Η ΚΑΤΑΛΟΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

Transcript

1 Η ΚΑΤΑΛΟΟΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΣΤΙΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΤΟΥ Ε: ΞΩΤΕΙΚΟΥ Υπό κ. Evl Col, της Βιβλιοθήκης του K' Coll. Σηματικό μέρος του HELEN αφιερώεται ο ι η εξέταση της πολιτικής, που ακολουθού οι βιβλιοθήκες που χρησιμοποιού ελληόγλωσσο υλικό στο τομέα της καταλογογράφησης. Το πρόγραμμα προσπαθεί α καταγράψει τα κύρια προβλήματα που υφίσταται και επιχειρεί α αιχεύσει κοιές πρακτικές που υιοθετούται από τις βιβλιοθήκες ο ιη ημιουργία τω βιβλιογραφικώ ααγραφώ που ατιστοιχού σε ελληόγλωσσο υλικό. Προφαώς ο παράγω που ιαφοροποιεί το υλικό καταλογογράφησης τω ελληικώ βιβλίω από αυτό τω αγγλικώ, γαλλικώ ή γερμαικώ, ας πούμε, είαι η παρουσία του ελληικού αλφαβήτου. Οι πιο πολλές βιβλιοθήκες έξω από τη Ελλάα ε ιαθέτου το εξοπλισμό που θα τους επιτρέψει α χρησιμοποιού στα συυιηματά τους άλλο από το λατιικό αλφάβητο, το οποίο χρησιμοποιείται από τις περισσότερες υτικές χώρες. Είαι επομέως υποχρεωμέες α υιοθετού μία ή περισσότερες από τις τρεις κύριες στρατηγικές που τους επιτρέπου α ατιμετωπίζου αυτό το πρόβλημα. Οι στρατηγικές που χρησιμοποιούται από αμφότερους, βιβλιοθηκάριους και εκότες, μπορού α συοψιστού κάτω από τις τρεις επικεφαλαλίες: Μετάφραση (Tlo), Μεταγραφή (Tcpo), Μεταγλώττιση (Tlo). ΜΕΤΑΦΑΣΗ (TRANSLATON) Έας αποτελεσματικός τρόπος ατιμετώπισης τω αρχαίω ελληικώ εκόσεω επιοήθηκε από τους εκότες εκτός Ελλάος κατά τα πρώτα στάια που ακολούθησα τη αακάλυψη της τυπογραφίας. Συήθιζα ηλ. ίπλα στη σελία τίτλου με τη ελληική γραφή α παραθέτου μια ακόμα στη λατιική γλώσσα. Η μετάφραση προστάτευε από το πρόβλημα της χρήσης εός επιπλέο, εαλλακτικού αλφαβήτου. Η παράοση αυτή συεχίσ ιηκε και κατά τους επόμεους αιώες, ώστε α είαι πολύ σπάιο α συατάς σελία τίτλου κειμέου κλασικού έλληα συγγραφέως που α έχει εκοθεί εκτός Ελλάος και η οποία α μη χρησιμοποιεί στη σελία τίτλου είτε τη λατιική, είτε γλώσσα που στηρίζεται στο λατιικό αλφάβητο. Είαι χαρακτηριστικό ότι μερικές από τις βι- βλιοθήκες, με τις οποίες επικοιωήσαμε στα πλαίσια του HELEN, ε μπορούσα α ου οποιοήποτε πρόβλημα στη καταλογογράφηση ελληόγλωσσου υλικού, γιατί πίστευα ότι όλα τα ελληόγλωσσα βιβλία τους ιέθετα σελία τίτλου στη λατιική. Συχά η λατιική και η αρχαία ελληική γλώσσα θεωρούται ότι λειτουργού με τρόπο ώστε η μια α συμπληρώει τη άλλη. Οι κλασικές σπουές περιλαμβάου και το λατιικό και το ελληικό πολιτισμό και υπάρχει μια μακρά παράοση της ιασκαλίας αμφοτέρω τω γλωσσώ στα βρεταικά σχολεία. Η παράοση αυτή ε είαι τόσο ισχυρή στις μέρες μας, αλλά για πολλούς υπάρχει άμεση σύεση αάμεσα στις ύο αυτές γλώσσες. Η μετάφραση τω αρχαίω ελληικώ ημιουργούσε, πάτως, κάποια προβλήματα στη περίπτωση τω οομάτω τω κλασικώ ελλήω συγγραφέω. Η λατιική μορφή του οόματος συχά γίεται περισσότερο ημοφιλής από τη ελληική, έτσι, έχομε Ho και όχι Hoo, ή συμβαίει συχά η αγγλική μορφή εκφοράς του οόματος α είαι ακόμα ημοφιλέστερη. ια παράειγμα οι περισσότερες βιβλιογραφικές και πληροφοριακές πηγές ααφέροται στο συγγραφέα ως Ho. Οι Αγγλοαμερικάικοι καόες καταλογογράφησης (AACR ), ορίζου με αυστηρότητα το τρόπο επιλογής εός οόματος ο ιη καταλογογράφηση. Οι καόες ευοού τη μορφή του οόματος με τη οποία έχει καθιερωθεί τούτο στις αγγλόφωες πηγές πληροφόρησης, επομέως στη περίπτωση του Ομήρου οι πιο πολλές βιβλιοθήκες στο Ηωμέο Βασίλειο επιλέγου το τύπο Ho. Η επιρροή που άσκησα οι AACR και η αάπτυξη μεγάλω βάσεω εομέω, όπως η OCLC στο OHO, έχει επιφέρει μια τυποποίηση στη καταλογογράφηση τω έργω τω αρχαίω ελλήω συγγραφέω στο Ηωμέο Βασίλειο και τις Η ΠΑ. οι μορφές που έχου τόσο τα οόματα, όσο και οι τίτλοι τω έργω αυτώ σ ι ι αγγλική γλώσσα, έχου τυποποιηθεί με το πέρασμα του χρόου. Προβλέπεται ότι η τυποποίηση αυτή θα ολοκληρωθεί ακόμα περισσότερο καθώς η βιβλιοθήκη του Κογκρέσ- ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΠΛΗΟΦΗΗΣΗ - ΤΕΥΧΟΣ 2,3 - ΙΟΥΛΙΟΣ 995

2 σου, η Βρεταική Βιβλιοθήκη και η Εθική Βιβλιοθήκη του Κααά στοχεύου σε έα κοιό αρχείο καθιερωμέω οομάτω και θεμάτω (). Η τυπποίηση αυτή θα κάει ευκολότερη τη έρευα στις βάσεις βιλιογραφικώ εομέω, ιότι θα υπάρχει ε χρήσει μόο έας τύπος οόματος. Όμως αυτός ο τύπος του οόματος ε θα είαι ελληικός και για το λόγο αυτό είαι ααγκαίο α βρίσκει ο ερευητής το μεταφρασμέο τύπο του οόματος πρι από τη ααζήτηση. Κάθε χώρα τείει α επιλέγει το ικό της τύπο οόματος για τους κλασικούς και βυζατιούς έλληες συγγραφείς. Στα πλαίσια του προγράμαμτος HELEN, έγιε μια μικρή έρευα στο αγγλικό, γαλλικό, γερμαικό και ισπαικό «Boo P» και σε άλλα βασικά πληροφοριακά βιβλία με έα είγμα οομάτω αρχαίω ελλήω συγγραφέω (βλ. πι. για τρία παραείγματα). Η έρευα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι παρόλο που υπάρχει ευρεία συμφωία αάμεσα στις αγγλόφωες πληροφοριακές πηγές, υπάρχου πολλές ιαφορές στις άλλες εθικές ευρωπαϊκές πηγές. Η μετάφραση τω οομάτω στη λατιική μπορεί α αποείχθηκε χρήσιμη στη περίπτωση τω αρχαίω ελλήω συγγραφέω, αλλά είαι προφαές ότι ε μπορεί α ισχύσει στη περίπτωση τω οομάτω τω εωτέρω ελλήω συγγραφέω, τω οποίω τα βιβλία εκίοται στη Ελλάα. Από το άλλο μέρος εξακολουθού α υφίσταται προβλήματα που έχου σχέση με τη χρήση του ελληικού αλφαβήτου στο εξοπλισμό τω μηχαογραφικώ συστημάτω για τις μη ελληόφωες βιβλιοθήκες που καταλογογραφού υλικό τυπωμέο στη ελληική γλώσσα. Στη έρευα που κάαμε στα πλαίσια του προγράμματος HELEN βρήκαμε 32 βιβλιοθήκες που ιαθέτου ελληόγλωσσο υλικό (22 ακαημαϊκές και 5 ημόσιες στο Ηωμέο Βασίλειο και 5 Εθικές Βιβλιοθήκες στη ΕΕ). Από τις 32 αυτές βιβλιοθήκες μόο (6 ακαημαϊκές και 4 Εθικές) ιέθετα βιβλιογραφικές α αγραφές τυπωμέες στη ελληική γλώσσα και μόο 3 (2 ακαημαϊκές και Εθική) ιέθετα οποιαήποτε μορφή ηλεκτροικής βιβλιογραφικής ααγραφής στα ελληικά. Όλες, και οι 32 βιβλιοθήκες, στηριζότα ως προς τη τρέχουσα καταλογογράφηση στις λατιόφωες βιβλιογραφικές ααγραφές. Βεβαίως οι ααγραφές αυτές ε μεταφράζοται αλλά μεταγράφοται. ΜΕΤΑΑΦΗ (TRANSCRPTON) «Βιβλιογραφική μεταγραφή είαι το έργο της μετατροπής της φωής και/ή της μορφής μιας γλώσσας, καταγραμμέης στη μορφή του γραπτού της συστήματος όσο γίεται πλησιέστερα στη μορφή του γραπτού συστήματος μιας άλλης». (Wllc 978) (2). Με άλλες λέξεις η μεταγραφή χρησιμοποιεί έα αλφάβητο (το λατιικό στη περίπτωση μας) για α ααπαραστήσει το ήχο του άλλου αλφαβήτου (του ελληικού για παράειγμα). Αυτή η μέθοος λύει το πρόβλημα της απουσίας εξοπλισμού που θα επέτρεπε τη παραγωγή ελληικού κειμέου, όμως οήγεισε αλυσία άλλω προβλημάτω. Το λατιικό αλφάβητο χρησιμοποιείται για α παριστάει έα μεγάλο αριθμό και άλλω ευρωπαϊκώ γλωσσώ και τα ίια γράμματα χρησιμοποιούται με πολλούς ιαφορετικούς τρόπους στη περίπτωση κάθε μιας από τις γλώσσες αυτές. Μετατροπή από τη μια γραφή στη άλλη ε θα ώσει ααγκαστικά τη σωστή προφορά οποιασήποτε ελληικής λέξης, επειή είαι ααγκαίο α γωρίζεις ποιος θα ιαβάσει αυτή τη μετατροπή. Το πρόβλημα αυτό ετέθη από το Spl το 977 ότα έγραφε». «... οι φωητικές αξίες τω γραμμάτω του λατιικού αλφαβήτου παρουσιάζου τη σταθερότητα του σφουγγαριού και είαι τόσο ιάτρητες με ασάφειες, όσο και το ελβετικό τυρί»(3). Είαι απαραίτητο α γωρίζεις ποιος θα ιαβάσει το αποτέλεσμα της μεταγραφής, καθώς κάθε εθικότητα είαι πιθαό α ιαβάζει τους ίιους λατιικούς χαρακτήρες με ιαφορετικό τρόπο και αυτό σημαίει ότι εεχομέως το μεταγραμματισμέο στη γλώσσα του ελληικό κείμεο που ιαβάζει έας ευρωπαίος α μη ακούγεται ελληικά. ΜΕΤΑΛΩΤΤΙΣΗ (TRANSLTERATON) «Βιβλιογραφική μεταγλώττιση είαι η ιαικασία της μετατροπής τω χαρακτήρω μιας γραφής στους χαρακτήρες μιας άλλης. Δια λόγους αρχής υπάρχει έα γράμμα με γράμμα ατιστοιχία σύμφωα με τη οποία έας χαρακτήρας της υπό μεταγλώττιση γραφής μετατρέπεται σε έα και μοαικό ειικό χαρακτήρα της μεταγλωττισμέης γραφής» (2). Η μεταγλώττιση ε ειαφέρεται για τη προφορά τω λέξεω, παρά μόο για τη συεπή ατικατάσταση εός γράμματος με έα άλλο. για το λόγο αυτό η μεταγλώττιση είαι πιο αξιόπιστη από τη μεταγραφή στη ιαικασία αποθήκευσης βιβλιογραφικώ ααγραφώ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΠΛΗΟΦΟΗΣΗ-ΤΕΥΧΟΣ 2,3 - ΙΟ> 'ΛΙΟΣ 995

3 Έχει καθολικό χαρακτήρα. άλλοι και ελλγέζοι βιβλιοθηκάριοι μπορού α χρησιμοποιήσου το ίιο σχήμα, καείς τους ε θα είαι σε θέση α προφέρει τις λέξεις σύμφωα με το σωστό ελληικό τρόπο κυπάζοτας στη λατιική τους μορφή, αλλά το τελικό αποτέλεσμα τω μεταγλωττίσεω αυτώ θα μπορεί α μετατραπεί εύκολα πίσω υ ι η αρχική ελληική του μορφή. Η μεταγλώττιση επίσης επιτρέπει τη αυτόματη μετατροπή αάμεσα στις ύο γραφές με τη βοήθεια του cop. Οι βιβλιοθηκάριοι εκτός Ελλάος ισχυρίζοται ότι μεταγλωττίζου το ελληόγλωσσο υλικό τους χρησιμοποιώτας τυποποιημέους κώικες μεταγλώττισης. Στη πραγματικότητα, για α θυμηθούμε τους ορισμούς του Wllc', αυτοί οι κώικες ε ατιστοιχού σε πίακες μεταγλώττισης αλλά μεταγραφής, επειή οι περισσότεροι από αυτούς επιχειρού κατά το μάλλο ή ήττο α είξου τη προφορά τω λέξεω και καέας τους ε χρησιμοποιείτο χαρακτήρα προς χαρακτήρα ατιστοιχία για τη μετατροπή. πίακας τω κωίκω μεταγλώττισης οιη λατιική που συτάχθηκε στα πλαίσια του προγράμματος HELEN (πι. 3) παρουσιάζει τους κύριους κώικες που χρησιμοποιούται από τις βιβλιοθήκες έξω από τη Ελλάα. Οι μόοι από αυτούς που προσεγγίζου τη έοια της πραγματικής μεταγλώττισης, όπως τη περιγράψαμε πιο πάω είαι ο SO R843, επειή ο κώικας αυτός παρουσιάζει συέπεια στη μετατροπή και παρόλο που το γράμμα χρησιμοποιείται και για το «ε» και για το «η», η χρήση τω ιακριτικώ για το μακρό φωήε, ιαφοροποιεί αυτά τα ύο γράμματα. Κατά το ίιο τρόπο το γράμμα «ο» χρησιμοποιείται για το ελληικό «ο» και το «ο» με το ιακριτικό του μακρού χρησιμοποιείται για το «ω». Είαι μόο η χρήση τω συυασμώ τω γραμμάτω για το «θ» και για το «ψ» που του στερεί το ικαίωμα α είαι έα αληθιό σύυιημα μεταγλώττισης κατά το ορισμό του Wllc. Παρόλο που το SO R843 είαι ο συεπέστερος απ' όλους τους άλλους κώικες, όμως θέτει και αυτό από μόο του το πρόβλημα της αυαμίας του εξοπλισμού. Το πρόβλημα αυτό σχετίζεται με τη χρήση του ιακριτικού συμβόλου για το μακρό. Πολλά υπολογιστικά συο ιηματα ε υποστηρίζου αυτό το χωρίς ιάοιημα σύμβολο, έτσι έα εαλλακτικό σημείο (όπως για παράειγμα το ccflx) θα πρέπει α χρησιμοποιηθεί. Η αάγκη αυτή ακριβώς ημιουργεί προβλήματα ο ιη αυτόματη μετατροπή από τη μια γραφή στη άλλη. Παρόμοια προβλήματα ημιουργούται και με το κώικα του L of Co ο οποίος χρησιμοποιεί επίσης το σύμβολο για το μακρό και επί πλέο μια υπογράμμιση. Επααλαμβάομε ότι πολλά συοιηματα ε ιαθέτου σύμβολο υπογράμμισης χωρίς ιάστημα. Εία με ειαφέρο έα σχέιο του ΕΛΟΤ, το ΕΛΟΤ 743. το οποίο χρησιμοποιεί μια υπογράμμιση για τη ιάκριση αάμεσα στο «η» και το «ι» και αάμεσα στο «ο» και «ω», πράγμα που μας επιτρέπει α βάζουμε τη υπογράμμιση πρι από το γράμμα, όπως επίσης και από κάτω και α λύσομε έτσι το πρόβλημα του χωρίς ιάστημα συμβόλου, που πολλά συστήματα ατιμετωπίζου σήμερα. Όλοι οι κώικες (εκτός από το SO R843) που παρουσιάζοται στο πίακα 3 είαι στη πραγματικότητα πίακες μεταγραφής και όχι μεταγλώττισης, επειή η μετατροπή γραμμάτω, όπως για παράειγμα το γράμμα «γ» εξαρτάται από τους συυασμούς που ημιουργεί η θέση του με τα άλλα γράμματα. Έτσι το ελληικό γράμμα «γ» μπορεί α αποίεται με το ή με το «η» και το ελληικό γράμμα «υ» με το ή με το αάλογα με το κώικα που χρησιμοποιείται και τη θέση του αρχικού γράμματος μέσα υιη λέξη. Ακόμα και το σχέιο ΕΛΟΤ 743. οιη παρούσα του μορφή γίεται κώικας μεταγραφής μάλλο παρά μεταγλώττισης, ότα κάει ιάκριση αάμεσα στο «υ» που χρησιμοποιείται σε συυασμό με το «α» ή με το «ε» και το «υ» χρησιμοποιείται σε συυασμό με σύμφωο. Η ιάκριση αάμεσα σε μεταγραφή και μεταγλώττιση αποκτά ιιαίτερη σημασία ότα μιλάμε για αυτόματη μετατροπή βιβλιογραφικώ ααγραφώ από τη μια γραφή στη άλλη. Στη Βιβλιοθήκη του K' Coll, πήραμε μια συειητή απόφαση α χρησιμοποιήσομε το SO R843 ότα ξεκιήσαμε τη μετατροπή τω ελληικώ ααγραφώ του ελτιοκαταλόγου στο αυτοματοποιημέο μας σύστημα, επειή γωρίζαμε εκείη τη εποχή ότι το SO R843 ήτα ο μόος κώικας ο οποίος θα επέτρεπε τη απλή αυτόματη επιστροφή στο αρχικό ελληικό κείμεο. Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι μας είαι α μπορέσομε α ώσουμε στους ελληόφωους ααγώστες μας τις ελληικές ααγραφές ο ιη ελληική τους μορφή, επειή είαι ο μόος τρόπος α απαλλαγούμε από τις ασάφειες. Μέρος της εργασίας που γίεται στο πρόγραμμα HELEN είαι α επισημάει τους κύριους κώικες εκλατιισμού της ελληικής γραφής που χρησιμοποιούται ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΠΛΗΟΦΗΗΣΗ - ΤΕΥΧΟΣ 2,3 - ΙΟΥΛΙΟΣ 995

4 έξω από τη Ελλάα. Από τη στατιστική (πι. 3) συάγεται ότι μόο τρεις βιβλιοθήκες (μία ακαημαϊκή και ύο Εθικές) χρησιμοποιούτο SO R843. Μετά σημεριά εομέα ο ημοφιλέστερος κώικας είαι αυτός που χρησιμοποιεί η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου (8 από τις 32 συολικά βιβλιοθήκες που εξετάσιηκα). Μια έρευα που έγιε το 974 έειξε ότι από 46 βιβλιοθήκες, που γεωγραφικά καλύπτου όλες τις ηπείρους, ο αριθμός τω βιβλιοθηκώ, που χρησιμοποιούσα το κώικα της Βιβλιοθήκες του Κογκρέσου ήτα μεγαλύτερος από το συολικό αριθμό τω βιβλιοθηκώ που χρησιμοποιούσα τους ύο επόμεους στη κλίμακα κώικες. (25 ήτα αμερικάικες βιβλιοθήκες, 66 ευρωπαϊκές, 9 αφρικαικές, 2 από τη Ωκεαία και 4 από τη τότε Σοβιετική Έωση) (4). Είκοσι έτη αργότερα ο κώικας της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου παραμέει πρώτος και είαι πιθα-» Ι ^ Ι ι ι ι ό α παραμείει στη θέση αυτή στο βαθμό που οι Ι Ι Ι Ι Ι Ι βιβλιοθήκες αρκούται στο α καταγράφου τα ελληικά βιβλία με το λατιικό αλφάβητο. Παρόλ' αυτά η επικράτηση του κώικα που χρησιμοποιεί η βιβλιοθήκη του Κογκρέσσου ε προικάζει ο μοιομορφία. Πολλές βιβλιοθήκες παραέχοται ότι προσαρμόζου το κώικα της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου για α ικαοποιήσου τις ικές τους αάγκες. ια παράειγμα το ελληικό «β» θα πρέπει α παρουσιάζεται με για τα αρχαία ελληικά, αλλά για τα έα ελληικά (μετά το 453). Ορισμέοι όμως βιβλιοθηκάριοι αισθάοται ότι το 453 αποτελεί πρώιμη χροολογία για τη χρήση του, έτσι εξακολουθού α χρησιμοποιού το για το «β» και για οόματα συγγραφέω που άθισα και μετά τη παραπάω χροολογία. Έα ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα ημιουργεί ο καόας που λέει ότι το γράμμα θα πρέπει α χρησιμοποιείται για το σύμβολο της ασείας, αιάφορο α αυτή εμφαίζεται ή παραλείπεται στο αρχικό κείμεο. Ο καόας αυτός αγοείται από πολλούς βιβλιοθηκάριους, πράγμα που ημιουργεί προβλήματα συέπειας στη βάση εομέω. Μια γεύση του προβλήματος αυτού μπορούμε α πάρουμε α κάωμε μια έρευα σε έα κατάλογο βιβλιοθήκης με βάση το τίτλο για τη λέξη: «ελληική». Με βάση το κώικα της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου η λέξη αυτή θα πρέπει α οθεί ως «ll» χρησιμοποιώτας το στη θέση της ασείας, αεξάρτητα από το πότε τυπώθηκε το βιβλίο. Παρ' όλα αυτά η λέξη «ll» απατάται συχά. Ασυέπειες σα αυτή γίοται σηματικά προβλήματα ότα ο χρήστης είαι υποχρεωμέος α πληρώει για τις ααζητήσεις που κάει στις βάσεις εομέω. Ο ΤΟΠΟΣ ΧΗΣΗΣ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ Οι AACR ηλώου ότι τα οόματα τω συγγραφέω έργω σε μη λατιικό αλφάβητο καταχωρούται με τη λατιική μορφή του οόματος χρησιμοποιώτας έα κώικα εκλατιισμού. Εαλλακτικώς καείς μπορεί α χρησιμοποιήσει το τύπο του οόματος με το οποίο έχει καθιερωθεί ο συγγραφέας αυτός στις αγγλικές βιβλιογραφικές ααφορές (καόας 22.3C2). Αυτό σημαίει ότι τόσο περισσότερο γωστός γίεται έας έλληας συγγραφέας, τόσο πιθαότερο είαι α παρουσιάζοται πολλές παραλλαγές του οόματος του. Είαι πιθαό α βρεθού ααγραφές με ιαφορετικές μορφές εξ' αιτίας της χρήσης ιαφορετικώ κωίκω εκλατιισμού και ειι- / / f κα α οι εργασίες του συγγραφέα αυτού έχου μεταφρα Χ / / / / / στει στη αγγλική, κάτω απο μεταφρασμέες μορφές του οόματος. Τα αποτελέσματα της έρευας που έγιε στα πλαίσια του HELEN είχου ότι οι περισσότερες βιβλιοθήκες επιλέγου τη μορφή τω οομάτω τω εοελλήω συγγραφέω κατά καόα από το αρχείο καθιερωμέω οομάτω (είτε της Βρεταικής Βιβλιοθήκης είτε της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου) ή το εκλατιίζου μόες τους υ ι η περίπτωση που ε το βρου. Πολλά εοελληικά οόματα ε βρίσκοται ούτε στο έα αρχείο, ούτε στο άλλο. Αποτελεί ειρωία ότι βιβλιογραφικές ααγραφές για λιγότερο γωστούς έλληες συγγραφείς βρίσκοται ευκολότερα, επειή υπάρχου λιγότερες παραλλαγές τω οομάτω τους ιαθέσιμες. ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Είαι πάτα ευχερές α αγοράσει καείς ελληικές γραφομηχαές ή υπολογιστές που α παρουσιάζου ελληικούς χαρακτήρες μαζί με λατιικούς, με τη προϋπόθεση ότι χρησιμοποιείται το κατάλληλο σύολο ελληικώ χαρακτήρω. Επομέως εύλογα τίθεται το ε ρώτημα: για ποιο λόγο αακύπτου τα προβλήματα μετάφρασης, μεταγραφής, μεταγλώττισης; Έας πιθαός λόγος είαι η ααλογία, ως προς το όγκο του ελληικού υλικού, που βρίσκεται σε κάθε βιβλιοθήκη. Συήθως το ελληόγλωσσο υλικό σε μια βιβλιοθήκη είαι μικρό σε ποσότητα και για το λόγο αυτό ε υπάρχου κίητρα για τη λύση ειικώ προβλημάτω που ααφύοται στη καταλογογράφηση τω ελληικώ βι- ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΠΛΗΟΦΟΗΣΗ - ΤΕΥΧΟΣ 2,3 - ΙΟΜΙΟΣ995

5 βλίω. Υπολογιστές με ίγλωσσο σύυιημα ε αποτελού στο Ηωμέο Βασίλειο και τα συυιηματα για βιβλιοθήκες στις περισσότερες χώρες του υτικού κόσμου είαι σχειασμέα α χειρίζοται μια μόο γραφή. ια το λόγο αυτό ε υπάρχου προς το παρό τυποποιημέες λύσεις για το πως α επιτυγχάεται η ιαχείριση ύο ιαφορετικώ γραφώ σε καταλόγους βιβλιοθηκώ έξω από τη Ελλάα. Η μεταγλώττιση αποτελεί μια προσωριή μόο λύση στο πρόβλημα τω ύο γραφώ. Δημιουργεί έα επί πλέο εμπόιο στη προσπάθεια τω ααγωστώ για ααζήτηση της πληροφορίας. Αυτό που πραγματικά α παιτείται είαι αυτοματοποιημέα συστήματα βιβλιοθηκώ που α είαι σε θέση α ιαχειρίζοται σύολα χαρακτήρω που θα επιτρέπου τη χρήση περισσότερο του εός αλφαβήτου σε τυποποιημέη μορφή. Στο μέλλο είαι πολύ πιθαό ότι το έο 32- SO 646 πρότυπο (ή το υποσύστημα του, το Uco) θα μπορέσει α γίει αποεκτό ως το πρότυπο σύολο χαρακτήρω για όλους τους υπολογιστές. Αυτό θα ιευκόλυε σηματικά τη επικοιωία αάμεσα στους υπολογιστές και, -με τη προϋπόθεση ότι θα εχρησιμοποιείτο από τους κατασκευαστές συστημάτω βιβλιοθήκης-, θα επέτρεπε τη ευκολότερη ιαχείριση ύο ή περισσοτέρω γραφώ. Ελπίζομε ότι ε βρισκόμαστε μακριά από τη εποχή που η μετάφραση, η μεταγραφή και η μεταγλώττιση τω ελληικώ βιβλιογραφικώ ααγραφώ θα αποτελού παρελθό και θα είμαστε σε θέση α αταλλάσσομε ιπλές γραφές σε μορφή. ΒΙΒΛΙΟΑΦΙΑ. L of Co clo wl: ol wl of clo co L.C. ol. No. 7 Oc WELLSCH, H H. - T covo of cp -, o lo. Nw Yo: Wl, SPALDNG, C. S. - Roo x. L oc ccl vc ol. 2 No W 977 p WELLSCH, H H- Scp covo pcc wol' l. ol l vw 8, 976 p G ΠΑΑΔΕΙΜΑΤΑ Fc Boo P =Eo Ccl l L Lv pol 993 G Booo P - c lf Bc 92/93 l Bcl- GH ΠΙΝΑΚΕΣ ΜΕΤΑΑΩΤΤΙΣΗΣ MNSTERO DE CULTURA - Lo Epol. Ac Epol SBN W' B oo p: o cofc. Loo: W BRTSH LBRARY LBRARY OF CONGRESS ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΙΝΑΚΕΣ ΑΑΤΙΝΟΠΟΙΙΙΣ EAAHNKOY ΚΕΙΜΕΝΟΥ G α α COJ β Υϊ γ/. - : - ΤΑ C ευ θ ι χ μ μπ τ - ου οϋ π /Λ Q τ υι φ Χ ω Ε LOT 743 v. f x c p v, f 7. v. f, p χ o S j f c C No () fo Gcl G. (2) cl, w (3) po. (4) Ml. (5) l ol L. ofc. v() ;4) 4] ΠΧ.') c-) / - χ OU *- > S o c 6 SOR843 /. f fo Mo G (po 453) c o o pp ι G. Bl ΟΝΟΜΑΤΩΝ Αισχύλος Αοιοτοτέλτ)^ Ιοοάης ο / <ρυσόστομος Ecl Ao J Coo, S Aclo Aol Jo Cooo Eqlo Aol J Cooo, So Acl Aol Jo, Coo, S Acl Aol B.C. Jo, Coo, S, 47 Acl Aol Jo Coo 47. D 75 w <5), (4) DvM c(4) Avo ELOT743 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΑΝΙΣΜΟΣ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ 743 (Hllc S 743) L. of C. v of Co SO R843 NTERNATONAL STANDARDS ORGANZATON R843 BL p 75 B L p 975 T RAK Rol l Cloo p Ao R^l F lpc Klo. ΠΙΝΑΚΑΣ 2 κ 5) <) τ P» c S, T *AK x c. cc o> 5 8, x c p.ί A o τ- p c ΒΙΒΛΙΟΘΗ ΚΕΣ ΚΑΙ ΠΛΗΟΦΗΗΣΗ -ΤΕΥΧΟΣ 2,3 - ΙΟΥΛΙΟΣ 995

6 ΠΙΝΑΚΕΣ ΑΑΤΙΝΟΙΙΟΙΙΙΣΙΙΣ ΕΑΑΙΙΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ G α α α β Υ ΥΥ γκ γξ γχ ε ευ ζ η ττυ 6 ι κ κχ λ μ μπ \τ ξ ου ου' π c σ τ υ < Χ Ψ ω C No () (2) (3) (4) (5) ELOT 743 v, f x c cv, cf v, f, p () o c L. ofc, v() (> o ήχου c(4) /. c (> \ o ) o) p c SO R843 BL p 75 % <4) (5), (4> x(4> c(4> (5> <5> O f p c ο fo Clcl G, v fo Mo G: (po 453) cl, w o o pp G. po. M. l ol x c /. c cc S o> p c RAK. x c 7. p o p c Avo ΗΙΌΊ 743 L. of C. SO R843 BL p 75 T RAK ΕΑΑΗΝΙΚΟΣ ΟΑΝΙΣΜΟΣ (Hllc S 743) L of Co NTERNATONAL STANDARDS ORGANZATON R843 B Ll p 975 Rcol lc Clooc p Ao Rclc F lc Kloj ΠΙΝΑΚΑΣ 3 - ΣΥΜΠΕΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΩΤΗΜΑΤΟΛΟΙΟ TOY HELEN Σχήματα λατιοποιησης που χρησιμοποιήθηκα α) Ακαημαϊκές Βιβλιοθήκηες» 5 (απο τις 22) χρησιμοποιού xc > L of Co B L p 75 2 ll Μ " Oxfo p 85 plco B L p 75 fo po 85 plco ol S Oo R843 Jol of Mo G l ικό της σχήμα Αυτό που βρίσκεται στη του SLS (κυρίως LC και βάση εομέω SO) β) Δημόσιες Βιβλιοθήκες 2 (από τις 5) χρησιμοποιού το γ) Εθικές Βιβλιοθήκες (από τις 5) χρησιμοποιού το L of Co P Co ι o Gopcl N fo B Offcl U ικό της σχήμα άγωστο σχήμα ol S Oo R843 SO R843 Hllc S 743 L of Co B L p 975 Rl f lpc Klo Rol l Cloo p Ao Πολλές βιβλιοθήκες τοοποποιού τα ποότυπα που οησιαοποιούΐ ΠΙΝΑΚΑΣ 4 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΠΛΗΟΦΟΗΣΗ -ΤΕΥΧΟΣ 2,3- ΙΟΥΛΙΟΣ 995