Mακροοικονοµικές εξελίξεις 3/12/2013

Transcript

1 Mακροοικονοµικές εξελίξεις 3/12/2013 Παγκόσµια οικονοµική κρίση 2008 και επιπτώσεις της Greece Ιστορικός σχολιασµός Ελληνικής εξέλιξης Παρουσίαση οικονοµικής πορείας Ελλάδος Τρέχουσα κατάσταση - Προϋπολογισµός ΑΕΠ- Ισοζύγιο ιεθνής επενδυτική θέση- ηµόσιο χρέος- άνεια ιαγραφές- Καταθέσεις - Πληθωρισµός Χονδρική Λιανικές πωλήσεις- Βιοµηχανία (Κύκλος εργασιών Παραγωγή)- Πωλήσεις Οχηµάτων - Τουρισµός(Αφίξεις Συνάλλαγµα) Ανεργία ηµογραφικό Κατασκευές Προστιθέµενη αξία σε ΑΕΠ Εργαζόµενοι / Συνταξιούχοι- Οικοδοµική δραστηριότητα Παραδοχές σύγκλισης είκτης κατοικίες / ΧΑΑ Κεφαλαιοποίηση ΧΑΑ / Καταθέσεις Καταναλωτική δαπάνη Ακαθάριστος σχηµατισµός κεφαλαίου Αµοιβές εξαρτηµένης εργασίας Γενικός είκτης ΧΑ - Ενεργές µερίδες - Αξία συναλλαγών - Χρηµατοροές ξένων επενδυτών Συµπεράσµατα Προοπτικές Εξοδος από την κρίση Kωνσταντίνος Σταµατόγιαννης ιπλ.μηχανολόγος Μηχανικός ιπλ Οικονοµολόγος Μηχανικός TU Munchen Πιστοποιηµένος Οικονοµικός Αναλυτής Σύµβουλος ιοίκησης ΚΥΚΛΟΣ ΑΕΠΕΥ Παγκόσµια οικονοµική κρίση 2008 και επιπτώσεις της Πληθώρα λανθασµένων οικονοµικών χειρισµών και εξελίξεων στην παγκόσµια οικονοµία µε πρωτοστατούσα την αµερικανική κατά τις δεκαετίες του 1990 και 2000 οδήγησαν στην σε πολλούς οικονοµικούς κύκλους αναµενόµενη χρηµατοοικονοµική κρίση των ΗΠΑ του 2008, η οποία επεκτάθηκε στην συνέχεια σε πραγµατική οικονοµική κρίση µε προεκτάσεις στις λοιπές ανεπτυγµένες οικονοµίες. Η αρχή των εξελίξεων βρίσκεται στην µείωση των απαραίτητων αποθεµατικών ασφαλείας του αµερικανικού τραπεζικού συστήµατος, µετά από απόφαση της Federal Reserve το 1991 υπό τον A.Greenspan µε σκοπό την αποφυγή της τότε ύφεσης και το επακόλουθο όργιο υπερδανεισµού της οικονοµίας των ΗΠΑ. Οι βασικές ανισορροπίες του οικονοµικού συστήµατος στις ΗΠΑ ήταν ήδη εµφανείς το Η κρίση κραχ του 1929 στις ΗΠΑ, όπως και η κρίση στην Ιαπωνία από το 1990 και µετά επήλθαν µετά από υπερβολική µόχλευση της ανάπτυξης µέσω υπερδανεισµού του οικονοµικού συστήµατος. Η τραγική και κατά την άποψη µου πολιτικά ανήθικη επιλογή µηδενισµού επιτοκίων κατά το 2000, οδήγησε σε έκρηξη ανάληψης χρεών και εικονική ανάπτυξη του ΑΕΠ, µε αποτέλεσµα η υπερχρέωση να εισέλθει στην αυτοτροφοδοτούµενη φάση. Η πορεία κατανάλωσης, αποταµίευσης, εµπορικού ελλείµµατος, κερδών σαν % του ΑΕΠ καθώς και του εξωτερικού χρέους οδηγούσε στο συµπέρασµα πολύ µεγάλης αναµενόµενης υποτίµησης του $. Έναντι του ευρώ έχει µέχρι στιγµής αποφευχθεί λόγω δοµικών προβληµάτων στην εισαγωγή του ευρώ και προβληµάτων περιφερειακών χωρών. Υποχρέωση αποπληρωµής Πιθανότητα µη αποπληρωµής χρεών: Μη αποπληρωµή από κρατική οντότητα απαιτεί την συναίνεση των λοιπών συναλλασσοµένων κρατών ή την απώλεια οποιασδήποτε εισαγόµενης επενδυτικής δραστηριότητας και ακύρωση της συµµετοχής στο παγκόσµιο εµπόριο ή και πόλεµο. Αποδοχή από το κράτος µη αποπληρωµής από τους υπολοίπους συµµετέχοντες συνεπάγεται κατάρρευση της κοινωνικής δοµής, ακύρωση της επενδυτικής αποταµίευσης και της έννοιας προστασίας της περιουσίας επί πολλά έτη, καθώς και εµφάνιση φαινοµένων τοκογλυφίας και αναρχικών συµπεριφορών. Παντελής άρνηση αποπληρωµής από επιχειρήσεις χωρίς συνεπακόλουθη χρεοκοπία ή κρατικοποίηση δεν έχει εµφανισθεί ως µέθοδος µέχρι σήµερα. Συνεπώς η εµφάνιση υπερχρέωσης οδηγεί µε τα µέχρι σήµερα δεδοµένα σε υφεσιακή κρίση και επιµονή των πιστωτών στην τήρηση υποχρέωσης αποπληρωµής. Η επιδείνωση της κρίσης λόγω αδυναµίας εξυπηρέτησης χρεών µπορεί θεωρητικά να προσλάβει τρείς µορφές : Υπερπληθωρισµός, στασιµοπληθωρισµός, αντιπληθωρισµός Καίριες εξελίξεις ανισορροπίες της τελευταίας 20 ετίας αποτέλεσαν τα εξής: Ακίνητα, µετοχές και πρώτες ύλες παρουσίασαν παράλληλη άνοδο λόγω υπερβάλλουσας ρευστότητας και όχι λόγω αύξησης του κόστους παραγωγής ή των εισοδηµάτων. Παρατηρήθηκε αύξηση της συµµετοχής των επιχειρηµατικών κερδών στο ΑΕΠ σε βάρος των εισοδηµάτων µε πρωτοστατούντα τα χρηµατοοικονοµικά µη παραγωγικά κέρδη (από 6,5% σε 14% του ΑΕΠ των ΗΠΑ).

2 Η ανωτέρω εξέλιξη αποδείχθηκε αναπόφευκτη µετά την διατάραξη της βασικής µακροχρόνιας χρηµατοοικονοµικής ισορροπίας : Εισόδηµα = Κατανάλωση + Αποταµίευση, η οποία µεσοπρόθεσµα συµβαδίζει µε επενδύσεις. Επί δεκαετία καταγράφηκε σηµαντική υστέρηση του ιαθεσίµου Εισοδήµατος ως προς την Κατανάλωση που αυξήθηκε από 65% σε 71% του ΑΕΠ, η οποία ισοσκελιζόταν µέσω δανεισµού ιδιωτών (30% του ΑΕΠ εντός 8ετίας) και µείωση της αποταµίευσης. Τo έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου των ΗΠΑ ανήλθε 6% του ΑΕΠ. Η κάλυψη του ελλείµµατος επήλθε µε παραγωγή νοµίσµατος και εξωτερικό δανεισµό. Παρατηρήθηκε πολύ µεγάλη αύξηση συµµετοχής υπηρεσιών στο Αµερικανικό ΑΕΠ. Άµεσο επακόλουθο της στρεβλής κατανοµής του παραγόµενου πλούτου σε συνδυασµό µε την υπερκατανάλωση ήταν η παραγωγή φούσκας (asset bubbles) σε Ακίνητα, Μετοχές, Πρώτες Ύλες, Μεταφορές και Οµόλογα. Η υποχώρηση της αξίας κατοικιών (τελική φούσκα σε υπερδανεισµένο οικονοµικό σύστηµα), οδήγησε σε κατάρρευση δοµηµένων προϊόντων βασισµένων σε στοιχεία ενεργητικού και ζηµιές αποτίµησης και λόγω της λογιστικής αποτίµησης του mark to market,. Η µέθοδος αυτή είχε επεκταθεί παντού κατά την διάρκεια της παράλληλης ανόδου όλων των στοιχείων ενεργητικού προς δήθεν καλύτερη λογιστική απεικόνιση, αλλά στην πραγµατικότητα κυρίως προς εγγραφή υπεραξιών και επίτευξη µπόνους από την διοικητικά διεφθαρµένη κάστα των στελεχών που διοικούν πλέον τις επιχειρήσεις χωρίς ύπαρξη ιδιοκτήτη µεγαλοµετόχου. Σηµαντική υπήρξε και η απώλεια ανταγωνιστικότητας παραγωγής προς Κίνα / Ινδία καθώς και εν ονόµατι βραχυπροθέσµου κέρδους µετεγκατάσταση των παραγωγικών µονάδων. Η επιλογή µη έγκαιρης λήψης µέτρων εκ µέρους των αρχών δηµιουργεί ερωτηµατικά ως προς το αν αυτή αποτέλεσε: α) µορφή διαχείρισης κρίσεων όπως σε σεισµούς πυρηνικές καταστροφές επιδηµίες, όπου απαιτείται µη προειδοποίηση σε περίπτωση µη αναστρέψιµων καταστάσεων, ώστε να µην προκληθεί πανικός, µε συνεπακόλουθη µεγέθυνση των αναπόφευκτων απωλειών, ή β) απλό πολιτικό αµοραλισµό µεταβίβαση του προβλήµατος σε κάποιον επόµενο εκλογικό κύκλο, ή γ) συστηµική απόπειρα εξαθλίωσης / εξάρτησης της µεσαίας τάξης, ώστε να επιτευχθεί ευκολότερα η αποδοχή της κατάρρευσης του κοινωνικού κράτους συστήµατος υγείας καταβολής συντάξεων Σε παρόµοιες περιπτώσεις στο παρελθόν δηµιουργούνταν µέσω παραγωγής αιτίων πολέµου «Όραµα» και η διάψευση του, µετά την καταστροφή, οδηγούσε σε αφοσίωση στην ανοικοδόµηση. ιάχυση της κρίσης Οι επιπτώσεις της κρίσης που ξέσπασε στις ΗΠΑ ασφαλώς και δεν άφησαν ανεπηρέαστη την Ευρωπαική Ενωση που παρουσίαζε βεβαίως πολύ χαµηλότερο ύψος συνολικού δανεισµού σε σύγκριση µε τις ΗΠΑ µε τις επιπτώσεις να έχουν σαφώς ηπιότερο χαρακτήρα (πλην Ελλάδος και Μ. Βρετανίας). Συνέπειες που προέκυψαν για καταναλωτές, αποταµιευτές, επενδυτές, ακίνητα, Τράπεζες, και Χρηµατιστήριο είναι οι εξής: Η περιστολή των καταναλωτικών δαπανών στις ΗΠΑ οδήγησε σε αντίστοιχη µείωση εξαγωγών από την Ε.Ε. µε αποτέλεσµα ισχυρή ύφεση, η οποία επηρέασε και την Ελληνική οικονοµία σε πολλούς τοµείς, όπως ο τουρισµός και οι µεταφορές/ναυτιλία. Στα πλαίσια σύσφιξης της ρευστότητας προς µειωµένης φερεγγυότητας δανειολήπτες η απροθυµία των Τραπεζών να προχωρήσουν µε τους ίδιους ρυθµούς στην πιστωτική επέκταση δανεισµό των νοικοκυριών οδήγησε τόσο στην αύξηση των δανειστικών επιτοκίων όσο και στην υποχώρηση τόσο των τιµών των ακινήτων όσο και των καταναλωτικών δαπανών, άρα και του τζίρου του εµπορίου. Οι χρηµατιστηριακές αξίες παρουσίασαν ισχυρή πτώση µεγαλύτερη του 50% ( ). Ο µηδενισµός των παρεµβατικών επιτοκίων των κεντρικών τραπεζών, µε αρχικό σκοπό την αντικατάσταση της καταρρέουσας διατραπεζικής αγοράς επέτρεψε στις ισχυρές Τράπεζες των χρηµατοοικονοµικά ισχυρότερων χωρών να προχωρήσουν σε µηδενισµό των αποταµιευτικών επιτοκίων, εκµεταλλευόµενες την δυνατότητα δανεισµού από τις κεντρικές Τράπεζες. Κινήσεις / Μέτρα διάσωσης από την κατάρρευση Η υποχρεωτική διάσωση του συνόλου των Τραπεζών στις ΗΠΑ αλλά και αρκετών Ευρωπαϊκών, καθώς και η αρνητική εξέλιξη των εσόδων των κρατικών προϋπολογισµών λόγω ύφεσης οδήγησε σε ανάληψη υποχρεώσεων από κράτη µε συνεπαγόµενη άνοδο ελλειµµάτων και ηµοσίου Χρέους που οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση επιβάρυνσης τόκων επόµενων κρατικών προϋπολογισµών. Επίσης η αγορά και η αποδοχή εγγυήσεων κυρίως από την Fed αλλά και άλλες κεντρικές Τράπεζες διάφορων στοιχείων ενεργητικού αµφίβολης ή µηδενικής εισπραξιµότητας στην ονοµαστική τους αξία έναντι ρευστότητας οδηγεί σε ισολογισµούς Κεντρικών Τραπεζών εικονικής πραγµατικότητας. Η παρασχεθείσα ρευστότητα στις Τράπεζες ήταν σαφώς µη απαραίτητη, λόγω προφανούς έλλειψης εν δυνάµει νέων δανειοληπτών και θα µπορούσε να είχε υποκατασταθεί µε σύστηµα επιλεκτικών εγγυήσεων. Το αποτέλεσµα ήταν η διοχέτευση σε κερδοσκοπία µε άνοδο χρηµατιστηρίων και σε προορισµούς εκτός ΗΠΑ. Βραχυπρόθεσµο όφελος αποτελεί φυσικά η βελτίωση των αποτιµήσεων του χρηµατοοικονοµικού κλάδου και στην συνέχεια του συνόλου των χρηµατιστηριακών αξιών και συνεπώς και των ρυθµών ανάπτυξης του ΑΕΠ εκ της συνεισφοράς των κερδών, µε παράλληλη όµως αύξηση του συστηµικού κινδύνου σε νέα υποχώρηση των αποτιµήσεων µε ενδεχόµενες συνθήκες κραχ. Η συνεχής αρνητική απόκλιση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ΗΠΑ παράλληλα µε την διεύρυνση των κρατικών ελλειµµάτων (δίδυµα ελλείµµατα), µη ισοσκελιζόµενη από εγχώρια αποταµίευση αλλά και η δυσκαµψία στην προσαρµογή ισοτιµιών (Κίνα), δίνουν την εικόνα ισχυρότερης επερχόµενης κρίσης. Το δηµοσιονοµικό Έλλειµµα των ΗΠΑ κατά την πενταετία 9/2007-9/2012 ανήλθε σε 8.9% του ΑΕΠ κατ έτος το δε αναληφθέν νέο χρέος ανήλθε σε 46,3% του ΑΕΠ. Ο υπερδανεισµός των ΗΠΑ µε βραχυπρόθεσµη διατήρηση της εµπιστοσύνης τόσο στο νόµισµα όσο και σε κρατικά χρεόγραφα µε προσφορά χαµηλών επιτοκίων εντυπωσιάζει, αλλά προϊδεάζει για πιθανή υποτίµηση και άρση εµπιστοσύνης σε ανύποπτο χρόνο, ή για βεβαιότητα της αγοράς περί αναπόδραστης επερχόµενης deflation. Οι ανακοινώσεις ανεργίας συντηρούνται δηµιουργικά κάτω του 10% µε παρεµβάσεις στους επιθυµούντες εργασία.

3 Debts USA: Το συνολικό ύψος δανεισµού ΗΠΑ κορύφωσε στο 1q 2009 στα επίπεδα του 386% του ΑΕΠ µε έναρξη αποκλιµάκωσης των ιδιωτικών χρεών και επιβάρυνσης του ηµοσίου χρέους, ανάλογα των επιλογών Ιαπωνίας Προς παρατήρηση η πολύ αργή αρχική αποκλιµάκωση του financial debt πιθανόν λόγω των πολύ ευνοϊκών µέτρων αποτροπής κατάρρευσης (too big to fail). Την τελευταία 4ετία υπήρξε µείωση του χρέους ιδιωτών κατά 0,8Τρις$ (13,8->13), αύξηση του χρέους των επιχειρήσεων κατά 1,5Τρις$ και µείωση του χρέους χρηµατοοικονοµικού τοµέα κατά 3,2Τρις$ (17,1->13,9), µε παράλληλη αύξηση όµως του ηµοσίου χρέου κατά 5Τρις$ και διόγκωση του ισολογισµού της Fed κατά 3,5Τρις$. Το συνολικό κρατικό χρέος αυξήθηκε στα 4 τελευταία έτη κατά >40% του ΑΕΠ, χωρίς µέχρι στιγµής νοµισµατική ή πιστοληπτική αµφισβήτηση. Τα στοιχεία της Ευρωζώνης ως ενιαίου χώρου και επιµέρους χωρών έχουν ως εξής: ΑΕΠ: Η αναστροφή των αρνητικών ρυθµών ΑΕΠ του 2009 βασίσθηκε κυρίως στα πακέτα ενίσχυσης πωλήσεων - επιµήκυνσης ενίσχυσης ανέργων και η άνοδος του 2010 ήδη επιβραδύνθηκε κατά το 2011 καθότι δεν υποστηρίζεται από ισχυρή άνοδο λιανικής, βιοµηχανική παραγωγή ή εισοδήµατα (όλοι οι ανωτέρω δείκτες κινούνται παρά την ανάκαµψη τους πολύ χαµηλότερα των κορυφών του 2008). Η απώλεια οικονοµικής δύναµης USA-UK κατά την τελευταία δεκαετία γίνεται εµφανής σε αποτύπωση του ΑΕΠ σε κοινό νόµισµα. Η επικέντρωση προσοχής επί των δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων των PIΙGS αποτέλεσε πιθανόν ευπρόσδεκτη ευκαιρία αντιπερισπασµού - δανεισµό χρόνου - δοκιµή συµπεριφοράς πιστωτών / συνεπειών της επερχόµενης κρίσης στις µεγάλες χώρες µε τεράστια δίδυµα ελλείµµατα και δυσανάλογου προς τις υπόλοιπες χώρες συνολικού δανεισµού (USA-UK). Η έξοδος της Ευρώπης από τον πρώτο κύκλο ύφεσης επιτεύχθηκε µε πολύ µικρότερη προσφυγή σε ελλείµµατα από ότι στις ΗΠΑ. Η προσπάθεια δηµοσιονοµικής προσαρµογής που επιχειρείται σε Ευρωζώνη και UK µε ικανοποιητικά µέχρι στιγµής επιµέρους αποτελέσµατα πλην Ελλάδος έχει ήδη οδηγήσει σε ήπια αναµενόµενη ύφεση. Ισοζύγιο: Το πλεόνασµα ισοζυγίου Αγαθών-Υπηρεσιών της Ευρωζώνης ανέρχεται κατά µέσο όρο σε 2% κατά την τελευταία τετραετία λόγω κυρίως των πλεονασµάτων της Γερµανίας, Ολλανδίας, Αυστρίας, Βελγίου, Ιρλανδίας αλλά και της ισχυρής αναστροφής των ελλειµµάτων σε πλεονάσµατα Ιταλίας και Ισπανίας µετά την έναρξη δηµοσιονοµικής προσαρµογής. Ανησυχία προκαλεί το συνεχώς διευρυνόµενο έλλειµµα της Γαλλίας. Το πλεόνασµα της Ιαπωνίας αντιστράφηκε κατά τα τελευταία 5 τρίµηνα λόγω σεισµού, ισχυρού νοµίσµατος, ανταγωνισµού από Κίνα αλλά και πολύ ψηλότερο κόστος ενέργειας µετά τους περιορισµούς της πυρηνικής ενέργειας. Το πλεόνασµα της Ευρωζώνης, µοναδικό πλην της Κίνας δίνει πολλά περιθώρια χειρισµών και δηµιουργεί µεγάλη ανάγκη απαξίωσης του $ στις ΗΠΑ µε αντίστοιχη µείωση της γεωπολιτικής της ισχύος στην δεύτερη φάση της κρίσης. ηµόσιο Χρέος ηµοσιονοµικά Ελλείµµατα Χρηµατοδότηση Η λήψη µέτρων δηµοσιονοµικού αλλά και νοµισµατικού χαρακτήρα προς αναστροφή της κρίσης που σαφώς προκλήθηκε από τις ΗΠΑ, αν και σε µικρότερο βαθµό όλες οι δυτικές οικονοµίες ακολουθούσαν την ίδια πολιτική αποκλίνουσας πιστωτικής επέκτασης, οδήγησε σε αύξηση δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων και ηµοσίου χρέους. Το ηµόσιο χρέος αυξήθηκε στις ΗΠΑ από 60% σε 105% του ΑΕΠ, στην Ευρωζώνη από 67% σε 94% και στην Ιαπωνία από 165% σε 205%. Σοβαρές διαφορές όµως εµφανίζονται στο ισοζύγιο Αγαθών-Υπηρεσιών όπου η Ευρωζώνη κυµαίνεται άνω του 2% του ΑΕΠ, οι ΗΠΑ περί το -4% και η Ιαπωνία ανέστρεψε οριακά το θετικό πρόσηµο. Επίσης στην αποταµίευση της συνολικής οικονοµίας µε την Ευρωζώνη περί το 5-6% του ΑΕΠ, τις ΗΠΑ περί το -1/-2% και την Ιαπωνία να υποχωρεί από +6% σε +1% του ΑΕΠ. Το ποσοστό απασχόλησης ανέρχεται στην Ευρωζώνη περί το 64%, στην Ιαπωνία περί το 70% και στις ΗΠΑ περί το 58%. Άλλο στοιχείο σοβαρής διαφοροποίησης των εµφανιζόµενων συγκριτικών στοιχείων αποτελεί η κεφαλαιοποίηση των χρηµατιστηρίων που σε Ευρωζώνη και Ιαπωνία ανέρχονται περί το 60%-70% του ΑΕΠ και στις ΗΠΑ περί το 135%- 150% µε όποιες στρεβλώσεις/εικονική πραγµατικότητα αυτό προκαλεί. Οι οικονοµίες Ευρωζώνης ως σύνολο και Ιαπωνίας εµφανίζονται σε µεγάλο βαθµό αυτοχρηµατοδοτούµενες και πλεονασµατικές σε αντίθεση µε ΗΠΑ όπου είναι αναγκαία εξωτερική ροή >4%του ΑΕΠ κατ έτος. άνεια/χρέη - Bank assets: Ο δανεισµός των νοικοκυριών της Αγγλίας εµφανίζει το αναµενόµενο deleveraging επί 8 τρίµηνα ανερχόµενο σήµερα σε 96% του ΑΕΠ. Το σύνολο των δανείων ιδιωτικού τοµέα επανεµφάνισε µεγέθυνση κατά τα τελευταία τρίµηνα ξεπερνώντας το 250% του ΑΕΠ χωρίς τα χρηµατοοικονοµικά χρέη. Το αντίστοιχο χρέος της Γερµανίας ανέρχεται σε <125% µε ελαφρές τάσεις αποκλιµάκωσης, το δε συνολικό χρέος της Γερµανικής Οικονοµίας συµπεριλαµβανοµένου του συνόλου του ηµοσίου Χρέους οριακά ξεπερνά το 200% του ΑΕΠ. Σε σύγκριση UK 325%, USA 360%. Το σύνολο των δανείων που έχουν χορηγηθεί από το Γερµανικό Τραπεζικό σύστηµα υπολείπεται του 165% του ΑΕΠ το δε σύνολο του ενεργητικού ανέρχεται σε 320% του ΑΕΠ εµφανίζοντας οµαλούς και µετριοπαθείς ρυθµούς µεγέθυνσης την τελευταία 20ετία. Αποταµίευση: Αρνητική συνολική αποταµίευση οικονοµιών εµφανίζουν για µεγάλα χρονικά διαστήµατα οι Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιταλία αλλά και ΗΠΑ, σε αντίθεση µε Γερµανία, Αυστρία, Γαλλία και Ισπανία. Σε επίπεδο νοικοκυριών η Γερµανία εµφανίζει αποταµιεύσεις της τάξης του 8% του ΑΕΠ ή 11% του διαθέσιµου εισοδήµατος σε αντίθεση µε την Αγγλία και Ιταλία που εµφάνισαν µέχρι και αρνητικό ρυθµό, παρά το υφεσιακό σοκ. Λιανικές πωλήσεις: Η µέση µεταβολή των λιανικών πωλήσεων από την έναρξη της κρίσης ανήλθε σε -4% και υποσκέλισε τα µέσα επίπεδα του 2005, µε µεγάλες διαφοροποιήσεις µεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης. Εξαιρετικά επικίνδυνη η υποστήριξη πωλήσεων / κατανάλωσης UK / France χωρίς αντίστοιχη άνοδο εισοδηµάτων (>4% άνω του επιπέδου προ κρίσης). Προκαλεί απώλεια φορολογικών εσόδων για τις επόµενες περιόδους και συνεπώς αδυναµία περιστολής των ελλειµµάτων. Επίσης ανησυχητική η κατάρρευση της κατανάλωσης σε Ελλάδα Ισπανία Πορτογαλία για τα side effects που προκαλεί σε επιχειρήσεις και απασχόληση. Βιοµηχανική παραγωγή: Η βιοµηχανική παραγωγή µετά από απώλειες από την κορυφή του 2007 της τάξης του 24% και 21% για Γερµανία και Ευρωζώνη αντίστοιχα ανέκαµψε κατά την τελευταία 3ετία µε υπολειπόµενες όµως απώλειες της τάξης του 2% και 10% αντίστοιχα που αντιστοιχούν σε επίπεδα παραγωγής του 2005 για την Ευρωζώνη.

4 Ελλάς: Η Πολιτική επιλογή της επιτάχυνσης εισόδου στο Ευρώ (Σηµίτης 2000) οδήγησε σε υποχρεωτική αποδοχή υψηλής ισοτιµίας (µη υποτίµησης, η οποία θα οδηγούσε σε υψηλότερο πληθωρισµό) ώστε να πληρωθούν τα κριτήρια του Maastricht (πλην ηµοσίου Χρέους) µε αποτέλεσµα την αδυναµία ανταγωνιστικής παραγωγής στους περισσότερους κλάδους, αλλά σε αντιστάθµισµα πολύ χαµηλά επιτόκια εκτοκισµού ηµοσίου Χρέους (όφελος 3-4% του ΑΕΠ ετησίως). Πέραν των µειονεκτηµάτων τα ανωτέρω άφηναν επαρκές πεδίο αναπτυξιακής δηµοσιονοµικής µόχλευσης σε συνδυασµό µε το πλεονέκτηµα του πολύ χαµηλού επιπέδου ιδιωτικού χρέους. ιαµόρφωση σκηνικού κατάρρευσης: Απαρνούµενοι τις δοθείσες ως ανωτέρω ευκαιρίες, η χώρα προχώρησε µε έκρηξη δηµόσιου και ιδιωτικού δανεισµού και συµπεριφορά πεινασµένων για χλιδή και επίδειξη, παροτρυνόµενη δυστυχώς τόσο από τις κυβερνήσεις (ΠΑΣΟΚ και Ν ), όσο και από το παγκόσµιο χρηµατοοικονοµικό σύστηµα. Ο µέσος όρος νέου δανεισµού για το ανήλθε σε 24% του ΑΕΠ κατ έτος µε τις εγχώριες καταθέσεις να αυξάνονται κατά 8,7% αντίστοιχα. Το άνοιγµα του ελλείµµατος τρεχουσών Συναλλαγών αναπτύχθηκε γραµµικά από 5,5% κατά την είσοδο στην Ευρωζώνη σε 14,4% του ΑΕΠ κατά το Γ! Τρίµηνο Η χρηµατοδότηση του ελλείµµατος έγινε κυρίως µε εξωτερικό δανεισµό. Η εξέλιξη του Ε.Τ.Σ. υπό το ανωτέρω εγχώριο χρηµατοοικονοµικό ισοζύγιο υποδήλωνε πιθανή πτώχευση εντός πενταετίας, ακόµη και αν δεν είχε εµφανισθεί η κρίση ηµοσίου χρέους. Κεντρικό πρόβληµα της Ελληνικής οικονοµίας αποτελεί η δυσαρµονία µισθών και απασχόλησης µεταξύ ηµοσίου και Ιδιωτικού τοµέα (µικρή προστιθέµενη αξία προς διάχυση). Η άρνηση περικοπής κράτους/ κοµµατικών στρατών (δαπανών) στον ΠΥ2010 (9/2011) απετέλεσε την µακροοικονοµική επιλογή που µας οδήγησε στο ΝΤ. εν µπορούµε να χρεοκοπήσουµε αυτοβούλως όσο δεν εµφανίζουµε πρωτογενώς ισοσκελισµένο προϋπολογισµό. Αυθαίρετη Χρεωκοπία και Έξοδος από το Ευρώ σηµαίνει µείωση βιοτικού επιπέδου άνω του 50%. Η αδυναµία εφαρµογής Κεινσιανής πολιτικής σε ηµόσιες επενδύσεις και απασχόληση λόγω ανυπαρξίας εθνικού νοµίσµατος, κάνει υποχρεωτική την µείωση µεγέθους κράτους και περιορισµό κοινωνικών πολιτικών και µοναδική λύση την προσέλκυση ιδιωτικών/ξένων επενδύσεων µε κυρίως στόχευση αγορές εξωτερικού λόγω ανυπαρξίας διαθέσιµου προς ανάλωση εισοδήµατος εσωτερικού. Ελλείψει πρωτογενούς πλεονάσµατος δεν διαπραγµατευόµαστε αλλά αποδεχόµαστε. Οι συνθήκες που επικράτησαν στο Ανατολικό µπλοκ την δεκαετία 1990 αποτελούν υπόδειγµα, καθότι αποτελούµε αντίστοιχη περίπτωση οικονοµικής χρεωκοπίας του µακροοικονοµικού µοντέλου. Παρουσίαση της οικονοµικής πορείας της Ελλάδος Παρατήρηση εξέλιξης των Ελληνικών µακροοικονοµικών µεγεθών κατά την περίοδο οδηγεί στα κάτωθι συµπεράσµατα: Στην προσπάθεια ένταξης της Ελλάδας στην Ευρωζώνη υπήρξε ωραιοποίηση των στοιχείων µε αποτέλεσµα την εµφάνιση των αποκλίσεων κατά τα αµέσως επόµενα έτη βοηθούσης και της επιβάρυνσης για την εκτέλεση των Ολυµπιακών αγώνων. Η κατά περίπτωση εµφανιζόµενη απόκλιση δαπανών και ηµοσίου χρέους εξοµαλύνεται µε συνεχείς αυθαίρετες αναθεωρήσεις του ΑΕΠ. Τα εξοπλιστικά προγράµµατα και το Πρόγραµµα ηµοσίων Επενδύσεων φέρουν ελάχιστη ευθύνη για τις αποκλίσεις. Η ανισορροπία µεταξύ καταθέσεων και δανείων εξισορροπείται µε συνεχή αύξηση του εξωτερικού και χρηµατοοικονοµικού χρέους σε αντίθεση µε προηγούµενες 10ετίες (εσωτερικός δανεισµός). Απόπειρα διακοπής της ταχείας επέκτασης χρεών οδηγεί σε ύφεση όπως η βιούµενη λόγω ανυπαρξίας παραγωγικής υποδοµής, που θα έφερε το αντισταθµιστικό αναπτυξιακό αντίβαρο. Η υπερβολή στις δαπάνες επί 10ετία επικεντρώνεται αποκλειστικά στους τοµείς αποδοχές ηµοσίου και ασφαλιστικές δαπάνες και σε πολύ µικρό βαθµό στο κυνήγι φαντασµάτων (µίζες κλπ.). Η απόκλιση των ανωτέρω από την πλήρη πληθωριστική αναπροσαρµογή ανέρχεται για το 2009 σε 23 ις Ευρώ έναντι του 1999, είναι δηλαδή υψηλότερη του συνολικού ελλείµµατος του 2009 προ τόκων. Η εξέλιξη των εσόδων του κρατικού Προϋπολογισµού σε όλο το διάστηµα πλην 2009 (παγκόσµια ύφεση) διαψεύδει τους ισχυρισµούς περί εντεινόµενης φοροδιαφυγής, καθότι η αύξηση τους υπερβαίνει πάντοτε τον ετήσιο πληθωρισµό µε τις δαπάνες όµως να αυξάνονται πάντοτε µε ταχύτερους ρυθµούς τόσο των εσόδων όσο και του πληθωρισµού, αλλά και του ονοµαστικού ΑΕΠ. Τα µεγέθη της 10ετίας που προηγήθηκε της χρεωκοπίας παρουσιάζονται στον αντίστοιχο πίνακα. Τρέχουσα κατάσταση: Η αρνητική πιστωτική επέκταση επί τριετία και οι ισχυρά αρνητικοί ρυθµοί λιανικών πωλήσεων και βιοµηχανικής παραγωγής αποτυπώνονται µε επιδείνωση των ρυθµών ΑΕΠ και αύξηση εξ αυτού των ποσοστών δανειακών επιβαρύνσεων, µειώσεις κερδοφορίας και συνεπώς φορολογικών εσόδων. Η µείωση των ρυθµών διαγραφής δανείων σε αντίθεση µε αύξηση σε 30%-70 ις Ευρώ (2013) στα µη εξυπηρετούµενα δάνεια υποδηλώνουν προσπάθεια βραχυπρόθεσµης αλλοίωσης και προφανώς θα προκαλέσουν αρνητικές εκπλήξεις στο µέλλον, έστω και εκβιαστικά (µέσω παρεµβάσεων ΤτΕ/ΕΚΤ). Οι εξελίξεις στους βασικούς τοµείς της οικονοµίας Τουρισµό και Κατασκευές εµφανίζουν πτώσεις της τάξης του 13% και 85% για το 2012, από τις κορυφές του Η ανάκαµψη του τουρισµού κατά το 2013 µας επανέφερε στα επίπεδα του 2007, την στιγµή όµως που οι ανταγωνιστικές µας αγορές έχουν εµφανίσει ανόδους τις τάξης του 30-50%. Η κατάρρευση πωλήσεων οχηµάτων επέφερε αντίστοιχη υστέρηση στους εισπραττόµενους φόρους, όπως και στα προσδοκώµενα έσοδα λόγω αυξήσεων σε φόρο καπνού, καυσίµων και ΦΠΑ παρά το επιθετικό φοροκυνηγητό. Σαν τελευταίο µέτρο πριν την απόφαση εξόδου από το Ευρώ εφαρµόσθηκε η επιβολή εκτάκτων/µονίµων εισφορών/φόρων στην περιουσία (προσοµοιάζει µε διαδικασίες κατάσχεσης κοµµουνιστικών καθεστώτων), η οποία όµως εµφανίζει µεγάλο ποσοστό αδυναµίας-άρνησης πληρωµής (κούρεµα οµολόγων εισφορές ακινήτων). Η µείωση καταθέσεων είναι συνεχής και διπλής κατεύθυνσης (εξωτερικό κατανάλωση) και ανέρχεται σε 75 ις Ευρώ. Οι δαπάνες 9µήνου 2013 έναντι του 2012 εµφανίζουν κατά την Κυβέρνηση µείωση κατά 8 ις µε 2,25 ις προερχόµενα από εισπράξεις και µη αναλώσεις στο Π Ε, 5,6 ις από µικρότερες πληρωµές τόκων και χωρίς να εµφανίζει τις πληρωµές ληξιπροθέσµων υποχρεώσεων 4,63 ις Ευρώ, θεωρώντας τις προηγουµένων ετών µε παράλληλη δηµιουργία νέων ύψους 2,74 ις Ευρώ και µε ακραίες καθυστερήσεις πληρωµών σε επιστροφή ΦΠΑ, φάρµακα, ΟΤΑ και φορείς κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και την ακραία καθυστέρηση στην έκδοση των νέων συντάξεων που κατά δηµοσιεύµατα ανέρχεται σε κρυφό χρέος 2,5 ιε Ευρώ ετησίως.

5 Σε επίπεδο εσόδων εµφανίζεται αύξηση κατά 0,55 ις Ευρώ έχοντας όµως συµπεριλάβει τα κέρδη οµολόγων 1,5 ις που µεταβιβάσθηκαν από την Ε.Ε. και έχοντας αµφιβολία για τον χειρισµό των βεβαιωθέντων και µη εισπραχθέντων εσόδων. Τα περί πρωτογεννούς πλεονάσµατος αποτελούν φυσικά σενάρια επιστηµονικής φαντασίας, η βελτίωση όµως των µακροοικονοµικών την 4ετία είναι σαφής και πιθανόν να µπορεί να επιτευχθεί ένα σηµείο σταθεροποίησης / ισοσκελισµού σε επίπεδα ΑΕΠ κατά 10% χαµηλότερα ( ις Ευρώ) µε στοχευµένες παρεµβάσεις σε δαπάνες, αλλά και επιτάχυνση αποκρατικοποιήσεων / αξιοποίησης περιουσίας. O Προϋπολογισµός 2013, συνταχθείς µε σκοπό την είσπραξη των επόµενων δόσεων και προφανώς µε πολιτική έγκριση της τρόικας, θα εµφανίσει εξαιρετικά υψηλές αποκλίσεις υλοποίησης, αν και όποτε απαιτήσει η Ε.Ε. την συµµόρφωση µας και παραίτηση από τα Greek Statistics. Το ύψος των δαπανών της Γενικής Κυβέρνησης προ προσαρµογών και ληξιπροθέσµων το 2011 ανήλθε σε 51,5% του ΑΕΠ και µετά τις προσαρµογές προς ωραιοποίηση ελλείµµατος σε 50,1% και το 2012 σε 49,7% του ΑΕΠ σε συνθήκες βαθύτατης ύφεσης και τα δύο έτη και µε το κράτος να βεβαιώνει συνεχώς προς όλες τις κατευθύνσεις για περιστολή δαπανών. Οι πολιτικοί ισχυρισµοί συνεπώς περί φοροδιαφυγής εισφοροδιαφυγής και οι φυλακίσεις µόνον σαν οι τελευταίοι σπασµοί καταρρέοντος στρατού κατοχής µπορούν να εκληφθούν, εκτός αν τα υπόλοιπα 8,5 εκατ. του Ελληνικού λαού θεωρούν πρέπον αυτό το επίπεδο δαπανών του κράτους επί του ετησίου παραγόµενου προϊόντος τους. ΜΝΗΜΟΝΙΟ I. M. F. / E.U. Η αναλυτική µελέτη της εισήγησης του ΝΤ για την Ελληνική Οικονοµία αποτελεί µια εξαιρετική από χρηµατοοικονοµική άποψη πανεπιστηµιακή µελέτη, η οποία πιστοποιεί όµως και ιδιαίτερη άγνοια των συντακτών της όσον αφορά τις ιδιαιτερότητες της Ελληνικής Οικονοµίας και των επιµέρους στοιχείων που συνθέτουν το ΑΕΠ της χώρας, όπως και των συνθηκών που οδήγησαν στην µεγέθυνση του ΑΕΠ κατά 100% κατά την τελευταία δεκαετία. Η αυθαίρετη υπόθεση δυνατότητας ενίσχυσης των εσόδων µέσω πάταξης της φοροδιαφυγής, αγνοεί την σχεδόν άµεση και πλήρη ενσωµάτωση των εισοδηµάτων φοροαποφυγής των ελευθέρων επαγγελµατιών στην κατανάλωση και συνεπώς στο ΑΕΠ της χώρας. Παρατηρεί δηλαδή τα φορολογικά έσοδα σαν ανεξάρτητη µεταβλητή της οικονοµικής δραστηριότητας. Επίσης αγνοεί την τεράστια ανισορροπία µεταξύ ευρύτερου ηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα, τόσο σε επίπεδο αριθµού εργαζοµένων και εργασιακών σχέσεων, όσο και σε επίπεδο αµοιβών. Το αποτέλεσµα του ανωτέρω είναι η διεύρυνση της ψαλίδας µεταξύ του παραγόµενου πλούτου (Ιδιωτικός τοµέας) και του αναλισκόµενου ( ηµόσιος Τοµέας), όπου ο πρώτος εµφανίζει άµεση αύξηση της ανεργίας, ο δε δεύτερος την απλή απώλεια κάποιων επιδοµάτων. Άλλη παράµετρος που διαφοροποιεί την Ελλάδα από τις λοιπές χώρες υψηλού κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι η πληρωµή των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας, παιδείας, ασφάλειας εκ µέρους της ανώτερης µεσοαστικής τάξης εξ ιδίων, καθότι οι δηµόσια δωρεάν παρεχόµενες υπηρεσίες υστερούν τραγικά, καθώς και ο µη σεβασµός της περιουσίας του πολίτη και της επιχειρηµατικής δραστηριότητας εκ µέρους του κράτους. Η αυθαίρετη υπόθεση εµφάνισης ανάπτυξης το 2013 χωρίς Κεϋνσιανές εφαρµογές υποστήριξης επιχειρηµατικότητας, παρά την αποστράγγιση ρευστότητας και αποταµιεύσεων, υποθέτει µια παραγωγική βάση σε ύπνωση, η οποία είναι δυνατόν να ενεργοποιηθεί µε θεωρητική αναβάθµιση του ηµόσιου τοµέα. Η υπόθεση πλεονάζουσας παραγωγικής δυναµικότητας σε αδράνεια προς αύξηση των εξαγωγών άνω του 50% εντός 5ετίας µε σταθερές εισαγωγές υποδηλώνει πλήρη άγνοια της δοµής της ελληνικής οικονοµίας ή εσκεµµένη παράβλεψη εάν η εξισορρόπηση του ισοζυγίου συναλλαγών προβλέπετε εξ αρχής να γίνει σε περιβάλλον νέου νοµίσµατος. Υπάρχει απόλυτη απουσία πρόβλεψης των συνεπειών του ασφαλιστικού και της ανεργίας στα επόµενα έτη µε την συνεπαγόµενη επιδείνωση σχέσης ασφαλισµένων / συνταξιούχων τόσο λόγω των επιταχυνόµενων αποχωρήσεων στο ηµόσιο, όσο και λόγω της αύξησης ανεργίας στον ιδιωτικό τοµέα. Παραδοχές νέου µνηµονίου Ανοχή εκτύπωσης χρήµατος Κίνδυνος εξόδου από Ευρώ Οι παραδοχές του µεσοπροθέσµου σχεδίου που συµφωνήθηκε τον 11/2012 έγιναν αποκλειστικά µε σκοπό την µετάθεση του προβλήµατος, πιθανόν εν αναµονή µακροοικονοµικών εξελίξεων στις ΗΠΑ και την δροµολόγηση λύσεων σταθεροποίηση οικονοµιών Ισπανίας και Ιταλίας. Η κατάσταση στην Ιρλανδία έχει αποκατασταθεί πλήρως και στην Πορτογαλία σε µεγάλο βαθµό. Η πιθανότητα αποδοχής κουρέµατος των νέων δανείων του Ελληνικού χρέους από πλευράς και των 16 χωρών (δηλαδή η ανάληψη των χρεών από τους φορολογούµενους αυτών των χωρών), χωρίς παράλληλη έξοδο µας από το Ευρώ είναι πολύ µικρή. Η Ελλάδα έχει καταφύγει από το 2012 σε µαζική «εκτύπωση» νοµίσµατος µέσω εντόκων γραµµατίων, απορροφούµενων από τις Ελληνικές Τράπεζες µέσω δανεισµού από τον µηχανισµό ELA της Τραπέζης της Ελλάδος, και της ΕΚΤ µετά την ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών. Πιθανές εξελίξεις εποµένου 12µηνου στην Ελλάδα Εφαρµογή µνηµονίου κατά το επόµενο εξάµηνο µε πρόσθεση και όποιων νέων µέτρων περικοπών δαπανών και αύξησης φορολόγησης, µε συνεχώς νέες λεκτικές εφευρέσεις. Μετά από µακιγιάρισµα των στοιχείων επίτευξη εκταµίευσης επόµενων δόσεων. Επιτάχυνση αποπληθωρισµού αν δεν επιβληθούν νέοι έµµεσοι φόροι. Συνέχιση ανόδου ανεργίας µε αλλοιώσεις πρόσκαιρων προσλήψεων κοινωνικής εργασίας. Ο δανεισµός είναι προσδιορισµένος και µη επεκτάσιµος. Συνεπώς αποµένει σαν µοναδική ανεξάρτητη πηγή εσόδων η εγχώρια περιουσιακή βάση, το µεγαλύτερο µέρος της οποίας αποτελούν τα ακίνητα. Θα συνεχισθεί η εκροή καταθέσεων κυρίως για λόγους πληρωµής φόρων και κατανάλωσης. Ισχυρή πτώση Χρηµατιστηρίου µετά την διαµόρφωση φούσκας στο τελευταίο εξάµηνο. Ανάλογα µε την πορεία των οικονοµικών στοιχείων διακρίνονται οι κατωτέρω πιθανές εκβάσεις σε καθαρά Ελληνική βάση (θεώρηση σταθερού διεθνούς µακροοικονοµικού περιβάλλοντος): 1. ιαπίστωση σχετικής επιτυχίας προγράµµατος. Προσαρµογή πορείας ελλείµµατος, µε καθυστέρηση δαπανών και ανεκτές κοινωνικές αντιδράσεις. Πρόβλεψη καταγραφής περιουσιών στην φορολογική δήλωση (Υποχρεωτική καταγραφή συνόλου ακινήτων / καταθέσεων / χρεογράφων). Επιµήκυνση περιόδου αποπληρωµής δανείων σε 50ετία µε ευνοϊκούς όρους. Οικονοµικοί χειρισµοί: ιατήρηση στην Ελλάδα ικανού µέρους της περιουσίας. Αγορά µετοχών στο βάθος της κρίσης (ύφεσης) µετά την επικείµενη διόρθωση. Πιθανά οφέλη από την κατοχή Ελληνικών Οµολόγων υψηλής απόδοσης. Το επίπεδο διαβίωσης σε σύγκριση µε την υπόλοιπη Ευρώπη θα συνεχίσει να υποχωρεί µε τελικό πιθανό στόχο του 60% του

6 2008. Η πιστωτική επέκταση θα παραµείνει µηδενική ή και αρνητική κατά το 2014, οι επισφάλειες των Τραπεζών θα αυξηθούν, αλλά θα συνεχισθεί απρόσκοπτα η χορήγηση ρευστότητας από ΕΚΤ. Πιθανές ευκαιρίες σε ακίνητα λόγω εκποιήσεων όταν επιτραπούν. 2. Οικονοµικός αποσυντονισµός και έξοδος από Ευρώ Αναδιάρθρωση χρέους Μετά από διαπίστωση αδυναµίας χειρισµού διπλού ελλείµµατος ( ηµοσιονοµικό + Ισοζύγιο) µετά από αληθινή και µη ανακοινούµενη καταγραφή, και διαπίστωση σοβαρής απόκλισης όλων των οικονοµικών στόχων και µετά από πρόταση ΝΤ / ΕΕ ευθέως ή συγκεκαλλυµένα µε σκοπό την παρουσίαση σαν επιλογή δήθεν εθνικά υπερήφανης πολιτικής, αποφασίζεται η έξοδος από Ευρωζώνη κατά 2014, πιθανόν µετά και την διενέργεια εκλογών. Θετικά : Μειώσεις κόστους παραγωγής µέσω συνεχούς υποτίµησης νέου νοµίσµατος και εµφάνισης πληθωρισµού αλλά και αύξησης αµοιβών µε σαφώς µικρότερα ποσοστά φυσικά, αλλά εκµετάλλευση του µακροοικονοµικού τρικ της money illusion. Μεσοπρόθεσµη αποκατάσταση ανταγωνιστικότητας (3-5έτη), η οποία θα επιτρέψει τον περιορισµό ή και µηδενισµό του ελλείµµατος τρεχουσών συναλλαγών σε πολύ χαµηλότερο φυσικά επίπεδο διαβίωσης. Επιµήκυνση πολιτικής ανηθικότητας µε αποφυγή διαρθρωτικών αλλαγών (θετικό µόνον για τα κόµµατα εξουσίας). ιατήρηση του βιοτικού επιπέδου του φτωχότερου 40% του πληθυσµού µε ραγδαία όµως επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου της µεσαίας τάξης και άνοιγµα της ψαλίδας προς το ανώτερο οικονοµικά 2% της χώρας. Αρνητικά: Υποτίµηση, υποχώρηση κατά πολλές θέσεις του ΑΕΠ της χώρας στην παγκόσµια κατάταξη µε εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις σε βιοτικό επίπεδο και γεωπολιτική ισχύ. Το ΑΕΠ είναι πιθανόν να ισορροπήσει σε επίπεδα περίπου 50% του τρέχοντος. Άνοδος πληθωρισµού και επιτοκίων. Αύξηση κόστους συναλλαγών (οι συναλλαγές θα αφορούν πλέον συνάλλαγµα). Αύξηση Country risk στις αποτιµήσεις των χρηµατοοικονοµικών οίκων και για αρκετά χρόνια ανασφάλεια ισοτιµίας Το χρέος σε Ευρώ µετατρέπεται σε συναλλαγµατικό χρέος και αυξάνει λόγω υποτίµησης µε παράλληλη όµως έγκριση για Haircut και διακριτική στήριξη νοµίσµατος, έναντι του ότι παύουµε να αποτελούµε πρόβληµα του Ευρώ. Το σύνολο του τραπεζικού συστήµατος προχωρά σε ελεγχόµενη χρεοκοπία. Το σύνολο των καταθέσεων και χορηγήσεων µετατρέπεται στο νέο νόµισµα, ακριβώς όπως έγινε κατά την µετάβαση στο Ευρώ. Τα επιτόκια θα ακολουθήσουν πλέον την πορεία του πληθωρισµού. Αυστηροί έλεγχοι συναλλάγµατος, όριο ηµερησίων αναλήψεων, άδειες εισαγωγών, πιθανό δελτίο καυσίµων, αγορανοµικές παρεµβάσεις στις τιµές, έλεγχος θυρίδων, Οικονοµικοί χειρισµοί: Μηδενική διατήρηση περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα. Το σύνολο της µετακινήσιµης περιουσίας σε ασφαλείς χώρες σεβασµού της περιουσίας ή/και χρυσό αν και έχει µεσολαβήσει άνοδος άνω του 300% στην 10ετία. Μέγιστη ευκαιρία αγοράς µετοχών και ακινήτων στο βάθος της κρίσης σε επίπεδα χαµηλότερα των 500 µονάδων Γενικού είκτη. Αποφυγή Ελληνικών οµολόγων πάσης φύσεως. Πιθανά µεγάλα οφέλη από αποπληρωµή δανείων µετά την µεταπήδηση µε κεφάλαια που είχαν διατηρηθεί επί τούτου στο Εξωτερικό. Να επισηµανθεί ότι είναι παντελώς αδύνατη η αποδοχή αυθαίρετης χρεοκοπίας στα πλαίσια του Ευρώ µε παράλληλη αποδοχή στήριξης εκ µέρους των άλλων συµµετεχουσών χωρών και κατ εξοχήν αυτών που αντιµετωπίζουν παρόµοια προβλήµατα ηµοσίου Χρέους και θα συνεχίσουν να τα εξυπηρετούν κανονικά. Η προοπτική επιβάρυνσης των ιδιωτών θα µπορούσε φυσικά να γίνει αποδεκτή ή να εκβιασθεί, αλλά µόνον εάν δεν απαιτείται περαιτέρω δανεισµός, κάτι που προϋποθέτει τόσο πρωτογενές πλεόνασµα προϋπολογισµού όσο και θετικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (σε πραγµατική και όχι ωραιοποιηµένη ή έκτακτη βάση), ή πολιτική απόφαση της ΕΕ για πλήρη χρηµατοδότηση στην συνέχεια από τα λοιπά κράτη µέλη. ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ τρέχουσας οικονοµικής κατάστασης ΑΕΠ - ηµόσιο Χρέος - Καταθέσεις - Πιστωτική επέκταση ιαγραφές Το ΑΕΠ του 2010 διαµορφώθηκε σε -5% σε πραγµατικούς όρους και -3,86% σε ονοµαστικούς. Το 2011 διαµορφώθηκε σε -6,1% σε ονοµαστικούς και -7,1% σε πραγµατικούς όρους έναντι του Το 2012 προς 2011 διαµορφώθηκε σε -7,1% σε ονοµαστικούς και -6,4% σε πραγµατικούς όρους µε εφαρµογή αρνητικού αποπληθωριστή (-0,7%), χώρις αυτό να συµβαδίζει µε τον επίσηµο πληθωρισµό (+1,5%). Το Α! Εξάµηνο 2013 προς 2012 διαµορφώθηκε σε -7,0% σε ονοµαστικούς και -5,5% σε πραγµατικούς όρους µε εφαρµογή αρνητικού αποπληθωριστή της τάξης του 1,5% µε πληθωρισµό εξαµήνου -0,21%. Η µη δηµοσίευση επεξηγήσεων επί αποκλίσεων τέτοιου µεγέθους δηµιουργεί ερωτηµατικά. Η εµφάνιση συνολικής ύφεσης περί το 4% βάσει ανακοινώσεων απαιτεί εξαιρετικές ικανότητες δηµιουργικής λογιστικής και εντολή αποβλάκωσης προς την στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. άνεια - Καταθέσεις Χρέος: Ο δανεισµός της Ελληνικής Οικονοµίας πλην Χρηµατοοικονοµικού κλάδου µετά το κούρεµα των οµολόγων και προ της ανακεφαλαιοποίησης των Τραπεζών ανήλθε το 2012 στα 555 ις Ευρώ (286% ΑΕΠ), µη συµπεριλαµβανοµένων δανείων επιχειρήσεων και νοικοκυριών απευθείας από εξωτερικό Στο Α! εξάµηνο 2013 έχει ανέλθει ήδη σε 565 ις Ευρώ ή 301% του ΑΕΠ. Το ύψος των καταθέσεων ιδιωτών και επιχειρήσεων 2012 ανήλθε σε 161 ις Ευρώ ή 83% του ΑΕΠ, δηµιουργώντας ένα έλλειµµα ισοζυγίου χορηγήσεων/καταθέσεων της τάξης των 394 ις Ευρώ ή 204% του ΑΕΠ. Το ακαθάριστο εξωτερικό χρέος της Ελληνικής Οικονοµίας συµπεριλαµβανοµένου και του χρηµατοοικονοµικού ανέρχεται σε 437 ις Ευρώ ή 226% του ΑΕΠ. Το ύψος φυγής καταθέσεων νοικοκυριών στο εξωτερικό αν συνυπολογισθεί ο εκτοκισµός υπαρχουσών, αλλά και η τρέχουσα αποταµίευση ανέρχεται σε >25 ις Ευρώ. Η µεταβολή καταθέσεων 8µήνου 2013 είναι µηδενική. Η πιστωτική εξέλιξη 2012 πλην κράτους ανήλθε στα επίπεδα του -4% (2007=20%, 2008=16%), το δε ποσοστό διαγραφής δανείων (0,45% των δανείων σε ισχύ το 2012) βρίσκεται σε προφανή αναντιστοιχία µε τα µη εξυπηρετούµενα δάνεια, µε αποτέλεσµα εικονική λειτουργία Τραπεζών χωρίς κεφαλαιακή βάση. Η πιστωτική επέκταση του ιδιωτικού τοµέα κατά το 8µηνο του 2013 ανέρχεται σε -3% ή -6,7 ις Ευρώ. Εµπορικό Ισοζύγιο: Το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου αποκλιµακώθηκε από 18,7% του ΑΕΠ και το 2008 σε 8,9% του ΑΕΠ κατά το Β! Τρίµηνο 2013 σε συνθήκες ακραίας ύφεσης, συνεχίζοντας να εµφανίζει µεγάλες αποκλίσεις από τις παραδοχές του µνηµονίου. Σε συνδυασµό µε την αδύναµη ανάκαµψη του ισοζυγίου υπηρεσιών (τουρισµός-ναυτιλία) αποτελεί την επιβεβαίωση επερχόµενης χρεοκοπίας αν δεν εφαρµοσθούν πολιτικές άµεσης απόδοσης που να αυξάνουν το

7 εγχώρια παραγόµενο προϊόν είτε προς αύξηση εξαγωγών είτε προς υποκατάσταση εισαγωγών, ακόµη και αν τιθασευθούν τα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα. Το εξωτερικό ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών παραµένει αρνητικό κατά την 12ετία µε κορύφωση τα 33,5 ις Ευρώ το 2008 και υποχώρηση µετά από 4ετή ύφεση σε -12,6 ις Ευρώ έναντι πρόβλεψης µηδενισµού το 2011 κατά το µνηµόνιο και -4,8 ις Ευρώ έναντι θετικού αποτελέσµατος 1,5 ις Ευρώ του 2012 κατά το µνηµόνιο. Αποτέλεσµα 8µήνου ,3 ις Ευρώ, µε πρόβλεψη -3 ις Ευρώ για το σύνολο του έτους, έναντι πρόβλεψης µνηµονίου +3,1 ις Ευρώ. Το χρηµατοοικονοµικό funding gap εξ αυτού µόνον του λόγου ανέρχεται σε 6 ις Ευρώ το Τουρισµός: Μετά την ανάκαµψη του Τουρισµού κατά το 2011 κατά 10,3% σε αφίξεις και 9,3% σε επίπεδο εισροής συναλλάγµατος, επίπεδο σχετικά χαµηλό αν συνυπολογισθεί η µεγέθυνση του ΑΕΠ της Ευρωζώνης και των αξιόλογων αυξήσεων αφίξεων που παρατηρήθηκε στις λοιπές χώρες σε αντιστάθµισµα της αραβικής κρίσης, εµφανίσθηκε µείωση αφίξεων και συναλλάγµατος της τάξης του 2,7% και 4,6%% κατά το Η αύξηση τουριστικών εσόδων το 8µηνο του 2013 ανήλθε σε 14,6% µε παράλληλη αύξηση αεροπορικών αφίξεων κατά 10% και αποτελεί σε απόλυτες τιµές 1 ις Ευρώ (8,7 ις από 7,7 ις Ευρώ) ή 0,55% του ΑΕΠ. Πληθωρισµός Χονδρική: Ο πληθωρισµός υποχωρεί συνεχώς από το 2011 και κατέστη αρνητικός τον 3/2013 και αναµένεται να παραµείνει σε αρνητικό έδαφος, αν δεν προκύψουν νέες επιβαρύνσεις έµµεσων φόρων ή εξωγενής άνοδος τιµών πρώτων υλών. Ο µέσος όρος 9µήνου ανέρχεται σε -0,49% µε τα επιµέρους τρίµηνα σε +0,02%, -0,47% και -1,03%. Οι τιµές χονδρικής αυξήθηκαν κατά 7,75% του 2011 και 4,76% το 2012, υποχωρούν δε το 2013 (-0,8% στο 8µηνο), µε προφανή και πρωτοφανή συµπίεση των περιθωρίων κέρδους των επιχειρήσεων λιανικής, λόγω µειωµένης ζήτησης και προσπάθειας παραµονής στην αγορά. Λιανικές πωλήσεις Η πτώση λιανικών πωλήσεων κατά 32% ονοµαστικά και 39% κατ' όγκο µέχρι στιγµής 7/13 έναντι του 2008 υποδηλώνει µεγάλο πρόβληµα τόσο στην λειτουργία καταστηµάτων λιανικής και στην αλυσίδα χρηµατοδότησης, όσο και στην τελική καταγραφή του ΑΕΠ Το 7µηνο του 2013 η υποχώρηση έναντι του 7µήνου 2012 ανέρχεται σε 10,9% ονοµαστικά και 10,8% κατ όγκο συµπεριλαµβανοµένων και των τροφίµων, υπερβαίνοντας την αντίστοιχη πτώση 2012/11, γεγονός που αποτελεί σαφέστατη απόδειξη της προς αισιοδοξία αλλοίωσης των ανακοινώσεων του επιπέδου ύφεσης. Βιοµηχανική παραγωγή - Κύκλος εργασιών Βιοµηχανίας: Η πτώση βιοµηχανικής παραγωγής κυλιόµενου 12µηνου προς το καλύτερο 12µηνο(12/07) ανέρχεται σε 27,5%, η δε πτώση κύκλου εργασιών 7µήνου 2013 σε τρέχουσες τιµές προς 2008 σε -15%, αλλά και σε πτώση προς το 7µηνο 2012 κατά 4,8%. Η µικρότερη πτώση του κύκλου εργασιών έναντι της βιοµηχανικής παραγωγής προκύπτει από τις πληθωριστικές προσαρµογές που ανέρχονται στην πενταετία σε 12%. Πωλήσεις οχηµάτων: Συνεχής υποχώρηση πωλήσεων οχηµάτων (-78% προς 2007) µε πιθανή σταθεροποίηση στα επιβατηγά οχήµατα ανά έτος έναντι (2007). Τρέχουσες κυλιόµενες πωλήσεις επιβατηγά οχήµατα / µήνα και 9000 συνολικά. Σε επίπεδο στόλου χώρας 8εκ. µονάδων περίπου θα προκύψουν µεγάλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από γήρανση του στόλου, αλλά και οικονοµικές επιπτώσεις από τον µεγάλο αριθµό ανασφάλιστων και χωρίς τεχνικό έλεγχο σε κυκλοφορία και τα ακινητοποιηµένα σε δηµόσιους χώρους. Ο τρέχων ρυθµός αντικατάστασης ανέρχεται σε 75 έτη περίπου. Ηλικιακές εξελίξεις Χαρακτηριστική η µείωση των νέων (25-40 ετών) παραγωγικών ηλικιών/υπογεννητικότητα. Η αντιστοιχία των θέσεων απασχόλησης σε πρωτογενή και δευτερογενή τοµέα συµπεριλαµβανοµένων και των κατασκευών προς τον τοµέα υπηρεσιών εξελίχθηκε µεταξύ 2000 και 2012 από 1:1,72 σε 1:2,59 απόρροια της αύξησης του ηµόσιου Τοµέα και των Χρηµατοπιστωτικών ραστηριοτήτων και µόνον και όχι του Τουρισµού και Εµπορίου µε τον πρωτογενή τοµέα να διαµορφώνεται σε 12,2% από 17% τον δευτερογενή σε 15,6% από 20% και τον τριτογενή σε 72,2% από 62% του συνόλου. Η προστιθέµενη αξία σε πρωτογενή και δευτερογενή τοµέα συµπεριλαµβανοµένων και των κατασκευών προς τον τοµέα υπηρεσιών εξελίχθηκε µεταξύ 2000 και 2011 από 1:2,6 σε 1:4,05 µε την αξία πρωτογενή και δευτερογενή τοµέα να υποχωρεί σε 19,8% από 27,8% και του τριτογενή να αυξάνει σε 80,2% από 72,2% του συνόλου. Ανεργία - ηµογραφικό: Ραγδαία άνοδος ανεργίας σε 27,6% (7/2013), αν συνυπολογισθεί και η άρνηση συρρίκνωσης των απασχολούµενων στον δηµόσιο τοµέα και το πολύ µικρό ποσοστό απασχολούµενων στο σύνολο του ενήλικου πληθυσµού (43,2%) σε σύγκριση µε ΗΠΑ (58%) και Γερµανία (68%). Παράλληλα η επιδείνωση του δηµογραφικού τα επόµενα χρόνια θα επιφέρει πιθανή σταθεροποίηση ανεργίας, αλλά µεγαλύτερα ελλείµµατα του συνταξιοδοτικού συστήµατος. Το σύνολο των εργαζοµένων συµπεριλαµβανοµένου του ηµοσίου τοµέα ανέρχεται σε 3,61 εκ. Απέναντι τους προς «εκτροφή» απαντώνται 1,375 εκ. άνεργοι, 2,71 εκ. συνταξιούχοι δικαιούχοι 4,45 εκ. συντάξεων ετήσιας δαπάνης 30 ις Ευρώ µετά τις περικοπές και 3,375 εκ µη ενεργοί (στους οποίους συµπεριλαµβάνεται και µέρος των συνταξιούχων) και 1,63 εκ. ηλικίας κάτω των 15 ετών. Σύνολο πληθυσµού απογραφής 10,94 εκ. κάτοικοι. Οικοδοµική δραστηριότητα: Η οικοδοµική δραστηριότητα εµφανίζει εικόνα αποσύνθεσης µε µειώσεις της τάξης του 85% κατά το 2012 σε σύγκριση µε την κορυφή του 2005 τόσο σε επιφάνειες όσο και σε όγκους και µε παράλληλη ύπαρξη αδιάθετων ακινήτων (κατά δηµοσιεύµατα ). Αντίστοιχα εµφανίζονται µε χρονική υστέρηση µειώσεις σε εργασία, φόρους µεταβιβάσεων και εισφορές ΙΚΑ. Η υποχώρηση συνεχίζεται µε ρυθµό 37% και το 7µηνο Οι τραγικές δηµογραφικές εξελίξεις (Συντελεστής γονιµότητας 1,3) παρά τον συνυπολογισµό και των µεταναστών οδηγούν σε αδυναµία υποστήριξης τόσο του ασφαλιστικού όσο και της απορρόφησης των αδιάθετων κατοικιών, καθώς ήδη εµφανίζεται και επαναπατρισµός µεταναστών. Αναµένεται ισχυρή περαιτέρω υποχώρηση των τιµών, λόγω αύξησης υποχρεωτικών ρευστοποιήσεων αλλά και αύξησης των φορολογικών βαρών καθότι τα ακίνητα ανήκουν υποχρεωτικά σε κάποιον, ο οποίος αποτελεί και τον φορολογικά υπόχρεο, σε αντίθεση µε τα κεφάλαια που µπορούν να αφαιρεθούν από το σύστηµα.

8 Αποδοχές ηµοσίου Ασφαλιστικές απάνες 10% 8% Μεταβολή Πληθωρισµού-Εσόδων ηµοσίου ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΕΣΟ ΩΝ mavg % % Αποδοχές-Συντάξεις Inflationindex αποδοχών Ασφάλιση-Περίθαλψη Inflationindex ασφάλισης Μεταβολή Αποδοχών ηµοσίου και Ασφαλιστικών απανών προς πληθωρισµό (εκ.ευρώ) Ληξιπρόθεσµες Υποχρεώσεις Γεν.Κυβ. (Εκ.Ευρώ) 170% 150% 130% 110% 90% 70% 50% 36% 41%49% 2% 0% -2% -4% 58% 59%66%72% % 89% ΗΜ.ΧΡΕΟΣ Κεντρ.Κυβ %ΑΕΠ % 82% 112% 109% 119% 121% 118% 100% 100% 101% 106% 106% 106% 109% 112% 108% 108% 113% 129% 153% % % Ι-12 Φ-12 Μ-12 Α-12 Μ-12 Ι-12 Ι-12 Α-12 Σ-12 Ο-12 Ν Ι-13 Φ-13 Μ-13 Α-13 Μ-13 Ι-13 Ι-13 Α-13 Σ-13 Ο-13 30% απάνες Γενικής Κυβέρνησης % AEΠ Εσοδα Γενικής Κυβερνησης % ΑΕΠ 47,6 50,6 53,95 51,45 51,79 51,69 13% 12% 11% 10% 9% 11,0% Τόκοι ηµοσίου Χρέους % ΑΕΠ 10,0% 12,8% 11,5% 11,0% ,3 40,9 45,1 40,3 44, ,5 38,1 44, ,2 39,2 40,8 40,7 38,34 40,62 42,29 44,61 8% 7% 6% 5% 4% 3% ,5% 5,2% 5,4% 6,6% 7,4% 7,2% 8,8% 7,5% 9,1% 7,8% 7,5% 7,2% 6,6% 5,8% 5,5% 5,1% 5,1% 4,6% 4,4% 5,0% 5,2% 5,8% 7,1% 6,1% Προς παρατήρηση η αύξηση ηµοσίων δαπανών που οδήγησε στην κρίση και η αποενοχοποίηση των καταβαλλόµενων τόκων στην εµφάνιση της κρίσης (συνεχώς µειούµενη συµµετοχή σαν %ΑΕΠ µέχρι το 2007)

9 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% -10% Ακαθάριστο Εγχώριο Προιον (ΑΕΠ) Σταθερές τιµές 4,5% 6,1% 5,5% 5,5% 5,9% 4,9% 4,9% 3,5% I 2007 I 2,1% 1,2% 2008 I 0,1% -0,2% -1,2% -2,1% -2,9% -3,1% -2,4% -2,2% -3,2% 2009 I 2010 I -5,0% -6,8% -8,0% -7,4% -7,1% -6,6% -6,2% -6,9% -6,4% -6,1% -5,5% 2011 I 2012 I 2013 I Ακαθάριστο Εγχώριο Προιον (ΑΕΠ) εκ.ευρώ Ονοµαστικά - Κυλιόµενο αποτέλεσµα 4 τριµήνων I 2007 I 2008 I 2009 I 2010 I 2011 I 2012 I 2013 I Καταθέσεις Επιχειρήσεων (Α.Κλ)-Νοικοκυριών Καθαρά διαθέσιµα (Καταθέσεις- άνεια) Επιχειρήσεων-Νοικοκυριών Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι Επιχειρήσεις Ι Ι Ι Ι Ι-13 Νοικοκυριά δεξια κλιµ Επιχειρήσεις Νοικοκυριά δεξια κλιµ Το ισοζύγιο ανείων/ ιαθεσίµων των επιχειρήσεων παρουσίασε αρνητική µεταβολή 50 ις µεταξύ και 2011 και εµφανίζει έκτοτε θετική µεταβολή (Πιθανός εξορθολογισµός κόστους) 15 ις. 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% J00 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ - ΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΧΟΝ ΡΙΚΗΣ J01 J02 ΧΟΝ ΡΙΚΗ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ J03 J04 J05 J06 J07 J08 J09 J10 J11 J12 J Λιαν ικές Πωλήσεις είκτης (ΚΜΟ 3µ) Λιανικές πωλήσεις Index Λιανικές πωλήσεις Ind όγκου Η εποχικά προσαρµοσµένη πτώση των λιανικών πωλήσεων ανέρχεται σε περίπου 40% από την κορυφή

10 Greece - είκτης Βιοµηχαν ικής Παραγωγής (2005=100) 12/ , είκτης Κύκλου Εργασιών Βιοµηχαν ίας (ΚΜΟ 3µ) Orig data Κιν.Μ.Ορ.12µ 74,79-27,53% / ΑΕΠ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝ+ ΕΥΤΕΡΟΓΕΝΝΗΣ ΑΠΑ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΚΑΘ ΠΡΟΣΤ ΑΞΙΑ ΕΞΩΤ.ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΑΓΑΘΩΝ+ΥΠΗΡ ΑΚΑΘ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ % ΑΕΠ 88,3% 88,1% 88,8% 89,5% 89,9% 89,4% 88,0% 87,7% 87,9% 89,1% 87,9% 87,8% 88,0% ΠΡΩΤ+ ΕΥΤ % Συνολικής Προστιθέµενης Αξίας 27,8% 27,6% 25,3% 24,6% 24,0% 24,6% 25,5% 24,0% 22,3% 20,4% 20,2% 19,2% 19,8% ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ % Συνολικής Προστιθέµενης Αξίας 72,2% 72,4% 74,7% 75,4% 76,0% 75,4% 74,5% 76,0% 77,7% 79,6% 79,8% 80,8% 80,2% ΠΡΟΣΤΙΘ ΑΞΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ/(ΠΡΩΤ+ ΕΥΤ) 2,596 2,629 2,949 3,058 3,161 3,067 2,918 3,166 3,488 3,896 3,949 4,212 4,049 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΥΝΟΛΟ 4255, , , , , , , , , , , , ,175 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΝΗΣ 722,44 670, , , , , , , , , , , ,904 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΕΥΤΕΡ+ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 841, ,22 879, , , , , , ,39 928,14 856, , ,984 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 2690, , , , , , , , , , , , ,287 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝ % ΣΥΝΟΛΟΥ 17,0% 15,7% 15,1% 14,6% 12,6% 11,8% 11,4% 11,1% 10,9% 11,2% 11,6% 11,6% 12,2% ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΕΥΤΕΡ+ΚΑΤ %ΣΥΝΟΛΟΥ 19,8% 20,4% 20,2% 20,2% 19,8% 19,7% 19,4% 19,7% 19,9% 19,2% 18,2% 16,6% 15,6% ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ % ΣΥΝΟΛΟΥ 63,2% 63,9% 64,7% 65,2% 67,5% 68,4% 69,1% 69,2% 69,2% 69,6% 70,3% 71,7% 72,2% ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ/(ΠΡΩΤ+ ΕΥΤ) 1,720 1,77 1,83 1,87 2,08 2,17 2,24 2,25 2,24 2,29 2,36 2,54 2,59 2,6 2,4 2,2 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΕ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΟΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΕ ΠΡΩΤΟΓΕΝΝΗ ΚΑΙ ΕΥΤΕΡΟΓΕΝΝΗ ΤΟΜΕΑ 4,3 4,1 3,9 3,7 ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΣΕ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΟΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΝΗ ΚΑΙ ΕΥΤΕΡΟΓΕΝΝΗ ΤΟΜΕΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΑΓΑΘΩΝ+ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Εκ.Ευρω 2,0 3,5 3, ,8 3, ,6 2,9 2, , , % ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΝΟΥΣ + ΕΥΤΕΡΟΓΕΝΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΜΕΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ( εξιά Κλιµακα) ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ 73% 29% ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΝΟΥΣ + ΕΥΤΕΡΟΓΕΝΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΜΕΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ( εξκλιµ) ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ 81% 26% 69% 27% 79% 22% 65% 25% 77% 18% ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝ % ΣΥΝΟΛΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΕΥΤΕΡ+ΚΑΤ %ΣΥΝΟΛΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ % ΣΥΝΟΛΟΥ 61% 23% 75% 14% 10% % 53% 21% 19% ΠΡΩΤ+ ΕΥΤ % Συνολικής Προστιθέµενης Αξίας ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ % Συνολικής Προστιθέµενης Αξίας % 71%

11 Ε ΤΟ Σ ΑΣΦΑΛΙΣΜ ΕΝΟ Ι ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟ Ι ΑΝΑΛΟΓΙΑ Ασφαλισµένων/Συνταξιούχους3,36 2,46 2,33 2,27 1,84 1,82 1,78 1,57 1,39 ΠΛΗΘΥΣΜ ΟΣ % Σ υ ντα ξιο ύ χω ν/π λη θ υ σ µ ό 10,7% 16,1% 16,9% 17,4% 19,3% 19,6% 20,3% 24,4% 26,7% απάνη 2012:32 ιςευρώ (17 ις Ταµεία /15 ις Ελλειµµα ) Αντιστοιχεί σαν όλοι οι 58+ να είναι συνταξιούχοι 2,5 2,2 1,9 ΑΝΑΛΟΓΙΑ Ασφαλισµένων/Συνταξιούχους 25% 22% 19% % Συνταξιούχω ν/π ληθυσµό 1,6 16% 1,3 13% 1, % % Eργαζόµενοι - Ανεργοι % Eργαζόµενοι - Ανεργοι σε χιλ % 54% % 52% % 50% % 48% % 46% % 44% % 42% Α-07 Α Α-08 Α Α-09 Α Α-10 Α Α-11 Α Α-12 Α Α-13 Α-13 Α-07 Α Α-08 Α Α-09 Α Α-10 Α Α-11 Α Α-12 Α Α-13 Α-13 % Ανεργία Εργαζόµενοι % Πληθυσµού Ανεργοι Εργαζόµενοι Αριθµός αδειώ ν Ε π ιφ ά νεια Α δ ειες m 2 Ο γκο ς Α δ ειε ς m 3 Α ρ ιθ µ ό ς α δ ειώ ν Ε π ιφ ά νεια m 2 Ογκος m 3 Σ υ να λλα γές α κινή τω ν T o ta l Α ΤΤΙΚ Η Μέσω Τραπεζών ,5 % 4 0,3 % 3 3,4 % ,4 % -2 4,2 % -1 9,3 % ,5 % -8,0 % -5,7 % ,4 % -1 7,9 % -1 7,1 % ,2 % -2 2,9 % -2 5,3 % ,1 % -1 9,9 % -2 4,1 % ,5 % -4 1,6 % -3 7,9 % ,7 % -3 0,4 % -2 8,9 % / ,4 % -8 5,6 % -8 4,2 % 2013 εξαµ ,8 % -36,0 % -31,7 % Ογκος Αδειες m Επιφάνεια Αδειες m Αριθµός αδειών Συναλλαγές α κινήτω ν

12 Χρηµατοδότηση ιδιωτικού τοµέα Χρηµατοδότηση επιχειρήσεων Χρηµατοδότηση ιδιωτών /08 12/09 12/10 12/11 12/ /09 12/10 12/11 12/ /09 12/ /80 1/83 1/86 1/89 1/92 1/95 1/98 1/01 1/04 1/07 12/11 1/10 1/13 1/80 1/83 1/86 1/89 1/92 1/95 1/98 1/01 1/04 1/07 1/10 1/13 12/12 1/80 1/83 1/86 1/89 1/92 1/95 1/98 1/01 1/04 1/07 1/10 1/ Καταθέσεις Νοικοκυριά Greece (mil Euro) 140% Καταθέσεις-Χορηγήσεις Ιδιωτικού τοµέα % 100% Χορηγήσεις % Καταθέσ εω ν % 60% % % 150% 125% 100% 75% 50% Κεφαλαιοποίηση ΧΑΑ ως % Καταθέσεων /98 3/00 3/02 3/04 3/06 3/08 3/10 3/12 25% 0%

13 Συµπεράσµατα Προοπτικές - Έξοδος από την κρίση Υπάρχουν σοβαρές αµφιβολίες για την ύπαρξη πραγµατικού σχεδίου εξόδου από την παρούσα κρίση. Στον αντίποδα µπορεί να υποτεθεί ότι όλοι οι χειρισµοί αποτελούν προσπάθεια χρονικής εξοµάλυνσης του απαιτούµενου deleveraging, που εµφανίζεται πάντοτε σε περιπτώσεις αντίστοιχων κρίσεων χρέους στις οικονοµίες. Θα υπάρξει για µεγάλο διάστηµα (έτη) συνέχιση deleveraging (ΗΠΑ 1929/10έτη Ιαπωνία 1990/15έτη) που οδηγεί σε µείωση κατανάλωσης/ ΑΕΠ, όπως και µείωση κατανάλωσης σε απόλυτα µεγέθη λόγω των νέων υψηλότερων επιπέδων ανεργίας, όσο θα λήγουν οι κοινωνικές παροχές. Πολύ πιθανή η ύπαρξη εµπορικών απειλών / προστατευτισµού εντός των εποµένων ετών στην διαδικασία διερεύνησης δηµιουργίας / επιβολής νέου παγκόσµιου νοµίσµατος ή συστήµατος ισοτιµιών και απελευθέρωσης του γουάν. Το ποσοστό µείωσης του ΑΕΠ των ΗΠΑ σε περίπτωση µη επανάληψης του ελλείµµατος το 2014 δεν µπορεί να υπολογισθεί, αλλά εκτιµάται σε περίπου 1 ποσοστιαία µονάδα µείωσης του ΑΕΠ ανά 2 µονάδες µείωσης του ελλείµµατος.. Η υποχρέωση µείωσης ελλειµµάτων θα προκύψει πιθανόν εκβιαστικά από την συµπεριφορά των αγορών κρατικών οµολόγων. Το πιθανό χρονικό σηµείο έναρξης αποτύπωσης του 2ου κύµατος της οικονοµικής πτώσης δεν µπορεί να προσδιορισθεί, αλλά κατά πάσα πιθανότητα δεν µπορεί να υπερβεί του 12 µήνες από σήµερα. Στην καλύτερη περίπτωση το ΑΕΠ θα παρουσιάζει εναλλαγές µεταξύ ανάπτυξης και ύφεσης για τα επόµενα 5-10 έτη αναλόγως των παρεµβάσεων. Οι συνεχείς διαβεβαιώσεις των επισήµων φορέων ότι τα χειρότερα πέρασαν και έπεται ανάκαµψη αποτελούν προφανώς προπαγανδιστική συµπεριφορά για αποτροπή πανικού - δηµιουργία κλίµατος (Πανοµοιότυπη συµπεριφορά µε περιγραφές Galbraith για την περίοδο ). Κατά την διάρκεια Οικονοµικής κρίσης χρέους η αγοραστική αξία διασφαλισµένων µετρητών και ισοδυνάµων αυξάνει, καθώς και η επενδυτική τους αξία στα τελευταία στάδια της κρίσης, όπου οι κατέχοντες µετρητά είναι σε θέση να αποκτήσουν πολύ µεγαλύτερες ποσότητες ακινήτων ή µετοχών (στοιχεία ενεργητικού) λόγω της εµφανιζόµενης απαξιωτικής υπερβολής, κατ αντιστοιχία της φούσκας σε περιόδους αισιοδοξίας. Η διατύπωση προβλέψεων διεθνών οργανισµών για οικονοµική επιβράδυνση για τις ανεπτυγµένες χώρες, αποτελούν συνήθως την ήπια διατύπωση ισχυρής επερχόµενης ύφεσης, όπως προκύπτει από ανάλογες διατυπώσεις του παρελθόντος (soft landing-εξορθολογισµός-επανίδρυση-tappering). Η πιστωτική επιβράδυνση (deleveraging), σε συνδυασµό µε τις αναγκαίες διασώσεις οδηγούν µε βεβαιότητα στο 2 ο και ισχυρότερο σκέλος της κρίσης που ξεκίνησε το Επιδίωξη υπερχρεωµένων χωρών είναι η επίτευξη σχετικά υψηλού πληθωρισµού σε περιβάλλον µέτριας ανάπτυξης ώστε να διευκολυνθεί η αποµείωση των χρεών σαν % των ΑΕΠ, στόχος εξαιρετικά δύσκολος σε αντιπληθωριστικό περιβάλλον. Πιθανόν να επιδιωχθεί ενεργειακή κρίση ή πολεµικές εµπλοκές για τεχνητή δηµιουργία πληθωρισµού. Πιθανές εξελίξεις σε επανεµφάνιση ύφεσης διατυπώνονται παρακάτω. Επανάκαµψη παγκόσµιας κρίσης ύφεσης: Εµφάνιση της δεύτερης φάσης της Παγκόσµιας Οικονοµικής κρίσης µε εµπλοκή Κίνας και Ιαπωνίας ως πιστωτών των ΗΠΑ, η κάλυψη των διδύµων ελλειµµάτων των οποίων δεν προκύπτει από εγχώρια αποταµίευση. Εµφάνιση πολιτικών προστατευτισµού, αναταραχή ισοτιµιών, έκρηξη χρυσού, βαθύτατη ύφεση Deflation Επιτυχείς πολιτικές Ευρωπαϊκής ενοποίησης. Κοινή δηµοσιονοµική πολιτική και Ευρωοµόλογο: Ενεργοποίηση της πρόβλεψης της ΕΕ κατά την δηµιουργία του Ευρώ (2000 για το 2010) για κοινή ηµοσιονοµική πολιτική. Επιλογή Υπουργού Ευρωπαϊκής Οικονοµίας (γερµανικής νοοτροπίας), ο οποίος θα είναι και ο µοναδικός αρµόδιος για τον δανεισµό σε Ευρωοµόλογα των χωρών (Νοµαρχιών) εντός Ευρωζώνης. Τα Ευρωοµόλογα υπό οποιεσδήποτε άλλες συνθήκες θα αύξαναν την ήδη υψηλή φορολογική επιβάρυνση των Γερµανών και θα οδηγούσαν σε Αντιευρωπαϊκή πλειοψηφία. Παγκόσµιος αποσυντονισµός Αυστηρές εθνικές προστατευτικές πολιτικές Αυτόνοµες πολιτικές που οδηγούν τις πλέον αδύναµες χώρες (πιθανόν το σύνολο των PGS) σε ακραίες κοινωνικές αναταραχές - βέβαιη χρεοκοπία και έξοδο από την Ευρωζώνη. Οικονοµικές πολιτικές κοινωνικές σκέψεις για USA και παγκόσµιο οικονοµικό σύστηµα Όλοι οι εµπλεκόµενοι στο κοινωνικό γίγνεσθαι (κράτος, επιχειρήσεις, εργαζόµενοι, άνεργοι, συνταξιούχοι, Τράπεζες) θεωρούν, ειδικά σε περιόδους µακροχρόνιας ειρήνης και ευηµερίας, δικαιότερο µερίδιο για τον εαυτό τους µεγαλύτερο από το τρέχον. Αυτό οδήγησε στην εφεύρεση της εύκολης λύσης της πίτας του 110% µε χρήση δανεικών προς κατανάλωση αντί επένδυσης. Οι κοινωνίες διατήρησαν την κοινωνική συνοχή και ανάπτυξη τους µε πολέµους και συνεπαγόµενες αναδιατάξεις µεταξύ των κύριων οικονοµικών δυνάµεων ανά χρόνια µέχρι το 1945, µε αποτέλεσµα να µην εµφανισθεί ποτέ η επίδραση προβληµάτων υπογεννητικότητας και ασφάλισης-περίθαλψης. Οι πτώσεις αυτοκρατοριών προέκυψαν πάντοτε λόγω υπερβολικής υπερεκτίµησης της ευηµερίας και δυνατότητας αγοράς - εξαγοράς των πάντων. Χαρακτηριστικά τους απετέλεσαν η διακοπή µεταφορά παραγωγής, η διαφθορά, η χρήση µισθοφορικών στρατών µε συνεχώς αυξανόµενη κίβδηλη αµοιβή και αδυναµία ελέγχου του µεγέθους της αυτοκρατορίας εναντίον πιο απολίτιστων φιλόδοξων και ολιγαρκέστερων πληθυσµών. Η χαλαρή νοµισµατική πολιτική της Ιαπωνίας επί 20έτη µε µηδενική ανάπτυξη και Deflation στηρίχθηκε στην ισχυρή αποταµίευση, πειθαρχηµένο λαό και πλεονασµατικό ισοζύγιο µε αποτέλεσµα να υπάρχει και ανατίµηση του νοµίσµατος. Στην περίπτωση της Ευρωζώνης, η οποία παρουσιάζεται µε χρήση παντός είδους προπαγανδιστικού µέσου ως η αιτία της επερχόµενης ύφεσης προκύπτει το συµπέρασµα, µετά την αξιολόγηση των µακροοικονοµικών στοιχείων, ότι ως ενιαίος οικονοµικός χώρος εµφανίζει την υγιέστερη εικόνα µεταξύ των ανεπτυγµένων χωρών, αδυνατεί όµως να αµυνθεί λόγω έλλειψης πολιτικής-οικονοµικής ένωσης και συνεπώς αυθαίρετων οικονοµικών συµπεριφορών των επιµέρους µελών της. Λόγω έλλειψης πολιτικού συντονισµού, πολιτικής-στρατιωτικής ισχύος, αλλά και λόγω ελέγχου των οίκων αξιολόγησης από το Αµερικανο-Αγγλικό κέντρο αποφάσεων, ανέχονται σχεδόν αδιαµαρτύρητα τις καταφανώς µεροληπτικές και προαποφασισµένες αξιολογήσεις που έχουν σαν αποτέλεσµα την υψηλότερη επιτοκιακή επιβάρυνση και συνεπώς χαµηλότερες αναπτυξιακές προοπτικές. Οποιαδήποτε ισχυρή κρατική οντότητα του µεγέθους της Ευρωζώνης παράγουσα το 19,4% του παγκόσµιου ΑΕΠ (ΕΕ 26%, ΗΠΑ 23%) πλεονασµατική τόσο σε επίπεδο Αγαθών - Υπηρεσιών, όσο και σε χρηµατοοικονοµικές ροές, αντιµετώπιζε αντίστοιχη αλλοίωση θα είχε επέµβει αποφασιστικά µε τις σκληρότερες µορφές τουλάχιστον οικονοµικού πολέµου. Το αποτέλεσµα της αδυναµίας αυτής θα είναι η χρέωση ενός µεγάλου µέρους της επερχόµενης κρίσης, της οποίας µοναδικοί υπαίτιοι θα είναι η άκρως ελλειµµατική Αµερικανική οικονοµία και η αποδοχή συµµετοχής της Κίνας στο παγκόσµιο οικονοµικό γίγνεσθαι µε ελεγχόµενη νοµισµατική ισοτιµία.