Ανάμεσα σε δύο γλώσσες: Ζητήματα διγλωσσίας στα παιδιά αλβανικής καταγωγής προσχολικής και σχολικής ηλικίας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ανάμεσα σε δύο γλώσσες: Ζητήματα διγλωσσίας στα παιδιά αλβανικής καταγωγής προσχολικής και σχολικής ηλικίας"

Transcript

1 635 Ανάμεσα σε δύο γλώσσες: Ζητήματα διγλωσσίας στα παιδιά αλβανικής καταγωγής προσχολικής και σχολικής ηλικίας Ελλάδα Abstract The present paper aims at articulating the voices of primary and preschool children of Albanian immigrant background in two Greek schools, which provide insights into the ways they deal with and respond to bilingualism in their everyday school experiences. The data were collected with the methods of participant observation in the school context, informal interviews and semi-structured interviews in the setting with the children and their teachers throughout the school year during which my PhD ethnographic research on children s bilingualism, its social and educational dimensions, is in process. The present paper focuses on the children s responses, who reflected on their language (bilingual) competence, choice and use, indicating their awareness of the different roles and uses of the two languages, the domains in which they are used and the perceived significance of both languages in their lives and identities. Interviews and observations suggest that the children s bilingualism remains invisible in the school context while the children receive implicit messages concerning the value of languages, experiencing their bilingualism under the pressures to assimilate to the dominant language. Nevertheless, the minority language is important to these children in communicating with their families, friends, communities and relatives in the other country and has a crucial symbolic role in managing their multiple identities. Keywords Bilingualism, school, bilingual choice and use, identity

2 Εισαγωγή Η επαφή των γλωσσών που παρατηρείται έντονα τη σημερινή εποχή φέρνει στο επίκεντρο το πολύπλοκο φαινόμενο της διγλωσσίας και στην εκπαίδευση. Ο λόγος γύρω από ζητήματα που αφορούν τη διγλωσσία και τη διαπολιτισμικότητα αποκτά νέα δυναμική και ενδιαφέρον τόσο σε θεωρητικό-ερευνητικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο διδακτικής πρακτικής, καθώς ο πολυπολιτισμός αποτυπώνεται έντονα πλέον στις σχολικές τάξεις, ανατρέποντας την παραδοσιακή αντίληψη μιας ομοιογενούς εικόνας στο χώρο της εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τους Brutt-Griffler και Varghese (2004: 93) η διγλωσσία έχει μελετηθεί από γλωσσολογική, ψυχολογική, παιδαγωγική σκοπιά, όπως και ως ζήτημα που ανήκει στην εφαρμοσμένη γλωσσολογική έρευνα και σε όλες τις περιπτώσεις τα δίγλωσσα άτομα αντιμετωπίζονται ως κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Ωστόσο, για τα δίγλωσσα άτομα η διγλωσσία / πολυγλωσσία αποτελεί πραγματικότητα της ζωής τους και όχι πρόβλημα (LiWei, 2008: 3). Τα δίγλωσσα άτομα δεν λειτουργούν ως μονόγλωσσα σε δύο γλώσσες, αλλά χαράζουν τον ενδιάμεσο δικό τους γλωσσικό χώρο, ο οποίος δεν απαρτίζεται από ξεχωριστά γλωσσικά συστήματα αλλά συνιστά ένα συνεχές, που συγκροτείται από ένα μίγμα από κουλτούρες και οπτικές γωνίες και το οποίο για κάποιους είναι ακατανόητο και για άλλους ανησυχητικό (Brutt-Griffler & Varghese, 2004: 94). Η επαφή των γλωσσών και η γλωσσική ποικιλότητα που προκύπτει αφορά άμεσα την εκπαίδευση καθώς οι σχολικές τάξεις είναι γλωσσικά ετερογενείς και τα ζητήματα της διγλωσσίας, η οποία είναι ένα κεντρικό και φυσικό κομμάτι της ζωής των δίγλωσσων παιδιών, αποτελούν πραγματικότητα που βιώνουν στο σχολείο, στα οποία η εκπαίδευση καλείται να ανταποκριθεί υπεύθυνα σε κάθε διάσταση και επίπεδό της. Η αξιοποίηση του γλωσσικού και πολιτισμικού κεφαλαίου των δίγλωσσων μαθητών/τριών και η συνέχιση της διγλωσσίας τους συμβάλλει στη γλωσσική, γνωστική, ακαδημαϊκή και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών (Cummins, 2001: 269). Η διγλωσσία είναι μέρος της σχολικής ζωής και μάθησης είτε είναι επίσημα αποδεκτή ή όχι. Οι μειονοτικές γλώσσες είναι παρούσες αν ενδιαφερθούμε να τις αναζητήσουμε όχι μόνο σε αλληλεπιδράσεις των δίγλωσσων παιδιών εκτός ακαδημαϊκών δραστηριοτήτων αλλά λειτουργούν στην καθημερινή μάθηση (Bourne 2001: 103). Όπως γράφει η Σκούρτου (2002: 12-22) βασική συνθήκη για τη μάθηση σε καταστάσεις διγλωσσίας είναι ότι οι γλώσσες που συγκροτούν το γλωσσικό ρεπερτόριο του/της δίγλωσσου/ης μαθητή/τριας αντιπροσωπεύουν μια γνωστική / γλωσσική σχέση και γι αυτό αποτελούν συστατικό στοιχείο της μαθησιακής του/της πορείας. Σύμφωνα και με την υπόθεση αλληλεξάρτησης των γλωσσών (Cummins, 2000) βασική συνέπεια για τη μάθηση της δεύτερης γλώσσας και τη μάθηση μέσω της δεύτερης γλώσσας είναι η αντίληψη των γλωσσών ως πλέγματος σχέσεων (Σκούρτου, 2002: 12-22). Στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα σύμφωνα με ερευνητικά πορίσματα τα παιδιά μεταναστών αντιμετωπίζονται ως μονόγλωσσα, αγνοώντας πλήρως το γλωσσικό τους υπόβαθρο ή χαρακτηρίζονται ως «αλλόγλωσσα» (Tsokalidou, 2005: 5), αντίληψη η οποία όχι μόνο δεν αντιστοιχεί στη γλωσσική πραγματικότητα των παιδιών αλλά μπορεί ακόμη να συντελέσει στην περιθωριοποίησή τους εντός και εκτός σχολείου. Στην εκπαιδευτική πολιτική και πρακτική η διγλωσσία των παιδιών

3 637 παραμένει «αφανής» (Tsokalidou, 2005: 5). Η αναγνώριση και αξιοποίηση της πρώτης γλώσσας των παιδιών, η συνέχιση και ενθάρρυνση της διγλωσσίας, η χρήση και διατήρηση των μειονοτικών γλωσσών δεν αποτελούν μόνο παιδαγωγικό ζήτημα αλλά φέρνουν στην επιφάνεια την πολιτική διάσταση της διγλωσσίας εντός κι εκτός σχολείου (Τσοκαλίδου, 2008) με συνέπεια, όπως γράφουν οι Griffler και Varghese (2004: 93) η γλωσσική χρήση στα δίγλωσσα άτομα να είναι ίσως «το πιο πολιτικοποιημένο θέμα στη γλωσσολογία». Η αφανής διγλωσσία των παιδιών αυτών στην εκπαίδευση σχετίζεται με ζητήματα γλωσσικής πολιτικής και γενικότερων γλωσσικών ιδεολογιών σε ένα μακρο-επίπεδο όσο και με τις εκπαιδευτικές πρακτικές και τα έμμεσα μηνύματα που τις διαπερνούν στη σχολική τάξη και ο τρόπος αντίληψης της διγλωσσίας στο σχολείο αντανακλά και ασκεί τις σχέσεις εξουσίας που λειτουργούν στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο (Auerbach, 1993: 10). 2. Σκοπός της έρευνας Σκοπός της έρευνας είναι η μελέτη της διγλωσσίας, των κοινωνικών και εκπαιδευτικών διαστάσεών της στο πλαίσιο της αλβανόφωνης εθνοτικής κοινότητας σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας. Πιο συγκεκριμένα οι στόχοι είναι: 1) Η μελέτη της (δι)γλωσσικής συμπεριφοράς των δίγλωσσων παιδιών στο σχολείο. 2) Η διερεύνηση των απόψεών τους: α) για τη διγλωσσική τους ικανότητα, β) γλωσσική επιλογή και γ) χρήση (χώροι γλωσσικής χρήσης, ομιλητές, χρήσεις των δύο γλωσσών). 3) Η διερεύνηση των στάσεών τους προς τη διγλωσσία τους, προς τις δύο γλώσσες (την αξία και σημασία που προσδίδουν) και τον τρόπο που βιώνουν τη διγλωσσία τους στο σχολείο. 3. Μεθοδολογία 3.1 Δείγμα Κατά το σχολικό έτος διεξάγεται εθνογραφική έρευνα σε δύο σχολεία, σε 6/θέσιο δημοτικό σχολείο και 2/θέσιο νηπιαγωγείο τουριστικού / αγροτικού οικισμού, έξω από αστικό κέντρο της Θεσσαλίας. Το δείγμα του δημοτικού σχολείου αποτελούν 15 παιδιά αλβανικής καταγωγής από τα οποία πέντε φοιτούν στην πρώτη τάξη, τέσσερα στη δευτέρα και έξι στην τρίτη. Το δείγμα του νηπιαγωγείου αποτελούν 10 παιδιά αλβανικής καταγωγής που φοιτούν στα νήπια. Τα συγκεκριμένα σχολεία επιλέχτηκαν με βάση τα παρακάτω κριτήρια: α) Τον μεγάλο αριθμό παιδιών αλβανικής καταγωγής που φοιτούν σε αυτά. Οι μαθητές/τριες αλβανικής καταγωγής αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 50% του συνολικού αριθμού μαθητών/τριών στις πρώτες τάξεις. 5 από τα 10 παιδιά συνολικά στην πρώτη τάξη, 4 από τα 7 στη δευτέρα και 6 από τα 13 στην τρίτη τάξη είναι παιδιά που προέρχονται από αλβανόφωνες οικογένειες μεταναστών στην Ελλάδα, τα οποία είτε μετανάστευσαν σε μικρή ηλικία στη χώρα είτε γεννήθηκαν εδώ. Στην τάξη των νηπίων τα 10 από τα 15 παιδιά συνολικά είναι αλβανικής καταγωγής. β) Τη στενή σχέση της ερευνήτριας με το σχολείο και τα παιδιά του δείγματος καθώς είναι η καθηγήτρια αγγλικών του σχολείου και γνωρίζει τα παιδιά και τους/τις εκπαιδευτικούς πολύ καλά. Δημιουργείται έτσι η base line, ο κοινός τόπος ανάμεσα στην ερευνήτρια και το πεδίο έρευνας, ο οποίος συγκροτείται από τη γνώση

4 638 που έχει συγκεντρώσει μέσα από την εμπειρία της και την επαφή της με αυτό και ο οποίος είναι βασικός παράγοντας στην περιγραφή και ερμηνεία των δεδομένων (Van Lier, 1988: 5). Αυτή η αίσθηση οικειότητας ανάμεσα στην ερευνήτρια, τα παιδιά και τους/τις εκπαιδευτικούς είναι πολύ σημαντική στη διεξαγωγή εθνογραφικής έρευνας, η οποία στηρίζεται στη συμμετοχική παρατήρηση, καθώς η παρουσία μου ως ερευνήτριας και παρατηρήτριας στο σχολείο δεν διαταράσσει το φυσικό πλαίσιο παρατήρησης, στηρίζεται σε ήδη εδραιωμένη σχέση εμπιστοσύνης με παιδιά και εκπαιδευτικούς και μου δίνεται η δυνατότητα του «νόμιμου» μέλους στις σχολικές κοινότητες, που παίζει σημαντικό ρόλο τόσο στη διεξαγωγή της έρευνας όσο και στην ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων. Η ιδιότητα αυτή μου παρέχει το πλεονέκτημα της «νόμιμης περιφερειακής συμμετοχής» legitimate peripheral participation στις κοινότητες του σχολείου (Lave & Wenger, 1991: 29), έννοια η οποία αναφέρεται στη διαδικασία κοινωνικής οικοδόμησης της γνώσης μέσω της σταδιακής αύξησης της συμμετοχής των νέων μελών σε μία κοινότητα πρακτικής καθώς αλληλεπιδρούν με τα πιο έμπειρα μέλη της. Σύμφωνα με τους Lave και Wenger (1991: 37), για την ουσιαστική συμμετοχή απαιτείται καταρχήν η είσοδος, η πρόσβαση μέσω της εμπλοκής σε πολλαπλά επίπεδα και σε διαφορετικό βαθμό και η παροχή νομιμότητας, ώστε να αντιμετωπίζεται κάθε νέο άτομο ως πιθανό μέλος. Έχοντας αυτή την οπτική προς τη γνώση και κατανόηση, εξασφάλισα την ιδιότητα του «περιφερειακού» peripheral και «νόμιμου» legitimate μέλους στις κοινότητες της σχολικής τάξης, όπως είναι τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί, με το να παρευρίσκομαι σε συχνή βάση στις τάξεις τους, παρατηρώντας και αλληλεπιδρώντας με τους/ις μαθητές/τριες και εκπαιδευτικούς, χωρίς όμως να παίρνω μέρος ή να εμπλέκομαι με οποιοδήποτε τρόπο στη μαθησιακή διαδικασία. 3.2 Ερευνητικά εργαλεία Οι μέθοδοι συλλογής των δεδομένων που επιλέχτηκαν είναι η συμμετοχική παρατήρηση στις τάξεις των παιδιών και το ευρύτερο σχολικό πλαίσιο με επιτόπιες σημειώσεις (field notes), οι άτυπες συνεντεύξεις-συζητήσεις (informal interviews) με τα παιδιά στο πλαίσιο του σχολείου που περιλαμβάνουν ανοικτού τύπου ερωτήματα, τα οποία αναπτύσσονται «in situ» (Harklau, 2005: 105) και οι ημιδομημένες συνεντεύξεις με τα παιδιά του δείγματος. Οι άτυπες συνεντεύξεις - συζητήσεις και οι ημιδομημένες συνεντεύξεις με τα παιδιά στο πεδίο εστιάζουν στα ζητήματα που αφορούν τη γλωσσική τους ικανότητα, τις γλωσσικές τους πρακτικές, τη γλωσσική χρήση και επιλογή, τις στάσεις τους απέναντι στις δύο γλώσσες (μειονοτική και κυρίαρχη) και τη διγλωσσία τους. Η συμμετοχική παρατήρηση στις τάξεις τους βασίζεται σε άξονες που αφορούν τη γλωσσική συμπεριφορά των παιδιών στην τάξη, τη συμμετοχή τους και τις αλληλεπιδράσεις τους στην τάξη. Η σχέση ανάμεσα στις μεθόδους συλλογής των δεδομένων είναι διαδραστική, εξυπηρετώντας στόχους τριγωνοποίησης (triangulation) (Heller, 2008: ) καθώς μέσω της παρατήρησης και των επιτόπιων σημειώσεων προκύπτουν ερωτήματα που απευθύνονται στα παιδιά αλλά και οι συνεντεύξεις με τα παιδιά προτείνουν, καθορίζουν και (ανα)διαμορφώνουν τους άξονες παρατήρησης.

5 Ερευνητική διαδικασία Η έρευνα ξεκίνησε το Σεπτέμβρη 2008 και περιλαμβάνει συμμετοχικές παρατηρήσεις με χρήση field notes στις τάξεις των παιδιών και το ευρύτερο σχολικό πλαίσιο, ημιδομημένες συνεντεύξεις και άτυπες συνεντεύξεις με τα παιδιά στο πεδίο. Κατά το χρονικό διάστημα Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου διεξήχθησαν 8 συμμετοχικές παρατηρήσεις στην α τάξη (19 διδακτικές ώρες ) 4 στη β τάξη (6 διδακτικές ώρες) και 6 στη γ τάξη (13 διδακτικές ώρες), με χρήση επιτόπιων σημειώσεων, οι οποίες περιλαμβάνουν τη λεπτομερή περιγραφή των αλληλεπιδράσεων των παιδιών, του τί λένε καθώς και τα προσωπικά σχόλια και την ερμηνεία της ερευνήτριας, που συμπληρώνουν ως ξεχωριστό τμήμα την περιγραφή αυτών που παρατηρούνται. Παράλληλα, με τη συμμετοχική παρατήρηση λειτουργούσαν οι άτυπες-επιτόπιες συνεντεύξεις με τα παιδιά του δείγματος. 4. Ανάλυση ερευνητικών δεδομένων Από την ανάλυση των ερευνητικών δεδομένων που αντλήθηκαν μέσα από τις συμμετοχικές παρατηρήσεις, τις επιτόπιες σημειώσεις και τις άτυπες-επιτόπιες συνεντεύξεις με τα παιδιά προκύπτουν τα εξής: - Γλωσσική ικανότητα Τα παιδιά στην πλειοψηφία τους αναφέρουν ότι γνωρίζουν την αλβανική γλώσσα από λίγο ως αρκετά καλά σε επίπεδο προφορικής επικοινωνίας χωρίς να μπορούν να διαβάσουν ή να γράψουν σε αυτή. Η γλωσσική τους ικανότητα περιορίζεται στον προφορικό λόγο και δεν έχουν αναπτύξει γραμματισμό στην άλλη τους γλώσσα. Όλα τα παιδιά αναφέρουν ότι γνωρίζουν την ελληνική από καλά έως πολύ καλά σε προφορικό και γραπτό λόγο. - Γλωσσικές επιλογές: Η χρήση της μειονοτικής γλώσσας στο σχολείο Στο σχολικό πλαίσιο επιλέγουν να μιλούν αποκλειστικά ελληνικά, τόσο στην τάξη όσο και στις μεικτές παρέες τους στο διάλειμμα και αναφέρουν ότι δεν θέλουν ή δεν ξέρουν να μιλήσουν αλβανικά στο σχολείο. Τα παιδιά επιλέγουν να μιλούν αποκλειστικά την ελληνική γλώσσα στο επίσημο πλαίσιο της τάξης ή τη σιωπή, όταν δεν έχουν τα γλωσσικά μέσα να συμμετάσχουν στην κοινότητα μάθησης που δημιουργείται στην τάξη. - Σχολικές πρακτικές και γλωσσική επιλογή Σχετικά με τις σχολικές πρακτικές, τα αλβανόφωνα παιδιά που δεν ξέρουν καλά την ελληνική δεν τοποθετούνται δίπλα σε δίγλωσσα άλλα, που ξέρουν πολύ καλά και τις δύο γλώσσες και μπορούν να τους βοηθήσουν αλλά συχνά κάθονται κοντά στο/στη δάσκαλο/α για άμεση βοήθεια μόνο από το/τη δάσκαλο/α. Φαίνεται όμως ότι με αυτή την πρακτική περιθωριοποιούνται και οδηγούνται στη σιωπή. Ωστόσο, ακόμα και στην περίπτωση που δύο δίγλωσσα παιδιά κάθονται δίπλα στην τάξη δεν μιλούν -ούτε ενθαρρύνονται να μιλούν- αλβανικά τόσο σε ακαδημαϊκό επίπεδο όσο και στις εκτός έργου μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις καθώς αντιλαμβάνονται ότι μία είναι η επίσημη και αποδεκτή γλώσσα της τάξης και αυτή αναμένεται να χρησιμοποιούν. Σε καμιά περίπτωση δεν εντοπίστηκε αναφορά από την πλευρά του/της εκπαιδευτικού σε άλλες γλώσσες που μπορεί να μιλούν οι μαθητές/τριες ή σε άλλες χώρες που μπορεί να κατάγονται και κατά συνέπεια κάποια προσπάθεια

6 640 αναγνώρισης, σύνδεσης και αξιοποίησης του διαφορετικού γλωσσικού/πολιτισμικού τους κεφαλαίου στην τάξη. - Η επιθυμητή ταυτότητα του σχολείου Τα παιδιά επιλέγουν αποκλειστικά τη χρήση της ελληνικής γλώσσας στην τάξη ακόμη και στις περιπτώσεις που δεν έχουν αναπτύξει ακόμα πολύ καλή προφορική ικανότητα στη δεύτερη γλώσσα. Η χρήση της ελληνικής τους προδίδει την επιθυμητή ταυτότητα μαθητή (learner identity) που τους επιτρέπει να συμμετέχουν στην κοινότητα μάθησης και να κερδίζουν την αναγνώριση-αποδοχή δασκάλου/ας και συμμαθητών/τριών. Διαφαίνονται ζητήματα γλωσσικής πολιτικής του σχολείου (ελληνικά μόνο) προς την αποκλειστική χρήση της κυρίαρχης γλώσσας τα οποία ασκούν την επίδρασή τους. Τα μηνύματα, έμμεσα ή άμεσα, είναι ηχηρά και σαφή: ο καλός/η μαθητής/τρια μιλά καλά τη γλώσσα του σχολείου - την ελληνική, διαβάζει και γράφει σε αυτή σωστά. Τα παιδιά αγωνίζονται στην τάξη να αποκτήσουν και να προβάλουν την ταυτότητα του μαθητή, η οποία προωθείται από το σχολείο και είναι σαφώς οριοθετημένη προς τη σωστή χρήση της γλώσσας του σχολείου, η οποία τους δίνει την πρόσβαση στην κοινότητα μάθησης, αυξάνει την συμμετοχή τους σε αυτή και τους προσδίδει κύρος και αναγνώριση. Με τη γλωσσική αυτή επιλογή, τα παιδιά ασκούν επιλογή ταυτότητας- (acts of identity) (LePage και Tabouret-Keller, 1985), αυτή του/ης καλού/ής μαθητή/τριας που μιλά και μαθαίνει ελληνικά, επενδύουν σε αυτή και τη διεκδικούν (Norton Peirce, 1995: 19, Day, 2002: 52). Τα παιδιά επιλέγουν την αποκλειστική χρήση της ελληνικής για να διεκδικήσουν μια φωνή στην κοινότητα μάθησης. - Γλωσσικές επιλογές στο σπίτι Σχεδόν όλα τα παιδιά αναφέρουν ότι μιλούν αλβανικά με τους γονείς τους, τα αδέρφια τους και τους συγγενείς στο σπίτι. Η μειονοτική γλώσσα εξακολουθεί να είναι η γλώσσα επικοινωνίας στην οικογένεια. Στο σπίτι τι γλώσσα μιλάτε; ο μπαμπάς και η μαμά μιλούν αλβανικά στο σπίτι και ελληνικά με την κυρία εσύ πού μιλάς αλβανικά; στο σπίτι, όταν πάω βόλτα στο σχολείο; όχι, δεν θέλω (Ρενάλντα, 8 χρονών) 13/11/08, Field notes 1 - Στάσεις προς μειονοτική γλώσσα και διγλωσσία Τα παιδιά φαίνεται ότι θέλουν και αγωνίζονται να κρατήσουν χωριστά τις γλώσσες τους ανάλογα με τα πεδία χρήσης, μιλώντας τα ελληνικά στο σχολείο και κρατώντας την άλλη τους γλώσσα στο πλαίσιο του σπιτιού. Αντιλαμβάνονται από πολύ μικρή ηλικία τις αρνητικές στάσεις προς τη χρήση της εθνοτικής γλώσσας στο σχολείο, η οποία τους κάνει να ντρέπονται. Αντιλαμβάνονται το κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο χρησιμοποιούν τις γλώσσες τους και συμπεριφέρονται κατάλληλα. Τα παιδιά προσλαμβάνουν και εσωτερικεύουν μηνύματα σχετικά με την αξία και το κύρος της κάθε γλώσσας που έμμεσα ή άμεσα μεταφέρονται. 1 Χρησιμοποιούνται ψευδώνυμα για όλα τα παιδιά του δείγματος, ώστε να διασφαλιστεί η ανωνυμία.

7 641 Εγώ μιλάω αλβανικά στο σπίτι, στο σχολείο όχι. Γιατί; Δε θέλω άλλα παιδιά μιλάνε στο σχολείο; όχι, εγώ πάντως ντρέπομαι (Αναστασία, 8 χρονών) 13/11/08 Fieldnotes Αναδύονται ζητήματα κύρους της μειονοτικής γλώσσας, τα οποία γίνονται άμεσα αισθητά στα παιδιά από πολύ νωρίς. Η χρήση της κυρίαρχης γλώσσας εκτός από την επιθυμητή σχολική ταυτότητα, τους παρέχει αποδοχή, την ιδιότητα του μέλους και τη δυνατότητα συμμετοχής στις κοινότητες του σχολείου, τους προσδίδει κοινωνικό status, την επιθυμητή κοινωνική ταυτότητα ώστε να μπορούν να γίνουν νόμιμα μέλη της κυρίαρχης ομάδας. Δεν μου λέτε παιδιά θα σας άρεσε να μιλάτε αλβανικά στην τάξη; όχι γιατί εδώ δεν είναι Αλβανία, όλα τα παιδιά μιλάνε ελληνικά (Ελεονόρα, 7 χρονών) 2/12/08 Field notes Εσένα θα σε πείραζε να σε ακούσουν τα άλλα παιδιά να μιλάς αλβανικά; ναι οι δάσκαλοι; ναι (Καλτρίνα, 7 χρονών) 2/12/08 Field notes Η ελληνική γλώσσα προωθεί από τη μία τη θετική κοινωνική ταυτότητα καθώς τους καθιστά επιθυμητούς κοινωνικά στις μεταξύ τους σχέσεις και από την άλλη το ακαδημαϊκό status στην τάξη καθώς τους προσδίδει την επιθυμητή ταυτότητα του/της καλού/ής μαθητή/τριας. μερικά παιδιά μου έχουν πει ότι ντρέπονται να μιλήσουν στο σχολείο; το ξέρεις; ναι την κυρία ντρέπονται την κυρία; γιατί τι θα σου κάνει; η κυρία λέει «μη μιλάτε αλβανικά στο σχολείο» Ελεονόρα (7 χρονών) Από πολύ μικρή ηλικία έχουν αναπτύξει αντίληψη των πεδίων χρήσης της κάθε γλώσσας, πού μπορούν να μιλήσουν την κάθε γλώσσα, ποια γλώσσα είναι αποδεκτή σε κάθε πλαίσιο, ποια τους δίνει κύρος και πρόσβαση σε κάθε κοινότητα Εσύ θέλεις; Μόνο στο σπίτι μου. Μόνο στο σπίτι μιλάτε αλβανικά; Ναι Γιατί μιλάτε μόνο στο σπίτι; Γιατί μόνο στο σπίτι δεν είναι κανείς (Εντον, 7 χρονών) ελληνικά θέλω να μιλάω στο σχολείο για να μη με μαλώσει η κυρία, γιατί δεν τις ξέρει αν μιλάμε άλλες γλώσσες Εγώ ξέρω πότε να τη λέω τη λέξη. Ξέρω τι άνθρωπος είναι είναι από την Ελλάδα ή από τα αλβανικά.

8 642 (Έντον, 7 χρονών) - Η «μυστική» χρήση της μειονοτικής γλώσσας Ενώ όλα δείχνουν ότι τα παιδιά επιλέγουν τα ελληνικά στην επικοινωνία τους στο σχολείο τόσο σε ακαδημαϊκό επίπεδο αλληλεπίδραση στην τάξη όσο και σε κοινωνικό- κοινωνικές αλληλεπιδράσεις με συμμαθητές εντός και εκτός τάξης δεν μπορούμε εύκολα και απροβλημάτιστα να μιλήσουμε για μία απλή, γραμμική πορεία γλωσσικής μετατόπισης που συμβαίνει στο σχολείο στην κυρίαρχη γλώσσα. Όλα τα παιδιά γνωρίζουν πολύ καλά και αναφέρουν ποια παιδιά στο σχολείο τους ξέρουν να μιλούν αλβανικά, με ποιους μιλούν, πότε και πού μπορούν να μιλήσουν. Ασφαλώς η χρήση της ελληνικής κυριαρχεί σχεδόν σε κάθε είδους αλληλεπιδράσεις στο σχολικό πλαίσιο, τα παιδιά όμως αποκαλύπτουν και άλλα μηνύματα που αφορούν τη συμβολική σημασία της μειονοτικής γλώσσας. π.χ. Πώς ξέρουν ποια παιδιά ξέρουν να μιλούν αλβανικά και ποια όχι; πώς ξέρουν ποια θέλουν να μιλούν και ποια όχι; Φαίνεται ότι μπορεί να έχουν δημιουργήσει υπο-κοινότητες μεταξύ τους που κρατούν καλά κρυμμένες στο σχολείο, στις οποίες μπορεί να χρησιμοποιούν και την άλλη γλώσσα ώστε να ξέρουν ποιοι ακριβώς μιλούν, ποιοι θέλουν και με ποιους. Φαίνεται ακόμη ότι η χρήση ή μη της άλλης γλώσσας είναι ένα ζήτημα που τους αφορά, τους απασχολεί, που τους τραβά την προσοχή και συχνά κάνουν αναφορές σε άλλα παιδιά που μπορεί να τη μιλούν, παραπέμποντας με αυτόν τον τρόπο σε κοινά στοιχεία που τους συνδέουν, υποδηλώνοντας έτσι την ταύτισή τους και εκδηλώνοντας την άλλη τους ταυτότητα. Με το Φατμιρ γιατί δε μιλάτε αλβανικά στην τάξη; μόνο τραγούδια λέμε αλβανικά πότε; στο διάλειμμα; και στο διάλειμμα και στο σχολείο στο σχολείο; μες στην τάξη τα λέτε; είναι μυστικό α! είναι μυστικό. Γιατί όμως να το έχετε μυστικό; γιατί δε θέλουμε να μας ακούσει η κυρία (Έντον, 6 χρονών) Τα παιδιά συνεχίζουν να μιλούν τη μειονοτική γλώσσα όχι μόνο στο σπίτι αλλά και σε μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις στο σχολείο τις οποίες όμως κρατούν μεταξύ τους, είναι προσωπικές, ίσως και δηλωτικές αλληλεγγύης μεταξύ τους και συμβολικές της κοινής διπλής ταυτότητάς τους, τις οριοθετούν και δύσκολα τις αποκαλύπτουν. 5. Συμπεράσματα Η χρήση της ελληνικής γλώσσας κυριαρχεί στο σχολείο. Τα παιδιά προσλαμβάνουν μηνύματα σχετικά με την αξία της κάθε γλώσσας και ανταποκρίνονται στις πιέσεις προς γλωσσική αφομοίωση με τη γλωσσική τους επιλογή και συμπεριφορά. Χειρίζονται και εκδηλώνουν ανάλογα τη διγλωσσία τους, έχοντας αναπτύξει από τόσο μικρή ηλικία αντίληψη του κοινωνικού πλαισίου όπου χρησιμοποιούν τις γλώσσες τους και συνειδητοποίηση της καταλληλότητας και λειτουργίας της κάθε γλώσσας ανάλογα με την περίσταση, τους συνομιλητές και το ευρύτερο πλαίσιο. Η

9 643 εθνοτική γλώσσα παραμένει στις περισσότερες περιπτώσεις η γλώσσα επικοινωνίας στο σπίτι, όπου η εναλλακτική χρήση με την ελληνική, ιδιαίτερα με τα αδέρφια, αποτελεί συχνή και επιθυμητή γλωσσική πρακτική, ώστε να εκπληρώσουν τους επικοινωνιακούς τους στόχους, αποκαλύπτοντας ότι τα δίγλωσσα άτομα, έστω και αν η ικανότητα στην άλλη γλώσσα είναι περιορισμένη, επιλέγουν τον ενδιάμεσο γλωσσικό χώρο για να λειτουργήσουν επικοινωνιακά και να εκδηλώσουν και την άλλη τους ταυτότητα, όταν όμως αισθάνονται ότι βρίσκονται σε ένα πλαίσιο που τους επιτρέπει να βιώσουν τη διγλωσσία τους ελεύθερα, μακριά από τις πιέσεις σχέσεων εξουσίας. Για τα παιδιά αυτά η διγλωσσία τους αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής και της ύπαρξής τους, που αν και επιλέγουν κάτω από τις πιέσεις και τις έμμεσες γλωσσικές πολιτικές που καθιστούν τη διγλωσσία τους αφανή να μην την εκδηλώνουν δημόσια, είναι ένα ζήτημα που από τόση μικρή ηλικία τους απασχολεί, τους ενδιαφέρει, συχνά αναφέροντας ποιος άλλος μπορεί να μιλάει και με ποιον, εκδηλώνοντας έτσι και με άλλους μη γλωσσικούς τρόπους κοινά στοιχεία που συνθέτουν την άλλη ταυτότητα, η οποία υπάρχει, είτε μιλούν τη γλώσσα είτε όχι. Τα παιδιά αποκαλύπτουν μηνύματα που αφορούν τη συμβολική σημασία της εθνοτικής γλώσσας. Έχουν αποφασίσει να κρατήσουν τη γλώσσα τους μυστική- (αλλά ζωντανή και ενεργή)- ένας μυστικός κώδικας- που λειτουργεί μόνο όταν νιώθουν αυτοί ότι μπορούν, με συγκεκριμένους συνομιλητές, όταν είναι σίγουροι ότι δεν τους ακούνε, στο σπίτι αλλά και στο σχολείο. Λειτουργεί αυτή η μυστικότητα ως στρατηγική διατήρησης της πρώτης τους γλώσσας, ως ταύτιση με τα άλλα δίγλωσσα παιδιά, ως εκδήλωση της διπλής τους ταυτότητας και ίσως μία μορφή αντίστασης στις πιέσεις προς γλωσσική αφομοίωση; Η ελληνική γλώσσα χρησιμοποιείται ως δημόσιος κώδικας, που επιτελεί σημαντικές λειτουργίες πέρα από τις επικοινωνιακές στη ζωή τους στο σχολείο, προωθώντας τη θέση τους ως νόμιμα μέλη και την ενεργό συμμετοχή τους στις σχολικές κοινότητες. Η εθνοτική γλώσσα έχει συμβολική σημασία και τη δική της λειτουργία και θέση στη ζωή των παιδιών. Η μειονοτική γλώσσα παίρνει το ρόλο του πιο προσωπικού-ιδιωτικού κώδικα που ασκείται με άτομα πιο κοντινά, την οικογένεια, τους συγγενείς, τους/ις φίλους/ες και μακριά από δημόσια θέα ή κρυφά, σαν ένα μυστικό που τους συνδέει με την οικογένεια και την εθνοτική κοινότητα, με την άλλη τους χώρα και τους συγγενείς εκεί και που παραπέμπει σε κοινά στοιχεία από τη διπλή τους ταυτότητα. Είναι η γλώσσα, η οποία, πέρα από τις πραγματολογικές λειτουργίες που επιτελεί στην επικοινωνία και τη διατήρηση των δεσμών με την οικογένεια, την κοινότητα και τους συγγενείς στην άλλη χώρα, έχει προπάντων συμβολική σημασία στη σύνδεσή τους με τις ρίζες τους, με την άλλη χώρα, την οποία μπορεί και να μην έχουν επισκεφτεί, και στην σύνθεση μιας πολύπλευρης και πολλαπλής ταυτότητας. Τα παιδιά αναγκάζονται και οδηγούνται στο να επιλέξουν ανάμεσα στην ελληνική και την εθνοτική γλώσσα και αυτή η επιλογή δεν είναι μόνο γλωσσική αλλά έχει κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις. Η γλωσσική πολιτική που προωθείται στην εκπαίδευση και στην καθημερινή διδακτική πρακτική στέλνει σαφή μηνύματα και ασκεί τις δικές της πιέσεις, αντανακλώντας τις ευρύτερες γλωσσικές ιδεολογίες και κοινωνικές στάσεις προς τη διγλωσσία. Ποια η μελλοντική πορεία της εθνοτικής γλώσσας στο ελληνικό σχολείο και κατ επέκταση στην ελληνική κοινωνία; Εκπαιδευτικές πρακτικές που ενθαρρύνουν τη διγλωσσία και αναγνωρίζουν, εκτιμούν και αξιοποιούν τη γλωσσική και πολιτισμική ποικιλότητα

10 644 μπορούν να αποτελέσουν την αφετηρία προς τη γενικότερη αλλαγή στην πολιτικοιδεολογική αντίληψη της διγλωσσίας στην εκπαίδευση καθώς σύμφωνα και με τους Ricento και Hornberger (1996: 421) η αλλαγή είναι πιο πιθανό να προκύψει από κάτω προς τα πάνω παρά από πάνω προς τα κάτω. Όπως αναφέρει ο Cummins (2001: 664) ακόμη και σε ένα μονόγλωσσο σχολικό πλαίσιο μπορούν να μεταβιβαστούν ηχηρά μηνύματα στους/ις μαθητές/τριες σχετικά με την αξία και τα πλεονεκτήματα της διγλωσσίας. Μέσα από πολιτισμικά ευαισθητοποιημένες διδακτικές πρακτικές και πολιτικές μπορούμε σταδιακά να οδηγηθούμε σε μετατόπιση της κυρίαρχης γλωσσικής κουλτούρας και ιδεολογίας αντί της γλωσσικής μετατόπισης από τη μειονοτική στην κυρίαρχη γλώσσα. Δεν μπορεί κανείς να προβλέψει γραμμικά και μονοδιάστατα την πορεία της διγλωσσίας. Το φαινόμενο της διγλωσσίας αναδύεται σύνθετο, πολύπλευρο και δυναμικό. Βιβλιογραφικές αναφορές Auerbach, E. (1993). Reexamining English only in the ESL classroom. In TESOL Quarterly 27: 1, Bourne, J. (2001). Discourses and identities in a multi-lingual primary classroom. In Oxford Review of Education 27:1, Brutt-Griffler, J. και Μ. Varghese (2004). Introduction. Special Issue (Re)writing Bilingualism and the Bilingual Educator s Knowledge Base. In International Journal of Bilingual Education and Bilingualism, 7:2 & 3, Cummins, J. (2001). Empowering minority students: A framework for intervention. In Harvard Educational Review 71: 4, Cummins, J. (2000). Power, Language and Pedagogy: Bilingual Children in the Crossfire, Clevedon: Multilingual Matters. Day, E.M. (2002). Identity and the young English language learner, Clevedon: Multilingual Matters Ltd. Harklau, L. (2005). Ethnography and ethnographic research on second language teaching and learning. In E. Hinkel (ed), Handbook of research in second language teaching and learning. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers, Heller, M. (2008). Doing ethnography. In Li Wei, M.G. Moyer (eds), Research Methods in Bilingualism and Multilingualism. Blackwell Publishing, Lave, J. και Ε. Wenger (1991). Situated learning: Legitimate peripheral participation. Cambridge: Cambridge University Press. LePage, R.B. και A. Tabouret-Keller (1985). Acts of Identity: Creole-based Approaches to Language and Ethnicity. New York: Cambridge University Press. Li Wei (2008). Research perspectives on bilingualism and multilingualism. In Li Wei, M. G. Moyer (eds), Research Methods in Bilingualism and Multilingualism. Blackwell Publishing, Norton Peirce, B. (1995). Social identity, investment and language learning. In TESOL, Quarterly 29:1, 9-31.

11 645 Ricento, T.K. και N.H. Hornberger (1996). Unpeeling the onion: Language planning and policy and the ELT professional. In TESOL Quarterly 30:3, Σκούρτου, Ε. (2002). Δίγλωσσοι μαθητές στο ελληνικό σχολείο. Στο Επιστήμες Αγωγής. Διαπολιτισμική Παιδαγωγική στην Ελλάδα. Πρακτικά ζητήματα και θεωρητικά ζητούμενα. Θεματικό τεύχος 2002, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Π.Τ.Δ.Ε., Τσοκαλίδου, Ρ. (2008). Η επαφή των γλωσσών στην εκπαίδευση: ένα πολιτικό εκπαιδευτικό ζήτημα. Στο Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα, Πρακτικά της Ετήσιας Συνάντησης του Τομέα Γλωσσολογίας του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ, Γλώσσα και Κοινωνία. Θεσσαλονίκη: ΙΝΣ. Tsokalidou, R. (2005). Raising bilingual awareness in Greek primary schools. In International Journal of Bilingual Education and Bilingualism 8:1, Van Lier, L. (1988). The classroom and the language learner. London: Longman.

Οι πρώτες γλώσσες των μαθητών / μαθητριών μας & η διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας

Οι πρώτες γλώσσες των μαθητών / μαθητριών μας & η διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας Οι πρώτες γλώσσες των μαθητών / μαθητριών μας & η διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας Ελένη Σκούρτου Πανεπιστήμιο Αιγαίου skourtou@rhodes.aegean.gr Το ότι μιλάμε για πολυγλωσσία και για διδασκαλία

Διαβάστε περισσότερα

Διγλωσσία και Εκπαίδευση

Διγλωσσία και Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 1: Ορισμοί και Είδη Διγλωσσίας Διδάσκουσα: Ρούλα Τσοκαλίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Διγλωσσία και Εκπαίδευση

Διγλωσσία και Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Διγλωσσία και Ζητήματα Εκπαίδευσης Διδάσκουσα: Ρούλα Τσοκαλίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Παιδικές ταυτότητες μέσα από παιδικές φωνές: πολύγλωσσα παιδιά στο ελληνικό σχολείο. Ρούλα Τσοκαλίδου, Αναστασία Γκαϊνταρτζή & Γιώτα Γάτση

Παιδικές ταυτότητες μέσα από παιδικές φωνές: πολύγλωσσα παιδιά στο ελληνικό σχολείο. Ρούλα Τσοκαλίδου, Αναστασία Γκαϊνταρτζή & Γιώτα Γάτση Παιδικές ταυτότητες μέσα από παιδικές φωνές: πολύγλωσσα παιδιά στο ελληνικό σχολείο Ρούλα Τσοκαλίδου, Αναστασία Γκαϊνταρτζή & Γιώτα Γάτση Εισαγωγή Η αύξουσα οικονομική μετανάστευση στη χώρα από τις αρχές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΛΕΚΤΟΡΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΜΙΑΣ ΘΕΣΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΤΗ ΒΑΘΜΙΔΑ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ

ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΛΕΚΤΟΡΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΜΙΑΣ ΘΕΣΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΤΗ ΒΑΘΜΙΔΑ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ Σχολή Επιστημών της Αγωγής Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΛΕΚΤΟΡΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΜΙΑΣ ΘΕΣΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΤΗ ΒΑΘΜΙΔΑ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΦΑΝΗΣ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΠΙΤΟΠΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Η ΑΦΑΝΗΣ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΠΙΤΟΠΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η ΑΦΑΝΗΣ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΠΙΤΟΠΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ρούλα Τσοκαλίδου* Abstract The present paper discusses the silent bilingualism of children of migrant background in Greek primary schools,

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

Διγλωσσία και Εκπαίδευση

Διγλωσσία και Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Διγλωσσία και Μάθηση Διδάσκουσα: Ρούλα Τσοκαλίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή. Χ.Δαφέρμου

Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή. Χ.Δαφέρμου Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή Πώς μαθαίνουν τα παιδιά να μιλούν? Προσπαθώντας να επικοινωνήσουν Πώς μαθαίνουν τα παιδιά να γράφουν? Μαθαίνoυν να γράφουν γράφοντας Η γραφή λύνει προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

Λύδια Μίτιτς

Λύδια Μίτιτς Παρουσίαση της πλατφόρμας εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για τη διγλωσσία και τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας: η αξιοποίηση της πλατφόρμας στη Μέση Εκπαίδευση Λύδια Μίτιτς lydiamitits@gmail.com

Διαβάστε περισσότερα

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη Αθήνα, 14-15 Μαΐου 2010 ηρητήριο _2010 1 Τα πολυτροπικά κείμενα ως εργαλείο προώθησης της

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 10: Μοντέλα εκπαίδευσης μειονοτήτων Αναστασία Κεσίδου

Διαβάστε περισσότερα

Α08 01 Ακ. έτος Χατζηδάκη Ασπασία. Δίγλωσσοι μαθητές στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα

Α08 01 Ακ. έτος Χατζηδάκη Ασπασία. Δίγλωσσοι μαθητές στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα Α08 01 Ακ. έτος 2016-17 Χατζηδάκη Ασπασία Δίγλωσσοι μαθητές στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα Ποιοι είναι οι -εν δυνάμει- δίγλωσσοι μαθητές στα ελληνικά σχολεία σήμερα; (1/2) (1) Παιδιά που ανήκουν σε

Διαβάστε περισσότερα

Δίγλωσση εκπαίδευση: Η περίπτωση των προγραμμάτων εμβάπτισης του Καναδά. Ανδρονίκη Χατζηαποστόλου Γιούλη Βαϊοπούλου Ευγενία Τσιουπλή

Δίγλωσση εκπαίδευση: Η περίπτωση των προγραμμάτων εμβάπτισης του Καναδά. Ανδρονίκη Χατζηαποστόλου Γιούλη Βαϊοπούλου Ευγενία Τσιουπλή Δίγλωσση εκπαίδευση: Η περίπτωση των προγραμμάτων εμβάπτισης του Καναδά Ανδρονίκη Χατζηαποστόλου Γιούλη Βαϊοπούλου Ευγενία Τσιουπλή Bilingual education: The case of immersion classes in Canada Androniki

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ TIMSS

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ TIMSS ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ TIMSS 2015 ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ TIMSS Τι είναι η Έρευνα TIMSS; Η Έρευνα Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS) του Διεθνούς Οργανισμού για την Αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ . Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο- για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ Στρατηγικές για την ενίσχυση των μαθητών 2 & 3 Οκτωβρίου 2008 2ο Γυμνάσιο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΑΦΗ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ : ΕΝΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ. Ρούλα Τσοκαλίδου* Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Η ΕΠΑΦΗ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ : ΕΝΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ. Ρούλα Τσοκαλίδου* Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Η ΕΠΑΦΗ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ : ΕΝΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ Ρούλα Τσοκαλίδου* Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Abstract Language contact has been, traditionally, dealt with as

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα

Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα Το κείμενο αυτό είναι ένα απόσπασμα από το Κεφάλαιο 16: Ποιοτικές ερμηνευτικές μέθοδοι έρευνας στη φυσική αγωγή (σελ.341-364) του βιβλίου «Για μία καλύτερη φυσική αγωγή» (Παπαιωάννου, Α., Θεοδωράκης Ι.,

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης;

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης; ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Παραδοχές Εκπαίδευση ως μηχανισμός εθνικής διαπαιδαγώγησης. Καλλιέργεια εθνικής συνείδησης. Αίσθηση ομοιότητας στο εσωτερικό και διαφοράς στο εξωτερικό Αξιολόγηση ιεράρχηση εθνικών ομάδων.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΟΙΚΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΕΠΣ) Μαρία Παντελή-Παπαλούκα Επιθεωρήτρια σχολείων Προϊστάμενη Κυπριακής Εκπαιδευτικής Αποστολής Σύμβουλος Εκπαίδευσης Κυπριακής Υπάτης Αρμοστείας

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Επίδοση Δίγλωσσων Μαθητών Αποτίμηση της Κατάστασης και Προτάσεις Βελτίωσης. Ελένη Σκούρτου Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Σχολική Επίδοση Δίγλωσσων Μαθητών Αποτίμηση της Κατάστασης και Προτάσεις Βελτίωσης. Ελένη Σκούρτου Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σχολική Επίδοση Δίγλωσσων Μαθητών Αποτίμηση της Κατάστασης και Προτάσεις Βελτίωσης Ελένη Σκούρτου Πανεπιστήμιο Αιγαίου Εισαγωγή Το θέμα της σχολικής επίδοσης σχετίζεται άμεσα με την ικανότητα των μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση

Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση Επιμορφωτικό Σεμινάριο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου 21-22/3/2014, Λευκωσία 16-17/5/2014, Λεμεσός Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη Ομότιμη Καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού Διαβάστε προσεκτικά την λίστα που ακολουθεί. Ποιες από τις δραστηριότητες που αναφέρονται θεωρείτε ότι θα συνέβαλαν περισσότερο στην προώθηση του γραμματισμού των παιδιών

Διαβάστε περισσότερα

2 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ

2 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ 2 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ Πριν διαβάσετε το δεύτερο κεφάλαιο, σκεφτείτε: Έχετε μαθητές/τριες που μιλούν και άλλες γλώσσες; Συγκεκριμένα, έχετε μαθητές/τριες, που στο σπίτι τους

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 2: Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο πολυπολιτισμικό σχολείο Αναστασία Κεσίδου,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ Εισαγωγή Η έρευνα στην Ευρώπη δείχνει ότι οι άνθρωποι με αναπηρίες όλων των ηλικιών έχουν προσωπική εμπειρία με την τεχνολογία.

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Κρήτης Αναγνωστική ετοιμότητα

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

Διγλωσσία και Εκπαίδευση

Διγλωσσία και Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Ζητήματα Γλωσσικής Διατήρησης Διδάσκουσα: Ρούλα Τσοκαλίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Θεωρία και Εφαρμογές (Ψ-445) Διδάσκουσα: Ελευθερία Ν. Γωνίδα, Αναπλ. Καθηγήτρια Ακαδ. Έτος: 2017-18, Χειμερινό Εξάμηνο ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. Οι εφαρμογές φέτος

Διαβάστε περισσότερα

στην εκπάιδευση και την κοινωνία

στην εκπάιδευση και την κοινωνία «ΠΟΛΥΔΡΟΜΟ» Ομάδα Πολύδρομο : Από τη θεωρία στη δράση και στη διάδραση Γλώσσες και πολιτισμοί στην εκπάιδευση και την κοινωνία Το Πολύδρομο, ξεκινώντας από το ΤΕΠΑΕ ΑΠΘ Identity αποτελεί μια διαπανεπιστημιακή

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Τι είδους δραστηριότητα είναι ο γραμματισμός; Πότε, πώς και γιατί εμπλέκονται οι άνθρωποι σε δραστηριότητες εγγραμματισμού; Σε ποιες περιστάσεις και με ποιο σκοπό; Καθημερινές

Διαβάστε περισσότερα

Φεβρουάριος ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Π.2: Αξιολογήσεις ανά Πράξη

Φεβρουάριος ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Π.2: Αξιολογήσεις ανά Πράξη Έκθεση Εξωτερικής Αξιολόγησης των Πράξεων με τίτλο «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά» στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, με MIS 303169 και 303167 Στο

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

EDU.20 Μια διαδικτυακή πλατφόρμα, ένα περιβάλλον αυτόνομης και διαφοροποιημένης διδασκαλίας και μάθησης στα Αγγλικά στη Δημοτική εκπαίδευση

EDU.20 Μια διαδικτυακή πλατφόρμα, ένα περιβάλλον αυτόνομης και διαφοροποιημένης διδασκαλίας και μάθησης στα Αγγλικά στη Δημοτική εκπαίδευση EDU.20 Μια διαδικτυακή πλατφόρμα, ένα περιβάλλον αυτόνομης και διαφοροποιημένης διδασκαλίας και μάθησης στα Αγγλικά στη Δημοτική εκπαίδευση Ημερίδα για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, Λεμεσός 23/2/13

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ: Εισαγωγικά στοιχεία

ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ: Εισαγωγικά στοιχεία ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ: Εισαγωγικά στοιχεία Ασπασία Χατζηδάκη Πανεπιστήμιο Κρήτης aspahatz@edc.uoc.gr 1. H διγλωσσία ως παγκόσμιο κοινωνικό φαινόμενο H δι/πολυγλωσσία είναι ο κανόνας, όχι η εξαίρεση 6.000 γλώσσες oμιλούνται

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 1: Εισαγωγή

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 1: Εισαγωγή Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 1: Εισαγωγή Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Ενημέρωση για το περιεχόμενο του μαθήματος Περιγραφή

Διαβάστε περισσότερα

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο Μαρία Παπαδοπούλου ΠΩΣ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ Η διδακτέα ύλη αντιμετωπίζεται με «ακαδημαϊκό» τρόπο. Θεωρητική προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Δρ Μαριάννα Φωκαΐδου Δρ Παυλίνα Χατζηθεοδούλου Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Σκούρτου, Ε. (2011). Η Διγλωσσία στο Σχολείο. Αθήνα: Gutenberg. Γλώσσες και Διγλωσσία στον Κόσμο. Κεφάλαιο Πρώτο

Σκούρτου, Ε. (2011). Η Διγλωσσία στο Σχολείο. Αθήνα: Gutenberg. Γλώσσες και Διγλωσσία στον Κόσμο. Κεφάλαιο Πρώτο Σκούρτου, Ε. (2011). Η Διγλωσσία στο Σχολείο. Αθήνα: Gutenberg. Γλώσσες και Διγλωσσία στον Κόσμο Κεφάλαιο Πρώτο Η διγλωσσία / πολυγλωσσία είναι ένα παλιό φαινόμενο. Πάει χέρι με χέρι με τις μετακινήσεις

Διαβάστε περισσότερα

þÿ ¼ ¼± Ä Â ÆÅùº  ÃÄ ½

þÿ ¼ ¼± Ä Â ÆÅùº  ÃÄ ½ Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Economic Sciences and Business http://hephaestus.nup.ac.cy Master Degree Thesis 2015 þÿ ¼ ¼± Ä Â ÆÅùº  ÃÄ ½ þÿ ż½±Ã Å. ÀÌȵ¹Â ¼± Äν º Likaki, Ioannis

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης

Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης 5: Ορισμοί και πολυπολιτισμική πραγματικότητα στο ελληνικό σχολείο Αρβανίτη Ευγενία ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών Άδειες Χρήσης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να:

Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να: Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να: Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Ανταποκρίνονται στην ακρόαση του προφορικού

Διαβάστε περισσότερα

«Φυσική Αγωγή στο δημοτικό σχολείο. Πως βλέπουν το μάθημα οι μαθητές του σχολείου.»

«Φυσική Αγωγή στο δημοτικό σχολείο. Πως βλέπουν το μάθημα οι μαθητές του σχολείου.» «Φυσική Αγωγή στο δημοτικό σχολείο. Πως βλέπουν το μάθημα οι μαθητές του σχολείου.» «Ποιο είναι το αγαπημένο σου μάθημα;» Μία κλασσική ερώτηση για κάθε παιδί οποιασδήποτε βαθμίδας της εκπαίδευσης. Ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

þÿ ÀÌ Ä º± µä À ¹ ¼ ½

þÿ ÀÌ Ä º± µä À ¹ ¼ ½ Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Economic Sciences and Business http://hephaestus.nup.ac.cy Master Degree Thesis 2016 þÿ ÀÌ Ä º± µä À ¹ ¼ ½ þÿµºà±¹ µåä¹ºì ¹ ¹º ĹºÌ ÃÍÃÄ ¼± þÿãä ½ º±Ä±½µ¼

Διαβάστε περισσότερα

International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials

International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials Εργαστήρι 3 Ο συμβουλευτικός ρόλος της ομάδας στήριξης σχολείων που εφαρμόζουν τη δυναμική προσέγγιση σχολικής

Διαβάστε περισσότερα

Δούκα Ανθή Υπ. Δρ. Γλωσσολογίας Πανεπιστήμιου Πατρών

Δούκα Ανθή Υπ. Δρ. Γλωσσολογίας Πανεπιστήμιου Πατρών * Δούκα Ανθή Υπ. Δρ. Γλωσσολογίας Πανεπιστήμιου Πατρών anthi_ithaki@yahoo.gr Τριμελής συμβουλευτική επιτροπή: Αργύρης Αρχάκης, Καθηγητής Ανάλυσης Λόγου και Κοινωνιογλωσσολογίας Άννα Φτερνιάτη, Αναπληρώτρια

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Ενότητα 4: Σύνοψη Σπύρος Κόλλας (Βασισμένο στις σημειώσεις του Βασίλη Τσελφέ) 1 Περιεχόμενο Γιατί διδάσκουμε Φ.Ε. στη Γ.Ε.;

Διαβάστε περισσότερα

Το μουσείο ζωντανεύει με ταξίδι σχολικό! Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ποδράσηη

Το μουσείο ζωντανεύει με ταξίδι σχολικό! Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ποδράσηη ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9 5 ποδράσηη Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 Μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας Πανεπιστημίου Πατρών 2ο Δημοτικό Σχολείο Ακράτας Δημοτικό Μουσείο

Διαβάστε περισσότερα

Διάγραμμα Μαθήματος. Σελίδα1 5

Διάγραμμα Μαθήματος. Σελίδα1 5 Διάγραμμα Μαθήματος Κωδικός Μαθήματος Τίτλος Μαθήματος Πιστωτικές Μονάδες ECTS EDUG-527 Παθολογία της Γλώσσας στην Ειδική 10 Εκπαίδευση Προαπαιτούμενα Τμήμα Εξάμηνο EDUG-521 Παιδαγωγικών Σπουδών Χειμερινό/Εαρινό

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής»

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Ειδίκευση B «Γραμματισμός, αφήγηση και διδασκαλία της Ελληνικής ως πρώτης και ως δεύτερης/ξένης» Στην ειδίκευση αυτή προσφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιστημονική υπεύθυνη: Καθηγήτρια Ζωή Παπαναούμ Ημερίδα Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 22.5.2018 COM(2018) 272 final/2 ANNEX CORRIGENDUM This document corrects the document COM(2018) 272 final. Concerns correction of date for all linguistic versions. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Κατερίνα Σάλτα ΔιΧηΝΕΤ 2017-2018 ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Διεπιστημονικότητα Ιστορία & Φιλοσοφία της Χημείας Γλωσσολογία Χημεία Διδακτική της Χημείας Παιδαγωγική Ψυχολογία

Διαβάστε περισσότερα

Φεβρουάριος ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Π.2: Αξιολογήσεις ανά Πράξη

Φεβρουάριος ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Π.2: Αξιολογήσεις ανά Πράξη Έκθεση Εξωτερικής Αξιολόγησης των Πράξεων με τίτλο «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά» στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, με MIS 303169 και 303167 Στο

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών. Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών

Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών. Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Οι σύγχρονες τάσεις που κυριαρχούν στη διδακτική του γλωσσικού μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

Πλατφόρµα Επικοινωνίας Εκπαιδευτικών Εικαστικής Αγωγής: Μία Κοινότητα Πρακτικής και Επαγγελµατικής Μάθησης

Πλατφόρµα Επικοινωνίας Εκπαιδευτικών Εικαστικής Αγωγής: Μία Κοινότητα Πρακτικής και Επαγγελµατικής Μάθησης Πλατφόρµα Επικοινωνίας Εκπαιδευτικών Εικαστικής Αγωγής: Μία Κοινότητα Πρακτικής και Επαγγελµατικής Μάθησης ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Δεκέµβρης 2015 Η Πλατφόρµα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ 1ης ΕΡΕΥΝΑΣ (1 ο Ερευνητικό Ερώτημα)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ 1ης ΕΡΕΥΝΑΣ (1 ο Ερευνητικό Ερώτημα) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια της ερευνητικής εργασίας της Β τάξης του Π.Π. ΓΕΛ Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά, με θέμα Ρατσισμός-Ξενοφοβία, τέθηκαν τα παρακάτω ερευνητικά ερωτήματα: 1. Ποιές οι αντιλήψεις των μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015*

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015* ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015* ΔΕΥΤΕΡΑ 19/1 ΤΡΙΤΗ 20/1 ΤΕΤΑΡΤΗ 21/1 ΠΕΜΠΤΗ 22/1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 23/1 ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ευαγγελία Μανούσου Εκπαιδευτικός, Υποψήφια διδάκτωρ στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο

Εφαρμογές Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ευαγγελία Μανούσου Εκπαιδευτικός, Υποψήφια διδάκτωρ στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Εφαρμογές Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Ευαγγελία Μανούσου Εκπαιδευτικός, Υποψήφια διδάκτωρ στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Περιεχόμενα Μερικά διεθνή παραδείγματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Παντελής Γεωργογιάννης) 19

Περιεχόμενα. ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Παντελής Γεωργογιάννης) 19 έσπω Κυπριανού 5 Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Παντελής Γεωργογιάννης) 19 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 23 ιατύπωση του προβλήµατος 25 Οριοθέτηση του προβλήµατος 28 Αναγκαιότητα και χρησιµότητα της έρευνας 29 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Κωδικός μαθήματος: ΚΕΠ 302 Διδάσκων: Δημήτρης Θ. Ζάχος Πιστωτικές μονάδες: 10 Χρόνος και τόπος διεξαγωγής: Τετάρτη 6-9 αίθουσα 907 Εισαγωγικά Η επιτυχής συμμετοχή σ ένα

Διαβάστε περισσότερα

Πράξη «Εκπαίδευση αλλοδαπών και παλιννοστούντων µαθητών» Δράση: Επιµόρφωση εκπαιδευτικών και µελών της εκπαιδευτικής κοινότητας

Πράξη «Εκπαίδευση αλλοδαπών και παλιννοστούντων µαθητών» Δράση: Επιµόρφωση εκπαιδευτικών και µελών της εκπαιδευτικής κοινότητας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Πράξη «Εκπαίδευση αλλοδαπών και παλιννοστούντων µαθητών» Δράση: Επιµόρφωση εκπαιδευτικών και µελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Επιµμορφωτικόό σεµμινάάριο Η παιδαγωγικήή

Διαβάστε περισσότερα

Εξωσχολικές ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού

Εξωσχολικές ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού Εξωσχολικές ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού Μαρία Χατζηνικολάου Μεταπτυχιακή φοιτήτρια εφαρμοσμένης γλωσσολογίας Α.Π.Θ. Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την ψηφιακή πλατφόρμα Ταξίδι στον γραμματισμό Συνοπτική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1) ΆΞΟΝΑΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΩΝ ΜΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1) ΆΞΟΝΑΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΩΝ ΜΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1) ΆΞΟΝΑΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΩΝ ΜΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ Προφίλ εκπαιδευτικού Φύλο: Χρόνια διδακτικής εμπειρίας: Γνώση δεύτερης/ξένης γλώσσας: Σχετική επιμόρφωση, παρακολούθηση σεμιναρίων σχετικά με τη διαπολιτισμική

Διαβάστε περισσότερα

Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins. Α.Χατζηδάκη

Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins. Α.Χατζηδάκη Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins Α.Χατζηδάκη Cummins (1981, 1983, 1984) Για να μπορέσει ο/η εκπαιδευτικός να διαμορφώσει τη διδασκαλία του αποτελεσματικά, θα πρέπει να γνωρίζει ποιες γνωστικές και γλωσσικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΣΚΟΠΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Βασικός σκοπός ήταν η απόκτηση νέων και εμβάθυνση ήδη γνωστών τεχνικών για την πρόληψη της μαθητικής διαρροής.

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 09: Σχεδιασμός και Οργάνωση ενός Προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΙΙ Πολυξένη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΚΤΙΚΑ 2ου ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ «ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ ΓΛΩΣΣΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ: ΕΛΛΗΝΟ - ΑΛΒΑΝΙΚΗ ΕΠΑΦΗ»

ΠΡΑΚΤΙΚΑ 2ου ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ «ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ ΓΛΩΣΣΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ: ΕΛΛΗΝΟ - ΑΛΒΑΝΙΚΗ ΕΠΑΦΗ» ΠΡΑΚΤΙΚΑ 2ου ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ «ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ ΓΛΩΣΣΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ: ΕΛΛΗΝΟ - ΑΛΒΑΝΙΚΗ ΕΠΑΦΗ» ΤΕΠΑΕ & ΠΤΔΕ Α.Π.Θ., ΟΜΑΔΑ ΠΟΛΥΔΡΟΜΟ, ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΛΒΑΝΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ «ΜΗΤΕΡΑ ΤΕΡΕΖΑ» ΠΟΛΥΔΡΟΜΟ, ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Οι συζητήσεις Δρ Δημήτριος Γκότζος

Οι συζητήσεις Δρ Δημήτριος Γκότζος Οι συζητήσεις Δρ Δημήτριος Γκότζος Οι διαφάνειες αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του Ι.Ε.Π. (2017). Οδηγός Εκπαιδευτικού για την Περιγραφική Αξιολόγηση στο Δημοτικό http://iep.edu.gr/images/iep/epistimoniki_ypiresia/epist_monades/a_kyklos/evaluation/2017/2a_perigrafiki_d

Διαβάστε περισσότερα

Διγλωσσία και γλωσσική εκπαίδευση: αρχές σχεδιασμού μιας παρέμβασης. (σσ ) Δημήτρης Κουτσογιάννης Ρούλα Τσοκαλίδου

Διγλωσσία και γλωσσική εκπαίδευση: αρχές σχεδιασμού μιας παρέμβασης. (σσ ) Δημήτρης Κουτσογιάννης Ρούλα Τσοκαλίδου ΥΠ.Ε.Π.Θ., Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων & αλλοδαπών στο σχολείο για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο). Πρακτικά Διημερίδας με θέμα: «Διδασκαλία και μάθηση στο πολυπολιτισμικό σχολείο: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια Ερευνητική προσέγγιση ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στην παρούσα εργασία

Διαβάστε περισσότερα

Έχουν σα στόχο να αξιολογήσουν με ποιοτικά κυρίως κριτήρια την επίδοση του μαθητή/τριας. Έχουν σα στόχο να «μετρήσουν» την επίδοση του μαθητή/τριας

Έχουν σα στόχο να αξιολογήσουν με ποιοτικά κυρίως κριτήρια την επίδοση του μαθητή/τριας. Έχουν σα στόχο να «μετρήσουν» την επίδοση του μαθητή/τριας ΤΥΠΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Έχουν σα στόχο να «μετρήσουν» την επίδοση του μαθητή/τριας Δίνεται έμφαση κυρίως στις γραπτές δοκιμασίες Το ενδιαφέρον στρέφεται κυρίως στο αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

Δεκέμβριος 2014 ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

Δεκέμβριος 2014 ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι Έκθεση Εξωτερικής Αξιολόγησης της Πράξης «Εκπαίδευση των παιδιών της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη» με MIS 295403 περιόδου 2010-2014 ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ»

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Οι μαθητές με μεγάλη διαφορά απάντησαν «για να ταξιδέψω» [75%] και «γιατί μου αρέσει να μαθαίνω ξένες γλώσσες» [73%]. Μεγάλο ποσοστό επίσης εκφράζει την πρόθεση να τα χρησιμοποιεί

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη Πεδίου ΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012

Μελέτη Πεδίου ΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012 Μελέτη Πεδίου ΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012 Μελέτη Πεδίου-Ορισμός Οι μελέτες πεδίου αναφέρονται σε προσχεδιασμένες δραστηριότητες των μαθητών/τριών που πραγματοποιούνται

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις. Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης

Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις. Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης Αναγνωστική ετοιμότητα Παλαιότερα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι: υπάρχει μια συγκεκριμένη

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΓΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΓΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΡΟΩΘΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΓΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Λεωνίδας Κυριακίδης Αναστασία

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

Κοινότητες πρακτικής. Θανάσης Καραλής. πρακτικής.

Κοινότητες πρακτικής. Θανάσης Καραλής. πρακτικής. Κοινότητες πρακτικής Θανάσης Καραλής Μια κοινότητα πρακτικής είναι µια οµάδα ανθρώπων η οποία µοιράζεται ένα κοινό ενδιαφέρον σε ένα πεδίο ανθρώπινης δραστηριότητας και δεσµεύεται σε µια διαδικασία συλλογικής

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφιακές Τεχνολογίες βασικά θεωρητικά ζητήματα με αναφορά στη διαδικασία σχεδιασμού

Ψηφιακές Τεχνολογίες βασικά θεωρητικά ζητήματα με αναφορά στη διαδικασία σχεδιασμού Ψηφιακές Τεχνολογίες βασικά θεωρητικά ζητήματα με αναφορά στη διαδικασία σχεδιασμού N.Γιαννούτσου Εργαστήριο Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας- ΦΠΨ-Φιλοσοφική σχολή http://etl.ppp.uoa.gr Τεχνολογίες για την ηλεκτρονική

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Α (2014-2015)

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Α (2014-2015) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Οκτώβριος 2014 Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Α (2014-2015) Γλωσσική Εκπαίδευση - Εκπαίδευση στον Γραμματισμό:

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Μαρία Δημοπούλου Υπεύθυνη Π.Ε Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών Συντονίστρια Τοπικού Δικτύου «Αειφόρα σχολεία Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών» ΤΟΠΙΚΟΥΔΙΚΤΥΟ ςχολειων AEΙΦΟΡΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 10: Συνεργασία σχολείου-οικογένειας

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 10: Συνεργασία σχολείου-οικογένειας Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 10: Συνεργασία σχολείου-οικογένειας Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Διαστάσεις της διγλωσσίας α. χρόνος β. σειρά γ. πλαίσιο κατάκτησης της δεύτερης γλώσσας

Διαστάσεις της διγλωσσίας α. χρόνος β. σειρά γ. πλαίσιο κατάκτησης της δεύτερης γλώσσας Διαστάσεις της διγλωσσίας α. χρόνος β. σειρά γ. πλαίσιο κατάκτησης της δεύτερης γλώσσας Διάσταση 1 η A. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Ανάλογα με το πότε κατακτήθηκε η Γ2, διακρίνουμε ανάμεσα

Διαβάστε περισσότερα

Επιμορφωτικό σεμινάριο. Διδάσκοντας σε πολύγλωσση τάξη: Θεωρητικές προσεγγίσεις και πρακτικές εφαρμογές ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Επιμορφωτικό σεμινάριο. Διδάσκοντας σε πολύγλωσση τάξη: Θεωρητικές προσεγγίσεις και πρακτικές εφαρμογές ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιμορφωτικό σεμινάριο Διδάσκοντας σε πολύγλωσση τάξη: Θεωρητικές προσεγγίσεις και πρακτικές

Διαβάστε περισσότερα

«Ερευνώ, Βελτιώνομαι και Προχωρώ»

«Ερευνώ, Βελτιώνομαι και Προχωρώ» «Ερευνώ, Βελτιώνομαι και Προχωρώ» ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 1 Ερευνώ Απόψεις μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων Πραγματικές ανάγκες Σχέδια δράσης Βελτιώνομαι Επιμορφωτικές δράσεις:

Διαβάστε περισσότερα

(Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.) ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Δ3-5_3 1 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ. Vocational Technology Enhanced Learning (VocTEL) 2015

(Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.) ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Δ3-5_3 1 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ. Vocational Technology Enhanced Learning (VocTEL) 2015 ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.) «Αρχιμήδης ΙΙΙ Ενίσχυση Ερευνητικών ομάδων στην Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.» Υποέργο: 3 Τίτλος: «Σχεδιασμός, Ανάπτυξη και Αξιολόγηση Σεναρίων Μικτής

Διαβάστε περισσότερα

3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών

3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών 3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών Παρουσίαση βασισμένη στο κείμενο: «Προδιαγραφές ψηφιακής διαμόρφωσης των

Διαβάστε περισσότερα

www.themegallery.com LOGO

www.themegallery.com LOGO www.themegallery.com LOGO 1 Δομή της παρουσίασης 1 Σκοπός και στόχοι των νέων ΠΣ 2 Επιλογή των περιεχομένων & Κατανομή της ύλης 3 Ο ρόλος μαθητή - εκπαιδευτικού 4 Η ΚΠΑ στο Δημοτικό & το Γυμνάσιο 5 Η Οικιακή

Διαβάστε περισσότερα

Α ΜΕΡΟΣ 1.ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

Α ΜΕΡΟΣ 1.ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Οι αντιλήψεις - θέσεις των εκπαιδευτικών για την ειδική εκπαίδευση όπως αυτή προσφέρεται σήμερα στα συνηθισμένα σχολεία : πραγματικότητα, δυνατότητες, εμπόδια και προοπτικές ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Βασικός σκοπός της

Διαβάστε περισσότερα