ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΘΟΥ ΛΟΓΩ ΣΤΕΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΤΟΥ»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΘΟΥ ΛΟΓΩ ΣΤΕΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΤΟΥ»"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΥΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Ε. ΚΟΥΤΟΥΠΑ - ΡΕΓΚΑΚΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΘΟΥ ΛΟΓΩ ΣΤΕΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΤΟΥ» ΜΕΛΠΟΜΕΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Α.Ε.Μ.: 408 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2007

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η αναγκαστική απαλλοτρίωση αποτελεί ένα θεσμό με ιδιαίτερη πρακτική αξία, καθότι συνεπάγεται τη στέρηση ενός θεμελιώδους σημασίας ατομικού δικαιώματος, αυτού της ιδιοκτησίας. Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι η περιγραφή του εν λόγω θεσμού ως μορφή αφαίρεσης της ιδιοκτησίας, με αναφορά στα επιμέρους στάδια της ακολουθούμενης διαδικασίας και την παρεχόμενη στον καθού προστασία, στα πλαίσια της εσωτερικής έννομης τάξης, σε συνδυασμό με κοινοτικές, νομοθετικές και νομολογιακές, επιρροές. Η εργασία αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο αφορά τη συνταγματική κατοχύρωση της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης και τα επιμέρους στάδια της ανωτέρω διαδικασίας. Εν προκειμένω, γίνεται καταρχάς λόγος για την ιδιοκτησιακή προστασία σε νομοθετικό επίπεδο από το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ και σε νομολογιακό από τα εθνικά δικαστήρια και το ΕΔΔΑ. Παρατίθεται έπειτα η έννοια της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης με τις επιμέρους μορφές, προϋποθέσεις, ειδικές απαγορεύσεις και τα διαδικαστικά της στάδια. Πρόκειται ειδικότερα για την κήρυξη της απαλλοτρίωσης, όπου αναφέρονται τα αρμόδια προς το σκοπό αυτό όργανα, οι απαιτούμενοι όροι, ο τρόπος κήρυξης και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της απαλλοτριωτικής πράξης. Στη συνέχεια ακολουθεί ο προσδιορισμός της αποζημίωσης και συγκεκριμένα η οριζόμενη προδικασία, ο δικαστικός καθορισμός προσωρινής και οριστικής τιμής μονάδας και η δυνατότητα συμβιβαστικού προσδιορισμού της. Έπεται η διαδικασία αναγνώρισης δικαιούχων, που μπορεί να επιτευχθεί δικαστικά ή διοικητικά, ενώ γίνεται αναφορά και στην άσκηση καταψηφιστικής αγωγής, αφότου καταστεί οριστική η καθορισθείσα αποζημίωση, καθώς επίσης στην παραγραφή της αξίωσης είσπραξης και καθορισμού της. Στο επόμενο κεφάλαιο περιγράφεται η συντέλεση της απαλλοτρίωσης ως το τελικό στάδιο της εν λόγω διαδικασίας, όπου απαριθμούνται οι τρόποι συντέλεσης, οι επερχόμενες έννομες συνέπειές της και κάποια σχετικά ζητήματα, που ανακύπτουν στην πράξη. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται η καταβολή αποζημίωσης και ο θεσμός της άρσης ανάκλησης της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης ως μέσα προστασίας του καθού λόγω στέρησης της περιουσίας του. Γίνεται καταρχήν αναφορά στη συνταγματική επιταγή για την πληρότητα της αποζημίωσης και τι περιλαμβάνεται σε 2

3 αυτήν βάσει νομολογιακών αναφορών, ενώ εξετάζεται και η επιδίκαση δίκαιης αποζημίωσης κατά το ΕΔΔΑ, με τη νομολογία του οποίου επιχειρούν τα τελευταία χρόνια να εναρμονιστούν τα εθνικά δικαστήρια. Επιπλέον, παρατίθενται οι σχετικές με ζητήματα αποζημίωσης μεταβολές που επήλθαν στο άρθρο 17 Σ. μετά την τελευταία συνταγματική Αναθεώρηση. Το τελευταίο κεφάλαιο αφορά τη θέσπιση της αυτοδίκαιης άρσης και της υποχρεωτικής ή εκούσιας ανάκλησης συντελεσμένης ή μη απαλλοτρίωσης, καθώς επίσης και την περίπτωση επανακήρυξης της τελευταίας, σε σχέση με τις δυνατότητες και υποχρεώσεις του θιγόμενου ιδιοκτήτη στο στάδιο αυτό, που μπορεί να προηγείται ή να έπεται της ολοκλήρωσης της απαλλοτριωτικής διαδικασίας. Τέλος, στον επίλογο ακολουθούν ορισμένες διαπιστώσεις για τη λειτουργία του θεσμού της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης και της ιδιοκτησιακής προστασίας στην πράξη, με αναφορές στην ισχύουσα νομοθεσία και την πρόσφατη νομολογία. Θεσσαλονίκη, 23 Νοεμβρίου

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...1 Συντομογραφίες...8 ΜΕΡΟΣ Α : Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΤΗΣ...12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α : Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ ΩΣ ΜΟΡΦΗ ΣΤΕΡΗΣΗΣ ΤΗΣ...12 I. Η ιδιοκτησιακή προστασία από το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ και η νομολογιακή αντιμετώπιση του εν λόγω θεσμού Η συνταγματική και υπερνομοθετική κατοχύρωση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας Το ζήτημα της προστασίας των ενοχικών δικαιωμάτων από το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ - Η μεταστροφή της ελληνικής νομολογίας και η εναρμόνισή της με το ΕΔΔΑ...18 II. Η αναγκαστική απαλλοτρίωση ως περίπτωση αφαίρεσης της ιδιοκτησίας και σύντομη αναφορά στο δίκαιο που τη διέπει Αναγκαστική απαλλοτρίωση με την ευρεία και στενή του όρου έννοια - Η περίπτωση της de facto απαλλοτρίωσης Προϋποθέσεις και διαδικαστικά στάδια της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης Περιπτώσεις απαγόρευσης αναγκαστικής απαλλοτρίωσης Αναφορά στη θέσπιση γενικών και ειδικών νόμων για τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις...31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β : Η ΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ...33 I. Τα αρμόδια για την κήρυξη της απαλλοτρίωσης όργανα...33 II. Προϋποθέσεις και τρόπος κήρυξης της απαλλοτρίωσης Δημοσίευση της απαλλοτριωτικής πράξης Απαιτούμενοι όροι για την κήρυξη της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης..36 4

5 2. Δημοσιότητα της απόφασης κήρυξης απαλλοτρίωσης Αποκλίσεις από τον προβλεπόμενο στον Κ.Α.Α.Α. τρόπο κήρυξης απαλλοτρίωσης...44 III. Η περίπτωση της έμμεσης ή πλασματικής κήρυξης απαλλοτρίωσης...47 IV. Η αιτιολογία της πράξης κήρυξης απαλλοτρίωσης και η υπαγωγή της σε δικαστικό έλεγχο...48 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ : Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ...53 I. Η απαιτούμενη προϋπόθεση για τις ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις Η Πράξη Τακτοποίησης και Αναλογισμού Αποζημίωσης Ο νεότερος θεσμός της Πράξης Εφαρμογής...55 II. Η διαδικασία καθορισμού της αποζημίωσης Ο δικαστικός προσδιορισμός της αποζημίωσης...59 α. Η απαραίτητη για το δικαστικό καθορισμό προδικασία...59 β. Ο δικαστικός προσδιορισμός προσωρινής αποζημίωσης...61 γ. Ο δικαστικός καθορισμός οριστικής τιμής μονάδας αποζημίωσης Συμβιβαστικός καθορισμός αποζημίωσης...71 III. Η διαδικασία αναγνώρισης δικαιούχων αποζημίωσης Η δικαστική αναγνώριση δικαιούχων Η διοικητική αναγνώριση δικαιούχων...74 IV. Η άσκηση καταψηφιστικής αγωγής...75 V. Η παραγραφή της αξίωσης αποζημίωσης...76 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ : Η ΣΥΝΤΕΛΕΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ...79 I. Τρόποι συντέλεσης της απαλλοτρίωσης Καταβολή της (πλήρους) χρηματικής ή και σε είδος αποζημίωσης στον δικαιούχο Κατάθεση της αποζημίωσης στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων83 3. Έκδοση χρηματικού εντάλματος πληρωμής υπέρ του δικαιούχου της αποζημίωσης Σύγχυση των ιδιοτήτων του υπόχρεου και δικαιούχου αποζημίωσης στο ίδιο πρόσωπο...88 II. Έννομες συνέπειες από τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης

6 1. Απόσβεση εμπράγματων δικαιωμάτων και απόκτηση ενοχικών αξιώσεων επί της αποζημίωσης Υποχρέωση παράδοσης του απαλλοτριωθέντος στον υπερού Δικαίωμα κατάληψης του απαλλοτριωθέντος από τον υπερού Υποχρέωση μεταγραφής της απόφασης κήρυξης απαλλοτρίωσης από τον ωφελούμενο της απαλλοτριωτικής διαδικασίας...91 III. Αναφυόμενα από τη συντέλεση των ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων ζητήματα Χορήγηση οικοδομικών αδειών σε οικόπεδα πριν τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης των ρυμοτομούμενων τμημάτων τους Οι περιπτώσεις τμηματικής εφαρμογής ρυμοτομικού σχεδίου και συντέλεσης της απαλλοτρίωσης για τμήμα μόνο διαιρετής ιδιοκτησίας...93 ΜΕΡΟΣ Β : Η ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΚΑΙ Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΚΛΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ ΩΣ ΜΕΣΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ...95 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α : Η ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΩΣ ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΜΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΗΣ ΖΗΜΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΘΟΥ Η ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ...95 I. Εννοιολογική προσέγγιση της «πλήρους» αποζημίωσης και υπολογισμός της αξίας του απαλλοτριούμενου...95 II. Τι περιλαμβάνεται στην πλήρη αποζημίωση (ενδεικτική απαρίθμηση με νομολογιακές αναφορές)...99 III. Οι περιπτώσεις της ιδιαίτερης αποζημίωσης και το τεκμήριο ωφέλειας παρόδιου (αυτοαποζημίωση) - Η νομολογία του ΕΔΔΑ και η σχετική εναρμόνιση των Εθνικών Δικαστηρίων IV. Η δίκαιη αποζημίωση κατά το ΕΔΔΑ και η μεταστροφή της ελληνικής νομολογίας V. Δεδικασμένο και πληρότητα αποζημίωσης VI. Απαγόρευση φορολόγησης του ποσού της αποζημίωσης VII. Υποχρεωτική ικανοποίηση του ιδιοκτήτη για απωλεσθείσα πρόσοδο..117 VIII. Αλλαγές που επήλθαν στο άρθρο 17 του Συντάγματος μετά την τελευταία συνταγματική Αναθεώρηση Κρίσιμος χρόνος υπολογισμού της αποζημίωσης

7 2. Κάλυψη της δαπάνης αποζημίωσης Καθιέρωση του επιτρεπτού της αποζημίωσης και σε είδος Αρμοδιότητα των δικαστηρίων για τον καθορισμό της αποζημίωσης Ο κανόνας της προηγούμενης καταβολής της αποζημίωσης και η εξαίρεση ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β : Η ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΗ ΑΡΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ ΩΣ ΜΕΣΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΘΙΓΟΜΕΝΟΥ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗ I. Η περίπτωση αυτοδίκαιης άρσης της απαλλοτρίωσης και η σημασία του εν λόγω θεσμού II. Η ανάκληση της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης Η υποχρεωτική ανάκληση α. για μη συντελεσμένες απαλλοτριώσεις β. για συντελεσμένες απαλλοτριώσεις Η εκούσια ανάκληση α. για μη συντελεσμένες απαλλοτριώσεις β. για συντελεσμένες απαλλοτριώσεις III. Επιστροφή της αποζημίωσης από ανακληθείσα συντελεσμένη απαλλοτρίωση IV. Εκ νέου κήρυξη της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης V. Αποζημίωση στον καθού λόγω της επελθούσας άρσης ή ανάκλησης της απαλλοτρίωσης VI. Ανάκληση της απαλλοτρίωσης και καταχρηστική άσκηση δικαιώματος 150 ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Βιβλιογραφία

8 Συντομογραφίες ά. Άρθρο ΑγρΚ Αγροτικός Κώδικας ΑΕΔ Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο ΑΚ Αστικός Κώδικας α.ν. αναγκαστικός νόμος ΑΠ Άρειος Πάγος Αρμ Αρμενόπουλος (περιοδικό) ΑρχΝ Αρχείο Νομολογίας (περιοδικό) β.δ βασιλικό διάταγμα βλ. βλέπε Γνμδ Γνωμοδότηση ΓΟΚ Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός Δ Δίκη (περιοδικό) ΔΕΕ Δίκαιο Επιχειρήσεων και Εταιριών (περιοδικό) ΔΕΚ Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ΔΕφΑθ Διοικητικό Εφετείο Αθηνών ΔΕφΠειρ Διοικητικό Εφετείο Πειραιά ΔΕφΧαν Διοικητικό Εφετείο Χανίων ΔιΔικ Διοικητική Δίκη (περιοδικό) ΔΠρΑθ Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών ΔΠρΠειρ Διοικητικό Πρωτοδικείο Πειραιά ΔτΑ Δικαιώματα του Ανθρώπου (περιοδικό) ΔΦΝ Δελτίο Φορολογικής Νομοθεσίας (περιοδικό) Ε.Α. Επιτροπή Αναστολών εδ. εδάφιο ΕΔΔΑ Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ΕΔΔΔΔ Επιθεώρησις Δημοσίου Δικαίου και Διοικητικού Δικαίου (περιοδικό) ΕΔΚΑ Επιθεώρησις Δικαίου Κοινωνικής Ασφαλίσεως (περιοδικό) 8

9 ΕΕΕυρΔ Ελληνική Επιθεώρησις Ευρωπαϊκού Δικαίου (περιοδικό) ΕΕΔ Επιθεώρησις Εργατικού Δικαίου (περιοδικό) ΕΕμπΔ Επιθεώρησις Εμπορικού Δικαίου (περιοδικό) ΕΕΝ Εφημερίς Ελλήνων Νομικών ΕισΝΑΚ Εισαγωγικός Νόμος του Αστικού Κώδικα ΕισΝΚΠολΔ Εισαγωγικός Νόμος του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας ΕΚ Ευρωπαϊκή Κοινότητα ΕλΔ/νη Ελληνική Δικαιοσύνη (περιοδικό) ΕΟΚ Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα επ. επόμενα ΕπΕπ Δ.Σ.Θ. Επιστημονική Επετηρίδα Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Ε.Π.Ο. Εκτίμηση των Περιβαλλοντικών Όρων ΕΣ Ελεγκτικό Συνέδριο ΕΣΔΑ Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ΕτΚ Εφημερίδα της Κυβέρνησης ΕφΔωδ Εφετείο Δωδεκανήσων ΕφΘεσ Εφετείο Θεσσαλονίκης ΕφΚρ Εφετείο Κρήτης ΕφΛαρ Εφετείο Λάρισας ΕφΝαυπλ Εφετείο Ναυπλίου ΕφΠατρ Εφετείο Πατρών Κ.Α.Α.Α. Κώδικας Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων (ν. 2882/2001) ΚΒΠΝ Κώδικας Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας ΚΔΔ Κώδικας Διοικητικής Δικονομίας (ν. 2717/1999) ΚΕΔΕ Κώδικας Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων (ν.δ. 356/1974) ΚΠολΔ Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας ΚΥΑ Κοινή Υπουργική Απόφαση ΚωδΑνΑπαλλ Κώδικας Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων (α.ν. 1731/1939) 9

10 Μ.Π.Ε. Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ΜΠρΑθ Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών ΜΠρΘεσ Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης ΜΠρΘηβ Μονομελές Πρωτοδικείο Θήβας ΜΠρΝαυπ Μονομελές Πρωτοδικείο Ναυπάκτου Μ.Σ.Δ. Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης ν. νόμος ν.δ. νομοθετικό διάταγμα ΝοΒ Νομικό Βήμα (περιοδικό) ΝομΔελ Νομικό Δελτίο (του Ν.Σ.Κ.) ν.π.δ.δ. νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου ν.π.ι.δ. νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου Ν.Σ.Κ. Νομικό Συμβούλιο του Κράτους Ολ Ολομέλεια ό.π. όπως παραπάνω ΟΤΑ Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης παρ. παράγραφος παρατ. παρατηρήσεις π.δ. προεδρικό διάταγμα Π.Ε.Π. Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα περ. περίπτωση ΠΝΠ Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου ΠολΠρΒερ Πολυμελές Πρωτοδικείο Βέροιας Π.Π.Ε.Α. Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση ΠΠρΑγρ Πολυμελές Πρωτοδικείο Αγρινίου ΠρΑθ Πρωτοδικείο Αθηνών πρβλ. παράβαλε ΠρΠρΠρΕΣΔΑ Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ΠρΤακΑνΑ Πράξη Τακτοποίησης και Αναλογισμού Αποζημίωσης σ. σελίδα Σ. Σύνταγμα του 1975/1986/2001 ΣΕΚ Συνθήκη περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας 10

11 Σ.Π. ΣτΕ ΤΑΧΔΙΚ ΤΔΔ Τμ. ΤοΣ Τ.Π.Δ. ΤρΔΠρΘεσ ΦΕΚ φ.π. ΧρΙΔ Συντακτική Πράξη Συμβούλιο της Επικρατείας Ταμείο Χρηματοδότησης Δικαστικών Κτιρίων Τακτικά Διοικητικά Δικαστήρια Τμήμα Το Σύνταγμα (περιοδικό) Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων Τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης Φύλλο «Εφημερίδος της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας» φυσικό πρόσωπο Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου (περιοδικό) DOV NVwZ Die Offentliche Verwaltung Neue Zeitschrift fur Verwaltungsrecht 11

12 ΜΕΡΟΣ Α : Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α : Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ ΩΣ ΜΟΡΦΗ ΣΤΕΡΗΣΗΣ ΤΗΣ I. Η ιδιοκτησιακή προστασία από το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ και η νομολογιακή αντιμετώπιση του εν λόγω θεσμού 1. Η συνταγματική και υπερνομοθετική κατοχύρωση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας Ως βασικός θεσμός στα πλαίσια του σύγχρονου κοινωνικοοικονομικού συστήματος η ιδιοκτησία 1 κατοχυρώνεται συνταγματικά στο άρθρο 17 Σ. 2 και τίθεται υπό την προστασία του κράτους. Το εν λόγω φυσικό και απαραβίαστο ατομικό δικαίωμα περιλαμβάνει καταρχήν την ελεύθερη και αποκλειστική χρήση και εκμετάλλευση της ιδιοκτησίας, με εξαίρεση την επιβολή περιορισμών, σύμφωνα με αντικειμενικά κριτήρια για την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος. Οι ανωτέρω περιορισμοί είναι, βέβαια, επιτρεπτοί στο βαθμό που δε θίγουν το προστατευόμενο δικαίωμα στον πυρήνα του, όταν δηλαδή δε μειώνουν σημαντικά ή πολύ περισσότερο δεν εκμηδενίζουν στην ουσία το περιεχόμενό του (ΟλΣτΕ 3521/ και ΣτΕ 1430/ ). Επιπρόσθετα, το άρθρο 17 Σ. ορίζει ότι η ιδιοκτησία τελεί υπό την εγγύηση του κράτους, γεγονός που συνεπάγεται αφενός ότι οι διατάξεις που προσβάλλουν το παραπάνω δικαίωμα πρέπει να ερμηνεύονται στενά και αφετέρου ότι 1 Για την έννοια της ιδιοκτησίας βλ. Δ. Μπόσδα, Αναγκαστική Απαλλοτρίωση, ΑρχΝ, 1990, σ.5επ. και Κ. Χορομίδη, Το Δίκαιο της Ρυμοτομίας και του Πολεοδομικού Σχεδιασμού, Β έκδοση, Θεσσαλονίκη, 2002, σ.72επ.. Επίσης για την προστασία της ιδιοκτησίας βλ. Α. Γέροντα, Δημόσιο Οικονομικό Δίκαιο, Αθήνα Κομοτηνή, 2002, σ.419επ., Α. Τάχου, Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο, 6 η έκδοση, Θεσσαλονίκη, 1990, Κ. Χορομίδη, Ουσιώδης μεταστροφή της νομολογίας στο δίκαιο προστασίας της ιδιοκτησίας, ΕλΔ/νη, 2004, σ.1285, του ίδιου, Το Δίκαιο της Ρυμοτομίας και του Πολεοδομικού Σχεδιασμού, ό.π., σ.27επ. και Κ. Χρυσόγονου, Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, 2 η έκδοση, Αθήνα Κομοτηνή, 2002, σ.337επ. και σ.346επ.. 2 Σχετικά με τη συνταγματική ρύθμιση της ιδιοκτησίας βλ. Κ. Χορομίδη, Η αναγκαστική απαλλοτρίωση, Γ έκδοση, 1997, σ.21επ.. 3 ΟλΣτΕ 3521/1992, ΝοΒ, 1993, ό.π., σ.792επ. 4 Βλ. σχετικά Ι. Σαρμά, Η συνταγματική και διοικητική νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, Β έκδοση, Αθήνα Κομοτηνή, 1994, σ.510επ. 12

13 ο πολίτης διαθέτει το δημόσιο ατομικό δικαίωμα να αξιώσει από το κράτος (εν προκειμένω από τα όργανα της δημόσιας διοίκησης [ΠρΑθ 10316/1959]) την προστασία του εννόμου αγαθού της ιδιοκτησίας. Στα πλαίσια αυτά θεωρείται ως πυρήνας προστασίας του άρθρου 17 Σ. σε περίπτωση αφαίρεσης της ιδιοκτησίας- η προηγούμενη ικανοποίηση του ιδιοκτήτη με ισάξια, κατά τη σχετική κρίση του δικαστηρίου, ωφέλεια ή αντάλλαγμα, ανεξάρτητα από το είδος τους, αν δηλαδή πρόκειται για χρηματική ή in natura αποζημίωση. Ακόμη, στο άρθρο 17 1εδ.α Σ. διαφαίνεται και η κοινωνική αποστολή της ιδιοκτησίας, αφού κατά την ανωτέρω συνταγματική επιταγή δεν επιτρέπεται να ασκούνται σε βάρος του γενικού συμφέροντος τα δικαιώματα που απορρέουν από αυτήν. Σε μια προσπάθεια εννοιολογικής προσέγγισης της ιδιοκτησίας, αξίζει καταρχάς να αναφερθεί η διάκρισή της σε γενική (άρθρο 17 Σ.) και ειδική (άρθρα 17, 18, 24, 107, 109 και 117 Σ.) 5. Αναφορικά με τη γενική προστασία της ιδιοκτησίας γίνεται δεκτό καταρχάς ότι το άρθρο 17 Σ. προστατεύει τόσο την ακίνητη όσο και την κινητή ιδιοκτησία. Με τον όρο «ιδιοκτησία» νοείται το δικαίωμα της κυριότητας, όπως αυτό προβλέπεται στο άρθρο 1000 του ΑΚ, θεωρείται, όμως, ότι στο προστατευτικό πεδίο της περιλαμβάνονται και όλα τα υπόλοιπα εμπράγματα δικαιώματα, δηλαδή οι δουλείες (άρθρα 1118επ. ΑΚ, ΑΠ 592/ ), το ενέχυρο (άρθρα 1209επ. ΑΚ) και η υποθήκη (άρθρα 1257επ. ΑΚ) 7. Κατά μία άποψη τα δικαιώματα ενεχύρου και υποθήκης θεμελιώνουν ενοχική αξίωση στην αποζημίωση (άρθρα 1223, 1288 ΑΚ και ΚΑΑΑ), ενώ η νομή καθεαυτήν δε θεμελιώνει τέτοια αξίωση (άρθρα 26 9 ΚΑΑΑ και 974, 975 ΑΚ). Υποστηρίζεται, όμως, και άλλη γνώμη, βάσει της οποίας το ενέχυρο και η υποθήκη, με τα οποία συνιστάται εμπράγματη ασφάλεια, δεν αποτελούν αυτοτελή εμπράγματα δικαιώματα και ως εκ τούτου δεν απολαμβάνουν συνταγματικής προστασίας (ΠρΑθ 6685/1957 και ΜΠρΝαυπ 17/ ) 9. Αξίζει να σημειωθεί ότι το δικαίωμα της ιδιοκτησίας αναγνωρίζεται όχι μόνο σε Έλληνες, αλλά και σε αλλοδαπούς ή ανιθαγενείς, γεγονός που προκύπτει από τη διατύπωση της διάταξης του άρθρου 17 2 Σ. «Κανένας δεν στερείται της ιδιοκτησίας του». 5 Α. Τάχου, Ελληνικό Διοικητικό Δίκαιο, ό.π., σ.884επ.. 6 ΑΠ 592/1997, ΕΕΝ, 1998, σ.683επ.. 7 Ειδικά για τις εμπράγματες ασφάλειες βλ. Κ. Χορομίδη, Η αναγκαστική απαλλοτρίωση, ό.π., σ.59επ. 8 ΜΠρΝαυπ 17/1989, ΝοΒ, 1990, σ.1031επ.. 9 Σ ό,τι αφορά ειδικά το αυτοτελές εμπράγματο δικαίωμα της κυριότητας επί μεταλλείου (μεταλλειοκτησία), το τελευταίο προστατεύεται από την ειδική διάταξη του ά Σ.. 13

14 Ακόμη, η συνταγματική προστασία καλύπτει τόσο τα φυσικά, όσο και τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου. Ως προς τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου 10 (και τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου του «ευρύτερου δημόσιου τομέα»), προστατεύεται καταρχήν η ιδιωτική περιουσία τους από τις διοικητικές, όχι όμως και από τις νομοθετικές επεμβάσεις, εκτός αν πρόκειται για συνταγματικά κατοχυρωμένα ν.π.δ.δ. (όπως για παράδειγμα οι Ο.Τ.Α.) 11. Πιο συγκεκριμένα, ατομική ή ιδιωτική ιδιοκτησία ως ατομικό δικαίωμα αναγνωρίζεται και στα ν.π.δ.δ., όταν ενεργούν ως fiscus κατά τις ρυθμίσεις των διατάξεων του ΑΚ, εξαιρουμένων, βέβαια, των ακινήτων, που αναφέρονται στα άρθρα 966 και 967 ΑΚ. Χαρακτηριστική στο σημείο αυτό είναι η διάταξη του άρθρου 39 1 ν. 947/1979, που ορίζει -σε περίπτωση οικιστικής διαδικασίας Ζώνης Αστικού Αναδασμού- τη σύσταση αναγκαστικού οικοδομικού συνεταιρισμού, μεταξύ των μελών του οποίου περιλαμβάνεται και το Δημόσιο και τα λοιπά ν.π.δ.δ., ως κύριοι των ακινήτων της Ζώνης, που ανήκουν στην ιδιωτική περιουσία τους. Πέρα, πάντως, από τη γενική προστασία της ιδιοκτησίας, υπάρχουν και ορισμένες συνταγματικές διατάξεις, που καθιερώνουν ειδική προστασία στο εν λόγω δικαίωμα: πρόκειται βασικά για τα άρθρα 18 1, 2, 8 και Σ. (και 109 Σ.) 12. Ειδικότερα, οι διατάξεις του άρθρου 18 1 και 2 Σ. λογίζονται ως αυτοτελείς σε σχέση με αυτές του άρθρου 17 Σ., δεδομένου ότι παρέχουν τη δυνατότητα στον κοινό νομοθέτη -ενόψει και του άρθρου και 3 Σ.- να θεσπίσει υπέρ του κράτους και των φορέων του «δημόσιου τομέα» δικαιώματα σχετικά με τις «πηγές του εθνικού πλούτου» και συγκεκριμένα τις πηγές ενέργειας. Στα πλαίσια αυτά το άρθρο 18 1 Σ. προβλέπει ότι ειδικοί νόμοι ρυθμίζουν τα ζητήματα της ιδιοκτησίας και διάθεσης μεταλλείων, ορυχείων, σπηλαίων, αρχαιολογικών χώρων και θησαυρών, ιαματικών, ρεόντων και υπόγειων υδάτων και του υπόγειου εν γένει πλούτου 13. Επίσης, κατά το άρθρο 18 2 Σ., ρυθμίζονται με νόμο τα ζητήματα σχετικά με την ιδιοκτησία, εκμετάλλευση και διαχείριση λιμνοθαλασσών και μεγάλων λιμνών. 10 Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ακίνητα της δημόσιας κτήσης είναι αναπαλλοτρίωτα και η κυριότητά τους απαράγραπτη. Το Σύνταγμα προβλέπει τη δυνατότητα αφαίρεσης μόνο της ιδιωτικής (ατομικής) ιδιοκτησίας φυσικών και νομικών προσώπων ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου, την οποία ανάγει και σε ατομικό δικαίωμα. 11 Α. Τάχου, Ελληνικό Διοικητικό Δίκαιο, ό.π., σ Α. Τάχου, Ελληνικό Διοικητικό Δίκαιο, ό.π., σ.889επ. 13 Τέτοιο παράδειγμα αποτελεί ο Μεταλλευτικός Κώδικας, στο ά του οποίου προβλέπεται ότι τα μεταλλεία και τα συστατικά τους είναι ακίνητα και πάνω σ αυτά συνιστάται το δικαίωμα της κυριότητας (μεταλλειοκτησία), που διακρίνεται από την κυριότητα επί του εδάφους, από το χρόνο δημοσίευσης στην ΕτΚ του σχετικού παραχωρητηρίου π.δ/τος.. 14

15 Ακόμη, με το άρθρο 18 8 Σ. καθίσταται αναπαλλοτρίωτη η αγροτική ιδιοκτησία ορισμένων Ιερών Μονών -με εξαίρεση τα μετόχια- και η περιουσία ορισμένων Πατριαρχείων, καθώς και της Ιεράς Μονής του Σινά. Τέλος, το πεδίο προστασίας του άρθρου Σ. περιλαμβάνει τα κεφάλαια που έχουν εισαχθεί και εισάγονται από το εξωτερικό για επενδύσεις, δηλαδή περιουσιακά στοιχεία που καλύπτουν τόσο εμπράγματες όσο και ενοχικές αξιώσεις. Ως προς την αντιμετώπιση του θεσμού της ιδιοκτησίας σε κοινοτικό επίπεδο, το άρθρο 295 της ΣΕΚ ορίζει ότι η παραπάνω Συνθήκη «δεν προδικάζει με κανένα τρόπο το καθεστώς της ιδιοκτησίας στα κράτη μέλη». Από την ανωτέρω ρύθμιση συνάγεται ότι το Κοινοτικό Δίκαιο σέβεται τον παραπάνω θεσμό, σε συνδυασμό άλλωστε με την παραδοχή ότι αναγνωρίζει και προστατεύει τη φιλελεύθερη οικονομία (άρθρα 2, 18, 39επ. και 81επ. ΣΕΚ). Η κοινοτική προστασία εκτείνεται και σε νομολογιακό επίπεδο, καθότι βάσει πάγιας νομολογίας του Δ.Ε.Κ., τα θεμελιώδη δικαιώματα συνιστούν αναπόσπαστο τμήμα των γενικών αρχών του δικαίου, η τήρηση των οποίων διασφαλίζεται από το εν λόγω Δικαστήριο 14. Επιπλέον, προβλέπεται στο ά. 6 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι η Ένωση σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως κατοχυρώνονται στην ΕΣΔΑ και όπως προκύπτει από τις κοινές συνταγματικές παραδόσεις των κρατών μελών, ως γενικές αρχές του κοινοτικού δικαίου. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί και η θεμελίωση του δικαιώματος στην περιουσία κάθε φυσικού ή νομικού προσώπου 15 από το άρθρο 1 1εδ.α του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου (των Παρισίων) της της ΕΣΔΑ (Σύμβασης της Ρώμης της ), που αποτελεί κατά το άρθρο 28 1 Σ. αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού ελληνικού δικαίου με υπερνομοθετική ισχύ 16. Η περιουσία των προσώπων θεωρείται έννοια ευρύτερη σε 14 Χ. Παπαδημητρίου, Τα όρια του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και η αντίθεση της εκ νέου απαλλοτριώσεως του αυτού ακινήτου με το Σύνταγμα, το κοινοτικό δίκαιο και την ΕΣΔΑ, ΤοΣ, 2007, σ.61. Βλ. επίσης V. Skouris, Das Verhaeltnis von Grundfreiheiten und Grundrechten im europaeischen Gemeinschaftsrecht, DOV, 2006, σ.89επ.. 15 Για την προστασία της ιδιοκτησίας των ν.π.δ.δ. βλ. Α. Καϊδατζή, Ιδιοκτησιακά δικαιώματα των δημόσιων νομικών προσώπων: τρεις ερμηνευτικές εκδοχές για τη συνταγματική τους προστασία, ΤοΣ, 2002, σ.29επ. και Α. Τάχου, Ελληνικό Διοικητικό Δίκαιο, 7 η έκδοση, Αθήνα Θεσσαλονίκη, 2003, σ.890επ.. 16 Βλ. αναλυτικά Ε. Βασιλακάκη, Η νομολογιακή εξέλιξη της προστασίας της ιδιοκτησίας κατά το άρθρο 1 του πρώτου πρόσθετου πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ΧρΙΔ, 2002, σ.201επ., Β. Καράκωστα, Περιουσία και υπερνομοθετική προστασία της, Δ, 2005, σ.547επ., Κ. Χιώλου, Η προστασία της περιουσίας κατά την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Αρμ, 2005, σ.479επ. = ΑρχΝ, 2006, σ.564επ., Κ. Χορομίδη, Η αναγκαστική απαλλοτρίωση, ό.π., σ.66επ. και του ίδιου, Η επίδραση της νομολογίας του ΕυρΔΔΑ στην έκταση της αποζημίωσης και στη διαδικασία της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης. Αναγκαίες νομοθετικές τροποποιήσεις, Δ, 2005, σ.936επ.. 15

16 σχέση με την ιδιοκτησία και απόρροια των εξουσιών της τελευταίας 17. Έτσι, γίνεται δεκτό ότι στην έννοια της περιουσίας περιλαμβάνεται οποιοδήποτε δικαίωμα, στο οποίο αναγνωρίζεται οικονομική αξία από το δίκαιο, μεταξύ των οποίων οι ενοχικές αξιώσεις, τα άυλα αγαθά, όπως η επωνυμία και ο διακριτικός τίτλος, η μετοχή (ΕΔΔΑ, 8/7/1986, «Lithgow κ.α. κατά Ηνωμένου Βασιλείου»), τα πνευματικά δικαιώματα, ακόμα και κοινωνικά δικαιώματα έστω και σε περιορισμένη έκτασηγια παράδειγμα το δικαίωμα της κοινωνικής ασφάλισης. Εν προκειμένω νομολογήθηκε ότι η καταβολή υποχρεωτικών ασφαλιστικών εισφορών αποτελεί περιουσιακό δικαίωμα, που εμπίπτει στο προστατευτικό πεδίο του ά. 1 ΠρΠρΠρΕΣΔΑ (ΕΔΔΑ, 16/9/1996, «Gaygusuz κατά Αυστρίας), αναγνωρίζεται, όμως, στο νομοθέτη η ευχέρεια να καθορίζει το ύψος των καταβλητέων παροχών ως μέρος της δημοσιονομικής πολιτικής του κάθε κράτους 18. Ειδικότερα, το εν λόγω άρθρο, που θεωρείται ότι κατοχυρώνει το ελάχιστο ευρωπαϊκό επίπεδο προστασίας της ιδιοκτησίας, προβλέπει 19 : Α) Την αρχή της ήρεμης απόλαυσης της περιουσίας 20 (ά. 1 1εδ.α ΠρΠρΠρΕΣΔΑ) ως κανόνα που αναφέρεται στο σεβασμό της περιουσίας, έχει χαρακτήρα αρχής και θεωρείται ειδικός έναντι των δύο επόμενων κανόνων Κ. Χορομίδη, Η πληρότητα της αποζημίωσης για τη στέρηση της ιδιοκτησίας και η ευρωπαϊκή σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου: Α) Ελληνική νομική πραγματικότητα (Συντάγματα Νόμοι Νομολογία Θεωρία) Σύνταγμα 1975/1986/2001, Β) Άρθρο 1 Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Δ, 2001, σ Θ. Μέλφου, Η προστασία των ενοχικών δικαιωμάτων κατά το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Σχόλιο με αφορμή την Ολ. ΑΠ 40/1998, ΤοΣ, 2001, σ Γ. Δρόσου, Συνταγματικοί περιορισμοί της ιδιοκτησίας και αποζημίωση, 1997, σ. 75, Ι. Πετρόγλου, Η έννοια της ιδιοκτησίας κατά το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ΕΔΚΑ, 1995, σ.514επ. και Κ. Χορομίδη, Ιστορική επισκόπηση της συνταγματικής και υπερνομοθετικής προστασίας της ιδιοκτησίας στη χώρα μας. Η ελλειμματική θεσμική και νομολογιακή προστασία της ιδιοκτησίας μετά τη μεταπολίτευση. Η ευρωπαϊκή δικαιική πραγματικότητα, Αρμ, 2004, σ.41επ.. 20 Σχετικά βλ. την Υπόθεση Παπασταύρου κλπ. κατά Ελλάδας (Απόφαση της ) κατά την οποία το ΕΔΔΑ έκρινε ότι το ελληνικό κράτος παραβίασε το ά.1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ και ειδικότερα την αρχή της ειρηνικής απόλαυσης της περιουσίας των προσφευγόντων φερομένων ως ιδιοκτητών μιας περιοχής, που κρίθηκε αναδασωτέα και απαλλοτριώθηκε δίχως την πρόβλεψη καταβολής αποζημίωσης [ Σ. Ορφανογιάννη, Παρατηρήσεις στην Υπόθεση Παπασταύρου κλπ. κατά Ελλάδας (ΕΔΔΑ, Απόφαση της ), ΕΔΚΑ, 2003, σ.652επ.]. 21 Κ. Χορομίδη, Η πληρότητα της αποζημίωσης για τη στέρηση της ιδιοκτησίας και η ευρωπαϊκή σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου: Α) Ελληνική νομική πραγματικότητα (Συντάγματα Νόμοι Νομολογία Θεωρία) Σύνταγμα 1975/1986/2001, Β) Άρθρο 1 Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ό.π., σ

17 Β) Το επιτρεπτό της στέρησης της ιδιοκτησίας κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, που αφορούν λόγους δημόσιας ωφέλειας, υπό τους όρους του νόμου και των γενικών αρχών του διεθνούς δικαίου (ά. 1 1εδ.β ΠρΠρΠρΕΣΔΑ). Γ) Την εξουσία του νομοθετούντος κράτους να ασκεί έλεγχο επί της χρησιμοποίησης της περιουσίας 22 εκ μέρους των πολιτών και να περιορίζει τη χρήση των αγαθών, στο βαθμό που είναι αναγκαία για την εξασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος ή της καταβολής φόρων, εισφορών ή άλλων προστίμων. Σημειωτέον ότι οι τρεις παραπάνω κανόνες δεν είναι ανεξάρτητοι μεταξύ τους δεδομένου μάλιστα ότι ο πρώτος από αυτούς αποτελεί αρχή, οι επόμενοι δύο, θέτοντας περιορισμούς στην προστασία του ανωτέρω δικαιώματος, πρέπει να ερμηνεύονται υπό το φως της καθιερωμένης από το ά. 1 1εδ.α ΠρΠρΠρΕΣΔΑ αρχής για την προστασία της περιουσίας 23. Επιπλέον, ο σεβασμός της περιουσίας, που θεσπίζεται από την ανωτέρω διάταξη, επιτάσσει -κατά τη νομολογία του ΕΔΔΑ (ΕΔΔΑ, 23/9/1982, Υπόθεση Sporrong και Lonnroth κατά Σουηδίας)- σε κάθε περίπτωση επέμβασης στην ιδιοκτησία, την αναζήτηση μίας δίκαιης ισορροπίας μεταξύ των απαιτήσεων του γενικού συμφέροντος αφενός και της προστασίας θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων αφετέρου, που ανακύπτει από το σύνολο των διατάξεων της Σύμβασης, αλλά και τη διάρθρωση του ά. 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της 24. Περαιτέρω, ο θεσμός της ιδιοκτησίας προβλέπεται και από τον «Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ένωσης», που διακηρύχθηκε τον Δεκέμβριο του 2000 και αναμένεται να αποκτήσει σύντομα οριστική δεσμευτική ισχύ. Ειδικότερα, το ά. 17 του ανωτέρω Χάρτη ορίζει τα ακόλουθα: «1. Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα να είναι κύριος των νομίμως κτηθέντων αγαθών του, να τα χρησιμοποιεί, να τα διαθέτει και να τα κληροδοτεί. Κανείς δεν μπορεί να στερείται [από] την ιδιοκτησία του, παρά μόνον για λόγους δημόσιας ωφέλειας, στις περιπτώσεις και υπό τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στο νόμο και έναντι δίκαιης και έγκυρης αποζημίωσης για την απώλειά 22 Κ. Μπέη, Παρατηρήσεις στην ΟλΑΠ 10/2004, Δ, 2005, σ.13επ. και Κ. Χορομίδη, Η Επίδραση της νομολογίας του ΕυρΔΔΑ στην έκταση της αποζημίωσης και στη διαδικασία της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης. Αναγκαίες νομοθετικές τροποποιήσεις, ό.π., σ.941επ.. 23 Κ. Χορομίδη, Η πληρότητα της αποζημίωσης για τη στέρηση της ιδιοκτησίας και η ευρωπαϊκή σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου: Α) Ελληνική νομική πραγματικότητα (Συντάγματα Νόμοι Νομολογία Θεωρία) Σύνταγμα 1975/1986/2001, Β) Άρθρο 1 Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ό.π., σ Ι. Χορομίδη, Ο νέος κώδικας αναγκαστικών απαλλοτριώσεων ακινήτων υπό το πρίσμα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕυρΣΔΑ), ΕλΔ/νη, 2002, σ

18 της. Η χρήση των αγαθών μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς από το νόμο, εφόσον αυτό είναι αναγκαίο προς το γενικό συμφέρον» Το ζήτημα της προστασίας των ενοχικών δικαιωμάτων από το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ - Η μεταστροφή της ελληνικής νομολογίας και η εναρμόνισή της με το ΕΔΔΑ Δεδομένου ότι η προστασία των περιουσιακών ενοχικών δικαιωμάτων κατοχυρώνεται σε υπερνομοθετικό επίπεδο από το ά. 1 ΠρΠρΠρΕΣΔΑ, ζήτημα ανέκυψε σχετικά με το πεδίο προστασίας του άρθρου 17 Σ., αν δηλαδή μπορούν στο τελευταίο να περιληφθούν και τα ενοχικά δικαιώματα. Καταρχήν δε γεννάται αμφιβολία ως προς το ότι η έννοια της ιδιοκτησίας, αν και σχετικός ορισμός δεν υπάρχει στο Σύνταγμα ούτε και σε άλλο νομοθετικό κείμενο, περιλαμβάνει τα εμπράγματα δικαιώματα, όπως προεκτέθηκε ήδη, γεγονός που γίνεται και νομολογιακά παγίως δεκτό (ΑΠ 444/ , 335/ , Ολ ΣτΕ 1095/ , ΣτΕ 2705/ ). Σε ό,τι αφορά την προστασία των ενοχικών δικαιωμάτων, υποστηρίχθηκαν οι εξής αντιτιθέμενες απόψεις: Α) Καταρχάς υποστηρίχθηκε ότι τα περιουσιακά ενοχικά δικαιώματα δεν είναι δυνατό να προστατευθούν ευθέως από το ά. 17 Σ., διότι η γραμματική, ιστορική και λογικοσυστηματική ερμηνεία του εν λόγω άρθρου επιβάλλει τη σύνδεση της ιδιοκτησίας με το σύνολο των εμπράγματων και όχι των ενοχικών δικαιωμάτων. Άλλωστε, ενδεχόμενη επέκταση του πεδίου εφαρμογής της παραπάνω διάταξης και στα ενοχικά δικαιώματα, θα συνεπάγονταν δυσβάσταχτο δημοσιονομικό κόστος για τον κρατικό μηχανισμό. Βάσει των ανωτέρω συλλογισμών δε μπορεί να ταυτιστεί το εννοιολογικό περιεχόμενο της παραπάνω διάταξης με αυτή του ά. 1 ΠρΠρΠρΕΣΔΑ, με την έννοια ότι προστατεύουν διαφορετικά έννομα αγαθά αξίζει να σημειωθεί εν προκειμένω ότι τα εθνικά δικαστήρια χρησιμοποιούν ως κριτήριο για την υπαγωγή ή μη ενός δικαιώματος στο προστατευτικό πεδίο του ά. 17 Σ. τη φύση του δικαιώματος, αν δηλαδή πρόκειται για εμπράγματο ή ενοχικό, ενώ το ΕΔΔΑ εξετάζει το βαθμό διασφάλισης της επίδικης απαίτησης, αν δηλαδή μπορεί να επιδιωχθεί η 25 Βλ. στο σημείο αυτό Χ. Παπαδημητρίου, Τα όρια του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και η αντίθεση της εκ νέου απαλλοτριώσεως του αυτού ακινήτου με το Σύνταγμα, το κοινοτικό δίκαιο και την ΕΣΔΑ, ό.π., σ.59επ.. 26 ΑΠ 444/1969, ΝοΒ, 1970, σ.33επ.. 27 ΑΠ 335/1985, ΤοΣ, 1986, σ.492επ.. 28 Ολ ΣτΕ 1095/1987, ΤοΣ, 1987, σ.313επ.. 29 ΣτΕ 2705/1991, ΤοΣ, 1991, σ.586επ.. 18

19 τελευταία δικαστικά 30. Σε ό,τι αφορά, πάντως τα ενοχικά περιουσιακά δικαιώματα, αυτά προστατεύονται σε συνταγματικό επίπεδο από επιμέρους διατάξεις, όπως για παράδειγμα των ά. 2 1, 4 1, 5 1, 20 1, 26 και Σ. και σε υπερνομοθετικό επίπεδο από τις ρυθμίσεις του ά. 1 ΠρΠρΠρΕΣΔΑ, που εφαρμόζεται άλλωστε άμεσα και ευθέως στην εσωτερική έννομη τάξη κατά τους ορισμούς του ά Σ. 31. Με αυτή τη λογική, οι ρυθμίσεις των ά. 17 Σ. και 1 ΠρΠρΠρΕΣΔΑ δε μπορούν μεν να ταυτιστούν από πλευράς περιεχομένου, λειτουργούν, όμως, συμπληρωματικά ως ένα πλέγμα προστατευτικών για τα εμπράγματα και τα ενοχικά δικαιώματα διατάξεων. Β) Σε αντιδιαστολή με την παραπάνω άποψη διατυπώθηκε η γνώμη ότι πρέπει να γίνει μία διεύρυνση της έννοιας του ά. 17 Σ., ώστε η συνταγματικά κατοχυρωμένη έννοια της ιδιοκτησίας να περιλαμβάνει πέρα από τα εμπράγματα και τα ενοχικά και γενικότερα τα περιουσιακά δικαιώματα ( ΣτΕ 2705/ , ΑΠ 31/ και ΕφΑθ 880/ ). Η ανωτέρω διεύρυνση υποστηρίχθηκε ότι μπορεί να επέλθει με τους εξής τρόπους: i) Με μία διασταλτική ερμηνεία του περιεχομένου της ιδιοκτησίας 35. Η θέση αυτή θεωρείται ότι συνάδει περισσότερο με το ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο και τις σύγχρονες κοινωνικοοικονομικές απαιτήσεις, ενώ ταυτόχρονα προστατεύει περισσότερο το άτομο έναντι της κρατικής εξουσίας και πραγματώνει αποτελεσματικότερα την κοινωνική αποστολή της ιδιοκτησίας. Εξάλλου και στο ίδιο το κείμενο του Συντάγματος αναφέρονται οι έννοιες της απαλλοτρίωσης «περιουσίας» (άρθρο 18 8 Σ.) ή και της «εξαγοράς επιχειρήσεων» (άρθρο Σ.). Χαρακτηριστική στο σημείο αυτό είναι η ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 17 του Σ. του , που προέβλεπε ότι με τον όρο «ιδιοκτησία» νοείται και η κινητή, γεγονός που άφηνε τα περιθώρια 30 Θ. Μέλφου, Η προστασία των ενοχικών δικαιωμάτων κατά το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Σχόλιο με αφορμή την Ολ. ΑΠ 40/1998, ό.π., σ.113 και Α. Παπακωνσταντίνου, Η προστασία των περιουσιακών ενοχικών δικαιωμάτων σε υπερνομοθετικό επίπεδο: μεταξύ νομικής δογματικής και σύγχρονων αναγκών (Παρατηρήσεις με αφορμή την Α.Π. 43/2002), ΤοΣ, 2002, σ ΣτΕ 2705/1991, ό.π.. 33 ΑΠ 31/1990, Αρμ, 1990, σ.452επ.. 34 ΕφΑθ 880/2000, ΝοΒ, 2000, σ.1579επ.. 35 Θ. Μέλφου, Η προστασία των ενοχικών δικαιωμάτων κατά το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Σχόλιο με αφορμή την Ολ. ΑΠ 40/1998, ό.π., σ Ι. Χορομίδη, Αναγκαστικές Απαλλοτριώσεις Κατ άρθρο βιβλιογραφία και νομολογία, Θεσσαλονίκη, 2004, σ.802επ.. 19

20 στους ερμηνευτές του Συντάγματος να εντάξουν στην έννοια της ιδιοκτησίας και την περιουσία. ii) Μέσω της αυτόνομης ιστορικοεξελιγκτικής ερμηνείας του ά. 17 Σ. 37, στα πλαίσια μιας διαδικασίας προσαρμογής του κανονιστικού νοήματος του ισχύοντος Συντάγματος με τις σύγχρονες κοινωνικοοικονομικές ανάγκες και απαιτήσεις 38, λαμβανομένων υπόψη και των επιταγών της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και νομολογίας, που συντείνουν στην επέκταση του προστατευτικού πεδίου της εν λόγω διάταξης και στα ενοχικά δικαιώματα. iii) Με την προσθήκη ερμηνευτικής δήλωσης στο ά. 17 Σ., που να διευκρινίζει ότι ο όρος ιδιοκτησία ταυτίζεται εννοιολογικά με αυτόν της περιουσίας κατά το ά. 1 ΠρΠρΠρΕΣΔΑ και ως εκ τούτου περιλαμβάνει και τις ενοχικές αξιώσεις 39. Αναφορικά με τη νομολογιακή αναγνώριση της αξίωσης αποζημίωσης του θιγόμενου ιδιοκτήτη για περιουσιακή βλάβη εκτός της εμπράγματης αξίας του απαλλοτριούμενου, τα εθνικά δικαστήρια δέχονται πλέον ξεκάθαρα τα τελευταία χρόνια ότι στην έννοια της «περιουσίας» περιλαμβάνονται τόσο τα εμπράγματα όσο και τα ενοχικά δικαιώματα. Η παραδοχή αυτή εντάσσεται σε μία προσπάθεια εναρμόνισης των ελληνικών δικαστηρίων με τη νομολογία του ΕΔΔΑ 40, το οποίο δέχτηκε σε σειρά αποφάσεών του την ευρύτερη -πέραν του εμπράγματου δικαιώματος- προστασία της ιδιοκτησίας, που θα πρέπει να περιλαμβάνει και τις ενοχικές αξιώσεις και καταδίκασε αρκετές φορές τη χώρα λόγω παραβίασης του ά. 1 ΠρΠρΠρΕΣΔΑ. Συγκεκριμένα, κατά τη σχετική κρίση του εν λόγω Δικαστηρίου, σε περίπτωση προσβολής περιουσιακού δικαιώματος, απαιτείται χρηματική ικανοποίηση με βάση την αρχή της «δίκαιης ισορροπίας», προκειμένου να εξασφαλιστεί στα πρόσωπα η ειρηνική απόλαυση των αγαθών τους. Στα πλαίσια αυτά γίνεται δεκτό ότι «η οποιαδήποτε επέμβαση δημόσιας αρχής στο δικαίωμα της ιδιοκτησίας θα πρέπει να επιδιώκει την εξισορρόπηση μεταξύ των απαιτήσεων του 37 Θ. Μέλφου, Η προστασία των ενοχικών δικαιωμάτων κατά το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Σχόλιο με αφορμή την Ολ. ΑΠ 40/1998, ό.π., σ Α. Παπακωνσταντίνου, Η προστασία των περιουσιακών ενοχικών δικαιωμάτων σε υπερνομοθετικό επίπεδο: μεταξύ νομικής δογματικής και σύγχρονων αναγκών (Παρατηρήσεις με αφορμή την Α.Π. 43/2002), ό.π., σ Θ. Μέλφου, Η προστασία των ενοχικών δικαιωμάτων κατά το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Σχόλιο με αφορμή την Ολ. ΑΠ 40/1998, ό.π., σ Βλ. αναλυτικά για τη νομολογία του ΕΔΔΑ ως προς το ζήτημα της αποζημίωσης από την αναγκαστική απαλλοτρίωση κατά το ά. 1 του ΠρΠρΠρΕΣΔΑ, Κ. Χορομίδη, Η επίδραση της νομολογίας του ΕυρΔΔΑ στην έκταση της αποζημίωσης και στη διαδικασία της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης. Αναγκαίες νομοθετικές τροποποιήσεις, ό.π., σ.940επ.. 20

21 γενικού συμφέροντος και της ανάγκης αποτελεσματικής προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων» (ΕΔΔΑ, 23/5/1999, «Παπαχελάς κατά Ελλάδας» 41 ). Επίσης, με την απόφαση της 9 ης Δεκεμβρίου 1994, το ΕΔΔΑ έκρινε διαφορά μεταξύ της εταιρίας «ΣΤΡΑΝ» και Στρατή Ανδρεάδη κατά του Ελληνικού Δημοσίου 42, όπου νομολογήθηκε το ανεπίτρεπτο της νομοθετικής κατάργησης, επιβάρυνσης ή συρρίκνωσης ενοχικών απαιτήσεων λόγω της αντίθεσής τους στο άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ. Γενικότερα η προστασία της περιουσίας κατά τη νομολογία του ΕΔΔΑ εκτείνεται σε κάθε ιδιωτικό δικαίωμα, που μπορεί να αποτιμηθεί και ως κληρονομήσιμη αξία ή και σε απλά οικονομικά συμφέροντα, όπως η άδεια για την πώληση ποτών σε ένα εστιατόριο, στα οικονομικής φύσης δικαιώματα του μετόχου ανώνυμης εταιρίας, ακόμα και στα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, εφόσον, όμως, θίγονται στον πυρήνα τους, παύει δηλαδή η καταβολή τους και όχι όταν απλά μεταβάλλεται το ύψος των συντάξεων 43. Σημειωτέον ότι για τον εθνικό δικαστή η νομολογιακή έννοια της ιδιοκτησίας, όπως διαμορφώνεται από το ΕΔΔΑ, είναι αυτοτελώς δεσμευτική 44 στα πλαίσια της συμμόρφωσής του με «την αυθεντία του ερμηνευτικού δεδικασμένου 45», οπότε ο ίδιος όχι μόνο μπορεί, αλλά και πρέπει να δέχεται το διευρυμένο περιεχόμενο του σχετικού δικαιώματος, όταν λόγου χάρη καλείται να προσδιορίσει την έκταση της αποζημίωσης (άρθρο 17 2 Σ.) σε περιπτώσεις αφαίρεσης ή περιορισμού του ιδιοκτησιακού δικαιώματος. Πράγματι σε μια σειρά αποφάσεών τους (Ολ ΕΣ 2274/1997, Ολ ΑΠ 40/ , Ολ ΣτΕ 3739/1999, Πρακτικό της 10 ης Γενικής 41 ΕΔΔΑ, 23/5/1999, «Παπαχελάς κατά Ελλάδας», ΤοΣ, 1999, σ.94επ. = ΕΕΕυρΔ, 2000, σ.498επ.. 42 Βλ. σχετικά Κ. Μπέη, Παρατηρήσεις στην υπόθεση Ελληνικών Διυλιστηρίων Στραν και Στρατή Ανδρεάδη κατά του Ελληνικού Δημοσίου, Δ, 26, σ.261επ. [ΕΔΔΑ, , «Ελληνικά Διυλιστήρια Στραν και Στρατή Ανδρεάδη κατά του Ελληνικού Δημοσίου», Δ, 26, σ.239επ.]. 43 Χ. Παπαδημητρίου, Τα όρια του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και η αντίθεση της εκ νέου απαλλοτριώσεως του αυτού ακινήτου με το Σύνταγμα, το κοινοτικό δίκαιο και την ΕΣΔΑ, ό.π., σ Βλ. για την υποχρέωση συμμόρφωσης στις αποφάσεις του ΕΔΔΑ σε Φ. Γεωργακόπουλου, Η συμμόρφωση στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου α. Οι Ελληνικές Εμπειρίες, ΤοΣ, 2002, σ.559επ. και Λ. - Α. Σισιλιανού, Η συμμόρφωση στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου β. Οι διεθνείς πτυχές, ΤοΣ, 2002, σ.577επ.. 45 Α. Παπακωνσταντίνου, Η προστασία των περιουσιακών ενοχικών δικαιωμάτων σε υπερνομοθετικό επίπεδο: μεταξύ νομικής δογματικής και σύγχρονων αναγκών (Παρατηρήσεις με αφορμή την Α.Π. 43/2002), ό.π., σ Ολ ΑΠ 40/1998, ΕΔΚΑ, 1999, σ.138επ.. Βλ. επίσης Γ. Κασιμάτη, Η απόφαση 40/1998 της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου Οι βάσεις εφαρμογής της αρχής σεβασμού και προστασίας της αξίας του ανθρώπου και της εγγύησης της ιδιοκτησίας, ΝοΒ, 1999, σ.46επ., του ίδιου, Η νέα έννοια της ιδιοκτησίας και της ιδιοκτησιακής προστασίας. Με αφορμή την απόφαση ΑΠ (Ολ.) 40/1998, ΕΕμπΔ, 99, σ.189επ. και Θ. Μέλφου, Η προστασία των ενοχικών δικαιωμάτων κατά το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Σχόλιο με αφορμή την Ολ. ΑΠ 40/1998, ό.π., σ.87επ.. 21

22 Συνέλευσης του ΕΣ της 24/2/ , ΑΠ 43/ , ΕφΚρ 144/ ) τα ανώτατα δικαστήρια της χώρας 50 έκριναν ότι κατά το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ 51 «Στην έννοια της περιουσίας περιλαμβάνονται όχι μόνο τα εμπράγματα δικαιώματα, αλλά και όλα τα δικαιώματα «περιουσιακής φύσεως» και τα κεκτημένα «οικονομικά συμφέροντα». Καλύπτονται έτσι «και τα ενοχικά περιουσιακά δικαιώματα και ειδικότερα οι απαιτήσεις, που είναι είτε αναγνωρισμένες με δικαστική ή διαιτητική απόφαση, είτε απλώς γεννημένες κατά το εθνικό δίκαιο, εφόσον υπάρχει νόμιμη προσδοκία, με βάση το ισχύον, έως την προσφυγή στο δικαστήριο, δίκαιο, ότι μπορούν να ικανοποιηθούν δικαστικά» (ΑΠ 43/ και 1465/ , ΕφΑθ 879/ και 880/ ). Επίσης το πεδίο του ά. 1 ΠρΠρΠρΕΣΔΑ θεωρείται ότι καλύπτει κάθε περιουσιακή στέρηση φυσικών ή νομικών προσώπων δεν περιορίζεται δηλαδή αποκλειστικά στην αφαίρεση της κυριότητας, αλλά εκτείνεται και στην περίπτωση του ουσιώδους περιορισμού των εξουσιών του ιδιοκτήτη, δεδομένου ότι και στην τελευταία αυτή περίπτωση «η ιδιοκτησία καθίσταται αδρανής και κενή περιεχομένου» (ΑΠ 799/ , Ολ ΣτΕ 3521/ , Ολ ΑΠ 896/1985). 47 Πρακτικό της 10 ης Γενικής Συνέλευσης του ΕΣ της 24/2/1999, Δ, 1999, σ.622επ. με παρατ. Κ. Μπέη, σ.632επ.. 48 ΑΠ 43/2002, ΕΕΔ, 2003, σ.1310επ. Βλ. ακόμη, Α. Παπακωνσταντίνου, Η προστασία των περιουσιακών ενοχικών δικαιωμάτων σε υπερνομοθετικό επίπεδο: μεταξύ νομικής δογματικής και σύγχρονων αναγκών (Παρατηρήσεις με αφορμή την Α.Π. 43/2002), ό.π., σ.411επ.. 49 ΕφΚρ 144/2003, ΝοΒ, 2003, σ.1049επ.. 50 Βλ. σχετικά Δ. Καλδή, Η επί 14ετία εκκρεμούσα αντίθεση της νομολογίας του ΣτΕ και του ΑΠ, επί του θέματος της εκτάσεως της προστασίας από την Πολιτεία της ατομικής ιδιοκτησίας, κατά τα άρθρα 17 και 2 του Συντάγματος και το Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της ΕΣΔΑ για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, ΔΦΝ, 2004, σ.1333επ.. 51 Βλ. σχετικά με την επιρροή της ΕΣΔΑ στο εσωτερικό δίκαιο και τα εθνικά δικαστήρια σε σχέση με την προστασία των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων Γ. Κατρούγκαλου, Η επίδραση της ΕΣΔΑ στην εσωτερική έννομη τάξη, ΤοΣ, 2002, σ.685επ. και Κ. Χρυσόγονου, Η (μη) εφαρμογή της ΕΣΔΑ από τα ελληνικά δικαστήρια, ΤοΣ, 2002, σ.677επ.. 52 ΑΠ 43/2002, ό.π.. 53 ΑΠ 1465/2001, ΤοΣ, 2002, σ.92επ. με παρατ. Α. Παπακωνσταντίνου, σ.98επ.. 54 ΕφΑθ 879/2000, ΔΕΕ, 2001, σ.1267επ.. 55 ΕφΑθ 880/2000, ό.π.. 56 ΑΠ 799/2004, δημοσιευμένη στη βάση νομικών δεδομένων «ΝΟΜΟΣ». 57 Ολ ΣτΕ 3521/1992, ό.π.. 22

23 II. Η αναγκαστική απαλλοτρίωση ως περίπτωση αφαίρεσης της ιδιοκτησίας και σύντομη αναφορά στο δίκαιο που τη διέπει. Ανεξάρτητα από την αδιαμφισβήτητη σπουδαιότητα και πρακτική σημασία του, το δικαίωμα στην (ατομική) ιδιοκτησία δεν είναι απόλυτο, καθότι μπορεί να περιοριστεί (από κρατική επέμβαση) για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του κοινωνικού συνόλου 58. Προσβολή της ιδιοκτησίας υπάρχει τόσο σε περίπτωση στέρησης 59, όσο και σε περίπτωση περιορισμού 60 της. Στην έννοια της στέρησης της ιδιοκτησίας εμπίπτει καταρχήν η αφαίρεση και η μεταβίβαση της τελευταίας σε άλλο πρόσωπο, υπό τη μορφή βασικά της αφαίρεσης κεκτημένου δικαιώματος κυριότητας 61 εντούτοις, έχει γίνει δεκτό ότι περίπτωση στέρησης της ιδιοκτησίας συνιστά και η με οποιονδήποτε τρόπο και επί μακρό χρονικό διάστημα αφαίρεση ακόμη και των ουσιωδών εξουσιών και ωφελειών από την ιδιοκτησία ή η αχρήστευση και καταστροφή της, έστω και χάριν δημόσιας ωφέλειας ή δημοσίου συμφέροντος (ΑΠ 226/ , ΣτΕ 580/ ). 1. Αναγκαστική απαλλοτρίωση με την ευρεία και στενή του όρου έννοια - Η περίπτωση της de facto απαλλοτρίωσης. Μία μορφή αφαίρεσης της ιδιοκτησίας αποτελεί η (αναγκαστική) απαλλοτρίωση ακινήτων, καθώς και η σύσταση εμπράγματων δικαιωμάτων σε βάρος αυτών (βάσει του ά. 1 1 Κ.Α.Α.Α.), που κατοχυρώνεται συνταγματικά στο άρθρο Σ., ενεργείται με διοικητική πράξη (για παράδειγμα με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, των Υπουργών ή του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας κατ 58 Σχετικά με τον κοινωνικό σκοπό της απαλλοτρίωσης βλ. Δ. Μπόσδα, Αναγκαστική Απαλλοτρίωση, ΑρχΝ, 1990, σ.1επ.. 59 Εκτός της κοινής και ρυμοτομικής αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, άλλες μορφές αφαίρεσης της ιδιοκτησίας αποτελούν: η προσκύρωση, ο αγροτικός και αστικός αναδασμός, η απαλλοτρίωση κατά ζώνες, η διάθεση εγκαταλειμμένων εκτάσεων, η εθνικοποίηση, η δήμευση και η στέρηση της ιδιοκτησίας λόγω καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος. Βλ. περισσότερα για την έννοια και τις περιπτώσεις αφαίρεσης της ιδιοκτησίας σε Α. Τάχου, Ελληνικό Διοικητικό Δίκαιο, ό.π., σ.898επ. και 912επ. και Κ. Χορομίδη, Η αναγκαστική απαλλοτρίωση, ό.π., σ.96επ.. 60 Περιορισμό της ιδιοκτησίας συνιστά για παράδειγμα η επίταξη, η αναγκαστική συνιδιοκτησία, η προστασία μνημείων, η διάνοιξη υπόγειων σηράγγων για την εκτέλεση κοινωφελών έργων κλπ.. Βλ. αναλυτικότερα για το θέμα αυτό Γ. Κασιμάτη Π. Παυλόπουλου, Οι νόμιμοι περιορισμοί της ιδιοκτησίας, Γνμδ, ΔιΔικ, 1993, σ.913επ. και Α. Τάχου, Ελληνικό Διοικητικό Δίκαιο, ό.π., σ.916επ.. 61 Κ. Χρυσόγονου, Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, ό.π., σ ΑΠ 226/1999, ΕλΔ/νη, 1999, σ.1032επ.. 63 ΣτΕ 580/1989, ΔιΔικ, 1989, σ.1034επ.. 23

24 άρθρο 1 ΚΑΑΑ) και αφορά την ιδιωτική ιδιοκτησία φυσικών ή νομικών προσώπων ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι δυνάμει της έννομης σχέσης της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης δημιουργείται ενοχή εκ του νόμου (obligation ex lege) μεταξύ της Πολιτείας και του θιγόμενου ιδιοκτήτη 64. Στα πλαίσια αυτά η Πολιτεία έχει έναντι του καθού η απαλλοτρίωση αξίωση απόκτησης του απαλλοτριούμενου για την πραγμάτωση του σκοπού της απαλλοτριώσεως και ο καθού αξίωση αποζημίωσης λόγω στέρησης της ιδιοκτησίας του, αναγνώρισής του ως δικαιούχου της ανωτέρω αποζημίωσης, είσπραξής της, αλλά και διατήρησης της απαλλοτρίωσης, εφόσον συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις. Η αναγκαστική απαλλοτρίωση με την ευρεία έννοια 65 συνίσταται σε οποιαδήποτε στέρηση ατομικής ιδιοκτησίας ή άλλο μέτρο ισοδυνάμου αποτελέσματος, που επέρχεται με μονομερή πράξη της δημόσιας εξουσίας. Μετά την ολοκλήρωση της απαλλοτριωτικής διαδικασίας αποκτάται η κυριότητα του απαλλοτριωθέντος κατά τρόπο πρωτότυπο και όχι παράγωγο (άρθρο 9 ν. 2882/2001). Στην εν ευρεία έννοια αναγκαστική απαλλοτρίωση υπάγονται τόσο η αναγκαστική απαλλοτρίωση με τη στενή του όρου έννοια, σύμφωνα δηλαδή με τους ορισμούς των συνταγματικών διατάξεων και των σχετικών εκτελεστικών νόμων, όσο και η de facto (εν τοις πράγμασι) ή οιονεί απαλλοτρίωση. Εν στενή έννοια αναγκαστική απαλλοτρίωση αποτελεί η αφαίρεση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας με μονομερή πράξη της δημόσιας εξουσίας για την εξυπηρέτηση δημόσιας ωφέλειας, υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης καταβολής πλήρους αποζημίωσης στον θιγόμενο ιδιοκτήτη 66. Τέλος η «εν τοις πράγμασι ή οιονεί απαλλοτρίωση» αφορά την περίπτωση της απώλειας του οικονομικού προορισμού και κατά συνέπεια της οικονομικής αξίας του πράγματος, που αναιρεί τη δυνατότητα χρήσης και κάρπωσής του από τον ιδιοκτήτη σύμφωνα με τον προορισμό του, δίχως να έχει προηγηθεί νόμιμη κήρυξη και συντέλεση απαλλοτρίωσης Βλ. σχετικά Μ. Ψωμαδάκη, Την αυτοδικαίως ανακληθείσα (αρθείσα) αναγκαστικήν απαλλοτρίωσιν ο καθ ου αυτή ιδιοκτήτης δικαιούται να διατηρήσει περαιτέρω και μετά την ισχύν του ν. 2882/2001, ΝοΒ, 2005, σ.1969επ.. 65 Κ. Χρυσόγονου, Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, ό.π., σ.361επ.. 66 Κ. Χρυσόγονου, Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, ό.π., σ Πιο αναλυτικά για τη de facto απαλλοτρίωση βλ. Κ. Χορομίδη, Ουσιώδης μεταστροφή της νομολογίας στο δίκαιο προστασίας της ιδιοκτησίας, ό.π., σ.1286επ. και Κ. Χρυσόγονου, Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, ό.π., σ

25 Η de facto απαλλοτρίωση μπορεί να εμφανιστεί με τις ακόλουθες μορφές 68 : Α) ως αδικοπραξία, όταν συντρέχει το πραγματικό γεγονός της καταστροφής ή εξουδετέρωσης των ωφελειών και εξουσιών ενός πράγματος, χωρίς προηγούμενη κήρυξη απαλλοτρίωσης και καταβολή αποζημίωσης. Εν προκειμένω εμπίπτει λόγου χάρη η κατάληψη ακινήτου και εκτέλεση σοβαρών επ αυτού τεχνικών έργων για τη δημιουργία δημόσιας οδού ευρείας κυκλοφορίας. Άλλη περίπτωση de facto απαλλοτρίωσης με την ανωτέρω μορφή αποτελεί η κατάληψη από το Δημόσιο ιδιωτικής έκτασης, όπου ανεγέρθηκαν παραθεριστικές κατοικίες για αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού. Οι εν λόγω ιδιοκτήτες κατέφυγαν τελικά στο ΕΔΔΑ για τη διαπίστωση της προσβολής του περιουσιακού δικαιώματός τους, δίχως την τήρηση των νόμιμων για την κήρυξη απαλλοτρίωσης προϋποθέσεων (ΕΔΔΑ, 24/6/1993 «Παπαμιχαλόπουλος κλπ. κατά Ελλάδας»). Β) μετά από νόμιμα κηρυχθείσα απαλλοτρίωση, που επιφέρει στους ιδιοκτήτες των γειτονικών εκτός απαλλοτρίωσης ακινήτων, όχι απλώς ζημία λόγω του περιορισμού της χρήσης των ακινήτων τους, αλλά καθολική στέρηση της ιδιοκτησίας τους 69. Πρόκειται εν προκειμένω για περίπτωση «αδρανοποίησης» των γειτονικών ιδιοκτησιών και υποστηρίζεται ότι πρέπει να καταβάλλεται αποζημίωση στους όμορους ιδιοκτήτες λόγω: i) της συνταγματικά κατοχυρωμένης αρχής της ισότητας και ειδικότερα της ισότητας στα πολεοδομικά βάρη, ii) της γενικής αρχής του δικαίου που επιτάσσει την αποζημίωση του όμορου ιδιοκτήτη, όταν η προκληθείσα στο ακίνητό του βλάβη 70 υπερβαίνει το ανώτατο επιτρεπτό όριο ανοχής των άρθρων 1004, 1005 ΑΚ σε συνδυασμό με τα άρθρα 1012επ. ΑΚ. Σημειωτέον ότι σε περίπτωση de facto απαλλοτρίωσης μπορεί ο θιγόμενος ιδιοκτήτης να ζητήσει καταρχήν αποζημίωση βάσει του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ περί αστικής ευθύνης του κράτους, σε συνδυασμό με το άρθρο 17 1, 2 Σ., καθώς και άρση της προσβολής για το μέλλον Κ. Χορομίδη, Η αναγκαστική απαλλοτρίωση, ό.π., σ.102επ.. 69 Παράδειγμα αποτελεί η δημιουργία τεχνητής λίμνης της ΔΕΗ, που καθιστά αδύνατη την προσπέλαση σε αγροτικά ακίνητα. 70 Εδώ κρίσιμος χρόνος υπολογισμού της ζημίας είναι ο χρόνος της πρώτης συζήτησης της αγωγής. 71 Κ. Χρυσόγονου, Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, ό.π., σ

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο Αναγκαστική απαλλοτρίωση Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Σχολής Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Εμβάθυνση στο συνταγματικό δίκαιο

Εμβάθυνση στο συνταγματικό δίκαιο Εμβάθυνση στο συνταγματικό δίκαιο Το δικαίωμα στην ιδιοκτησία Λίνα Παπαδοπούλου Άρθρα 17-18 18 ελλ Σ Ά 17 παρ 1 H ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του Kράτους, τα δικαιώματα όμως που απορρέουν από αυτή

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο Ιδιοκτησία Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Σχολής Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΠΥΡΟΥ Γ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ - ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ - ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ - ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ Βέροια, Αρ. Πρωτ. Ταχ. Διεύθυνση : Βικέλα 4 Προς: Επιτροπή Ποιότητας

Διαβάστε περισσότερα

94/14.04.2014) προστασίας και αξιοποίησης

94/14.04.2014) προστασίας και αξιοποίησης Άρθρο 23 του 94/14.04.2014) ν. 4258/2014 Ακίνητα του Δημοσίου Περιφερειακών Πάρκων προστασίας και αξιοποίησης (ΦΕΚ Α Δημιουργία περιβαλλοντικής 1. Ακίνητα που ανήκουν κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 Ευθύνη του Δημοσίου Έννοια ευθύνης του Δημοσίου υποχρέωση του Δημοσίου, των ΟΤΑ, των ΝΠΔΔ, να αποζημιώσουν τρίτα πρόσωπα για ζημίες που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 11 η : Δικαίωμα ιδιοκτησίας - Ιδιωτικοποιήσεις Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Πράξη Τακτοποίησης & αναλογισμού υποχρεώσεων ιδιοκτησιών

Πράξη Τακτοποίησης & αναλογισμού υποχρεώσεων ιδιοκτησιών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Πράξη Τακτοποίησης & αναλογισμού υποχρεώσεων ιδιοκτησιών Στο Κεφάλαιο αυτό περιέχονται: 6.1. Γενικά. 6.2. Νομοθετικό πλαίσιο. 6.3. Διάνοιξη διαπλάτυνση 6.4. Παραδείγματα αναλογισμού 6.1. Γενικά

Διαβάστε περισσότερα

Γ Ν Ω Μ Ο Δ Ο Τ Η Σ Η

Γ Ν Ω Μ Ο Δ Ο Τ Η Σ Η ΠΑΝΟ ΕΤΓΟΤΡΖ-ΓΗΚΖΓΟΡΟ ΑΘΖΝΩΝ ΝΟΜΗΚΟ ΤΜΒΟΤΛΟ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΔΝΩΖ ΓΖΜΩΝ ΚΑΗ ΚΟΗΝΟΣΖΣΩΝ ΔΛΛΑΓΟ ΜΠΟΤΜΠΟΤΛΗΝΑ 9-11 (2 ος όροφος) ΑΘΖΝΑ ΣΖΛ:210-8259140-1-FAX: 210-8259235 ΚΗΝ:6977506705 E-mail: pzygouris@gmail.com

Διαβάστε περισσότερα

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ)

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) 669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) Δικαίωμα για παροχή έννομης προστασίας κατά το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ. Εννοια και περιεχόμενο. Θέσπιση από τον κοινό νομοθέτη περιορισμών και προϋποθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων. 1.1.Χαρακτηριστικά του Δικαίου Ετερόνομοι κανόνες

Διαβάστε περισσότερα

Αρχή της αναλογικότητας. Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Αρχή της αναλογικότητας. Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 6 η : Αρχή της αναλογικότητας Λίνα Παπαδοπούλου Aν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο Ειδικές μορφές στέρησης της ιδιοκτησίας και λοιποί θεμιτοί περιορισμοί της/ρήτρες συλλογικής διαπραγμάτευσης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΕΚΠΟΝΗΣΗ-ΕΓΚΡΙΣΗ PYMOTOMIKOΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΙΣΧΥΟΝΤΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΕΚΠΟΝΗΣΗ-ΕΓΚΡΙΣΗ PYMOTOMIKOΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΙΣΧΥΟΝΤΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΕΚΠΟΝΗΣΗ-ΕΓΚΡΙΣΗ PYMOTOMIKOΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΙΣΧΥΟΝΤΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 1. Γενικά - Ισχύον σύστημα πολεοδομικού σχεδιασμού... 1 2. Η πορεία

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ. Εξουσία που απονέμεται από το δίκαιο στο φυσικό ή νομικό πρόσωπο (δικαιούχος) για την ικανοποίηση έννομων συμφερόντων του.

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ. Εξουσία που απονέμεται από το δίκαιο στο φυσικό ή νομικό πρόσωπο (δικαιούχος) για την ικανοποίηση έννομων συμφερόντων του. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 3 ο Μάθημα Διάγραμμα Παράδοσης ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ 1. Έννοια Δικαιώματος Εξουσία που απονέμεται από το δίκαιο στο φυσικό ή νομικό πρόσωπο (δικαιούχος) για την ικανοποίηση έννομων συμφερόντων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987)

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987) Διάγραμμα Περιεχομένων ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987) Εισαγωγικά...23 Ι. Θρησκευτική Ελευθερία...25 Α. Γενικά...25 Β. Ελευθερία της θρησκευτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 Κεφάλαιο πρώτο: ΙΙ. Η διοίκηση, ΙΙΙ. Το διοικητικό δίκαιο (σελ. 16 25) Σκοπός των ως

Διαβάστε περισσότερα

ΣτΕ 1377/2016 [Εξαίρεση από την κατεδάφιση οικοδομής μετά την ακύρωση της οικοδομικής άδειας]

ΣτΕ 1377/2016 [Εξαίρεση από την κατεδάφιση οικοδομής μετά την ακύρωση της οικοδομικής άδειας] ΣτΕ 1377/2016 [Εξαίρεση από την κατεδάφιση οικοδομής μετά την ακύρωση της οικοδομικής άδειας] Περίληψη -Με το άρθρο 8 παρ. 5 του ν. 3044/2002 (Α 197) προστέθηκε στο άρθρο 17 του ν. 1337/1983, το οποίο

Διαβάστε περισσότερα

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 12 η : Δικαίωμα στην εκπαίδευση Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ - ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ - ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ - ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ Βέροια, Αρ. Πρωτ. ΔΥ Ταχ. Διεύθυνση : Βικέλα 4 Προς: Το Δημοτικό Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

Digesta OnLine Νοµικά ζητήµατα από το δίκαιο της ενέργειας

Digesta OnLine Νοµικά ζητήµατα από το δίκαιο της ενέργειας ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΙΔΙΟΚΤΗΤΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΓΩΓΟΥ ΑΕΡΙΟΥ (ΑΡΘΡ. 165-166 Ν. 4001/2011) & ΕΝΔΙΚΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΠΟΥ ΤΙΣ ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ Μαρία Σαββίδου Μ.Δ.Ε Νοµικής Σχολής Δ.Π.Θ.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ Α ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Π. Μ. Σ. ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ:

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ Α ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Π. Μ. Σ. ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ: ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ Α ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Π. Μ. Σ. ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ: 2014 2015 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Του Χρήστου Μ. Λουκόπουλου ΑΜ: 1316 ΤΙΤΛΟΣ «Ζητήματα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ 129/2013. (Άρθρο 77 παρ. 3 Ν.3852/2010)

ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ 129/2013. (Άρθρο 77 παρ. 3 Ν.3852/2010) Διαμεσολάβηση 129/2013 Σελίδα 1 Ι. Οι καταγγελίες ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ 129/2013 (Άρθρο 77 παρ. 3 Ν.3852/2010) Προς 1) Διεύθυνση Οικονομικών Τμήμα Δημοτικής Περιουσίας d.oikonomikwn@cityofathens.gr dimotiki.periousia@cityofathens.gr

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΥΔΑΤΟΡΕΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Η ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΥΔΑΤΟΡΕΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Η ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΥΔΑΤΟΡΕΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Ηλίας Χατζηστεφάνου Αγρονόμος τοπογράφος μηχανικός, Μελετητής Δ.Ε Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή 2. H διαδικασία οριοθέτησης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Καλλιθέα 01/03/2016 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ Αριθμός απόφασης: 675 Ταχ. Δ/νση : Αριστογείτονος 19 Ταχ. Κώδικας : 176 71 -

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγµατος ΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγµατος ΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ άρθρο 20 παρ. 1 του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΡΓΑΤΟΛΟΓΩΝ ΑΚΑ ΗΜΙΑΣ 60-5 Ος ΟΡΟΦΟΣ (ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΑ) ΤΗΛ.- FAX: 210.3398136 e-mail: enelerg@dsa.gr Κύριοι σύµβουλοι, Η Ένωσή µας θέλει να σας ενηµερώσει για τη διάταξη του ν. 3301/2004 που

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ:ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ,2003-2004

Διαβάστε περισσότερα

9.ΦΟΡΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ

9.ΦΟΡΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ 9.ΦΟΡΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ Ν. 3427/2005 (ΦΕΚ 312 Α ) ΦΟΡΟΣ ΑΥΤΟΜΑΤΟΥ ΥΠΕΡΤΙΜΗΜΑΤΟΣ (Άρθρο 2) Αντικείµενο του φόρου 1. Επί ακινήτου ή ιδανικού µεριδίου αυτού ή εµπράγµατου δικαιώµατος επί ακινήτου

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας : Άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγµατος( Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας) Σχολιασµός Αποφ. 40/1998 Α.Π

Θέµα εργασίας : Άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγµατος( Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας) Σχολιασµός Αποφ. 40/1998 Α.Π Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου. Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα «Συνταγµατικό ίκαιο», 2003

Διαβάστε περισσότερα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα Θέμα: Θρησκευτική Ελευθερία Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα αναφορικά με το περιεχόμενο του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΜΕΝΟ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ «ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΑΠΟ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ»

ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΜΕΝΟ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ «ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΑΠΟ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ» ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΠΡΟΕΔΡΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΜΕΝΟ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ «ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΑΠΟ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ» Αθήνα, 8-10-2012 Με άρθρο στο

Διαβάστε περισσότερα

Administrative eviction act and right to a prior hearing: observations on Naxos Court 27/2012 judgment. Αθανάσιος Παπαθανασόπουλος

Administrative eviction act and right to a prior hearing: observations on Naxos Court 27/2012 judgment. Αθανάσιος Παπαθανασόπουλος Πρωτόκολλο διοικητικής αποβολής από δασική έκταση και δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης του διοικουμένου: παρατηρήσεις επί της απόφασης 27/2012 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Νάξου Administrative eviction act

Διαβάστε περισσότερα

Δικαίωμα δικαστικής προστασίας. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Δικαίωμα δικαστικής προστασίας. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 13 η : Δικαίωμα δικαστικής προστασίας Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Εισαγωγή. 1. Προβληματισμός Μεθοδολογία... 5

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Εισαγωγή. 1. Προβληματισμός Μεθοδολογία... 5 ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Εισαγωγή 1. Προβληματισμός... 1 2. Μεθοδολογία... 5 3. Ιστορική και συγκριτική προσέγγιση... 11 α. Ιστορική προσέγγιση... 11 β. Συγκριτική προσέγγιση... 16 i. Γαλλία... 16 ii. Γερμανία... 20

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ, ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ & ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ. Βικέλα 4, Τ.Κ , Βέροια. Γραμματεία: , Fax:

ΠΡΟΣ: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ, ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ & ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ. Βικέλα 4, Τ.Κ , Βέροια. Γραμματεία: , Fax: ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΗΜΑΘΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ : Δ3 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ : Βικέλα 4, 591 32 Βέροια ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ : Ε.Τόλιου ΤΗΛΕΦΩΝΟ : 23313 50560 Fax : 23310 21333 ΠΡΟΣ: Βέροια..03.2018 Αρ.

Διαβάστε περισσότερα

ΣτΕ 673/2017 [Μη ύπαρξη νομολογίας ως προς τον εύλογο χρόνο διατήρησης ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης]

ΣτΕ 673/2017 [Μη ύπαρξη νομολογίας ως προς τον εύλογο χρόνο διατήρησης ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης] ΣτΕ 673/2017 [Μη ύπαρξη νομολογίας ως προς τον εύλογο χρόνο διατήρησης ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης] Περίληψη - Με την αναιρεσιβαλλομένη κρίθηκε ότι από την ημερομηνία κηρύξεως της επίμαχης ρυμοτομικής απαλλοτριώσεως

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173)

Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173) Ενημερωτικό σημείωμα για το νέο νόμο 3886/2010 για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. (ΦΕΚ Α 173) Ψηφίστηκε προ ολίγων ημερών από τη Βουλή ο νέος νόμος 3886/2010 σε σχέση με την

Διαβάστε περισσότερα

Δημοσιονομικό Δίκαιο ΠΜΣ Τα δημόσια έσοδα. Ανδρέας Τσουρουφλής

Δημοσιονομικό Δίκαιο ΠΜΣ Τα δημόσια έσοδα. Ανδρέας Τσουρουφλής Δημοσιονομικό Δίκαιο ΠΜΣ 2018-2019 Τα δημόσια έσοδα Ανδρέας Τσουρουφλής 19.11.2018 Δημόσια έσοδα 2 Είσπραξη των δημοσίων εσόδων Όργανα είσπραξης του Δημοσίου Δ.Ο.Υ. Τελωνεία Λοιπά όργανα είσπραξης του

Διαβάστε περισσότερα

«ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ Ο.Σ.Π.Α.»

«ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ Ο.Σ.Π.Α.» Από τη δευτεροβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση με την επωνυμία «ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ Ο.Σ.Π.Α.» τέθηκαν υπόψη μου το εξής περιστατικά: Οκτώ (8) από τα είκοσι ένα (21) μέλη του Δ.Σ., το

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑ Ερωτάται αν αν είναι στα πλαίσια ή όχι του Συντάγματος η εφαρμογή της παραγράφου 2 του άρθρου 139 του Κώδικα Δικαστικών Επιμελητών με την έκδοση της προβλεπόμενης Υπουργικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικό σημείωμα... Αντί προλόγου... ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 1. Έννοια του δικαιώματος της απεργίας... 1 Εννοιολογικά γνωρίσματα... 2 α. Αποχή από την εργασία... 2 β. Συλλογική αποχή... 2 γ. Αγωνιστικός

Διαβάστε περισσότερα

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/2008 Διάγραμμα του

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/1382/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 24/2014

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/1382/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 24/2014 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Αθήνα, 27-02-2014 Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/1382/27-02-2014 Α Π Ο Φ Α Σ Η 24/2014 Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε σε σύνθεση Τµήµατος, στην

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Δημόσια νομικά πρόσωπα

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Δημόσια νομικά πρόσωπα ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Δημόσια νομικά πρόσωπα 17/5/2016 Ίδρυση Ιδρύονται με Νομοθετική πράξη Κανονιστική πράξη βάσει νομοθετικής εξουσιοδότησης Σε ορισμένες περιπτώσεις, με βάση το εταιρικό δίκαιο Όχι

Διαβάστε περισσότερα

ΣτΕ 2582/2016 [Μη επιβολή με ΓΠΣ προσδιορισμένου πολεοδομικού βάρους σε ακίνητο εκτός σχεδίου]

ΣτΕ 2582/2016 [Μη επιβολή με ΓΠΣ προσδιορισμένου πολεοδομικού βάρους σε ακίνητο εκτός σχεδίου] ΣτΕ 2582/2016 [Μη επιβολή με ΓΠΣ προσδιορισμένου πολεοδομικού βάρους σε ακίνητο εκτός σχεδίου] Περίληψη -Σε περίπτωση κατά το οποίο το Γ.Π.Σ., κατά την διατύπωση και το όλο περιεχόμενό του, περιέχει σαφείς

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006

Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους 19 ος Διαγωνισμός ΕΣΔΔ 2 ος Διαγωνισμός ΕΣΤΑ Σάββατο 09 Δεκεμβρίου 2006 Θέμα 2 ον : Η δικαστική λειτουργία αποτελεί μία από τις τρεις θεμελιώδεις λειτουργίες του κράτους.

Διαβάστε περισσότερα

Α. Διατάξεις Νόμων, Διαταγμάτων, Υπουργικών Αποφάσεων.

Α. Διατάξεις Νόμων, Διαταγμάτων, Υπουργικών Αποφάσεων. Μείζονα κατηγορία δαπάνης : 0003 Κατηγορία Δαπάνης : 0800 Πληρωμές για λοιπές υπηρεσίες Υποκατηγορία Δαπάνης : 0890 Ειδικές αμοιβές και λοιπές δαπάνες ΚΩΔΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΞΟΔΟΥ : Ξ 0892 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Κ.Α.Ε: «Πάσης

Διαβάστε περισσότερα

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Ο κατάλογος των δικαιωμάτων αυτών αποτελεί τη βασική κατοχύρωση

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΡΟΤΥΠΗ ΔΙΚΗ ΩΣ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΣτΕ

Η ΠΡΟΤΥΠΗ ΔΙΚΗ ΩΣ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΣτΕ Η ΠΡΟΤΥΠΗ ΔΙΚΗ ΩΣ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΣτΕ Μία πρώτη αποτίμηση της ως τώρα νομολογίας Δημήτρης Σ. Νικηφόρος ΜΔΕ Δημοσίου Δικαίου & Πολιτικής Επιστήμης (ΑΠΘ)

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Καλλιθέα, 20-04-2015 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ Αριθμός απόφασης: 1618 Ταχ. Δ/νση: Αριστογείτονος 19 Ταχ. Κώδικας: 176 71 -

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καλλιθέα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καλλιθέα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καλλιθέα 26-01-2017 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ Αριθμός απόφασης: 818 Ταχ. Δ/νση : Αριστογείτονος 19 Ταχ. Κώδικας : 176 71 - Καλλιθέα Τηλέφωνο : 213-1604526 ΦΑΞ : 213-1604567 ΑΠΟΦΑΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Καλλιθέα, 29/02/2016 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ Αριθμός απόφασης: 617 Ταχ. Δ/νση : Αριστογείτονος 19 Ταχ. Κώδικας : 176 71 -

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Καλλιθέα 07.02.2014 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ Αριθμός απόφασης: 231 Ταχ. Δ/νση : Αριστογείτονος 19 Ταχ. Κώδικας : 176 71 -

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο εργασία 1η σχεδιαγραµµα 1)εισαγωγή:έννοια γενικών συνταγµατικών αρχών 2)ειδικότερα, η απαγόρευση κατάχρησης δικαιώµατος α)έννοια β)καθιέρωση της αρχής γ)εκταση εφαρµογής και σχέση α.25παρ3σ και 281 ΑΚ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... VII ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... IX ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... XIX Ι. ΙΣΤΟΡΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΔΙΚΑΙΟΥ 1. To δικαστήριο των ευθύνων στους «νόμους» του

Διαβάστε περισσότερα

ΣτΕ 2134/2014 [ΥΑ για την παράταση αναστολής έκδοσης οικοδομικών αδειών και εκτέλεσης οικοδομικών εργασιών στην περιοχή του Δήμου Καλαμαριάς]

ΣτΕ 2134/2014 [ΥΑ για την παράταση αναστολής έκδοσης οικοδομικών αδειών και εκτέλεσης οικοδομικών εργασιών στην περιοχή του Δήμου Καλαμαριάς] ΣτΕ 2134/2014 [ΥΑ για την παράταση αναστολής έκδοσης οικοδομικών αδειών και εκτέλεσης οικοδομικών εργασιών στην περιοχή του Δήμου Καλαμαριάς] Περίληψη -Επιτρέπεται η διαδοχική επιβολή του προβλεπόμενου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ. Αθήνα 12 Νοεμβρίου 2013

ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ. Αθήνα 12 Νοεμβρίου 2013 ΣΧΕΔΙΟ Αποστολή με fax & e-mail ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΟΙΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝ. Δ/ΣΗΣ & Π/Υ Ταχ. Δ/νση: Σταδίου 27 Ταχ. Κώδικας:101 83 ΑΘΗΝΑ Πληροφορίες:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Δημόσια νομικά πρόσωπα

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Δημόσια νομικά πρόσωπα ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Δημόσια νομικά πρόσωπα 16/5/2016 Έννοια Δημόσια νομικά πρόσωπα Νομικά πρόσωπα Περιουσία με δημόσιο χαρακτήρα Προνόμια δημόσιας εξουσίας Δημόσια νομικά πρόσωπα: εφαρμογή καθ ύλην

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο Aνάλυση αποφάσεων ΟλΣτΕ 1901 και 1906/2014 Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Σχολής Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Αρχή της ισότητας: ειδικές μορφές

Αρχή της ισότητας: ειδικές μορφές ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 9 η : Αρχή της ισότητας: ειδικές μορφές Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ (ΠΟΓΕΔΥ) ΓΕΩΠΟΝΟΙ ΔΑΣΟΛΟΓΟΙ ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΙ ΙΧΘΥΟΛΟΓΟΙ - ΓΕΩΛΟΓΟΙ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ (ΠΟΓΕΔΥ) ΓΕΩΠΟΝΟΙ ΔΑΣΟΛΟΓΟΙ ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΙ ΙΧΘΥΟΛΟΓΟΙ - ΓΕΩΛΟΓΟΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ (ΠΟΓΕΔΥ) ΓΕΩΠΟΝΟΙ ΔΑΣΟΛΟΓΟΙ ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΙ ΙΧΘΥΟΛΟΓΟΙ - ΓΕΩΛΟΓΟΙ Αχαρνών 2 Αθήνα Τ.Κ. 10176 Τηλ.:210-5234189, 210-2124041, 6977188035 FAX: 210-5232240 e-mail:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Θεσσαλονίκη 30/01/2017 Αριθμ. Αποφ.: 377 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΥΠΟΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΑNEΞΕΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΜΗΜΑ Α7-ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗΣ Ταχ. Δ/νση : Εγνατία 45-Θεσ/νίκη Ταχ. Κώδικας

Διαβάστε περισσότερα

συνδυασμό των συνταγματικών αυτών διατάξεων συνάγεται, ότι σε περίπτωση παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, ο κοινός νομοθέτης δύναται να θεσπίσει

συνδυασμό των συνταγματικών αυτών διατάξεων συνάγεται, ότι σε περίπτωση παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, ο κοινός νομοθέτης δύναται να θεσπίσει συνδυασμό των συνταγματικών αυτών διατάξεων συνάγεται, ότι σε περίπτωση παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, ο κοινός νομοθέτης δύναται να θεσπίσει μέτρα περιστολής των δημοσίων δαπανών, που συνάγονται σοβαρή

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Απόφ.Μον.Πρ.Αθ. 3941/2012

Κείμενο Απόφ.Μον.Πρ.Αθ. 3941/2012 Κείμενο Απόφ.Μον.Πρ.Αθ. 3941/2012 Ι. Μεταξύ των πηγών δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνονται και οι Οδηγίες, που προβλέπονται και ρυθμίζονται στο άρθρο 288 ΙΙΙ της Συνθήκης για τη Λειτουργία της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Καλλιθέα, 08/03/2016 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ Αριθμός απόφασης: 740 Ταχ. Δ/νση : Αριστογείτονος 19 Ταχ. Κώδικας : 176 71 -

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999 ΟλΑΠ 18/1999 Παροχή δικηγορικών υπηρεσιών. Ευθύνη δικηγόρου για ζημία πελάτη. - Η παροχή δικηγορικών υπηρεσιών δεν υπάγεται στο ν. 2251/1994. Η ευθύνη των δικηγόρων για ζημία που προκλήθηκε κατά την παροχή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος VΙΙ Ι. Γενικό Μέρος Α. Βασικές έννοιες... 1 1. Θέματα ορολογίας... 1 1.1. Οι χρησιμοποιούμενοι όροι... 1 1.2. Οι βασικές έννοιες... 2 1.3. «Εγγυήσεις θεσμών» και «εγγυήσεις θεσμικές»...

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών Δημοσίου Δικαίου Μάθημα: Συνταγματικό Δίκαιο

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών Δημοσίου Δικαίου Μάθημα: Συνταγματικό Δίκαιο ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών Δημοσίου Δικαίου Μάθημα: Συνταγματικό Δίκαιο ΚΑΖΛΑΡΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ Θέμα εργασίας: Η προστασία του δικαιώματος

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/8150/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 158/2013

Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/8150/ Α Π Ο Φ Α Σ Η 158/2013 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Αθήνα, 24-12-2013 Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/8150/24-12-2013 Α Π Ο Φ Α Σ Η 158/2013 Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε σε σύνθεση Τµήµατος,

Διαβάστε περισσότερα

ΣτΕ 1178/2010 [«Σφράγιση» αυθαίρετης χρήσης σε αδόμητο οικόπεδο στην Κηφισιά]

ΣτΕ 1178/2010 [«Σφράγιση» αυθαίρετης χρήσης σε αδόμητο οικόπεδο στην Κηφισιά] ΣτΕ 1178/2010 [«Σφράγιση» αυθαίρετης χρήσης σε αδόμητο οικόπεδο στην Κηφισιά] Περίληψη -Η επιλεκτική εφαρμογή του μέτρου της σφράγισης των παράνομων χρήσεων σε ορισμένους μόνο οικισμούς δεν είναι επιτρεπτή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ - ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ - ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ - ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ Βέροια, 18 Αυγούστου 2016 Αρ. Πρωτ. ΔΥ Ταχ. Διεύθυνση : Βικέλα 4 Προς:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ (αριθ. 7)

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ (αριθ. 7) C 326/266 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 26.10.2012 ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ (αριθ. 7) ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΠΡΟΝΟΜΙΩΝ ΚΑΙ ΑΣΥΛΙΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΤΑ ΥΨΗΛΑ ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ, ΕΠΕΙΔΗ τα άρθρα 343 της Συνθήκης για τη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. V. Η εμπιστοσύνη ως αυτόνομο θεμέλιο ευθύνης του παραγωγού 17

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. V. Η εμπιστοσύνη ως αυτόνομο θεμέλιο ευθύνης του παραγωγού 17 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ι. Ενοποίηση του ευρωπαϊκού δικαίου.. 1 1. Ο εθνικός χαρακτήρας του αστικού δικαίου 1 2. Προώθηση της ενοποιήσεως μέσω της Ευρωπαϊκής Ενώσεως...

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Εισαγωγή στο διοικητικό δίκαιο - 2 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Εισαγωγή στο διοικητικό δίκαιο - 2 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Εισαγωγή στο διοικητικό δίκαιο - 2 ο μέρος Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών Αριθμός απόφασης 3941/2012

Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών Αριθμός απόφασης 3941/2012 Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών Αριθμός απόφασης 3941/2012 Περίληψη: Περιορισμός ευθύνης Επικουρικού Κεφαλαίου προς αποζημίωση από αυτοκινητιστικά ατυχήματα - Αντισυνταγματικές και ανίσχυρες οι διατάξεις

Διαβάστε περισσότερα

Καλλιθέα ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ

Καλλιθέα ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Καλλιθέα ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ 15-3-2016 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ Αριθμός απόφασης: 923 Ταχ. Δ/νση : Αριστογείτονος 19 Ταχ. Κώδικας : 176 71 - Καλλιθέα

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Εισαγωγή στο Διοικητικό Δίκαιο 1 ο Μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Εισαγωγή στο Διοικητικό Δίκαιο 1 ο Μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Εισαγωγή στο 1 ο Μέρος Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες,

Διαβάστε περισσότερα

Μείζονα κατηγορία δαπάνης : 0003 Κατηγορία Δαπάνης : 0800 Πληρωμές για λοιπές υπηρεσίες Υποκατηγορία Δαπάνης : 0890 Ειδικές αμοιβές και λοιπές δαπάνες

Μείζονα κατηγορία δαπάνης : 0003 Κατηγορία Δαπάνης : 0800 Πληρωμές για λοιπές υπηρεσίες Υποκατηγορία Δαπάνης : 0890 Ειδικές αμοιβές και λοιπές δαπάνες Μείζονα κατηγορία δαπάνης : 0003 Κατηγορία Δαπάνης : 0800 Πληρωμές για λοιπές υπηρεσίες Υποκατηγορία Δαπάνης : 0890 Ειδικές αμοιβές και λοιπές δαπάνες ΚΩΔΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΞΟΔΟΥ : Ξ 0894 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Κ.Α.Ε: «Δικαστικά

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή Ι. Ο προβληματισμός για την αρχή της αμεσότητας

Εισαγωγή Ι. Ο προβληματισμός για την αρχή της αμεσότητας Εισαγωγή Ι. Ο προβληματισμός για την αρχή της αμεσότητας Αφορμή για την παρούσα μελέτη έδωσε η συνεχής προσπάθεια του ιστορικού νομοθέτη για επίτευξη της αρχής της αμεσότητας από την ισχύ του ΚΠολ μέχρι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ Θέµα:

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 14.12.2015 COM(2015) 646 final 2015/0296 (CNS) Πρόταση ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση της οδηγίας 2006/112/ΕΚ σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Καλλιθέα 23/02/2016 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ Αριθμός απόφασης: 528 Ταχ. Δ/νση : Αριστογείτονος 19 Ταχ. Κώδικας : 176 71 -

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΧΡΥΣΑΝΘΗΣ Δ. ΥΦΑΝΤΗ & ΣΥΝ Τρίτη, 06 Νοέμβριος :00

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΧΡΥΣΑΝΘΗΣ Δ. ΥΦΑΝΤΗ & ΣΥΝ Τρίτη, 06 Νοέμβριος :00 ΠΡΟΣ 'Ολο το προσωπικό του Νοσοκομείου ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Σε απάντηση ερωτήματος που μου ετέθη από το ΣΥΛΛΟΓΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΤΖΑΝΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ αναφορικά με το ζήτημα της παραγραφής των αξιώσεων

Διαβάστε περισσότερα

Είσπραξη απαιτήσεων με τις διατάξεις του ν.4174/2013, όπως ισχύει. Δ/νση Πολιτικής Εισπράξεων Εύη Χατζηπαναγιώτου Διευθύντρια

Είσπραξη απαιτήσεων με τις διατάξεις του ν.4174/2013, όπως ισχύει. Δ/νση Πολιτικής Εισπράξεων Εύη Χατζηπαναγιώτου Διευθύντρια Είσπραξη απαιτήσεων με τις διατάξεις του ν.4174/2013, όπως ισχύει. Δ/νση Πολιτικής Εισπράξεων Εύη Χατζηπαναγιώτου Διευθύντρια 1 Νέο Θεσμικό πλαίσιο Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013, Α 170,

Διαβάστε περισσότερα

Οι δημόσιες δαπάνες - Ο έλεγχος των δημοσίων δαπανών

Οι δημόσιες δαπάνες - Ο έλεγχος των δημοσίων δαπανών Δημοσιονομικό Δίκαιο ΠΜΣ 2016-2017 Οι δημόσιες δαπάνες - Ο έλεγχος των δημοσίων δαπανών Ανδρέας Τσουρουφλής 10.1.2017 Δημόσιες δαπάνες Εκτέλεση Προϋπολογισμού Διενέργεια δημοσίων εσόδων Διενέργεια δημοσίων

Διαβάστε περισσότερα

-5- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ 170/2010

-5- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ 170/2010 -5- Περίληψη: Δεν προβλέπεται αυτοδίκαιη ανάκληση των ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων μετά την άπρακτη πάροδο ορισμένου χρονικού διαστήματος από την κήρυξή τους. Εφόσον μετά την κήρυξή τους διατηρούνται, χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Πατρίκιος, Δικηγόρος, Μ.Δ.Ε., Υπ. Δ.Ν ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΔΟΚΙΜΩΝ ΣΗΜΑΙΟΦΟΡΩΝ ΛΙΜΕΝΙΚΟΥ 2011 ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α) Πηγες Διοικητικου Δικαιου Ως πηγή διοικητικού

Διαβάστε περισσότερα

'Αρθρο 3 : Προσωρινή δικαστική προστασία 1. Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ζητήσει προσωρινή δικαστική

'Αρθρο 3 : Προσωρινή δικαστική προστασία 1. Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ζητήσει προσωρινή δικαστική Ν. 2522/8-9-97 (ΦΕΚ-178 Α') : Δικαστική προστασία κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης συμβάσεως δημόσιων έργων, κρατικών προμηθειών και υπηρεσιών σύμφωνα με την οδηγία 89/665 ΕΟΚ 'Αρθρο 1 : Πεδίο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ 218/2016 Α2 Τμ.

ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ 218/2016 Α2 Τμ. ΔΙΑΤΑΓΗ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΚΑΤΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ Δεν είναι δυνατή η έκδοση διαταγής πληρωμής για απαίτηση, η οποία προέρχεται από διαφορά δημοσίου δικαίου, όπως είναι και οι διαφορές από την εξωσυμβατική ευθύνη του Δημοσίου

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Θεσσαλονίκη, 18 Φεβρουαρίου 2017 ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Πέτρος Κ. Τσαντίλας Διδάκτωρ Νομικής Δικηγόρος

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ/ΚΦΔ (ν. 4174/2013, όπως ισχύει μετά τον ν. 4223/2013 ΦΕΚ 287Α )

Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ/ΚΦΔ (ν. 4174/2013, όπως ισχύει μετά τον ν. 4223/2013 ΦΕΚ 287Α ) Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ/ΚΦΔ (ν. 4174/2013, όπως ισχύει μετά τον ν. 4223/2013 ΦΕΚ 287Α ) Διεύθυνση Πολιτικής Εισπράξεων Γ.Γ.Δ.Ε. Μ. Πρινιωτάκη Αθήνα,

Διαβάστε περισσότερα