ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΙΙΑΙΛΕΥΤΙΚΟ ΙΛΡΥ ΜΑ Κ4ΒΑΑΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΗΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΑΩΝ ΕΠΕ\ΟΓΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΏΝ ΜΟΝΑΔΩΝ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΙΙΑΙΛΕΥΤΙΚΟ ΙΛΡΥ ΜΑ Κ4ΒΑΑΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΗΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΑΩΝ ΕΠΕ\ΟΓΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΏΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚ.Δ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ - ΑΝ ΑΠΤΥΞΓΔΚΟΣ ΣΧΕΔΕΧΣΜΟΣ ΝΌΜΟΥ Κ.ΔΒΑ.ν\Σ -ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΤΔ- ΥτΓοβληθείσα στην Καθηγήτρια κ. HYT.YVEMIAOY ΑΝΛΑ Από την Σπουδάστρια ΒΑΡΣΟΥ.AuVEEANAPA Έναρξη : I I Παράδοση : K.AB.A.V.A 2004

2 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΑΙΙ ΑΙΟΙΚΗΣΙΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΘΕΜΑ : ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚ.\ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ - ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΣΧΕΛ1ΑΣΜΟΣ ΝΌΜΟΥ Κ.ΛΒ.ΥΑ\Σ -ΠΤ\ ΧΙΑΚΗ ΕΡΓ.ΑΣΙΛ- Υποβληθείσα στην Καθηγήτρια κ. Π^ ΡΑΑΕΜΙΛΟΥ ΑΝΝΑ Από την Σπουδάστρια ΒΑΡΣΟΥ ΑΑΕΞΑΝΛΡΑ Έναρξη : Παράδοση : ΚΑΒΑΛΑ 2004

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή 4 2. Νομός Καβάλας Ιστορική Αναδρομή Θέση - Γεωγραφικά - Πληθυσμιακά Στοιχεία Διοικητική Διαίρεση του Νομού Χωροταξική Οργάνωση του Νομού Καβάλας Θεωρίες Περιφερειακής Ισορροπίας και Ανάπτυξης Νεοκλασική προσέγγιση Θεωρία της εξαγωγικής βάσης Θεωρία της ευέλικτης εξειδίκευσης Π ροσεγγίσεις ενδογενούς ανάπτυξης Θεωρία της οικοσυστημικής προσέγγισης Προβλήματα και Υφιστάμενη Κατάσταση Ν.Καβάλας ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Α γροτική Ο ικονομία ΙΑ Π εριγραφή παρούσας κατάστασης Αλιεία Προβλήματα της μέσης Αλιείας Π αράκτια Αλιεία Προβλήματα της παράκτιας Αλιείας Λιμνοθάλασσες Νομού Καβάλας Οι Υδατοκαλλιέργειες στο Νομό Καβάλας Ιχθυοκαλλιέργειες Ο στρακοκαλλιέργειες Τά προβλήματα της Οστρακοκαλλιέργειας Κ τηνοτροφία 4'' Προοπτικές κλάδου ζωικής παραγωγής ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Βιομηχανική Ανάπτυξη στο Νομό Καβάλας Βιομηχανία- Βιοτεχνία 43

4 4.2.2 Προβλήματα Ορυκτός πλούτος Νομού Καβάλας Πετρέλαιο - Φυσικά Αέρια- Υπάρχουσα κατάσταση Γεωθερμική ενέργεια Νομού Καβάλας Γεωθερμικό πεδίο Ερατεινού - Χρυσούπολης Μ άρμαρα - Σχιστόλιθοι Προβλήματα ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Εμπόριο - Υπηρεσίες Τουρισμός Τουριστική Υποδομή Μ εταφορές Τουριστική Προβολή Αλλες φυσικές ομορφιές του Νομού Καβάλας Νέστος Ηπειρωτικό τμήμα Νομού Καβάλας Νήσος Θάσος Αύξηση τοπικού εισοδήματος- Τάσεις Επιπτώ σεις του Τουρισμού Επιπτώσεις του Τουρισμού στην Τοπική Κοινωνία Επιπτώσεις του Τουρισμού στο Δομημένο Περιβάλλον Επιπτώ σεις του Τουρισμού στα χερσαία και υδάτινα 64 οικοσυστήματα 5. Περιβάλλον και Ποιότητα ζωής στο Νομό Καβάλας Ρύπανση της περιοχής Ευαίσθητα οικοσυστήματα της περιοχής Συμπεράσματα για την προστασία του περιβάλλοντος 68 του Νομού 6. ΜΗΤΡΑ SWO'i Μήτρα SWOT κατασκευή Ανάλυση Μήτρας SWOT Επιλογή Θεωρίας Ανάπτυξης 73

5 8 Προτάσεις - Προοπτικές Ανάπτυξης στο Νομό Καβάλας 75 Βάσει της Οικοσυστιμικής Θεωρίας Γενικά Συμπεράσματα Βιβλιογραφία 90

6 Ι.Εισαγοιγή Αν κανείς τιαρακο>λυθήσει τα το^κά ΜΜΕ αλλά και αφουγκραστεί ης απόψεις και τις σκέψεις των συμπολιτών μας τότε θα βρεθεί μπροστά σε μία θλιβερή κατάσταση Όλοι μιλούνε για υψηλή ανεργία του νομού μας που οφεϋχται σε κλείσιμο πολ>-ών τοπικών ετηχειρήσεων, στη μη δημιουργία νέων παραγωγικών μονάδων, την υψηλή εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση που συνοδεύει τη μη απασχόληση α/λ,ά και τη μόλυνση (περιβαλλοντική κυρίως) της πόλης μας που οδηγεί στην υτωβάθμιση της ζωής μας. Αφορμή για τη συγγραφή αυτής της πτυχιακής εργασίας υπήρξε το πολύ ενδιαφέρον μάθημα της «Οικονομικής Γεωγραφίας» στο πλαίσιο του προγράμματος ΠΣΕ α>λά και η επαγγελματική μου ενασχόληση στην ΑΕΝΑΚ Καβάλας. Ο νομός της Καβάλας πράγματι «μαστίζεταυ> από πολ>>ά προβλήματα. Σύμφωνα με στοιχεία του Ετημελητηρίου Καβάλας το ποσοστό ανεργίας για την πόλη της Καβάλας ανέρχεται σε 32% επί του ενεργού πληθυσμού και 14% επί του συνολικού πληθυσμού. Είναι φανερό ότι το ποσοστό αυτό είναι πολύ υψηλότερο από το 8,5% του Μ.Ο. της χώρας που πρόσφατα ανακοινώθηκε και 9,3% του Μ.Ο. της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Σύμφωνα πάλι με επίσημα στοιχεία της ΔΑσης Βιομηχανίας της Νομαρχίας Καβάλας που αφορούν βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες με τη μορφή Νομικάιν Προσώπων (όχι ατομικών επιχειρήσεων), κατά την περίοδο , έχουν κλείσει ή έχουν μετεγκατασταθεί σε γειτονικούς Νομούς ή στο εξωτερικό 500 επιχειρήσεις και έχουν χαθεί θέσεις εργασίας. Μέσα από στοιχεία του Επιμελητηρίου Καβάλας και συγκεκριμένα στο Βιομηχανακό Τμήμα, για την περίοδο , έχουν διαγραφεί από τα μητρώα του 14 επιχειρήσεις (4 από τις οποίες έχουν μετεγκατασταθεί σε άλλη περιοχή) και έχουν απολυθεί 1998 άτομα. Την ίδια περίοδο έχουν εγγραφεί 8 επιχειρήσεις ( 3 μάλιστα εξ αυτών είναι από μετατροπή, ουσιαστικά μόνο 5 επιχειρήσεις δημιουργήθηκαν ) και δημιουργήθηκαν μόνο 321 θέσεις εργασίας. Είναι φανερό λοιπόν ότι χάθηκαν οριστικά 1677 θέσεις εργασίας από ης βιομηχανίες της Καβάλας τα τελευταία 5 χρόνια με στοιχεία του επιμελητηρίου. ' Επιμελητήριο Καβάλας, λήψη στοιχείων 29 / 12 / 2003 Διεύθυνση Βιομηχανίας Καβάλας, λήψη στοιχείων 29/ 12 / 2003

7 Σύμφωνα δε με στοιχεία του Πρωτοδικείου Καβάλας για τα έτη κηρύχθηκαν σε πτώχευση 48 επιχειρήσεις, εκ των οποίων 24 ατομικές, 8 ομόρρυθμες, Ι ετερόρρυθμη, 7 ΕΠΕ και 8 ανώνυμες εταιρείες, Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης επίσης αναφέρει ότι κατά μέσο όρο στο Ν. Καβάλας για την περίοδο πραγματοποιήθηκαν 2 επενδυτικά σχέδια το χρόνο. Επίσης από τις συνολικές επενδύσεις 181,5 δις δραχμών που πραγματοποιήθηκαν κατά το ίδιο διάστημα στην Περιφέρεια μόνο 22,9 δις δρχ. στράφηκαν στο Ν. Καβάλας. Επίσης με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας^ δραματική είναι η πτώση του κατά κεφαλή ΑΕΠ του Νομού τα τελευταία χρόνια, όπου από την 9 θέση επί συνόλου 52 Νομών που βρισκόταν ο Ν. Καβάλας το 1999, το 2002 υποχώρησε στην 31 θέση Αναλυτικά: Έτος Κατά κεφαλή ΑΕΠ Παρατηρήσεις ,40 εκ. δρχ 9 θέση σε 52 Νομούς ,48 εκ. δρχ 18 θέση σε 52 Νομούς ,82 εκ. δρχ 18'' θέση σε 52 Νομούς ,40 εκ. δρχ 31 θέση σε 52 Νομούς Ο Νομός μας λοιπόν παρουσιάζει επομένως δραμαπκ-ή πτώση και ως ποσό επανήλθε σε επίπεδο 1999, αλλά και σε θέση υποχώρησε 22 θέσεις τα τελευταία 4 χρόνια. Νομίζω ότι δε χρειάζεται να παραθέσουμε σε αυτό το σημείο περισσότερα στοιχεία, τα ήδη υπάρχοντα παραπέμπουν σε «μαρασμό» της περιοχής μας με αντιπολόγιστες συνέπειες. Στόχος της εργασίας αυτής είναι πρώτον να προβεί σε μία αναλυτικότερη περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης σε πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα, δεύτερο να αν'αφερθεί διεξοδικότερα σπς επίκαιρες θεωρίες ανάπτυξης που εφαρμόζονται σε όλο τον κόσμο, τρίτο να επιλέξει την καταλληλότερη απ αυτήν για το νομό μας και μέσα από μία μήτρα SWOT να κάνει προτάσεις αναπτυξιακού σχεδιασμού για το νομό μας.

8 Η συγγραφή της εργασίας έγινε με την επαγωγική μέθοδο προσπαθώντας από τη συλλογή στοιχείων να εξάγει και τα σχετικά συμπεράσματα που αυτά με τη σειρά τους οδήγησαν στην επιλογή του κατάλληλου μοντέλου ανάπτυξης. 2. ν ό μ ο ς: ΚΑΒΑΛΑΣ 2.1 Ιστορική αναδρομή Ιστορικά ο Νομός Καβάλας είχε τις παρακάτω πόλεις ττου ανατιτύχθηκαν κατά την αρχαιότητα και τους μετέπειτα χρόνους. Α. Τη Θάσο που ονομαζόταν κατά καιρούς Ηδωνις,Λεριη, Ωρυγις ^ρησιιδα και Θασος.Επικράτησε το τελευταίο όνομα από τον Θάσο γιο του Αγηγορα,Βασιλιά της Φοινίκης και αδελφό του Καδμου,που κατέλαβε το νησί για να βρει την αδελ.φή του Ευρώπη. Η ιστορία του νησιού αρχίζει από την 15 Ολυμπιάδα (780 π.χ.) όταν ο πατέρας του ποιητή Αρχιλοχου,ο Πάριος Τελεσικλής που ήταν επικεφαλής των Πάριων Ιωνων,ιδρυσε αποικία στη Θάσο. Οι Τούρκοι κατάκτησαν το νησί το 1456 μ.χ. Οι κάτοικοι του νησιού τήραν μέρος στην Ελληνική Επανάσταση του Ελληνικός στρατός και στόλος το απελευθέρωσε στις 8 Οκτώβρη του 1912.'* Β. Την Καβάλα που το αρχικό της όνομα ήταν Νεάπολη-Χριστούπολη που το διατήρησε και στους Βυζαντινούς χρόνους.επι τουρκοκρατίας είχε το όνομα Καβάλο που προέρχεται από την αρχαία πόλη Σκαβάλα.Ηταν αποικία των Θασιων,μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας και την κατέλαβε ο Φίλιππος το 335 π.χ., στη συνέχεια περιήλθε στους Ρωμαίους. Από το λιμάνι της Καβάλας περνούσε η Εγνατία Οδός της οποίας τα ίχνη σώζονται μέχρι σήμερα.το έτος 49 αποβιβάστηκε στη Νεάπολη ο Απόστολος των Εθνών Παύλος^ Παρά τις ταλαιπωρίες και τις σφαγές ο πληθυσμός διατήρησε τον εθνικισμό του.από το 1864 η πόλη εξαπλώνεται έξω από το φρούριο και αρχίζει να ακμάζει.απελευθερώθηκε από τον Ελληνικό στόλο και μάλιστα το αντιτορπιλικό ΔΟΞΑ στις 26 Ιούνη του 1913^. * Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα,1985

9 Γ. Τους Φιλίπτιους. Οι πρώτοι κάτοικοι της πόλης ήταν Θράκες και Θασιοι,Ο Φίλιππος ο Β κατέλαβε και κατέστρεψε την πόλη το 356 π.χ. και στη συνέχεια της έδωσε το όνομα του.από την πόλη περνούσε η Εγνατία Οδός τμήματα της οποίας σώζονται μέχρι σήμερα,το 49 ο Απόστολος Παύλος ίδρυσε σε αυτήν την πρώτη χριστιανική εκκλησία της Ευρώπης,οπου βάπτισε και την πρώτη Ευριοπαία χριστιανή την Αυδία. Η πόλη δέχτηκε τις επιδρομές των Γότθων,Σλάβων και Βουλγάριον.Περιήλθε στο Βυζάντιο και φιλοξένησε τον αυτοκράτορα Βουλγαροκτόνο στις εκστρατείες του εναντίον των Βουλγάρων.Το έτος 1383 την κατέ/αιβαν οι Τούρκοι και την ερήμωσαν. 2.2 Θέση - Γεωγραωικά - Πληθυσαιακά - Στοιγεία Ο Νομός Καβάλας βρίσκεται στο Ν.Δ. τμήμα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Εκτείνεται ανάμεσα στους ποταμούς: Νέστο ανατολικά και Στρυμόνα δυτικά.στο Νομό ανήκει και το νησί της Θάσου.Είναι από τους επτά Νομούς της Περιφέρειας Α.Μ.Θ. και μαζί με τους Νομούς της Ξάνθης και της Δράμας αποτελούν την Διευρυμένη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Δράμας-Καβά)χτς- Ξάνθης και αποτελείται από 11 Δήμους.Η έκταση του Νομού είναι στρέμματα.το 1991 ο πληθυσμός ήταν κάτοικοι, και το 2001 αυξήθηκαν σε κατοίκους (ποσοστό αύξησης 6,6%).^ Η ανεργία τα τε/,ευταία χρόνια αυξάνεται συνεχώς σαν συνέπεια της αποβιομηχάνισης του Νομού εξαιτίας των υψηλών κινήτρων που δόθηκαν στους τρεις Νομούς της Θράκης και δεν δόθηκαν στο Νομό Καβάλας.* Η μορφολογία του εδάφους καλύπτει ανά κατηγορία την έκταση και τα ποσοστά που παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα,σύμφωνα με την διάκριση των δήμων / κοινοτήτων της χώρας σε πεδινές, ημιορεινές και ορεινές. ΜΟΡΦΟ.νθΓΙ.\ ΕΛ.ΛΦΟΥΤ ΕΚΤ.λΙΗ ΠΕΔΙΝΕΣ ,03 ΟΡΕΙΝΕΣ ,79 ΗΜΙΟΡΕΙΝΕΣ ,18 ΣΥΝΟΔΟ Πηγή: ΕΣΥΕ, 1991 % K.VVY ΨΗ

10 Συμπερασματικά προκύπτει ότι,το μεγαλύτερο ποσοστό του νομού Καβά>Λς είναι ορεινό (45,79%) και ακολουθούν το ημιορεινό και το πεδινό με ποσοστά 30,18% και 24,03% αντίστοιχα. Το ποικίλο ανάγλυφο του νομού Καβά>χις οφείλεται στις έντονες τεκτονικές διαταραχές του παρελθόντος. Χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι το ότι στα όρια του νομού δεν υπάρχει σημαντικά αναπτυγμένο υδρογραφικό δίκτυο.ο νομός περιβάλλεται από δύο διεθνείς ποταμούς.ανατολικά από το Νέστο και δυτικά από το Στρυμόνα. Οι λεκάνες απορροής των δύο αυτών ποταμών είναι οι σημαντικότερες του νομού και μεταξύ αυτών παρεμβάλλονται άλλες αυτοδύναμες λεκάνες καθώς και μικροί χείμαρροι. Ο ιδιαίτερα ορεινός χαρακτήρας του νομού οφεϋχται στην παρουσία των ορεινών όγκων' ; Ορος Παγγαίο (1.956μ) Ορος Υψάριο (1.127μ) Ορη της Λεκάνης (1.298μ) Όρος Σύμβολο (694μ) Μεταξύ αυτών των ορεινών όγκων και της παράκτιας ζώ\ης αναπτύσσονται αξιό/ογα πεδινά τμήματα, τα οποία καλλ.ιεργούνται εντατικά.κατά σειρά σπουδαιότητας μπορούν να α\'αφερθούν: Πεδίο Δέλτα Νέστου Τενάγη Φιλίππων και παρατε\ άγιες περιοχές Πιερία κοιλάδα 1 Ιαρακτιο τμήμα κόλπου Ορφανού Νήσος Θάσος 2.3 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΝΌΜΟΥ Ο Νομός Καβάλας σύμφωνα με το Νόμο 2539/97 περί υποχρεωτικών συνε\'ώσεων δήμων και κοινοτήτων διαιρείται σε 11 δήμους. Λήψη στοιχείων ΑΕΝΑΚ Α.Ε / 2003 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα,1985

11 Afiuoc Ε) υοκοούπολη: Ο δήμος τιεριλαμβάνει 6 δημοτικά διαμερίσματα'' ; 1. Δ.Ελευθερούτιολης 2. Δ,Δ. Αμισιανών 3. Δ.Δ. ΑντιφΛίππων 4. Δ.Δ. Κηπιών 5. Δ.Δ. Κοκκινοχώματος 6. Δ.Δ. Χρυσοκάστρου Έδρα του δήμου είναι η Ελευθερούπολη η οποία απέχει 17 χλμ από την πρωτεύουσα του νομού. Ο δήμος καταλαμβάνει μια έκταση 125,632 στρ και σύμφωνα με την απογραφή του 2001 έχει πληθυσμό κατοίκους. Ο πληθυσμός αυξάνει την περίοδο του καλοκαιριού.το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού απασχολείται στον πρωτογενή τομέα ενώ το μικρότερο μέρος απασχολείται στον δευτερογενή και τριτογενή τομέα. Τα κυριότερα προϊόντα του δήμου είναι: καλαμπόκι,σιτηρά,τεύτλα και σχιστόλιθοι Ρόλος : ιστορική πόλη με ιδιαίτερη οικονομική και κοινωνική σύνθεση. Η Ελευθερούπολη είναι μια ιστορική πόλη, κέντρο αγροηκής και παραγωγικής περιοχής, με ορυκτό πλούτο (σχιστόλιθοι), δασικά οικοσυστήματα ( Παγγαίο). Με σημαΐ'τικό ρόλο στο οικιστικό δίκτυο του Νομού, διοικητική υποδομή, υποδομές υγείας, αξιόλογη πολιτιστικτ) κήνηση.κομβικό σημείο διέλευσης της παλαιός εθνικής οδού Καβάλας - Θεσ/νάκης, το χιονοδρομικό κέντρο Παγγαίου και τα μοναστήρια της περιοχής Anuoc Ελευθεοών Ο δήμος περιλαμβάνει 7 δημοτικά διαμερίσματα',που είναι: 1. Δ.Δ. Αγιου Ανδρέου 2. Δ.Δ. Ελαιοχωρίου 3. Δ.Δ. Ελευθερών 4. Δ.Δ. Μυτόφυτου 5. Δ.Δ. Νέας Ηρακλίτσας 6. Δ.Δ. Νέας Περάμου 7. Δ.Δ. Φωλεός " Λήψη στοιχείων ΑΕΝΑΚ Α.Ε / 2003 Λήψη στοιχείων ΑΕΝΑΚ Α.Ε./ 2003

12 10 Έδρα του δήμου είναι η Ν. Πέραμος η οττοία ατιέχεν από την πρωτεύουσα του νομού 19χλμ. Ο δήμος καταλαμβάνει έκταση στρ. και έχει πληθυσμό κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2001.Τη θερινή ττερίοδο ο πληθυσμός αυξάνει σε πολύ μεγάλο βαθμό και ανέρχεται στους κατοίκους. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ασχολείται με το πρωτογενή τομέα παραγωγής'^ με ποσοστό 86%,ενώ ο δευτερογενής τομέας με ποσοστό απασχόλησης 6% και ο τριτογενής με 8%. Τα κυριότερα προϊόντα της περιοχής του ΟΤΑ είναι τα σταφύλ.ια, το τσίπουρο, οι ελιές και τα οπωροφόρα δέντρα. Έδρα του Δήμου είναι η Ν. Πέραμος η οποία απέχει από την πρωτεύουσα του νομού 19χλμ. Ρόλος : Κέντρο αστικού χαρακτήρα, με ιδιαίτερο ρόλ-ο στη τουριστική και πολιτιστική ανάπτυξη. Είναι κέντρο αστικού χαρακτήρα, με ιδιαίτερη τουριστική κίνηση τους θερινούς μήνες. Αντιμετωπίζει προβλήματα ανεπάρκειας νερού' *, ιδιαίτερα το καλοκαίρι και χρήζει άμεσης επέμβασης. Περίφημη είναι η γιορτή σταφυλιού η οποία γίνεται κάθε καλοκαίρι και περιλ-αμβάνει ποικίλες εκδηλώσεις Η γιορτή αυτή έχει σαν σκοπό να προβάλλει στον κόσμο το σταφύλι και τα προϊόντα που εξάγονται από αυτό. Αήιιο; Θάσου Ο δήμος Θάσου περλαμβάνει 10 δημοτικά διαμερίσματα,που είναι: Δ. Θάσου Δ.Δ. Θεολόγου Δ.Δ. Καλλιράχης Δ.Δ. Αιμεναρίων Δ.Δ. Μαρίων Δ.Δ. Παναγιάς Δ.Δ. Ποταμιάς Δ.Δ. Πρίνου 9. Δ.Δ. Ραχωνίου 10. Δ.Δ. Σωτήρος Περιφερειακό πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας A Μ -6 Υπουργείο ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. Ιανουάριος 2003 Δ/νση Προγραμματισμού Ν.Καβάλας

13 Η έδρα του δήμου είναι ο νυν δήμος Θάσου. Ο νέος δήμος καταλαμβάνει μια έκταση στρ. και σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ο τληθυσμός του υτιολογίζεται στους κατοίκους.ο τιληθυσμός αυξάνεται ιδιαίτερα την τιερίοδο του καλοκαιριού όπου μπορεί να φτάσει μέχρι και τις χιλ.. Το μεγαλ.ύτερο μέρος του πληθυσμού ασχολείται με τον πρωτογενή τομέα'^ σε ποσοστό 71,68.ακολουθεί ο τριτογενής τομέας με ποσοστό 18,3% ενώ ο δευτερογενής τομέας συμμετέχει με ποσοστό 10,01%.Το ποσοστό απασχόλησης στον τριτογενή τομέα εμφανίζεται χαμηλό δεδομένου ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού που ασχο>χίται σε αυτόν τον τομέα έχει ως κύριο επάγγελμα.επάγγελμα του πρωτογενή τομέα. Τα κυριότερα προϊόντα της περιοχής του ΟΤΑ είναι: μάρμαρα, ελιές, μέλι, προϊόντα αλιείας και κτηνοτροφίας. Ρόλος : Τοπικό, αναπτυξιακό κέντρο με δυνατότητες πολύπλευρης ανάτιτυξης. Η Θάσος είναι νησί με δυνατότητες πολύπλευρης ανάπτυξης στον τομέα του τουρισμού και τον Πρωτογενή τομέα.υπάρχουν πο^λί και σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι, θέατρο, μουσείο, παραδοσιακοί οικισμοί και εξαιρεπκές παραλίες. Το νησί διαθέτει επίσης Κέντρο Υγείας, Νομαρχιακές Υπηρεσίες και Δικαστήρια. Έχει πλούσιους φυσικούς πόρους ( δάση - μάρμαρα ) και ποικι/.ία παραγωγικών δραστηριοτήτων ( αλιεία, καρνάγια) και καλλιεργειών (ελιές, μελισσοκομία κ.λ.π. ) και έντονη τουρισηκτί δραστηριότητα. Αήαος Καβάλα; Ο Δήμος Καβάλας αποτελείται από τρία δημοτικά διαμερίσματα που είναι: 1. Δ. Καβάλας 2. Δ. Δ. Νέας Καρβάλης 3. Δ. Δ..Χαλκερού Η έδρα του νέου δήμου είναι η Καβάλα, που είναι και η πρωτεύουσα του νομού. Ο δήμος καταλαμβάνει μια έκταση στρ.σύμφωνα με τη απογραφή * του 2001, ο πληθυσμός ανέρχεται στους κατοίκους και αυξάνεται το καλοκαίρι Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας A Μ Θ Υπουργείο ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ Ιανουάριος 2003 Στατιστική Υπηρεσία Καβάλας

14 12 Οι απασχολούμενοι μοιράζονται περίπου ίσα μεταξύ των τριών τομέων παραγωγής,με μια μικρή τάση υτιεροχής στον τριτογενή τομέα.συγκεκριμένα σημειώνονται τα παρακάτω ποσοστά α7ΐασχόλησης'^:πρωτα/ενής 32,76%.δευτερογενής 32,71% και ο τριτογενής 34,51%. Τα κυριότερα προϊόντα της περιοχής είναι η αλιεία, τα κηπευτικά, τα δημητριακά και τα καπνά. Ρόλος ; Διαπεριφερειακό - διασυνοριακό κέντρο μεταφορών, εξαγωγών και τουρισμού. Η Καβάλα έχει ρόλο κυρίαρχου πόλου ανάπτυξης στην περιφέρεια και μπορεί να αποτελέσει πρότυπο ανάπτυξης. Είναι ιστορική πόλη με π>λύσιο πολιτιστικό υπόβαθρο,με λιμάνι και αεροδρόμιο εθνικής σημασίας. Anuoc Κερααωτύ; Ο δήμος Κεραμωτής περιλαμβάνει τέσσερα δημοτικά διαμερίσματα, που είναι: 1. Δ. Κεραμωτής 2. Δ. Δ. Αγιάσματος 3. Δ. Δ. Νέας Καρυάς 4. Δ. Δ..Πηγών Έδρα του δήμου είναι η Κεραμωτή η οποία απέχει 39 χιλ. από την πρωτεύουσα του νομού. Ο νέος δήμος καταλαμβάνει μια έκταση στρ. Ο πληθυσμός του σύμφωνα με την απογραφή'* του 2001 ανέρχεται κατοίκους ο οποίος αυξάνει κατ την περίοδο του καλοκαιριού.ιδιαίτερα έντονη είναι η συμμετοχή των απασχολούμενων στον πρωτογενή τομέα με ποσοστό που φθάνει το 83,32% ενώ η συμμετοχή των απασχολούμενων στους άλλους δυο τομείς είναι πολύ χαμηλή. Τα βασικά προϊόντα της περιοχής είναι τα σπαράγγια, το καλαμπόκι, η αλιεία, το βαμβάκι. Τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στην ανάτττυξη της οστρακοκαλλιέργειας. Ρόλος : Κέντρο υπηρεσιών θαλάσσιου τουρισμού. Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας A M θ Υπουργείο ΠΕ ΧΩ.ΔΕ. Ιανουάριος 2003 '* Στατιστική Υπηρεσία Καβάλας

15 13 Μεγάλο μέρος της τιεριοχής του δήμου Κεραμωτής τφοστατεύεται τιεριβαλλοντολογικά από τις διάφορες συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για το λόγο αυτό είναι απαγορευμένες κάποιες δραστηριότητες και παρεμβάσεις στην περιοχή. Anuoc Ορεινού Ο δήμος αποτελείται από 8 δημοτικά διαμερίσματα' που είναι: 1. Δ. Δ. Αγίου Κοσμά 2. Δ. Δ. Διποτάμου 3. Δ. Δ. Δύσβατου 4. Δ. Δ. Ελαφοχωρίου 5. Δ, Δ. Κεχροκάμπου 6. Δ. Δ. Μακρυχωρίου 7. Δ. Δ.,ΙΈχιταμώνος Έδρα του δήμου είναι η Λεκάνη η οποία απέχει από την πρωτεύουσα του νομού 53 χιλ. Ο νέος δήμος καταλαμβάνει μια έκταση στρ. και σύμφωνα με την απογραφή ' του 2001 ο πλ.ηθυσμός φτάνει στους 1769 κατοίκους. Βέβαια και την περίοδο του καλοκαιριού το νούμερο αυτό αυξάνει στους 3710 κατοίκους. Λόγω της έντονης παρουσίας λατομείων στην περιοχή,αύξηση απασχόλησης σημειώνεται στο πρωτογενή^^ τομέα παραγωγής (73,01%),ακολουθεί ο δευτερογενής τομέας (22,1%) και ο τριτογενής (4,89%). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι απασχολούμενοι στο δευτερογενή τομέα είναι περισσότεροι από τον τριτογενή. Αυτό οφείλεται στην επεξεργασία μαρμάρων που γίνεται στην περιοχή, έστω και σε μικρή κλίμακα Τα κυριότερα προϊόντα του δήμου είναι.πατάτες, υλοτομία, κτηνοτροφία και το καλαμπόκι. Ρόλος ; Κέντρο ανάπτυξης ορεινών περιοχών. Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας A M Θ Υπουργείο ΠΕ ΧΩ.ΔΕ Ιανουάριος 2003 Αήψη στοιχείων ΑΕΝΑΚ ΑΕ / 2003 Στατισπκή Υπηρεσία Καβάλας Teaa CZM «Αξιοποίηση υπεδάφους στο Νομό Καβάλα9> Νοέμβριος 2000

16 ο δήμος Ορεινού κατά τους χειμερινούς μήνες αποκ>-είεται από το υπόλοιπο του νομού λόγω παγετού.αυτό συνεπάγεται την αναγκαία κατασκευή ενός οργανωμένου ιατρείου για την αντιμετώπιση έκτακτοον τουλάχιστον περιστατικών. Η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας^ έχει περιοριστεί αρκετά λόγω μετακίνησης του πληθυσμού στα ασπκά κέντρα. Τελευταία σημειώνεται πολιτιστική κίνηση κατά τους μήνες του Φθινοπώρου. Anuoc Ορφανού Ο δήμος Ορφανού αποτελείται από 3 δημοτικά διαμερίσματα: 1. Δ. Ορφανού 2. Δ. Δ..Ακροποτάμου 3. Δ. Δ. Ποδοχωρίου Ο πρώην δήμος Ορφανού είχε προέλθει από εθελούσια συνένωση σύμφωνα με το νόμο 1622/86 περί εθελούσιων συνενώσεων και περιλάμβανε τις κοινότητες; Οφρυνίου, Ορφανίου, Γαληψού και Κάρυανης με έδρα την Γαληψό. Έδρα του δήμου είναι η Γαληψός και απέχει από την πρωτεύουσα του νομού 48,6 χλμ.0 νέος δήμος καταλαμβάνει έκταση 200,862 στρ. και σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ο τιληθυσμός του είναι κάτοικοι,την θερινή περίοδο ο πληθυσμός αυξάνει σημαντικά. Αρκετά υψηλό είναι το ποσοστό των απασχολούμενων στον πρωτογενή τομέα'^ (89,74%) και ακολουθούν ο τριτογενής τομέας με ποσοστό 6,00% και ο δευτερογενής με 4,26%.Τά κυρτότερα προϊόντα της περιοχής είναταμύγδαλα, αμπέλια, σιτηρά και ελιές. Ρόλος : Κέντρο ασηκού χαρακτήρα. Δ/νση Κτηνιατρικής Υττηρεσιας Νομού Καβάλας / Έκθεση Γεωπόνου κ Νίκου Τσιπτσέ Στατιστική Υπηρεσία Καβάλας Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης Α.Μ Θ Ιανουάριος 2003

17 Λόγω της γεωγραφικής θέσης του ΟΤΑ ( τιαραλιακή ζώνη ) και του μεγά>λυ αριθμού τουριστών που φιλοξενεί τους θερινούς μήνες, ο δήμος Ορφανού τιαρουσιάζει προβλήματα ανεπάρκειας νερού^^. Ίσο αφορά τον τομέα υγείας ο δήμος Ορφανού αντιμετωτπζει πρόβλημα έλλειψης οργανωμένου ιατρείου. Επιτακτική είναι η ανάγκη επί>wυσης του προβλήματος αυτού λόγω, τόσο της αύξησης του πληθυσμού που παρατηρείται κατά την περίοδο του καλοκαιριού, όσο και της μεγάλης απόστασης του από το κοντινότερο κέντρο υγείας Anuoc Παγγαίου Ο δήμος Παγγαίου αποτελείται από 2 δημοτικά διαμερίσματα: 1. Δ. Παγγαίου 2. Δ.Δ. Παλαιοχωρίου Ο πρώην δήμος Παγγαίου προήλθε από εθελούσια συνένωση σύμφωνα με το νόμο 1622/86 περί εθελούσιων συνενώσεων και αποτελούνταν' από τις κοινότητες Νικήσιανης και Γεωργιανής, με έδρα την Νικήσιανη. Έδρα του νέου δήμου είναι η Νικήσιαν'η και απέχει από την πρωτεύουσα του νομού 34,3 χλμ. Ο δήμος Παγγαίου καταλαμβάνει έκταση 79,634 στρ και ο π>,ηθυσμός του ανέρχεται στους 4764 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή^^ του 2001.Κατά τη θερινή περίοδο ο πληθυσμός αυξάνει,όχι όμως τόσο έντονα,όσο άλλοι δήμοι του νομού. Τα ποσοστά των απασχολούμενων στους δύο πρώτους τομείς"* παραγωγής δεν παρουσιάζουν μεγάλη απόκλιση (45,32% και 34,98% α\'τίστοιχα),δεδομένου της ύπαρξης βιοτεχνιών στην περιοχή.ακολουθεί ο τριτογενής τομέας με ποσοστό 19,7%. Τα κυριότερα προϊόντα της περιοχής είνατκαπνά, βαμβάκι, δημητριακά, κτηνοτροφία. Ρόλος : Κέντρο ανάτττυξης ορεινών περιοχών. Περιοχή με δυνατότητες ανάπτυξης ορεινού τουρισμού. Λήψη στοιχείων ΑΕΝΑΚ ΑΕ / 2003 Στατιστική Υπηρεσία Καβάλας Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης A Μ.Θ. Υπουργείο ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. Ιανουάριος 2003

18 Anuoc Π ιερέων Ο Δήμος τιεριλαμβάνει 8 δημοτικά διαμερίσματα^ που είναι τά εξής: 1. Δ, Δ. Αυλής 2. Δ, Δ. Δωματίων 3. Δ. Δ. Με>.ισσοκομείου 4. Δ. Δ. Μεσιάς 5. Δ. Δ. Μεσορόπης 6. Δ. Δ. Μουσθένης 7. Δ, Δ. Πλατανότοπου 8. Δ. Δ. Σιδηροχωρίου Έδρα του δήμου είναι η Μουσθένη η οποία ατιέχει από την πρωτεύουσα του νομού 32,6 χλμ.ο δήμος καταλαμβάνει έκταση 144,744 στρ. και σύμφωνα με την απογραφή^ του 2001 ο πληθυσμός ανέρχεται στους κατοίκους.κατά την διάρκεια του καλοκαιριού ο πληθυσμός φτάνει περίπου στους 6,400 κατοίκους. Χαρακτηριστικό του νέου δήμου είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος της Πιερίας κοιλάδας βρίσκεται στα διοικητικά όρια αυτού, όπου και αναπτύσσονται αξιό>>ογες γεωργικές δραστηριότητες. Το γεγονός αυτό δικαιολογεί και τη μεγάλη συμμετοχή των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα με ποσοστό 82,17%.Ακο>Λυθούν οι άλλοι δύο τομείς παραγωγής χωρίς να εμφανίζουν ιδιαίτερη απόκ/.ιση μεταξύ τους:τριτογενής με ποσοστό 9,02% και δευτερογενής με ποσοστό 8,81%. Τα κυριότερα προϊόντα της περιοχής είναι: καπνός, σιτηρά, τεύτλα και ελιές. Ρόλος : Κέντρο ανάπτυξης ορεινών περιοχών. Αημος Φιλίππων Ο δήμος Φιλίππων αποτελείται από 8 δημοτικά διαμερίσματα που είναι: 1. Δ. Φιλίππων 2. Δ. Δ. Αμυγδαλεώνα 3. Δ. Δ. Ζυγού 4. Δ. Δ. Κορυφών 5. Δ. Δ. Κρυονερίου Λήψη Στοιχείων ΑΕΝΑΚ ΑΕ / 2003 Στατισπκή Υπηρεσία Καβάλας

19 17 6. Δ. Δ, Λιμνιών 7. Δ. Δ, Παλαιάς Καβάλας 8. Δ. Δ. Πολύνερου Ο δήμος Φιλίππων έχει προέλθει από εθελούσια συνένωση σύμφωνα με το νόμο 1622/86 περί εθελούσιων συνενώσεων και περιλάμβανε τις κοινότητες: Κρηνίδων, Λυδίας, Πολύστυλου και Φιλίππων, με έδρα τις Κρτ νίδες. Έδρα του δήμου Φιλίππων είναι η Κρηνίδες, η οποία απέχει από την πρωτεύουσα του νομού 17,1 χλμ.η έκταση του νέου ΟΤΑ είναι 238,751 στρ. και σύμφωνα με την απογραφή του2001 είναι κάτοικοι. Ο πληθυσμός αυξάνεται κατά την διάρκεια του καλοκαιριού. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού ασχολείται στον πρωτογενή τομέα ' παραγωγής (67,75%),αυτό οφείλεται στην μεγάλη πεδινή έκταση των Τεναγών Φύ.ίππων. Ακολουθεί ο δευτερογενής τομέας με ποσοστό 21,01%,ποσοστό αρκετά αξιό>λγο πού οφείλεται στην ύπαρξη μικρών βιοτεχνικών μονάδων στην περιοχή. Τα κύρια προϊόντα της περιοχής είναι: καλαμπόκι, κτηνοτροφία, βαμβάκι, σιτάρι, τεύτ>χι. Ρόλος : Τοπικό αναπτυξιακό κέντρο. Οι Κρηνίδες είναι παραδοσιακό κέντρο του αγροτικού χώρου στα βόρεια της Καβάλας, πάνω στον άξονα Λιμάνι Καβάλας - Εξοχή.Είναι ιστορικός οικισμός με το σπουδαιότερο αρχαιολογικό χώρο της Περιφέρειας ( ΦΛιπποι ), αρχαίο θέατρο, παραστάσεις Φεστιβάλ Φιλίππων - Θάσου, μουσείο. Λασπόλουτρα, Κέντρο Ιστορικών Μελετών Αποστόλου Παύλου (Συνεδριακό Κέντρο για τον διαθρησκευτικό διάλογο των Εκ-κλησιών ), Βαπτηστήριο κ.λ.π. Anuoc Χρυσούπολη;: Ο δήμος Χρυσούπολης περιλαμβάνει 13 δημοτικά διαμερίσματα,που είναι: 1. Δ. Χρυσουπόλεως 2. Δ. Δ. Αβραμυλιάς 3. Δ. Δ. Γέροντα 4. Δ. Δ. Γραβούνας 5. Δ. Δ. Διαλεκτού 6. Δ. Δ. Ερατεινού Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας A Μ Θ Υπουργείο ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. Ιανουάριος 2003

20 18 7. Δ. Δ. Ζαρκαδιάς 8. Δ. Δ. Ξεριά 9. Δ. Δ. Παραδείσου 10. Δ. Δ. Πέρνης 11. Δ. Δ. Πετροττηγής 12. Δ. Δ. Ποντολιβάδου 13. Δ. Δ. Χρυσοχωρίου Έδρα του δήμου είναι ο δήμος Χρυσούπολης,ο οτιοίος απέχει από την πρωτεύουσα του νομού 30,4 χλμ. Η έκταση του νέου ΟΤΑ είναι 245,181 στρ. και ο πληθυσμός του ανέρχεται στους κατοίκους,σύμςκονα με την απογραφή του Την θερινή περίοδο ο πληθυσμός αυξάνει και κυμαίνεται στους κατοίκους περίπου.στον πρωτογενή τομέα συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο ποσοστό των απασχο/λύμενων (89,7%) και ακολουθούν οι άλλοι δύο τομείς παραγοιγής με ποσοστά που κυμαίνονται στο ίδιο περίπου επίπεδο και είναι για το δευτερογενή 5,82% και για τον τριτογενή 4,43%. Τα κυριότερα προϊόντα της περιοχής είναι:σιτηρά, κηπευτικά, σπαράγγια και βαμβάκι. Ρόλος : Ημιαστικό κέντρο με δυνατότητες πολύπλευρης ανάπτυξης. Είναι ημιαστικό κέντρο και κέντρο εκτεταμένης εδαφικής περιφέρειας με σημαντικούς φυσικούς πόρους^' (παραγωγικά εδάφη, Νέστος, γεωθερμία κτλ). Η προγραμματισμένη αξιοποίηση και ανάπτυξη των πόρων αυτών, η θέση του οικισμού στο μέσο του άξονα Καβάλας- Ξάν'θης, η έδρα του διεθνούς αεροδρομίου «Μέγας Αλέξανδρος», πλησίον του λιμανιού της Κεραμωτής με ΒΙΠΕ στα όριά της έχει τις προϋποθέσεις να παίξει το ρόλο ημιαστικού κέντρου με δυνατότητες πολύπλευρης ανάπτυξης. Teaa CZM «Αξιοποίηση Υπεδάφους στο Νομό Καβάλας»

21 2.4 Χωροτα^ικτί Οργάνωση του Νοαού ΚαΒάλθ Ο νομός Καβάλας, βάσει των κριτηρίων μορφολογίας εδάφους και χωρικής συγκέντρωσης οικονομικών και ανθρωτιογενών δραστηριοτήτων, διαιρείται ουσιαστικά σε επτά βασικές ζώνες^^; 1. Ορεινή-μη κατοικημένη ζώνη (όρος Παγγαίο) Η περιοχή τού όρους Παγγαίο καλύπτεται στο μεγαλύτερο τμήμα της από δασικά οικοσυστήματα και εντός των ορίων της δεν παρατηρούνται οικιστικές συγκεντρώσεις. 2. Ορεινή και ημιορεινή κατοικημένη περιορισμένης ανάπτυξης ζώνη (ημιορεινή περιοχή Λεκάνης ορεινή περιοχή όρους Συμβόλου και ημιορεινή ενδοχώρα της Θάσου). Στις περιοχές αυτές υπάρχει σημανηκός αριθμός οικισμών,οι οποίοι στο μεγοά.ύτερο ποσοστό τους απειλούνται από ερήμωση,εξαιτίας της εγκατόάχιψης από τους μόνιμους κατοίκους τους. Οι περιοχές αυτές παρουσιάζουν οικονομική καθυστέρηση,ενώ από την άποψη του φυσικού περιβάλλοντος αποτελούν σημαντικές ζώνες πρασίνου. 3. Πεδινή αγροτική,υψηλής παραγωγικότητας ζώνη (οι πεδινές περιοχές της Είχυθερούπολης, της Χρυσούπολης καθώς και τα πεδινά τμήματα μεταξύ Παγγαίου-Συμβόλου και της Νέας Περάμου). Στις περιοχές αυτές αναπτύσσονται σημαντικά αστικά κέντρα και κυρίαρχος παραγωγικός τομέας είναι ο γεωργοκτηνοτροφικός. 4. Βιομηχανικές συγκεντρώσεις-βι.πε. (περιοχή Ν. Καρβάλης και Ποντολίβαδου). 5. Ασπκή ζώνη Καβάλας. 6. Ζώνες τουριστικής ανάπτυξης από την Ν.Πέραμο ως την πόλη της Καβάλας,σημειακές συγκεντρώσεις κατά μήκος του παραλιακού δρόμου Καβάλας-εκβολές Στρυμόνα και η Θάσος. 7. Βιότοποι-υγροβιότοποι,υψηλού οικολογικού ενδιαφέροντος ( κατά μήκος του ποταμού Νέστου ως τις εκβολές του και σύστημα λιμνοθαλασσών και υγροβιότοπων κατά μήκος των ακτών προς τα δυτικά ως τη Ν.Καρβάλη). Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης A Μ Θ. Υπουργείο ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. Ιούλιος 2003

22 3. ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Οι ερμηνείες για την ύπαρξη των περιφερειακών ανισοτήτων και οι πολιτικές αντιμετώπισης τους στράφηκαν σε δύο ομάδες θεωρητυτών προσεγγίσεων: A Των θεωριών της περιφερειακής ισορροπίας ή της σύγκλισης ταιν περιφερειών Β Των θεωριών της απόκλισης και της ιεράρχησης τιον περιφερειών Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις που διαφέρουν μεταξύ τους όσον αςιορά τις υποθέσεις που υιοθετούν και την ερμηνεία που δίνουν. Θα αναφερθώ στις βασικότερες από αυτές.εξετάζοντας αναλυτικά και βάσει των στοιχείων που έχω συγκεντρώσει για τον νομό μας να καταλήξω σ αυτές που μπορούν να εφαρμοσθούν για την ανάπτυξη του νομού μας. 3.1 Νεοκ/Λσική προσέγ /ιση Η Νεοκλασική θεωρία ^'*ζητά να εξηγήσει τους όρους εξισορρόπησης της αγοράς,δηλαδή ασχο>χίται με τη χωροθέτηση των οικονομικών φορέων (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) και τις επιπτώσεις τους στο χώρο. Η Νεοκλασική θεωρία υποστηρίζει ότι εάν οι συνθήκες λειτουργίας των μηχαντσμών της αγοράς είναι άριστες τότε έχουμε μετακίνηση των συντε/χστών παραγωγής μέχρις ότου επέλθει εξισορρόπηση των αμοιβών τους. Μετακίνηση του συντελεστή που είναι άφθονος και φθηνός από μια περιφέρεια προς μία άλλη στην οποία έχει υψηλή τιμή.μέχρι να επιτευχθεί ισορροπία. Το γεγονός όμως ότι οι υποθέσεις σπς οποίες στηρίζεται η νεοκ>χισική προσέγγιση είναι πολύ περιοριστικές και δεν πληρούνται στον πραγματικό κόσμο (τέλειος ανταγωνισμός.πλήρης απασχόληση.ομοιογενείς συντελεστές παραγωγής κλπ.) συνεπάγεται ότι δεν επιτυγχάνεται ισορροπία και άμβλυνση των ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών. Οι κυριότερες κριτικές που κατά καιρούς έχουν γίνει στη θεωρία αυτή κατά πόσο ευσταθούν οι απόψεις που προβάλλει οδηγούν στα εξής συμπεράσματα : Ο ισχυρισμός ότι όλες οι περιφέρειες θα αναπτυχθούν εξειδικευμένες στην παραγωγή των προϊόντων όπου έχουν το συγκριπκό πλεονέκτημα.η εμπειρία έχει αποδείξει όη δεν ευσταθεί. Γ.Σπιλάνης «Περιφερειακός Οικονομικός Σχεδιασμός και Περιβάλλον».Εκδόσεις Παρατηρητής Θεσσαλονίκ-η 1996

23 21 Επίσης η θεωρία δεν εξετάζει το πώς βρέθηκε μια περιφέρεια να έχει κάποιο συντελεστή παραγωγής άφθονο,απορρίπτει ότι δεν εντάσσεται στους μηχανισμούς της αγοράς (θεσμικοί.κοινωνικοί.πολιτιστικοί.περιβαλλοντικοί παράγοντες). Τέλος οι υποθέσεις της θεωρίας δεν είναι ρεαλιστικές με αποτέ>χσμα να μην επιτυγχάνεται εξίσωση των τιμών των συντελεστών και επομένως του επιπέδου ανάπτυξης. Αντίθετα υπάρχει τάση διεύρυνσης των ανισοτήτων. 3.2Θεωρία της εξαγωγικής βάσης Σύμφωνα με την θεωρία αυτή ο ρυθμός και ο προσανατολισμός της ανάπτυξης.εξαρτάται από την εξαγωγική της δραστηριότητα προς τον υπόλοιπο κόσμο. Δηλαδή, η ζήτηση έξω από την περιφέρεια για τα προϊόντα της (εξωγενής ζήτηση)είναι ο καθοριστικός παράγοντας για την ανάπτυξη της. Η θεωρία της εξαγωγικής βάσης^^ προέκυψε από τη μελέτη της εκκίνησης της ανάπτυξης περιφερειών με πλούσιους φυσικούς πόρους.πολλές περιφέρειες (ιδιαίτερα σπς ΗΠΑ) αναπτύχθηκαν «εκ των έξω» παρά «εκ των έσω»,το κεφάλαιο και η εργασία εισέρευσαν σ αυτές με σκοπό να εκμεταλλευτούν τους φυσικούς πόρους. Ετσι δημιουργήθηκαν οι απαραίτητες διασυνδέσεις,του δικτύου μεταφορών που οδήγησαν' στην ενσωμάτωση αυτών των περιοχών στις παγκόσμιες αγορές. Η θεωρία της εξαγωγικής βάσης παρουσιάζει μια σειρά από μειονεκτήματα.συγκεκριμένα : Στο μοντέλο της υπάρχει μόνο η συγκεκριμένη περιφέρεια και ο «υπόλοιπος κόσμος» και συνεπώς συσκοτίζει τους λειτουργικούς δεσμούς οι οποίοι υφίσταν'ται μεταξύ των περιφερειών.θεωρεί ότι η «περιφέρεια» αποτελεί απλά μια κατάτμηση του χώρου χωρίς ιδιαίτερους εσωτερικούς μηχανισμούς και τοπικές συμπεριφορές που διαφέρουν από τη μια περιφέρεια στην άλλη και ότι οι εξαγωγές της προκ-ύπτουν μόνο από την εξωτερική ζήτηση. Αγνοεί με τον τρόπο αυτό τις τοπικές εξειδικεύσεις,τις παλαιότερες επενδύσεις. Δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα σε μία μόνο από τις σχέσεις που συνδέουν την περιφέρεια με τον εξωτερικό κόσμο αγνοώντας τις υπόλοιπες (κραηκές δαπάνες,φόροι,δάνεια κλπ.) υποβιβάζοντας την περιφέρεια σ'έναν παθητικό μηχανισμό προσαρμογής των εσωτερικών μεγεθών στις εξωτερικές μεταβολές. Γ.Σπιλάνης «Περιφερειακός Οικονομικός Σχεδιασμός και Περιβάλλον». Εκδόσεις Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1996

24 22 Αγνοεί το είδος των σχέσεων τιου μπορεί να τιπάρχει μεταξύ αυτών που προκα>λύν την αύξηση της ζήτησης και των τοπικών παραγωγικών μονάδων (π.χ. υπεργολαβίες) και των επιπτώσεων που μπορεί να έχουν για την ανάπτυξη μακροχρόνια. 3.3 Π θεωρία της ευέλικτης εξειδίκευσης Η θεωρία αυτή υποστηρίζει^ όη οι δυναμικές περιφέρειες θα στηρίζονται στο μέλλον περισσότερο από ποτέ σε δύο στοιχεία ; Στο εξειδικευμένο ανθρώτηνο δυναμικό και στην ύπαρξη μηχανισμών διαρκούς εξειδίκευσης ανάλογα με τις νέες ανάγκες που τιαρουσιάζονται, Στην έρευνα και την τεχνολογία καθώς και στη δυνατότητα εισαγωγής καινοτομιών στο παραγωγικό σύστημα. Η θεωρία της ευέλικτης εξειδίκευσης δεν κάνει ιδιαίτερη μνεία στο περιβάλλον.αλλωστε προερχόμενη από τη νεοκλνασική σχολή,θεωρεί το τιεριβά/^,ον ως πρόσθετο τιεριορισμό στην προσπάθεια εττίτευξης του οικονομικά optimum. 3.4 Ιΐροσεγγίσεις ενδογενούς ανάπτυξης Τα βασικά χαρακτηριστικά της θεωρίας της εν'δογενούς ανάπτυξης η θεωρίας της ολάπτυξης από τη βάση είναι ότι για να μπορέσει η ανάπτυξη να ικαΐ'οποιήσει τις ανάγκες των κατοίκων πρέπει: Να πραγματοποιείται σε τοπικό πλαίσιο να αξιοποιεί τους τοπικούς πόρους να πραγματοποιείται με τη συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού να σέβεται και να αξιοποιεί τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Τα παραπάνω αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά της θεωρίας της ενδογενούς ανάπτυξης η θεωρίας της ανάπτυξης από τη βάση. Η θεωρία αυτή αποτελεί ταυτόχρονα και ντετερμινιστικ-ή άποψη με προκαθορισμένο στόχο την ανάπτυξη των περιφερειών από τους κατοίκους τους και προς όφελος τους. Με βάση το στόχο αυτό πρέπει να βρεθούν οι μηχαντσμοί εκείνοι που θα οδηγήσουν στην υλοποίηση του. Γ.Σπιλάνης «Περιφερειακός Οικονομικός Σχεδιασμός και Περιβάλλον».Εκδόσεις Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1996

25 Υπάρχουν ορισμένες λέξεις κλειδιά που σηματοδοτούν το περιεχόμενο της θεωρίας της ενδογενούς ανάπτυξης Χωρική ανάπτυξη : Η περιφέρεια έχει δική της οντότητα,δική της ταυτότητα,είναι πηγή ανάπτυξης η υπανάπτυξης. Ικανοποίηση Βασικών αναγκών: Η ανάπτυξη ορίζεται σε σχέση με τις ανάγκες του πληθυσμού της περιοχής στην οποία αναφερόμαστε και όχι σαν αύξηση των μεγεθών. Συμμετογική ανάπτυζη : Η ανάπτυξη πρέπει να είναι προϊόν της ενεργού συμμετοχής του τοπικού δυναμικού (τοπικές αρχές,επιμελητήρια.συνεταιρισμοί.εργατικές ενώσεις) με κοινό όραμα βασισμένο σ'ενα στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης. Δημιουργία τοπικών θεσμών : που να συντονίζουν και να προωθούν το στόχο της ανάπτυξης (π.χ.αναπτυξιακές εταφείες. ενώσεις, σύνδεσμος συνεταιρισηκές τράπεζες ) οι οποίοι θα αναλάβουν την κατάρτιση και υλοποίηση του αναπτυξιακού σχεδίου.την αΐ'άπτυξη πόρων.τη στήριξη επιχειρηματικών πρωτοβουλιών κ.λ.π. Ορθολογική αξιοποίηση τοπικών πόρων : αποτελεί την προνομιακή μεταχείριση των κλάδων που βασίζονται στους τοτηκούς φυσικούς και άλλους πόρους (ατΐρώπινο δυναμικό, καταθέσεις, πολιτιστικά στοιχεία) η στην τοπική βιομηχανική παράδοση,χωρίς να σημαίνει ότι θα αποτελέσουν και τους μοναδικούς προς ανάπτυξη κλαίδους. Δημιουργία θέσεων απασγόλnσnc : έτσι ώστε α) να δημιουργηθούν νέα εισοδήματα που θα ενασχύσουν το οικονομικό κύκλωμα της περιοχής και β) να ανακόψει την έξοδο του ανθρώτηνου δυναμικού που οφείλεται στην έλλειψη απασχόλησης. Ολοκληρωμένη ανάπτυ η : σε αντίθεση με την άποψη ότι πρέπει να υπάρξουν περιορισμένες εξειδικεύσεις υποστηρίζεται ότι η ανάπτυξη πρέπει να αφορά μεγαλύτερο αριθμό κλάδων και να είναι όχι μόνο οικονομική αλλά κοινωνική.πολιτιστική.τεχνολογικ-ή. Με τον τρόπο αυτό, μειώνονται οι διαρροές εισοδημάτων λόγω εισαγωγών και παράλληλα εξασφαλίζεται μεγαλύτερη ευστάθεια στο οικονομικό σύστημα αποφεύγοντας τη μονοκαλλιέργεια και το μονομερή προσανατολισμό του συνόλου των παραγόντων που συμβάλλουν στην ανάπτυξη.αυτό θα επιτρέψει στην τοπική κοινωνία να εξελίσσεται και να αναπαράγεται προσαρμοζόμενη στις μεταβολές των εξωτερικών συνθηκών. Επιλεκτική αυτάρκεια : Υποστηρίζεται ότι η προτίμηση για τά τοπικά προϊόντα αποτελεί το μοναδικό τρόπο για να αποφευχθεί η άνευ όρων ένταξη στο διεθνή καταμερισμό εργασίας και για τη διατήρηση ενός διαφορεηκού τρόπου ζωής.είναι Γ.Στπλάνης «Περιφερειακός Οικονομικός Σχεδιασμός > Θεσσαλονίκη 1996 η Περιβάλλον».Εκδόσεις Παρατηρητής

26 όμως αδύνατον να ετητευχθούν δεδομένου ότι υπάρχει διεθνοποίηση των οικονομιών και όη θα έχει καταστροφικά αποτελέσματα για την περαιτέρω ανάπτυξη. Μικρή κλίμακα παραγωγής : Η κρίση απέδειξε ότι οι ΜΜΕ είναι πιο ευέλικτες και μπορούν να προσαρμόζονται ευκολότερα στις νέες συνθήκες και να παίρνουν περισσότερες πρωτοβουλίες. Παράλληλα οι μικρές επιχειρήσεις μιας περιοχής αποκτούν διασυνδέσεις ευκολότερα με τις άλλες επιχειρήσεις του εγγύς περιβάλλιοντος δημιουργώντας το απαραίτητα τοπικό δίκτυο,ενώ οι μεγάλες διαπεριφερειακές ή και πολυεθνικές επιχειρήσεις έχουν την τάση να διατηρούν η να αποκτούν σχέσεις έξω από την περιοχή. Ανάπτυξη «ανεπίσηαηο> oik ovouiac : Σχέση μεταξύ τοπικών παραγωγών που ανταλλάσσουν εκτός αγοράς ιδέες, τεχνογνωσία, πληροςιόρηση κ.λ.π. δημιουργώντας ένα ιδιότυπο είδος «εξωτερικών οικονομιών» σε τοπικό εττίπεδο που διευκολύνει τη δημιουργία ανταγωνιστικών επιχειρήσεων. Τεγνολογικη πρόοδος και καινοτοαίες τοπικού γαοακτήοα; Η τεχνο>λγική πρόοδος δεν πρέπει να οφείλεται σε απλή εισαγωγή τεχνολογίας, αλλά σε διαδικασία τοπικής εκμάθησης και παραγωγής τεχνολογίας τόσο στην παραγωγή όσο και στις ά>λχς εκφράσεις της καθημερινής ζωής, κατάλληλων για τις τοπικές συνθήκες (π.χ τεχνολογία για τη γεωργία σε μη πεδινές περιοχές, οργάνωση της διοίκησης, παιδείας, υγείας σε απομονωμένες περιοχές όπως τα νησιά). Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών και καινοτομιών τόσο στην παραγωγική διαδικασία ά>^λ και στην οργάνωση και διαχείριση του ευρύτερου τοπικού συστήματος έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγικότητας και τη δυνατότητα του συστήματος να παραμένει ανταγωνιστικό σε σχέση με τα άλλα. Στην αντίθετη περίπτωση αργά η γρήγορα θα συρρικνωθεί η οικονομική του βάση. Τα παραπάνω συμβάλουν ώστε μέσα από την ενδογενή αναπτυξιακή διαδικασία να είναι δυνατή: η σχετική αυτονομία και ικανότητα για μεταλλαγή του κοινωλίκού-οικοΐόμικού συστήματος (κοινωνικές,θεσμικές καινοτομίες) η ικανότητα να αντιδρά στις εξωτερικές προκλήσεις η ικανότητα ελέγχου ορισμένων βασικών μεταβλητών (όπως η χρήση των πόρων ιδιαίτερα των φυσικών, η διαδικασία της συσσώρευσης, η δημιουργία παραγωγικών αλληλεξαρτήσεων σε τοπικό επίπεδο για διαφοροποίηση και ενίσχυση του παραγωγικού ιστού.

27 η προώθηση της κοινωνικής «μόρφωσης» για συμμετοχή στην αναπτυξιακή διαδικασία. Η ικανότητα να εισάγει μορφές κοινωνικής ρύθμισης σε τοπικό επίπεδο. Συνοψίζοντας, η θεωρία ενδογενούς ανάπτυξης αποτελεί κύρια ένα άθροισμα θεωρητικών συνεισφορών που έρχονται από διάφορους ορίζοντες, παρά μια θεωρία με άριστη συνοχή και αδιαμφισβήτητο επιστημονικό περιεχόμενο όπως είναι η νεοκλασική θεωρία που αποτελεί τη βάση του σημερινού κυρίαρχου μοντέλου ανάπτυξης. Εχει ως χαρακτηριστικό την ευκαμψία και την προσαρμογή στις τοπικές συνθήκες σε αντίθεση με τις κλασικές προσεγγίσεις που ενσωματώνουν μορφές οργάνωσης που χαρακτηρίζονται από ακαμψία και ομοιομορφία,ενώ δίνει προτεραιότητα στην ικανοποίηση των βασικών αναγκών του ανθρώπου και όχι στην απρόσωπη οικονομική αποτελεσματικότητα. Σε ότι αφορά το περιβάλλον οι προσεγγίσεις της ενδογενούς ανάπτυξης δεν έχουν επεξεργασμένη μια ολοκληρωμένη θεώρηση. Υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις σχετικά με το περιβάλΐυν στην ενδογενή ανάτττυξη. Συγκεκριμένα ο Aydalot μας λέει όη είναι καλύτερα να αναπτυχθεί μια περιοχή μέσα από μικρές μονάδες παραγοτγής παρά να γίνει κατασπατάί.ηση φυσικών πόρων από μια επιχείρηση που παράγει σε μεγάλη κλίμακα η οποία μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική για την περιβαλλοντική ισορροπία. Αλλοι συγγραφείς όπως ο (Stohr 1984,Weaver 1983 και Hansen 1981) μας λένε όπ η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων ουσιασηκά θα δώσει μικρά οικονομικά οφέλη στις περιφέρειες που αναπτύσσονται *. Η ενδογενή ανάπτυξη έχει κτιρίως ως στόχο τη βελτίωση της ευημερίας σε τοπικό επίπεδο και λαμβάνει υπόψιν της έννοιες όπως ο χρόνος (μείωση μελλοντικών περιβαλλοντικών κινδύνων και αβεβαιοτήτων) και ισότητα (όλοι είμαστε ίσοι και έχουμε δικαίωμα να ζήσουμε σένα καθαρό, φυσικό περιβάλλον). Τέλος πολύ σημανπκή είναι η θεωρία του Sachs,ο οποίος πρώτος μίλησε για την έννοια της «οικοανάπτυξης». Οικοανάπτυξη σημαίνει αν-άπτυξη με περιβαλλοντικές ανησυχίες, που ονομάστηκε «αειφορία». Η οικοανάπτυξη παρουσιάζεται ως μία στρατηγική που επιτρέπει στους ανθρώπους να συνδυάζουν ικανοποιητικό επίπεδο ζωής και κατανάλωσης,χωρίς να Γ.Σπιλάνη «Περιφερειακός Οικονομικός Σχεδιασμός και Περιβάλλον» Εκδόσεις Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1996 Γ.Σπιλάνη «Περιφερειακός Οικονομικός Σχεδιασμός και Περιβάλλον» Εκδόσεις Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1996

28 26 εκμεταλίχύονται τη φύση μέχρι την εξάντληση της, πράγμα που θα υττέσκαπτε το μέλλον των εττερχόμενων γενεών. Εττίσης ο Sachs θεωρεί το ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ως απαραίτητο ερ>γα)χίο για ολοκληρωμένη ανάπτυξη σε περιφερειακό επίπεδο και ως το μόνο δρόμο για σωστή ισορροπημένη, φιλική προς το τιεριβάλ>λν ανάπτυξη. 3.5 Θεωρία της οικοσυστημικής προσέγγισης Η οικοσυσπμική προσέγγιση θεωρεί ότι τα προβλήματα της ανάπτυξης είναι πολύπλοκα, πολυδιάστατα και διεπιστημονικά και ότι το οικονομικό σύστημα δεν αποτελεί παρά μόνο τη μια πλευρά των πραγμάτων, είναι δη>χώή ένα υποσύστημα. Ενώ η κοινωνία, το περιβάλλον και οι θεσμοί αποτε>χ)ύν εξίσου βασικά υποσυστήματα. Όλα τα υποσυστήματα βρίσκονται σε αλληλοσυσχέηση και επομένως δεν μπορούμε να τα αγνοούμε. Η προσέγγιση του προβλήματος πρέπει να είναι σφαιρική η καλύτερα ολισηκή διόη μόνο έτσι θα έχουμε καλύτερη άποψη του προβλήματος. Σε αντίθεση με την οικοσυστημική προσέγγιση άλλες θεωρίες >-αμβάνου\ υπόψιν μό\ό τα συμβατικά οικονομικά, ασχολούνται περισσότερο με την διαχείριση τω\ φυσικών πόρων με βάση οικονομικούς όρους καθώς και με όρους της ελεύθερης αγοράς, χωρίς να λαμβάνουν υπόψιν τους τις κοι\ ωνικοπολιπστικές οικολογικές διαδικασίες. Η οικοσυστιμική προσέγγιση ασχολείται με όρους όπως «κόστος», «κεφόάχιιο», «πόρος», κ.λ.π. προσβλέποντας στην ποιοτική διάσταση. Για παράδειγμα αναφέρεται η ποιοτική βελτίωση ενός πόρου όπως του αι-θρώπιτου παράγοντα μέσα από την εκπαίδευση και η ποιοτικ-ή υποβάθμιση της γης εξαιτίας της ρύπανσης. Η οικοσυστιμική προσέγγιση'*, δίνει τη δυνατότητα εισαγωγής και άλλων προτεραιοτήτων στόχων στο σύστημα λήψης αποφάσεων πέρα από τις οικονομικές, όπως τη κοινωνική ισότητα που σχετίζεται με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Η παραπάνω συσχέτιση μοιάζει να είναι αρκετά δύσκολη και πολλές φορές υπάρχει αντιφατικότητα. Εκείνο που λαμβάνει πολύ σοβαρά η παραπάνω θεωρία είναι η εισαγωγή της αειφορίας, η οποία εκφράζεται μένα αποδεκτό επίπεδο χρήσης φυσικών πόρων τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό εττίπεδο. Γ.Σπιλάνη «Περιφερειακός Οικονομικός Σχεδιασμός & Περιβάλλον» Εκδόσεις Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1996

29 Η οικοσυστημική προσέγγιση της ανάπτυξης τονίζει ιδιαίτερα την ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΒΑΉΜΑΤΟΣ και καταγράφει τις αλληλοσχετίσεις μεταξύ των υποσυστημάτων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Ανάμεσα στα υποσυστήματα μπορεί να υπάρξουν σχέσεις που μπορούν να προσεγγισθούν από διάφορες οπτικές γωνίες όπως: Α) την εξάρτηση της παραγωγής και της κατανάλωσης από το περιβάλλ-ον Β) την εξήγηση των περιβαλλονπκών προβλημάτων από την οικονομική πλευρά, Γ) τις οικονομικές συνέ^ιες των περιβαλλοντικών προβλημάτων Με βάση τη θεωρία αυτή.αειφόρος ανάπτυξη μπορεί να θεωρηθεί εκείνη που: Α) εξασφαλίζει όπ ο τοπικός πληθυσμός μπορεί να προσεγγίσει ένα αποδεκτό επίπεδο ευημερίας μακροχρόνια. Β) ότι δεν έρχεται σε αντίθεση με τη προσπάθεια για μια ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο. Για την επίτευξη των στόχων της θεωρίας αυτής απαιτείται υποκατάσταση βλαβερών για το περιβάλλον πρώτων υλών, τεχνικών και τεχνολογιών και κατανα>λ)μένων αγαθών, είτε με μείωση της εντατικ-ής χρήσης κάποιου φυσικού πόρου 4. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΝΟΜΟΥ Κ.\ΒΑΑΑΣ 4.1 ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 4.1.ΙΑ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Π Α ΡΟ \Σ.\Σ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ,ΛΙ. Διάρθρωση κλάδων παραγωγής Οι κτηματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες που επικρατούν στο\ Ν.Καβάλας ευνοούν την ανάπτυξη πολλών κλάδων φυτικής παραγωγής. Η χωροταξική τους κατανομή^' είναι άμεσα συνδεδεμέ\τ με το ττεριβάλλον,το ανθρώπινο δυναμικό και την εισοδηματική τους απόδοση. Διεύθυνση Προγραμματισμού & Σχεδιασμού Νομού Καβαλας

30 Στην πεδιάδα των τεναγών Φιλίπποιν και στην παρατενάγεια ζώνη επικρατεί η καλλιέργεια του καλαμτιοκιού,των τεύτλων,βιομηχανικής τομάτας και χειμερινών σιτηρών. Στην πεδιάδα της Χρυσούπολης επικρατεί η κα>λ.ιέργεια κα>-αμποκιού, βάμβακος, σπαραγγιού, ακτινιδίου, ρυζιού, κηπευτικών και χειμερινών σιτηρών. Στην Πιερία κοιλάδα και στις γύρω περιοχές επικρατεί η καλλιέργεια κεάχιμποκιού, χειμερινών σιτηρών, αμπελιού, αμυγδαλιάς και ε>.ιάς. Στην παραλιακή ζώνη επικρατεί η καλλιέργεια αμπελωύ,αμυγδολ.ιάς και ελιάς. Στην ορεινή ζώνη καλλιεργείται σε μικρή κλ.ίμακα η πατάτα και τα σιτηρά και στη Νήσο Θάσο ετηκρατεί η καλλ.ιέργεια της ελιάς. Α2.Δομές εμπορίου Το σύστημα εμπορίας αγροτικών προϊόντων εκτός των καλλιεργειών τεύτλων, βάμβακος, βιομηχανικής τομάτας και καπνού εξακολουθεί να βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης. Οι συνεταιρισπκές οργανώσεις δεν μπόρεσαν να μπουν στο πνεύμα των σύγχρονων μεθόδων τιαραγωγής, τυποποίησης, μεταποίησης, διαφήμισης- πώλησης,ενώ οι ομάδες παραγωγών επεδίωξαΐ' να πάρουν το μερίδιο των οικονομικών ενισχύσεων. Το ελεύθερο εμπόριο αγροτικών προϊόντων κυρίως σιτηρών, φρούτων και λαχανικών βασίζεται στις προσωτηκές σχέσεις παραγιογού-εμπόρου και στην' τάση που υπάρχει για την εξασφάλιση εύκολου κέρδους. Οι προσπάθειες που έγιναν με την κατασκευή συσκευαστηρίων και αποθηκευτικών χώρων-ψυγείων, δεν βοήθησαν όσο αναμενόταν την κατάσταση δεδομένου ότι όλες οι άλλες φάσεις (παραγωγή-εμπορία) παρέμειναν' ως είχαν. A3. Παραγωγικόπιτα. Η παραγωγικότητα όλων των κλάδων φυτικής παραγωγής κυμαίνεται σε ικανοποιητικά επίπεδα εκτός των περιπτώσεων που επιχειρείται εγκατάσταση κλάδων σε περιοχές όπου οι εδαφικές και κλιματολογικές συνθήκες δεν ευνοούν. Οι περιπτώσεις αυτές σε επίπεδο Νομού είναι πολλές. Α4.Δαπάνες κόστους. Οι δαπάνες κόστους στο σύνολο των κλάδων από την έναρξη της διαδικασίας παραγωγής μέχρι και της συγκομιδής αναφέρεται συνέχεια ότι είναι υψηλές χωρίς όμως

31 29 τεκμηρίωση με ανάλογα α^τελέσματα δοκιμασηκών η αποδεικτικών. Επομένως δεν είναι δυνατή η υπόδειξη μέτρων μείωσης τους αφού δεν έχουμε δεδομένα πρακτικής εφαρμογής. Οι δαπάνες κόστους μετακίνησης του προϊόντος από τον παραγωγό στον καταναίοοτή είναι άμεσα συνδεδεμένες με το είδος του προϊόντος και τις απαιτούμενες διαδικασίες συγκομιδής, μεταφοράς, συσκευασίας, τυποποίησης, αποθήκευσης, διαφήμισης και διανομής μέχρι τον καταναλλίτή. Οι διαδικασίες αυτές εξαρτώνται από την ικανότητα του εμπόρου και από τα μέσα που διαθέτει. Α5. Ποιότητα Προϊόντων. Η ποιότητα των προσφερόμενων προϊόντων στον κατανού^ιτή δεν είναι η καλύτερη δυνατή. Αυτό οφείλεται *' : α) Στην παραγωγική διαδικασία όπου σπάνια ο παραγωγός ενδιαφέρεται και επιδιώκει να παράγει προϊόν αρίστης ποιότητας β) Στην διαδικασία μετακίνησης του προϊόντος προς τον καταναλωτή (συγκομιδή, συσκευασία, διατήρησηδιάθεση στην αγορά) γ) Στην έλλειψη αποτελεσμαηκού ποιοτικού και φυτουγειονομικού ελέγχου των προσφερομένων στον καταν'α/-ωτή προϊόντων. Προϊόντα υποβαθμισμένα ποιοτικά με υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων και πρόχειρη συσκευασία διατίθενται προς πώληση χωρίς κανένα ουσιαστικό και αυστηρό έλεγχο..\6. Διαχείριση Υδάτινων Πόρων. Η άντληση και χρήση του αρδευτικού νερού είναι ανεξέλεγκτη και δεν εφαρμόζεται πρόγραμμα ορθολογιστικής χρήσης και εξοικονόμησης αρδευτικού νερού. Λ7. Χρήση λιπασμάτων. Η χρήση λιπασμάτων εξακολουθεί να γίνεται εμπειρικά χωρίς τις απαιτούμενες αναλύσεις εδαφώ\ και καθορισμό είδους και ποσότητας απαιτούμενων λυτασμάτων. Α8. Φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Η χρήση φυτοπροστατευπκών προϊόντων (μυκ-ητοκτόνα - εντομοκτόνα - ζιζαντοκτόνα ) γίνεται ελεύθερα από τους παραγωγούς χωρίς καν'ένα έλεγχο και περιορισμό. Α9. Επενδύσεις στη γεωργία - Εκταμίευση κοινοτικών πόρων. Οι επενδύσεις στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις γίνονται με πολλές δυσκολίες και βραδείς ρυθμούς λόγω της πολύπλοκης χρονοβόρας και γραφειοκρατικής διαδικασίας υποβολής - ελέγχου - έγκρισης - και πληρωμής των σχεδίων βελτίωσης. Διεύθυνση Προγραμματισμού & Σχεδιασμού Νομού Καβαλας

32 4.1.2 ΑΛΙΕΙΑ Η Καβάλα βρίσκεται στο κέντρο μίας τιεριοχής η οτιοία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένας από τους πλουσιότερους ψαρότοπους της χώρας. Η εκτεταμένη υφαλοκρηπίδα, το πλάτος της οποίας ξεπερνά σε ορισμένα σημεία τα 3 ν.μ., η ομαλή κατωφέρεια και η ύπαρξη μεγούαυν εκτάσεων με επίπεδο και χα>χιρό υπόστρωμα προσφέρουν ένα μεγάλο πεδίο για την αλιευτική δραστηριότητα. Η φέρουσα ικανότητα της περιοχής ενισχυμένη από την ύπαρξη των μεγά)λτν ποταμών, διαμορφώνει την θαλάσσια τροφική α>.υσίδα με μεγάλη ποικιλία ειδών και μεγάλο αριθμό ατόμων σε όλα τα τροφικά επίπεδα. Ιδιαίτερα ευνοούνται τα είδη των δίθυρων μαλακίων,των καρκινοειδών και των πελαγικών ψαριών. Η Αλιεία στο Ν.Καβάλας αποτε/εί αναμφίβολα ένα σημαντικό κλάδο της πρωτογενούς παραγωγής"*^ και συμβάλλει σε μεγάλο ποσοστό στην οικονομία της περιοχής. Οι τόνοι αλιευμάτων που διακτνούνται κάθε χρόνο μέσω της ιχθυόσκαλας αποφέρουν έσοδα 3 δις.δρχ. τα οποία μοιράζονται σε περίπου άτομα, όσα υπολογίζεται ότι εμπλέκονται στον τομέα της αλιείας και της διακίνησης αλιευτικών προϊόντων. Ο αλιευτικός στόλος του Νομού συμπεριλαμβάνει 20 σκάφη μέσης εύ.ιείας σε σχέση με τα 30 του 1990, και 500 περίπου σκάφη παράκτιας α/.ιείας. Τα ποσοστά της ναυπήγησης των σκαφών δείχνουν και τις τάσεις στην αλιευτική παραγωγή στις προηγούμενες δεκαετίες, αφού το ενδιαφέρον για την κατασκευή νέων σκαφών είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το επίπεδο της αλιευτικής παραγωγής. Η πλέον χαρακτηριστική περίοδος για την κατασκευή του στόλου του Νομού Καβάλας ήταν η δεκαετία του 80, όταν μεγάλο μέρος των επιδοτήσεων για την Ελληντκή αλιεία χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή σκαφών μέσης αλιείας. Αντίθετα, στη δεκαετία του 90 άρχισαν να ισχύουν τα περιοριστικά μέτρα για την χωρητικότητα του Ελληνικού στόλου, οπότε παρουσιάστηκαν και οι περισσότερες αιτήσεις για απόσυρση των σκαφών. Το αλιευτικό λιμάνι της Καβάλας βρίσκεται στο μέσο της ακτής που ορίζει από βορρά το Θρακικό πέλαγος,όπου βρίσκεται το κτίριο αλιευπκό πεδίο της Ελλαδας. Ο στόλος της Καβάλας χρησιμοποιεί εναλλακτικά το λιμάνι του Πόρτο Αάγος και της Τβτ3 CZM «Αλιεία στο Νομό Καβάλαρ) Νοέμβριος 2000