και μηνιαία στοιχεία αντίστοιχα, (2) ως Δ(yoy%) ορίζουμε την ετήσια ποσοστιαία μεταβολή, ως Δ(qoq%) ορίζουμε την τριμηνιαία ποσοστιαία μεταβολή, ως Σ12m ορίζουμε το άθροισμα 12 μηνών και ως ΜΔ ορίζουμε τις μονάδες δείκτη, (3) ως Π ορίζουμε το πραγματοποιηθέν και ως Σ το στόχο, (4) στο πεδίο δημοσιονομικά στοιχεία (γενική κυβέρνηση) η μεταβλητή του πρωτογενούς ισοζυγίου της γενικής κυβέρνησης διαφέρει από το αντίστοιχο μέγεθος του ελληνικού προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, (5) στα πεδία κυβέρνηση (εκτέλεση κρατικού προϋπολογισμού) και επιτόκια αναφοράς Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τα στοιχεία παρελθόντων ετών αναφέρονται στη μεν πρώτη περίπτωση στην εκτέλεση του πρoϋπολογισμού κατά τους προηγούμενους μήνες, στη δε δεύτερη στις παρελθούσες ημερομηνίες κατά τις οποίες υπήρξε μεταβολή στα εν λόγω επιτόκια. 8

9 Τομέας Οικονομικής Ανάλυσης & Έρευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών Δρ. Τάσος Αναστασάτος: Επικεφαλής Οικονομολόγος Ομίλου Eurobank Ομάδα Ανάλυσης & Έρευνας Μαρία Γιαννίση: Administrator Ιωάννης Γκιώνης: Ανώτερος Οικονομολόγος Δρ. Στυλιανός Γώγος: Οικονομικός Αναλυτής Άννα Δημητριάδου: Οικονομική Αναλύτρια Όλγα Κοσμά: Ερευνήτρια Οικονομολόγος Παρασκευή Πετροπούλου: Ανώτερη Οικονομολόγος Δρ. Θεόδωρος Σταματίου: Ανώτερος Οικονομολόγος Ευαγγελία Τσιαμπάου: Οικονομική Αναλύτρια Eurobank Ergasias S.A, 8 Othonos Str, Athens, tel: , fax: , Research@eurobank.gr Eurobank Οικονομικές Μελέτες Περισσότερες εκδόσεις μας διαθέσιμες στο 7 Ημέρες Οικονομία: Εβδομαδιαία επισκόπηση οικονομικών εξελίξεων της Ελλάδας Greece Macro Monitor - Focus Notes: Περιοδική έκδοση για τις τελευταίες οικονομικές εξελίξεις της αγοράς της Ελλάδας Economy & Markets: Ερευνά θέματα της ελληνικής και τη διεθνούς οικονομίας Regional Economics & Market Strategy Monthly: Μηνιαία έκδοση για την οικονομία και τις εξελίξεις της αγοράς ανά περιοχή Emerging Markets Special Focus Reports: Περιοδική έκδοση για τις τελευταίες οικονομικές εξελίξεις στις αναδυόμενες αγορές Daily Overview of Global markets & the SEE Region: Ημερήσια επισκόπηση με τις βασικές μακροοικονομικές εξελίξεις στην αγορά της Ελλάδας και τις παγκόσμιες αγορές Global Macro Themes & Market Implications for the EA Periphery and the CESEE: Μηνιαία ανασκόπηση της διεθνούς οικονομίας και των χρηματοπιστωτικών αγορών Global Markets Special Focus Reports: Αναλύει ειδικά θέματα επικαιρότητας στην παγκόσμια οικονομία και τις αγορές Subscribe electronically at Follow us on twitter: 9