ΑΚΑΓΗΜΙΑ ΔΜΠΟΡΙΚΟΤ ΝΑΤΣΙΚΟΤ Α.Δ.Ν. ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ

Transcript

1 1 ΑΚΑΓΗΜΙΑ ΔΜΠΟΡΙΚΟΤ ΝΑΤΣΙΚΟΤ Α.Δ.Ν. ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΔΠΙΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: TΟΤΛΗ ΝΙΚΟΛΑΟ ΘΔΜΑ: "ΓΙΑΦΑΙΝΟΜΔΝΔ ΠΡΟΟΠΣΙΚΔ ΑΚΣΟΠΛΟΨΚΗ ΤΝΓΔΗ ΔΛΛΑΓΑ - ΜΔΗ ΑΝΑΣΟΛΗ. ΠΡΟΩΠΟΘΔΔΙ ΒΙΧΙΜΟΣΗΣΑ" ΣΟΤ ΠΟΤΓΑΣΗ: ΠΡΟΚΟΠΟΤ ΚΧΣΑΝΣΙΝΟΤ Α.Γ.Μ: 3334 Ημεπομηνέα ανϊλητηρ ηηρ επγαζέαρ: 01/05/ Ημεπομηνέα παπϊδοζηρ ηηρ επγαζέαρ: 21/06/ Α/Α Ονοματεπώνυμο Ειδικότησ Αξιολόγηςη Υπογραφή ΤΕΛΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Ο ΓΙΔΤΘΤΝΣΗ ΥΟΛΗ :

2 2 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ Πξφινγνο...3 Κεθάιαην 1: Αθηνπιντθέο Γηαζπλδέζεηο Γεληθά ηνηρεία Καηεγνξίεο Αθηνπιντθψλ Γξακκψλ...5 Κεθάιαην 2: Διιάδα - Μέζε Αλαηνιή Διιάδα Ζ Ηζηνξία Σεο Διιεληθήο Αθηνπινΐαο Σα Μεγαιχηεξα Ληκάληα Σεο Διιάδαο Οη Μεγάιεο Αθηνπιντθέο Διιεληθέο Δηαηξείεο Κπξηφηεξεο Θαιάζζηνη Δίζνδνη Μέζε Αλαηνιή Λίγα Λφγηα Γεσπνιηηηθή Καη Γεσγξαθηθή εκαζία Σεο Μέζεο Αλαηνιήο Πξνθιήζεηο Δμειίμεηο ηε Μέζε Αλαηνιή πκκαρίεο εηαηξηθψλ ηαθηηθψλ γξακκψλ...19 Κεθάιαην 3: Γηεξεχλεζε Βησζηκφηεηαο Αθηνπιντθήο χλδεζεο Διιάδαο - Μέζεο Αλαηνιήο...20 Kεθάιαην 4: Γηαζχλδεζε ιηκέλνο Διιάδαο κε ιηκέλα Μέζεο Αλαηνιήο Ληκέλαο Πεηξαηά εκπνξηθέο ηθαλφηεηεο Ληκέλαο Port Said Γηαζχλδεζε ιηκέλα Πεηξαηά κε Port Said..24 πκπεξάζκαηα...26 Βηβιηνγξαθηθέο Αλαθνξέο...29

3 3 Ππόλογορ Ζ παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία κε ηίηιν "δηαθαηλφκελεο πξννπηηθέο αθηνπιντθήο ζχλδεζεο Διιάδαο - Μέζεο Αλαηνιήο. Πξνυπνζέζεηο βησζηκφηεηαο" εθπνλήζεθε ζην ηκήκα Πινηάξρσλ ηνπ Α.Δ.Ν. Μαθεδνλίαο. Ζ εθπφλεζε ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο έγηλε ζηα πιαίζηα ζπλεξγαζίαο πηπρηαθνχ πξνγξάκκαηνο ησλ θνηηεηψλ κε ηελ ελεξγή ζπκκεηνρή θαη επίβιεςε ηνπ αμηφηηκνπ θαζεγεηή ηνπ ηκήκαηφο Σζνχιε Νηθφιανπ. Ζ παξνχζα εξγαζία πξαγκαηεχεηαη ηε δηαζαθήληζε ηνπ φξνπ ηεο ελδερφκελεο βηψζηκεο αθηνπιντθήο ζχλδεζεο κεηαμχ Διιάδαο θαη Μέζεο Αλαηνιήο κέζα απφ ηηο πιεξνθνξίεο θαη ηελ ελδερφκελε εθαξκνγή απηνχ, πνπ παξνπζηάδνληαη ζηελ θαζεκεξηλφηεηά καο. Με απηή ηε πξνζπάζεηα πξνζέγγηζεο, πηζηεχνπκε φηη ζα ζπκβάιινπκε γλσζηηθά ζηελ θαιχηεξε ελεκέξσζε θαη ζηνλ αξηηφηεξν ζρεδηαζκφ έηζη ψζηε λα δηεμάγεηαη ρσξίο αλαζηνιή ή δηαθνπή απφ εδψ θαη ζην εμήο. Με ηελ εξγαζία απηή επηρεηξείηαη κηα ζχληνκε αλαδξνκή ζηελ χπαξμε αθηνπιντθήο γξακκήο ζε φια ηα επίπεδα εθαξκνγήο ηεο θαη παξνπζηάδνληαη ζπκπεξάζκαηα ιακβάλνληαο ππφςε: ηφζν ηελ ππάξρνπζα βηβιηνγξαθία ζε ζεσξεηηθφ επίπεδν φζν θαη ηελ εθαξκνγή ηνπ ζε ελδερφκελε ζηηγκή. Σν εξεπλεηηθφ ελδηαθέξνλ εζηηάδεηαη ζηε δηεξεχλεζε ηνπ θαηά πφζν είλαη βηψζηκε ε αθηνπιντθή ζχλδεζε Διιάδα - Μέζεο Αλαηνιήο. Αλαιπηηθφηεξα, ζα αλαιπζεί θαηά πφζν είλαη νηθνλνκηθά απνδνηηθή λα ιεηηνπξγήζεη κηα ηέηνηα αθηνπιντθή γξακκή θαζψο θαη ελδερφκελα δηάθνξσλ αληαγσληζηηθφηεξσλ ζαιάζζησλ δηαδξνκψλ. Ζ κειέηε ζα θηλεζεί ζε έλα επξχ πεδίν, φπνπ νη ελέξγεηεο θαηαγξαθήο ησλ εξεπλψλ θαη ησλ ζηνηρείσλ ζε ζεσξεηηθφ επίπεδν, ζα δηαζηαπξσζνχλ κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ γξακκψλ πνπ ήδε πξνυπάξρνπλ θαη ρξεζηκνπνηνχληαη.. ηα πνξίζκαηα ηεο κειέηεο καο ζα πεξηιακβάλνληαη θξίζεηο αιιά θαη ζρφιηα ησλ εξεπλεηψλ ηεο ζπγθεθξηκέλεο κειέηεο πεξίπησζεο αιιά θαη ηνπ εξεπλεηή ηεο παξνχζαο κειέηεο πεξίπησζεο. Δθηηκάηαη φηη αθελφο ζα επηβεβαηψζνπκε πξνεγνχκελεο επηζηεκνληθέο πξνζπάζεηεο, αθεηέξνπ ζα εθθξαζηνχλ ρξήζηκα θαη αζθαιή ζπκπεξάζκαηα γηα ην κέιινλ κηαο βηψζηκεο αθηνπιντθήο ζχλδεζεο.

4 4 ΚεθΪλαιο 1: ΑκηοπλοφκΫρ ΓιαζςνδΫζειρ 1.1 ΓενικΪ ηοισεέα Με ηνλ φξν ζαιάζζηεο µεηαθνξέο ελλννχµε ηελ µεηαθνξά επηβαηψλ θαη ηελ µεηαθνξά εµπνξεπµάησλ. ε παγθφζµίσο, ν ηνµέαο ησλ εµπνξεπµαηηθψλ ζαιάζζησλ µεηαθνξψλ αθνξά ζην 80% ηνπ φγθνπ ηνπ παγθφζµηνπ εµπνξίνπ ζε αληίζεζε µε ηνλ ηνµέα ησλ επηβαηηθψλ µεηαθνξψλ φπνπ ηα άιια µέζα µεηαθνξάο πξνεγνχληαη. Απφ γεσγξαθηθήο άπνςεο, ν µεγαιχηεξνο αξηζµφο επηβαηψλ δηαθηλείηαη ζηελ Αζία (44%) θαη έπνληαη ε Δπξψπε µε 20% θαη ε Αµεξηθή µε 14%. Δπίζεο, ε δηαθίλεζε µε θξνπαδηεξφπινηα, ηα ηειεπηαία ρξφληα απμάλεηαη ζπλερψο ζε ζρέζε µε ηελ θίλεζε µε απιά επηβαηεγά πινία ηφζν ζηελ Αµεξηθή φζν ζηελ Δπξψπε. Ζ εμέιημε απηή, έρεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηνπο ειιεληθνχο ιηµέλεο θαη ηε δπλαηφηεηα ζπµµεηνρήο ηνπο ζηε δηεζλή αγνξά θξνπαδηέξαο. Ζ Διιάδα αλέθαζελ απνηεινχζε µηα παξαδνζηαθά λαπηηιηαθή ρψξα. Ζ εµπνξηθή ηεο λαπηηιία έρεη παίμεη ζεµαληηθφ ξφιν ζηελ νηθνλνµηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε ηεο ρψξαο θαζψο θαη ζηελ αχμεζε ηνπ θχξνπο ηεο δηεζλψο. Δπηπιένλ, ν λεζησηηθφο ραξαθηήξαο ηεο ρψξαο δεµηνπξγεί ηδηαίηεξεο αλάγθεο γηα επαξθείο θαη πνηνηηθέο ζπγθνηλσλίεο. Σν γεγνλφο απηφ µεγεζχλεη ηελ ππνρξέσζε ηεο Πνιηηείαο λα δηαζθαιίδεη ηνλ θνηλσληθφ ραξαθηήξα ηεο αθηνπινΐαο πνπ σο ζηφρν ζα πξέπεη λα έρεη ηελ δηαηήξεζε ηεο εδαθηθήο ζπλέρεηαο θαη ηελ εμαζθάιηζε ησλ πξνυπνζέζεσλ γηα ηζφηηµε νηθνλνµηθή αλάπηπμε ησλ λεζηψλ (Παπαγηαλλνχιεο, 2002). Γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ απηνχ, ξφινο ηεο εµπνξηθήο λαπηηιίαο είλαη πνιχ ζεµαληηθφο θαζψο ηα επηβαηεγά θαη επηβαηεγά νρεµαηαγσγά αθηνπιντθά πινία πνπ δηαζέηεη ιεηηνπξγνχλ σο πισηέο γέθπξεο θαη λα µεηαθέξνπλ εθαηνµµχξηα επηβάηεο θαη νρήµαηα θάζε ρξφλν, ζπλδένληαο ηελ επεηξσηηθή ρψξα µε ηα λεζηά εμππεξεηψληαο ηηο αλάγθεο ησλ θαηνίθσλ ησλ λεζηψλ, ησλ µεηαθνξέσλ θαη ηνπ ηνπξηζµνχ (Γνπιηέιµνο & αµπξάθνο, 2002). Δίλαη γεγνλφο νηη ηα ηειεπηαία ρξφληα, µε ηελ πξσηνβνπιία ησλ αθηνπιντθψλ εηαηξεηψλ δξνµνινγήζεθαλ λέα ηαρχπινα πινία µε ζθνπφ λα µεηψζνπλ ζεµαληηθά ηνλ ρξφλν πξφζβαζεο θαη λα θαηαζηήζνπλ ηελ αθηνπινΐα αθφµα πην αληαγσληζηηθή έλαληη ησλ αεξνπνξηθψλ µεηαθνξψλ πξνο φθεινο ηνπ επηβάηε (Γνπιηέιµνο & αµπξάθνο, 2002). Με βάζε ηα πην πξφζθαηα ζηνηρεία απφ ηελ θιαδηθή µειέηε ζηελ αθηνπινΐα ηεο Δζληθήο Σξάπεδαο, ε ειιεληθή αθηνπιντθή αγνξά είλαη µία απφ ηηο µεγαιχηεξεο ζηελ Δπξψπε, θαιχπηνληαο έλα µεγάιν µέξνο ηνπ παγθφζµηνπ ζηφινπ ζε φξνπο ρσξεηηθφηεηαο θαη µεηαθνξηθήο ηθαλφηεηαο. Όπσο θαίλεηαη ζην δηάγξαµµα πνπ αθνινπζεί, ζηνηρεία ηνπ 2007 δείρλνπλ νηη νη ειιεληθέο αθηνπιντθέο εηαηξείεο δηαρεηξίδνληαη ην 7% ηνπ παγθφζµηνπ επηβαηεθνχ ζηφινπ πινίσλ. Δπίζεο είλαη ζεµαληηθφ λα αλαθεξζεί νηη, ν Πεηξαηάο απνηειέη ην δεχηεξν ζεµαληηθφηεξν ιηµάλη ηεο Δπξψπεο µε µεξίδην 3%, έλσ ηα ζηνηρεία επίζεο δείρλνπλ νηη εληφο Διιάδαο, νη αθηνπιντθέο µεηαθνξέο επηβαηψλ απνηεινχλ ην 13% ηεο ζπλνιηθήο δηαθίλεζεο επηβαηψλ µε φια ηα µέζα ππεξαζηηθψλ ζπγθνηλσληψλ.

5 5 ΓιΪγπαμμα 1 Πηγή: Κλαδική µελέτη Δθνική Σράπεζα Δλλάδος ( Δπίζεο φπσο είλαη θαλεξφ απφ ην δηάγξαµµα παξαπάλσ, ην 24% ησλ επηβηβαζζέλησλ επηβαηψλ ζηελ Δπξψπε εμππεξεηνχληαη απφ ηελ ειιεληθή αθηνπινΐα. πλνςίδνληαο ν θιάδνο ηεο αθηνπινΐα απνηειεί έλαλ απφ ηνπο πιένλ ζεµαληηθνχο ηνµείο ηεο νηθνλνµίαο ηεο ρψξαο µαο θαζψο: Παξέρεη απαζρφιεζε ζε ζεµαληηθφ αξηζµφ Διιήλσλ εξγαδνµέλσλ Απνηειεί µία ζηαζεξή πεγή πινχηνπ γηα ηε ρψξα Δλψλεη ηα ιηµάληα ηεο ρψξαο µαο εμαζθαιίδνληαο έηζη ηελ επηθνηλσλία µε ηα λεζηά 1.2 Καηηγοπέερ Ακηοπλοφκών Γπαμμών 2013): Οη αθηνπιντθέο γξαµµψλ, δηαθξίλνληαη ζηηο αθφινπζεο θαηεγνξίεο (Μπξανπδάθεο, Κατηγορία Α: Ζ ελ ιφγσ θαηεγνξία πεξηιαµβάλεη ηηο γξαµµέο, µε µεγάιν µέγεζνο ζηελ αγνξά, ζηηο νπνίεο δηθαηνινγείηαη ε δξαζηεξηνπνίεζε πεξηζζνηέξσλ ηεο µίαο λαπηηιηαθψλ εηαηξηψλ ζε αληαγσληζηηθή βάζε. Παξαδείγµαηα ηέηνησλ γξαµµψλ είλαη ηεο Κξήηεο, ηεο Ρφδνπ, ηεο Κέξθπξαο θαη ησλ Αλαηνιηθψλ Κπθιάδσλ. Κατηγορία Β: Πεξηιαµβάλεη γξαµµέο ησλ νπνίσλ ην µέγεζνο ηεο αγνξάο, ζε ζπλδπαζµφ µε ηελ απφζηαζε θαη ην µέγεζνο ησλ πινίσλ πνπ είλαη δπλαηφλ λα ρξεζηµνπνηεζνχλ, είλαη ζρεηηθά µηθξφ. ηηο γξαµµέο απηέο έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα δξαζηεξηνπνηεζεί µφλν µία λαπηηιηαθή εηαηξία µε έλα ή δχν πινία. Απηφ ζπµβαίλεη ιφγσ ηνπ νηη ε είζνδνο άιισλ εηαηξηψλ ζηηο γξαµµέο απηέο θαη ν δηαµνηξαζµφο ηνπ µεηαθνξηθνχ έξγνπ νδεγεί θαηά θαλφλα ζε δεµηνγφλν εθµεηάιιεπζε. Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγµαηα ηέηνησλ γξαµµψλ είλαη ε Κάζνο, ε Κίµσινο θαη ε Υάιθε. Κατηγορία Γ: Ζ θαηεγνξία απηή πεξηιαµβάλεη ηηο «άγνλεο γξαµµέο»γξαµµέο ζηηο νπνίεο ην µέγεζνο ηεο αγνξάο είλαη εμαηξεηηθά µηθξ. ηηο πεξηπηψζεηο απηέο, ε εθηέιεζε ηαθηηθήο αθηνπιντθήο ζπγθνηλσλίαο λα είλαη εθηθηή µφλν µε θξαηηθή επηρνξήγεζε. Δπνµέλσο ν αξηζµφο ησλ άγνλσλ αθηνπιντθψλ γξαµµψλ πνπ ιεηηνπξγνχλ εμαξηάηαη απφ ην χςνο ηεο θξαηηθήο (ή άιιεο) επηρνξεγεζεο. Όπσο είλαη θπζηθφ, ε δξάζε ηεο αθηνπινΐαο ζηελ Διιάδα πξνζδηνξίδεηαη ζε µεγάιν βαζµφ απφ ηνλ ηνπξηζµφ µε ζπλέπεηα λα ραξαθηεξίδεηαη απφ µεγάιε επνρηθφηεηα. Δπηπιένλ, ε ρξνληθή πεξίνδνο πνπ ππάξρεη πςειή δήηεζε µεηαθνξηθνχ έξγνπ ζηελ αθηνπινΐα πεξηνξίδεηαη αθνχ ε ηνπξηζηηθή πεξίνδνο ζηελ Διιάδα δελ μεπεξλά ηνπο ηξεηο - ηέζζεξηο µήλεο.

6 6 ΓιΪγπαμμα 2 ΑνΪλςζη Κένηζηρ Κςπιόηεπυν Πεπιοσών (2010) Πηγή: XRTC ΔΠΔ Όπσο παξνπζηάδεηαη απφ ηελ αλάιπζε ηεο XRTC Business Consulting ζηελ Δηήζηα Μειέηε γηα ηελ Διιεληθή Αθηνπινΐα, ζπµπεξηιαµβάλνληαη νη εηαηξείεο πνπ είλαη εηζεγµέλεο ζην Υξεµαηηζηήξην Αζελψλ θαη ε HELLENIC SEAWAYS. Όπσο πξνθχπηεη απφ ην παξαπάλσ δηάγξαµµα, ε πεξηνρή ησλ Κπθιάδσλ εµθαλίδεη ηελ πςειφηεξε θίλεζε ζε επίπεδν επηβαηψλ, απηνθηλήησλ θαη θνξηεγψλ. Έπεηηα αθνινπζνχλ νη γξαµµέο ηεο Κξήηεο, ησλ σδεθαλήζσλ θαη ηνπ Αξγνζαξσληθνχ. ηηο πεξηνρέο µε ηε µηθξφηεξε θίλεζε θαηαηάζζνληαη νη πεξηνρέο ηνπ Β.Α. Αηγαίνπ, πνξάδσλ θαη Ηνλίνπ (XRTC, 2012).

7 7 ΓιΪγπαμμα 3 ΔξΫλιξη ηόλος ΔιζηγμΫνυν Και Hellenic Seaways Πηγή: XRTC ΔΠΔ Όπσο παξνπζηάδεηαη παξαπάλσ γξάθηµα µεηά απφ µία πεξίνδν ζπλερνχο ζπξξίθλσζεο ηνπ ζηφινπ, απφ ην 2005 θαη µεηά παξνπζηάδεηαη µία αχμεζε, ε νπνία ην 2011 ζε ζρέζε µε ην 2010 είλαη ηεο ηάμεσο ηνπ 28%. Σν 2012 ν ζηφινο θηάλεη ηα 81 πινία (XRTC, 2012) ΓιΪγπαμμα 4 ΑνΪλςζη ΓικαιυμΪηυν Φάθος 2012 Πηγή: XRTC ΔΠΔ

8 8 ην παξαπάλσ δηάγξαµµα παξνπζηάδεηαη ε µεηνρηθή ζχλζεζε ηνπ θιάδνπ. Σν ηειεπηαίν έηνο δελ έρεη ππάξμεη θάπνηα εμέιημε ησλ µεηνρηθψλ ζπλζέζεσλ. Όζνλ αθνξά, ηνλ θχθιν εξγαζηψλ απφ λαχινπο, αθνινπζεί δηάγξακκα φπνπ παξνπζηάδεηαη ν θχθινο εξγαζηψλ απφ λαχινπο ν νπνίνο ζπλερίδεη ηελ θαζνδηθή ηνπ πνξεία πνπ μεθίλεζε απφ ην 2006, πεξηνξηδφµελνο πιένλ θάησ απφ ηα 900 εθαηνκκχξηα. ΓιΪγπαμμα 5 Πηγή: XRTC ΔΠΔ Παξαθάησ, ζην δηάγξαµµα πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδνληαη νη βαζηθφηεξεο αηηίεο πνπ έρνπλ νδεγήζεη ηνλ θιάδν ηεο αθηνπινΐαο ζηε ζεµεξηλή άζρεµε εηθφλα. Ζ θεληξηθή παξάµεηξνο ζχγθξηζεο είλαη ε Μνλάδα Μεηαθνξηθνχ Έξγνπ (ΜΜΔ) ε νπνία ζρεηίδεηαη µε βαζηθά νηθνλνµηθά µεγέζε φπσο είλαη ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο, ην θφζηνο θαπζίµσλ, ηα έζνδα θαη ην EBITDA. Ωο ΜΜΔ νξίδεηαη ην άζξνηζµα ηνπ απφιπηνπ αξηζµνχ ησλ επηβαηψλ, θνξηεγψλ θαη απηνθηλήησλ πνπ µεηαθέξνληαη. Απφ ηα απνηειέζµαηα πξνθχπηεη φηη ην µέζν έζνδν έρεη ππνρσξήζεη ζηα επίπεδα ηνπ Ωζηφζν, ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο αλά ΜΜΔ έρεη απμεζεί θαηά 60% ζε ζρέζε µε ην έηνο βάζεο 2004 θαη θαηα θχξην ιφγν σθείιεηαη ζην θφζηνο θαπζίµσλ αλά ΜΜΔ πνπ παξνπζηάδεηαη 2,5 θνξέο πςειφηεξν ζε ζρέζε µε ην αληίζηνηρν δηάζηεµα ηνπ Απηφ έρεη σο απνηέιεζµα ε δηαθνξά εζφδσλ-εμφδσλ αλά ΜΜΔ λα είλαη µεδεληθή θαη ην πεξηζψξην EBITDA αλά ΜΜΔ λα είλαη ζε αξλεηηθφ επίπεδν ηελ ηειεπηαία δηεηία. Σν γεγνλφο απηφ ππνδειψλεη ηελ αδπλαµία ησλ εηαηξεηψλ φρη µφλν λα ιεηηνπξγήζνπλ ζε βξαρππξφζεζµν νξίδνληα, αιιά θαη ηνλ θίλδπλν µαθξνπξφζεζµεο βησζηµφηεηάο ηνπο ιφγσ απνπζίαο θεθαιαίσλ ζπληήξεζεο θαη ρξεµαηνδφηεζεο πάγησλ θαη µειινληηθψλ επελδχζεσλ (XRTC, 2012).

9 9 ΓιΪγπαμμα 6 Πηγή: XRTC ΔΠΔ Πξίλ νινθιεξσζεί ε ελφηεηα απηή, ζα ήηαλ ζθφπηκν λα αλαθεξζνχκε ζηελ γεληθφηεξε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ αθηνπιντθψλ εηαηξεηψλ ζηελ Διιάδα θαη ηεο νηθνλνκηθήο ηνπο εμέιημεο. ην παξαθάησ δηάγξακκα παξνπζηάδεηαη ε πηζαλφηεηα (z) ρξενθνπίαο ησλ µεγαιχηεξσλ αθηνπιντθψλ εηαηξεηψλ ζπγθξίλνληαο ηα έηε 2006, 2010 θαη 2011 αθνινπζψληαο ηε µεζνδνινγία ηνπ Altman. χµθσλα µε ηνλ Altman µία εηαηξεία βξίζθεηαη ζε θαιή θαηάζηαζε φηαλ ην z > 2,99, ζε αλεζπρεηηθή θαηάζηαζε φηαλ ην z 1,81 < z < 1,81 (Altman, 1968). Όπσο θαίλεηαη απφ ηα απφηειέζµαηα, ην ζχλνιν ησλ εηαηξεηψλ βξίζθεηαη ζηελ θφθθηλε δψλε ηφζν ην 2010 φζν θαη ην 2011, θαζψο ε επίδνζή ηνπο είλαη µηθξφηεξε απφ ην 1,81 (XRTC, 2012). ΓιΪγπαμμα 7

10 10 Πηγή: XRTC ΔΠΔ ΚεθΪλαιο 2: ΔλλΪδα - ΜΫζη Αναηολά. Ακηοπλοφκά Γιαζύνδεζη 2.1 ΔλλΪδα Η Ιζηοπέα Σηρ Δλληνικάρ Ακηοπλοφαρ Ζ πξψηε αηµνπιντθή εηαηξεία ηεο Διιάδαο ηδξχζεθε ην 1857 ζηε χξν µε ηελ επσλπµία «Διιεληθή Αηµνπινΐα», µε αξρηθφ θεθάιαην ηα δξαρµέο. Σν ήµηζπ ησλ µεηνρψλ θαηείρε ην Διιεληθφ εµφζην θαη ε Δζληθή Σξάπεδα. Ο αξρηθφο ζηφινο ηεο εηαηξείαο απνηεινχηαλ απφ ηξία πινία, αξρηθά µε ην αλαζθεπαζµέλν «Αηγαίνλ» θαη ζηε ζπλέρεηα µε ηα λεφθηηζηα «ΗΡΗ» θαη «ΚΑΡΣΔΡΗΑ». ηε ζπλέρεηα απνθηήζεθαλ αθφµε ηέζζεξα πινία, ηα νπνία φπσο θαη ηα πξνεγνχµελα εθηεινχζαλ δξνµνιφγηα γηα ηελ ηαρπδξνµηθή ππεξεζία θαη γηα ηελ εμππεξέηεζε επηβαηψλ µεηαμχ ηνπ ειεχζεξνπ Βαζηιείνπ θαη ησλ ππφδνπισλ πεξηνρψλ. Ο ζηφινο ηεο εηαηξείαο έθηαζε ηα 14 πινία θαη ηα δξνµνιφγηά ηεο απφ ηελ Σεξγέζηε σο ηελ Κσλζηαληηλνχπνιε. Λφγσ θαθψλ ρεηξηζµψλ φµσο, ηα νηθνλνµηθά πξνβιήµαηα θαηέζηεζαλ ηελ ιεηηνπξγία ηεο αζχµθνξε, έηζη ην 1892 επήιζε ε δηάιπζή ηεο. Σν 1893 φµσο ηδξχζεθε µηα λέα εηαηξεία µε ηελ επσλπµία «Ζ Αηµνπινΐα ηεο χξνπ», ε νπνία είρε ηηο βάζεηο ηεο ζηελ παιηά θαη µε δχλαµε πέληε πινίσλ έζεζε λέεο βάζεηο ζηελ Διιεληθή αθηνπινΐα. ηε ζπλέρεηα ηδξχζεθαλ θαη άιιεο εηαηξείεο θαη έηζη άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη ην ιηµάλη ηνπ Πεηξαηά πνπ µέρξη ηφηε δελ είρε πξσηεχσλ ξφιν φπσο απηφ ηεο χξνπ. Πξψηε εγθαηαζηάζεθε ζην ιηµάλη ηνπ Πεηξαηά ε «Παλειιήληνο Αηµνπινΐα» θαη αθνινχζεζαλ νη εηαηξείεο Σφγηα, ηαθάθε, «Αθηνπινΐα ηεο Διιάδνο» θαη πνιιέο άιιεο. Σν 1906 µε ηελ ίδξπζε ηεο «Τπεξσθεάληνπ Διιεληθήο Αηµνπινΐαο»

11 11 ζπλδέζεθε γηα πξψηε θνξά ν Πεηξαηάο µε ηε Νέα Τφξθε. Ο ειεχζεξνο φµσο αληαγσληζµφο ππήξμε γηα πνιιέο απφ απηέο ηηο εηαηξείεο θαηαζηξεπηηθφο, έηζη ην 1932 εθδφζεθε ν λφµνο «πεξί αθηνπιντθψλ ζπγθνηλσληψλ» γηα λα απνθαηαζηαζεί ε ηάμε ζηνλ ρψξν, δηφηη ε αθηνπινΐα ήηαλ ν µφλνο ηξφπνο µεηαθνξάο αγαζψλ θαη επηβαηψλ, εθηφο βέβαηα ηνπ ζηδεξνδξφµνπ. Σν 1950 θαη µεηά ην πέξαο ηνπ πνιέµνπ λέεο εηαηξείεο εµθαλίζηεθαλ θαη ην 1970 εηζήρζεζαλ ζην ρψξν νη εηαηξείεο ιατθήο βάζεο µε αθεηεξία ηελ Κξήηε ( Σα Μεγαλύηεπα ΛιμΪνια Σηρ ΔλλΪδαρ Σα θπξηφηεξα ιηµάληα ηεο ρψξαο µαο σο πξνο ηε δηαθίλεζε επηβαηψλ θαη εµπνξεπµάησλ είλαη ηα εμήο ( Πεηξαηάο: Σν µεγαιχηεξν ιηµάλη ηεο ρψξαο, απηφ ηνπ Πεηξαηά, εμππεξεηεί δξνµνιφγηα γηα Κξήηε, Αξγνζαξσληθφ, σδεθάλεζα θαη Κπθιάδεο. Ραθήλα: Σν ιηµάλη ηεο Ραθήλαο εμππεξεηεί ηα λεζηά ηεο Σήλνπ, Μπθφλνπ, Άλδξνπ θαη ηελ πεξηνρή Μαξµάξη ηεο Δχβνηαο. Λαχξην: Απφ ην Λαχξην µπνξεί θαλείο λα ηαμηδέςεη πξνο Άλδξν, Φνιέγαλδξν, Ίν, Κέα, Κχζλν, Μήιν, Λήµλν, Μχθνλν, Νάμν, Πάξν, χξν, Σήλν, ίθηλν, Αµνξγφ, Άγην Δπζηξάηην, Καβάια θαη Αιεμαλδξνχπνιε. Πάηξα: Σν ιηµάλη ηεο Πάηξαο εμππεξεηεί δξνµνιφγηα γηα Ηηαιία θαη πην ζπγθεθξηµέλα γηα Αλθφλα, Μπάξη, Βελεηία, Πξίληεδη, Σεξγέζηε, αιιά θαη γηα Κεθαινληά, Κέξθπξα, Εάθπλζν, ηνπο Παμνχο θαη ηελ Ζγνπµελίηζα. Ζγνπµελίηζα: Απφ ηελ Ζγνπµελίηζα αλαρσξνχλ πινία µε πξννξηζµφ ηα παξαπάλσ ιηµάληα ηεο Ηηαιίαο, αιιά θαη µε πξννξηζµφ ηελ Κέξθπξα. εµαληηθφηεξα ιηµάληα λήζσλ : Απφ ηα ιηµάληα ησλ ειιεληθψλ λεζηψλ, εθηφο απηψλ ηεο Κξήηεο (δειαδή ησλ Υαλίσλ, ηνπ Ρεζχµλνπ θαη ηνπ Ζξαθιείνπ), ηεο Ρφδνπ, ηεο Υίνπ θαη ηεο Λέζβνπ, μερσξίδεη θαλείο απηά ηεο Πάξνπ, ηεο Μπθφλνπ θαη ηεο αληνξίλεο.

12 12 Δικόνα 1 Σα ΛιμΪνια Σηρ ΔλλΪδαρ Δίλαη γεληθά παξαδεθηφ ην γεγνλφο φηη ηα ιηκάληα ή ηα ηκήκαηα ησλ ιηκέλσλ, ηα νπνία αζρνινχληαη κε ηε δηαθίλεζε θνξηίσλ θαη δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε απηή, απαηηνχλ κεγαιχηεξε έθηαζε θαη αλαγθαία είλαη ε χπαξμε πιηθνηερληθήο ππνδνκήο, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε ζσζηφηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε εμππεξέηεζε ησλ απαηηνχκελσλ δηαδηθαζηψλ. Δίλαη ζαθέζηαην ην φηη θάζε εκπφξεπκα απαηηεί δηαθνξεηηθφ ηξφπν αληηκεηψπηζεο θαη ζπρλά δηαθνξεηηθά ηερληθά κέζα. Οη νηθνλνκηθέο αιιά θαη πνιηηηθέο ζπλζήθεο ππφ ηηο νπνίεο ιεηηνπξγνχλ νη ιηκέλεο αιιάδνπλ θαη κεηαβάιινληαη ζπλερψο, γεγνλφο πνπ νδεγεί ζην ζπκπέξαζκα φηη επηηπρεκέλε κνξθή δηνίθεζεο ελφο ιηκαληνχ είλαη εθείλε πνπ είλαη πξνεηνηκαζκέλε λα εθαξκφδεη λέεο ζηξαηεγηθέο θαη πξαθηηθέο θαη λα ειίζζεηαη φπσο θαη φηαλ ην επηηάζζνπλ νη ηζρχνπζεο ζπλζήθεο. Ζ απνδνηηθφηεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ελφο ιηκαληνχ, ε αλάπηπμε ηεο λαπηηιίαο θαη ε εμέιημε ηεο εκπνξηθήο θαη επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηαπηίδνληαη κε ηελ νινέλα θαη κεγαιχηεξε εκθάληζε θαηλνηνκηψλ ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ θαη ηελ εμέιημε ζηα κέζα πξαγκάησζεο απηψλ. Σα ιηκάληα εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ζπγθεληξψλνπλ δηαθνξεηηθά είδε θνξηίσλ, πξνθεηκέλνπ λα ζπκβαδίδνπλ κε ηηο εμειίμεηο θαη λα πξνζαξκφδνληαη ζηηο επηηαγέο ηεο ηερλνινγίαο, κε θχξην ζθνπφ ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπο θαη ηελ εμππεξέηεζε ησλ ξαγδαία κεηαβαιιφκελσλ αλαγθψλ. Παξάιιεια ηα ιηκάληα ζα πξέπεη λα δηαζέηνπλ ηέηνηνπ είδνπο ππνδνκέο, ψζηε λα κπνξνχλ λα ζπκβαδίζνπλ κε ηε γηγαληνπνίεζε ησλ containers θαη ηε ζπλερή αχμεζε ησλ θνξηίσλ.

13 13 ηελ αξρή, θαηά ηηο πξψηεο κεηαθηλήζεηο θαη κεηαθνξέο ηα πινία ήηαλ κεηαπνηεκέλα πινία κεηαθνξάο ρχδελ θνξηίσλ. Έπεηηα ζα πξέπεη λα επηζεκαλζεί ην γεγνλφο φηη ε εκπνξηθή λαπηηιία κεηαθνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ αλαπηχρζεθε κε γξήγνξνπο ξπζκνχο, εθφζνλ έγηλε αληηιεπηή ε δπλαηφηεηα επθνιφηεξεο εμππεξέηεζεο θαη δηαρείξηζεο ησλ θνξηίσλ κε ηε ζπκκφξθσζε ζηηο επηηαγέο ηεο ηερλνινγίαο ηαπηφρξνλα κε ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο. Έηζη ρσξίο ακθηβνιία επήιζε εθζπγρξνληζκφο ησλ ππνδνκψλ, κε απνηέιεζκα ηα ιηκάληα νινέλα θαη λα εμειίζζνληαη ψζηε λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ θαη λα κελ απνκνλψλνληαη απφ ηηο γεληθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ εκπνξίνπ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη δεδνκέλεο ηεο ζπλερνχο εμέιημεο θαη βειηίσζεο ησλ containers, ηεο αχμεζεο ηνπ κεγέζνπο αιιά θαη ησλ δπλαηνηήησλ ηνπο, θαζψο θαη ηηο νινέλα θαη πεξηζζφηεξεο λέεο αλάγθεο ε νξγάλσζε θαη ε δηνίθεζε ησλ ιηκαληψλ ζα πξέπεη λα νξγαλψλεηαη κε γλψκνλα ηελ πξνζαξκνγή ζηα πξναλαθεξφκελα δεδνκέλα. Οπζηαζηηθά ινηπφλ ε δηακφξθσζε ησλ ιηκαληψλ αιιά θαη ησλ ππνδνκψλ θαη ησλ ηερλνινγηψλ ηνπο, είλαη αλακθηζβήηεην φηη πξέπεη λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο απαηηήζεηο ηνπ δηεζλνχο εκπνξίνπ. Ζ ηάζε γηα ρξήζε ιηκαληψλ κε ππνδνκέο παξνπζηάδεη νινέλα θαη κεγαιχηεξε αχμεζε θαη ε ρξήζε θαη πηνζέηεζε ησλ θαηλνηνκηψλ θαη ησλ αικάησλ ηεο ηερλνινγίαο είρε ζαλ βάζε ηφζν ηελ εμεηδίθεπζε, φζν θαη ηε ρξήζε εηδηθνχ εμνπιηζκνχ. Σα απνηειέζκαηα πνπ επήιζαλ ήηαλ έηζη πνιχ ελζαξξπληηθά θαη επνηθνδνκεηηθά, κε απνηέιεζκα λα επηηεπρζεί ε γξακκηθή παξαγσγή ππεξεζηψλ ζηα ιηκάληα, κε γλψκνλα εηδηθέο θαη ζπγθεθξηκέλεο ιεηηνπξγίεο θαη ζπγθεθξηκέλν ηξφπν εθαξκνγήο ηνπο ή θαη ζπλδπαζκνχ απηψλ, ζηνρεχνληαο ζηελ απνηειεζκαηηθφηεξε παξαγσγή. Αθφκε απνηέιεζκα κεγάιεο ζεκαζίαο είλαη θαη ε ζπζηεκαηηθή νξγάλσζε ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρνπλ ηα ιηκάληα, κε απνηέιεζκα απηέο λα θαζίζηαληαη ζπγθεθξηκέλεο, γεγνλφο πνπ κείσζε ην θφζηνο. Πιένλ ινηπφλ ηα ιηκάληα είλαη πεξηζζφηεξν νξγαλσκέλα θαη πξνεηνηκαζκέλα πξνθεηκέλνπ λα ζπκβαδίζνπλ κε ηελ ζπρλφηεξε ρξήζε ησλ container ships. πνπδαία εμέιημε απνηειεί ζαθψο ε ιεηηνπξγία ησλ ιηκαληψλ νιφθιεξν ην εηθνζηηεηξάσξν, πξνθεηκέλνπ λα αληαπεμέιζνπλ ζηηο απμαλφκελεο αλάγθεο. Μεγάιε ζπνπδαηφηεηα παξνπζηάδεη θαη ε θαηαλνκή εξγαζηψλ ζε ηερληθφ επίπεδν, γεγνλφο πνπ απνηειεί ζρεδφλ απνθιεηζηηθφ επίηεπγκα ησλ εηδηθά δηακνξθσκέλσλ ιηκαληψλ πνπ δηαθηλνχλ εκπνξεπκαηνθηβψηηα. Δπνκέλσο απηφκαηα βάζεη ηεο εμαζθάιηζεο ησλ θαηάιιεισλ ππνδνκψλ απμάλεηαη ε απνδνηηθφηεηα ησλ εξγαζηψλ ελψ θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γεγνλφο απνηειεί θαη ε εμέιημε ηεο αγνξάο θαη ην θιίκα πνπ ζε γεληθέο γξακκέο επηθξαηεί ζε απηή. Οπζηαζηηθά ν ηξφπνο δηνίθεζεο αιιά θαη νξγάλσζεο ηνπ εθάζηνηε ιηκαληνχ αιιά θαη νη ππνδνκέο ηνπ, ζα πξέπεη λα ζπλπθαίλνληαη κε ηελ αληίιεςε ησλ πνιηηψλ θαη ηνπ θνηλνχ αλαθνξηθά κε ηε ζεκαζία ησλ ελλνηψλ αλάπηπμε θαη εμέιημε θαη λα πξνζαξκφδνληαη ζηνπο πεξηνξηζκνχο ηεο θάζε πεξηνρήο ζε επίπεδν νξγάλσζεο ή θαη γεσγξαθηθφ Οι Μεγαλύηεπερ ΔλληνικΫρ ΑκηοπλοφκΫρ Δηαιπεέερ Οη µεγαιχηεξεο ειιεληθέο αθηνπινηθέο εηαηξείεο είλαη απηέο πνπ ήδε είλαη εηζεγµέλεο ζην Υξεµαηηζηήξην, δειαδή ε ANEK Lines, Attica Group (Superfast Ferries), Blue Star Ferries, Minoan Lines, NEL Lines, SAOS Ferries αιιά θαη ε Hellenic Seaways πνπ αλ θαη δελ είλαη εηζεγµέλε θαηέρεη µεγάιν µέξνο ηεο αγνξάο.

14 Κςπιόηεπερ ΘαλΪζζιοι Δέζοδοι Ζ θχξηα αθηνπιντθή ζχλδεζε ηεο ρψξαο µαο µε ην εμσηεξηθφ γίλεηαη µε ηε γείηνλα Ηηαιία, ε νπνία, ιεηηνπξγεί σο "γέθπξα" απ' ηελ νπνία πεξλνχλ θάζε ρξφλν αξθεηά εθαηνµµχξηα άηνµα. Οη γξαµµέο απηέο πνπ εμππεξεηνχληαη µε λέα πινία πνπ πξνζθέξνπλ φιεο ηηο ζχγρξνλεο αλέζεηο θαη ηαρχηεηα, µε θαηάιιειν πξνγξαµµαηηζµφ σξαξίσλ αλαρσξήζεσλ θαη αθίμεσλ πξνζθέξνπλ πιείζηα φζα δξνµνιφγηα απφ θαη πξνο ηελ Ηηαιία µε ζπλέπεηα νη ηνπξίζηεο λα έρνπλ µεγάιν εχξνο επηινγψλ. Με ηελ έλαξμε εθαξµνγήο ζηε ρψξα µαο ησλ φξσλ ηεο πλζήθεο έλγθελ, ηα επηβαηεγά/νρεµαηαγσγά πινία, πνπ εθηεινχλ ηαθηηθά δξνµνιφγηα απφ ηελ Πάηξα θαη ηελ Ζγνπµελίηζα πξνο ηελ Ηηαιία θαη αληίζηξνθα (ρσξίο λα θαηαπιένπλ ζε ιηµάληα ηξίησλ ρσξψλ εθηφο έλγθελ) πεξηιαµβάλνληαη ζηελ θαηεγνξία ησλ πινίσλ, πνπ εθηεινχλ εζσηεξηθέο µεηαθνξέο ( 2.2 ΜΫζη Αναηολά Λέγα Λόγια Δικόνα 2 ΥΪπηηρ Σηρ ΜΫζηρ Αναηολάρ Ζ Μέζε Αλαηνιή είλαη κηα πεξηνρή ηνπ θφζκνπ ζηε δπηηθή Αζία θαη ηε βνξεηναλαηνιηθή Αθξηθή. Ο φξνο δεκηνπξγήζεθε απφ βξεηαλνχο ζηξαηησηηθνχο ηνπ 19νπ αηψλα θαη ν πξνζδηνξηζκφο ηνπ πνηθίιιεη. Γελ είλαη απιά γεσγξαθηθφο φξνο, αιιά θαη

15 15 πνιηηηθφο, πνπ ρσξίδεη ηελ Δπξψπε («ηε Γχζε») απφ ηελ Άπσ Αλαηνιή θαη είλαη παξαδνζηαθή εκπνξηθή νδφο κεηαμχ απηψλ ησλ δχν γεσγξαθηθψλ άθξσλ. ηε Μέζε Αλαηνιή ππάγνληαη ην Μπαρξέηλ, ε Αίγππηνο, ην Ηξάλ, ην Ηξάθ, ην Ηζξαήι, ε Ηνξδαλία, ην Κνπβέηη, ν Λίβαλνο, ην Οκάλ, ηα Παιαηζηηληαθά Δδάθε, ην Καηάξ, ε ανπδηθή Αξαβία, ε πξία, ε Σνπξθία, ηα Ζλσκέλα Αξαβηθά Δκηξάηα θαη ε Τεκέλε. Μεξηθέο θνξέο ην Αδεξκπατηδάλ ζεσξείηαη κέξνο ηεο Μέζεο Αλαηνιήο, ελ είδεη ζπλνξηαθήο πεξηνρήο κεηαμχ Δπξψπεο θαη Αζίαο. Αθφκε θαη ε ζπκπεξίιεςε ηνπ Ηξάλ είλαη ακθηιεγφκελε, θαζψο κπνξεί επίζεο λα ζεσξεζεί σο ηκήκα ηεο Κεληξηθήο ή Νφηηαο Αζίαο (el.wikivoyage.org) Γευπολιηικά Και Γευγπαθικά ημαζέα Σηρ ΜΫζηρ Αναηολάρ Ζ Μέζε Αλαηνιή αλέθαζελ ήηαλ ζην επίθεληξν ησλ εμειίμεσλ, κηα ζεξκή πεξηνρή ηνπ πιαλήηε, φπνπ δχν ζηνηρεία αλέβιπδαλ ζπλερψο ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ρσξίο ζηακαηεκφ. Σν πεηξέιαην θαη ην αίκα. Σν δεχηεξν βέβαηα ζπλεπεία ηνπ πξψηνπ, ηδίσο ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο. ήκεξα ε θαηάζηαζε δελ έρεη βειηησζεί, αιιά ζα ιέγακε φηη ρεηξνηέξεςε, θαζφζνλ λένη παξάγνληεο-παίθηεο εηζήιζαλ ζην θνβεξφ απηφ ζπηξάι ηεο γεσπνιηηηθήο, ησλ πξνθιήζεσλ, ηνπ ςπρνινγηθνχ θαη δηπισκαηηθνχ πνιέκνπ, ησλ αλειέεησλ πνιεκηθψλ ζπξξάμεσλ (Μπαιηδψεο, 2015). Ζ πεξηνρή ηεο Μέζεο Αλαηνιήο απνηειεί ηελ κεγαιχηεξε ππφγεηα δεμακελή πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ παγθνζκίσο, καδί κε ηελ βφξεηα Αθξηθή. Σα ζπλνιηθά απνζέκαηα ηεο πεξηνρήο ΜΔΝΑ αλέξρνληαη ζην 61% ησλ παγθνζκίσλ απνζεκάησλ πεηξειαίνπ θαη ην 45% ησλ παγθνζκίσλ απνζεκάησλ θπζηθνχ αεξίνπ ( Οη κεζνγεηαθέο ρψξεο επηηπγράλνπλ ην 30% ηεο παγθφζκηαο πξσηνγελνχο παξαγσγήο ελεξγεηαθψλ πφξσλ θαη εηδηθφηεξα πεηξειαίνπ, θπζηθνχ αεξίνπ, πδξνειεθηξηθήο θαη ππξεληθήο ελέξγεηαο ηελ ζηηγκή πνπ θαηαλαιψλνπλ κφλν ην 8% απηήο ηεο παξαγσγήο (εηζεκέλεο, ηνπζηνχξαο, 2003). Οη ρψξεο ηεο πεξηνρήο Μέζεο Αλαηνιήο ειέγρνπλ ην 35% ηεο δηεζλνχο παξαγσγήο θαη ην 50% ησλ δηεζλψλ εμαγσγψλ. Όζνλ αθνξά ην κέγεζνο ησλ θνηηαζκάησλ, ην βάζνο θαη ηελ πνηφηεηα ηνπ πιηθνχ, ζπλεπψο θαη ην θφζηνο εμφξπμεο, πνιιά απφ ηα θνηηάζκαηα πνπ έρνπλ αλαθαιπθζεί ζηελ πεξηνρή, ραξαθηεξίδνληαη σο Giants ή Super Giants θαη ε πςειή πνηφηεηά ηνπο απνηειεί ζέιγεηξν γηα ηηο πεηξειατθέο εηαηξείεο θαη ηηο θπβεξλήζεηο πνπ ζέινπλ λα πξνζηαηέςνπλ ηα ζπκθέξνληά ηνπο (Hirsch, 2003). Μεηαθέξνληαη πάλσ απφ δεθαελληά εθαηνκκχξηα βαξέιηα δηα κέζνπ ησλ ζηελψλ ηνπ Hormuz, πνζφηεηα πνπ αληηπξνζσπεχεη πεξηζζφηεξν απφ ην 90% ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ηεο Ηαπσλίαο, πεξηζζφηεξν απφ ην 50% εθείλσλ ηεο Δπξψπεο θαη πεξί ηα 25% εθείλσλ ησλ ΖΠΑ (Νηφθνο, Πηέξξνο, 1996). Αλ θαη ε Γχζε είλαη ζήκεξα ιηγφηεξν εμαξηεκέλε απφ ην πεηξέιαην ζε ζρέζε κε ην παξειζφλ, θπξίσο ιφγσ πηνζέηεζεο ελεξγεηαθψλ πνιηηηθψλ (δεκηνπξγία ζηξαηεγηθψλ απνζεκάησλ θαπζίκσλ) θαη δηαθνξνπνίεζε ησλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ απφ ην πεηξέιαην ζην θπζηθφ αέξην θαη ζηελ ππξεληθή ελέξγεηα (Κατκάθε, 2006) γεγνλφο παξακέλεη πσο «ην πεηξέιαην εμαθνινπζεί λα πξνθαιεί θξίζε» (αθθάο, 2003). Δθηφο απφ ηα ζεβαζηά απνζέκαηα πεηξειαίνπ ηεο πεξηνρήο εμίζνπ ζεβαζηά είλαη θαη ηα απνζέκαηά ηεο ζε θπζηθφ αέξην. Σα βαζηθά πιενλεθηήκαηα ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ είλαη ε ελαιιαθηηθή ρξεζηκνπνίεζή ηνπ έλαληη ηνπ πεηξειαίνπ, νη κεησκέλεο πεξηβαιινληηθέο ζπλέπεηεο ηεο θαχζεο ηνπ, ην ζρεηηθά ρακειφ θφζηνο ηνπ θαη ε χπαξμε αξθεηψλ απνζεκάησλ, ηα νπνία θαιχπηνπλ ηηο παγθφζκηεο θαηαλαισηηθέο αλάγθεο γηα αξθεηά έηε. Σν βαζηθφ κεηνλέθηεκα ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζρεηίδεηαη κε ηνπο θηλδχλνπο πνπ εγθπκνλεί ε

16 16 παξαγσγή, ε δηαθίλεζε θαη ε δηάζεζή ηνπ. Φπζηθά θαη ε παξαγσγή ηνπ πεηξειαίνπ δηαηξέρεη ηνπο ίδηνπο θηλδχλνπο, ην θπζηθφ αέξην φκσο ιφγσ ηεο αέξηαο ζχλζεζήο ηνπ δηαηξέρεη πεξηζζφηεξνπο (Hirsch, 2003). Σα θνηηάζκαηα θπζηθνχ αεξίνπ ζηελ πεξηνρή ηεο Μέζεο Αλαηνιήο κπνξνχλ λα θαιχςνπλ ηελ δήηεζε ηεο επξσπατθήο αγνξάο ελέξγεηαο. χκθσλα κε ηηο πξνβιέςεηο ηεο Γηεζλνχο Δπηηξνπήο Δλέξγεηαο (International Energy Agency) ε πξνζθνξά απηήο ηεο πεγήο ελέξγεηαο απφ ηελ Μέζε Αλαηνιή ζηελ Δπξψπε, πνπ δηεμάγεηαη πεξηζζφηεξν κε ηελ κνξθή πγξνπνηεκέλνπ θπζηθνχ αεξίνπ (Liquefied Natural Gas LNG) εθηηκάηαη πσο ζα απμεζεί ζην 17% κέρξη ην ήκεξα ε Δπξσπατθή Έλσζε θαιχπηεη πεξίπνπ ην έλα ηέηαξην ησλ αλαγθψλ ηεο απφ ην θπζηθφ αέξην ελψ κέρξη ην 2030 ζα θηάζεη ην έλα ηξίην (αθθάο, 2003). Σν γεγνλφο απηφ απμάλεη ην γεσπνιηηηθφ ελδηαθέξνλ γηα ηελ πεξηνρή, θαζψο ε αδηάθνπε ξνή ελέξγεηαο πξνο ηηο επξσπατθέο αγνξέο είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ νκαιή νηθνλνκηθή ιεηηνπξγία ηνπο. Καη πξέπεη λα ζεκεησζεί πσο παξά ηηο αλαθαιχςεηο ηεξάζηησλ απνζεκάησλ ζε άιιεο πεξηνρέο ηνπ πιαλήηε, φπσο π.ρ. ζηελ Καζπία θαη ηνλ ελζνπζηαζκφ πνπ αξρηθψο επηθξάηεζε, απηά δελ κπνξνχλ λα ζπγθξηζνχλ κε ηα ελεξγεηαθά απνζέκαηα ηεο Μέζεο Αλαηνιήο (Kalicki, 2007). Ζ αζηάζεηα πνπ επηθξαηεί ζηελ πεξηνρή θαη ε αλάγθε ηεο Γχζεο γηα απξφζθνπηε κεηαθνξά ελέξγεηαο απνηεινχλ ζεκαληηθή παξάκεηξν ηεο ελεξγεηαθήο αζθάιεηαο. Ζ κεηαθνξά ησλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ πξαγκαηνπνηείηαη είηε κέζσ ελφο ζπζηήκαηνο αγσγψλ πξνο ηηο ελεξγεηαθέο αγνξέο (πρ νη αγσγνί Pedro Duran Farell θαη Transmed ελψλνπλ ηελ βφξεην Αθξηθή κε ηελ Ηζπαλία θαη ηελ Ηηαιία αληίζηνηρα κεηαθέξνληαο ζπλνιηθά εθαηνληάδεο εθαηνκκχξηα θπβηθά κέηξα θπζηθνχ αεξίνπ) είηε κε δεμακελφπινηα. Ζ δηαδξνκή ησλ αγσγψλ πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ έρεη ηεξάζηηα γεσπνιηηηθή ζεκαζία γηα ηηο ρψξεο ηεο πεξηνρήο. Όηαλ ηα θνηηάζκαηα «ρξεζηκνπνηνχλ» ηνπο αγσγνχο γηα ηελ δηέιεπζή ηνπο απφ ην έδαθνο κηαο ρψξαο, ηφηε ππάξρεη έλα αληίηηκν ρξήζεο. Πέξα φκσο απφ ηνλ νηθνλνκηθφ παξάγνληα, ππάξρεη θαη ν πνιηηηθφο. Ζ ρψξα δηέιεπζεο απνθηά δηθαηψκαηα ειέγρνπ ηεο ξνήο θαη έρεη ηε δπλαηφηεηα λα δηαδξακαηίζεη ξπζκηζηηθφ παξάγνληα ζε πεξίπησζε θξίζεο. ηελ πεξηνρή ππάξρεη πξάγκαηη έλαο ελεξγεηαθφο «ράξηεο αγσγψλ», ηνλ νπνίν έρνπλ ραξάμεη θνξπθαίεο ακεξηθαληθέο θαη βξεηαληθέο εηαηξείεο, φπσο ε Chevron, ε BP θαη ε Amoco (νη νπνίεο ζπγρσλεχηεθαλ ην 1998) ε UNOCAL, ε Texaco, ε Exxon θαη ε Pennzoil, θαη είλαη απηφο αθξηβψο ν ράξηεο «γχξσ απφ ηνπο πφξνπο ηνπ πεηξειαίνπ θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ηεο πεξηνρήο ν νπνίνο ζπλδέεη ηα Βαιθάληα κε ην Αθγαληζηάλ» (Φνχζθαο, 2003). ηελ αγνξά ηνπ πεηξειαίνπ ζεκαληηθφ ξφιν δηαδξακαηίδεη θαη ν ηεξάζηηνο ζηφινο ησλ ηάλθεξ θαζψο πεξίπνπ ηα δχν ηξίηα ηεο κεηαθνξάο ηνπ πεηξειαίνπ γίλεηαη κε απηά. Καη γηα ηνλ ιφγν απηφ ηίζεηαη έλα ζέκα δσηηθήο ζεκαζίαο: ε αλάγθε πξνζηαζίαο ησλ θνκβηθψλ ζαιαζζίσλ νδψλ. Δηδηθφηεξα κεηά ηελ 11 ε επηεκβξίνπ θαη ηελ ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ επηπηψζεσλ πνπ ελδέρεηαη λα πξνθαιέζεη έλα «αζχκκεηξν ηξνκνθξαηηθφ ρηχπεκα ε αλάγθε απηή έγηλε επηηαθηηθή. Πνιινί εξεπλεηέο ζπκθσλνχλ πσο ηα ζηελά ζαιάζζηα πεξάζκαηα ησλ πεηξειαηνθφξσλ απνηεινχλ ηελ αρίιιεην πηέξλα ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο. ηελ πεξηνρή ηεο Μέζεο Αλαηνιήο εληνπίδνληαη ηξία πεξάζκαηα ηεξάζηηαο ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο: ηα ζηελά ηνπ Hormuz ζηνλ Αξαβνπεξζηθφ Κφιπν, ηα ζηελά ηνπ Babel Mandab ζηα λφηηα ηεο Δξπζξάο Θάιαζζαο θαη ην θαλάιη ηνπ Suez. Ζ γεσζηξαηεγηθή ζέζε απηψλ ησλ ζεκείσλ απαηηεί απζηεξά κέηξα θχιαμεο θαη εληαηηθέο πεξηπνιίεο ζθαθψλ πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζνχλ πεξηζηαηηθά πνπ ζα δηαηαξάμνπλ ηελ νκαιή ξνή ηνπ πεηξειαίνπ. Ζ παξνπζία ηνπ ακεξηθαληθνχ πνιεκηθνχ ζηφινπ ζε φιε ζρεδφλ ηελ ζαιάζζηα πεξίκεηξν ηεο ακεξηθαληθήο ρεξζνλήζνπ, εμππεξεηεί ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηνπ παγθφζκηνπ νηθνλνκηθνχ

17 17 ζπζηήκαηνο θαη ηαπηφρξνλα πξνζηαηεχεη θαη ηα ακεξηθαληθά ζπκθέξνληα, ηζρπξνπνηψληαο ηα γεσζηξαηεγηθά εξείζκαηα ζηελ πεξηνρή (Rodrigue Straits). Υσξίο ακθηβνιία ε Liner λαπηηιία παξνπζίαζε κεγάιε αλάπηπμε θαη πξφνδν, ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη πξφθεηηαη γηα έθξεμε ηεο παγθφζκηαο λαπηηιίαο, παξάιιεια κε ηεξάζηηα άλζεζε ηνπ παγθνζκίνπ εκπνξίνπ, γεγνλφο πνπ νθείιεηαη ζηελ ηεξάζηηα θαη κε ξαγδαίνπο ξπζκνχο νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο θίλαο. Άιισζηε ε Κίλα απνηειεί κηα ηεξάζηηα αγνξά πνπ νπζηαζηηθά μεθίλεζε λα αλαπηχζζεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα, νη αλάγθεο ηεο ζε πξψηεο χιεο είλαη ηεξάζηηεο, ε δήηεζε μέλσλ πξνηφλησλ απμάλεηαη θαη νη εμαγσγέο δηθψλ ηεο πξνηφλησλ κεγαιψλνπλ. Ζ Κίλα απνηειεί ηζρπξή δχλακε ινηπφλ θαη παξνπζηάδεη κεγάιεο πξννπηηθέο. Οη εμειίμεηο θαη νη πξνβιέςεηο εθεί ζεσξνχληαη πνιχ ζεκαληηθέο ζηελ αλάπηπμε εκπνξίνπ, πεηξειαίνπ, ρεκηθψλ, μεξψλ θνξηίσλ θαη εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ. Ζ επηξξνή ηεο Κίλαο φκσο εθηείλεηαη θαη λνηηναλαηνιηθά. Αθφκα θαη ζηελ πεξίπησζε απνδπλάκσζεο ησλ θξαηψλ ηεο λνηηναλαηνιηθήο Αζίαο δελ δεκηνπξγήζεθε θαλέλα εκπφδην γηα ηελ Κίλα. Ζ θεληξηθή Αζία, ε Μνγγνιία, ε ξψζηθε Άπσ Αλαηνιή θαη ε Ννηηναλαηνιηθή Αζίαο βξίζθνληαη ζαθψο ππφ θηλέδηθε επηξξνή. Δπηπξνζζέησο ε Κίλα επλνείηαη απφ ηελ αθηνγξακκή ηεο αιιά ζηε ζάιαζζα αληηκεησπίδεη έλα πεξηβάιινλ ερζξηθφ. Αλαθνξηθά κε ηελ λαπιαγνξά ησλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ζηνπο εκπνξηθνχο δξφκνπο ηεο Αλαηνιήο αιιά θαη ζε απηνχο απφ Αζία πξνο Δπξψπε είραλ ζεκαληηθή αχμεζε, ελψ ζηα πινία κεηαθνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ην κεγαιχηεξν πινίν έρεη ρσξεηηθφηεηα ΣΔU, ελψ ηα 8 κεγαιχηεξα πνπ έρνπλ παξαγγειζεί απφ ηελ COSCO, έρνπλ ρσξεηηθφηεηα ΣΔU. Έηζη εληζρχεηαη ε έμαξζε ηεο παγθφζκηαο λαπηηιηαθήο αγνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ. ε γεληθέο γξακκέο ε παγθφζκηα νηθνλνκία παξνπζίαδε πηζαλφηεηα βειηίσζεο ην 2004 θαη 2005, νπφηε θαη επήιζαλ νη πην απνηειεζκαηηθέο θαη ζεακαηηθέο ζπλέπεηεο. εκαληηθφ ξφιν έπαηδε ν βαζκφο ηεο βηνκεραληθήο εμέιημεο ζηελ Αζία, θαζψο επίζεο θαη ε ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ θαη νη εηζαγσγέο θαη νη εμαγσγέο. Οη πξνβιέςεηο αλαθνξηθά κε ηε λαπηηιία θαη ηελ δξαζηεξηφηεηα γχξσ απφ απηήλ, δηέθεξαλ, ελψ ε Κίλα, ε Ηλδία θαη ε Νφηηνο Κνξέα πξσηαγσληζηνχζαλ, αθνινπζνχκελεο απφ Ζ.Π.Α θαη Ρσζία. Έηζη ζεκαληηθφηαηε ήηαλ ην ζπγθεθξηκέλν δηάζηεκα ε αλάπηπμε θαη ε εμέιημε ηεο κεηαθνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ ην γεγνλφο φηη Σν 2010, ην 10% ησλ ζπλνιηθψλ παξαγγειηψλ ησλ λαππεγείσλ ηεο άπσ Αλαηνιήο πξνέξρνληαλ απφ ηελ Διιεληθή λαπηηιία. Μάιηζηα ηξία απφ ηα ηέζζεξα κεγαιχηεξα ιηκάληα δηαρείξηζεο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ βξίζθνληαη ζηελ Κίλα, ελψ δελ είλαη αμηνζεκείσην κφλν ην κέγεζνο ησλ ιηκαληψλ, αιιά πξσηνθαλέο είλαη θαη ην κέγεζνο ηεο θίλεζεο. Υαξαθηεξηζηηθά ε δηαθίλεζε ησλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ζηε αγθάε παξνπζίαζε αχμεζε ζε κεγάιν πνζνζηφ ην ρξνληθφ δηάζηεκα κεηαμχ 1996 θαη 2005, ελψ ζηε Shenzhen ην θνξπθαίν ιηκάλη δηαθίλεζεο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ε αχμεζε ήηαλ αθφκα πην κεγάιε. Απφ κφλε ηεο ε αλάπηπμε θαη ε εμέιημε ησλ δχν απηψλ ζπγθεθξηκέλσλ ιηκαληψλ είλαη πνιχ κεγαιχηεξε απφ ην ζπλνιηθφ εηήζην αξηζκφ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ πνπ δηαθηλνχληαη ζην ιηκάλη ηνπ Ακβνχξγνπ, ηνπ δεχηεξνπ κεγαιχηεξνπ ιηκαληνχ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ηεο Δπξψπεο. ηε ζπγθεθξηκέλε αλάπηπμε ζπλεηέιεζε θαη ε κεγάιε αχμεζε ηεο ρσξεηηθφηεηαο ησλ ιηκαληψλ.

18 18 Δπηπξνζζέησο, ε Αζία είλαη θπξίαξρε ζηνλ φγθν ησλ κεηαθνξηψζεσλ. Δθφζνλ ηα έμη ιηκάληα κε ηνπο κεγαιχηεξνπο ξπζκνχο κεηαθνξηψζεσλ βξίζθνληαη εθεί. Ζ ηγθαπνχξε απνηειεί απφ θάζε άπνςε ην κεγαιχηεξν θέληξν, αθνχ πεξηζζφηεξν απφ ην 80% ησλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ πνπ δηαρεηξίδνληαη εθεί αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ κεηαθνξηψζεσλ. Σα ιηκάληα ζηελ Άπσ Αλαηνιή παίδνπλ αθφκα κεγαιχηεξν ξφιν ζηε δηαθίλεζε ησλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ θαη ζηελ αλάπηπμε ηεο λαπηηιίαο Πποκλάζειρ ηη ΜΫζη Αναηολά Ζ πεξηνρή ζα πξέπεη λα αζρνιεζεί κε ηηο εμαηξεηηθέο αδπλακίεο ηεο φζνλ αθνξά ηελ ππνβάζκηζε ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ ππεξβνιηθή εμάξηεζή ηεο απφ ηνπο πδξνγνλάλζξαθεο, ηδηαίηεξα ελ φςεη ηεο παγθφζκηαο κεηάβαζεο ζε κνξθέο ελέξγεηαο ρακειψλ εθπνκπψλ άλζξαθα. Ζ κνπζνπικαληθή πεξηνρή απφ ηε Γπηηθή Αθξηθή πξνο ηελ Κεληξηθή Αζία, είλαη ε κεγαιχηεξε, πνιππιεζέζηεξε μεξά πεξηνρή ηνπ θφζκνπ, κηα κηιίσλ (8.000 ρηιηνκέηξσλ) ισξίδα ιεηςπδξίαο, εξεκνπνίεζεο, αλφδνπ ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη επηζηηηζηηθήο αλαζθάιεηαο (Εψηνπ, ). Απηέο είλαη νη πξαγκαηηθέο πξνθιήζεηο πνπ αληηκεησπίδεη ε Μέζε Αλαηνιή. Ζ δηαίξεζε ζνπληηψλ-ζηηηψλ, ην πνιηηηθφ κέιινλ ηνπ Άζαλη θαη νη δνγκαηηθέο δηαθνξέο είλαη αλακθηζβήηεηα ιηγφηεξν καθξνπξφζεζκεο ζεκαζίαο γηα ηελ πεξηνρή απφ φηη ε αθάιππηε αλάγθε γηα πνηνηηθή εθπαίδεπζε, εξγαζηαθέο δεμηφηεηεο, πξνεγκέλεο ηερλνινγίεο θαη αεηθφξν αλάπηπμε. Οη πνιινί γελλαίνη θαη πξννδεπηηθνί ζηνραζηέο ζηνλ ηζιακηθφ θφζκν ζα πξέπεη λα βνεζήζνπλ λα μππλήζνπλ νη θνηλσλίεο ηνπο ζε απηήλ ηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη άλζξσπνη θαιήο ζέιεζεο ζε φιν ηνλ θφζκν ζα πξέπεη λα ηνπο βνεζήζνπλ λα ην θάλνπλ κέζσ ηεο εηξεληθήο ζπλεξγαζίαο, ηνπ ηεξκαηηζκνχ ησλ απηνθξαηνξηθνχ ζηηι πνιέκσλ θαη ηεο πξαθηηθήο ηεο πνιηηηθήο ρεηξαγψγεζεο (Εψηνπ, ) Δξελέξειρ ηη ΜΫζη Αναηολά Όζνλ αθνξά ηα ιηκάληα ζηελ Αλαηνιηθή Μεζφγεην είλαη κεγάιεο γεσπνιηηηθήο θαη νηθνλνκηθήο ζεκαζίαο. Ζ Ρσζηθή Απηνθξαηνξία έρεη δηεμάγεη αξθεηνχο πνιέκνπο κε ηελ Οζσκαληθή Απηνθξαηνξία ζηελ πξνζπάζεηα ηεο λα βξεη δηέμνδν πξνο ηηο ιεγφκελεο ζεξκέο ζάιαζζεο, Αηγαίν θαη Μεζφγεην. Ζ θαηάξξεπζε ηεο Οζσκαληθήο Απηνθξαηνξίαο ακέζσο κεηά ηνλ Α Π.Π. θαη ηε δηάιπζε ηεο Ρσζηθήο Απηνθξαηνξίαο απφ ηνπο θνκκνπληζηέο αλέζηεηιαλ ηα ξσζηθά ζρέδηα γηα θάζνδν πξνο ηελ Μεζφγεην. Μεηά ηνλ Β Π.Π. θαη κε ηηο επειζνχζεο γεσπνιηηηθέο αλαθαηαηάμεηο, ε νβηεηηθή Έλσζε είρε ζπγθαηαιερζεί ζηνπο ληθεηέο απηνχ ηνπ πνιέκνπ, ε Μφζρα απέθηεζε πξφζβαζε ζην ιηκάλη Σαξηνχο ηεο πξίαο (1971). Έθηνηε θαη έσο πξφζθαηα ηίπνηε δελ είρε δηαθνξνπνηεζεί ζε απηή ηελ θαηάζηαζε, ε νπνία ηελ δεθαεηία ηεο ξσζηθήο νηθνλνκηθήο θαηάξξεπζεο κεηά ηελ δηάιπζε ηεο νβηεηηθήο Έλσζεο (1990) ζα ιέγακε φηη ήηαλ αξθεηά αζηαζήο (Ληλαξδάθεο, ). Ζ Ρσζία κε ηελ έληνλε ζηξαηησηηθή ηεο παξνπζία ζηελ Μέζε Αλαηνιή νπζηαζηηθά έδσζε απηφ πνπ ιέλε νη Ακεξηθαλνί ην «goodbye kiss» ζηελ ζπκβαηηθή πεξηθεξεηαθή ηεο πνιηηηθή γηα ηελ Μέζε Αλαηνιή πνπ αθνινπζνχζε επί πνιιά ρξφληα, ήηνη ζηνλ παξαδνζηαθφ ξφιν ηεο πνπ πξνκήζεπε κε φπια θαη ζπκβνχινπο ηνπο παξαδνζηαθνχο ηεο ζπκκάρνπο πξία, Αίγππην (ελ κέξεη) θαη Ηξάλ. Ζ πξφζθαηε ζηξαηησηηθή επέκβαζε ηεο Ρσζίαο ζπκπίπηεη, θαη απηφ είλαη πνιχ ζεκαληηθφ, κε θάπνηα γεγνλφηα πνιχ ελδηαθέξνληα. Πξψηνλ ε ζπκθσλία ηνπ Ηξάλ κε ηηο

19 19 ΖΠΑ, γλσζηή θαη σο ζπκθσλία P5+1 (ΖΠΑ, Βξεηαλία, Γαιιία, Ρσζία, Κίλα θαη Γεξκαλία), γηα ην ππξεληθφ ηνπ πξφγξακκα. Ζ ζπκθσλία απηή πξνζδίδεη νπζηαζηηθά ζηελ Σερεξάλε έλαλ δηαθεθξηκέλν ξφιν ζηελ Αξαβηθή Υεξζφλεζν ιφγσ ηεο άξζεο ησλ εκπνξηθψλ, νηθνλνκηθψλ θαη ζηξαηησηηθψλ θπξψζεσλ πνπ είραλ επηβιεζεί ζηελ ρψξα ηα ηειεπηαία ρξφληα. Γεχηεξνλ ε εγεζία ηεο Αηγχπηνπ έδσζε δείγκαηα αλεμαξηεηνπνίεζεο απφ ηελ Οπάζηγθηνλ θαη πιεζίαζε πεξηζζφηεξν πξνο ηελ Μφζρα, θάηη βέβαηα πνπ νθείιεηαη ζηελ νηθηξή απνηπρία ηεο ζαιαθηζηηθήο Μνπζνπικαληθήο Αδειθφηεηαο λα θπβεξλήζεη ηελ ρψξα απηή, Μνπζνπικαληθή Αδειθφηεηα ε νπνία ήξζε ζηελ εμνπζία σο απνηέιεζκα ηεο «αξαβηθήο άλνημεο», ήηνη κηαο «παξδαιήο επαλάζηαζεο» (color revolution) πνπ ρξεκαηνδνηήζεθε απφ ζησληζηηθά θέληξα ησλ ΖΠΑ. Σξίηνλ ε εηζβνιή ηεο ανπδηθήο Αξαβίαο ζηελ Τεκέλε κε πξνηξνπή θαη ζπκκεηνρή ησλ ΖΠΑ δελ είρε ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα, αθνχ κέρξη ζηηγκήο νη ζηίηεο-δατληί πνιηηνθχιαθεο Υνχηη αληηζηέθνληαη κε ηελ βνήζεηα ηνπ Ηξάλ κε επηηπρία ζηα ζρέδηα ηνπ Ρηάλη (Ληλαξδάθεο, ). Όια ηα αλσηέξσ είλαη ζεκάδηα φηη ε επνρή ηεο κεγάιεο επηξξνήο ησλ ΖΠΑ ζηελ Μέζε Αλαηνιή βαίλεη πξνο ην ηέινο ηεο θαη φηη ην κέιινλ απηήο ηεο πεξηνρήο ζα ραξαθηεξίδεηαη απφ εληειψο κεησκέλε παξνπζία ησλ ΖΠΑ. Ίζσο θάπνηνη λα κελ ζπκθσλνχλ κε απηφ ηνλ ζπιινγηζκφ, ήηνη φηη νη ΖΠΑ νηθεηνζειψο ζα εγθαηαιείςνπλ ηνλ ξφιν ηνπο ζηελ Μέζε Αλαηνιή, αιιά νη ελέξγεηεο θαη νη πξάμεηο ηεο Ρσζίαο θαη ησλ ζπκκάρσλ ηεο (ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο Κίλαο) νδεγνχλ ηηο ΖΠΑ αλαγθαζηηθά πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε, εθηφο θαη αλ ζέινπλ λα δηαθηλδπλεχζνπλ παγθφζκηα ζχξξαμε (Ληλαξδάθεο, ) ςμμασέερ εηαιπικών ηακηικών γπαμμών Αλακθηζβήηεηα ην πξψην νπζηαζηηθφ βήκα ζε θαλνληζηηθφ επίπεδν γηα ηελ πινπνίεζε ηεο «Ρ3 alliance», έθαλαλ νη ηξεηο κεγαιχηεξεο λαπηηιηαθέο εηαηξίεο ηαθηηθψλ γξακκψλ ζηνλ θφζκν. Ζ δαλέδηθε Maerk Line, ε ηηαινειβεηηθή MSC θαη ε γαιιηθή CMA CMG έρνπλ θαηαθέξεη λα απνθχγνπλ ηνλ χθαιν πνπ είραλ δεκηνπξγήζεη νη θνξησηέο, νη εηζαγσγείο, νη εμαγσγείο θαη νη λαπισηέο, κε απνηέιεζκα λα θαηαζηήζνπλ ζαθέο θαη λα πείζνπλ ηηο αξρέο ησλ Ζ.Π.Α, Δ.Δ θαη Κίλαο φηη δελ πξφθεηηαη γηα ζπγρψλεπζε εηαηξεηψλ αιιά γηα ζπκκαρία. Σν Ρ3, δηαθέξεη ζαθέζηαηα απφ ηα ππφινηπα alliance ησλ λαπηηιηαθψλ εηαηξηψλ ηαθηηθψλ γξακκψλ ζην θνκκάηη ηεο δηαρείξηζεο, αθνχ ν ζηφινο ησλ ηξηψλ εηαηξεηψλ βξίζθεηαη ππφ ηεο ζθέπε κίαο, κε έδξα ηε ηγθαπνχξε. Γχν απφ ηηο κεγαιχηεξεο εηαηξίεο πνπ πξσηνζηαηνχλ ζηελ κεηαθνξά εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ, είκαη νη Mediterranean Shipping Co θαη ε CMA CGM, πνπ κάιηζηα ζπλεξγάδνληαη κεηαμχ ηνπο. Βάζεη ηεο ζπκθσλίαο, ε νπνία ηέζεθε ζε ηζρχ ηνλ Μάξηην κε αξρηθή δηάξθεηα δχν εηψλ, ζχκθσλα κε ηνπο επξσπατθνχο θαλφλεο πεξί αληαγσληζκνχ, ηα δχν κέξε ζα ζρεκαηίζνπλ κηα επξεία ιεηηνπξγηθή ζπλεξγαζία πνπ ζα θαιχπηεη πνιιά εκπφξηα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ αγνξψλ Αζίαο Β. Δπξψπεο, Αζίαο Ν. Αθξηθήο θαη νιφθιεξεο ηεο Ν. Ακεξηθήο. Δάλ φια πάλε θαιά, ε ζπλεξγαζία ελδέρεηαη λα επεθηαζεί θαη ζε άιιεο δηαδξνκέο, ελψ ν θ. Aponte ηφληζε φηη θάηη ηέηνην δελ απνηειεί ζε θακία πεξίπησζε ηνλ πξνάγγειν ηεο κεηαμχ ηνπο ζπγρψλεπζεο. Οη δχν απηέο εηαηξείεο ζα δηαηεξήζνπλ ηελ αλεμαξηεζία ηνπο, ζπλεξγαδφκελνη σο πξνο ηηο ιεηηνπξγίεο ησλ ππεξεζηψλ ηνπο. ηφρνο είλαη ε αμηνπνίεζε ησλ κεγαιχηεξσλ θαηάιιεισλ πινίσλ γηα θάζε εκπνξηθή νδφ ψζηε λα επηηεπρζεί ε κέγηζηε δπλαηή

20 20 απνδνηηθφηεηα. Γηα ην εκπφξην Αζίαο Β. Δπξψπεο, απηφ ζεκαίλεη ηελ ρξεζηκνπνίεζε πινίσλ ηνπιάρηζηνλ teu, θαη θπξίσο teu, ζηηο πέληε πεξηνρέο πνπ ιεηηνπξγνχλ νη MSC θαη ε CMA CGM. Γελ έρεη ζρεδηαζηεί κείσζε ηεο κεηαθνξηθήο ηθαλφηεηαο. Σειηθά, πξνβιέπεηαη λα ηεζνχλ ζε ιεηηνπξγία πινία ησλ teu. Καη νη δχν πιεπξέο επέκεηλαλ φηη ε ζπλεξγαζία ηνπο αθνξά ακηγψο ζπκθσλίεο απφ θνηλνχ εθκεηάιιεπζεο πινίσλ ή αληαιιαγήο δηθαησκάησλ, ρσξίο λα πξνβιέπεη απφ θνηλνχ πσιήζεηο, κάξθεηηλγθ ή θαζνξηζκφ ηηκψλ. Παξφιν πνπ ε MSC, κε έδξα ηε Γελεχε, θαη ε CMA CGM, κε έδξα ηε Μαζζαιία, ζεσξνχληαη κεγάινη αληίπαινη, ζπλεξγάδνληαη εδψ θαη ρξφληα ζηνλ Δηξεληθφ βάζεη ζπκθσλίαο ζπλεξγαζίαο πνπ ππέγξαςαλ. Ζ Maersk Line παξακέλεη ε κεγαιχηεξε εηαηξεία σο πξνο ηελ κεηαθνξηθή ηθαλφηεηα ησλ πινίσλ ηεο, κε ηνλ ζηφιν ηεο λα αλέξρεηαη ζήκεξα ζε 2,6 εθαηνκκχξηα teu, ζχκθσλα κε ηελ Lloyd s List Intelligence. Αληίζηνηρα, ε MSC ιεηηνπξγεί ζήκεξα 2,3 εθαηνκκχξηα teu ηδηφθηεησλ θαη λαπισκέλσλ πινίσλ κεηαθνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ θαη ε CMA CGM ειέγρεη πινία κεηαθνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ κε κεηαθνξηθή ηθαλφηεηα 1,3 εθαηνκκχξηα teu. χκθσλα κε ηελ Alphaliner, ην κεξίδην ηεο Maersk ζηελ παγθφζκηα αγνξά αλέξρεηαη ζε πνζνζηφ 16%, ην κεξίδην ηεο MSC είλαη ιίγν άλσ ηνπ 13% θαη αθνινπζεί ε CMA CGM κε 8,5%. Οη επφκελεο ηέζζεξηο κεγαιχηεξεο εηαηξείεο έρνπλ κεξίδην ζηελ αγνξά κε πνζνζηφ κφιηο 4% έθαζηε. Ζ ζπλεξγαζία ησλ δχν έξρεηαη ιίγν πξηλ ηελ απιαία ελφο δχζθνινπ έηνπο γηα νιφθιεξν ηνλ θιάδν, ν νπνίνο αλακέλεηαη λα ζεκεηψζεη κεγάιε πηψζε έπεηηα απφ ηελ έθζεζε ησλ επηπέδσλ θέξδνπο ξεθφξ γηα ην Ζ CMA CGM είλαη εκθαλψο πην αλνηρηή θαη δηάθαλε, γεγνλφο πνπ ηξάβεμε ηελ πξνζνρή ζηα πςειά επίπεδα δαλεηζκνχ θαη ηε δπζρεξή θαηάζηαζε ζηελ νπνία βξέζεθε θαηά ηελ νηθνλνκηθή θξίζε ηνπ ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ζεσξείηαη φηη θαη ε MSC πξέπεη λα έρεη πιεγεί ζεκαληηθά απφ ηελ κεγάιε πηψζε ηνπ φγθνπ ησλ θνξηίσλ πξηλ δχν ρξφληα θαη ηελ κείσζε ησλ εζφδσλ απηνχ ηνπ έηνπο ιφγσ ηεο πνιχ κεγάιεο πηψζεο ησλ λαπινιφγησλ. ΚεθΪλαιο 3: Γιεπεύνηζη Βιυζιμόηηηαρ Ακηοπλοέκάρ ύνδεζηρ ΔλλΪδαρ - ΜΫζηρ Αναηολάρ Ζ Διιάδα, φπσο πξναλαθέξακε δηαζέηεη ην ιηκάλη ηνπ Πεηξαηά, ην νπνίν έρεη ηε δπλαηφηεηα λα απνηειέζεη ηελ θχξηα πχιε εηζφδνπ ηνπ κεγαιχηεξνπ ζα κπνξνχζακε λα ιέγακε εκπνξηθνχ φγθνπ ζηελ ηζηνξία ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ. ε άξζξν ηνπ, ν Κνπηζνγηαλφπνπινο Υ (2015) αλαθέξεη φηη αλ ζπλδεφηαλ ην ιηκάλη ηνπ Πεηξαηά ζηδεξνδξνκηθψο κε ηελ "αιάλα' ηνπ Θξηάζηνπ Πεδίνπ θαη κε ην θέληξν ηεο Δπξψπεο, κεηαηξέπεηαη ακέζσο ζε επξσπατθφ δηακεηαθνκηζηηθφ θέληξν πνπ ζπλδέεη ηνπο γίγαληεο ηεο παξαγσγήο κε ηηο γηγάληηεο αγνξέο ηνπο. Μηιάκε, γηα έλα ζαιάζζην δξφκν "κεηαμηνχ", φπσο αλαθέξεη ραξαθηεξηζηηθά, πξνο ηελ Δπξψπε κέζσ θαη ησλ ζηδεξνδξφκσλ πνπ θαηεπζχλνληαη απφ ηελ Διιάδα ζηελ θεληξηθή Δπξψπε, κέζσ ηεο εξβίαο θαη ηεο Οπγγαξίαο. Ζ Διιάδα, σο ρψξα κε πιενλέθηεκα ζηελ γεσγξαθηθή ηεο ζέζε ζε ζρέζε κε ηα άιια θξάηε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα δψζεη ηελ αληίζηνηρε αλάπηπμε. Όπσο ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη ν Κνπηζνγηαλλφπνπινο Υ. (2015), ζηελ επνρή ησλ

21 21 ρξπζνθφξσλ Logistics κπνξνχκε λα δψζνπκε λέν φξακα αλάπηπμεο ηνπ ιηκαληνχ ηνπ Πεηξαηά. Ζ Κίλα βξίζθεηαη αλαηνιηθά ηεο Δπξψπεο ηεο κεγαιχηεξεο αγνξάο ηνπ θφζκνπ. Ζ πξνζέγγηζή ηεο δειαδή, κε ηελ επξσπατθή αγνξά γίλεηαη απφ ζπγθεθξηκέλε πιεπξά εθφζνλ ν παξάγσλ θφζηνο είλαη απνιχησο θαζνξηζηηθφο ζηελ επηινγή ηεο πξνζέγγηζεο απηήο. Μέζα ζε απηφ ηα πιαίζην ε αμία ηνπ ιηκαληνχ ηνπ Πεηξαηά είλαη κεγάιε δηφηη ν ρψξνο πνπ βξίζθεηαη θάησ απφ ηνλ γεσζηξαηεγηθφ θαθφ πξνθαιεί κε ηε γεσγξαθηθή ζέζε ηνπ. Απηή ε ρσξνζεζηαθή πξαγκαηηθφηεηα, εληάζζεη ην ρψξν ζηηο πιένλ ζεκαληηθέο ζηξαηεγηθέο πεξηνρέο. ην κέζν ζεκαληηθψλ ζαιαζζψλ ηεο Αλαη. Μεζνγείνπ ηνπ Δπμείλνπ Πφληνπ θαη ηεο Αδξηαηηθήο ζπληζηά γεσζηξαηεγηθφ ζεκείν αλαθνξάο. Σα αξηζκεηηθά δεδνκέλα επίζεο δείρλνπλ φηη ην ιηκάλη ηνπ Πεηξαηά απέρεη απφ ηε δηψξπγα ηνπ νπέδ κφλν ρηιηφκεηξα ζαιάζζηαο κεηαθνξάο φηαλ ην ιηκάλη ηνπ Ακβνχξγνπ απέρεη ρηιηφκεηξα ηεο ίδηαο κεηαθνξάο. Ζ απφζηαζε επίζεο ηνπ ιηκαληνχ ηνπ Πεηξαηά απφ ηε θαξδηά ηεο Δπξψπεο πρ. ην Μφλαρν είλαη ρηιηφκεηξα επίγεηαο κεηαθνξάο.με ηα δεδνκέλα απηά ην Μφλαρν απέρεη ρηιηφκεηξα ζπλνιηθά απφ ηε δηψξπγα ηνπ νπέδ κέζσ ηνπ ιηκαληνχ Ακβνχξγνπ, ελψ κέζσ ιηκαληνχ Πεηξαηά απέρεη κφλν ρηιηφκεηξα. Δπηπιένλ ην 90,6% απηήο ηεο ηεξάζηηαο δηαδξνκήο είλαη αξγή θαη αθξηβή ζαιάζζηα κεηαθνξά, ελψ γηα ηε κηθξφηεξε δηαδξνκή ηνπ Πεηξαηά κφλνλ ην 38% είλαη αξγή θαη αθξηβή ζαιάζζηα κεηαθνξά (Κνπηζνγηαλλφπνπινο, 2015). Βέβαηα, φηαλ εκθαληζηήθαλ νη Κηλέδνη νη νπνίνη γλσξίδνληαο ηελ ζπγθεθξηκέλε αμία ηνπ ιηκαληνχ ηνπ Πεηξαηά επέλδπζαλ θαη ζπλερίδνπλ λα επελδχνπλ ζε απηφ.ο ιφγνο πνπ ην θάλνπλ βξίζθεηαη ζηηο δειψζεηο ηνπ Κηλέδνπ πξσζππνπξγνχ Κεηζηάλγθ ν νπνίνο θαηά ηελ επίζθεςή ηνπ (Ηνπλ 2014) ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηεο Cosco δήισζε : «Με θνηλή πξνζπάζεηα ζα κεηαηξέςνπκε ην ιηκάλη ηνπ Πεηξαηά ζε έλα από ηα πην αληαγσληζηηθά ιηκάληα ηνπ θόζκνπ». Μάιηζηα, ν Κηλέδνο πξσζππνπξγφο είρε αλαθεξζεί θαη ζηα νθέιε πνπ ζα έρεη ε Δπξσπατθή Έλσζε θαη ε παγθφζκηα νηθνλνκία απφ ηελ θνηλή ζπλεξγαζία ησλ δχν ρσξψλ. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ κεγαιχηεξε εθκεηάιιεπζε ηεο δπλακηθήο ησλ εκπνξεπκαηηθψλ κεηαθνξψλ είλαη ε νινθιήξσζε ελφο ζχγρξνλνπ ζηδεξνδξνκηθνχ δηθηχνπ. Ζ ζηδεξνδξνκηθή ζχλδεζε ηνπ ιηκαληνχ κε ην Θξηάζην πεδίν θαη ε αλάπηπμε ζχγρξνλνπ ζηδεξνδξνκηθνχ δηθηχνπ είλαη ην δεχηεξν ζεκαληηθφ πξφγξακκα ζην νπνίν νη Κηλέδνη επηζπκνχλ λα επελδχζνπλ. Γελ ππάξρεη, φπσο αλέθεξε, άιιν επξσπατθφ ιηκάλη, πνπ λα παξαιακβάλεη ηφζν εκπφξεπκα ζε ηφζν ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα απφ ηελ έμνδν ηνπ απφ ηε δηψξπγα ηνπ νπέδ φζν ην ιηκάλη ηνπ Πεηξαηά. Σα ηξία κεγαιχηεξα επξσπατθά ιηκάληα κεηξάλε εκέξεο δηαθνξάο θαη απηφ ζηηο κεηαθνξέο είλαη εληειψο απαγνξεπηηθφ (Κνπηζνγηαλλφπνπινο, 2015). Ζ ρσξεηηθφηεηα θαη ε ηθαλφηεηα ελφο ιηκαληνχ κεηξηέηαη κε ηελ κνλάδα teu (Twenty foot-equivalent-units). ήκεξα ην ιηκάλη ηνπ Πεηξαηά είλαη ην ηξίην κεγαιχηεξν ιηκάλη ηεο Μεζνγείνπ ην νπνίν δηαθίλεζε 3,163 εθαη. teu. Eαλ πινπνηεζεί λέα επέλδπζε ζηε δπηηθή πιεπξά ηνπ πξνβιήηα ΗΗΗ ε δπλακηθφηεηα νιφθιεξνπ ηνπ ιηκαληνχ ζα απμεζεί ζηα 6,2 εθαη. teu. Πξνο ην παξφλ ζχκθσλα κε ηηο πην πξφζθαηεο κεηξήζεηο πξψην είλαη ην ιηκάλη ηεο Βαιέλζηα ζηελ Ηζπαλία κε 4,46 εθαη. teu θαη δεχηεξν to ιηκάλη ηεο Αιγθεζίξαο επίζεο ζηελ Ηζπαλία κε 4,1 εθαη. teu. Σελ ίδηα ψξα ηα ηξία κεγαιχηεξα ιηκάληα ηεο βφξεηαο Δπξψπεο, ην Ρφηεξληακ, ην Ακβνχξγν θαη ε Ακβέξζα (8,63 εθαη. teu) βιέπνπλ ηελ δηαθίλεζε ζηνπο πξνβιήηεο ηνπο λα κεηψλεηαη ζπλερψο (Κνπηζνγηαλλφπνπινο, 2015). Αλ θαη ε ρψξα καο ηελ ηειεπηαία δεθαεηία βξίζθεηαη ζε κηα δηαξθή νηθνλνκηθή ζχγρπζε, δελ αθαηξέζεθε ε ζεκαληηθφηεηα ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο ζέζεο ησλ ηδηαίηεξα ζεκαληηθψλ ζαιάζζησλ δξφκσλ επηθνηλσλίαο, κεηαθνξάο, ελέξγεηαο αιιά θαη κεηαλαζηεπηηθψλ ξνψλ. Δίλαη ζηελ νπζία κηα ηδηαίηεξε "βάζε ζηαζεξφηεηαο', ε νπνία έρεη ηε

22 22 δπλαηφηεηα λα ζπλδέεη ηελ Δπξψπε κε ηα Βαιθάληα, ηελ Αλαηνιηθή Μεζφγεην, ηε Μαχξε Θάιαζζα θαη ηε Μέζε Αλαηνιή, πεξηνρέο πνπ απνηεινχλ απφ κφλεο ηνπο γεσπνιηηηθέο θαη αληαγσληζηηθέο πεξηνρέο επηξξνήο. Σν ιηκάλη ηνπ Πεηξαηά επίζεο κπνξεί λα απνηειέζεη ην θπθινθνξηαθφ ζχζηεκα αθφκε θαη ηνπ ηνπξηζκνχ θαη λα ζπκβάιιεη ζηελ φιε αλάπηπμή ηνπ, αθνχ ην αθηνπιντθφ δίθηπν ρξεζηκεχεη ηδηαίηεξα ζηνλ ηνπξηζηηθφ ηνκέα. Ζ Διιάδα δηαζέηεη ην πην ππθλφ δίθηπν µεηαθνξψλ ζηελ Δπξψπε. Σν µέιινλ ηνπ θιάδνπ ζηεξίδεηαη ζε ζχγρξνλα πινία πνπ παξέρνπλ πςεινχ επηπέδνπ ππεξεζίεο. Όµσο, φπσο θάζε θιάδνο, έηζη θαη ε αθηνπινΐα αληηµεησπίδεη ηα πξνβιήµαηά ηεο. εµαληηθφ πξφβιεµα είλαη φηη ν ειιεληθφο ζηφινο έρεη αξρίζεη λα γεξλάεη δεµηνπξγψληαο έηζη παξαπάλσ θφζηε γηα ηηο ηδηνθηήηξηεο εηαηξείεο, αθνχ ηα έμνδα ζπληήξεζεο θαη ιεηηνπξγίαο απμάλνληαη δξαµαηηθά. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη ην φηη ν µέζνο φξνο ειηθίαο ησλ πινίσλ ησλ µεγάισλ ειιεληθψλ λαπηηιηαθψλ εηαηξεηψλ μεπεξλάεη ηα 16,5 ρξφληα θαη φπσο θαίλεηαη νη εηαηξείεο είλαη δηζηαθηηθέο ζην λα θάλνπλ λέεο επελδχζεηο. Σα ηειεπηαία 3 ρξφληα µφλν 3 εηαηξείεο έρνπλ πξνζζέζεη λέα πινία ζην ζηφιν ηνπο θαη απηά ήηαλ σο επί ην πιείζηνλ µεηαρεηξηζµέλα (Θαιαζζηλφο, 2007). Δπίζεο, ηνλίδεηαη φηη νη αεξνκεηαθνξέο αληηκεησπίδνληαη απφ ηελ πνιηηεία σο ηδησηηθέο εηαηξείεο θαη ζσζηά, ελψ νη αθηνπιντθέο σο εηαηξείεο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα. Αλαθεξφκαζηε ζε δηαθξηηηθή κεηαρείξηζε ησλ αεξνκεηαθνξψλ απφ ηελ πνιηηεία ζε βάξνο ηεο αθηνπινΐαο, κε απνηέιεζκα λα ζηξεβιψλεηαη ν αληαγσληζκφο. Όπσο δηεπθξίληζε ν θ. αθέιιεο (), πξφεδξνο ηνπ πλδέζκνπ Δπηρεηξήζεσλ Δπηβαηεγνχ Ναπηηιίαο, δελ ζηξέθεηαη θαηά ησλ αεξνκεηαθνξψλ, απιψο απηφ πνπ δεηά ν ΔΔΝ είλαη λα αληηκεησπηζηεί θαη ε αθηνπινΐα σο «ηδησηηθφο ηνκέαο». «Δπηθξαηεί κεγάιε ζύγρπζε», είπε ν θ. αθέιιεο, «κε απνηέιεζκα, αλαιόγσο ησλ πεξηζηάζεσλ, λα αιιάδεη ν ραξαθηήξαο ηεο αθηνπινΐαο. Δηζη, όηαλ αληηκεησπίδνληαη πξνβιήκαηα, θπξίσο νηθνλνκηθά, ε αθηνπινΐα ζεσξείηαη ηδησηηθνύ ραξαθηήξα νπόηε παξακέλεη αβνήζεηε, ελώ ηε ζεσξνύκε δεκνζίνπ ραξαθηήξα όηαλ ζέινπκε λα επηβάινπκε δεκόζηα ππεξεζία. Ταπηόρξνλα δελ αλαγλσξίδνληαη ίζα δηθαηώκαηα ζε ζρέζε κε άιινπο θιάδνπο. Γηα παξάδεηγκα, ζηηο αθηνπιντθέο ζπγθνηλσλίεο επηβάιινληαη ππνρξεσηηθέο εθπηώζεηο, ελώ ζηα supermarkets (θαη πνιύ ζσζηά) όρη. Δπίζεο, ζε αληίζεζε κε ηηο αθηνπιντθέο, ζηηο αεξνκεηαθνξέο δελ επηβάιινληαη ππνρξεώζεηο δξνκνινγίσλ, δελ επηβάιινληαη ππνρξεώζεηο εθπηώζεσλ, δελ επηβάιινληαη ππνρξεσηηθέο ζπλζέζεηο πξνζσπηθνύ. Δπίζεο, νη αεξνπνξηθέο εηαηξείεο έρνπλ ηε δπλαηόηεηα αιιαγώλ ή αθπξώζεσλ δξνκνινγίσλ γηα λα ζηεξίμνπλ ηα εκπνξηθά ηνπο ζπκθέξνληα, ελώ δελ ππάξρεη θάπνην ζπκβνύιην λα γλσκνδνηεί ή αλάγθε ιήςεο ππνπξγηθώλ απνθάζεσλ γηα ηελ πινπνίεζε ησλ εκπνξηθώλ ηνπο απνθάζεσλ. Απηό πνπ έρεη επίζεο ηδηαίηεξε ζεκαζία είλαη όηη ηα αθηνπιντθά δξνκνιόγηα δεκόζηαο ππεξεζίαο γηα ηελ εμππεξέηεζε λεζηώλ επηρνξεγνύληαη κε 75 εθαη. επξώ ηνλ ρξόλν, ζε αληίζεζε κε ηηο αεξνκεηαθνξέο θαη ηηο ρεξζαίεο πνπ επηρνξεγνύληαη κε 300 εθαη. επξώ. Ζ θξαηηθή παξέκβαζε ζηε ιεηηνπξγία ησλ αθηνπιντθώλ καο ζπγθνηλσληώλ θαη ε δηαθξηηηθή αληηκεηώπηζε ησλ αεξνκεηαθνξώλ απνηειεί απαξάδεθηε παξέκβαζε ζηνλ πγηή αληαγσληζκό θαη βιάπηεη ηα ζπκθέξνληα ησλ εηαηξεηώλ καο», ππνγξάκκηζε πξόεδξνο ηνπ ΣΔΔΝ θαη δήηεζε ηελ επαλεμέηαζε ηνπ ζεζκηθνύ πιαηζίνπ, νύησο ώζηε ε θξαηηθή παξέκβαζε λα πεξηνξηζηεί ζηνλ ζπληνληζηηθό ηεο ξόιν, απαιιάζζνληαο ηνλ θιάδν από παξάινγεο παξεκβάζεηο θαη ηελ επηβνιή ππνρξεώζεσλ». Σέινο, «ζεκείσζε όηη ε ζεκαζία ηεο αθηνπινΐαο δελ έρεη αμηνινγεζεί θαη εθηηκεζεί όζν πξέπεη. Τν κεηαθνξηθό έξγν ηεο ειιεληθήο αθηνπινΐαο αλέξρεηαη ζπλνιηθά ζε επηβάηεο θαη νρήκαηα θαη είλαη ην κεγαιύηεξν ζηελ Δπξώπε».

23 23 ΚεθΪλαιο 4: Γιαζύνδεζη λιμϋνορ ΔλλΪδαρ με λιμϋνα ΜΫζηρ Αναηολάρ 4.1 ΛιμΫναρ ΠειπαιΪρ εμποπικϋρ ικανόηηηερ ε γεληθέο γξακκέο κπνξνχκε λα πνχκε φηη ν γεσγξαθηθφο παξάγνληαο (ε θαηαλνκή ηεο μεξάο θαη ηεο ζάιαζζαο, ε ξνή ησλ πνηακψλ, ηα ζαιάζζηα ξεχκαηα, ην θιίκα, νη πάγνη θ.α.) κέλεη ακεηάβιεηνο γηα πνιχ κεγάιεο πεξηφδνπο. Δθείλν φκσο πνπ αιιάδεη ζην ρξφλν είλαη ν ηξφπνο πνπ ν γεσγξαθηθφο παξάγνληαο επηδξά ζηελ νηθνλνκηθή εμέιημε ηεο αλζξσπφηεηαο. Έηζη, ε γεσγξαθηθή ζέζε θάπνηνπ ιηκαληνχ κπνξεί λα είλαη επλντθή ή δπζκελήο, κφλν φηαλ ζπλδπάδεηαη θαη κε άιινπο παξάγνληεο φπσο ε αλαθάιπςε λέσλ πεγψλ πινχηνπ, ε δεκηνπξγία λέσλ ζαιάζζησλ δξφκσλ, ε δηάλνημε δησξχγσλ (νπέδ, Παλακά θ.α.). Ζ Διιάδα δηαζέηνληαο κηα ζεκαληηθή ζηξαηεγηθή ζέζε, βξίζθεηαη δίπια ζην πξψελ Αλαηνιηθφ Μπινθ, ζηε Βφξεηα Αθξηθή θαη ζηε δηψξπγα ηνπ νπέδ θαη απνηειεί κηα πξνθαλή πχιε γηα ηελ πξνζέγγηζε πινίσλ απφ ηελ Αλαηνιή (Άπσ θαη Μέζε), κε ζηφρν ηφζν ηηο αλαπηπζζφκελεο αγνξέο ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο θαη ηεο Μαχξεο Θάιαζζαο, φζν θαη ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Καζψο νη αγνξέο απηέο έσο θαη ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 ήηαλ θιεηζηέο, ε Διιάδα αλέπηπμε ηνλ εκπνξηθφ ηεο ζηφιν, φπνπ νη ηδηψηεο δηέζεηαλ θαη κεγαιχηεξε ηερλνγλσζία. Ζ αλάπηπμε ηνπ εκπνξηθνχ ζηφινπ ηεο Διιάδαο βαζίζηεθε θπξίσο ζηελ ηδησηηθή πξσηνβνπιία, κε παξνρή θάπνησλ δηεπθνιχλζεσλ απφ ην θξάηνο. Με κηθξή απφθιηζε απφ ηνπο δηεζλείο ζαιάζζηνπο εκπνξηθνχο δξφκνπο, ην ιηκάλη ηνπ Πεηξαηά θαηέρεη θνκβηθή γεσγξαθηθή ζέζε ζην ζηαπξνδξφκη Αζίαο- Αθξηθήο- Δπξψπεο, σο ην κφλν επξσπατθφ ιηκάλη ζηελ Αλαηνιηθή Μεζφγεην κε ηηο απαξαίηεηεο ππνδνκέο γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπ δηακεηαθνκηζηηθνχ εκπνξίνπ. Ο Πεηξαηάο, ην κεγαιχηεξν ιηκάλη ηεο Διιάδαο θαη έλα απφ ηα κεγαιχηεξα ηεο Μεζνγείνπ, απνηειεί αλαπηπμηαθφ κνριφ ηνπ δηεζλνχο εκπνξίνπ, ηεο ηνπηθήο θαη εζληθήο νηθνλνκίαο. Με ηζηνξία πνπ μεθηλάεη απφ ην 1924, φηαλ έγηλαλ ηα εγθαίληα έλαξμεο ησλ κεγάισλ έξγσλ, πιένλ ζήκεξα ην ιηκάλη έρεη πνιιαπιέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ αθνξνχλ ζην εκπνξηθφ ιηκάλη, ην επηβαηηθφ ιηκάλη, ηελ εμππεξέηεζε πινίσλ θαη ηελ αλάπηπμε θαη εθκεηάιιεπζε ηνπ ζπλφινπ ησλ ρεξζαίσλ εθηάζεσλ. Σν ιηκάλη ηνπ Πεηξαηά απνηειεί θνκβηθφ ζεκείν γηα ηελ αθηνπιντθή ζχλδεζε ησλ λεζηψλ κε ηελ επεηξσηηθή Διιάδα, δηεζλέο θέληξν θξνπαδηέξαο θαη θέληξν δηακεηαθνκηζηηθνχ εκπνξίνπ γηα ηελ επξχηεξε Μεζφγεην, εμππεξεηψληαο πινία θάζε ηχπνπ θαη κεγέζνπο. Όζνλ αθνξά ζην εκπνξηθφ ιηκάλη ηψξα, ιεηηνπξγεί ζε κηθξή απφζηαζε απφ ην θέληξν ηνπ Πεηξαηά, ζε γεσγξαθηθά ηδαληθή ζέζε, ρσξίο παιίξξνηα θαη κε κεγάιν θπζηθφ βάζνο (θηάλεη ηα 18 κέηξα). ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ ιηκαληνχ ππάξρνπλ λαππεγία (ε κεγαιχηεξε κφληκε δεμακελή ηεο Μεζνγείνπ βξίζθεηαη ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηνπ λαππεγείνπ θαξακαγθά), θαζψο επίζεο θαη εθηεηακέλε λαππεγνεπηζθεπαζηηθή δψλε. Δπίζεο, ζηελ πεξηνρή ηνπ Αζπξνπχξγνπ ππάξρνπλ ηα Διιεληθά Γηπιηζηήξηα. 4.2 ΛιμΫναρ Port Said Σν ιηκάλη ηεο Αηγχπηνπ εμππεξέηεζε ην ξεθφξ ησλ 4.27 εθαηνκκπξίσλ TEUs ην 2011 γεγνλφο πνπ απνηειεί ζεκαληηθή ψζεζε γηα ηελ αλαθήξπμε ηνπ σο ην θπξίαξρν ιηκάλη ηεο Μεζνγείνπ. Ζ ηνπνζεζία ηνπ Port Said, πνπ είλαη θνληά ζηελ είζνδν ηεο Γηψξπγαο ηνπ νπέδ, δείρλεη φηη δελ ππάξρεη αμηφινγε απφζηαζε γηα ηηο κεηαθνξέο θαηά ην εκπφξην Αλαηνιήο-Γχζεο, φηαλ κε ηελ εγθαηάζηαζε δχν ηεξκαηηθψλ ζηαζκψλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ ζην ιηκάλη, ππάξρεη ζεκαληηθφο αληαγσληζκφο. Σν ίδην ιηκάλη βξίζθεηαη ζε πνιχ θαιή ηνπνζεζία ψζηε λα αληηκεησπίζεη ηελ θίλεζε απφ ηνπο αλαπηπζζφκελνπο ηνκείο ηεο