Συνεργασίες αποστέλλονται υπόψη Θ. Πλατσή, Αγίας Ζώνης 42, Αθήνα, τηλ.: , fax: ,

Transcript

1 Λεσβιακή Παροικία Ζήνωνος 29-31, Αθήνα, τηλ.: , fax: site: Καίτη Μεσσηνέζη - Πλατσή Αγίας Ζώνης 42, Αθήνα Τηλ.: Μιχάλης Βασίλας Θεόδωρος Πλατσής Στρατής Μολίνος Απόστολος Γονιδέλλης Μάριος Λούπος Γεώργιος Κόμης Eιρήνη Βεκρή Θεόδωρος Πλατσής Στρατής Μολίνος Υπεύθυνη του site: Eιρήνη Βεκρή ASTERIAS G.D.G. ΕΠΕ Λεωφ. Βεϊκου 14, Γαλάτσι, Αθήνα τηλ.: , fax: lespar@asterias.gr Συνεργασίες αποστέλλονται υπόψη Θ. Πλατσή, Αγίας Ζώνης 42, Αθήνα, τηλ.: , fax: , lespar@asterias.gr 1 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 1 11/24/2011 2:57:39 PM

2 σελ. Εν Λευκώ: Απολογισμός: Καίτη Μεσσηνέζη 3 Σημείωμα της Σ.Ε. 4 Μικρές και μεγάλες ειδήσεις: Επιμέλεια: Θόδωρος Πλατσής 5-8 Εκδηλώσεις: Ομιλία για την «απελευθέρωση της Λέσβου το 1912» Από τον Στρατή Μολίνο 8-15 Πρόσωπα της Τέχνης: Η Γέννηση στην Αγιογραφία - Φώτης Κόντογλου Λογοτεχνία: Η μυθολογία του έρωτα στη σύγχρονη λογοτεχνία Τάκης Χατζηαναγνώστου Το κούρεμα - Αρτέμης Γιαννίτσαρος 21 Ο Λεσβιακός Αχιλλέας - Παναγιώτης Παρασκευαΐδης Χρονογράφημα: Η Ελλάδα στο πραιτώριο - Γιώργος Κόμης 24 Κάθε πέρυσι και καλύτερα - Τάκης Χαραλ. Ιορδάνης Πρόσωπα: Δρ. Μιχαήλ Γκάμπριελ - Θόδωρος Πλατσής Άλφρεντ Χίτσκοκ - Μιχάλης Βασίλας Λαογραφία: Μονή Αγίων Ακινδύνων - Θόδωρος Πλατσής Βήμα της Επιστήμης: Η θέση του χαμόγελου στον κόσμο του γέλιου Αλέξανδρος Λουπασάκης Γεύση & Παράδοση: Χορτόπιτα με 13 χόρτα 41 Βήμα των Νέων: Πυργόσπιτα της Θερμής - Καίτη Μεσσηνέζη Σαν έρθει η έμπνευση - Σοφία Ζούρου Νησιώτικο Ανθολόγιο: Νικηφόρος Βρετάκος, Δημήτρης Νικορέτζος, Σοφία Ζούρου, Παν. Αλεξέλλης, Ελένη Κονιαρέλλη - Σιακή, Στρατώ Ι. Αμπατζή Βιβλιοπαρουσιάση: Κριτικά σημειώματα Φύση και Άνθρωπος: Το μέλλον ανήκει στα ενεργειακά φυτά - Θόδωρος Πλατσής Φίλοι που έφυγαν: Μιχάλης Κοσμάς, Μαρίκα Βλάχου 56 Η νέα μας ταχυδρομική διεύθυνση (μόνο για επιταγές) Λεσβιακή Παροικία ΕΛΤΑ - Κουμουνδούρου 29, Τ.Θ , Αθήνα Site: Eικόνα εξωφύλλου: «Η Γέννηση του Χριστού» Αγιογραφία του Φώτη Κόντογλου 2 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 2 11/24/2011 2:57:39 PM

3 Απολογισμός * Η οικονομική κρίση είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, που δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα. Όλοι προσπαθούμε, ο καθένας με το δικό του τρόπο. Σαν άτομο, σαν μητέρα και σαν καλλιτέχνης οφείλω να είμαι -και είμαιαισιόδοξη για ένα καλύτερο μέλλον. Πιστεύω, πως τα πράγματα και η ίδια μας η ζωή, θα καλυτερεύουν αν έχουμε θετική ενέργεια και στάση. Καθώς δε η Τέχνη έχει πάντα τη δύναμη να φορτίζει τις μπαταρίες, θέλω να βεβαιώσω για την αισιοδοξία και τη διάθεση που υπάρχει για θέματα που αφορούν και το Σύλλογό μας. Είναι ουσιαστικό να υπάρχει η συνέχεια της ταυτότητάς του σ αυτήν την ιδιαίτερα κρίσιμη εποχή, καθώς, η διαφύλαξη και η διάσωση των εθίμων και του πολιτισμού μας. Είναι ανάγκη να προσπαθούμε με ηρεμία και να ελπίζουμε πάντα σ ένα θετικό αποτέλεσμα. Μ αυτές τις σκέψεις πριν δύο χρόνια ξεκινήσαμε, και σε γενικές γραμμές οι κριτικές και τα σχόλια που εισπράξαμε, ήταν ιδιαίτερα ικανοποιητικά. Οι εκδηλώσεις της Παροικίας, κατά γενική ομολογία, ήταν ποιοτικές, ουσιαστικές και ενδιαφέρουσες. Υπήρχε η αμέριστη συμπαράσταση των μελών και φίλων στις περισσότερες εκδηλώσεις. Επίσης τα μέλη μας, με χαρά σας πληροφορώ, ανταποκρίθηκαν θετικά στο κάλεσμά μας και τακτοποίησαν τις οικονομικές υποχρεώσεις τους προς το Σύλλογο, ώστε να μη χρειαστεί να βοηθηθούμε από το αποθεματικό μας. Όλες τις ανάγκες που προέκυπταν από εκδηλώσεις, τις τρέχουσες ανάγκες τις αίθουσάς μας, ακόμα και την έκδοση και αποστολή του περιοδικού μας, τις καλύψαμε από τις συνδρομές μας. Εδώ, θα ήθελα δε να επισημάνω, ότι η ποιότητα του περιοδικού μας, μας έδωσε εκτός από συγχαρητήρια και αρκετά νέα μέλη. Για τη νέα διετία φροντίσαμε, όσο ήταν δυνατόν, να ανανεώσουμε τα πρόσωπα των υποψηφίων ελπίζοντας να προστεθούν νέες ιδέες και περισσότερη διάθεση, που θα ενισχύσει τους στόχους μας. * Από την ομιλία της Προέδρου στην εκλογοαπολογιστική συνέλευση του Συλλόγου. 3 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 3 11/24/2011 2:57:39 PM

4 Η πληρωμή της συνδρομής σας Αγαπητά μέλη και φίλοι της «Λεσβιακής Παροικίας» Το Δ.Σ. της «Λεσβιακής Παροικίας» ευχαριστεί τα μέλη της που ανταποκρίθηκαν στην πληρωμή της συνδρομής των για το έτος Φροντίζουμε να καταχωρούμε το ποσό αυτό στα βιβλία μας και να σας στέλνουμε τις αντίστοιχες αποδείξεις, τις οποίες μπορείτε να συμπεριλάβετε στη φορολογική σας δήλωση. Σας γνωρίζουμε ακόμα μια φορά ότι όσα μέλη μας οφείλουν περισσότερα από 2 έτη συνδρομών μπορούν να μπουν σε ενημερότητα πληρώνοντας μόνο τα 2 τελευταία έτη. Η «Λεσβιακή Παροικία» είναι μη κερδοσκοπικός Σύλλογος και οι συνδρομές των μελών είναι το μοναδικό έσοδο για να καλυφτούν τα λειτουργικά της έξοδα. Τις συνδρομές σας, καθώς και κάποιες άλλες προσφορές σας εκτός από την ταχυδρομική επιταγή που στέλνετε στη διεύθυνση: «Λεσβιακή Παροικία» - ΕΛΤΑ Κουμουνδούρου 29 - ΤΘ ΑΘΗΝΑ 10029, μπορείτε να τις καταθέσετε και στην Εθνική Τράπεζα στο λογαριασμό της «Λεσβιακής Παροικίας» Νο 415/ Για τους κατοίκους του εξωτερικού: η πληρωμή της ετήσιας συνδρομής γίνεται με κατάθεση 60$ ή 40 στο λογαριασμό της Εθνικής Τράπεζας Νο 415/ , IBAN GR , ΚΩΔ. SWIFT ΤΡΑΠΕΖΑΣ-BIC ETHNGRAA. Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων Θεατρικό εργαστήρι της «Λεσβιακής Παροικίας» Η «Λεσβιακή Παροικία» προχωρεί στη δημιουργία και οργάνωση Θεατρικού Εργαστηρίου, με σκοπό τη διεύρυνση των πολιτιστικών της δραστηριοτήτων και τη συμβολή της στη διερεύνηση και προβολή του Λεσβιακού Θεάτρου (ιστορία, έργα, συγγραφείς). Το «Θεατρικό Εργαστήρι» θα συγκροτηθεί σε ομάδα εργασίας με τη βοήθεια και συμπαράσταση του συμπατριώτη μας σκηνοθέτη Νίκου Περέλλη. Όσοι ενδιαφέρονται να συμμετέχουν παρακαλούνται να το δηλώσουν στο τηλέφωνο στην κ. Καίτη Μεσσηνέζη - Πλατσή. Οι πρώτες εκδηλώσεις του Θεατρικού Εργαστηρίου θα πραγματοποιηθούν σύντομα με τη μορφή του «Θεατρικού Αναλογίου» και θα αφορούν θεατρικά έργα λεσβίων θεατρικών συγγραφέων. 4 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 4 11/24/2011 2:57:40 PM

5 Επιμέλεια: Θ. Πλατσής Παγκόσμιο πρότυπο το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου Το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου ανακηρύχθηκε κορυφαίο Ευρωπαϊκό Γεωπάρκο για την περίοδο , μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης φάσης της αξιολόγησης των μελών του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων. Η απόφαση επικυρώθηκε κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Γραφείου Γεωπάρκων τής UNESCO, στο πλαίσιο του 10ου Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Γεωπάρκων που πραγματοποιήθηκε στην πόλη Langesund της Νορβηγίας, από 16 έως 18 Σεπτεμβρίου Το Γραφείο Γεωπάρκων τής UNESCO επικύρωσε τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των ευρωπαϊκών γεωπάρκων, σύμφωνα με τα οποία το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου συγκεντρώνει την υψηλότερη βαθμολογία και χαρακτηρίζεται πρότυπο για όλα τα μέλη του Παγκόσμιου και Ευρωπαϊκού Δικτύου Γεωπάρκων που αξιολογήθηκαν κατά τη διάρκεια του Σύμφωνα με την τελική απόφαση του Γραφείου Γεωπάρκων τής UNESCO, τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του φακέλου προόδου που υποβλήθηκε και της επιτόπιας επίσκεψης στη Λέσβο των εμπειρογνωμόνων τής UNESCO δρος. A. Schueller, διευθυντή Γεωπάρκου Vulkaneifel (Γερμανία), και καθηγητή C. Long από την Κινεζική Ακαδημία Γεωεπιστημών, ήταν ιδιαιτέρως θετικά. Σύμφωνα με χθεσινή ανακοίνωση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Σιγρίου Λέσβου, από την εξέταση διαπιστώθηκε η ποιότητα των υποδομών και το επίπεδο των προσφερόμενων υπηρεσιών στον επισκέπτη του Απολιθωμένου Δάσους. Σημειώνεται ότι παρουσιάζει υψηλού επιπέδου λειτουργία σε όλους τους τομείς και τα αποτελέσματά της εκτιμώνται ιδιαιτέρως, τόσο από τους επισκέπτες της περιοχής όσο και από τις τοπικές αρχές. «Το Απολιθωμένο Δάσος», τονίζεται στην έκθεση, «αποτελεί κορυφαίο παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής (best practice) για όλα τα μέλη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Γεωπάρκων και συμβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων στην περιοχή της δυτικής Λέσβου.» Οι αξιολογητές προτείνουν ακόμη τη διεύρυνση των δραστηριοτήτων του Γεωπάρκου, με σκοπό την ανάδειξη των γεωμνημείων και της φυσικής κληρονομιάς της Λέσβου. Από τη συνεδρίαση του Γραφείου Γεωπάρκων τής UNESCO στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Γεωπάρκων Στο πλαίσιο του Συνεδρίου έγινε η παρουσίαση των αποτελεσμάτων της 10χρονης δράσης του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου για την ανάδειξη του Απολιθωμένου Δάσους και την προβολή του σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο συνέδριο συμμετείχαν 280 επιστήμονες και εκπρόσωποι γεωπάρκων από περισσότερες από 30 χώρες από όλο τον κόσμο. Ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου Νίκος Ζούρος, 5 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 5 11/24/2011 2:57:40 PM

6 διευθυντής του Μουσείου του Σιγρίου, παρουσίασε τα θετικά αποτέλεσμα της διαχείρισης του Απολιθωμένου Δάσους και αναφέρθηκε στα αποτελέσματα της δράσης του Μουσείου στους τομείς της ανάδειξης και της προστασίας της φυσικής κληρονομιάς και στην ανάπτυξη του γεωτουρισμού. Πολλοί εκπρόσωποι γεωπάρκων ζήτησαν πληροφορίες και την εμπειρία που έχει αποκτηθεί στη Λέσβο σε θέματα επιτυχημένης λειτουργίας γεωπάρκων. Επίσης, κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου παρουσιάστηκαν οι δράσεις του Μουσείου και οι πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει σε θέματα ευαισθητοποίησης των πολιτών και ιδιαίτερα των νέων, για την αντιμετώπιση φυσικών φαινομένων όπως οι σεισμοί. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου ανακοινώθηκαν τα νέα μέλη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Γεωπάρκων, καθώς και τα νέα μέλη του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων τής UNESCO, μετά από την απόφαση του 11μελούς Γραφείου Γεωπάρκων τής UNESCO. Το Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων τής UNESCO, μετά και την ένταξη των νέων μελών, αριθμεί πλέον 87 γεωπάρκα από 27 χώρες από όλο τον κόσμο, ενώ στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων συμμετέχουν 49 γεωπάρκα από 16 ευρωπαϊκές χώρες. Προτάσεις για ορθολογική αλιεία των οστράκων Τη θέσπιση κανόνων ορθολογικής διαχείρισης των οστράκων στον Κόλπο Καλλονής προτείνει ο Αλιευτικός Σύλλογος Σκάλας Καλλονής «Η Αγία Άννα», ώστε να διασφαλιστούν τα αποθέματα αλλά και το εισόδημα των παραγωγών. Στόχος, όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο Σύλλογος, είναι να μπει φρένο στην ανεξέλεγκτη αλίευση των οστράκων. Όπως αναφέρεται, «φέτος μεγάλος αριθμός ψαράδων μελών του Συλλόγου θα δραστηριοποιηθεί στην αλιεία του οστράκου, ελπίζοντας να αποκομίσει ένα σημαντικό εισόδημα, προκειμένου να καλύψει τις ζημιές που υπέστησαν τα δίχτυα τους από τις επιθέσεις δελφινιών που έψαχναν για τροφή και για να καλύψουν τις βιοτικές τους ανάγκες». Ειδικότερα ο Σύλλογος προτείνει: κάθε σκάφος να αλιεύει μέχρι κιλά όστρακα την εβδομάδα, να συσταθεί τριμελής επιτροπή, αποτελούμενη από εκπροσώπους της Διεύθυνσης Αλιείας του Λιμεναρχείου και της Διεύθυνσης Κτηνιατρικής, ούτως ώστε να ελέγχει την ποιότητα και το μέγεθος των αλιευμάτων, να υποχρεώνονται οι έμποροι των χαβάρων να ενημερώνουν τις αρμόδιες υπηρεσίες για την παραλαβή οστράκων από αυτούς, τουλάχιστον έξι ώρες πριν γίνει αυτή, ώστε να είναι δυνατός ο παραπάνω έλεγχος πριν πωληθούν τα όστρακα στους εμπόρους. Παράθυρο προβολής σε Τούρκους επισκέπτες Η «Επικοινωνία Λέσβου Α.Ε.» παίρνει μέρος με δικό της περίπτερο, που αφορά αποκλειστικά το Νομό Λέσβου, στη μεγάλη Τουριστική Έκθεση Σμύρνης που θα πραγματοποιηθεί από τις 8 έως τις 11 του ερχόμενου Δεκεμβρίου, στο Διεθνές Εκθεσιακό Κέντρο της τουρκικής μεγαλούπολης. Ας σημειωθεί ότι η συμμετοχή είναι υπό την αιγίδα του Επιμελητηριακού Ομίλου της Σμύρνης. 6 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 6 11/24/2011 2:57:40 PM

7 Η παρουσία της «Επικοινωνία Λέσβου Α.Ε.» με τη συμμετοχή της στην Τουριστική Έκθεση Σμύρνης στοχεύει, σε συνδυασμό με την προβολή του «Τουριστικού Οδηγού Λέσβου» στην τουρκική γλώσσα και άλλων δικών της δραστηριοτήτων, στην προβολή συνολικά των δυνατοτήτων συνεργασίας σε πρακτικό/επιχειρηματικό επίπεδο επιχειρήσεων της Τουρκίας και της Λέσβου. Για το λόγο αυτό, οργάνωσε και ένα περιορισμένο αριθμό «πακέτων προβολής» για επιλεγμένες επιχειρήσεις από τη Λέσβο, που δραστηριοποιούνται επιτυχώς στο χώρο του τουρισμού, της φιλοξενίας, της εστίασης και των τοπικών προϊόντων. Οι επιχειρήσεις αυτές θα έχουν τη δυνατότητα να προβληθούν σε χιλιάδες φορείς, οργανισμούς, τουριστικά πρακτορεία, ξενοδοχεία, δήμους και επιμελητήρια από την Τουρκία και 70 χώρες από όλο τον κόσμο που συμμετέχουν στην Έκθεση. Συγκεκριμένα, σε πάνω από 550 εκθέτες και επισκέπτες της Έκθεσης αυτής, που αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες της ευρωπαϊκής και ασιατικής ζώνης. Η 8η Γιορτή Κάστανου στην Αγιάσου Με πολύ μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε και φέτος η 8η Γιορτή Κάστανου στην Αγιάσο. Πλήθος επισκεπτών περιηγήθηκαν στον καστανιώνα του χωριού, απόλαυσαν τα κάστανα και το κρασί που πρόσφερε δωρεάν η Δημοτική Ενότητα Αγιάσου, καθώς και τα άλλα προϊόντα της Αγιάσου, ενώ το απόγευμα παρακολούθησαν την εκδήλωση που έγινε στο θέατρο του Αναγνωστηρίου. Από πολύ πρωί, άναψαν οι φουφούδες στην πλατεία του Δημαρχείου, και σε διάφορα άλλα κεντρικά σημεία του χωριού, όπως η Εκκλησία της Παναγιάς και η αγορά όπου μέχρι το βράδυ οι επισκέπτες μπορούσαν να προμηθεύονται δωρεάν βραστά ή ψητά κάστανα, αλλά και κόκκινο κρασί. Οι επισκέπτες μπορούσαν να γευτούν αλλά και ν αγοράσουν ψωμί με κάστανο και άλλα παραδοσιακά προϊόντα από κάστανο, φτιαγμένα από τα χέρια των γυναικών του Αγρομεταποιητικού Συνεταιρισμού Γυναικών Αγιάσου, καθώς και λαδοτύρια, μοσχομυριστά βότανα από τον Όλυμπο, Αγιασώτικα κεραμικά, ξυλόγλυπτα και διάφορα άλλα τοπικά προϊόντα από τα μαγαζιά του χωριού. Ο καιρός φέτος βοήθησε, σε αντίθεση με άλλες χρονιές και η προσέλευση του κόσμου, έφτασε σε αρκετές χιλιάδες. Αποκατάσταση των ζημιών στο «Αιολικό Πάρκο» της Κουτσουμπάρας Επισκευάστηκε και έχει τεθεί σε λειτουργία η μία από τις τρεις ανεμογεννήτριες του Αιολικού Πάρκου της Κουτσουμπάρας. Όπως είναι γνωστό, εδώ και χρόνια δεν λειτουργούσαν οι δύο από τις τρεις ανεμογεννήτριες, ενώ και στην τρίτη είχε παρουσιαστεί σοβαρή βλάβη από πέρυσι. Πληροφοριακά αναφέρουμε, ότι η συγκεκριμένη γεννήτρια παράγει kw. ενέργειας το 24ωρο με μέση ταχύτητα ανέμου. Η καταγραφή της ποσότητας ενέργειας γίνεται από μετρητή της ΔΕΗ και σε οικονομικό όφελος, για το Δήμο, αυτή η παραγωγή ανέρχεται σε την ημέρα. 7 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 7 11/24/2011 2:57:40 PM

8 Αποτελέσματα Λογοτεχνικού Διαγωνισμού Διηγήματος Νέων Πρακτικό επιτροπής 1ου Λογοτεχνικού Διαγωνισμού Διηγήματος Νέων, με θέμα που να αναφέρεται στη Λέσβο, που προκήρυξε η «Λεσβιακή Παροικία» συμμετέχοντας στο έτος Οδυσσέα Ελύτη, για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του Εκ μέρους της Επιτροπής Κρίσεως του 1ου Λογοτεχνικού Διαγωνισμού Διηγήματος Νέων, που προκήρυξε ο πολιτιστικός σύλλογος «Λεσβιακή Παροικία» Αθηνών, γνωρίζονται τα εξής: Την επιτροπή απετέλεσαν οι: 1. Χατζηαναγνώστου Τάκης, συγγραφέας, ως πρόεδρος 2. Μολίνος Στρατής, συγγραφέας, ως μέλος 3. Κονιαρέλλη - Σιακή Ελένη, ποιήτρια και πεζογράφος, ως μέλος 4. Γονιδέλλης Απόστολος, συγγραφέας, ως μέλος 5. Βεκρή Ειρήνη, συγγραφέας, ως μέλος και συντονίστρια της επιτροπής. Η επιτροπή μελέτησε, ανέλυσε, αξιολόγησε και βαθμολόγησε τις συμμετοχές με κριτήρια τη λογοτεχνική τους αρτιότητα και την πρωτοτυπία, με ιδιαίτερη ευαισθησία και προσοχή για τα θέματα που αναφέρονται στη Λέσβο και κατέληξε στα εξής: Βραβεία: Α Βραβείο επαμειβόμενο με Ευρώ, στον Απόστολο Θηβαίο, από το Ίλιον, που συμμετείχε με το ψευδώνυμο «Απόστολος Λαμπρινός», για το έργο του «Το ημερολόγιο του Φριτζ Τζόζεφ Μραζ». Β Βραβείο επαμειβόμενο με 500 Ευρώ, στον Εμμανουήλ-Σωτήριο Παπαϊωάννου, από την Πετρούπολη, που συμμετείχε με το ψευδώνυμο «Μηορών», για το έργο του «Το μυστικό του χειρογράφου». Έπαινοι: Α Έπαινος στον Διονύση Μαρίνο, από τη Ν. Σμύρνη, που συμμετείχε με το ψευδώνυμο «Ντέμης Μαρτίνης», για το έργο του «Το σημάδι». Β Έπαινος στον Καρφάκη Σίλα, από την Ξάνθη, που συμμετείχε με το ψευδώνυμο «Silas O Rourke», για το έργο του «Η λύρα του θανάτου». Γ Έπαινος απονέμεται ισότιμα στους: α. Μαρία Παχίτη, από τη Λευκωσία Κύπρου, με το ψευδώνυμο «Αρίων», για το έργο της «Αισθαντικός Αναπαλμός» β. Ιωάννη Πρίμπα, με το ψευδώνυμο «Θοδωρής Πάλλης», από τη Μυτιλήνη, για το έργο του «Εκ της Πανώλους» γ. Θεόδωρο Σεϊντή, από τα Άνω Λιόσια, με το ψευδώνυμο «Ονειροκρούστης77», για το έργο του «Ψυχή και Σώμα». Η επιτροπή συγχαίρει θερμά τους διακριθέντες και όλους τους νέους που έλαβαν μέρος στο διαγωνισμό, με τη βεβαιότητα ότι η Λέσβος αλλά και η «Λεσβιακή Παροικία» απέκτησαν νέους φίλους. Εύχεται δε σε όλους καλή επιτυχία, σ όλους τους τομείς της ζωής τους και καλή συνάντηση στην απονομή των βραβείων, που θα γίνει κατά την Πρωτοχρονιάτικη γιορτή της «Λεσβιακής Παροικίας», τον Ιανουάριο Αθήνα 3 Νοεμβρίου 2011 Η Επιτροπή Η βαθμολογία των συμμετεχόντων θα δημοσιευθεί στο επόμενο τεύχος. 8 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 8 11/24/2011 2:57:40 PM

9 Eκδηλώσεις Ομιλία για την «απελευθέρωση της Λέσβου το 1912» Από τον Στρατή Μολίνο Ατέλειωτους αιώνες τώρα η Λέσβος, το νησί μας, αρμενίζει στα νοσταλγικά νερά του Αρχιπελάγους. Αργόσυρτο, μεγαλόπρεπο, «μακάριο» όπως το φαντάζεται ο Πλίνιος. Χωρίς σταματημό. Όπως και τότε στα 1912, ενενήντα εννέα χρόνια πίσω. Νησί γεμάτο κόσμο. Έλληνες στην πλειονότητα, ενώ οι Τούρκοι, οι λιγότεροι, έχουν προ πολλού παραδώσει τα πρωτεία της οικονομικής κατά κύριο λόγο, αλλά και της κοινωνικής και πολιτισμικής των ύπαρξης στους πρώτους, τους υποτελείς των. Με μελετημένες συλλογικές αποφάσεις, χρησιμοποιώντας αποτελεσματικά την έμφυτη διορατικότητα και την επιχειρηματική τους ευελιξία, οι Λέσβιοι αφήνουν τους κατακτητές να βαυκαλίζονται με τη δύναμη της κυριαρχίας των κι έτσι, ραγιάδες κατ όνομα μονάχα, ρυθμίζουν τις δραστηριότητες του τόπου προς τα εκεί που επιτάσσει το εθνικό συμφέρον. Κάπως έτσι: Εξαγοράζουν πάμφθηνα τα κτήματα των ντόπιων, εκείνα που κάποτε οι αγάδες είχαν αρπάξει με τη βία, οργανώνονται σε συντεχνίες, ελέγχουν προσεκτικά το εμπόριο, καλλιεργούν με επιμονή την παιδεία, βοηθούν στην πνευματική άνοδο του χριστιανικού στοιχείου και στη διατήρηση του εθνισμού των καταπιεζομένων. Με δυο λόγια πλουτίζουν, θωρακίζονται και επιβάλλονται. Ο ομιλητής Στρατής Μολίνος με την Πρόεδρο Καίτη Μεσσηνέζη. 9 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 9 11/24/2011 2:57:40 PM

10 Κείνα τα χρόνια στη Μυτιλήνη λειτουργούσαν λέσχες και μορφωτικοί σύλλογοι. Υπήρχαν τράπεζες, βιβλιοθήκες, αναγνωστήρια, τυπογραφεία. Εκδίδονταν εφημερίδες και περιοδικά που άνετα συναγωνίζονταν τα πλέον έγκριτα της ελεύθερης πατρίδας. Συχνές ήσαν οι διαλέξεις, οι ημερίδες και οι καλλιτεχνικές παραστάσεις που τόνωναν το εθνικό αίσθημα και εμπλούτιζαν το πολιτιστικό επίπεδο του κόσμου. Όσο για τα σχολειά, τα ελληνικά, τούτα ήσαν ξεχωριστά, αντιπροσωπευτικά της πνευματικής στάθμης του νησιού, πολύ γνώριμης και στον κόσμο της διανόησης του μητροπολιτικού ελληνισμού. Το νησί είναι πλούσιο. Το λάδι ρέει παντού. Ειν ο ντόπιος, όπως λένε, χρυσός. Και το λιμάνι βουίζει σαν μελισσομάνι. Ατέλειωτη είναι η κίνηση στα λιοτρίβεια, στα σαπουντζίδικα, στα υφαντήρια και στα λογής-λογής μηχανουργεία. Τα κέρδη παντού είναι πολλά. Altin adasi, χρυσό νησί, προσονομάζουν οι Τούρκοι τη Λέσβο. Οι οικογένειες των Τούρκων έχουν ως περιοχή προτίμησής των την Επάνω Σκάλα, γύρω από το παλιό λιμάνι. Σπίτια διάσπαρτα ανάμεσα στα χαμάμ και τα τζαμιά, τα περισσότερα φτωχικά, σ ανήλιαγα «τσακμά σοκάκια». Κάπου-κάπου, διακρίνεται επιβλητικό με την ανατολίτικη αρχιτεκτονική του και την εσωτερική πολυτέλειά του το αρχοντόσπιτο κάποιου διακεκριμένου Τούρκου. Τουρκόσπιτα υπάρχουν επίσης και μέσα στο κάστρο, εκείνα των ιθυνόντων, για περισσότερη ασφάλεια μη τυχόν και συμβεί ξαφνικός ξεσηκωμός των ρωμιών. Αντίθετα, οι γειτονιές των χριστιανών απαντώνται στο κέντρο της πόλης και στα γύρω υψώματα, προς το Μακρύ-Γιαλό και τα τριγύρω προάστια όπου τα όμορφα νεοκλασικά σπίτια δένουν άψογα με το άρτιο τοπίο. Ο χώρος εδώ έχει πολλές εκκλησιές και ξωκλήσια, σημάδι πως ο κόσμος είναι θρήσκος. Θαρρείς ζητά προστασία και όταν τον πλακώνει το παράπονο της σκλαβιάς, το αποθέτει για να παρηγορηθεί στους αγίους που λατρεύει. Αγαπητές συμπατριώτισσες και συμπατριώτες, κυρίες και κύριοι. Χρόνια σας πολλά! Σας ευχαριστώ θερμά για την προσέλευσή σας σ αυτή την παρουσίαση, όπως ευχαριστώ και το Διοικ. Συμβούλιο της «Λεσβιακής Παροικίας» που μου έκανε, για μιαν ακόμα φορά, την τιμή αυτής της επικοινωνίας μαζί σας, την ώρα που γιορτάζουμε ένα τέτοιας σημασίας εθνικό θέμα, όπως την επέτειο της λύτρωσης της Λέσβου από τον τουρκικό ζυγό, στις 8 Νοεμβρίου του Αμέσως τώρα, θα προσπαθήσω πολύ περιληπτικά να σας δώσω μιαν ιδέα του ιστορικού των ανεπίστρεπτων εκείνων εθνικών στιγμών, αναφερόμενος συχνά σε σχόλια και μαρτυρίες που είδαν τη δημοσιότητα μέσω διαφόρων ντόπιων κυρίως και αθηναϊκών εντύπων εκείνης της περιόδου. Το σκηνικό κάπως έτσι ήταν, όπως λίγο πιο πριν περιγράφτηκε, όμως κείνες τις μέρες του «Δώδεκα», η ατμόσφαιρα έδειχνε βαριά και τεταμένη πάνω σ όλο το νησί, ιδιαίτερα στην πόλη της Μυτιλήνης και στο Πλωμάρι. Οι απανωτές νίκες του στρατού μας από την στιγμή που κηρύχθηκε ο Βαλκανικός πόλεμος και οι προκλήσεις του στόλου μας στο Αιγαίο, κάνουν τους κατακτητές νευρικούς, επιθετικούς, συχνά βίαιους. Οι διάφοροι διπλωμάτες, υποπρόξενοι των μεγάλων κρατών στο νησί, αναλαμβάνουν κάποιο μεσολαβητικό, φιλειρηνικό δήθεν ρόλο, ενώ οι θρησκευτικοί προε- 10 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 10 11/24/2011 2:57:41 PM

11 ξάρχοντες των δύο κοινοτήτων, ο σπουδαίος μητροπολίτης Κύριλλος και ο Μουφτής προσπαθούν να κατευνάσουν τους θερμούς πιστούς των και να εμφυσήσουν κάποια διάθεση εμπιστοσύνης και αμοιβαίας συμπάθειας μεταξύ των. Εν τούτοις, η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο ανησυχητική με τη στάση του Τούρκου φρούραρχου Αμπντούλ Γκανί, ο οποίος επιμένει να οργανώνει τη διαθέσιμη φρουρά του με απώτερο σκοπό τη σθεναρή αντίσταση, όταν χρειασθεί και το αναπόφευκτο αιματοκύλισμα. Το πρόγραμμα του Ελληνικού Επιτελείου είναι καθορισμένο. Πρώτα-πρώτα θα ξεκαθαρίσει η Μακεδονία μας, με αμείωτες τις στρατιωτικές δυνάμεις και κατόπιν θα στραφεί προς τα νησιά του Αιγαίου. Παρόλο που οι νησιώτες αδημονούν και στέλνουν μηνύματα και ξεσπούν σε επικλήσεις ανυπομονησίας. Τελικά, η κατάληψη της Λέσβου ορίζεται να λάβει χώρα από τον στόλο μας στις 8 Νοεμβρίου, ανήμερα της γιορτής των Ταξιαρχών! Ημέρα Πέμπτη, πριν ενενήντα εννέα χρόνια ακριβώς. Και αρχίζουν οι πολεμικές επιχειρήσεις: «8 Νοεμβρίου Χθες, 6μ.μ. κατόπιν σήματος του ναυάρχου απέπλευσεν εκ Μούδρου προς κατάληψιν της Λέσβου ο στόλος με την εξής τάξιν πορείας: Αριστερά γραμμή: «Αβέρωφ» επί του οποίου επέβαινεν ο Ναύαρχος Κουντουριώτης, «Ύδρα», «Σπέτσαι» και «Ψαρά» ως γραμμή παραγωγής. Αριστερά εις το ύψος του «Αβέρωφ» ως «διαδεκτήρ» το ανιχνευτικόν «Λέων». Ένας ποιητής και τρεις Πρόεδροι. Από αριστερά: Δ. Νικορέτζος, Τ. Χατζηαναγνώστου, Καίτη Μεσσηνέζη και Στρ. Μολίνος. 11 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 11 11/24/2011 2:57:41 PM

12 Δεξιά γραμμή: «Κανάρης», «Πέλοψ». Δεξιά του «Κανάρη» εις απόστασιν εκατό μέτρων το τορπιλλοβόλον 12, δεξιά του «Πέλοπος» εις εκατό μέτρων απόστασιν το τορπιλλοβόλον 14, όπισθεν του «Πέλοπος» ο «Ιέραξ». Έμπροσθεν της παρατάξεως εις ικανήν απόστασιν τα αντιτορπιλλικά «Νίκη», «Ασπίς» και «Βέλος». Με μικράν ταχύτητα, ο στόλος πλέει καθ όλην την νύκτα όπως εμφανισθή προ της Μυτιλήνης την επομένην πρωίαν. Την 5ην π.μ. σημαίνονται πλοία εις τον ορίζοντα και μετ ολίγον συναντώμεθα μετά των δύο νεοτεύκτων σκαφών, των αντιτορπιλλικών «Κεραυνός» και «Νέα Γενεά» άτινα έσπευσαν να καταπλεύσωσιν εις τα Ελληνικά ύδατα προς ενίσχυσιν του στόλου εις τους αγώνας του. Εις ευτυχής νυκτοφύλαξ, ο Κωνσταντίνος Γονιδέλλης, πρώτος διέκρινε περί την 5:30 της πρωίας τα φώτα των πλοίων εις τον ορίζοντα και τρέχων ανήγγειλεν εις τους αναμένοντας την είδησιν. Εν τω μεταξύ όλη η παραλία είχε γεμίσει από μαύρον βρυασμόν παραληρούντος εξ ενθουσιασμού πλήθους, τρέχοντος με τα δάκρυα εις τους οφθαλμούς να χαιρετήση την πολυπόθητον ημέραν της ελευθερίας, την οποίαν τόσαι και τόσαι γενεαί ωνειρεύθησαν και επερίμεναν, χωρίς να ευτυχήσουν να την ιδούν». Αυτή είναι η τρόπον τινά, σε αποσπάσματα, δημοσιογραφική ανταπόκριση της απελευθέρωσης της νήσου Λέσβου, της «Κατοχής από τον Ελληνικό Στόλο» καθώς επεκράτησε να λέγεται εκείνο τον καιρό, όπως την παρουσιάζει στο βιβλίο του «Η κατάληψις της Λέσβου και Χίου» ο Άγγελος Ευαγγελίδης, γνωστός με το φιλολογικό ψευδώνυμο Άγγελος Τανάγρας. Εκείνα τα χρόνια υπηρετούσε ως στρατιωτικός γιατρός στο ναυτικό. Αυτόπτης τουτέστιν και αυτήκοος μάρτυς. Και καθώς τα πλοία αλώνιζαν τη θάλασσα, τούτες τις ανεπανάληπτες ώρες, στον ουρανό ο Ταξιάρχης περίφροντις, αυστηρός, ανήσυχος όλη τη νύχτα φτεροκοπούσε πάνω από το νησί του. Το είχε πάρει κάτω από τις φτερούγες του και το προστάτευε ώσπου να το παραδώσει σε καλά χέρια, στην αγκαλιά της μεγάλης πατρίδας. Εκεί, μέσα στα σκοτεινά, ολομόναχος, αθέατος ακόμα κι απ τον πασβάντη που περιπολούσε στα ερημικά σοκάκια. Την αυγή της 8ης του μηνός Νοεμβρίου 1912, αυγή που παρόμοιά της δεν θα ανατείλει ξανά, μέσα στη φθινοπωριάτικη αλισάχνη πρόβαλε, λοιπόν, μεγαλόπρεπος ο στόλος μας κοντά στο Καστρέλλ(ι). Η μπάντα του «Αβέρωφ» παιάνιζε ακατάπαυστα το εμβατήριο «Μαύρη ειν η νύχτα στα βουνά», ταράσσοντας χαρούμενα τον ύπνο του ραγιά, στέλνοντάς του την απρόσμενη είδηση πως η ζωή του αλλάζει ολότελα, πως η τουρκική κυριαρχία δεν είναι πια παρά ένας εφιάλτης που πέρασε. Και ενώ έτσι είχαν τα πράγματα, στου Τούρκου Βαλή του Αρχιπελάγους Εκρέμ-βέη, όπου είχε (ήδη) προσέλθει και ο Μουτεσαρίφης Εράμ, κατέφθαναν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κύριλλος, ο Τούρκος Μουφτής, ο Δήμαρχος Βασ. Π. Βασιλείου, οι Δημογέροντες, πολλοί πρόκριτοι Οθωμανοί, και οι Πρόξενοι των ξένων κρατών για να συσκεφθούν για την κατάσταση. Και ιδού τι μας λέει η εφ. «Λέσβος» της «Μία ατμάκατος αποσπασθείσα εκ του Αβέρωφ υπό τους ήχους της μουσικής, εισήρχετο εις τον λιμένα φέρουσα εις την πρώραν αναπεπταμένην λευκήν σημαίαν και εις την πρύμνην την κυανόλευκον. Επί τη θέα της, το τι έγινεν τότε είναι 12 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 12 11/24/2011 2:57:41 PM

13 απερίγραπτον. Της ατμακάτου επέβαινεν ο γνωστός και δημοφιλής πρώην πλοίαρχος της ακτοπλοϊας Χατζή-Δαούτ και νυν αξιωματικός του Π. Ναυτικού κ. Βασ. Καραμούζος, εξελθών όπως απαιτήση την παράδοσιν της πόλεως και του ευρισκομένου εν αυτή στρατού κατ εντολήν του υποναυάρχου, Αρχηγού κ. Κουντουριώτου. Εν τω μεταξύ πάντες οι κυβερνητικοί υπάλληλοι και χωροφύλακες της προκυμαίας είχον εξαφανισθή. Πελώριαι δε ελληνικαί σημαίαι είχον αναπετασθή επί των κατά μήκος της Προκυμαίας κτιρίων». Όπως είναι γνωστό, από την χρονική αυτή στιγμή άρχισε ένας επίμονος μαραθώνιος επαφών, διαβουλεύσεων και αντιπροτάσεων με τελικό αποτέλεσμα ο μεν Ναύαρχος Κουντουριώτης να απαιτήσει την παράδοση της πόλης το αργότερο στις 12:30 το μεσημέρι -χωρίς την παραμικρή πλέον αναβολή- ο δε Τούρκος χιλίαρχος να αποσύρεται με τις δυνάμεις του στην ενδοχώρα για να αντισταθεί, όπως του υπαγόρευε η στρατιωτική του τιμή. Στις 12:30, λοιπόν, ακριβώς αρχίζει η αποβίβαση των Ελλήνων. Δυνάμεις πεζοναυτών και στρατός ξεχύνονται μπροστά στο «Κουμερκάκι», στο Μώλο και στην Πετρόσκαλα απ όπου ναυτικό άγημα, υπό την Διοίκηση του προαναφερθέντος αξιωματικού Καραμούζου, κατευθύνεται προς το κλειστό θέρετρο του Βαλή και υψώνει τη γαλανόλευκη. Τούτη είναι η πρώτη κατάληψη δημοσίου κτιρίου και τη σημαία μας χαιρετίζουν 21 κανονιοβολισμοί από τον στόλο. Στο Κονάκι -το μέχρι προχτές Υπουργείο Αιγαίου- μεταβαίνει απόσπασμα με επικεφαλής τον Κωνστ. Μελά, αδελφό του μακεδονομάχου Π. Μελά, στον οποίο ο μουτεσαρίφης παραδίδει τα κλειδιά της πόλεως. Το πιο σπουδαίο, το πιο συγκινητικό στιγμιότυπο της κατοχής. Η πόλη είναι κατάμεστη από κόσμο που ζητωκραυγάζει, που κλαίει χαρούμενος για την ανείπωτη ευτυχία της μέρας τούτης. Που έχει μείνει συνάμα άναυδος μπροστά στο μεγαλείο της λευτεριάς της οποίας την γλυκύτητα μόνο σε οραματισμούς μεγαλοσύνης είναι δυνατόν να συλλάβει ο ανθρώπινος νους. Την ίδια μέρα, την πρώτη μέρα της Κατοχής, εκδίδεται η διακήρυξη-διαταγή του ναυάρχου Π. Κουντουριώτη η οποία επισημοποιεί και επισφραγίζει την «κατάληψη» του νησιού από τον Ελλ. Στόλο εν ονόματι του Βασιλέως Γεωργίου του Α. Επιπροσθέτως, εκδίδεται η προκήρυξη του Φρούραρχου, στρατιωτικού -και προσωρινά και πολιτικού- διοικητού της πόλεως Κωνστ. Μελά. Η Μυτιλήνη είναι πια στην αγκαλιά της μεγάλης μάνας. Την Κυριακή έγινε λαμπρή δοξολογία για το χαρούμενο γεγονός της απελευθέρωσης στη Μητρόπολη. Ο ίδιος ο Φρούραρχος, ο σκληροτράχηλος ναυτικός και πολυσχιδής αργότερα πολίτης, ο οποίος διατηρούσε αλληλογραφία με τη μεγάλη κυρία των γραμμάτων μας Πην. Σ. Δέλτα, της γράφει σχετικά: «Αγαπητή κυρία, Πάσχα! Τι συγκινητικό θέαμα όταν την Κυριακή, μετά την κατοχή της θαυμασίας Μυτιλήνης, έκαμε την Δοξολογία ο λαμπρός Μητροπολίτης Κύριλλος! Όταν εμπήκε στη Μητρόπολη και ανέβηκε στο θρόνο του, άρχισε χωρίς να περιμένη κανείς, το «Χριστός Ανέστη». Λοιπόν: Κυρία μου, έκλαυσα σαν παιδί από συγκίνηση». Στο πανηγύρι της λευτεριάς, τα κεφαλοχώρια του νησιού δεν μένουν πίσω. Στην Αγιάσο, οι Τούρκοι χωροφύλακες συλλαμβάνονται και αφοπλίζονται από 13 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 13 11/24/2011 2:57:41 PM

14 τα παλλικάρια του χωριού, παρ όλο που αντάρτικο σώμα με αρχηγό τον καπετάν-μάνο απ το Πλωμάρι, είχε προσφερθεί να βοηθήσει στην επιχείρηση. Στη Γέρα δεν υπάρχει τουρκική αρχή κι η γαλανόλευκη υψώνεται στο κωδωνοστάσιο της εκκλησίας. «Ο του βαρβάρου στρατός δεν απέχει πολύ από ημάς. Πιθανόν να είδε την σημαίαν και να ήκουσεν τους πυροβολισμούς. Πιθανόν να επιστρέψη και να επιμείνη δια της βίας να κατέλθη η σημαία» λέει ο Ευστράτιος Βρανάς. «Λοιπόν αδελφοί, δεν θα κατέλθη. Πρώτος εγώ θα πεθάνω αμυνόμενος την ελευθερίαν». «Όλοι μας, όλοι μας», κραυγάζουν από το πλήθος. Στη Μήθυμνα, στις 9. Νοε. Μοίρα ελληνικών ευδρόμων δια να διακόψη την επικοινωνίαν των Τούρκων με την αντικρυνή Μ. Ασίαν, βομβάρδισε και βύθισε πλοιάρια στο λιμανάκι του χωριού και κατέστρεψε δύο-τρία κτίρια του τουρκικού δημοσίου(είδηση προερχόμενη από το αθηναϊκό περιοδικό «Ελλάς»). Ο δε πολιτευτής Δημ. Σάββας, Μηθυμναίος, σε μεταγενέστερη γλαφυρή εκμυστήρευσή του αναθυμάται: «Μετά δύο μέρες -στις ήλθεν ο αρχηγός του στρατού του Κλαπάδου, συνταγματάρχης Γκανί-βέης. Φοβισμένοι τον δεχθήκαμε στη Λέσχη. Ήταν αληθινός μουσουλμάνος και γενναίος στρατιώτης ο Γκανί-βέης. Πήρε μονάχα ένα καφέ και κατόπιν μας μίλησε τουρκιστί, ως εξής: «Γνωρίζω τα αισθήματά σας, έχετε δίκιο. Γνωρίζω ότι δεν μπορώ να κάμω σοβαράν αντίστασιν. Όμως ως Τούρκος στρατιώτης θα κάμω το χρέος μου δια την τιμήν των όπλων. Σας παρακαλώ μονάχα μην εκδηλώνεσθε φανερά. Έχετε καιρό. Χαίρετε». Αυτά είπε και έφυγε ο φρόνιμος εκείνος στρατιώτης. Πλωμάρι. (εφ. Σάλπιγξ ). «Το Σάββατον 10. τρ. μηνός, το υπερωκεάνειον «Μακεδονία» καταπλεύσαν εις Πλωμάριον, απεβίβασεν άγημα ισχυρόν μετ αξιωματικών, γενόμενον δεκτόν εν εξάλλω ενθουσιασμώ υπό των πράγματι πατριωτών Πλωμαριτών». Ερεσός, Σίγρι. Οργανώνονται πολιτοφυλακές και μαζί με τους πεζοναύτες κρατούν την τάξη, διαφυλάττουν την εύθραυστη ακόμα λευτεριά. Ασώματος: «Μέσα στην οχλοβοή του κόσμου έτρεχε ένα ψιλόλιγνο παλλικάρι. Σταματημό και μιλημό δεν είχε. Τα μάτια του πετούσαν φωτιές, η όψη του χαρούμενη. Στάθηκε στο κέντρο της αγοράς και υψώνοντας τα χέρια στον ουρανό βροντοφώναξε: «Ζήτω η Ελλάδα. Εεε! Τι διαλουγούστι. Πλακώσαν τα ελληνικά βαπόρια στη χώρα!». Ο κόσμος βουβάθηκε. Άρχισαν να χτυπάν οι καμπάνες σαν τη νύχτα της Λαμπρής. Οι Τούρκοι χωροφύλακες μούδιασαν, φοβηθήκανε» (διήγηση Σ. Καραβάνη). Η Πέτρα, δεν ήταν τυχερή στις πρώτες μέρες της λευτεριάς. Οι κατακτητές αντέδρασαν, έβαλαν φωτιές, αγριολάντισαν τον κόσμο, σκότωσαν. Τους πήγαν μετά από λίγες μέρες αλυσοδεμένους στο κάστρο. Τι να το κάνεις όμως, το πένθος υπήρξε πικρό. Καλλονή. Κι εδώ η λευτεριά αργοπάτησε. Έκανε καιρό να ρθει. Η κωμόπολη, καθώς κι η Αγία Παρασκευή κι ο Μανταμάδος από την άλλη πλευρά, βρίσκονταν μέσα στη σφηκοφωλιά των αντιπάλων. Έπρεπε πρώτα να ηχήσουν οι κανονιές του Πετσοφά. Ας μη λησμονιέται, λοιπόν, πως πέρα από τις επιτυχίες και τις χαρές των Ελλή- 14 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 14 11/24/2011 2:57:41 PM

15 νων στη Μυτιλήνη και στα κεφαλοχώρια, στην ύπαιθρο ακόμα σέρνεται η αρρώστια της καταπίεσης. Ως πρωταρχικός στόχος παραμένει η ολοσχερής απαλλαγή του τόπου από την μακραίωνη τυραννίδα. Με την άφιξη των απαιτούμενων στρατευμάτων, δίνονται οι κατάλληλες διαταγές και αρχίζει η εξόρμηση προς την περιοχή του Κλαπάδου όπου πιστεύεται ότι ο εχθρός έχει συμμαζέψει τις δυνάμεις του και ότι κάπου εκεί θα λάβει χώρα η τελειωτική αναμέτρηση των δύο στρατών. Στο εθνικό τούτο πανηγύρι, αξίζει να σημειωθεί, ότι συμμετέχει με άκρατο ενθουσιασμό και η «Λεσβιακή Φάλαγξ», ο λόχος των Λεσβίων, ένα εθελοντικό σώμα που υποστηρίζεται και ενισχύεται οικονομικά από τους ομογενείς της Αμερικής. Στις 6 Δεκ. ανήμερα του Αγ. Νικολάου, άρχισαν οι μάχες εκκαθαρίσεως που εξελίχθηκαν από την Καλλονή ως τη Στύψη και το Σκοτεινοβούνι. Κράτησαν δυο μέρες κι έληξαν νικηφόρες για τον ελληνικό στρατό. Αν και σύντομες, υπήρξαν φονικές. Κόστισαν αρκετό αίμα ελληνικό. Άλικο, νεανικό. Ώσπου να ξεψυχήσει το θεριό, απαίτησε βαρύ τίμημα κι η Λέσβος το πρόσφερε, σαν τελευταία θυσία για τα 450 σκοτεινά χρόνια. Νεκροί 16 Ελληνες αξιωματικοί, υπαξιωματικοί, κληρωτοί, μεταξύ αυτών κι ένας καλόγερος και 80 τραυματίες. Τούτο το χυμένο αίμα που κόχλαζε και ζέσταινε την ελληνική συνείδηση, ώθησε τον Μυριβήλη να εμπνευσθεί τα ελεγεία του, ύμνους στους ήρωες του Δώδεκα που έπεσαν στη Λέσβο, το νησί του. Τον έκανε να μιλήσει για το «συμπόσιο με τους αθάνατους νεκρούς, για τα στεφάνια της χαράς μας γύρω στους αζάρωτους νεανικούς κροτάφους, για να σας φιλήσω έναν-έναν πάνω στα μεγάλα μάτια σας τα ελληνικά, για να μεταλάβω τη φωτιά της ψυχής σας». Στις 8 Δεκ. ο κόσμος του νησιού, στη Μυτιλήνη, επεφύλαξε υποδοχή στους πολεμιστές του Κλαπάδου, αυθόρμητη, ολόθερμη όσο και μεγαλειώδη. Ότι ακριβώς ταίριαζε στο στρατό μας. Το περίφημο λεσβιακό περιοδικό της εποχής «Χαραυγή», ετίμησε το χαρμόσυνο γεγονός της λευτεριάς με πανηγυρικό τεύχος. Εκεί δημοσιεύεται το εξαιρετικό ποίημα του Γάλλου φιλέλληνα Φρεντερίκ Μιστράλ «Ο Ελληνικός ύμνος». Αντιγράφω το τελευταίο οκτάστιχο: «Της ιστορίας μάς φέγγουν τρεις χιλιάδες χρόνια Ορθοί! Και πρόβαλε από τώρα το παλάτι στον τόπο εκεί που λύθηκαν τα κακά μάγια, και ο Φοίνικας ξαναγεννιέται από τη στάχτη. Στις αμμουδιές της Μέκκας διώξ το ήλιε, το μισοφέγγαρο μακρυά από τον ουρανό μας ΑΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΕΘΑΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΘΕΙΑ ΕΙΝ Η ΔΑΦΝΗ! ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΝΕΙΣ ΠΕΘΑΙΝΕΙ». Σας ευχαριστώ Κυριακή 18 Δεκεμβρίου στις 11π.μ. Εκδήλωση «Πριν τα Χριστούγεννα» στην αίθουσά μας Ζήνωνος 29-31, τηλ Διαβάζει η Έλενα Τσαλδάρη «Το παραμύθι της γιαγιάς». Προβολή DVD «Τραγούδια που έγραψαν ιστορία». Διασκέδαση με τραγούδι, ούζο και μεζέδες. 15 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 15 11/24/2011 2:57:41 PM

16 Η Γέννηση στην Αγιογραφία Του Φώτη Κόντογλου Η ορθόδοξη Εκκλησία μας κράτησε και διατήρησε την παράδοση της αγιογραφικής τέχνης αμόλευτη, όπως κράτησε και την παράδοση της υμνογραφίας, της μουσικής και της αρχιτεκτονικής. Και λέγοντας αμόλευτη, θέλω να πω πως δεν την άφησε να ξεπέσει από τον πνευματικό χαρακτήρα της, ώστε να κάνει έργα σαρκικά και κοσμικά, όπως έγινε στη δυτική εκκλησία. Η λεγομένη Αναγέννηση στην Ιταλία στάθηκε στ αληθινά η αναγέννηση της ειδωλολατρίας, δηλαδή της λατρείας του σαρκικού ανθρώπου που δεν γνωρίζει τι είναι η πνευματική ωραιότητα. Οι τεχνίτες που δουλέψανε κατά την Αναγέννηση ήτανε οι πιο πολλοί άνθρωποι χωρίς θρησκευτικό αίσθημα, χωρίς πίστη, και παίρνανε τα θρησκευτικά θέματα σαν πρόφαση μοναχά για να επιδείξουνε τη μαστοριά τους στη φυσικότητα και στη σαρκική τέχνη. Κι οι ίδιοι οι Ιταλιάνοι το παραδέχονται αυτό για τους μεγάλους τεχνίτες τους, αφού έχουνε για θαυματουργές εικόνες μονάχα τις παλιές βυζαντινές που βρεθήκανε στον τόπο τους, ενώ θα γελάσουνε αν τους πει κανένας πως κάνανε εικόνες θαυματουργές (δηλαδή εικόνες για να τις προσκυνά ο Χριστιανός) ο Ραφαέλος, ο Τισιάνος, ο Αντρέας ντε Σάρτο, ο Βερονέζης, ο Τιντορέττος κι οι άλλοι μαστόροι της Αναγέννησης. Λοιπόν, για να μιλήσει κανένας σωστά, αγιογραφία, δηλαδή θρησκευτική ζωγραφική με πνευματικότητα, δεν κάνανε στην Αναγέννηση, για τούτο και τα έργα που φτιάξανε οι τότε τεχνίτες είναι θεατρικά, επιδειχτικά, χωρίς μυστικισμό, αντιπνευματικά, μην έχοντα καμιά σχέση με την απλή και ταπεινή θρησκεία του Χριστού. Ενώ η ορθόδοξη αγιογραφία κράτησε την αρχαία πνευματική καθαρότητα ως τα τελευταία χρόνια. Αλλά και σε μας άρχισε να ξεπέφτει αυτή η τέχνη από το ύψος της πνευματικής απλότητας και να θέλει να κάνει και στις δικές μας εκκλησίες έργα κούφια και θεατρικά, γιατί η απιστία, η επίδειξη, κ η μανία να μοιάσουμε τους άλλους στο κακό, μας τύφλωσε ολότελα. Σε όσους δεν έχουνε θρησκεία μέσα στην καρδιά τους αρέσουνε αυτά τα σαρκικά και αντιπνευματικά έργα, γιατί η σάρκα θαυμάζει τη σάρκα και δεν θέλει να βλέπει πνευματικά πράγματα, κι ούτε μπορεί να τα νοιώσει. Το ανάποδο γίνεται στους ανθρώπους που νοιώσανε τη γλυκύ- 16 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 16 11/24/2011 2:57:41 PM

17 τητα της πίστης, αυτοί δεν βρίσκουνε καμιά ουσία στα έργα που γινήκανε και γίνουνται για να δείξουνε τη μάταιη μαστοριά του ενός και του άλλου ζωγράφου, που τα εξηγεί μία ματαιόδοξη δασκάλα που τη λένε «αισθητική». Η Γέννηση του Χριστού ζωγραφίζεται στα βυζαντινά εικονίσματα με την πνευματική αγιότητα που είναι ιστορημένη μέσα στο Ευαγγέλιο. Δηλαδή παριστάνεται σαν μυστήριο, ενώ η κοσμική ζωγραφική που είπαμε την ζωγραφίζει σαν μία σκηνοθεσία και τίποτα παραπάνω. Κοιτάξετε καμιά τέτοια ζωγραφιά, όπως είναι του Κορέτζιου είτε του Μουρίλλου, και θα νοιώσετε τι λέγω. Στις δικές μας τις εικόνες η Γέννηση παριστάνεται με απλό και βαθύ τρόπο, χωρίς επιτηδευμένα στολίσματα και μάταιες αισθηματολογίες. Όλα είναι απλά και ταπεινά πλην μέσα στα απλά αυτά σχήματα υπάρχει εκείνο το θρησκευτικό πνεύμα που είναι άπιαστο για τους άθρησκους, γιατί είναι «ως πνοή αύρας λεπτής». Αγγέλων σε στάση δεήσεως, ενώ από τ αριστερά ένας άλλος άγγελος με φτερά ανοιχτά, μιλά με τους τσομπάνηδες σαν να τους λέγει τη χαροποιά την είδηση. Στο κάτω μέρος από τα δεξιά παριστάνεται ο γέρο Ιωσήφ καθισμένος σ ένα κοτρόνι και συλλογίζεται με το κεφάλι ακουμπισμένο στο χέρι του, κατά το Ευαγγέλιο που λέγει «εβουλήθη λάθρα απολύσαι αυτήν», καθ όσο δεν ήθελε να εκθέσει την Παναγία που γέννησε δίχως νάναι δικό του το παιδί. Μπροστά του στέκεται ένας γέρος τσομπάνης ακουμπισμένος στο ραβδί του, ντυμένος με προβιά, και του μιλά σα να θέλει να τον παρηγορήσει. Στα αριστερά είναι καθισμένη μία γριά που βαστά στην αγκαλιά της το νεογέννητο γυμνό, και δοκιμάζει με το χέρι της το ζεστό νερό μέσα σε μια κολυμπήθρα, ενώ μία μικρή χωριατοπούλα με το Ο τύπος της Γεννήσεως στους βυζαντινούς είναι τούτος: Στη μέση στέκεται ένα σπήλαιο σαν από κρουστάλινα βράχια περισκεπασμένο. Μέσα στο μαύρο άνοιγμά του είναι μια φάτνη και μέσα βρίσκεται ένα μωρό φασκιωμένο, ο Χριστός, κι από πάνω του τον αχνίζουνε με το χνώτο τους ένα βόδι κ ένα γαϊδούρι είτε άλογο. Η Παναγία είναι ξαπλωμένη πλάγι στο τέκνο της απάνω σ ένα στρωσίδι, όπως συνηθίζουνε στην Ανατολή. Στο απάνω μέρος από τα δεξιά είναι χορός Γέννηση, ρωσική αγιογραφία 1405μ.Χ. 17 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 17 11/24/2011 2:57:42 PM

18 τσεμπέρι χύνει νερό για να κολυμπήσουνε το μωρό. Γύρω τους κι απάνω στις ραχούλες βοσκάνε πρόβατα, κάθουνται ξαπλωμένα και δυό τρία μαντρόσκυλα. Ένας τσομπάνης αρμέγει. Πίσω από τη σπηλιά φαίνουνται μέσα στα βουνά οι τρεις μάγοι καβαλλικεμένοι στ άλογα, ο ένας σε άσπρο, ο άλλος σε μαύρο κι ο άλλος σε κόκκινο. Η Παναγία ζωγραφίζεται και γονατιστή, μα αυτό θαρρώ πως φραγκοφέρνει. Η σκηνή με τις γυναίκες που κολυμπάνε το βρέφος είναι παρμένη από τ Απόκρυφα Ευαγγέλια. Είναι παράξενο πως οι βυζαντινοί ζωγράφοι που ήτανε ορθοδοξώτατοι, βάζουνε στις εικόνες τους σκηνές που δεν είναι γραμμένες στο Ευαγγέλιο, παίρνοντας τες από βιβλία που δεν είναι Κανονικά. Στο Μυστρά, στο Καχριέ Τζαμί κι αλλού είναι ζωγραφισμένα επεισόδια από τη ζωή της Παναγίας παρμένα από το λεγόμενο Ευαγγέλιο του Ιακώβου που δεν είναι Κανονικό. Άλλα τέτοια καθέκαστα είναι ζωγραφισμένα στα Εισόδια, στον Ευαγγελισμό, στην ζωή Ιωακείμ και Άννης κ.λπ. Για τη Γέννηση βρίσκεται γραμμένο στα Απόκρυφα πως σαν πιάσανε οι πόνοι την Παναγία, πήγε ο Ιωσήφ να βρει καμιά μαμή, και βρήκε μία γριά που τη λέγανε Σαλώμη, κι αυτή έπλυνε το παιδί. Σε κάποιες αρχαίες τοιχογραφίες είναι γραμμένο και τ όνομα της Σαλώμης. Στα πιο ωραία εικονίσματα η Παναγία παριστάνεται ξαπλωμένη κ έχει ακουμπισμένο το κεφάλι της στο χέρι της, κ η έκφρασή της είναι γλυκιά και μελαγχολική, ένα πράγμα πολύ κατανυχτικό. Σε λιγοστές εικόνες είδα ζωγραφισμένα μάτια απάνω στο σπήλαιο, σαν να είναι ζωντανό. Οι πιο ωραίες εικόνες της Γεννήσεως που αφήσανε οι παλιοί ευσεβείς αγιογράφοι μας είναι κατά πρώτον οι ψηφιδωτές του Δαφνιού και του Οσίου Λουκά, έργα εξαίσια για όποιον νοιώθει τη βυζαντινή τέχνη και δεν θέλει σκηνοθεσίες και επιδείξεις κούφιες, άλλη ωραία εικόνα της Γεννήσεως είναι στην Περίβλεπτο του Μυστρά, ίσως η ωραιότερη, καθώς και άλλη στην Παντάνασσα. Σπουδαία είναι και η Γέννηση στο Καχριέ Τζαμί της Πόλης (αρχαία Μονή της Χώρας), της Υπαπαντής στα Μετέωρα, στα μοναστήρια του Διονυσίου και του Δοχειαρίου στ άγιον Όρος, καθώς και του Αγίου Παύλου, στο μοναστήρι της Μεταμορφώσεως στα Μετέωρα, καθώς και στο μοναστήρι του Βαρλαάμ, έργο του Φράγκου Κατελάνου. Υπάρχουν κι άλλες έμορφες Γεννήσεις σε αρχαία εξωκκλήσια, όλες στον ίδιο τύπο που ιστορήσαμε. Πλήθος Γεννήσεις στολίζουνε τα αρχαία χειρόγραφα, όπως είναι δυο που βρίσκουνται στο μοναστήρι των Ιβήρων. Το αμαρτωλό χέρι μου αξιώθηκε να ζωγραφίσει κάμποσες Γεννήσεις σε σανίδι, και δυο σε τοιχογραφία, τη μια στο οικογενειακό παρεκκλήσι του Γ. Πεσμαζόγλου στην Κηφισιά, την άλλη, σε πολύ μεγάλο σχήμα, στην εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής στο Λιόπεσι. *Φ. Κόντογλου - 5 Μελετήματα για τον πεζογράφο και τον καλλιτέχνη, εκδ. Ι. Μ. Χατζηφώτη, εκδ. των «Κριτικών Φύλλων», Αθήνα 1975, σελ B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 18 11/24/2011 2:57:42 PM

19 Η μυθολογία του έρωτα στη σύγχρονη λογοτεχνία * Γράφει ο Τάκης Χατζηαναγνώστου Ας μη νομιστεί, εξαιτίας του τίτλου της ομιλίας μου, ότι θα καταπιαστώ με τους μύθους για τον έρωτα, όπως τους αναφέρει σε ποικίλες εκφάνσεις η αρχαία μας φιλολογία η οποία, ωστόσο, πρέπει να ομολογήσουμε ότι βρίθει τέτοιων αναγραφών, που όμως προσπαθούν να προσεγγίσουν το θέμα μάλλον περιφερειακά, γύρω-γύρω, παραβλέποντας την ουσία του. Εν πάση περιπτώσει, στόχος μου δεν είναι εκείνη η εποχή και τα όσα μας μαρτυρούν φιλολογώντας όποιοι καταπιάστηκαν μ αυτό το θέμα. Περισσότερο θέλω να μιλήσω για τη σύγχρονη λογοτεχνία, έτσι όπως τη διαμορφώνουν οι παρούσες αντιλήψεις, η τρέχουσα ζωή, και οι συνθήκες της απελευθέρωσης, της όποιας απελευθέρωσης των ανθρώπων του σήμερα από προκαταλήψεις και φραγμούς. Άλλωστε, ποιος και γιατί επέβαλε δεσμεύσεις και απαγορεύσεις σ αυτόν τον τομέα; Προφανώς προέκυψαν από κάποιες κοινωνικές αναγκαιότητες, που διόλου απίθανο να είχαν στο βάθος τους, πέραν των «ηθικών», και οικονομικά, ή και άλλα ύποπτα κίνητρα. Όμως τι μπορεί να στερήσει την ανθρώπινη φύση απ τα δικαιώματά της, που είναι συμφυή με την υπόστασή της και τον προορισμό της; Αλλ ας δούμε τα πράγματα με μια σειρά: Πρώτα-πρώτα τι είναι ο έρωτας και για ποιον έρωτα μιλούμε. Χωρίς να έχω πρόθεση να εμπλακώ σε θεωρίες, οι οποίες άλλωστε δίνουν η κάθε μια το δικό της περιεχόμενο στο τεράστιο αυτό θέμα, θα σημειώσω απλά ότι, κατ εμέ, έρωτας είναι η ζωοποιός εκείνη δύναμη, που, περιλουσμένη τη θεάρεστη απόλαυση και την ηδονή, οδηγεί το ανθρώπινο πλάσμα πέραν των ορίων του, στη μυστηριακή κατάσταση της αναπαραγωγής. Σχετικά έγραψαν πλήθος ανάλογα συγγράμματα μεγάλοι φιλόσοφοι και στοχαστές, ων ουκ έστιν αριθμός. Και, άραγε, υπάρχει καμιά ανάγκη να ενδιατρίψουμε πρώτα σε θεωρητικά θέσφατα, για να ανακαλύψουμε και να αισθανθούμε στο βάθος του «είναι» μας αρχικά την πνοή της ανησυχίας, κι έπειτα εκείνον τον δραματικά πονεμένο ξεσηκωμό όλης μας της ύπαρξης, εκείνο το ακατανόμαστο αίσθημα, που μας οδηγεί τυφλά προς τη μήτρα του άλλου όντος, όπου θα νιώσουμε ολοκλήρωση και δικαίωση σαν πλάσματα του Θεού; Και τι άλλη απόδειξη χρειαζόμαστε για να βεβαιωθούμε ότι ο έρωτας γεννήθηκε μαζί με τον άνθρωπο απ την πρώτη εμφάνισή του πάνω στη γη; Ας μην επεκταθούμε σε τέτοιες αναφορές, που θα μας βγάλουν έξω απ τα όρια του διαθέσιμου χρόνου. Το μόνο που θα πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι, για λόγους δυσεξήγητους, η ανθρώπινη ιστορία θέλησε να κρατήσουμε εν κρυπτώ και παραβύστω αυτό το υπέρ παν άλλο αίσθημα, αυτή 19 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 19 11/24/2011 2:57:42 PM

20 την υπέρ πάσαν άλλην θεία λειτουργία, σαν να ήταν μια κακουργηματική πράξη, καταδικαστέα και αποβλητέα. Και το πιο σπουδαίο ότι αυτή η θέση, αυτή η άποψη υπερίσχυσε επί αιώνες σ όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη μας. Και ισχύει ακόμα και σήμερα, με αυστηρότατες απαγορεύσεις σε πολλές περιοχές της γεωγραφίας μας -απαγορεύσεις που φτάνουν σε καταδίκες δια θανάτου. Κι όμως το κορυφαίο αυτό αίσθημα εξακολουθεί να κυριαρχεί πάνω στην ανθρώπινη ζωή και θα εξακολουθήσει να είναι το κορυφαίο ως τη συντέλεια των αιώνων. Κι η λογοτεχνία; Ας το πούμε ευθαρσώς και τιμίως: και η λογοτεχνία όλων των λαών και όλων των εποχών που προηγήθηκαν, ενώ είχε σαν βάση της δράσης των ηρώων της αυτό το μυστήριο αίσθημα και τις αναζητήσεις του, που έψαχνε την έξοδο πέραν του καθημερινού ανθρώπινου βίου, εντούτοις δεν τολμούσε να ξεπεράσει κάποια όρια, από φόβο μιας απειλητικής κοινωνικής κατακραυγής. Σ όποια πολιτιστική ιστορία κι αν ψάξουμε, όποια σύνορα κι αν διαβούμε θα βρούμε βιβλία -μιλούμε για λογοτεχνία πάντοτε- που με βάση τον έρωτα διεκτραγωδούν τη μοίρα των ηρώων τους, χωρίς όμως να μας εξηγούν τους λόγους των αδιεξόδων της μοίρας αυτής, φροντίζοντας μόνο να την περιτυλίγουν σε χρυσόχαρτο, για να μη θεωρηθεί ότι αμαρτάνουν. Και, για να μην φύγουμε μακριά απ την πατρίδα μας, ας δούμε τους μύθους για τις πράξεις των Θεών του Ολύμπου, ας δούμε τον Πλάτωνα και το Συμπόσιό του, ας θυμηθούμε το «Έρως ανίκατε μάχαν» του Σοφοκλή, ας πηδήξουμε μερικούς αιώνες κι ας δούμε το μυθιστόρημα του Λόγγου «Δάφνις και Χλόη», και στη συνέχεια ας έλθουμε στα έργα του Σαίξπηρ, και σε άλλα δικών μας συγγραφέων όπως ο «Ερωτόκριτος», η «Ερωφίλη» του Χορτάτζη, και λοιπά, και λοιπά. Αλλά όλα αυτά είναι παρελθόν. Τι γίνεται σήμερα; Ζήσαμε τον 20ο κι έχουμε μπει ήδη στον 21ο αιώνα. Πού βρίσκεται η λογοτεχνία των ημερών μας; Αυθόρμητα έρχεται στο νου μου η σκέψη ότι η σημερινή λογοτεχνία τολμά! Δε διαχειρίζεται το θέμα του έρωτα ακροθιγώς, σαν απαγορευμένο ταμπού. Δε φοβάται την αλήθεια. Εγγίζει την πραγματικότητα. Και πολλές φορές μπαίνει και στις λεπτομέρειές της, τονίζοντας τα μυστικά τους, για να δώσει μεγαλύτερη και βαθύτερη έννοια στο θείο δώρο με το οποίο προίκισε ο Θεός τη ζωή των πλασμάτων του. Μπορεί να υπάρχουν ακόμα εκείνοι που, διαποτισμένοι απ τις στερητικές απαγορεύσεις των καιρών τους, δεν μπορούν να τις ξεπεράσουν, κι εξανίστανται ενάντια στα όσα αναπαριστάνουν μπρος στα μάτια τους οι νεώτεροι συγγραφείς. Θα πρόσθετα, αν δε θεωρούσα προσβλητικό γι αυτούς, ότι τίποτα δεν αποκλείει να απολαμβάνουν και αυτοί τη σύγχρονη λογοτεχνία στις κατ ιδίαν αναγνώσεις τους. Αλλά ας μην ξεχειλώσουμε τα πράγματα. Ας περιοριστούμε να πούμε ότι: η λογοτεχνία είναι η τέχνη της αλήθειας. Και, φυσικά, η αλήθεια είναι εκείνη που δίνει βάρος και αξία στη ζωή, και κατ επέκταση στη λογοτεχνία που την εκφράζει. * Ομιλία στο Διεθνές Συνέδριο που έγινε στη Μυτιλήνη, στα τέλη Οκτωβρίου 2011, με θέμα «Έρως και Λογοτεχνία» 20 B13184_AIOLIDA_40 Fin.indd 20 11/24/2011 2:57:42 PM