Κρατούμενοι Επικοινωνία στην καθημερινή ζωή (Α1)

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ Κρατούμενοι Επικοινωνία στην καθημερινή ζωή (Α1) ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ

2

3 Συγγραφέας Άννα Ζωάκου Υπεύθυνος διαμόρφωσης επιστημονικών προδιαγραφών του εκπαιδευτικού υλικού Αργύρης Κυρίδης ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Επιστημονικός Υπεύθυνος για τις εκπαιδευτικές προδιαγραφές του υλικού Αλέξης Κόκκος Αναπληρωτής Επιστημονικός Υπεύθυνος Μάνος Παυλάκης Επιμέλεια Κειμένων Έφη Κωσταρά Το παρόν δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του υποέργου 8 με τίτλο «Συγγραφή και αξιολόγηση και αξιοποίηση υφιστάμενων εκπαιδευτικών υλικών προγραμμάτων εθνικής και τοπικής εμβέλειας» των πράξεων «Κέντρα Δια Βίου Μάθησης-Προγράμματα Εθνικής Εμβέλειας & Προγράμματα Τοπικής Εμβέλειας ΑΠ7» και «Κέντρα Δια Βίου Μάθησης-Προγράμματα Εθνικής Εμβέλειας & Προγράμματα Τοπικής Εμβέλειας ΑΠ8» οι οποίες έχουν ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» (ΕΠΕΔΒΜ) του ΕΣΠΑ ( ), Άξονας Προτεραιότητας 7: «Ενίσχυση της Δια Βίου Εκπαίδευσης Ενήλικων στις 8 Περιφέρειες Σύγκλισης» με κωδικό MIS και Άξονας Προτεραιότητας 8: «Ενίσχυση της δια βίου εκπαίδευσης ενηλίκων στις 3 Περιφέρειες σταδιακής εξόδου» με κωδικό MIS και οι οποίες συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο - ΕΚΤ) και από εθνικούς πόρους, μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.

4

5 Περιεχόμενα Σκοπός... 5 Προσδοκώμενα Αποτελέσματα... 5 Λέξεις Κλειδιά... 5 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Γνωρίζω τη δασκάλα και τους συμμαθητές μου Κείμενο: Διάλογος στην τάξη Γραμματική Το ρήμα είμαι Η Οριστική Ενεστώτα Ερώτηση και άρνηση στα Νέα Ελληνικά (ΝΕ) Το οριστικό άρθρο Η κλίση των ουσιαστικών (αρσενικά σε ας, -ής, θηλυκά σε ά, -ή, ουδέτερα σε ό, -ο, -ί) Πρόσθετο Λεξιλόγιο Εκπαίδευση και επαγγέλματα Κείμενο: Παίρνω πληροφορίες για τις ευκαιρίες εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης στη φυλακή Γραμματική Μέλλοντας Διαρκείας Η Εξακολουθητική Προστακτική Η κλίση των ουσιαστικών (αρσενικά και θηλυκά σε ος και -ός) Επιρρήματα Ποιος; / Ποια; - Ποιον/ Τι; Πρόσθετο Λεξιλόγιο Οργανώνω τις αγορές μου και πηγαίνω για ψώνια Κείμενο: Στο κατάστημα τροφίμων και τη λαϊκή αγορά Γραμματική Ο Παρατατικός Ο παρατατικός των ρημάτων είμαι και έχω Η κλίση των επιθέτων ( ός/ -ος -ή/-α, -ό/-ο) Αριθμητικά Σύνταξη

6 3.3.1 Προτάσεις με το «να» Προθέσεις Πρόσθετο Λεξιλόγιο Ψάχνω για σπίτι και οργανώνω το νοικοκυριό μου Κείμενο: Παίρνω πληροφορίες και μετακομίζω σε ένα νέο σπίτι Γραμματική Ο Αόριστος Προσωπικές αντωνυμίες Κτητικές αντωνυμίες Σύνταξη Η συμφωνία των όρων της πρότασης Πρόσθετο Λεξιλόγιο Δημόσιες Υπηρεσίες: επικοινωνία και συναλλαγές Κείμενο: Στην Τράπεζα Κείμενο: Στα ΕΛΤΑ Γραμματική Στιγμιαίος Μέλλοντας και Συνοπτική Υποτακτική Συνοπτική Προστακτική Δεικτικές Αντωνυμίες Σύνταξη (μου) Αρέσει/ Αρέσουν... / Αρέσει να Πρόσθετο Λεξιλόγιο Υγεία και ανθρώπινο σώμα Κείμενο: Επίσκεψη στον γιατρό Γραμματική Παραθετικά Επιθέτων και Επιρρημάτων Αόριστες Αντωνυμίες Συντακτικό Απρόσωπες εκφράσεις για τα φυσικά φαινόμενα Πρόσθετο Λεξιλόγιο Τα Μέσα Μαζικής Συγκοινωνίας Κείμενο: Στον σταθμό του μετρό «Σύνταγμα» Κείμενο: Στο λιμάνι του Πειραιά Γραμματική Ρήματα β Συζυγίας (μιλώ, καλώ): Ενεστώτας, Μέλλοντας Διαρκείας, Εξακολουθητική Υποτακτική

7 7.3.2 Ερωτηματικές Αντωνυμίες Συντακτικό Απρόσωπα ρήματα/ εκφράσεις + «να» Πρόσθετο Λεξιλόγιο Φίλοι και κοινωνικές σχέσεις (επαναληπτική ενότητα) Κείμενο: Βγαίνω για φαγητό και γνωρίζω νέους ανθρώπους Γραμματική: Επαναληπτικές Ασκήσεις Εξάσκηση στην Επικοινωνία Σύνοψη Οδηγίες προς τον εκπαιδευτή Παράρτημα I. Το ελληνικό αλφάβητο II. Το νομικό πλαίσιο πρόσβασης στην εκπαίδευση, την εργασία και την υγεία εντός φυλακής III. Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) Βιβλιογραφία

8 4

9 Σκοπός Σκοπός της ενότητας είναι να προσφέρει στους εκπαιδευόμενους κρατουμένους βασικές πληροφορίες, επικοινωνιακές δεξιότητες και βοήθεια για την επιλογή και υιοθέτηση στρατηγικών που θα τους βοηθήσουν να αντεπεξέλθουν στις επικοινωνιακές συνθήκες διαβίωσης της φυλακής, αλλά και στις καταστάσεις και ανάγκες επικοινωνίας που θα προκύψουν στον «έξω κόσμο». Κύριος στόχος είναι να αποκτήσουν οι εκπαιδευόμενοι τη βασική επικοινωνιακή ικανότητα χρήσης της ελληνικής γλώσσας, ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται σε καθημερινές ανάγκες ή καταστάσεις με τυπικό ή φιλικό τρόπο. Προσδοκώμενα Αποτελέσματα Ολοκληρώνοντας τη μελέτη της ενότητας αυτής, οι εκπαιδευόμενοι θα είναι σε θέση να: να κατανοούν και να χρησιμοποιούν καθημερινές εκφράσεις, καθώς και πολύ βασικές φράσεις που έχουν στόχο την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων αναγκών. να ανταλλάσσουν πληροφορίες για τον εαυτό τους και για οικεία πρόσωπα, να ανταποκρίνονται σε καθημερινές ανάγκες (αγορά αγαθών, επαφή με υπηρεσίες, μετακινήσεις με μέσα συγκοινωνίας, κ.ά.), να δημιουργούν και να διατηρούν κοινωνικές και επαγγελματικές επαφές (συστάσεις, προσκλήσεις, ψυχαγωγία, κ.ά.). να επικοινωνούν κατά κύριο λόγο προφορικά, κυρίως σε διαπροσωπικές επαφές. να κατανοούν την ουσία ή/και σχετικές λεπτομέρειες κειμένων γραμμένων σε πολύ απλή και σαφή γλώσσα και με τον ίδιο τρόπο να εκφράζονται γραπτά. να εφαρμόζουν στρατηγικές κατανόησης, οι οποίες θα τους βοηθήσουν να εντοπίζουν το βασικό νόημα όσων ακούν, ακόμη και αν δεν κατέχουν πλήρως τη γραμματική και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται. Λέξεις Κλειδιά Κατανόηση και παραγωγή προφορικού λόγου Κατανόηση και παραγωγή γραπτού λόγου Επικοινωνιακή χρήση της γλώσσας 5

10 Αναζήτηση, οργάνωση, ιεράρχηση και αξιοποίηση πληροφοριών Αυτό-βελτίωση Θετική Αυτό-εικόνα Εισαγωγικές Παρατηρήσεις Η ενότητα απευθύνεται σε αρχάριους ενήλικες εκπαιδευόμενους της ελληνικής γλώσσας. Ο όρος «αρχάριος» στην πραγματικότητα της διδακτικής πράξης είναι αρκετά ασαφής. Συγκεκριμένα περιλαμβάνει τους τελείως αρχάριους, και τους ψευδοαρχάριους, που προσδιορίζονται ως αρχάριοι με ή χωρίς άλλη δεύτερη γλώσσα, αρχάριοι μόνο στο γραπτό λόγο, ή μόνο στον προφορικό κ.ά. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, λόγω του πληθυσμού στον οποίο απευθύνεται, η παρούσα ενότητα έρχεται να καλύψει τις βασικές επικοινωνιακές ανάγκες μιας αρκετά ανομοιογενούς ομάδας, δηλ. ελληνόγλωσσων και αλλόγλωσσων εκπαιδευόμενων κρατούμενων χωρίς συγκεκριμένο επίπεδο εκπαίδευσης, ή συγκεκριμένο επίπεδο γνώσης Ελληνικών και να τους βοηθήσει να αποκτήσουν βασικές επικοινωνιακές δεξιότητες για τις ανάγκες της καθημερινότητας εντός και έκτος φυλακής. Σε αυτό το πλαίσιο η ενότητα που ακολουθεί αποτελείται από 8 κεφάλαια στα οποία παρουσιάζονται 8 επικοινωνιακές καταστάσεις: συστάσεις-γνωριμίες, εκπαίδευση, αγορά, διαμονή, δημόσιες υπηρεσίες, υγεία μετακινήσεις και μέσα συγκοινωνίας, κοινωνικές σχέσεις. Στόχος των ενοτήτων είναι ανταποκριθούν στις βασικές επικοινωνιακές ανάγκες των εκπαιδευόμενων κρατουμένων μέσα από κείμενα που αφενός τους παρέχουν πληροφορίες για τις παραπάνω θεματικές, αφετέρου τους διδάσκουν την ελληνική γλώσσα μέσα από καθημερινές καταστάσεις. Παράλληλα στο Παράρτημα του εγχειριδίου δίνονται πληροφορίες για τις δυνατότητες πρόσβασης στην εκπαίδευση, την εργασία και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Προτείνεται οι εκπαιδευόμενοι να τις μελετήσουν διεξοδικά μαζί με τον εκπαιδευτή τους, έτσι ώστε να αποκτήσουν μια συνολική εικόνα των δικαιωμάτων και ευκαιριών τους εντός του πλαισίου της φυλακής. 6

11 1 Γνωρίζω τη δασκάλα και τους συμμαθητές μου 1.1 Κείμενο: Διάλογος στην τάξη Μαρία: Καλημέρα! Εγώ είμαι η δασκάλα σας και μαζί θα μάθουμε Ελληνικά. Με λένε Μαρία Παπαδοπούλου. Εσάς πώς σας λένε; Από πού είστε; Γιάννης: Εμένα με λένε Γιάννη και είμαι από την Αθήνα. Μαρία: Γεια σου Γιάννη! Καλωσόρισες στην τάξη μας! Δουλεύεις; Γιάννης:. Είμαι εργάτης, δουλεύω σε ένα εργοστάσιο και θέλω να μάθω καλύτερα Ελληνικά. Μαρία: Ωραία, μπράβο! Εσένα πώς σε λένε; Ακράμ: Με λένε Ακράμ. Μαρία: Γεια σου Ακράμ, χαίρομαι πολύ που σε γνωρίζω! Από πού είσαι; Τι κάνεις στην Ελλάδα; Ακράμ: Είμαι πρόσφυγας από το Αφγανιστάν, είμαι τεχνίτης και δουλεύω σε μια οικοδομή. Μαρία: Πολύ ωραία, μπράβο! Εσένα πώς σε λένε; Ειρήνη: Εγώ είμαι η Ειρήνη και είμαι από τη Ρωσία. Μαρία: Γεια σου Ειρήνη! Χαίρω πολύ! Εσύ δουλεύεις; Ειρήνη: Όχι, δυστυχώς δε δουλεύω, είμαι άνεργη. Ψάχνω για δουλειά, αλλά δε βρίσκω. Μαρία: Μάλιστα. Τα μαθήματα Ελληνικών μπορούν να σε βοηθήσουν να βρεις δουλειά. Μαζί θα δούμε βασικές καταστάσεις επικοινωνίας, που θα σας βοηθήσουν στην καθημερινότητά σας. Ειρήνη, καταλαβαίνεις Ελληνικά. Έχεις κάνει μαθήματα ξανά; Ειρήνη: Όχι, είναι η πρώτη φορά, βλέπω όμως τηλεόραση και ακούω ελληνική μουσική. Μαρία: Αρχίζουμε λοιπόν το μάθημα. Έχετε μαζί σας τετράδια, μολύβια και βιβλία; 7

12 Ρήματα είμαι μάθουμε (μαθαίνω) λένε (λέω) θέλω να μάθω (μαθαίνω) χαίρομαι γνωρίζω παρακολουθώ δουλεύω ψάχνω βρίσκω θα δούμε (βλέπω) βοηθάω Πίνακας 1: Λεξιλόγιο ακούω βλέπω αρχίζω Ουσιαστικά ο συμμαθητής / η συμμαθήτρια η δασκάλα η τάξη ο εργάτης το εργοστάσιο ο τεχνίτης ο πρόσφυγας η οικοδομή η δουλειά η κατάσταση τα μαθήματα (το μάθημα) η φορά η τηλεόραση η επικοινωνία η καθημερινότητά η μουσική τα τετράδια (το τετράδιο) τα μολύβια (το μολύβι) τα βιβλία (το βιβλίο) Επίθετα ο άνεργος- η- ο ο βασικός- ή ή ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1: Ρώτησε τον διπλανό σου τις παρακάτω ερωτήσεις και στη συνέχεια να τον παρουσιάσεις στην τάξη. 1. Πώς σε λένε; Από πού είσαι; Τι δουλειά κάνεις; Έχεις παρακολουθήσει μαθήματα Ελληνικών; Γραμματική Το ρήμα είμαι (εγώ) είμαι η Μαρία (εσύ) είσαι ο Χουάν (αυτός, αυτή, αυτό) είναι ο Γιάννης/ η Άννα/ το παιδί (εμείς) είμαστε Έλληνες (εσείς) είστε Ισπανίδες (αυτοί/ αυτές/ αυτά) είναι μαθητές/ μαθήτριες/ παιδιά 8

13 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2: Συμπλήρωσε τα κενά, όπως στο παράδειγμα. Η Μαρία... δασκάλα. => Η Μαρία είναι δασκάλα. 1. Τι δουλειά κάνει ο Γιώργος; Ο Γιώργος... μουσικός. 2. Εσείς... από τη Βουλγαρία; Όχι, εμείς... από τη Ρουμάνια. 3. Εσύ... η Ελένη; Όχι, εγώ... η Αλεξάνδρα. 4. Αυτοί... μαθητές; Όχι, αυτοί... φοιτητές. 5. Το σπίτι μου... κοντά στο σχολείο Η Οριστική Ενεστώτα (εγώ) κάνω -ω (εσύ) κάνεις -εις (αυτός/ αυτή/ αυτό) κάνει -ει (εμείς) κάνουμε -ουμε (εσείς) κάνετε -ετε (αυτοί/ αυτές/ αυτά) κάνουν (ε) -ουν (ε) 9

14 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3: Συνέχισε, όπως στο παράδειγμα. 1. Να γράψεις τα υπόλοιπα πρόσωπα στα ρήματα που ακολουθούν. βλέπω τηλεόραση διαβάζω το βιβλίο ζωγραφίζω τον πίνακα βλέπεις τηλεόραση βλέπει τηλεόραση βλέπουμε τηλεόραση βλέπετε τηλεόραση βλέπουν τηλεόραση 2. Συμπλήρωσε τα κενά επιλέγοντας το κατάλληλο πρόσωπο. Ο Ιβάν... (γράφω) ένα γράμμα στον αδελφό του. => Ο Ιβάν γράφει ένα γράμμα στον αδελφό του. 1. Εσύ... (είμαι) από την Πάτρα, αλλά... (δουλεύω) στην Αθήνα. 2. Ο πατέρας και η μητέρα μου... (ετοιμάζουν) πρωινό,... (πίνω) μαζί καφέ και μετά... (πηγαίνω) στη δουλειά. 3. Τα παιδιά δεν... (μαθαίνω) Γερμανικά,... (κάνω) μαθήματα Ισπανικών. 4. Εσείς... (πηγαίνω) στο σχολείο και... (περιμένω) στη στάση το λεωφορείο. 5. Ο Γιώργος... (παίζω) ποδόσφαιρο δυο φορές την εβδομάδα. 6. Ο κηπουρός... (ποτίζω) τα λουλούδια τρεις φορές την εβδομάδα. 7. Ο Γιώργος και η Νίκη... (χτίζω) ένα σπίτι στην Κρήτη. 8. Η Ελένη κάθε Σάββατο (σκουπίζω) και.... (καθαρίζω) το σπίτι. 3. Να συμπληρώσεις τους τύπους που λείπουν, ακολουθώντας το παράδειγμα. Διαβάζει => διαβάζουν Αγοράζουμε => Πίνεις => Μαθαίνετε => Διαβάζουν => Γράφω => Σπουδάζει => Απλώνουν=> Ετοιμάζει => 10

15 1.2.3 Ερώτηση και άρνηση στα Νέα Ελληνικά (ΝΕ) Η ερώτηση στα ΝΕ δηλώνεται με τον ερωτηματικό τόνο της φωνής στον προφορικό λόγο ή με το σημείο στίξης του ερωτηματικού στον γραπτό. Η άρνηση δηλώνεται με το αρνητικό μόριο δε (ν). ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4: Συνέχισε όπως στο παράδειγμα. κατάφαση ερώτηση άρνηση Έχεις μάθημα. Έχεις μάθημα; Δεν έχεις μάθημα. Πηγαίνουμε σχολείο. Μαθαίνεις Αγγλικά. Ποτίζετε τα λουλούδια; Μένεις στην Αθήνα; Ο Γιώργος και ο Γιάννης δεν παίζουν ποδόσφαιρο. Δεν πίνουμε καφέ Το οριστικό άρθρο Το οριστικό άρθρο στα ΝΕ είναι το ο, η, το. Έχει τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο), δυο αριθμούς (ενικό, πληθυντικό) και τρεις πτώσεις (ονομαστική, γενική, αιτιατική). Χρησιμοποιούμε το οριστικό άρθρο, όταν μιλάμε για κάποιον ή για κάτι που οι συνομιλητές μας γνωρίζουν. Τα κύρια ονόματα (π.χ. Ο Νίκος, η Ελένη) παίρνουν πάντα οριστικό άρθρο. Ακολουθεί στα παραδείγματα η κλίση του άρθρου σε όλα τα γένη, αριθμούς και πτώσεις. Ο Νίκος είναι φοιτητής. Το ποδήλατο είναι του Νίκου. Η Ελένη είναι δασκάλα. Το βιβλίο είναι της Ελένης Το παιδί έφυγε για το σχολείο. Το μολύβι είναι του παιδιού. Ο γείτονας μιλά με τον Νίκο. Η μητέρα φωνάζει την Ελένη Ο πατέρας μιλά με το παιδί. Οι μαθητές πηγαίνουν κάθε μέρα στο σχολείο. Τα τετράδια των μαθητών είναι κόκκινα. Ο δάσκαλος μιλά με τους μαθητές. Οι αδελφές μου ζουν στην Αθήνα. Το σπίτι των αδελφών μου βρίσκεται στην Πάτρα. Ο Γιώργος μένει με τις αδελφές του. Τα παιδιά παίζουν ποδόσφαιρο. Το σχολείο των παιδιών είναι κλειστό. Η δασκάλα φώναξε τα παιδιά. 11

16 Πίνακας 2: Το οριστικό άρθρο Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο Ενικός Πληθυντικός Ενικός Πληθυντικός Ενικός Πληθυντικός Ονομαστική ο οι η οι το τα Γενική του των της των του των Αιτιατική το(ν) τους τη(ν) τις το τα Προσοχή! Βάζουμε το -ν της αιτιατικής ενικού του οριστικού και αόριστου άρθρου πριν από: τα φωνήεντα τα σύμφωνα κ, π, τ, ξ, ψ, μπ, ντ, γκ, τσ και τζ. Π.χ. τον άνθρωπο, την καρέκλα, τον πατέρα. Στην αιτιατική ενικού του οριστικού άρθρου του αρσενικού μπορούμε να βάλουμε το -ν πριν από όλα τα υπόλοιπα σύμφωνα για να το ξεχωρίσουμε από το ουδέτερο. Π.χ. τον δάσκαλο, τον μαθητή Η κλίση των ουσιαστικών (αρσενικά σε ας, -ής, θηλυκά σε ά, -ή, ουδέτερα σε ό, - ο, -ί) Ο γείτονας διαβάζει την αθλητική εφημερίδα. Ο μαθητής γράφει με το μολύβι στο τετράδιό του. Ο πατέρας απλώνει την πετσέτα στην παραλία. Ο Γιώργος μιλάει με τον συμμαθητή του από το σχολείο. Αυτό είναι το σπίτι της δασκάλας. Η δασκάλα μένει με την αδερφή της. Η τιμή του εισιτηρίου είναι υψηλή. Το καπέλο της κούκλας είναι κόκκινο. Το φρούτο είναι κάτω από το δέντρο. Το σκυλί τρέχει πάνω-κάτω στην πλατεία. Η τσάντα της διευθύντριας είναι μαύρη. Το αφτί της γάτας είναι άσπρο. 12

17 Πίνακας 3: Αρσενικά σε ας, -ής, θηλυκά σε ά, -ή, ουδέτερα σε ό, -ο, -ί Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο Ενικός αριθμός ο ήρωας/ χειμώνας/μαθητής του ήρωα/ χειμώνα/μαθητή τον ήρωα/ χειμώνα /μαθητή οι ήρωες/χειμώνες/ μαθητές των ηρώων/χειμώνων/ μαθητών τους ήρωες/ χειμώνες/μαθητές η καθηγήτρια/δασκάλα/φωνή της καθηγήτριας/δασκάλας/φωνής τη(ν) καθηγήτρια/δασκάλα/φωνή Πληθυντικός αριθμός οι δασκάλες/καθηγήτριες/φωνές των δασκάλων/καθηγητριών/φωνών τις δασκάλες/καθηγήτριες/φωνές το σχολείο/παιδί του σχολείου/ παιδιού το σχολείο/ παιδί τα σχολεία/ παιδιά των σχολείων/παιδιών τα σχολεία/ παιδιά 13

18 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 5: Συνέχισε όπως στο παράδειγμα. 1. Δες προσεκτικά τον πίνακα 3 και συμπλήρωσε τον σωστό τύπο, π.χ. της παγίδας => των παγίδων 1. του πίνακα => 2. των μητέρων => 3. της τιμής => 4. οι εργάτες => 5. τους άνδρες => 6. των αγώνων => 7. του κλειδιού => 8. τα βουνά => 9. τις ώρες => 10. την αδελφή => 11. οι κανόνες => 12. τους μαθητές => 13. των μηχανών => 14. την πλάτη => 2. Να μεταφέρεις τις προτάσεις των παραδειγμάτων από τον ενικό στον πληθυντικό αριθμό. Ο γείτονας διαβάζει την αθλητική εφημερίδα. => Οι γείτονες διαβάζουν τις αθλητικές εφημερίδες. 1. Ο μαθητής γράφει με το μολύβι στο τετράδιό του Η δασκάλα μένει με την αδερφή της Η τιμή του εισιτηρίου είναι υψηλή Ο πατέρας απλώνει την πετσέτα στην παραλία Ο Γιώργος μιλάει με τον συμμαθητή του από το σχολείο Το καπέλο της κούκλας είναι κόκκινο Το φρούτο είναι κάτω από το δέντρο Το σκυλί τρέχει πάνω- κάτω στην πλατεία Η τσάντα της διευθύντριας είναι μαύρη Το αφτί της γάτας είναι μαύρο

19 1.3 Πρόσθετο Λεξιλόγιο Καλημέρα - Καλησπέρα - Καληνύχτα - Χαίρετε - Αντίο Γεια σας Πώς σε λένε; Πώς λέγεστε; Με λένε... Πώς τον/ τη λένε; Τον/ τη λένε... Πώς ονομάζεσαι; Πώς ονομάζεστε; Ονομάζομαι... Από πού είσαι; Από πού είστε; Είμαι από... Από πού είναι; Είναι από... Πού μένεις; Πού μένετε; Μένω... 15

20 2 Εκπαίδευση και επαγγέλματα 2.1 Κείμενο: Παίρνω πληροφορίες για τις ευκαιρίες εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης στη φυλακή (η εκπαιδεύτρια δίνει πληροφορίες στους εκπαιδευόμενους φυλακισμένους) Μαρία: Καλημέρα σας. Σήμερα θα ήθελα να σας μιλήσω για τις ευκαιρίες εκπαίδευσης στη φυλακή. Θα σας δώσω κάποιες πληροφορίες και μετά μπορείτε να μου κάνετε επιπλέον ερωτήσεις. Γιώργος: Ωραία, θέλω πολύ να μάθω για αυτά τα προγράμματα. Ακράμ: Πολύ καλή ιδέα, σας ακούμε. Μαρία: Στη φυλακή υπάρχουν δυο προγράμματα Ελληνικών: το 1 ο είναι για εκείνους που δεν ξέρουν καθόλου Ελληνικά ή γνωρίζουν λίγα, μπορούν δηλαδή να γράφουν ή / και να διαβάζουν λίγο και έχει διάρκεια 125 ώρες. Αυτό είναι το πρόγραμμα που παρακολουθείτε εσείς. Όταν τελειώσουν τα μαθήματα, θα γνωρίζετε τις βασικές καταστάσεις επικοινωνίας. Το 2 ο είναι για τους μαθητές που κατέχουν τις βασικές γνώσεις Ελληνικών (έχουν δηλαδή ολοκληρώσει το 1 ο πρόγραμμα) και έχει διάρκεια 175 ώρες. Ο εκπαιδευόμενος που ολοκληρώνει αυτό το πρόγραμμα, έχει μια πολύ βασική γνώση της ελληνικής γλώσσας, μπορεί όμως να επικοινωνήσει με επιτυχία σε αρκετές καταστάσεις, π.χ. να ψάξει για δουλειά, να κανονίσει μια συνέντευξη, να οργανώσει ένα ταξίδι, να μιλήσει για την καθημερινή ζωή. Ειρήνη: Σας ευχαριστούμε για τις πληροφορίες. Τι γίνεται, όταν κάποιος δεν έχει πάει σχολείο ή έχει πάει μόνο μερικές τάξεις; Μαρία: Οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να πάρουν απολυτήριο Δημοτικού μέσα στη φυλακή. Το απολυτήριο Δημοτικού που θα πάρει ο κρατούμενος, δεν θα αναγράφει πού το απέκτησε. Ακράμ: Μπορεί κάποιος να συνεχίσει στο Γυμνάσιο; Μαρία: Βέβαια, λειτουργούν στις φυλακές Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (Σ.Δ.Ε). Έχουν διάρκεια 2 χρόνια και ο ενήλικος εκπαιδευόμενος παίρνει Απολυτήριο Γυμνασίου. Σήμερα υπάρχουν 7 τέτοια σχολεία, που λειτουργούν στις φυλακές. Γιώργος: Ποιο είναι το πρόγραμμα; ποια είναι τα μαθήματα; 16

21 Μαρία: Τα μαθήματα είναι 25 ώρες την εβδομάδα, έχουν διάρκεια 18 μήνες, 2 δηλαδή σχολικές χρονιές και είναι τα παρακάτω: Ελληνικά, Αριθμητική, Πληροφορική (Η/Υ), Αγγλικά, μαθήματα για το Περιβάλλον, τις Φυσικές Επιστήμες, αλλά για τον πολιτισμό, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των εκπαιδευόμενων, για να είναι σωστοί πολίτες. Επίσης σε κάθε Σ.Δ.Ε υπάρχει ένας σύμβουλος ψυχολόγος και ένας σύμβουλος σταδιοδρομίας που μπορεί μια ώρα την εβδομάδα να επισκέπτεται, αν θέλει, ο εκπαιδευόμενος. Ειρήνη: Μπορεί κάποιος κρατούμενος να συνεχίσει, αν θέλει, τις σπουδές του; Μαρία: Βεβαίως. Μπορεί με άδεια να συνεχίσει στο Λύκειο της περιοχής που βρίσκεται η φυλακή και μετά να δώσει εξετάσεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, αν θέλει. Ο κρατούμενος μπορεί να παρακολουθήσει κάποιο Πρόγραμμα Επαγγελματικής Κατάρτισης μέσα στη φυλακή, μετά από αίτησή του στην Κοινωνική Υπηρεσία. Ακράμ: Υπάρχει κάποιο πρόγραμμα ειδικά για τους αλλοδαπούς; Μαρία: Οι αλλοδαποί κρατούμενοι έχουν δυνατότητα να συμμετέχουν σε εξετάσεις για το πιστοποιητικό επάρκειας της ελληνικής γλώσσας. Γιώργος: Σας ευχαριστούμε πολύ για τις πληροφορίες! Μαρία: Να είστε καλά. Θα μιλήσουμε και στη συνέχεια των μαθημάτων μας για την εκπαίδευση και κατάρτιση. 17

22 Πίνακας 4: Λεξιλόγιο Ρήματα ψάχνω η ιδέα η Αριθμητική ο αλλοδαπός-ή ό παίρνω κανονίζω η διάρκεια τα Αγγλικά ο καλός- ή ό θέλω οργανώνω το μάθημα το περιβάλλον ο βασικός- ή ό μιλάω αναγράφω η κατάσταση η επιστήμη ο ελληνικός- ή ό έχω αποκτώ η επικοινωνία ο πολιτισμός ο αρκετός- ή ό δίνω μιλάω η γνώση το δικαίωμα ο καθημερινός- ή ό κάνω ευχαριστώ η επιτυχία η υποχρέωση ο μερικός- ή ό μαθαίνω λειτουργώ η κατάσταση ο πολίτης ο σχολικός- ή ό ακούω επισκέπτομαι η δουλειά ο σύμβουλος ο σωστός- ή- ό υπάρχει συνεχίζω η συνέντευξη ο ψυχολόγος ο τριτοβάθμιος- α-ο ξέρω Ουσιαστικά το ταξίδι η σταδιοδρομία γνωρίζω γράφω διαβάζω παρακολουθώ τελειώνω κατέχω ολοκληρώνω επικοινωνώ βρίσκομαι συμμετέχω η εκπαιδεύτρια ο φυλακισμένος η πληροφορία η ευκαιρία η εκπαίδευση η κατάρτιση η φυλακή η πληροφορία η ερώτηση το πρόγραμμα η ζωή το σχολείο η τάξη ο ενήλικος το απολυτήριο το Δημοτικό το Γυμνάσιο το Λύκειο η χρονιά τα Ελληνικά η εξέταση η αίτηση η Κοινωνική Υπηρεσία το πιστοποιητικό η επάρκεια η συνέχεια Επίθετα ο επαγγελματικόςή- ό Επιρρήματα επιπλέον ωραία καθόλου λίγα μόνο βέβαια αλλά μετά μέσα 18

23 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6: Κατανόηση κειμένου. Να απαντήσεις τις παρακάτω ερωτήσεις επιλέγοντας Σωστό (Σ) ή Λάθος (Λ) Σ Λ 1. Η εκπαιδεύτρια κάνει λόγο για 2 προγράμματα Ελληνικών, ένα για αρχάριους και ένα για προχωρημένους. 2. Οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να πάρουν απολυτήριο Δημοτικού. 3. Στα Σ.Δ.Ε οι εκπαιδευόμενοι παρακολουθούν 30 ώρες μάθημα την εβδομάδα. 4. Όποιος ολοκληρώσει την εκπαίδευση στα Σ.Δ.Ε παίρνει απολυτήριο Γυμνασίου. 5. Οι εκπαιδευόμενοι δεν μπορούν να συνεχίζουν στο λύκειο. 2.2 Γραμματική Μέλλοντας Διαρκείας (εγώ) θα κάνω θα -ω (εσύ) θα κάνεις θα -εις (αυτός/ αυτή/ αυτό) θα κάνει θα -ει (εμείς) θα κάνουμε θα -ουμε (εσείς) θα κάνετε θα -ετε (αυτοί/ αυτές/ αυτά) θα κάνουν (ε) θα -ουν (ε) 19

24 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 7: Εξάσκηση στον μέλλοντα διαρκείας. 1. Να γράψεις τα υπόλοιπα πρόσωπα στα ρήματα που ακολουθούν. θα καθαρίζω το σπίτι θα απλώνω τα ρούχα θα παίζω ποδόσφαιρο θα καθαρίζεις το σπίτι θα καθαρίζει το σπίτι θα καθαρίζουμε το σπίτι θα καθαρίζετε το σπίτι θα καθαρίζουν το σπίτι 2. Συμπλήρωσε τα κενά με τον μέλλοντα διαρκείας επιλέγοντας το κατάλληλο πρόσωπο. Η Μαρία... (διαβάζει) όλο το βράδυ για τις εξετάσεις. => Η Μαρία θα διαβάζει όλο το βράδυ για τις εξετάσεις. 1. Ο Δημήτρης... (δουλεύω) όλο το καλοκαίρι. 2. Εσείς... (τρέχω) 2 φορές την εβδομάδα. 3. Ο Ηλίας και η Μαρία το πρωί (πηγαίνω) για προπόνηση και το απόγευμα... (παίζω) στην πλατεία με τα άλλα παιδιά. 4. Εμείς αύριο κατά τις 5 το απόγευμα...(ταξιδεύω) για την Πάτρα. 5. Εσύ... (κόβω) τη σαλάτα, εγώ... (μαγειρεύω) τα ψάρια και εσείς... (τηγανίζω) τις πατάτες. 6. Η μητέρα... (σκουπίζω) την αυλή, ο πατέρας... (ποτίζω) τα λουλούδια και όλοι μαζί...(ετοιμάζω) το τραπέζι Η Εξακολουθητική Προστακτική κατάφαση Διάβαζε προσεκτικά! Πίνε κρασί! Γράφε γρήγορα! άρνηση Μη διαβάζετε απρόσεκτα! Μην πίνεις κρασί! Μη γράφεις γρήγορα! 20

25 Η προστακτική χρησιμοποιείται για να ζητήσουμε από κάποιον να κάνει κάτι, να δώσουμε εντολή, συμβουλή, οδηγίες. Τη βρίσκουμε μόνο στο δεύτερο πρόσωπο του ενικού και του πληθυντικού αριθμού. Στο δεύτερο πρόσωπο του ενικού, αν το ρήμα έχει πάνω από δύο συλλαβές, βάζουμε τον τόνο στην τρίτη από το τέλος συλλαβή. Στο δεύτερο πρόσωπο του πληθυντικού βάζουμε πάντα τον τόνο στη δεύτερη από το τέλος συλλαβή. Προσοχή! είμαι => είσαι είστε, τρώ(γ)ω => τρώγε- τρώγετε, ακούω => άκου- ακούτε λέ(γ)ω => λέγε- λέ(γε)τε Πίνακας 5: Σχηματισμός εξακολουθητικής προστακτικής διαβάζω (εσύ) διάβαζε / μη διαβάζεις (εσείς) διαβάζετε/ μη διαβάζετε γράφω (εσύ) γράφε / μη γράφεις (εσείς) γράφετε/ μη γράφετε ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 8: Να συμπληρώσεις τα κενά ακολουθώντας το παράδειγμα.... (βαδίζω- εσύ) προσεκτικά! => Βάδιζε προσεκτικά! (περιμένω- εσείς), σε 5 λεπτά ερχόμαστε! 2. Μη... (βάζω- εσύ) εκεί το διαβατήριο, γιατί θα το χάσεις! 3. Μην... (πίνω- εσύ), γιατί ετοιμάζεσαι για ταξίδι! 4. Μην... (καπνίζω- εσείς) μέσα στην αίθουσα! Απαγορεύεται! (πλένω- εσύ) πολύ καλά τα λαχανικά και τα φρούτα! 6. Μην... (ακούω- εσείς) τίποτα,... (κάνω- εσείς) αυτό που θέλετε Η κλίση των ουσιαστικών (αρσενικά και θηλυκά σε ος και -ός) Ο ουρανός είναι γαλανός. Ο Γιώργος μιλάει στο τηλέφωνο με έναν φίλο του. Το κατάστημα βρίσκεται στη λεωφόρο Αμαλίας. Η είσοδος είναι κλειστή. Πού βρίσκεται η οδός Πανεπιστημίου; Πάρε αμέσως τον γιατρό να έρθει. 21

26 Πίνακας 6: Αρσενικά και θηλυκά ουσιαστικά σε ος, -ός. Αρσενικό Θηλυκό Ενικός αριθμός ο ουρανός / δρόμος / άνθρωπος του ουρανού / δρόμου / ανθρώπου τον ουρανό / δρόμο / άνθρωπο η οδός / ψήφος / η μέθοδος της οδού / ψήφου / μεθόδου τη (ν) οδό / ψήφο / μέθοδο Πληθυντικός αριθμός οι ουρανοί / δρόμοι / άνθρωποι των ουρανών / δρόμων / ανθρώπων τους ουρανούς /δρόμους/ ανθρώπους οι οδοί / ψήφοι / μέθοδοι των οδών / ψήφων / μεθόδων τις οδούς / ψήφους / μεθόδους ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 9: Δες προσεκτικά τον πίνακα 6 και συμπλήρωσε τους τύπους που λείπουν. 1. Συνέχισε, όπως στο παράδειγμα. ο ταχυδρόμος η είσοδος ο γιατρός του ταχυδρόμου τον ταχυδρόμο οι ταχυδρόμοι των ταχυδρόμων τους ταχυδρόμους 2. Συνέχισε, όπως στο παράδειγμα. της μεθόδου => των μεθόδων τον βαθμό => οι έξοδοι => της λεωφόρου= > της γιατρού => τους νόμους=> τους θορύβους => του κατοίκου => τους καιρούς => οι χωρικοί => οι όροφοι => τον δήμαρχο => των προέδρων => τη δικηγόρο => την πρόοδο => οι άνοδοι => 22

27 3. Να συμπληρώσεις τα κενά, όπως στο παράδειγμα. Κάθε μέρα βλέπω τους (φίλος) μου. => Κάθε μέρα βλέπω τους φίλους μου. 1. Μένω στην. (οδός) Πανεπιστημίου. 2. Μέτρησαν τις.. (ψήφος) και ανακοίνωσαν τη νίκη του (αντίπαλος). 3. Το χρώμα του.. (ουρανός) είναι γαλάζιο. 4. Πρέπει αύριο να πληρώσεις τους.. (λογαριασμός). 5. Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν τους.. (κίνδυνος) του διαδικτύου Επιρρήματα - Πώς είσαι; - Καλά είμαι, σε ευχαριστώ πολύ! - Πού είναι τα κλειδιά; Κοίταξε πάνω στο τραπέζι, ή μέσα στο συρτάρι. - Πότε έρχεσαι από τη Ρώμη; Αύριο το απόγευμα. - Πόσο χρονών είσαι; Φέτος γίνομαι 30 χρονών. Τα επιρρήματα που προέρχονται από επίθετα σε -ος, -η, -ο και -ος, -α, -ο τελειώνουν σε -α / - ά, π.χ. καλός => καλά, ωραίος => ωραία. Πίνακας 7: Επιρρήματα τοπικά χρονικά τροπικά ποσοτικά βεβαιωτικά/αρνητικά πού; εδώ εκεί, πάνω κάτω, μέσα έξω, μπροστά πίσω, δεξιά αριστερά μακριά κοντά, απέναντι πότε;, τώρα, σήμερα, αύριο, μεθαύριο, χτες, προχτές, ύστερα, πριν, απόψε, πέρσι, πρόπερσι, νωρίς αργά, το πρωί, το μεσημέρι, το βράδυ, το απόγευμα την (Τετάρτη), τον (Απρίλιο), ποτέ, ξανά, πάλι πώς;, έτσι, αλλιώς, καλά κακά, ωραία άσχημα, ευτυχώς δυστυχώς, μαζί, γρήγορα, εύκολα δύσκολα, μόνο πόσο; πολύ, λίγο, σχεδόν, αρκετά, καθόλου, περισσότερο, λιγότερο, ελάχιστα, τελείως, τουλάχιστον, πάνω κάτω, περίπου ναι όχι, μη (ν), δε (ν), εντάξει 23

28 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 10: Διάβασε τις παρακάτω προτάσεις και χρησιμοποίησε τα επιρρήματα: πώς, πάνω, δίπλα, σήμερα, αργά, πολύ.... πέρασες στην εκδρομή; => Πώς πέρασες στην εκδρομή; 1. Μου αρέσει... το θέατρο. 2. Επιστρέφει...το βράδυ. 3. Τα κλειδιά είναι... στο τραπέζι. 4. Ο φούρνος είναι... από το κομμωτήριο. 5. Η ώρα είναι 9. Είναι... Πρέπει να φύγουμε. Προσοχή! Όταν τα επιρρήματα αυτά δείχνουν κάτι πού βρίσκεται σε σχέση με κάτι άλλο, τότε συνοδεύονται από τις προθέσεις από ή σε: δίπλα, κοντά, μέσα σε αριστερά, γύρω, δεξιά, έξω, κάτω, μακριά από πάνω, μπροστά, απέναντι σε ή από Ποιος; / Ποια; - Ποιον/ Τι; Ο δάσκαλος βλέπει τον μαθητή. - Ποιος βλέπει τον μαθητή; Ο δάσκαλος - Ποιον βλέπει ο δάσκαλος; Τον μαθητή Η μητέρα διαβάζει το βιβλίο - Ποια διαβάζει το βιβλίο; Η μητέρα - Τι διαβάζει η μητέρα; Το βιβλίο ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 11: Συνέχισε ακολουθώντας το παράδειγμα: πατέρας- φωνάζω- εργάτης: Ο πατέρας φωνάζει τον εργάτη. - Ποιος φωνάζει τον εργάτη; Ο πατέρας. - Ποιον φωνάζει ο πατέρας; Τον εργάτη 1. Γείτονας- διαβάζω- εφημερίδα Παιδιά- παίζω ποδόσφαιρο Δασκάλα- λύνω- άσκηση Ελένη- αγοράζω- τετράδιο Νίκος- ποτίζω- λουλούδια Ελένη- καθαρίζω- σπίτι

29 2.3 Πρόσθετο Λεξιλόγιο Οι μέρες της εβδομάδας: (η) Δεύτερα, (η) Τρίτη, (η) Τετάρτη, (η) Πέμπτη, (η) Παρασκευή, (το) Σάββατο, (η) Κυριακή, (το) Σαββατοκύριακο. Οι εποχές του χρόνου: (ο) χειμώνας, (η) άνοιξη, (το) καλοκαίρι, (το) φθινόπωρο. Οι μήνες του χρόνου: (ο) Ιανουάριος, (ο) Φεβρουάριος, (ο) Μάρτιος, (ο) Απρίλιος, (ο) Μάιος, (ο) Ιούνιος, (ο) Ιούλιος, (ο) Αύγουστος, (ο) Σεπτέμβριος, (ο) Οκτώβριος, (ο) Νοέμβριος, (ο) Δεκέμβριος. Η ώρα: Τι ώρα είναι; Η ώρα είναι 12 ακριβώς: Η ώρα είναι 10 και τέταρτο: Η ώρα είναι 3 και μισή: Η ώρα είναι 5 παρά τέταρτο: Το ραντεβού μας είναι στις 5 και 20. Η συνάντηση είναι στη 1. Η πτήση είναι στις 6.00 μ.μ. (μετά μεσημβρία, μετά τις το μεσημέρι). Το πλοίο φεύγει στις 5.00 π.μ. (προ μεσημβρίας, πριν τις το μεσημέρι). 25

30 3 Οργανώνω τις αγορές μου και πηγαίνω για ψώνια 3.1 Κείμενο: Στο κατάστημα τροφίμων και τη λαϊκή αγορά Στο κατάστημα τροφίμων Ελένη: Έλα Γιώργο, πάμε να ψωνίσουμε, γιατί σε μισή ώρα κλείνει το σούπερ μάρκετ. Γιώργος: Τι χρειαζόμαστε; Ελένη: Έχω μαζί μου μια λίστα. Πάμε στα ζυμαρικά. Χρειαζόμαστε 2 πακέτα μακαρόνια. Γιώργος: Ωραία, τα ζυμαρικά είναι στον τρίτο διάδρομο δεξιά, στο πρώτο ράφι. Ελένη: Να τα βάλω στο καλάθι; Γιώργος: Ναι βέβαια! Τι άλλο θέλουμε; Ελένη: Χρειαζόμαστε ένα κιλό καφέ, μισό κιλό ζάχαρη, ένα κουτί μαρμελάδα, 10 αβγά, ένα πακέτο βούτυρο και λάδι για τη σαλάτα. Γιώργος: Πού να είναι; Ελένη: Νομίζω ότι βρίσκονται στον διάδρομο πίσω από ψυγείο. Γιώργος: Εγώ τρέχω να τα πάρω, γιατί δεν έχουμε πολύ χρόνο. Εσύ πήγαινε να πάρεις τα υπόλοιπα. Τι άλλο χρειαζόμαστε; Ελένη: Τυριά, αλλαντικά και δυο γιαούρτια. Θα τα πάρω από το ψυγείο, μπροστά από τα λαχανικά. Γιώργος: Εντάξει, πάμε μετά στο ταμείο, γιατί το κατάστημα κλείνει. Ελένη: Ωραία, τελειώνω τα ψώνια και φεύγουμε. Στη λαϊκή αγορά Γιώργος: Τι θα ψωνίσουμε σήμερα;. Ελένη: Χρειαζόμαστε φρούτα και λαχανικά. Στη λαϊκή αγορά έχει μεγάλη ποικιλία και καλές τιμές. Γιώργος: Τι θα αγοράσουμε; 26

31 Ελένη: Πάμε πρώτα στα λαχανικά. Να πάρουμε ντομάτες, πιπεριές, μαρούλια, κρεμμύδια και 2-3 αγγούρια. Γιώργος: Έχει στον απέναντι πάγκο. Πάμε να αγοράσουμε. Υπάλληλος: Γεια σας! Τι θα θέλατε; Ελένη: Καλημέρα σας! Θα ήθελα 2 κιλά ντομάτες, μισό κιλό πιπεριές, 3 κιλά κρεμμύδια και 2 αγγούρια. Υπάλληλος: Ωραία, μισό λεπτό να τα ζυγίσω. Ορίστε. Θέλετε κάτι άλλο; Ελένη: Ευχαριστώ πολύ. Ναι, θα ήθελα 2-3 μαρούλια και 2 κιλά πατάτες. Υπάλληλος: Είστε έτοιμη. Ελένη: Πόσο κοστίζουν; Υπάλληλος: Όλα μαζί κάνουν 15 ευρώ. Ελένη: Σας ευχαριστώ πολύ. Υπάλληλος: Ορίστε τα ρέστα σας, καλή σας μέρα! Γιώργος: Τι άλλο χρειαζόμαστε; Ελένη: Να αγοράσουμε φρούτα, εκείνα στον πάγκο δεξιά φαίνονται πολύ φρέσκα. Γιώργος: Πες μου τι θέλεις και κάθισε εδώ να περιμένεις. Πηγαίνω να τα αγοράσω εγώ. Ελένη: Να πάρεις 1 κιλό μήλα, 2 κιλά πορτοκάλια, 2 κιλά μπανάνες και 1 κιλό κεράσια. Γιώργος: Εντάξει, κάτι άλλο; Ελένη: Ναι, να πάρεις ένα πεπόνι και ένα μικρό καρπούζι. Γιώργος: ΟΚ, πάω να τα αγοράσω. Να περιμένεις εδώ. Έρχομαι σε 10 λεπτά. 27

32 Πίνακας 8: Λεξιλόγιο Ρήματα η ώρα το λαχανικό Επίθετα έρχομαι (έλα) η λίστα το ταμείο μισός- ή ό πηγαίνω (πάμε) το ζυμαρικό τα ψώνια τρίτος- η ο ψωνίζω τα μακαρόνια η λαϊκή αγορά πρώτος- η- ο κλείνω το πακέτο το φρούτο ο πολύς- η πολλή χρειάζομαι ο διάδρομος η ποικιλία - το πολύ έχω το ράφι η τιμή μεγάλος- η- ο βάζω το καλάθι η ντομάτα καλός-η-ό θέλω ο καφές η πιπεριά έτοιμος- η- ο νομίζω η ζάχαρη το αγγούρι όλος- η-ο τρέχω το κουτί ο πάγκος φρέσκος- α-ο φεύγω η μαρμελάδα το λεπτό μικρός- η-ο ψωνίζω το αβγό το κιλό Επιρρήματα αγοράζω το πακέτο η πατάτα ωραία ζυγίζω το λάδι το μήλο βέβαια κοστίζω το βούτυρο το πορτοκάλι μετά ευχαριστώ η σαλάτα η μπανάνα σήμερα κάθομαι το ψυγείο το κεράσι πρώτα περιμένω το υπόλοιπο το πεπόνι απέναντι Ουσιαστικά το τυρί το καρπούζι πίσω μπροστά το κατάστημα το αλλαντικό τα ρέστα αριστερά δεξιά τροφίμων τρόφιμο) (το το γιαούρτι ο χρόνος το μαρούλι το κρεμμύδι εδώ 28

33 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 12: Κατανόηση κειμένου. Να απαντήσεις τις παρακάτω ερωτήσεις επιλέγοντας Σωστό (Σ) ή Λάθος (Λ) Σ Λ (1) Η Ελένη και ο Γιώργος αγοράζουν 2 πακέτα μακαρόνια και 1 πακέτο ρύζι. (2) Ο καφές, η ζάχαρη και η μαρμελάδα βρίσκονται πίσω από το ψυγείο. (3) Στη λαϊκή αγορά τα πράγματα είναι ακριβά. (4) Η Ελένη και ο Γιώργος αγοράζουν ντομάτες, αγγούρια και λάχανο. 1. Θέλεις να φτιάξεις κιμά με μακαρόνια και μια χωριάτικη σαλάτα. Τι πρέπει να αγοράσεις; Κάνε τη λίστα σου. Στη συνέχεια να την παρουσιάσεις στην ομάδα σου Γραμματική Ο Παρατατικός Η Ελένη ψώνιζε όλο το απόγευμα. Τα παιδιά έβλεπαν τηλεόραση όλο το πρωί. Ταξίδευαν όλη τη νύχτα. Η Μαρία και ο Γιώργος το Σαββατοκύριακο έβαφαν το σπίτι. 29

34 Τα ρήματα στον Παρατατικό τονίζονται στην 3 η συλλαβή από το τέλος, καθαρίζω => καθάριζα, διαβάζω => διάβαζα. Τα ρήματα που έχουν 2 συλλαβές, παίρνουν ένα -ε-, που ονομάζεται αύξηση, π.χ. παίζω => έπαιζα, γράφεις => έγραφες, κλείνεις => έκλεινες, κ.ά. Προσοχή! θέλω => ήθελα, ξέρω => ήξερα, ακούω => άκουγα, τρώω => έτρωγα, λέω => έλεγα, κλαίω => έκλαιγα, καίω => έκαιγα, φταίω => έφταιγα. Παρατατικός Χρησιμοποιούμε τον παρατατικό όταν με αύξηση -ε- χωρίς αύξηση -ε- καταλήξεις θέλουμε να μιλήσουμε για μια γράφω έ-γραφ-α διαβάζω διάβαζ-α -α δραστηριότητα ή κατάσταση που βρισκόταν σε εξέλιξη ή που επαναλαμβανόταν τακτικά στο έ-γραφ-ες διάβαζ-ες -ας παρελθόν. έ-γραφ-ε γράφ-αμε γράφ-ατε διάβαζ-ε διαβάζ-αμε διαβάζ-ατε -α -αμε -ατε Ο παρατατικός χρησιμοποιείται με επιρρήματα που δείχνουν διάρκεια και επανάληψη όπως τα παρακάτω: κάθε μέρα/ μήνα/ χρόνο/όλο το πρωί / το έ-γραφ-αν διάβαζ-αν -αν βράδυ / το χρόνο, συνέχεια, πάντα, συχνά, τακτικά, σπάνια Ο παρατατικός των ρημάτων είμαι και έχω είμαι έχω ενεστώτας είμαι είσαι είναι παρατατικός ήμουν ήσουν ήταν ενεστώτας έχω έχεις έχει παρατατικός είχα είχες είχε Χτες ήμουν άρρωστος όλη μέρα και είχα πυρετό. Είχαν δουλειά και ήταν κουρασμένοι. είμαστε είστε είναι ήμαστε ήσαστε ήταν έχουμε έχετε έχουν είχαμε είχατε είχαν Πού ήσαστε χτες το βράδυ; σας έψαχνα παντού. 30

35 Δραστηριότητα 13: Κάνω εξάσκηση στον παρατατικό. 1. Να γράψεις τα παρακάτω ρήματα σε όλα τα πρόσωπα του παρατατικού. Τα ρήματα δίνονται στον ενεστώτα. αγοράζω φεύγω τρέχω δουλεύω Να συμπληρώσεις τα ρήματα στον παρατατικό. Τα ρήματα δίνονται στον ενεστώτα π.χ. ζυγίζω => ζύγιζα. 1. νομίζεις => 3. ακούς => 5. ξέρεις => 7. είναι => κοιτάζουμε => 4. βάφετε => 6. φωνάζουν => 8. έχουν => Να συμπληρώσεις τα ρήματα στον παρατατικό στην παρακάτω άσκηση. Τα καλοκαίρια, όταν τελείωνε (τελειώνω) το σχολείο, επειδή οι γονείς του (δουλεύω), ο Αλέξανδρος.. (πηγαίνω) μαζί με τον παππού του και τη γιαγιά στο νησί. Εκεί. (κάνω) νέες παρέες κάθε χρόνο, και (οργανώνω). εκδρομές με τα παιδιά. Συχνά (ψαρεύω), αν και δεν.(πιάνω) πολλά ψάρια. Τα απογεύματα..(παίζω) με τα παιδιά ή. (ζωγραφίζω), ενώ το βράδυ (μαγειρεύω) μαζί με τη γιαγιά και. (βλέπω) κάποια ταινία ή (διαβάζω) κάποιο βιβλίο Η κλίση των επιθέτων ( ός/ -ος -ή/-α, -ό/-ο) Η Ελένη κάνει αυστηρή δίαιτα. Το δωμάτιο είναι φωτεινό. Ο ουρανός είναι γαλάζιος. Η Ελλάδα έχει ωραίες θάλασσες. 31

36 Τα επίθετα χαρακτηρίζουν κάποιον ή κάτι σε σχέση με ορισμένες ιδιότητες, όπως το χρώμα, το μέγεθος, το σχήμα, τις ικανότητες κ.λπ. Συμφωνούν με τα ουσιαστικά που προσδιορίζουν σε γένος, αριθμό και πτώση, μπαίνουν πριν από τα ουσιαστικά που προσδιορίζουν, ανάμεσα στο άρθρο και το ουσιαστικό, π.χ. η πράσινη πόρτα, του μεγάλου σπιτιού. Τα επίθετα σε ος μπορεί να έχουν τρεις διαφορετικές καταλήξεις στο θηλυκό: I. σε ή, π.χ. ο μικρός, η μικρή, το μικρό II. σε α, π.χ. ο ωραίος, η ωραία, το ωραίο, σχηματίζουν τα επίθετα που πριν την κατάληξη έχουν: ος, φωνήεν με τόνο, π.χ. ο νέος- η νέα- το νέο, ο αθώος, η αθώα, το αθώο. ένα /i/ πριν την κατάληξη που μπορεί να γράφεται με ι, υ, ει, οι, π.χ. ο πλούσιος- η πλούσια- το πλούσιο, ο κρύος- η κρύα, το κρύο, ο άδειος- η άδεια-το άδεια, ο όμοιοςη όμοια- το όμοιο. Τα επίθετα γλυκός και φρέσκος έχουν θηλυκά σε ια: η γλυκιά, η φρέσκια. Τα επίθετα φτωχός, κακός, θηλυκός, ξανθός και μαλακός σχηματίζουν θηλυκά και σε ή και σε ά, π.χ. φτωχή και φτωχιά, κακή και κακιά, θηλυκή και θηλυκιά, ξανθή και ξανθιά, μαλακή και μαλακιά. 32

37 Πίνακας 9: Σχηματισμός επιθέτων σε ός/-ος -ή/α, -ό/ο. Ενικός Αριθμός αρσενικό θηλυκό ουδέτερο ο καλός φίλος του καλού φίλου τον καλό φίλο η καλή φίλη της καλής φίλης την καλή φίλη Πληθυντικός Αριθμός το καλό βιβλίο του καλού βιβλίου το καλό βιβλίο αρσενικό θηλυκό ουδέτερο οι καλοί φίλοι των καλών φίλων τους καλούς φίλους οι καλές φίλες των καλών φίλων τις καλές φίλες Ενικός Αριθμός τα καλά βιβλία των καλών βιβλίων τα καλά βιβλία αρσενικό θηλυκό ουδέτερο ο νέος άνθρωπος του νέου ανθρώπου τον νέο άνθρωπο η νέα δασκάλα της νέας δασκάλας τη νέα δασκάλα Πληθυντικός Αριθμός το νέο τηλέφωνο του νέου τηλεφώνου το νέο τηλέφωνο αρσενικό θηλυκό ουδέτερο οι νέοι άνθρωποι των νέων ανθρώπων τους νέους ανθρώπους οι νέες δασκάλες των νέων δασκάλων τις νέες δασκάλες τα νέα τηλέφωνα των νέων τηλεφώνων τα νέα τηλέφωνα 33

38 Δραστηριότητα 14: Εξάσκηση στα επίθετα. 1. Να κλίνεις τις φράσεις σε ενικό και πληθυντικό αριθμό. ο έξυπνος μαθητής οι πλούσιες χώρες τα ψηλά βουνά 2. Να συμπληρώσεις τα επίθετα στο σωστό γένος, αριθμό και πτώση. Κάθε Τετάρτη η Ελένη ψωνίζει στη... (λαϊκός) αγορά και αγοράζει... (φρέσκος) φρούτα και λαχανικά. Οι τιμές είναι... (χαμηλός) και υπάρχει... (μεγάλος) ποικιλία. Μετά τα ψώνια πηγαίνει στη... (γειτονικός) πλατεία και βλέπει τους... (καλός) της φίλους. Μετά πηγαίνει για... (μεσημεριανός) φαγητό. Το απόγευμα ποτίζει τον... (μεγάλος) κήπος και φροντίζει τα... (ψηλός) δέντρα. Το βράδυ δουλεύει σε ένα... (μικρός) εστιατόριο στο κέντρο της Αθήνας και είναι υπεύθυνη στην κουζίνα. Στο σπίτι της γυρίζει πολύ αργά με το... (τελευταίος) τρένο. 2. Να αντιστοιχήσεις τη στήλη Α με τη στήλη Β συνδυάζοντας σωστά τα επίθετα. 3. Να αντιστοιχήσεις τη στήλη Α με τη στήλη Β και να ενώσεις επίθετα με αντίθετη σημασία. Α Β Α Β 1. η καθαρή a. βαλίτσα 1. άσπρος a. άσχημος 2. η μαύρη b. γάτα 2. εύκολος b. βρόμικος 3. η ξύλινη c. δωμάτιο 3. καθαρός c. δύσκολος 4. ο νέος d. θάλασσα 4. καινούργιος d. κακός 5. ο όμορφος e. κήπος 5. καλός e. λεπτός 6. το άσπρο f. μήλο 6. κοντός f. μαύρος 7. το κόκκινο g. πόρτα 7. μαλακός g. μεγάλος 8. το παλιό h. συμμαθητής 8. μικρός h. παλιός 9. το σκοτεινό i. σχολείο 9. όμορφος i. σκληρός 10. η άδεια j. χαρτί 10. χοντρός j. ψηλός 34

39 3.2.4 Αριθμητικά Αριθμός Απόλυτα Αριθμητικά Τακτικά Αριθμητικά 1 ένας, μία / μια, ένα πρώτος, η, -ο 2 δύο δεύτερος, -η, -ο 3 τρεις, τρία τρίτος, -η, -ο 4 τέσσερις, τέσσερα τέταρτος, -η, -ο 5 πέντε πέμπτος, -η, -ο 6 έξι έκτος, -η, -ο 7 επτά/ εφτά έβδομος, -η, -ο 8 οκτώ/ οχτώ όγδοος, -η, -ο 9 εννέα/ εννιά ένατος, -η, -ο 10 δέκα δέκατος, -η, -ο 11 ένδεκα/ έντεκα ενδέκατος, -η, -ο 12 δώδεκα δωδέκατος, -η, -ο 13 δεκατρείς, δεκατρία δέκατος τρίτος 14 δεκατέσσερις, δεκατέσσερα δέκατος τέταρτος 15 δεκαπέντε δέκατος πέμπτος 16 δεκαέξι/ δεκάξι δέκατος έκτος 17 δεκαεπτά/ δεκαεφτά δέκατος έβδομος 18 δεκαοκτώ/ δεκαοχτώ δέκατος όγδοος 19 δεκαεννέα/ δεκαεννιά δέκατος ένατος 20 είκοσι εικοστός, -ή, -ό 21 είκοσι ένας, είκοσι μία, είκοσι ένα εικοστός πρώτος 30 τριάντα τριακοστός, -ή, -ό 40 σαράντα τεσσαρακοστός, -ή, -ό 50 πενήντα πεντηκοστός, -ή, -ό 60 εξήντα εξηκοστός, -ή, -ό 70 εβδομήντα εβδομηκοστός, -ή, -ό 80 ογδόντα ογδοηκοστός, -ή, -ό 90 ενενήντα ενενηκοστός, -ή, -ό 100 εκατό εκατοστός, -ή, -ό 101 εκατόν ένας, εκατόν μία εκατοστός πρώτος 200 διακόσιοι, διακόσιες, διακόσια διακοσιοστός, -ή, -ό 300 τριακόσιοι, -ες, -α τριακοσιοστός, -ή, -ό 400 τετρακόσιοι, -ες, -α τετρακοσιοστός, -ή, -ό 500 πεντακόσιοι, -ες, -α πεντακοσιοστός, -ή, -ό 600 εξακόσιοι, -ες, -α εξακοσιοστός, -ή, -ό 700 επτακόσιοι/ εφτακόσιοι, -ες, α επτακοσιοστός, -ή 800 οκτακόσιοι/ οχτακόσιοι, -ες, -α οκτακοσιοστός, -ή, -ό οχτακοσιοστός, -ή, -ό 900 εννιακόσιοι, -ες, -α εννιακοσιοστός, -ή, -ό χίλιοι, -ες, -α χιλιοστός, -ή, -ό δύο χιλιάδες δισχιλιοστός, -ή, -ό δέκα χιλιάδες δεκακισχιλιοστός, -ή, εκατό χιλιάδες εκατοντακισχιλιοστός, -ή, -ό ένα εκατομμύριο εκατομμυριοστός, -ή,-ό ένα δισεκατομμύριο δισεκατομμυριοστός, -ή, -ό 35

40 Έχουμε δύο ειδών αριθμητικά, τα απόλυτα και τα τακτικά. Όταν θέλουμε να μιλήσουμε για τον αριθμό προσώπων ή πραγμάτων, χρησιμοποιούμε τα απόλυτα αριθμητικά. Όταν θέλουμε να μιλήσουμε για τη θέση που έχει κάποιος ή κάτι σε μια σειρά, χρησιμοποιούμε τα τακτικά αριθμητικά. Τα τακτικά αριθμητικά κλίνονται όπως τα επίθετα σε -ος, -η,-ο. Δραστηριότητα 15: Εξάσκηση στα Αριθμητικά. 1. Γράψε τα τακτικά αριθμητικά (και στα τρία γένη) των παρακάτω αριθμών Γράψε τους αριθμούς, π.χ. τριακοσιοστός έβδομος => 307ος 1. τετρακοσιοστός τεσσαρακοστός τέταρτος. 2. εκατοστός πρώτος. 3. ενενηκοστός ένατος.. 4. πεντηκοστός όγδοος. 5. εικοστός πέμπτος 6. εννιακοσιοστός εικοστός τρίτος. 7. χιλιοστός τριακοστός τρίτος 8. επτακοσιοστός ένατος 9. τεσσαρακοστός δεύτερος 10. διακοσιοστός τρίτος 3. Συμπλήρωσε τα κενά, όπως στο παράδειγμα: Έκανε το ίδιο λάθος για... (3) φορά. => Έκανε το ίδιο λάθος για τρίτη (3) φορά. 1. Έβαλε γκολ στο... (10) λεπτό. 2. Βρίσκεται στο... (50) χιλιόμετρο της Εθνικής Οδού. 3. Είναι στο... (65) έτος της ηλικίας του. 4. Το χαρτί είναι στο... (2) συρτάρι. 5. Το γραφείο βρίσκεται στην... (3) αριστερά. 6. Θα λύσεις τη... (14) άσκηση του βιβλίου. 7. Άνοιξε το βιβλίο σου στη... (45) σελίδα. 36

41 3.3 Σύνταξη Προτάσεις με το «να». Δες τα παραδείγματα των προτάσεων που ακολουθούν: Μπορώ να γράφω. Θέλεις να οδηγείς. Δε μπορώ να μη δουλεύω. Δε θέλεις να οδηγείς. Οι προτάσεις με το «να» συμπληρώνουν την έννοια του ρήματος. Σχηματίζονται με το «να» + εξακολουθητική υποτακτική. Η εξακολουθητική υποτακτική σχηματίζεται με το «να» και το ρήμα στον ενεστώτα. Χρησιμοποιούμε την εξακολουθητική υποτακτική για μια δραστηριότητα που θέλουμε να τονίσουμε τη διάρκειά της ή για μια δραστηριότητα που επαναλαμβάνεται. π.χ. Συνηθίζω να βλέπω κάθε μέρα τηλεόραση. μου αρέσει χορεύω Ρήματα με το «να»: θέλεις μαθαίνει αρχίζουμε επιμένετε να διαβάζεις βιβλία γράφει βγαίνουμε έξω βλέπετε τηλεόραση θέλω, μαθαίνω, απαγορεύω, αρχίζω, συνηθίζω, μπορώ, προσπαθώ, καταφέρνω, αποφεύγω, προσπαθώ, επιμένω, προτιμώ, ελπίζω, εύχομαι, μαθαίνω, προτρέπω. συνηθίζουν ακούνε μουσική 37

42 Δραστηριότητα 16: Εξάσκηση στις προτάσεις που εισάγονται με το «να». 1. Σχημάτισε τις προτάσεις με το «να», όπως στο παράδειγμα. Η Ελένη... (μαθαίνω, διαβάζω). => Η Ελένη μαθαίνει να διαβάζει. 1. Η Μαρία... (θέλω, ταξιδεύω) τα καλοκαίρια στην Ελλάδα. 2. Ο πατέρας δεν... (ξέρω, μαγειρεύω). 3. Εμείς... (συνηθίζω, ακούω) μουσική. 4. Η Ελένη... (θέλω, πηγαίνω) στη δουλειά με τα πόδια. 5. Αυτοί... (μαθαίνω, ψαρεύω). 6. Η μητέρα... (συνηθίζω, δουλεύω) πολύ. 7. Ο δάσκαλος... (αρχίζω, γράφω) στον πίνακα. 8. Τα αδέρφια μου... (συνηθίζω, παίζω) στην πλατεία και... (θέλω, βλέπω) τους φίλους τους. 9. Η δασκάλα... (προσπαθώ, είμαι) φιλική και ευγενική με όλους. 10. Εσείς... (αποφεύγω, καθαρίζω) το σπίτι,... (ποτίζω) τα λουλούδια και... (φροντίζω) τον κήπο. 38

43 3.3.2 Προθέσεις με για από Η Ελένη παίζει με τις φίλες της. Πηγαίνει στη δουλειά με το λεωφορείο. Τα ρούχα είναι για τον Γιάννη. Χαίρομαι για τη γνωριμία. Ο Κώστας είναι από την Πάτρα. Επιστρέφει από τη δουλειά στις με, σε, από, για + αιτιατική Προσοχή! Η πρόθεση σε με τα άρθρα: - σε + τον => στον - σε + τη(ν) => στη (ν) - σε + το => στο σε Σε λίγες μέρες πάμε διακοπές. Αυτοί κάθονται στον κήπο. πάνω, ανάμεσα, δίπλα, μέσα + σε κάτω, μπροστά, πίσω, έξω, δίπλα, απέναντι + από πάνω πάνω στο τραπέζι κάτω κάτω από το σπίτι μέσα μέσα στην αυλή δίπλα δίπλα στο κρεβάτι έξω έξω από τον κήπο πίσω πίσω από την πόρτα Δραστηριότητα 17: Κάνω εξάσκηση στις προθέσεις. 1. Γράψε τον σωστό τύπο, όπως στο παράδειγμα, π.χ. Η τσάντα είναι μπροστά από.. το αυτοκίνητο. =>. Η τσάντα είναι μπροστά από το αυτοκίνητο. 1. Το γράμμα είναι για (η μητέρα). 2. Η Ελένη είναι πίσω από.. (ο Αλέξανδρος). 3. Γιώργος) και. (η Μαρία). 4. Τα βιβλία είναι για (ο Γιάννης). 5. Το περίπτερο είναι απέναντι από.. (το βιβλιοπωλείο). 6. Μένει με.. (ο Νίκος) και (η Αλεξάνδρα). 7. Τα κλειδιά είναι δίπλα (η τηλεόραση). 8. Η Μαρία είναι από.. (η Αθήνα). 9. Τα βιβλία είναι πάνω.. (η καρέκλα. 10. Τα κουτιά είναι κάτω από (το κρεβάτι). 11. Πήγε στην Πάτρα με. (το τρένο). 12. Τα σκουπίδια είναι μέσα.... (το καλάθι). 13. Γράφει με (το μολύβι). 39

44 2. Βρες τη σωστή πρόθεση και συμπλήρωσε τα ουσιαστικά. Ο Κώστας είναι. (η Θεσσαλονίκη), αλλά μένει (η Αθήνα) με.. (αδελφός) του. Δουλεύει.. (το εργοστάσιο) και πηγαίνει εκεί κάθε μέρα. (το τρένο). Τελειώνει.. (η δουλειά) το απόγευμα και μετά πηγαίνει. (το γυμναστήριο). Το βράδυ βλέπει τους φίλους τους.. (η πλατεία), μετά επιστρέφει. (το σπίτι), μαγειρεύει και βλέπει κάποια ταινία. (η τηλεόραση) ή ακούει μουσική.. (το ραδιόφωνο). 3.4 Πρόσθετο Λεξιλόγιο οικογένεια οι συγγενείς- η συγγένεια ο πατέρα- η μητέρα ο γιος- η κόρη ο παππούς- η γιαγιά ο εγγονός- η εγγονή ο θείος η θεία ο ξάδελφος- η ξαδέλφη ο ανιψιός- η ανιψιά εκπαίδευση- επάγγελμα το Δημοτικό σχολείο- το Γυμνάσιο- το Λύκειο Με τι ασχολείσαι; Ποιο είναι το επάγγελμα σου; τι δουλειά κάνεις; με τι θέλεις να ασχοληθείς; τι θέλεις να γίνεις; επαγγέλματα: ο δάσκαλος, ο πωλητής, ο ηλεκτρολόγος, ο ηλεκτρονικός, ο υδραυλικός, ο τεχνίτης, ο γεωργός, ο οδηγός, ο εργάτης, ο μαραγκός. ο νονός- η νονά 40

45 4 Ψάχνω για σπίτι και οργανώνω το νοικοκυριό μου 4.1 Κείμενο: Παίρνω πληροφορίες και μετακομίζω σε ένα νέο σπίτι Διάλογος στο τηλέφωνο Γιώργος: Καλησπέρα σας. Το όνομά μου είναι Γιώργος Ανδρέου και σας τηλεφωνώ για το διαμέρισμα που νοικιάζετε στην πλατεία Αμερικής. Μπορείτε να μου δώσετε κάποιες πληροφορίες; Ιδιοκτήτης: Γεια σας. Ναι, βέβαια. Είναι ένα καινούργιο διαμέρισμα στον 3 ο όροφο της πολυκατοικίας, 50 τ.μ. με μια άνετη κουζίνα, ένα μικρό σαλόνι, μια μεγάλη κρεβατοκάμαρα. Επίσης ένα αρκετά μεγάλο μπαλκόνι. Γιώργος: Ωραία, σας ευχαριστώ. Θα μπορούσα να έρθω να το δω; Ιδιοκτήτης: Βεβαίως. Μπορείτε να έρθετε αύριο στις 5 το απόγευμα; Γιώργος: Ναι μπορώ. Ποια είναι η διεύθυνση του σπιτιού; Ιδιοκτήτης: Το διαμέρισμα βρίσκεται στην οδό Πάτμου 42, το κουδούνι γράφει Λεωνίδας Παπαδόπουλος. Σας περιμένω αύριο στις 5. Γιώργος: Θα είμαι εκεί. Γεια σας. Ιδιοκτήτης: Σας ευχαριστώ. Συνάντηση στο διαμέρισμα Γιώργος: Γεια σας, είμαι ο Γιώργος Ανδρέου, μιλήσαμε το πρωί μαζί στο τηλέφωνο. Ιδιοκτήτης: Καλησπέρα σας, εγώ είμαι ο Λεωνίδας Παπαδόπουλος. Χαίρομαι πολύ που σας γνωρίζω! Πάμε να σας δείξω το σπίτι. Γιώργος: Ωραία σας ευχαριστώ πολύ. Ιδιοκτήτης: Όπως βλέπετε, έχει ένα υπνοδωμάτιο, ένα σαλόνι, την κουζίνα και ένα μπάνιο. Το διαμέρισμα είναι άνετο και φωτεινό. Γιώργος: Ωραίο είναι! Χρειάζομαι ένα ήσυχο διαμέρισμα, δουλεύω όλη τη μέρα σε ένα εργοστάσιο και επιστρέφω αργά το απόγευμα. Ιδιοκτήτης: Εδώ είναι πολύ ήσυχα. Ας δούμε και τη βεράντα μπροστά. Είναι μεγάλη και έχει χώρο για ένα τραπέζι και 2 καρέκλες. Πώς σας φαίνεται το διαμέρισμα; 41

46 Γιώργος: Καλό είναι. Μου αρέσει. Πόσο είναι το ενοίκιο; Ιδιοκτήτης: Το ενοίκιο είναι 350 ευρώ το μήνα και 2 ενοίκια προκαταβολή. Γιώργος: Με τα κοινόχρηστά όμως το κόστος ανεβαίνει. Μήπως θα μπορούσατε να μου κάνετε μια καλύτερη τιμή; Ιδιοκτήτης: Δεν είναι ακριβό, δεν θα βρείτε πιο φτηνό. Έχει λίγα κοινόχρηστα και αυτόνομη θέρμανση με φυσικό αέριο. Γιώργος: Εντάξει, είμαστε σύμφωνοι. Θα το κλείσω. Ιδιοκτήτης: Ωραία, καλορίζικο! Μπορείτε να έρθετε το αύριο το πρωί να υπογράψουμε το συμβόλαιο; είναι καλά; Γιώργος: Ωραία, τα λέμε στις Καλό σας απόγευμα 42

47 Πίνακας 10: Λεξιλόγιο Ρήματα ευχαριστώ το υπνοδωμάτιο η διεύθυνση ο άνετος η- ο παίρνω βλέπω η κουζίνα το σπίτι ο φωτεινός- ή ό μετακομίζω χρειάζομαι το μπάνιο το διαμέρισμα ο ήσυχος- η -ο είμαι δουλεύω το εργοστάσιο το κουδούνι ο καλύτερος- ή- ό τηλεφωνώ επιστρέφω η βεράντα η συνάντηση ο ακριβός- ή ό νοικιάζω μπορώ φαίνομαι ανεβαίνω ο χώρος το τραπέζι τα κοινόχρηστα η θέρμανση ο φτηνός- ή ό ο αυτόνομος- η - ο δίνω έχω βλέπω έρχομαι βρίσκομαι γράφω περιμένω μιλάω χαίρομαι γνωρίζω δείχνω βρίσκω κλείνω υπογράφω Ουσιαστικά ο διάλογος το τηλέφωνο το όνομα το διαμέρισμα η πλατεία η πληροφορία ο ιδιοκτήτης η καρέκλα ο μήνας το ενοίκιο η προκαταβολή ο όροφος η πολυκατοικία η κουζίνα το σαλόνι η κρεβατοκάμαρα το μπαλκόνι το απόγευμα το αέριο η τιμή φυσικό το συμβόλαιο το πρωί Επίθετα ο νέος- α- ο ο καινούργιοςα-ο ο τρίτος- η- ο ο μικρός- ή- ο ο μεγάλος- ή ο ο σύμφωνος- η- ο ο καλορίζικος- η- ο καλός- ή- ό Επιρρήματα ναι βέβαια/ βεβαίως αρκετά αύριο εκεί μαζί πολύ ωραία ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 18: Κατανόηση κειμένου. 1. Αφού διαβάσεις το παραπάνω κείμενο, να απαντήσεις τις παρακάτω ερωτήσεις: 1. Πού βρίσκεται το διαμέρισμα; Πόσα τετραγωνικά μέτρα είναι; 2. Μπορείς να το περιγράψεις (δωμάτια, όροφος, κοινόχρηστα, θέρμανση, άλλες πληροφορίες); 3. Πώς λέγεται ο ενοικιαστής του σπιτιού και πώς ο ιδιοκτήτης; 4. Πόσο είναι το ενοίκιο; Πρέπει να δώσει προκαταβολή; 5. Ο Γιώργος κλείνει το διαμέρισμα; 43

48 4.2 Γραμματική Ο Αόριστος Χρησιμοποιούμε τον Αόριστο όταν θέλουμε να περιγράψουμε στο σύνολό της μια δραστηριότητα ή μια κατάσταση που τοποθετείται στο παρελθόν. Δεν άκουσα το κουδούνι της πόρτας ακούω φωνήεν Έκλεισα τραπέζι στις 8.00 το βράδυ. κλείνω -νω Η Ελένη ένιωσε άσχημα για τη συμπεριφορά της. νιώθω -θω -σα Διαβάσαμε στην εφημερίδα για το ατύχημα. διαβάζω -ζω Η μητέρα έπλεξε ένα πουλόβερ. πλέκω -κω Άνοιξε το παράθυρο, γιατί έκανε ζέστη. ανοίγω -γω Δεν πρόσεξε το σκαλοπάτι και έπεσε. προσέχω -χω Ο πατέρας έψαξε και βρήκε παλιές φωτογραφίες. ψάχνω -χνω -ξα Ο δάσκαλος του έσφιξε το χέρι με δύναμη. σφίγγω -γγω Πέρσι δίδαξε γλώσσα και λογοτεχνία. διδάσκω -σκω Παίξαμε με τους φίλους μας στην πλατεία. παίζω -ζω Ήταν άρρωστος και έλειψε 5 μέρες. λείπω -πω Έκρυψε τα χρήματα μέσα σε ένα συρτάρι. κρύβω -βω Έβαψαν το σπίτι πέρσι το φθινόπωρο. βάφω -φω Όσο ζούσε δεν έβλαψε κανένα. βλάπτω -πτω -ψα Δούλεψαν τρία χρόνια στο εσωτερικό. δουλεύω -ευω Έπαψε να δουλεύει από τότε που χτύπησε. παύω -αυω Για να σχηματίσουμε τον αόριστο ακολουθούμε τρεις κανόνες: 1. Χρησιμοποιούμε το θέμα του αορίστου της ενεργητικής φωνής: π.χ. αγοράζω => αγόρασ-, κρύβω => κρυψ, ρωτάω => ρώτησ. 2. Βάζουμε τις καταλήξεις του αορίστου (δες παρακάτω την κλίση στους πίνακες), π.χ. αγόρασ-α, κρυψ-α, ρώτησ-α. 3. Βάζουμε τον τόνο στην τρίτη συλλαβή από το τέλος, π.χ. αγόρασα, ρώτησα Προσοχή! Όπως στον Παρατατικό, έτσι και στον Αόριστο, όταν το ρήμα έχει μόνο δύο συλλαβές και δεν υπάρχει συλλαβή για να μπει ο τόνος, προσθέτουμε μια τρίτη συλλαβή, το ε-, μπροστά από το θέμα, π.χ. έ-κρυψα. 44

49 λείπω βάφω δουλεύω ανώμαλα ρήματα μένω => έμεινα έ-λειψ-α έ- βαψ-α δούλεψ-α βλέπω => είδα μπαίνω => μπήκα -ψα- έ-λειψ-ες έ- λειψ -ε λείψ - αμε λείψ-ατε έ-λειψ-αν έ-βαψ-ες έ-βαψ-ε βάψ-αμε βάψ-ατε έ-βαψ-αν δούλεψ-ες δούλεψ-ε δουλέψ-αμε δουλέψ-ατε δούλεψ -αν βάζω => έβαλα βγαίνω => βγήκα δίνω => έδωσα είμαι => ήμουν έχω => είχα κάνω => έκανα παίρνω => πήρα πηγαίνω => πήγα πίνω => ήπια πλένω => έπλυνα φεύγω => έφυγα τρώω => έφαγα λέω => είπα χάνω νιώθω διαβάζω πλέκω παίζω τρομάζω έ-χασ-α έ- νιωσ-α διάβασ-α έ-πλεξ-α έ-παιξ-α τρόμαξ-α έ-χασ-ες έ-νιωσ-ες διάβασ-ες έ-πλεξ-ες έ-παιξ-ες τρόμαξ-ες -σ- έ-χασ-ε έ-νιωσ-ε διάβασ-ε -ξα έ-πλεξ-ε έ-παιξ-ε τρόμαξ-ε χάσ- αμε νιώσ-αμε διάβασ-αμε πλέξ-αμε παίξ-αμε τρομάξ-αμε χάσ-ατε νιώσ-ατε διάβασ-ατε πλέξ-ατε παίξ-ατε τρομάξ-ατε έ-χασ-αν έ-νιωσ-αν διάβασ-αν έ-πλεξ-αν έ-παιξ-αν τρόμαξ-αν ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 19: Εξάσκηση στον Αόριστο. 1. Να κλίνεις τα παρακάτω ρήματα στον αόριστο. Τα ρήματα δίνονται στον Ενεστώτα. αφήνω ανοίγω πλέκω λείπω

50 2. Να γράψεις το ίδιο πρόσωπο στον αόριστο. 1. λύνω κλείνεις πείθει αναγκάζουμε μπλέκετε βήχουν διδάσκω ψάχνεις σφίγγει στηρίζετε βλέπουμε φεύγει λείπουν κρύβω λέτε δίνουν γράφω βλάπτω μαγειρεύω πίνουμε πλένει είσαι έχουμε τρώνε Προσωπικές αντωνυμίες Εγώ μένω στην Πάτρα. Εσύ από πού είσαι; Θέλω να μου πεις την αλήθεια. Πώς σε λένε; Με λένε Μαρία Ο Κώστας έδωσε το γράμμα σ εμένα. εγώ με μου ενικός αριθμός πληθυντικός αριθμός ονομαστική εσύ αυτός- ή ό εμείς εσείς αυτοί- ες- ά αιτιατική σε τον, την, το μας σας τους, τις, τα γενική σου του, της, του μας σας τους 46

51 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 20: Εξάσκηση στη χρήση της προσωπικής αντωνυμίας. 1. Να αντικαταστήσεις τις τονισμένες λέξεις με τον κατάλληλο τύπο της προσωπικής αντωνυμίας. 1. Διάβασες το περιοδικό; Μιλάω με τον Γιώργο και τη Νίκη Ο δάσκαλος φωνάζει τον μαθητή Η Ελένη ποτίζει τα δέντρα Στέλνει του Γιώργου ένα γράμμα Περιμένετε τους φίλους σας; Αγόρασες τα βιβλία; Βλέπεις τους μαθητές; Μου δίνεις τα ρέστα; Αγοράζεις στις μαθήτριες τα μολύβια; Δείχνεις στην Ελένη τα σχέδια; Δίνεις τα ψώνια στον αδερφό μου; Κτητικές αντωνυμίες Όταν θέλουμε να δείξουμε σε ποιον ανήκει κάποιος ή κάτι χρησιμοποιούμε τις κτητικές αντωνυμίες. Υπάρχουν δύο είδη κτητικών αντωνυμιών: α. ο τύπος δικός μου, δική μου, δικό μου, που χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να δώσουμε έμφαση. Η αντωνυμία δικός μου, δική μου, δικό μου αποτελείται από: το επίθετο δικός, -ή, -ό, το οποίο κλίνεται όπως τα επίθετα σε -ός, -ή, -ό και συμφωνεί με το ουσιαστικό που προσδιορίζει στο γένος, στον αριθμό και στην πτώση. β. ο αδύνατος τύπος της προσωπικής αντωνυμίας σε γενική (μου, σου, του/της/ του, μας, σας τους). Η Ελένη έχασε την τσάντα της. => Η Ελένη έχασε τη δική της τσάντα. Αυτό είναι το σπίτι σας. => Αυτό είναι το δικό σας σπίτι. Αυτά είναι τα τετράδιά μας. => Αυτά είναι τα δικά μας τετράδια. Το δικό σας αυτοκίνητο είναι κόκκινο. => Το αυτοκίνητό σας είναι κόκκινο. 47

52 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 21: Εξάσκηση στη χρήση της κτητικής αντωνυμίας 1. Συνέχισε όπως στο παράδειγμα, π.χ. ο δικός μου σκύλος => ο σκύλος μου 1. η δικιά μου αδελφή => το δικό σου δώρο => ο δικός του χάρακας => οι δικοί μας φίλοι => οι δικές σας φίλες => τα δικά τους χρήματα => οι δικές του ζωγραφιές => Συνέχισε όπως στο παράδειγμα, π.χ. τα γυαλιά μου => τα δικά μου γυαλιά. 1. οι καρέκλες σας => το τραπέζι τους => τα σπίτια της => η μητέρα τους => τα αδέρφια τους => ο πατέρας σας => οι γάτες μου => Σύνταξη Η συμφωνία των όρων της πρότασης Η Ελένη και η Μαρία μένουν στην Πάτρα. Ο Κώστας δουλεύει στην Αθήνα. Ο Πέτρος είναι γιατρός. Ο Γιάννης είπε τον γιο του Γιώργο. Το ρήμα και το υποκείμενο πρέπει να συμφωνούν στο πρόσωπο και τον αριθμό. Το κατηγορούμενο δίνει πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά -για το χρώμα, το μέγεθος, το σχήμα, το επάγγελμα κ.ά. του υποκειμένου ή του αντικειμένου. Το κατηγορούμενο συνδέεται με το υποκείμενο με τη βοήθεια των συνδετικών ρημάτων. Το βασικό συνδετικό ρήμα είναι το είμαι. Άλλα συνδετικά ρήματα είναι το μοιάζω, το γίνομαι, το αισθάνομαι και το φαίνομαι. Σε ορισμένες περιπτώσεις το κατηγορούμενο προσδιορίζει το αντικείμενο του ρήματος. Το κατηγορούμενο συμφωνεί με τη λέξη που προσδιορίζει σε γένος, αριθμό, πτώση. 48

53 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 22: Εξάσκηση στη συμφωνία των όρων της πρότασης. 1. Συμπλήρωσε τα κενά με τα κατάλληλα ουσιαστικά στην κατάλληλη πτώση: ανόητος, ανοιχτός, συμμαθητής, άρρωστος, κλειστός, συστημένος, χαρούμενος, βρόμικος. 1. Το σπίτι είναι Τα βιβλία είναι Η τσάντα είναι Στέλνει το γράμμα Η Ελένη δείχνει Η Μαρία και ο Γιώργος είναι Ο Κώστας είπε τη Μαρία Τα παιδιά δείχνουν Πρόσθετο Λεξιλόγιο νοικιάζω διαμέρισμα/ σπίτι ο ενοικιαστής, ο αγοραστής, ο ιδιοκτήτης το υπόγειο το ισόγειο ο 1 ος όροφος η ταράτσα το μπαλκόνι σπίτι με 2 ορόφους => διώροφο διαμέρισμα ενός δωματίου => η γκαρσονιέρα διαμέρισμα 2 δωματίων => δυάρι το ασανσέρ το γκαράζ Εσωτερικό σπιτιού: το σαλόνι, το καθιστικό, το υπνοδωμάτιο, η κουζίνα, ο διάδρομος ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 23: Δες τις αγγελίες για την ενοικίαση του διαμερίσματος. Να χωριστείτε σε ζευγάρια και να ετοιμάσετε έναν πιθανό διάλογο ανάμεσα στον ιδιοκτήτη και τον ενοικιαστή. ΚΥΨΕΛΗ Άνω, Κρίσης 23, διαμέρισμα ρετιρέ 55 τ.μ., 4 ου ορόφου, καινούρια κουζίνα, μεγάλο μπαλκόνι, πόρτα ασφαλείας, τέντες, τιμή 240. ΠΑΤΗΣΙΑ Άνω, Πλατεία Παπαδιαμάντη, διαμέρισμα 56 τ.μ., 1 ου ορόφου, προσόψεως, 1 υ/δ, κατασκευή '74, κεντρική θέρμανση, άριστη κατάσταση, ανεξάρτητη κουζίνα, πατάρι, ελάχιστα κοινόχρηστα, πολύ ήσυχος δρόμος, 250 μέτρα από αφετηρία τρόλεϊ, 700 μέτρα από σταθμό ΗΣΑΠ άνω Πατησίων, τιμή

54 5 Δημόσιες Υπηρεσίες: επικοινωνία και συναλλαγές 5.1 Κείμενο: Στην Τράπεζα Ελένη: Καλημέρα σας. Ταμίας: Γεια σας! Τι θα θέλατε; Ελένη: Θα ήθελα να κάνω ανάληψη 300 ευρώ από τον λογαριασμό μου. Ταμίας: Μάλιστα, μπορείτε μου να δώσετε το βιβλιάριο καταθέσεων και την αστυνομική σας ταυτότητα; Ελένη: Ορίστε. Ταμίας: Θα συμπληρώσετε σε αυτό το έντυπο τα στοιχεία σας (το όνομα και το επώνυμό σας) και θα βάλετε εδώ μια υπογραφή. Μετά θα πάρετε τα χρήματα και την απόδειξή σας. Θα σας δώσω χαρτονομίσματα των 20 και 50 ευρώ. Αν θέλετε, μπορείτε να βγάλετε μια κάρτα ανάληψης και να παίρνετε χρήματα ή να κάνετε άλλες συναλλαγές από το μηχάνημα αυτόματης ανάληψης, χωρίς να χάνετε χρόνο. Ελένη: Ωραία, σας ευχαριστώ πολύ. Αυτή τη στιγμή βιάζομαι, δεν έχω χρόνο. Θα ήθελα όμως να πάρω πληροφορίες για να κάνω αίτηση για δάνειο. Ταμίας: Πρέπει να μιλήσετε με την υπεύθυνη των δανείων, είναι η κυρία στο βάθος δίπλα από το τμήμα πιστωτικών καρτών. Ελένη: Σας ευχαριστώ πολύ για την εξυπηρέτηση. 5.2 Κείμενο: Στα ΕΛΤΑ Γιάννης: Καλημέρα σας Ταμίας: Γεια σας. Τι θα θέλατε; Γιάννης: Θα ήθελα να στείλω ένα γράμμα. Ταμίας: Με απλό ταχυδρομείο ή συστημένο; Το συστημένο κοστίζει περισσότερο, αλλά ο παραλήπτης το παραλαμβάνει πιο γρήγορα. Γιάννης: Με απλό ταχυδρομείο, θέλω να στείλω έναν φάκελο στην Πάτρα. 50

55 Ταμίας: Ορίστε τα γραμματόσημα. Κοστίζουν 2 ευρώ και 50 λεπτά. Θα τα κολλήσετε στο πάνω μέρος του φακέλου δεξιά και στη συνέχεια θα ρίξετε το γράμμα στο μεγάλο κόκκινο γραμματοκιβώτιο έξω από το ταχυδρομείο. Γιάννης: Ωραία σας ευχαριστώ πολύ. Μπορώ επίσης να πληρώσω τον λογαριασμό της Δ.Ε.Η και του Ο.Τ.Ε; Ο λογαριασμός του τηλεφώνου έχει λήξει, υπάρχει πρόβλημα; Ταμίας: Μπορείτε να πληρώσετε όλους τους λογαριασμούς, χωρίς κανένα πρόβλημα. Γιάννης: Επίσης έχω ειδοποίηση για ένα δέμα. Μπορώ να το παραλάβω από εσάς; Ταμίας: Για το δέμα θα περάσετε διπλά. Πρέπει να έχετε μαζί σας την αστυνομική σας ταυτότητα. 51

56 Πίνακας 11: Λεξιλόγιο Ρήματα η Δημόσια Υπηρεσία ο χρόνος το δέμα χαίρομαι η επικοινωνία η πληροφορία η μέρα θέλω η συναλλαγή η αίτηση Επίθετα κάνω η τράπεζα το δάνειο ο υπεύθυνος- η ο μπορώ δίνω συμπληρώνω βάλω παίρνω δίνω η ανάληψη η κατάθεση ο λογαριασμός το καταθέσεων η ταυτότητα βιβλιάριο αστυνομική η κυρία το βάθος το τμήμα η πιστωτική κάρτα η εξυπηρέτηση το γράμμα ο συστημένος- η- ο ο απλός- ή-ό ο κόκκινος- η ο ο μεγάλος- η ο ο καλός- ή- ό Επιρρήματα βγάζω το έντυπο το ταχυδρομείο μάλιστα χάνω τα στοιχεία ο παραλήπτης χωρίς ευχαριστώ το όνομα ο αποστολέας ωραία βιάζομαι το επώνυμο το μέρος πολύ στέλνω η υπογραφή ο φάκελος περισσότερο κοστίζω τα χρήματα η συνέχεια πιο παραλαμβάνω η απόδειξη το γράμμα γρήγορα κολλάω ρίχνω πληρώνω λήγω υπάρχει Ουσιαστικά το χαρτονόμισμα η κάρτα ανάληψης η συναλλαγή το μηχάνημα αυτόματης ανάληψης (ΑΤΜ) η στιγμή το γραμματοκιβώτιο το ταχυδρομείο ο λογαριασμός το πρόβλημα η ειδοποίηση πάνω έξω μαζί βέβαια δίπλα ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 24: Εξάσκηση σε επικοινωνιακές καταστάσεις. 1. Να χωριστείτε σε ζευγάρια και να γράψετε διάλογους για τις παρακάτω καταστάσεις χρησιμοποιώντας το λεξιλόγιο των παρακάτω κειμένων: πηγαίνω να πληρώσω λογαριασμό της Δ.Ε.Η που έχει λήξει. πηγαίνω στο Κέντρο Εξυπηρέτησης Πελατών (ΚΕΠ) και ζητώ ένα πιστοποιητικό γέννησης. πηγαίνω στον Ο.Τ.Ε να κάνω αίτηση για τηλέφωνο. πηγαίνω στην τράπεζα να ανοίξω έναν λογαριασμό. 52

57 5.3 Γραμματική Στιγμιαίος Μέλλοντας και Συνοπτική Υποτακτική Αύριο θα πληρώσω τον λογαριασμό Πρέπει να πληρώσω τον λογαριασμό αύριο. Θα αγοράσουμε το σπίτι το καλοκαίρι. Μπορούμε να αγοράσουμε το σπίτι το καλοκαίρι. Στιγμιαίος Μέλλοντας: όταν περιγράφουμε στο σύνολό της μια δραστηριότητα ή μια κατάσταση που τοποθετείται στο μέλλον, χρησιμοποιούμε τον στιγμιαίο μέλλοντα. Ο στιγμιαίος μέλλοντας αποτελείται από: α. το μόριο θα, β. έναν ρηματικό τύπο, ο οποίος σχηματίζεται με το θέμα του αορίστου και τις καταλήξεις του ενεστώτα ρημάτων, π.χ. Αύριο θα τελειώσω τη εργασία. Συνοπτική Υποτακτική: Η συνοπτική υποτακτική χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να μιλήσουμε για μια δραστηριότητα στο σύνολό της, χωρίς να μας ενδιαφέρει η διάρκειά της, ή όταν η επανάληψη της δραστηριότητας είναι ορισμένη. Η συνοπτική υποτακτική σχηματίζεται με τα μόρια να ή ας και έναν ρηματικό τύπο, ο οποίος βασίζεται στο θέμα του αορίστου της ενεργητικής φωνής. π.χ. Αύριο πρέπει να τελειώσω την εργασία. Πίνακας 12: Σχηματισμός στιγμιαίου μέλλοντα και συνοπτικής υποτακτικής εγώ θα γράψω εσύ θα γράψεις αυτός θα γράψει εμείς θα γράψουμε εσείς θα γράψετε αυτοί θα γράψουν θα + θέμα αορίστου + καταλήξεις ενεστώτα εγώ να γράψω εσύ να γράψεις αυτός να γράψει εμείς να γράψουμε εσείς να γράψετε αυτοί να γράψουν να/ ας + θέμα αορίστου + καταλήξεις ενεστώτα 53

58 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 25: Εξάσκηση στον στιγμιαίο μέλλοντα και συνοπτική υποτακτική. 1. Να μεταφέρεις τα ρήματα από τον Ενεστώτα στον Εξακολουθητικό και στο Στιγμιαίο Μέλλοντα, και τον Αόριστο, όπως στο παράδειγμα. Ενεστώτας Εξακολουθητικός Μ. Στιγμιαίος Μ. Αόριστος 1. διαβάζω θα διαβάζω θα διαβάσω διάβασα 2. ψάχνεις φορτώνει σκάβουν δουλεύετε ανοίγουν βάφετε πληρώνει ράβω σβήνω μαγειρεύω ταξιδεύεις παίζουμε βάζει ρίχνουν Να συμπληρώσεις τα κενά με τη συνεχή ή απλή υποτακτική των ρημάτων που είναι στην παρένθεση: 1) Δεν μπορώ να... γιατί είμαι κουρασμένη (μαγειρεύω). 2) Μας αρέσει πολύ να... (χορεύω) και...(ακούω) μουσική. 3) Κουράζομαι να... (διαβάζω) και... (γράφω) τα ίδια πράγματα. 4) Συνηθίζει να... κάθε μέρα τη μητέρα της (βλέπω). 5) Είναι βλαβερό να... πολλούς καφέδες τη μέρα (πίνω). 6) Ετοιμάζομαι να... για το σχολείο (φεύγω). 54

59 7) Λίγο έλειψε να... το αεροπλάνο (χάνω). 8) Συνέχιζε να... με τα παιδιά, όταν γύρισα στο σπίτι (παίζω). 9) Μέχρι να..., θα έχω επιστρέψει (τελειώνω). 10) Μπορείς, σε παρακαλώ, να μου... το φαγητό μου τώρα (ετοιμάζω); 11) Αρχίζω να... στις 9.00 το πρωί (δουλεύω). 12) Ξέρω να... μακαρόνια με κύμα. (φτιάχνω). 13) Πρέπει να...(τελειώνω) σήμερα τη εργασία. 14) Πρέπει να... (ψωνίζω) στη λαϊκή και μετά να... (καθαρίζω) το σπίτι Συνοπτική Προστακτική Συμπλήρωσε την αίτηση! Ανοίξτε την πόρτα! Να μη συμπληρώσεις την αίτηση! Να μην ανοίξετε την πόρτα! Όταν θέλουμε να ζητήσουμε από κάποιον να κάνει κάτι αυτή τη στιγμή ή για ορισμένες φορές, χρησιμοποιούμε τη συνοπτική προστακτική, π.χ. Άνοιξε το παράθυρο. Κλείσε την πόρτα. Για να σχηματίσουμε τη συνοπτική προστακτική Χρησιμοποιούμε το θέμα του αορίστου της ενεργητικής φωνής, π.χ.: προσέχω => προσεξ, λύνω => λυσ- Προσθέτουμε τις καταλήξεις της προστακτικής, -ε για τον ενικό και -τε για τον πληθυντικό. Στο δεύτερο πρόσωπο του ενικού, αν το ρήμα έχει πάνω από δύο συλλαβές, βάζουμε τον τόνο στην τρίτη από το τέλος συλλαβή. Στο δεύτερο πρόσωπο του πληθυντικού βάζουμε πάντα τον τόνο στη δεύτερη από το τέλος συλλαβή. Στην προστακτική δεν υπάρχει αρνητικός τύπος. Για να σχηματίσουμε την άρνηση, χρησιμοποιούμε τύπους της υποτακτικής, π.χ. Να μην πληρώσεις το λογαριασμό. 55

60 Οριστική ενεστώτα ανεβαίνω κατεβαίνω μπαίνω βγαίνω έρχομαι μένω φεύγω αφήνω Ρήματα που σχηματίζουν την προστακτική με διαφορετικό τρόπο Συνοπτική Προστακτική β πρόσωπο ενικού ανέβα κατέβα μπες βγες έλα μείνε φύγε άσε/άφησε β πρόσωπο πληθυντικού ανεβείτε κατεβείτε μπείτε βγείτε ελάτε μείνετε φύγετε αφήστε Οριστική ενεστώτα βρίσκω βλέπω λέω πίνω παίρνω τρώω πλένω κάθομαι Συνοπτική Προστακτική β πρόσωπ ο ενικού βρες δες πες πιες πάρε φάε πλύνε κάτσε/ κάθισε β πρόσωπο πληθυντικού βρείτε δείτε πείτε (πέστε) πιείτε πάρτε φάτε πλύνετε (πλύντε) καθίστε ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 26: Εξάσκηση στην προστακτική. 1. Συνέχισε όπως στο παράδειγμα: γράφεις το γράμμα => γράψε το γράμμα, (να) μη γράψεις το γράμμα. 1. Διαβάζετε εφημερίδα Τρέχεις στον δρόμο Ανοίγετε το παράθυρο Συμπληρώνεις το έντυπο Υπογράφεις την αίτηση Κλείνετε το παράθυρο Καθαρίζετε το σπίτι Πλένεις το αυτοκίνητο Αγοράζεις λαχανικά Σβήνετε τη φωτιά

61 5.3.3 Δεικτικές Αντωνυμίες Αυτή η γυναίκα είναι η μητέρα μου. Μένω σε αυτό το σπίτι. αυτός- ή ό κοντά/εδώ Εκείνο το αυτοκίνητο είναι της Ελένης. Μου άρεσε εκείνο το παντελόνι. εκείνος- η- ο μακριά/ εκεί Γιατί δείχνεις τέτοια συμπεριφορά; Εσύ δεν είσαι τέτοιος άνθρωπος. τέτοιος- α- ο ποιότητα Πρώτη φορά βλέπω τόσο κόσμο! Σε περιμένουμε πόση ώρα! τόσος- η - ο ποσότητα Προσοχή! Οι δεικτικές αντωνυμίες κλίνονται όπως τα επίθετα σε ος-η-ο, και συμφωνούν με το ουσιαστικό που προσδιορίζουν σε γένος, αριθμό και πτώση. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 27: Εξάσκηση στη δεικτική αντωνυμία. 1. Να συμπληρώσεις τα κενά με την κατάλληλη δεικτική αντωνυμία στο σωστό γένος, αριθμό και πτώση. 1. Διάβασα το βιβλίο... φορές, που το έμαθα απέξω εδώ είναι τα κλειδιά σου; Όχι, τα κλειδιά μου είναι... πάνω στο τραπέζι. 3. Έχω και εγώ ένα... ζευγάρι παπούτσια και μια... τσάντα. 4. Έχετε... περιουσία που δεν θα χρειαστεί να δουλέψετε το αυτοκίνητο είναι ακριβό,... στο βάθος είναι πιο φτηνό. 6. Δεν γνωρίζω καμία... περίπτωση και κανένα... άνθρωπο. 5.4 Σύνταξη (μου) Αρέσει/ Αρέσουν... / Αρέσει να... Μου αρέσει το θέατρο. Μου αρέσουν τα ταξίδια. μου Μου αρέσει να βλέπω θέατρο. Μας αρέσει το ποδόσφαιρο. Μας αρέσει να παίζουμε ποδόσφαιρο. Μου αρέσει να ταξιδεύω. Μας αρέσουν τα παιχνίδια. Μας αρέσει να παίζουμε. σου του/της/του μας σας τους αρέσει /αρέσουν αρέσει να 57

62 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 28: Εξάσκηση στη σύνταξη αρέσει/ αρέσουν.../ αρέσει να Συνέχισε όπως στο παράδειγμα: (εγώ-τα γλυκά) => Μου αρέσουν τα γλυκά. 1. (εσύ- τα ψώνια) (αυτή τα βιβλία) (αυτός- το μπάσκετ) (αυτό- ο χορός) (εσείς- τα ταξίδια) (εμείς η μουσική) (εσείς το διάβασμα) (αυτές- οι σοκολάτες) (αυτά- η ζωγραφική) (εμείς η ταινία) Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο. 1. Του αρέσει να... (ταξιδεύω) και να... (γνωρίζω) νέες χώρες. 2. Σας αρέσει να... (βλέπω) φίλους και να... (παίζω) χαρτιά. 3. Τους αρέσει να... (πηγαίνω) εκδρομές και να... (κάνω) μπάνια. 4. Μας αρέσει να... (καθαρίζω) και να... (σφουγγαρίζω) το σπίτι. 5.5 Πρόσθετο Λεξιλόγιο Πότε λήγει ο λογαριασμός; Ο λογαριασμός λήγει στις... του μηνός. Ο λογαριασμός έχει λήξει. Ο λογαριασμός, η απόδειξη Υπογράφω, υπογραφή Συμπληρώνω τα στοιχεία της ταυτότητας. Περιμένω στην ουρά- στη σειρά. Κατάθεση σε λογαριασμό Ανάληψη από λογαριασμό Εξόφληση λογαριασμού Κάνω αίτηση, δήλωση 58

63 6 Υγεία και ανθρώπινο σώμα 6.1 Κείμενο: Επίσκεψη στον γιατρό Η Αλεξάνδρα πήγε το πρωί στη δουλειά της, αλλά δεν ένιωθε καλά. Κρύωνε, έβηχε και είχε πονοκέφαλο. Δούλεψε ως το απόγευμα και μετά πήγε σπίτι και ξάπλωσε. Χειροτέρεψε και αποφάσισε να πάει στο εφημερεύον νοσοκομείο, στα εξωτερικά ιατρεία. Στην αίθουσα αναμονής περίμενε αρκετός κόσμος. Όταν ήρθε η σειρά της, τη φώναξε η νοσοκόμα και μπήκε στο ιατρείο. Αλεξάνδρα: Καλησπέρα γιατρέ. Γιατρός: Γεια σας; τι σας συμβαίνει; Αλεξάνδρα: Έχω βήχα και πονοκέφαλο. Από χτες αισθανόμουν έντονη αδιαθεσία, αλλά σήμερα είμαι χειρότερα. Γιατρός: Έλατε να σας εξετάσω. Η πίεση είναι καλή, αλλά έχετε ακροαστικά. Επίσης έχετε πυρετό, λίγα δέκατα. Αλεξάνδρα: Τι πρέπει να κάνω; Γιατρός: Δεν είναι κάτι το σοβαρό, φαίνεται μια απλή γρίπη. Θα σας γράψω ένα σιρόπι και μια αντιβίωση και θα πρέπει να κάνετε μια γενική εξέταση αίματος και μια ακτινογραφία θώρακα. Στο τέλος της εβδομάδας θα έρθετε να σας δω ξανά. Αλεξάνδρα: Γιατρέ έχω ασφάλιση υγείας, ορίστε το βιβλιάριο. Γιατρός: Ωραία θα σας γράφω τη συνταγή. Το σιρόπι το παίρνετε 2 φορές την ημέρα, πρωί βράδυ, την αντιβίωση, είναι χάπια κάθε 8 ώρες πριν το φαγητό. Αλεξάνδρα: Τι άλλο να κάνω γιατρέ; Γιατρός: Να πίνετε πολλά υγρά και να τρώτε ελαφρά. 2-3 μέρες να μην πάτε στη δουλειά, θα σας γράψω αναρρωτική άδεια. Σας περιμένω στο τέλος της εβδομάδας. Περαστικά! Αλεξάνδρα: Σας ευχαριστώ πολύ γιατρέ. Πάω αμέσως στο φαρμακείο. 59

64 Πίνακας 13: Λεξιλόγιο Ρήματα Ουσιαστικά το ιατρείο το χάπι πηγαίνω η υγεία ο βήχας το βράδυ νιώθω το σώμα η αδιαθεσία το φαγητό κρυώνω η επίσκεψη η πίεση το υγρό βήχω ο γιατρός τα ακροαστικά η αναρρωτική άδεια δουλεύω η δουλειά ο πυρετός Επίθετα ξαπλώνω το πρωί τα δέκατα ο ανθρώπινος- η- ο χειροτερεύω ο πονοκέφαλος το σιρόπι ο αρκετός- η ο αποφασίζω το απόγευμα η αντιβίωση ο έντονος- η -ο αισθάνομαι περιμένω φωνάζω μπαίνω συμβαίνει εξετάζω έρχομαι βλέπω το σπίτι το εφημερεύον νοσοκομείο τα εξωτερικά ιατρεία η αίθουσα αναμονής ο κόσμος η σειρά η νοσοκόμα η γενική (εξέταση) αίματος η ακτινογραφία θώρακα το τέλος η εβδομάδα η ασφάλιση υγείας το βιβλιάριο υγείας Επιρρήματα καλά σήμερα χειρότερα ξανά ελαφρά πολύ 60

65 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 29: Κατανόηση κειμένου. 1. Να διαβάσεις το παραπάνω κείμενο και να απαντήσεις στις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Πού πήγε η Αλεξάνδρα το πρωί; 2. Πού πήγε το απόγευμα και για ποιο λόγο; 3. Τι έχει η Αλεξάνδρα; 4. Τι εξετάσεις και φάρμακα της έδωσε ο γιατρός; 5. Πού θα πάει μετά τον γιατρό και για πιο λόγο; 6. Θα πάει την επόμενη μέρα στη δουλειά; 7. Η Αλεξάνδρα θα δει πάει ξανά στον γιατρό; αν ναι, γιατί; 6.2 Γραμματική Παραθετικά Επιθέτων και Επιρρημάτων Παραθετικά Επιθέτων 1 Η Αθήνα είναι ακριβή πόλη. Η Αθήνα είναι ακριβότερη/ πιο ακριβή πόλη από την Πάτρα. Η Αθήνα είναι ακριβότατη / πολύ ακριβή. Η Αθήνα είναι η ακριβότερη / η πιο ακριβή πόλη στην Ελλάδα. θετικός συγκριτικός (από + αιτιατική) απόλυτος υπερθετικός σχετικός υπερθετικός άρθρο + συγκριτικός Προσοχή! θετικός συγκριτικός υπερθετικός καλός καλύτερος/ πιο καλός άριστος/ πολύ καλός κακός χειρότερος/ πιο κακός χείριστος/ πολύ κακός λίγος λιγότερος/ πιο λίγος ελάχιστος/ πολύ λίγος Τα επίθετα σε -τερος, - τερη, -τερο κλίνονται όπως τα επίθετα σε -ος, - η, -ο. μεγάλος μεγαλύτερος/ πιο μεγάλος μέγιστος / πολύ μεγάλος 1 Στην ενότητα Α1 εξετάζουμε μόνο τα επίθετα που τελειώνουν σε -ος, -η, -ο και -ος, -α, -ο και σχηματίζουν επιρρήματα που τελειώνουν σε -α / -ά. Με τις άλλες κατηγορίες επιθέτων, που σχηματίζουν τα παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων διαφορετικά, θα ασχοληθούμε σε επόμενες ενότητες. 61

66 Παραθετικά Επιρρημάτων Η Ελένη τρέχει γρήγορα. Η Ελένη τρέχει πιο γρήγορα/ γρηγορότερα από τη Μαρία. Η Ελένη τρέχει πολύ γρήγορα/ γρηγορότατα. θετικός συγκριτικός υπερθετικός Προσοχή! θετικός συγκριτικός υπερθετικός καλά κακά λίγο καλύτερα/ πιο καλά χειρότερα/ πιο κακά λιγότερα/ πιο λίγο άριστα/ πολύ καλά κάκιστα / πολύ κακά ελάχιστα / πολύ λίγο Προσοχή! Όταν θέλουμε να δείξουμε ότι κάποιος ή κάτι έχει μια ιδιότητα στον ίδιο βαθμό με κάποιον ή κάτι άλλο, χρησιμοποιούμε: α. την έκφραση τόσο + επίθετο... όσο, Ο Κώστας είναι τόσο καλός χορευτής όσο ο Γιώργος., β. την έκφραση το ίδιο + επίθετο... με + αιτιατική, Ο Κώστας είναι το ίδιο καλός χορευτής με τον Γιώργο. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 30: Εξάσκηση στα παραθετικά των επιθέτων και των επιρρημάτων. 1. Σχημάτισε προτάσεις όπως στο παράδειγμα: (ο Κώστας- ψηλός- Γιώργος) => Ο Κώστας είναι ψηλότερος/ πιο ψηλός από τον Γιώργο. 1. (ο δρόμος- στενός- η λεωφόρος) 2. (το βουνό- μεγάλος- ο λόφος) 3. (Τα Γερμανικά- δύσκολος- τα Αγγλικά) 4. (η Ελένη- λεπτός- η Μαρία) 5. (ο Βασίλης εργατικός- ο Πέτρος) 6. (Η Θεσσαλονίκη- καθαρός- η Αθήνα) 62

67 2. Να σχηματίσεις τα παραθετικά των παρακάτω επιθέτων: να επιλέξεις την πτώση και τον αριθμό που χρειάζεται: του πλουσίου => του πλουσιότερου/ του πιο πλουσίου, του πλουσιότατου/ πολύ πλουσίου. 1. τον ακριβό 2. την ωραία 3. τα καλά 4. τους κακούς 5. τις μεγάλες 6. της ψηλής 7. οι δυνατοί 8. η εύκολη 9. τους δύσκολους 10. το σκληρό 11. του αυστηρού 12. των άνετων 3. Να σχηματίσεις τα επιρρήματα από τα επίθετα της άσκησης 2 και να γράψεις τα παραθετικά τους, π.χ. πλούσια, πλουσιότερα- πιο πλούσια, πλουσιότατα- πολύ πλούσια

68 6.2.2 Αόριστες Αντωνυμίες Όταν μιλάμε για κάποιον ή για κάτι που δεν γνωρίζουμε ή δεν μας ενδιαφέρει να προσδιορίσουμε, χρησιμοποιούμε τις αόριστες αντωνυμίες. Κάποιος χτύπησε την πόρτα. Ένα αυτοκίνητο πέρασε το φανάρι με κόκκινο. Ο καθένας μπορεί να κάνει αίτηση. Δεν σε ζήτησε κανένας. Μερικοί μαθητές δεν ενδιαφέρονται για το σχολείο. Ο ένας πήγε δεξιά και ο άλλος αριστερά. Κάθε πρωί ξυπνάω στις Θα σου πω κάτι, αλλά μη το πεις σε κανένα. Δε γνωρίζω τίποτε για το θέμα. κάποιος, κάποια, κάποιο ένας, μία, ένα καθένας, καθεμία / καθεμιά, καθένα κανείς / κανένας, καμία / καμιά, κανένα μερικοί, μερικές, μερικά (μόνο στον πληθυντικό αριθμό) άλλος, άλλη, άλλο κάθε κάτι τίποτα (ή τίποτε) Το κανείς/κανένας, καμία/καμιά, κανένα κλίνεται ως εξής: ονομαστική κάνεις/ κανένας καμία/ καμιά κανένα ενικός αριθμός γενική κανενός καμιάς / καμιάς κανενός αιτιατική κανέναν καμία / καμιά κανένα Το καθένας, καθεμία/καθεμιά, καθένα κλίνεται όπως το κανείς/κανένας, καμία/καμιά, κανένα. Το κάποιος, κάποια, κάποιο κλίνεται όπως τα επίθετα σε -ος, -α, -ο, ενώ το άλλος, άλλη, άλλο κλίνεται όπως τα επίθετα σε -ος, -η, -ο. 64

69 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 31: Εξάσκηση στις αόριστες αντωνυμίες. 1. Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων επιλέγοντας την κατάλληλη αόριστη αντωνυμία από τις παρενθέσεις. 1. Πήρε.(μια, κάποια) βαθιά ανάσα και συνέχισε τον δρόμο του. 2. Δεν ήξερε (κάτι, τίποτα). για το θέμα, καθώς έλειπε στο εξωτερικό. 3. (Κανείς, Καθένας).. δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον. 4. Στην κορυφή του βουνού, όπου υπήρχε γαλήνη και ηρεμία, ένιωσα (κάποιος, άλλος). άνθρωπος. 5. Δεν υπάρχει (καμία, κάποια).. περίπτωση να τον συγχωρήσω. 6. Ύστερα από πολλά χρόνια πήγαμε στο χωριό, όμως (καθένας, κανένας).. δε μας γνώρισε. 2. Να επιλέξεις την κατάλληλη αόριστη αντωνυμία και να συμπληρώσεις τα κενά. 1. Μου είπε στο αυτί. 2. Φαίνεται πως παιδιά δεν άκουσαν αυτό που είπαμε. 3. Δε θα βρεις εκεί που ψάχνεις. 4. Οι γονείς μου μου δίνουν χρήματα για χαρτζιλίκι εβδομάδα. 5. Δεν ήρθε..παιδί για να παίξουμε γι αυτό κι εγώ φορά δε θα τα καλέσω. 6. από τους γείτονες πρέπει να χτύπησε το κουδούνι καλοκαίρι πηγαίνουμε στην Κρήτη. 8. Σε ζήτησε...ηλικιωμένος κύριος. 9. Πέρνα από το σπίτι...μέρα να τα πούμε. 10. Δεν υπάρχει...πιθανότητα να γίνει κάτι τέτοιο. 11. Έχουν περάσει.. χρόνια από την τελευταία φορά που ανταμώσαμε, αλλά δεν έχεις αλλάξει καθόλου. 12. Άκουσες.. για το σεισμό στο ραδιόφωνο; 13...από εσάς δεν τα πήγαν καλά στις εξετάσεις. 65

70 6.3 Συντακτικό Απρόσωπες εκφράσεις για τα φυσικά φαινόμενα Οι απρόσωπες εκφράσεις για τον καιρό και τα φυσικά φαινόμενα σχηματίζονται με ρήματα μόνο στο 3 ο ενικό πρόσωπο. Δεν είχε ξημερώσει, όταν έφυγε για τη δουλειά. Όλο το φθινόπωρο βρέχει και το χειμώνα χιονίζει διαρκώς. Όταν βραδιάζει, κάνει κρύο. Ξαφνικά άρχισε να χιονίζει. Κάνει ζέστη χιονίζει καλοκαιριάζει σκοτεινιάζει Κάνει κρύο φυσάει χειμωνιάζει νυχτώνει βρέχει/ ψιχαλίζει αστράφτει βραδιάζει ξημερώνει ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 32: Εξάσκηση στις απρόσωπες εκφράσεις. 1. Να συμπληρώσεις τις παρακάτω προτάσεις με τις εκφράσεις που δίνονται παραπάνω. 1. Όταν... όλα ασπρίζουν. 2. Το καλοκαίρι... αργά και... νωρίς. 3. Άρχισε να... κλείσε τα παράθυρα. 4. Πάρε ομπρέλα μαζί σου γιατί Όταν... πηγαίνουν στο σπίτι που έχουν κοντά στη θάλασσα. 66

71 6.4 Πρόσθετο Λεξιλόγιο Τι σας συμβαίνει; πώς αισθάνεστε; Δεν αισθάνομαι καλά. Δεν νιώθω καλά Είμαι άρρωστος. Είμαι αδιάθετος. Είμαι μια χαρά. Έχω αναρρώσει. Γιατροί το σύμπτωμα, η διάγνωση, τα φάρμακα έχω πονοκέφαλο / πονόδοντο έχω σπάσει το πόδι μου/ το χέρι μου κάνω εγχείριση/ επέμβαση αναρρώνω/ καλυτερεύω/ χειροτερεύω ο παθολόγος ο παιδίατρος ο οφθαλμίατρος ο οδοντίατρος ο ορθοπεδικός ο δερματολόγος Το ανθρώπινο σώμα τα μάτια η μύτη το στόμα το αυτί ο λαιμός ο ώμος η κοιλιά τα χέρια τα δάκτυλα η παλάμη τα πόδια τα γόνατα το πέλμα ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 33: Επικοινωνιακή κατάσταση. 1. Να χωριστείτε σε ζευγάρια και να ετοιμάσετε 2 διαλόγους: κλείνεις ένα ραντεβού στον γιατρό για να κάνεις έναν προληπτικό έλεγχο. πηγαίνεις στον γιατρό, γιατί δεν αισθάνεσαι καλά και περιγράφεις τα συμπτώματα. 67

72 7 Τα Μέσα Μαζικής Συγκοινωνίας 7.1 Κείμενο: Στον σταθμό του μετρό «Σύνταγμα» Στο εκδοτήριο του σταθμού Αλεξάνδρα: Καλημέρα σας. Θα ήθελα κάποιες πληροφορίες για τα δρομολόγια του μετρό. Ταμίας: Καλημέρα σας. Πείτε μου. Αλεξάνδρα: Θα ήθελα να πάω στο αεροδρόμιο. Πώς μπορώ να πάω; Ταμίας: Θα πάρετε τη μπλε γραμμή μέχρι τον τερματικό σταθμό «Αεροδρόμιο». Είναι 15 στάσεις και η διαδρομή διαρκεί 40 λεπτά. Αλεξάνδρα: Πότε είναι το επόμενο μετρό με κατεύθυνση το αεροδρόμιο; Ταμίας: Το επόμενο είναι σε ένα τέταρτο, τα δρομολόγια πραγματοποιούνται κάθε 25 λεπτά. Αλεξάνδρα: Ωραία. Από πού μπορώ να αγοράσω εισιτήριο και πόσο κοστίζει; Ταμίας: Εισιτήριο μπορείτε να αγοράσετε εδώ ή απέναντι στο εκδοτικό μηχάνημα. Το εισιτήριο κοστίζει 1.20, αν χρησιμοποιήσετε μόνο το μετρό, και 1.40 για όλα τα μέσα συγκοινωνίας, για διαδρομή μέχρι 1 ώρα και 30 λεπτά. Αλεξάνδρα: Μάλιστα, κατάλαβα. Πώς μπορώ να φτάσω στην αποβάθρα; Ταμίας: Θα προχωρήσετε ευθεία στο βάθος και μετά θα στρίψετε δεξιά στην κατεύθυνση προς αεροδρόμιο. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις κυλιόμενες σκάλες ή τον ανελκυστήρα. Μην ξεχάσετε να ακυρώσετε το εισιτήριο στα ακυρωτικά μηχανήματα. Διαφορετικά το πρόστιμο είναι 50 φορές η τιμή του εισιτηρίου. Αλεξάνδρα: Σας ευχαριστώ πολύ, καλή σας μέρα. Ταμίας: Αντίο σας. 7.2 Κείμενο: Στο λιμάνι του Πειραιά Στο πρακτορείο εισιτηρίων Μαρία: Καλησπέρα σας, θα ήθελα δυο εισιτήρια για Πάρο. Υπάρχουν διαθέσιμα εισιτήρια για αύριο το απόγευμα 20 Σεπτεμβρίου; 68

73 Ταμίας: Καλησπέρα σας. Έχετε κάνει κράτηση; Μαρία: Όχι δεν γνώριζα ότι μπορείς να κλείσεις τηλεφωνικά. Ταμίας: Ναι βεβαία, υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Βλέπω ότι υπάρχουν διαθέσιμα εισιτήρια για αύριο το απόγευμα στις Θέλετε απλά ή με επιστροφή; Μαρία: Με επιστροφή στις 25 Σεπτεμβρίου το απόγευμα. Ταμίας: Ωραία, κοστίζουν όλα μαζί 55 ευρώ και 40 λεπτά. Μαρία: Μπορώ να πληρώσω με πιστωτική κάρτα; Ταμίας: Μπορείτε να πληρώσετε και με μετρητά και με πιστωτική κάρτα, κανένα πρόβλημα. Μαρία: Ορίστε η πιστωτική κάρτα και η ταυτότητά μου. Πώς θα βρω τη σωστή αποβάθρα; Ταμίας: Παρακαλώ πάρτε την απόδειξη και τα εισιτήρια. Στο κάτω αριστερά τμήμα του εισιτηρίου είναι γραμμένος ο αριθμός της αποβάθρας. Βγαίνετε από το πρακτορείο, διασχίζετε τον δρόμο, και δεξιά στο βάθος στα 200 μέτρα βρίσκεται η αποβάθρα. Να βρίσκεστε μισή ώρα πριν την αναχώρηση του πλοίου στο λιμάνι. Μαρία: Ωραία, σας ευχαριστώ πολύ για τις πληροφορίες. Καλό σας απόγευμα. Ταμίας: Γεια σας, καλό ταξίδι. 69

74 Πίνακας 14: Λεξιλόγιο Ρήματα λέω πηγαίνω μπορώ διαρκώ πραγματοποιώ αγοράζω κοστίζω φτάνω στρίβω προχωρώ ξεχνώ ακυρώνω κάνω κράτηση γνωρίζω υπάρχει πληρώνω βρίσκομαι παίρνω ευχαριστώ Ουσιαστικά τα Μέσα Μαζική Συγκοινωνίας ο σταθμός το μετρό η πληροφορία το δρομολόγιο το αεροδρόμιο η γραμμή ο σταθμός η στάση η διαδρομή η κατεύθυνση το λεπτό το τέταρτο το εισιτήριο το μηχάνημα η αποβάθρα το βάθος εκδοτικό οι κυλιόμενες σκάλες ο ανελκυστήρας (το ασανσέρ) το ακυρωτικό μηχάνημα το πρόστιμο η φορά το λιμάνι το πρακτορείο η κράτηση η επιστροφή το απόγευμα το πρόβλημα η ταυτότητα η αποβάθρα η απόδειξη η αναχώρηση το πλοίο το τμήμα ο αριθμός το ταξίδι Επίθετα ο τερματικός ή ό ο επόμενος η-ο ο εκδοτικός- η ο ο κυλιόμενος- η ο ο ακυρωτικός ή ό ο διαθέσιμος η ο ο απλός ή-ό ο σωστός ή ό ο γραμμένος ή ο ο καλός ή ό Επιρρήματα πώς /πότε /πόσο ωραία εδώ απέναντι δεξιά αριστερά διαφορετικά πολύ βέβαια κάτω ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 34: Κατανόηση Κειμένου. 1. Να διαβάσεις το παραπάνω κείμενο και να απαντήσεις στις ακόλουθες ερωτήσεις. 1. Πού θέλει να πάει η Αλεξάνδρα και πόση ώρα θα κάνει να φτάσει; 2. Πόσο κοστίζει το εισιτήριο; 3. Πόσο είναι το πρόστιμο αν δεν ακυρώσει το εισιτήριο; 4. Πού θέλει να πάει η Μαρία και πότε; 5. Πόσο κοστίζει το εισιτήριο για Πάρο και πώς το πληρώνει; 6. Πού είναι η αποβάθρα του πλοίου και πώς θα φτάσει εκεί; 70

75 7.3 Γραμματική Ρήματα β Συζυγίας (μιλώ, καλώ): Ενεστώτας, Μέλλοντας Διαρκείας, Εξακολουθητική Υποτακτική Γελά/ γελάει πολύ δυνατά. Οδηγεί πολύ γρήγορα. Εσείς μιλάτε Ελληνικά; Θα μελετάς 3 ώρες την ημέρα. Θα χτυπάν/ χτυπούν δυνατά τα χέρια τους. Παρακολουθούμε μαθήματα Ελληνικών 3 φορές την εβδομάδα Θα χρησιμοποιείτε μόνο τις σκάλες σε περίπτωση σεισμού. Θα σας τηλεφωνούμε κάθε μέρα. Πίνακας 15: Σχηματισμός ενεστώτα, μέλλοντα διαρκείας και εξακολουθητικής υποτακτικής Ενεστώτας Μέλλοντας Διάρκειας Εξακ/κή Υποτακτική Ενεστώτας Μέλλοντας Διάρκειας Εξακ/κή Υποτακτική γελώ θα / να μιλώ καλώ θα / να οδηγώ γελάς θα /να μιλάς καλείς θα/ να οδηγείς γελά/ γελάει θα/ να μιλά/ μιλάει καλεί θα / να οδηγεί γελάμε/γελούμε θα/ να μιλάμε/ μιλούμε καλούμε θα / να οδηγούμε γελάτε θα/ να μιλάτε καλείτε θα/ να οδηγείτε γελάνε/γελούν θα/ να μιλάνε/ μιλούν καλούνε θα/ να μιλούνε Προσοχή! Όπως το γελώ κλίνονται: μελετώ, χτυπώ, μιλώ, ξεχνώ, φορώ, περπατώ, βοηθώ, κ.ά. Όπως το καλώ κλίνονται: προσπαθώ, τηλεφωνώ, συγχωρώ, προσκαλώ, χρησιμοποιώ, κ.ά. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 35: Εξάσκηση στον Ενεστώτα, Στιγμιαίο Μέλλοντα και Υποτακτική. 1. Να συμπληρώσεις τα κενά, π.χ. Η Κάτια... (φορώ) ένα πολύ ωραίο παντελόνι. =>Η Κάτια φοράει/ φορά ένα πολύ ωραίο παντελόνι. 1. Ο Κώστας... (μελετώ) 3 ώρες την ημέρα και μετά... (περπατώ). 2. Η ταινία... (διαρκώ) 2 ώρες. Μετά εσείς... (μπορώ) να φύγουμε. 3. Στο γραφείο... (φοράω) επίσημα ρούχα και... (απαντώ) στα τηλεφώνα. 4. Η Ελένη και η Μαρία... (οδηγώ) 1 ώρα για να πάνε στη δουλειά και δεν... (σταματώ) ούτε για ένα μικρό διάλειμμα. 71

76 5. Η δασκάλα... (χαιρετώ) τους γονείς και... (μιλώ) με τα παιδιά. 2. Να συμπληρώσεις τα κενά, π.χ. Πρέπει... (προσπαθώ) περισσότερο. => Πρέπει να προσπαθείς περισσότερο. 1. Δεν μπορούμε... (εξηγώ) τα ίδια πράγματα. 2. Γιώργο, δεν πρέπει... (κολυμπώ) μετά το φαγητό. 3. Πρέπει... (κολλώ) τα γραμματόσημα έξω από τον φάκελο σας. 4. Του αρέσει... (μιλάω) στο τηλέφωνο και... (απαντώ) στα μηνύματά τους. 5. Ελένη, πρέπει να... (ζητώ) τη βοήθεια των φίλων σου Ερωτηματικές Αντωνυμίες Ποια είναι η αγαπημένη σου ταινία; Τίνος είναι αυτό το βιβλίο; Πόση ώρα με περιμένεις; Τι είπες; Όταν ζητάμε πληροφορίες για κάποιον ή για κάτι, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις ερωτηματικές αντωνυμίες. Οι ερωτηματικές αντωνυμίες είναι: τι (άκλιτη), ποιος, ποια, ποιο (δες παρακάτω για την κλίση), πόσος, πόση, πόσο (κλίνεται όπως τα επίθετα σε -ος, -η, -ο). ποιος τίνος (ποιου, ποιανού) ποιον ποιοι τίνων ( ποιων, ποιανών) ποιους ποια τίνος (ποιας, ποιανής) ποιαν ποιες τίνων ( ποιων, ποιανών) ποιες ποιο τίνος (ποιου, ποιανού) ποιο ποια τίνων ( ποιων, ποιανών) ποια 72

77 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 35: Εξάσκηση στις ερωτηματικές αντωνυμίες. 1. Δες τις απαντήσεις και βρες τις ερωτήσεις χρησιμοποιώντας την κατάλληλη ερωτηματική αντωνυμία. 1. Παίζουν μπάσκετ Αυτός είναι ο πατέρας μου κορίτσια χορεύουν Αυτοί είναι οι γονείς μου Διάβασα ένα καλό βιβλίο Περιμένουμε 2 ώρες Εμείς καθαρίζουμε το σπίτι Μαγειρεύουν μακαρόνια με κιμά Το σπίτι είναι του Γιάννη Οι μισοί μαθητές αρρώστησαν Τα ρούχα είναι των παιδιών Θέλω να μιλήσω με τον Γιώργο και τη Νίκη. 7.4 Συντακτικό Απρόσωπα ρήματα/ εκφράσεις + «να» Επιτρέπεται να περάσω; Μπορεί να χιονίσει αύριο. Απαγορεύεται να καπνίσεις στην αίθουσα. Είναι εύκολο να λύσεις την άσκηση. Ορισμένα ρήματα δεν χρειάζονται υποκείμενο για να σχηματίσουν πρόταση. Τα ρήματα αυτά εμφανίζονται μόνο στο τρίτο πρόσωπο του ενικού, σχηματίζονται με το είναι και το ουδέτερο επιθέτων. 73

78 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 36: Εξάσκηση στα απρόσωπα ρήματα και εκφράσεις. 1. Να συμπληρώσεις τα κενά με τα απρόσωπα ρήματα και εκφράσεις που δίνονται: είναι ντροπή, πρέπει, αποκλείεται, πειράζει δεν πρόκειται, συμφέρει, είναι δύσκολο, μπορεί, είναι επικίνδυνο, π.χ.... να λύσεις την άσκηση. => Είναι εύκολο να λύσεις την άσκηση να φύγει από την Ελλάδα να έρθει σήμερα να βρέξει αύριο να οδηγείς έτσι! 5. Σε... να παίρνεις ταξί κάθε μέρα; 6. Σας... να γυρίσουμε αργότερα; να έρθεις τώρα! να μην πας στη γιορτή της φίλης σου. 7.5 Πρόσθετο Λεξιλόγιο μέσα συγκοινωνίας με το λεωφορείο με το τρένο με το τρόλεϊ με τα πόδια με το μετρό με το ποδήλατο με το αεροπλάνο η στάση σιδηροδρομικός σταθμός το πρακτορείο (Κ.Τ.Ε.Λ.) το αεροδρόμιο το διαβατήριο το λιμάνι το εκδοτήριο εισιτηρίων μηνιαία κάρτα διαδρομών η αφετηρία το τέρμα η άφιξη η αναχώρηση κλείνω/ εκδίδω εισιτήριο κάνω κράτηση ακυρώνω την κράτηση πληρώνω μειωμένο εισιτήριο πληρώνω ολόκληρο εισιτήριο 74

79 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 37: Εξάσκηση στην επικοινωνιακή χρήση της γλώσσας. 1. Να χωριστείτε σε ζευγάρια, να φανταστείτε και να παρουσιάσετε στην τάξη τους έξης διάλογους: I. Η Ελένη πηγαίνει στο πρακτορείο λεωφορείων, ζητά πληροφορίες και κλείνει 3 εισιτήρια για την Πάτρα II. III. Ο Κώστας παίρνει πληροφορίες από το τηλέφωνο για τα πλοία για Ηράκλειο. Η Μαρία παίρνει πληροφορίες στο μετρό για τη διαδρομή Κηφισιά Αμπελόκηποι. 75

80 8 Φίλοι και κοινωνικές σχέσεις (επαναληπτική ενότητα) 8.1 Κείμενο: Βγαίνω για φαγητό και γνωρίζω νέους ανθρώπους Μαρία: Γεια σας παιδιά! Σήμερα θα σας γνωρίσω τον φίλο μου τον Κώστα. Με τον Κώστα δουλεύουμε μαζί στο εργοστάσιο. Κώστα, να σου συστήσω τον αδελφό μου τον Αλέξη και τη φίλη μου Αλεξάνδρα. Κώστας: Καλησπέρα παιδιά, χαίρομαι πολύ που σας γνωρίζω. Αλέξης: Γεια σου Κώστα, χαίρω πολύ! Εγώ είμαι οδηγός. Αλεξάνδρα: Χάρηκα πολύ! Είμαστε φίλες με τη Μαρία από παιδιά. Εγώ είμαι πωλήτρια σε ένα κατάστημα ρούχων. Αλλά ας μη μιλάμε στον δρόμο! Θέλετε να πάμε προς την ταβέρνα; Μαρία: Ναι βέβαια, πάμε. Κώστας: Να πάμε, ναι! Σερβιτόρος: Καλησπέρα σας! Καλωσορίσατε, περάστε! Αλέξης: Θα θέλαμε ένα τραπέζι για τέσσερα άτομα. Σερβιτόρος: Αυτό εκεί στο βάθος, είναι αρκετά ήσυχο; Αλεξάνδρα: Ναι, είναι χαρά! Μπορείτε να μας φέρετε έναν κατάλογο να παραγγείλουμε; Σερβιτόρος: Ορίστε, υπάρχουν και πιάτα ημέρας στην πρώτη σελίδα. Μαρία: Ωραία σας ευχαριστώ. Παιδιά τι θα πάρουμε; Κώστας: Να πάρουμε μια χωριάτικη σαλάτα, δυο μερίδες τηγανητές πατάτες, μια μερίδα τυροπιτάκια και μια μελιτζανοσαλάτα. Από ορεκτικά είμαστε εντάξει. Να δούμε τα κυρίως πιάτα; Αλέξης: Να πάρουμε μια μερίδα μπιφτέκια, μια μερίδα φιλέτο κοτόπουλο και μια μοσχαρίσια μπριζόλα. Είναι αρκετά νομίζετε; Αλεξάνδρα: Νομίζω ναι. Επίσης να μας φέρετε ένα κιλό λευκό κρασί και ένα μπουκάλι νερό. Υπάλληλος: Ωραία σας ευχαριστώ πολύ. Φέρνω τώρα τα ποτήρια, τα πιάτα και τα μαχαιροπίρουνα. Μαρία: Κώστα, πες μας, τι σου αρέσει να κάνεις τον ελεύθερο χρόνου σου; 76

81 Κώστας: Μου αρέσει να παίζω ποδόσφαιρο και να βλέπω ταινίες. Επίσης συνηθίζω να βγαίνω με φίλους για καφέ και φαγητό. Εσάς; Αλεξάνδρα: Εμένα μου αρέσει να φροντίζω τον κήπο και να ζωγραφίζω. Μαρία: Και μένα μου αρέσει η ζωγραφική και το βόλεϊ. Αλέξης: Το ποδόσφαιρο είναι το αγαπημένο μου άθλημα! Μου αρέσει πολύ! Βλέπω να έρχονται τα φαγητά! Καλή μας όρεξη! Κώστας: Καλή όρεξη! Πίνακας 16: Λεξιλόγιο Ρήματα Ουσιαστικά το πιάτο το φιλέτο κοτόπουλο βγαίνω ο φίλος το μαχαιροπίρουνο το ποδόσφαιρο γνωρίζω η σχέση ο ελεύθερος χρόνος η ζωγραφική δουλεύω ο άνθρωπος το ποδόσφαιρο το βόλεϊ συστήνω το παιδί η ταινία το άθλημα χαίρομαι το εργοστάσιο ο καφές η όρεξη μιλάω ο αδερφός το φαγητό Επίθετα πηγαίνω η φίλη ο κήπος ο κοινωνικός- ή ό περνώ το παιδί το βάθος ο νέος- ά- ο θέλω ο οδηγός ο κατάλογος ο ήσυχος- η ο μπορώ η πωλήτρια το πιάτο ημέρας ο πρώτος- η ο φέρνω το κατάστημα η σελίδα ο χωριάτικος- η ο παραγγέλνω το ρούχο η χωριάτικη σαλάτα ο τηγανητός- η ο υπάρχει ο δρόμος η μερίδα ο μοσχαρίσιος α- ο ευχαριστώ το άτομο η τηγανητή πατάτα ο λευκός η ο παίρνω το κοτόπουλο η μερίδα ο ελεύθερος- η ο νομίζω η μπριζόλα το τυροπιτάκι Επιρρήματα παίζω το κρασί η μελιτζανοσαλάτα σήμερα συνηθίζω το μπουκάλι τα ορεκτικά πολύ φροντίζω το νερό τα κυρίως πιάτα βέβαια ζωγραφίζω το ποτήρι το μπιφτέκι αρκετά ωραία 77

82 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 38: Κατανόηση κειμένου 1. Να απαντήσεις στις παρακάτω ερωτήσεις: 1. Τι δουλειά κάνει ο Αλέξης και η Μαρία; 2. Τι αρέσει στην Αλεξάνδρα, τη Μαρία και τον Κώστα να κάνουν τον ελεύθερο χρόνο τους; 3. Ποια ορεκτικά και ποια κυρίως πιάτα παραγγέλνουν; 2. Παραγγέλνουν να πιουν κάτι; 78