Αποηελεζμαηικόηεπη Γιεθνήρ Αναπηςξιακή ςνεπγαζία. Βέληιζηερ Ππακηικέρ και Πποηάζειρ Πποζαπμογήρ ηος Δλληνικού ςζηήμαηορ.

Transcript

1 Δ Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Γ Η Μ Ο Κ Ρ Α Σ Ι Α ΤΠΟΤΡΓΔΙΟ ΔΩΣΔΡΙΚΩΝ ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΙΘ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΤΠΑΛΛΗΛΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΔΜΠΟΡΙΚΩΝ ΤΠΟΘΔΔΩΝ Αποηελεζμαηικόηεπη Γιεθνήρ Αναπηςξιακή ςνεπγαζία. Βέληιζηερ Ππακηικέρ και Πποηάζειρ Πποζαπμογήρ ηος Δλληνικού ςζηήμαηορ. ςγγπαθή-δπιμέλεια: ηεθανίδος Νίκη Δπιβλέπων Καθηγηηήρ: κ. Υοςλιάπαρ Αζηέπιορ ΑΘΗΝΑ, 2008

2 Πεξίιεςε Σν Διιεληθφ χζηεκα Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο, παξά ηηο φπνηεο αδπλακίεο ηνπ, βξίζθεηαη ζε ηξνρηά γξήγνξεο αλάπηπμεο. Ωζηφζν, ππάξρνπλ αθφκα πεξηζψξηα ζεκαληηθήο βειηίσζεο. Η παξνχζα κειέηε απνηειεί πξντφλ ζπζηεκαηηθήο κειέηεο επί ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο απνηειεζκαηηθήο δηαρείξηζεο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο, κε απψηεξν ζθνπφ ηε δηαηχπσζε πξνηάζεσλ πξνζαξκνγήο ηνπ Διιεληθνχ πζηήκαηνο Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο επίηεπμεο κεγαιχηεξεο απνηειεζκαηηθφηεηαο. Λέμεηο θιεηδηά: αλαπηπμηαθή ζπλεξγαζία, βέιηηζηεο πξαθηηθέο, απνηειεζκαηηθφηεηα, πξνηάζεηο Abstract The Greek Aid Cooperation System, despite its weakness is in the course of rapid development. Still, there seems to be a wide scope for improvement. This paper is the outcome of systematic study on the subject of aid effectiveness, whilst its main objective focuses on the elaboration of a holistic process reengineering proposal in the direction of higher degrees of efficiency and effectiveness within this System. Key words: aid cooperation, effective aid, best practices, proposals 2

3 ΠΙΝΑΚΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΩΝ ει. Δηζαγσγή 5 Μέπορ Α Γιασείπιζη Αναπηςξιακήρ Βοήθειαρ: Αποηελεζμαηικόηηηα και βέληιζηερ ππακηικέρ ζηα πλαίζια ηηρ σπηζηήρ διακςβέπνηζηρ. Κεθάιαην 1 νλ : Η Αλαπηπμηαθή πλεξγαζία σο χζηεκα θαη νη βαζηθνί παξάκεηξνη απνηειεζκαηηθήο ιεηηνπξγίαο απηνχ Η Αλαπηπμηαθή πλεξγαζία σο ζχζηεκα Θεζκηθφ ππφβαζξν ηεο Απνηειεζκαηηθήο Γηαρείξηζεο 14 Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο Βαζηθνί παξάκεηξνη ηεο Απνηειεζκαηηθήο Γηαρείξηζεο 20 Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο. Κεθάιαην 2 νλ : Πξαθηηθέο ρσξψλ-κειψλ ηεο DAC ζηα πιαίζηα ηεο Απνηειεζκαηηθήο Γηαρείξηζεο Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο Ιηαιία, Ιζπαλία, Πνξηνγαιία, Γαιιία, Βέιγην νπεδία, Ννξβεγία, Φηλιαλδία, Γαλία, Οιιαλδία Διβεηία, Γεξκαλία, Απζηξία, Οπγγαξία, Ηλσκέλν Βαζίιεην, Ιξιαλδία Η.Π.Α., Καλαδάο, Ιαπσλία, Απζηξαιία. 43 Μέπορ Β Σο Δλληνικό ύζηημα Γιεθνούρ Αναπηςξιακήρ ςνεπγαζίαρ Κεθάιαην 1 νλ : Δπηζθφπεζε ηνπ Διιεληθνχ πζηήκαηνο Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο Γηαπηζηψζεηο ηεο DAC γηα ην Διιεληθφ χζηεκα Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο 50 πλεξγαζίαο Γνκή ηνπ ππάξρνληνο πζηήκαηνο Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο 52 θαη εκπιεθφκελνη θνξείο ρέδην Γξάζεο ηεο Hellenic Aid γηα ην ζπληνληζκφ θαη ηελ ελαξκφληζε. 55 Κεθάιαην 2 νλ : Παξνπζίαζε ηεο Τ.Γ.Α Δηζαγσγηθέο Παξαηεξήζεηο ΤΓΑ1: Γηεχζπλζε Δπείγνπζαο Αλζξσπηζηηθήο θαη Δπηζηηηζηηθήο 58 Βνήζεηαο. 2.3.ΤΓΑ2: Γηεχζπλζε Βνήζεηαο, Αλαδηάξζξσζεο, Απνθαηάζηαζεο θαη 60 Αλάπηπμεο. 2.4.ΤΓΑ 3: Γηεχζπλζε Γεσγξαθηθήο Πνιηηηθήο θαη ηξαηεγηθνχ ρεδηαζκνχ ΤΓΑ 4: Γηεχζπλζε ΜΚΟ, Αλαπηπμηαθήο Δθπαίδεπζεο θαη Αμηνιφγεζεο ΤΓΑ 5: Γηεχζπλζε Σερληθψλ Τπεξεζηψλ ΤΓΑ 6: Γηεχζπλζε Γηνηθεηηθψλ θαη Οηθνλνκηθψλ Τπεξεζηψλ. 63 3

4 Μέπορ Γ Ππόηαζη Πποζαπμογήρ ηος Δλληνικού ςζηήμαηορ Γιεθνούρ Αναπηςξιακήρ ςνεπγαζίαρ. Κεθάιαην 1 νλ : Βαζηθνί Παξάκεηξνη ηεο Πξφηαζεο Οξγαλσηηθήο Πξνζαξκνγήο ηνπ Διιεληθνχ πζηήκαηνο Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο, βάζεη δηεζλψλ βέιηηζησλ πξαθηηθψλ Τθηζηάκελεο Αδπλακίεο, Μεηαβιεηέο θαη Πεξηνξηζκνί ηνπ πζηήκαηνο θνπφο νξγαλσηηθήο πξνζαξκνγήο ηνπ πζηήκαηνο θαη επηκέξνπο 73 ζηφρνη. Κεθάιαην 2 νλ : Πξνηάζεηο πξνζαξκνγήο ηνπ Διιεληθνχ πζηήκαηνο Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο Βαζηθνί άμνλεο ηεο Πξφηαζεο Πξνζαξκνγήο ηνπ Διιεληθνχ πζηήκαηνο Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο Αλαιπηηθή παξνπζίαζε ηεο Πξφηαζεο Πξνζαξκνγήο ηνπ Διιεληθνχ πζηήκαηνο Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο πκπεξαζκαηηθέο Παξαηεξήζεηο 83 Δπραξηζηίεο 84 Πεγέο 85 Παξαξηήκαηα 97 4

5 ΔΙΑΓΩΓΗ Η παξνχζα κειέηε απνηειεί πξντφλ ζπζηεκαηηθήο κειέηεο επί ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο απνηειεζκαηηθήο δηαρείξηζεο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο. Με απψηεξν ζθνπφ ηε δηαηχπσζε πξνηάζεσλ πξνζαξκνγήο ηνπ Διιεληθνχ πζηήκαηνο Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο επίηεπμεο κεγαιχηεξεο απνηειεζκαηηθφηεηαο, επηρεηξήζεθε ζπζηεκηθή παξνπζίαζε ζεηξάο πξνζδηνξηζηηθψλ παξακέηξσλ, έηζη ψζηε νη πξνηεηλφκελνη άμνλεο αλαδηνξγάλσζεο λα αληαπνθξίλνληαη θαηά ην δπλαηφ πεξηζζφηεξν ζηηο πθηζηάκελεο αλάγθεο. Απφ ηελ αλάιπζε πνπ παξαηίζεηαη, θαζίζηαηαη ζαθήο ε ρξεζηκνπνίεζε ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηνπ ζεσξεηηθνχ ππνβάζξνπ ηεο Θεσξίαο πζηεκάησλ. Μέζσ ηεο πξνζέγγηζεο απηήο, επηρεηξείηαη νιηζηηθή αλάιπζε ησλ πξνζδηνξηζηηθψλ παξαγφλησλ επηηπρνχο ιεηηνπξγίαο ελφο πζηήκαηνο Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο, κε έκθαζε ζηε ζεκαζία ηεο δηάδξαζεο κεηαμχ ησλ παξαγφλησλ απηψλ. Η θαηαλφεζε ηνπ εζσηεξηθνχ κεραληζκνχ ιεηηνπξγίαο ηνπ πζηήκαηνο ζε νξγαλσζηαθφ επίπεδν, απνηειεί θαη ηε βάζε γηα ηε δηαηχπσζε πξνηάζεσλ πξνζαξκνγήο θαη βειηίσζεο ησλ εθάζηνηε πθηζηάκελσλ δνκψλ. Δμίζνπ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αλάιπζε δηαδξακαηίδεη θαη ε αλαγσγή ζε ζπγθεθξηκέλα ζεσξεηηθά-θηινζνθηθά πιαίζηα, ηα νπνία δηεπθνιχλνπλ ηελ θαηαλφεζε ησλ ηδηαηηεξνηήησλ απηνχ ηνπ κεραληζκνχ θαη πξνσζνχλ ηελ θξηηηθή ζεψξεζε ηνπ ππάξρνληνο ζπζηήκαηνο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηνπ αλαζρεδηαζκνχ. Η παξνχζα κειέηε δηαηξείηαη ζε ηξία κέξε, ηα νπνία αλαπηχζζνληαη θαηά ελλνηνινγηθή ζεηξά: Σν πξψην κέξνο αζρνιείηαη κε ηελ αλάιπζε ηεο αλαπηπμηαθήο ζπλεξγαζίαο σο αλνηρηφ, δπλακηθφ ζχζηεκα θαη ηνπο παξάγνληεο θξηηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ. ηα πιαίζηα απηά, παξαηίζεηαη ε ζεζκηθή βάζε ησλ κεηαξξπζκηζηηθψλ πξσηνβνπιηψλ ζηα πιαίζηα ηεο επίηεπμεο κεγαιχηεξεο απνηειεζκαηηθφηεηαο, θαζψο θαη νη πξαθηηθέο ησλ ρσξψλ-κειψλ ηεο DAC πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε. 5

6 ην δεχηεξν κέξνο ηεο κειέηεο επηρεηξείηαη παξνπζίαζε ηνπ Διιεληθνχ πζηήκαηνο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο ζην ζχλνιφ ηνπ, ηφζν ζε επίπεδν πεξηνδηθψλ αμηνινγήζεσλ απφ ηελ DAC φζν θαη επίπεδν πθηζηάκελσλ δνκψλ. Σέινο, ην ηξίην θαη ηειεπηαίν κέξνο πεξηιακβάλεη ηε ζθηαγξάθεζε ηνπ πιαηζίνπ δηακφξθσζεο ησλ πξνηάζεσλ πξνζαξκνγήο ηνπ πζηήκαηνο θαη ηελ αλαιπηηθή παξνπζίαζε ησλ πξνηάζεσλ απηψλ, ππφ ην πξίζκα ησλ πθηζηάκελσλ αδπλακηψλ θαη πεξηνξηζκψλ. Αζθαιψο ε παξάζεζε θαη ε αλάιπζε ησλ πιεξνθνξηψλ εληφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο δελ είλαη εμαληιεηηθή. Δπί ηνπ αληηθεηκέλνπ ηνπ νξγαλσηηθνχ ζρεδηαζκνχ, ε ππάξρνπζα ζεσξεηηθή θαη εκπεηξηθή βηβιηνγξαθία βξίζεη αλαιπηηθψλ πιαηζίσλ θαη πξνηεηλφκελσλ κνληέισλ. Ωζηφζν, ην ζεκαληηθφ ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε είλαη ε θαηά ην δπλαηφ πιεξέζηεξε ζπλνπηηθή παξάζεζε ζεηξάο παξακέηξσλ θαη πξνηάζεσλ, ε νπνία ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη ην πξψην βήκα γηα κία πεξηζζφηεξν ελδειερή κειέηε. 6

7 ΜΔΡΟ Α Γιασείπιζη Αναπηςξιακήρ ςνεπγαζίαρ: Αποηελεζμαηικόηηηα και βέληιζηερ ππακηικέρ ζηα πλαίζια ηηρ σπηζηήρ διακςβέπνηζηρ. 7

8 Κεθάιαην 1 νλ Η Αναπηςξιακή ςνεπγαζία ωρ ζύζηημα και οι βαζικοί παπάμεηποι αποηελεζμαηικήρ λειηοςπγίαρ αςηού. Σν παξφλ θεθάιαην νπζηαζηηθά ζέηεη ηηο βάζεηο γηα ηελ αλάιπζε πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζην ηξίην κέξνο ηεο παξνχζαο κειέηεο, ζε επίπεδν πξνηάζεσλ. Η δνκή ηνπ θεθαιαίνπ εμππεξεηεί ιεηηνπξγηθά θαη λνεκαηηθά ην ζθνπφ απηφ, παξνπζηάδνληαο θαηά αλαγσγηθή ζεηξά ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ηεο αλάιπζεο ζην ζχλνιφ ηεο, ηηο ζεζκηθέο παξακέηξνπο ηηο ζρεηηθέο κε ηελ νξγάλσζε ελφο πζηήκαηνο Γηεζλνχο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο θαη ηνπο νξγαλσζηαθνχο παξάγνληεο πνπ δηακνξθψλνπλ ηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ πζηήκαηνο απηνχ Η Αναπηςξιακή ςνεπγαζία ωρ ζύζηημα. Η αλαπηπμηαθή ζπλεξγαζία ζε δηεζλέο επίπεδν ζα κπνξνχζε εχθνια λα αλαπαξαζηαζεί απφ έλα πνιπεπίπεδν, αλνηρηφ 1 ζχζηεκα ξνψλ θαη αιιειεμαξηήζεσλ, ε διάδπαζη ησλ νπνίσλ (OECD-DAC,2001; Lipsey,2002) επηθέξεη αληίζηνηρα απνηειέζκαηα ζηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία ηεο εθάζηνηε ρψξαο απνδέθηε (Tobin & Ackerman, 2003; OECD, 2008) 2. Σν ζχζηεκα πεξηιακβάλεη ηνπο βαζηθνχο ζπκκεηέρνληεο-δξψληεο, ηηο κεηαμχ ηνπο ξνέο θαη δηαδξάζεηο θαζψο θαη ηηο ζησπεξέο ππνζέζεηο θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ δηέπνπλ ηηο ξνέο απηέο. 1 χκθσλα κε ηε Γεληθή Θεσξία πζηεκάησλ έλα ζχζηεκα ραξαθηεξίδεηαη σο ανοισηό, φηαλ ε ιεηηνπξγία θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ αιιειεπίδξαζε κε ην πεξηβάιινλ εληφο ηνπ νπνίνπ αλαπηχζζεηαη. Ωζηφζν, θαλέλα ζχζηεκα δελ είλαη απνιχησο αλνηρηφ ή απνιχησο θιεηζηφ, θαζψο πθίζηαληαη δηαθνξνπνηήζεηο ηφζν ζην βαζκφ απηνηέιεηαο ησλ επηκέξνπο ηκεκάησλ ηνπ, φζν θαη ζην βαζκφ δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ησλ ηκεκάησλ απηψλ κεηαμχ ηνπο θαη κεηαμχ απηψλ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο. 2 Όπσο αλαθέξεηαη πνιχ ραξαθηεξηζηηθά ζηελ αληίζηνηρε κειέηε ηνπ Οξγαληζκνχ Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο θαη Αλάπηπμεο, πξφθεηηαη γηα έλα πνιπεπίπεδν «νξγαληζκφ», εληφο ηνπ νπνίνπ έθαζην επίπεδν αιιειεμαξηψκελσλ δξψλησλ αιιειεπηδξά κε ηα ππφινηπα θαη κε ην πεξηβάιινλ εληφο ηνπ νπνίνπ επηβηψλεη θαη δξαζηεξηνπνηείηαη ν νξγαληζκφο απηφο (OECD, 2008).

9 Γξψληεο Έλα ζχζηεκα πνιπκεξνχο αλαπηπμηαθήο ζπλεξγαζίαο πεξηιακβάλεη εθηελέο εχξνο δξψλησλ, νη νπνίνη, γηα ηηο αλάγθεο ηεο παξνχζαο κειέηεο, ζα κπνξνχζαλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ σο εμήο (ελδεηθηηθά OECD, 2008δ, ε): A. ε δηεζλέο επίπεδν: Δπξσπατθή Έλσζε θαη ινηπέο αλά ηνλ θφζκν πεξηθεξεηαθέο ελψζεηο. Γηεζλείο Οξγαληζκνί. Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο δηεζλνχο δξαζηεξηνπνίεζεο. Β. ε εζληθφ επίπεδν (δσξεηψλ θαη απνδεθηψλ βνήζεηαο): Πνιηηηθνί θαη θπβεξλεηηθνί παξάγνληεο. -Δζληθά Κνηλνβνχιηα. -Αξκφδηα θαη ινηπά εκπιεθφκελα αλά ρψξα Τπνπξγεία. -Γεκφζηνη Φνξείο. -Διεγθηηθνί θαη επνπηηθνί ζεζκηθνί παξάγνληεο. Ιδησηηθφο ηνκέαο. -Δπαγγεικαηηθέο νξγαλψζεηο. -Δπηκειεηήξηα. -Δπηρεηξεκαηηθή θνηλφηεηα. Κνηλσλία Πνιηηψλ -Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο. -Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο. Ρνέο Ο φγθνο θαη νη ξνέο ηεο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο απφ ηνπο δσξεηέο (donors) πξνο ηηο ρψξεο απνδέθηεο (partner countries), απνηειεί πξντφλ κηαο δηαξθνχο δηαδηθαζίαο δηαπξαγκάηεπζεο 3, ζπλεξγαζίαο θαη ζπλαίλεζεο ηφζν κεηαμχ ησλ 3 Βι. Θεσξία Γηαπξαγκάηεπζεο (Bargaining Theory)

10 ζεζκηθψο εκπιεθνκέλσλ ιεπηψλ απνθάζεσλ, φζν θαη κεηαμχ απηψλ θαη ηεο θνηλσλίαο πνιηηψλ. Η δηαδηθαζία απηή, ζηελ ππάξρνπζα βηβιηνγξαθία, άιινηε ελέρεη πνιηηηθή ρξνηά 4 (ελδεηθηηθά Stone,1989; Wilson & Howcroft, 2005) άιινηε παξνπζηάδεηαη ππφ ην πξίζκα ηεο ιεηηνπξγηθήο πξνζέγγηζεο σο ηκήκα ηεο γεληθφηεξεο ηερλνθξαηηθήο ζπλαίλεζεο (Bøas,2001; Grindle,2001). Σν ηειηθφ απνηέιεζκα, ζε πνζνηηθνχο θαη πνηνηηθνχο φξνπο, άιινηε θιληπάπεηαι απφ ηνπο πνιπάξηζκνπο δηακεζνιαβεηέο 5, άιινηε δηαβηβάδεηαη άκεζα, αλάινγα κε ηε θχζε θαη ηελ θξηζηκφηεηα ηεο εθάζηνηε αλάγθεο γηα βνήζεηα. ε θάζε πεξίπησζε, πάλησο, θαζίζηαηαη εκθαλέο έλα πιέγκα ζρέζεσλ, ηππηθψλ θαη άηππσλ, νη νπνίεο, θαζνξηδφκελεο δπλακηθά απφ ηνπο δηαξθψο αλαπξνζδηνξηδφκελνπο φξνπο ηζρχνο 6 κεηαμχ ησλ εκπιεθνκέλσλ κεξψλ, νπζηαζηηθά πξνδηαγξάθνπλ ηελ έθβαζε ησλ δηαβνπιεχζεσλ ζηα πιαίζηα αλαπηπμηαθήο ζπλεξγαζίαο (ελδεηθηηθά World Bank,1991; Jenkins 2001; Woods, 2005). Γεδνκέλνπ δε ηνπ πνιηηηθνχ ραξαθηήξα πνπ ιακβάλεη πνιιέο θνξέο ε παξνρή αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο 7 (OECD, 2005; Bobba&Poell, 2006; Dreher et. al. 2007), πξνθεηκέλνπ λα θαηαζηεί επηηπρήο ε δηαπξαγκάηεπζε κεηαμχ ησλ κεξψλ, ζα πξέπεη νη ζπκκεηέρνληεο λα ζπκθσλήζνπλ επί θνηλψλ ζηφρσλσθέιεηαο (Bartis & Mitev,2008). Παξάιιεια, θάζε δξάζε ζηα πιαίζηα αλαπηπμηαθήο ζπλεξγαζίαο δεκηνπξγεί νξηδφληηεο θαη θάζεηεο δηαζπλδέζεηο 8 (linkages) κε ηνπο ηνπηθνχο θνξείο θαη ινηπνχο εκπιεθφκελνπο ζηηο ρψξεο απνδέθηεο, νη νπνίεο ζέηνπλ ηηο βάζεηο γηα πεξαηηέξσ κειινληηθή ζπλεξγαζία. 4 Με ηελ έλλνηα φηη θακία ηππηθή δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ εληφο κηαο νξγαλσκέλεο θνηλσλίαο δελ δχλαηαη λα είλαη παληειψο απνπνιηηηθνπνηεκέλε, δεδνκέλνπ φηη νη απνθαζίδνληεο απνηεινχλ ζπλήζσο εθιεγκέλνπο αληηπξνζψπνπο ηνπ ζπλφινπ ησλ πνιηηψλ πνπ απαξηίδνπλ ηε ζπγθεθξηκέλε θνηλσλία. 5 ηελ πεξίπησζε ηεο παξνρήο πνιπκεξνχο βνήζεηαο. 6 Βι. Θεσξία Κπθισκάησλ Ιζρχνο (Power Circuits). Δλδεηθηηθά, Clegg, S.R. (1989), Frameworks of Power, London: Sage 7 Ο φξνο αλαπηπμηαθή βνήζεηα ρξεζηκνπνηείηαη δηαζηαιηηθά, εκπεξηθιείνληαο φιεο ηηο ρξεκαηννηθνλνκηθέο δηαβηβάζεηο απφ θπβεξλήζεηο, δηεζλείο νξγαληζκνχο, πνιπκεξή ρξεκαηννηθνλνκηθά ηδξχκαηα ή θηιαλζξσπηθέο νξγαλψζεηο, πξνο θπβεξλήζεηο θαη ΜΚΟ ζε αλαπηπζζφκελεο θαη ιηγφηεξν αλεπηπγκέλεο ρψξεο (ελδεηθηηθά Jenkins, 2001) 8 ηε βηβιηνγξαθία ζπλαληψληαη ζπρλά νη φξνη δηαζπλδέζεηο εκπξφζζελ θαη φπηζζελ (forwardbackward linkages), νη νπνίνη αλαθέξνληαη ζηηο αληίζηνηρεο ξνέο επεμεξγαζίαο απφ θαη πξνο ζπγθεθξηκέλν ζεκείν νξηζκέλεο δηαδηθαζίαο. 10

11 Πεξηνξηζκνί Σν ζχζηεκα Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο πνπ παξνπζηάζηεθε αλσηέξσ, φπσο φια ηα αλνηρηά ζπζηήκαηα, ιεηηνπξγεί ππφ θάπνηνπο πεξηνξηζκνχο. Οη πεξηνξηζκνί απηνί απνηεινχλ ηαπηφρξνλα θαη πξνυπνζέζεηο, ψζηε ην θφζηνο ζπλαιιαγήο (transaction cost) 9 ησλ δηαδξάζεσλ λα ειαρηζηνπνηείηαη θαη ηα απνηειέζκαηα ησλ πξαγκαηνπνηνχκελσλ ξνψλ λα θαζίζηαληαη εκθαλή. Αμίδεη σζηφζν λα ζεκεησζεί φηη νη πεξηνξηζκνί απηνί, εθηφο απφ ηελ πξαθηηθή ηνπο ρξνηά ε νπνία θαζίζηαηαη εκθαλήο θαηά ηε ιεηηνπξγία θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο, έρνπλ θαη ζεσξεηηθφ αληίθξηζκα 10, ην νπνίν εξκελεχεη ηελ θξηζηκφηεηα ηνπ ξφινπ ηνπο. ηελ ηδηαίηεξε πεξίπησζε ησλ αλαπηπζζφκελσλ θαη ιηγφηεξν αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ, νη παξάκεηξνη θξηηηθήο ζεκαζίαο, έηζη φπσο απαληψληαη ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, είλαη νπζηαζηηθά δχν: 1. Η ικανόηηηα αποππόθηζηρ 11 ηεο Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο. Πξνθεηκέλνπ ηα απνηειέζκαηα ηεο εηζξνήο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο λα θαηαζηνχλ νξαηά, είλαη αλαγθαίν ε ρψξα ππνδνρήο λα είλαη ζε ζέζε λα απνξξνθήζεη θαη λα αμηνπνηήζεη ηα θεθάιαηα απηά απνηειεζκαηηθά (ελδεηθηηθά Zahra & George, 2002). Γπζηπρψο, ζχκθσλα κε κεγάιν αξηζκφ κειεηψλ, νη αλαπηπζζφκελεο θαη ιηγφηεξν αλεπηπγκέλεο ρψξεο παξνπζηάδνπλ πνιχ ρακειή ηθαλφηεηα απνξξφθεζεο, εμαηηίαο ησλ πνιπάξηζκσλ θαη πνιπεπίπεδσλ ειιείςεσλ ζε ππνδνκέο θαη ππνζηεξηθηηθνχο ζεζκνχο (ελδεηθηηθά Milberg 2001; Avgerou & Walsham, 2001; OECD 2002). 9 Γηα εθηελή αλάιπζε ηεο Θεσξίαο ηνπ Κφζηνπο πλαιιαγήο (Transaction Cost Theory) θαη ησλ επηπηψζεσλ ηεο ππεξθφξησζεο πιεξνθνξίαο ζε έλα ζχζηεκα βι. Cordella, A. (2001) 10 Η αλαθνξά ζην θαζαξά ζεσξεηηθφ/θηινζνθηθφ ππφβαζξν ηνπ δηαιφγνπ πεξί πξνυπνζέζεσλ/πεξηνξηζκψλ νκαιήο ιεηηνπξγίαο ελφο πζηήκαηνο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο θξίλεηαη ηδηαηηέξσο ρξήζηκε πξνθεηκέλνπ γηα ηελ επαξθή εξκελεία ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν νη παξάγνληεο απηνί ιεηηνπξγνχλ πεξηνξηζηηθά ζηελ εκθάληζε ησλ ζεηηθψλ απνηειεζκάησλ ηνπ ζπζηήκαηνο. 11 Βλ. Cohen, W. & Levinthal Μ. (1990) Absorptive Capacity: A New Perspective on Learning and Innovation. Administrative Science Quarterly, Vol.35, No.1 11

12 2. Οη ππάξρνπζεο ςποδομέρ ηεο ρψξαο ππνδνρήο. Ωο επέθηαζε ηεο ηθαλφηεηαο απνξξφθεζεο ηεο ρψξαο ππνδνρήο, ε χπαξμε πγηψλ δνκψλ θαη ππνδνκψλ ηθαλψλ λα εζσηεξηθεχζνπλ ηηο αιιαγέο πνπ επηθέξνπλ νη εηζξνέο Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο θαη αξθεηά αλζεθηηθψλ ψζηε λα εμέιζνπλ ησλ δπκψζεσλ ηεο αιιαγήο εκθαλψο βειηησκέλεο, απνηειεί θνκβηθήο ζεκαζίαο παξάγνληα γηα ηελ εκθάληζε νπνησλδήπνηε ζεηηθψλ απνηειεζκάησλ (ελδεηθηηθά Aycan, 2004; Avgerou 2007). Έηζη, απφ ηε κία πιεπξά απνηεινχλ πξνυπφζεζε 12 γηα ηελ πξνζέιθπζε θαη ηε δηαηήξεζε ησλ εηζξνψλ Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο ζε κία αλαπηπζζφκελε ρψξα (Killick, 1998), ελψ παξάιιεια, ην επίπεδφ ηνπο πξνζδηνξίδεη θαη ην βαζκφ απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο παξαζρεζείζαο βνήζεηαο. ησπεξέο ππνζέζεηο Όπσο ζπκβαίλεη πνιιάθηο θαηά ηε κειέηε ελφο ζπζηήκαηνο, έηζη θαη ζηελ πεξίπησζε ηεο κειέηεο ησλ απνηειεζκάησλ ηεο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο ζε κία ρψξα ππνδνρήο, πηνζεηνχληαη αζπλείδεηα θάπνηεο ζησπεξέο ππνζέζεηο, νη νπνίεο πεγάδνπλ ζπλήζσο απφ ηε γξακκηθή-ζεηηθηζηηθή πξνζεγγηζηηθή παξάδνζε 13 (Lee,1989), θαηάινηπα ηεο νπνίαο είλαη εκθαλή ζηηο πεξηζζφηεξεο αλαιχζεηο. Σν πξφβιεκα κε απηή ηελ πξνζέγγηζε είλαη φηη ην εχξνο ηεο αλάιπζήο ηεο είλαη πεξηνξηζκέλν (Burrell & Morgan, 1979; Weick, 1984; Morgan, 1983; Mumford et al.1985) αγλνεί ηνπο ηδηαίηεξνπο εθ ησλ ζπλζεθψλ πεξηνξηζκνχο ελφο ζπζηήκαηνο θαη επηρεηξεί λα βγάιεη ζπκπεξάζκαηα κέζσ αλαγσγήο ζε άιια παξαδείγκαηα παξεκθεξή ή κε, δηαπξάηηνληαο ζπρλά ην ιεγφκελν ζθάλμα ζύνθεζηρ 14. Ωο εθ ηνχηνπ, ζηελ πεξίπησζε ηεο κειέηεο ελφο πζηήκαηνο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο, ε πηνζέηεζε ζησπεξψλ ππνζέζεσλ 12 Βι. Santiso, C. (2001) 13 Ο Θεηηθηζκφο (Positivism), κε πξσηαξρηθφ ζεσξεηηθφ ηνλ Auguste Comte, απνηέιεζε ηελ πξψηε θηινζνθηθή απφπεηξα απαγθίζηξσζεο ηεο γλψζεο απφ ηηο επηξξνέο ηεο κεηαθπζηθήο. Ο ζεηηθηζκφο έζεζε σο κνλαδηθή παξαδεθηή πεγή άληιεζεο γλψζεο ηελ απζηεξή επηζηεκνληθή κέζνδν, ηεο νπνίαο ηα απνηειέζκαηα είλαη ζαθψο παξαηεξήζηκα, κεηξήζηκα θαη, σο εθ ηνχηνπ, ζπγθξίζηκα. 14 Σν ζθάικα ζχλζεζεο ζηελ Οηθνλνκηθή Θεσξία έγθεηηαη ζηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ επί ζπγθεθξηκέλνπ δείγκαηνο παξαηεξήζεσλ κέζσ ηεο αλαγσγήο ησλ παξαηεξήζεσλ απηψλ ζε αλαιπηηθά πιαίζηα άιισλ πεξηζηαηηθψλ. 12

13 ζηξεβιψλεη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο αλάιπζεο, κε απνηέιεζκα νη πξνηεηλφκελεο ιχζεηο λα κελ αληαπνθξίλνληαη πιήξσο ζηελ πξαγκαηηθφηεηα. Οη ζησπεξέο ππνζέζεηο ζηελ πεξίπησζε ελφο ζπζηήκαηνο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο είλαη ζπλήζσο 15 νη αθφινπζεο: H ζρέζε Βνήζεηαο-Αλάπηπμεο είλαη γξακκηθή. 16 Οη ξνέο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο επηθέξνπλ αιιαγέο θαη δηακνξθψλνπλ ην θιίκα ζηηο ρψξεο ππνδνρήο ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα. Οη δσξεηέο ελεξγνχλ πάληνηε κε γλψκνλα ην ζπκθέξνλ θαη ηηο αλάγθεο ησλ απνδεθηψλ. 17 Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα ηηο ζπλήζεηο ζησπεξέο ππνζέζεηο πνπ πηνζεηνχληαη θαηά θαηξνχο ζηα πιαίζηα ζεηηθηζηηθήο αλάιπζεο ζπζηεκάησλ (Walsham, 1995; Avgerou, 2000; Smith, 2005). Η ζεσξεηηθή αλαγσγή ηεο Αλαπηπμηαθή πλεξγαζίαο ζε έλα πιήξσο δπλακηθφ, αλνηρηφ ζχζηεκα ξνψλ θαη δηαδξάζεσλ, ηνπ νπνίνπ ε ιεηηνπξγία ππφθεηηαη ζε ζπγθεθξηκέλνπο πεξηνξηζκνχο, ζέηεη ηηο βάζεηο γηα ηελ θαηαλφεζε ησλ εζσηεξηθψλ κεραληζκψλ ελφο Δζληθνχ πζηήκαηνο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο, ζε επίπεδν νξγάλσζεο. ηελ θαηεχζπλζε ηεο νξγαλσηηθήο αλαδηάξζξσζεο ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο, ην εθάζηνηε αληίζηνηρν ζεζκηθφ πιαίζην απνηειεί ζεκείν αλαθνξάο θαη λνκηκνπνίεζεο γηα θάζε βειηησηηθή πξσηνβνπιία. 15 Δλλνείηαη πσο νη ζησπεξέο ππνζέζεηο πνπ ζα κπνξνχζε λα πηνζεηήζεη θαλείο θαηά ηε κειέηε ελφο ζπζηήκαηνο είλαη πνιπάξηζκεο θαη πνηθίιινπλ απφ κειεηεηή ζε κειεηεηή. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, επηθεληξψλνπκε ζηηο βαζηθέο ππνζέζεηο πνπ πηνζεηψληαη θαηά θαηξνχο ζηα πιαίζηα ηεο αλάιπζεο ζπζηεκάησλ. 16 Η αλάιπζε ηεο ζρέζεο βνήζεηαο αλάπηπμεο ππεξβαίλεη ηνπο ζθνπνχο ηνπ παξφληνο εθπνλήκαηνο. Αμίδεη, σζηφζν, λα ζεκεησζεί ε χπαξμε κε γξακκηθψλ παξαγφλησλ (Burnside &Dollar, 2004; Murphy, 2006) ε νπνία απαληάηαη ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, εηδηθά εθείλε ησλ εκπεηξηθψλ κειεηψλ, νη νπνίνη ζπκβάιινπλ ζηε δηαθνξνπνίεζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο βνήζεηαο αλά πεξίπησζε, ηφζν σο πξνο ηελ έληαζε, φζν θαη σο πξνο ηε δηάξθεηα ζε βάζνο ρξφλνπ. Βι. ελδεηθηηθά Rioja F. & Valev N. (2002), "Financial Development and Growth: A Positive, Monotonic Relationship?," International Studies Program Working Paper Series, No ε πνιιά ζεκεία ηεο δηεζλνχο βηβιηνγξαθίαο επί ηνπ ζέκαηνο αλαγλσξίδεηαη ε ζεκαζία θαη ν ξφινο ηεο παξνρήο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο σο εξγαιείν εμσηεξηθήο πνιηηηθήο. Βι. ελδεηθηηθά Cassen et. al. (1994); Trumball & Wall (1994); Alesina & Dollar, (2000); Burnside & Dollar, (2000); Svensson (2000)) 13

14 ηελ ακέζσο επφκελε ελφηεηα παξαηίζεηαη ην ζεζκηθφ ππφβαζξν ηεο Απνηειεζκαηηθήο Γηνίθεζεο Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο, ζπλνδεπφκελν ζηελ ηειεπηαία ελφηεηα ηνπ παξφληνο θεθαιαίνπ, απφ ηελ αλαιπηηθή παξνπζίαζε ησλ βαζηθψλ παξακέηξσλ επηηπρίαο κηαο ηέηνηαο πξνζπάζεηαο Θεζμικό ςπόβαθπο ηηρ Αποηελεζμαηικήρ Γιοίκηζηρ Αναπηςξιακήρ Βοήθειαρ. Η ζπλζεηφηεηα ησλ ζπζρεηηζκψλ θαη δηαδξάζεσλ εληφο ηνπ πζηήκαηνο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο πνπ παξνπζηάζηεθε αλσηέξσ θαη ε εληεηλφκελε αλάγθε γηα θαιχηεξα νξγαλσκέλε παξνρή αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο ζηηο αξρέο ηνπ 21 νπ αηψλα, ζπλέηεηλαλ ζηελ πξνζπάζεηα εμνξζνινγηζκνχ, θαλνληθνπνίεζεο θαη ζπληνληζκνχ ησλ επηκέξνπο πξσηνβνπιηψλ, πξνθεηκέλνπ απηέο λα θαηαζηνχλ απνηειεζκαηηθέο (ελδεηθηηθά OECD, 2004; 2005; MfDR, 2008). ηα πιαίζηα απηήο ηεο πξνζπάζεηαο, απφ ην 2000 κέρξη θαη ζήκεξα, έρεη πξαγκαηνπνηεζεί ζεηξά δηεζλψλ Γηαζθέςεσλ Κνξπθήο, αληηθείκελν ησλ νπνίσλ απεηέιεζε ε Απνηειεζκαηηθή Γηνίθεζε Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο (Effective Aid Management). Απνηέιεζκα ησλ Γηαζθέςεσλ απηψλ ήηαλ αληίζηνηρνο αξηζκφο Γηαθεξχμεσλ, νη νπνίεο έζεηαλ ηηο βαζηθέο θαηεπζπληήξηεο γηα ηελ αλαδηνξγάλσζε ησλ επηκέξνπο εζληθψλ ζπζηεκάησλ αλαπηπμηαθήο ζπλεξγαζίαο, ηφζν ζε επίπεδν ρψξαο-δσξεηή φζν θαη ζε επίπεδν δξαζηεξηνπνίεζεο ζηηο ιήπηξηεο ρψξεο. θνπφο ήηαλ θαη είλαη λα επηηεπρζεί φζν ην δπλαηφ κεγαιχηεξε ελαξκφληζε δξάζεσλ, βέιηηζηνο επηκεξηζκφο επζπλψλ θαη, αζθαιψο, βέιηηζηε αμηνπνίεζε ησλ παξαζρεζέλησλ πφξσλ (ελδεηθηηθά Disch, 1999; Plateau, 2003; OECD, 2008). Οη ζεκαληηθφηεξνη ζηαζκνί ζηελ πνξεία πξνο ηελ επίηεπμε Απνηειεζκαηηθήο Γηνίθεζεο Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο, ήηαλ νη αθφινπζνη: 14

15 Η Γηαθήξπμε ηεο Υηιηεηίαο. Νέα Τφξθε, επηέκβξηνο Κνκβηθφ ζεκείν ηεο Γηαθήξπμεο απνηέιεζε ε δηαηχπσζε νθηψ βαζηθψλ ζηφρσλ-ζεκείσλ αλαθνξάο 18 πξνο επίηεπμε κέρξη ην Η δηαηχπσζε ησλ ζηφρσλ απηψλ, νπζηαζηηθά έζεζε ηε βάζε γηα ηελ αλαδήηεζε κνληέισλ απνηειεζκαηηθήο δηνίθεζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο πξνο ηηο ρψξεο απνδέθηεο 19. Η πλαίλεζε ηνπ Μφληεξξεπ 20. Μάξηηνο ηε Γηεζλή χλνδν ησλ Ηλσκέλσλ Δζλψλ κε αληηθείκελν ηε ρξεκαηνδφηεζε γηα ηελ αλάπηπμε (financing for development), αλεπηπγκέλεο θαη αλαπηπζζφκελεο ρψξεο αλαδηαηχπσζαλ ηε βνχιεζή ηνπο γηα ηελ επίηεπμε ησλ ηφρσλ ηεο Υηιηεηίαο θαη ηελ πξνψζεζε ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο. εκαληηθή ππήξμε ε έκθαζε πνπ δφζεθε ζηε δέζκεπζε γηα ηελ πηνζέηεζε πνιηηηθψλ θαη πξαθηηθψλ ζπκβαηψλ κε ηηο επηηαγέο ησλ θαλφλσλ ρξεζηήο δηαθπβέξλεζεο, θαζψο γηα ηελ θηλεηνπνίεζε εζληθψλ ζπζηεκάησλ θαη πφξσλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ησλ επηζπκεηψλ αλαπηπμηαθψλ απνηειεζκάησλ (OECD, 2005). Η Γηάζθεςε Κνξπθήο γηα ηελ Αεηθφξν Αλάπηπμε. 21 Γηνράλεζκπνπξγθ, επηέκβξηνο Η Γηάζθεςε Κνξπθήο ζην Γηνράλεζκπνπξγθ επηβεβαίσζε ηε ζεκαληηθή πξφνδν πνπ είρε επηηεπρζεί πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο πξνψζεζεο ηεο αεηθφξνπ 18 Βι. αλαιπηηθά UN(2000), United Nations Millennium Declaration, Resolution adopted by the General Assembly 19 Γηα πξψηε ίζσο θνξά απνζαθελίδεηαη θαη ππνγξακκίδεηαη ε επζχλε θαη ν ξφινο φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ κεξψλ σο πξνο ηε ράξαμε ζηξαηεγηθψλ θαη ηελ πηνζέηεζε πνιηηηθψλ πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηελ επίηεπμε ησλ ηφρσλ ηεο Υηιηεηεξίδαο, εληφο ησλ πξνθαζνξηζκέλσλ ρξνληθψλ πιαηζίσλ. Πξφθεηηαη γηα ζπζηεκηθή πξνζέγγηζε αλαπηπμηαθνχ ζρεδηαζκνχ ζε ηξία επίπεδα: Δπίπεδν Κπβεξλήζεσλ Δπίπεδν Γηεζλψλ Οξγαληζκψλ Δπίπεδν Κνηλσλίαο Πνιηηψλ, ΜΚΟ θαη Ιδησηηθνχ Σνκέα. 20 Βι. αλαιπηηθά 21 Βι. αλαιπηηθά UN Report of the World Summit on Sustainable Development,

16 αλάπηπμεο θαη ππνγξάκκηζε ηηο δπζρεξείο επηπηψζεηο ηεο νινέλα κεγαιχηεξεο απνκάθξπλζεο ησλ αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ απφ ηηο αλεπηπγκέλεο. Κνκβηθφ ζεκείν ηεο Γηάζθεςεο απεηέιεζε ε πηνζέηεζε απφ ηηο ζπκκεηέρνπζεο ρψξεο ρεδίνπ Δθαξκνγήο γηα ηελ εμάιεηςε ηεο θηψρηαο 22, κε έκθαζε ζηελ αλάγθε ιήςεο άκεζσλ θαη απηψλ κέηξσλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή 23. Η Γηαθήξπμε ηεο Ρψκεο γηα ηελ Δλαξκφληζε ηεο Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο 24, Φεβξνπάξηνο 2003 Η Γηάζθεςε Κνξπθήο ηεο Ρψκεο, ην Φεβξνπάξην ηνπ 2003, απέδσζε ην πξψην ερεξφ κήλπκα δέζκεπζεο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζην Γηεζλέο χζηεκα Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο θξαηψλ, γηα απνηειεζκαηηθφηεηα ζηηο αλαπηπμηαθέο δξάζεηο. ην θείκελν ηεο Γηαθήξπμεο ηεο Ρψκεο δίδεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ πηνζέηεζε Αξρψλ Υξεζηήο Πξαθηηθήο θαηά ηε ράξαμε αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο θαη αλαδεηθλχεηαη ε ζεκαζία ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηνπ ζπληνληζκνχ ησλ επηκέξνπο δξψλησλ, ηφζν ζε επίπεδν δσξεηψλ φζν θαη κεηαμχ δσξεηψλ θαη απνδεθηψλ 25. Γηαηππψλεηαη επίζεο, επζαξζψο, ε δέζκεπζε πξνο αλαδηακφξθσζε ησλ επηκέξνπο εζληθψλ ζεζκηθψλ πιαηζίσλ θαη πξνγξακκάησλ δξάζεο κε γλψκνλα ηελ επίηεπμε απνηειεζκαηηθήο δηαρείξηζεο φινπ ηνπ πιέγκαηνο αλαπηπμηαθψλ πξσηνβνπιηψλ Η εμάιεηςε ηεο θηψρεηαο αλαγλσξίζηεθε σο ε κεγαιχηεξε πξφθιεζε ζε παγθφζκην επίπεδν θαη σο παξάγσλ θξηηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο. 23 Δπαλαιακβάλεηαη ε δέζκεπζε γηα αλάιεςε επζχλεο ζε θάζε επίπεδν πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή. Όπσο αλαθέξεηαη ραξαθηεξηζηηθά ζην θείκελν ηεο Γηαθήξπμεο ηνπ Γηνράλεζκπνπξγθ, we assume a collective responsibility to advance and strengthen the interdependent and mutually reinforcing pillars of sustainable development -economic development, social development and environmental protection- at the local, national, regional and global levels. 24 Βι. αλαιπηηθά Rome Declaration on Harmonization, 25 Όπσο αλαθέξεηαη ραξαθηεξηζηηθά ζην θείκελν ηεο Γηαθήξπμεο, Our deliberations are an important international effort to harmonize the operational policies, procedures, and practices of our institutions with those of partner country systems to improve the effectiveness of development assistance, and thereby contribute to meeting the Millennium Development Goals (MDGs). 26 Reviewing and identifying ways to amend, as appropriate, our individual institutions and countries policies, procedures, and practices to facilitate harmonization... 16

17 Σν Μλεκφλην ηνπ Μαξάθεο 27, Φεβξνπάξηνο Σν Μλεκφλην ηνπ Μαξάθεο νπζηαζηηθά επαλέιαβε ηηο δεζκεχζεηο πνπ είραλ δηαηππσζεί ζηηο πξνεγνχκελεο Γηαθεξχμεηο, δίδνληαο έκθαζε ηφζν ζηελ αλάγθε γηα κεγαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα ζηε δηαρείξηζε ηεο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο παγθνζκίσο, φζν θαη ζηε ζεκαζία ηεο αμηνπνίεζεο ηεο κέρξη ηφηε εκπεηξίαο ησλ δσξεηψλ γηα ηελ ππνζηήξημε απηήο ηεο πξνζπάζεηαο. Σαπηφρξνλα δε, έζεζε ηηο βάζεηο γηα ηε κεηέπεηηα επίζεκε δέζκεπζε ησλ θξαηψλ σο πξνο ηελ θνηλή ππνρξέσζε ινγνδνζίαο (accountability) φισλ ησλ ζπκκεηερφλησλ κεξψλ ζην Γηεζλέο χζηεκα Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο ελψ, παξάιιεια, αλαγλψξηζε γηα άιιε κηα θνξά ηελ αλάγθε ζηελφηεξεο ζπλεξγαζίαο δσξεηψλ-απνδεθηψλ, κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ αμηνπνίεζε ησλ επηκέξνπο Δζληθψλ πζηεκάησλ Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο ησλ ηειεπηαίσλ 28. Η Γηαθήξπμε ηνπ Παξηζηνχ γηα ηελ Απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο 29, Μάξηηνο 2005 Η Γηαθήξπμε ηνπ Παξηζηνχ ζεσξείηαη πιένλ ζεκείν αλαθνξάο γηα ηνλ αλαζρεδηαζκφ θαη ηελ πξνζαξκνγή ησλ επηκέξνπο Δζληθψλ πζηεκάησλ Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο ελαξκφληζεο θαη ηεο αλαδηνξγάλσζεο βάζεη θξηηεξίσλ απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη δηαθάλεηαο. Ο ραξαθηήξαο ηεο Γηαθήξπμεο είλαη δηηηφο: Αθελφο κελ απνηειεί Δήλωζη Απόθαζηρ (Statement of Resolve) ιήςεο εθηελψλ θαη επνπηεπφκελσλ δξάζεσλ γηα ηελ νπζηαζηηθή κεηαξξχζκηζε ησλ επηκέξνπο ζπζηεκάησλ 27 Γηα ην πιήξεο θείκελν ηνπ Μλεκνλίνπ, βι Όπσο αλαθέξεηαη ραξαθηεξηζηηθά ζην θείκελν ηνπ Μλεκνλίνπ, we need to align cooperation programs with desired country results, define the expected contribution of our support to country outcomes, and rely on and strengthen countries monitoring and evaluation systems to track progress and assess outcomes. 29 Γηα ην πιήξεο θείκελν ηεο Γηαθήξπμεο, βι.

18 δηαρείξηζεο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο 30. Αθεηέξνπ, απνηειεί εθ λένπ Δέζμεςζη Σςνεπγαζίαρ (Partnership Commitment) γηα ελαξκφληζε θαη ζπλεξγαζία κεηαμχ δσξεηψλ θαη απνδεθηψλ 31, κε έκθαζε ζηηο ηδηαίηεξεο ζπλζήθεο θαη αλάγθεο εθάζηνπ εθ ησλ ηειεπηαίσλ. Η Γηάζθεςε Κνξπθήο ηεο Άθθξα, γηα ηελ επηζθφπεζε ηεο εθαξκνγήο ηεο Γηαθήξπμεο ηνπ Παξηζηνχ, επηέκβξηνο Η πξφζθαηε Γηάζθεςε Κνξπθήο ζηελ Άθθξα ηεο Γθάλα ήηαλ ε πξψηε απφ ηξεηο ζπλνιηθά πξνγξακκαηηζκέλεο ζπλαληήζεηο θνξπθήο γηα ην 2008, κε αληηθείκελν ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο βνήζεηαο (aid effectiveness). Αθνινχζεζε ε Γηάζθεςε Κνξπθήο ησλ Ηλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηνπο ηφρνπο ηεο Υηιηεηίαο ζηε Νέα Τφξθε θαη έπεηαη ην δεχηεξν Γηεζλέο πλέδξην ησλ Ηλσκέλσλ Δζλψλ κε αληηθείκελν ηε Υξεκαηνδφηεζε γηα ηελ Αλάπηπμε, ην Ννέκβξην ηνπ 2008, ζηε Νηφρα χκθσλα κε ην θείκελν ηεο Γηαθήξπμεο, ε κεηαξξχζκηζε απηή πνξεχεηαη ζηνπο εμήο άμνλεο: Έκθαζε ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα, ηελ ελαξκφληζε ησλ δξάζεσλ θαη ηελ αληηκεηψπηζε ησλ αληίζηνηρσλ πξνθιήζεσλ. Γηαθνξνπνίεζε θαη πξνζαξκνγή ζηξαηεγηθψλ θαη δξάζεσλ, αλάινγα κε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο εθάζηνπ ιήπηε. Γηαηχπσζε ζεκείσλ αλαθνξάο, δεηθηψλ κέηξεζεο θαη ρξνλνδηαγξακκάησλ πξνο ηελ επίηεπμε ησλ επηκέξνπο ζηφρσλ ηεο κεηαξξχζκηζεο. Δπνπηεία, έιεγρνο θαη αμηνιφγεζε ηεο εθαξκνγήο ησλ κεηαξξπζκίζεσλ, κε θξηηήξην ηελ πνηνηηθή θαη πνζνηηθή επίηεπμε απνηειεζκαηηθφηεηαο ζηηο αλαπηπμηαθέο δξάζεηο εθάζηνπ δξψληα. 31 Η δέζκεπζε εμεηδηθεχεηαη ζηηο εμήο πέληε θαηεπζπληήξηεο: Κπξηφηεηα (ownership): απνηειεζκαηηθή δηνίθεζε θαη δηαρείξηζε απφ ηνπο ιήπηεο, ηεο ελζσκάησζεο ησλ αλαπηπμηαθψλ πξσηνβνπιηψλ ζηα εζληθά ηνπο ζπζηήκαηα. Δπζπγξάκκηζε (alignment): ζπκβαηφηεηα δξάζεσλ δσξεηψλ κε εζληθά ζπζηήκαηα ιεπηψλ θαη αμηνπνίεζε ηεο επζπγξάκκηζεο πξνο αλάπηπμε, εμπγίαλζε θαη ελδπλάκσζε απηψλ ησλ εζληθψλ ζπζηεκάησλ. Δλαξκφληζε (harmonization): ζπληνληζκφο, θαηακεξηζκφο, δηαθάλεηα θαη θαζνιηθή απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ αλαπηπμηαθψλ πξσηνβνπιηψλ ησλ δσξεηψλ. Γηνίθεζε απνηειεζκάησλ (management for results): βειηίσζε δηαρείξηζεο πφξσλ θαη ζπζηεκάησλ ιήςεο απνθάζεσλ. Κνηλή ππνρξέσζε ινγνδνζίαο (mutual accountability): θαζνιηθή επζχλε δσξεηψλ θαη ιεπηψλ γηα απνηειέζκαηα βαζηζκέλα ζε δηαθαλείο θαη αμηνινγήζηκεο πξαθηηθέο. 32 Ωο ζπλέρεηα ηνπ 1 νπ Γηεζλνχο πλεδξίνπ κε ζέκα ηε ρξεκαηνδφηεζε γηα ηελ αλάπηπμε, πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζην Μνληεξξεπ ην Φεβξνπάξην ηνπ 2002, απνηέιεζκα ηνπ νπνίνπ ήηαλ ε πηνζέηεζε απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο ηεο Γηαθήξπμεο ηνπ Μνληεξξεπ. 18

19 Οη ζπλνκηιίεο ζηε Γηάζθεςε ηεο Άθθξα, ζε επίπεδν λέσλ πξσηνβνπιηψλ, θηλήζεθαλ γχξσ απφ ηνπο εμήο άμνλεο 33 : Πξνβιεςηκφηεηα: ππνβνιή απφ ηνπο δσξεηέο ζρεδίσλ δξάζεο κειινληηθνχ νξίδνληα 3-5 εηψλ. πληνληζκφο εζληθψλ ζπζηεκάησλ αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο δσξεηψλαπνδεθηψλ, κε έκθαζε ζηελ αμηνπνίεζε θαηά θχξην ιφγν ησλ ζπζηεκάησλ ησλ απνδεθηψλ. Αηξεζηκφηεηα: άκεζε ζπζρέηηζε ησλ φξσλ ιήςεο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο κε ηνπο αλαπηπμηαθνχο ζηφρνπο θαη αλάγθεο εθάζηνπ ιήπηε. Απεμάξηεζε: πεξηνξηζκφο δεκέλεο βνήζεηαο 34, ψζηε νη ρψξεο απνδέθηεο λα είλαη ζε ζέζε λα απνθηνχλ ηα αγαζά θαη ηηο ππεξεζίεο πνπ ρξεηάδνληαη βάζεη ησλ θαλφλσλ ηεο ειεχζεξεο αγνξάο. Με ηελ νινθιήξσζε ηνπ γχξνπ ησλ πξνγξακκαηηζκέλσλ Γηαζθέςεσλ Κνξπθήο ηνπ 2008, ε Απνηειεζκαηηθή Γηνίθεζε Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο ζα απνθηήζεη λέα, εληζρπκέλε πξνηεξαηφηεηα ζηηο κεηαξξπζκηζηηθέο πξνζπάζεηεο ηφζν ησλ δσξεηψλ, φζν θαη ησλ απνδεθηψλ. Η αλαγλψξηζε δε θαη ξεηή δηαηχπσζε ηεο αδήξηηεο αλάγθεο γηα άκεζε αληαπφθξηζε ζηηο πνιπεπίπεδεο νξγαλσηηθέο ειιείςεηο ηνπ πθηζηάκελνπ δηεζλνχο πιέγκαηνο αλαπηπμηαθήο ζπλεξγαζίαο, ζέηεη ηηο βάζεηο γηα ηελ πηνζέηεζε άκεζσλ κέηξσλ θαη ηνλ πξνγξακκαηηζκφ κειινληηθψλ δξαζηηθψλ πνιηηηθψλ, ψζηε ε αλαπηπμηαθή βνήζεηα λα θαηαζηεί απνηειεζκαηηθή θαη ζην κέγηζην βαζκφ αμηνπνηήζηκε. 33 Όπσο παξνπζηάδνληαη ζην Πξφγξακκα Γξάζεο ηεο Γηάζθεςεο Accra Agenda for Action, raft-25july2008.pdf 34 Ο φξνο δεκέλε βνήζεηα, (tied aid), αλαθέξεηαη ζηελ πεξίπησζε παξνρήο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο ππφ φξνπο νη νπνίνη ππνρξεψλνπλ ηε ρψξα ιήπηε λα αγνξάζεη πξντφληα θαη ππεξεζίεο απφ ηε ρψξα δσξεηή ζε ηηκέο πνπ πνιιέο θνξέο ππεξβαίλνπλ θαηά πνιχ ηηο ηξέρνπζεο ηηκέο εληφο ειεχζεξεο αγνξάο (π.ρ. ε πεξίπησζε Pergau Power Project ζηε Μαιαηζία, ζηελ νπνία ην θφζηνο ηεο δεκέλεο βνήζεηαο αλήιζε ζε 176 εθ. δνιιάξηα άζθνπεο δαπάλεο.) Γηα πεξηζζφηεξα παξαδείγκαηα, βι. ελδεηθηηθά Randel & German (1994), The costs of tied aid at a glance: extract from Reality of Aid

20 1.3. Βαζικοί παπάμεηποι ηηρ Αποηελεζμαηικήρ Γιοίκηζηρ Αναπηςξιακήρ Βοήθειαρ. Η κειέηε ηεο δηεζλνχο βηβιηνγξαθίαο επί ηνπ ζέκαηνο αλαδεηθλχεη ηελ ηδηαηηεξφηεηα ηεο Γηνίθεζεο Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο, ζε ζχγθξηζε κε άιιεο κνξθέο απνηειεζκαηηθήο δηνίθεζεο. Η ηδηαηηεξφηεηα απηή έγθεηηαη θπξίσο ζην γεγνλφο φηη ην φιν χζηεκα Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο, φπσο παξνπζηάζηεθε ζηηο πξνεγνχκελεο ελφηεηεο, νπζηαζηηθά βαζίδεηαη ζην απνηέιεζκα ησλ αέλασλ δηαπξαγκαηεχζεσλ κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ κεξψλ, νη δξάζεηο ησλ νπνίσλ εθθηλνχλ θαη εθνξκψληαη απφ πνηθίιια θίλεηξα (ελδεηθηηθά βι. Mayer & Moller, 1999; Nancy & Yontcheva, 2006). Ωο εθ ηνχηνπ, νη παξάκεηξνη θξηηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή θαη απνδνηηθή ιεηηνπξγία ελφο πζηήκαηνο Αλαπηπμηαθήο πλεξγαζίαο άπηνληαη ηξηψλ επηπέδσλ δηνίθεζεο, ηα νπνία είλαη θαηά κεγάιν βαζκφ πνιηηηθψο νξηδφκελα θαη εμαξηψκελα (ελδεηθηηθά Dreher et al, 2007). Σν επίπεδν ζηπαηηγικήρ 35, ην επίπεδν οπγανωηικήρ διασείπιζηρ θαη ην επίπεδν διοίκηζηρ αποηελεζμάηων 36 (OECD, 2008). ηελ παξνχζα κειέηε ζα αζρνιεζνχκε κε ην δεχηεξν θαη ην ηξίην επίπεδν δηνίθεζεο, ηα νπνία ζα επηρεηξήζνπκε λα πξνζεγγίζνπκε απφ κηα θαηά ην δπλαηφλ απνπνιηηηθνπνηεκέλε» ζθνπηά. ηελ θαηεχζπλζε απηή, νη αλαθνξέο ηεο DAC γηα ηα επηκέξνπο Δζληθά πζηήκαηα Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο θαη πλεξγαζίαο, απνηεινχλ πνιχηηκε πεγή 35 χκθσλα κε ηελ έθζεζε ηνπ OECD Twelve lessons from DAC Peer Reviews (OECD, 2008), ζε επίπεδν ζηπαηηγικήρ, ην ελδηαθέξνλ επηθεληξψλεηαη ζηα εμήο: Γεκηνπξγία ησλ θαηάιιεισλ ζεζκηθψλ θαη λνκηθψλ πιαηζίσλ, πληνληζκφο εηεξφθιεησλ εζληθψλ ζπκθεξφλησλ, Δπίηεπμε πςειφηεξεο ζπκβαηφηεηαο θαη ζπλέπεηαο επηκέξνπο αλαπηπμηαθψλ πνιηηηθψλ θαη Δπέλδπζε ζηελ επίηεπμε, αμηνιφγεζε θαη δεκνζηνπνίεζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο αλαπηπμηαθήο δξαζηεξηφηεηαο. 36 χκθσλα κε ηελ ίδηα έθζεζε, ζε επίπεδν διοίκηζηρ αποηελεζμάηων, ην ελδηαθέξνλ επηθεληξψλεηαη ζηα εμήο: Γηαρείξηζε θαη δηνίθεζε ηνπ απμαλφκελνπ φγθνπ Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο, Γηαθνξνπνίεζε θαη πξνζαξκνγή αλαπηπμηαθψλ δξάζεσλ ζχκθσλα κε ηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο θαη παξακέηξνπο εθάζηνπ ρψξαο, Έκθαζε ζηελ αμηνιφγεζε, ηνλ έιεγρν πνηφηεηαο θαη ηηο γεληθφηεξεο επηδφζεηο ησλ πξνγξακκάησλ δξάζεσλ αλαπηπμηαθήο ζπλεξγαζίαο θαη Πξνηεξαηφηεηα ζηελ αλάπηπμε θαη δηνίθεζε εμεηδηθεπκέλνπ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ γηα ηε ζηειέρσζε ησλ δξάζεσλ απηψλ.