ΧΗΜΕΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

Transcript

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΧΗΜΕΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οργανικές ονομάζονται οι ενώσεις που στο μόριο τους περιέχουν τουλάχιστον ένα ατομο άνθρακα. Εξαίρεση αποτελούν CΟ 2, CΟ, ανθρακικό οξύ (Η 2 CΟΟ 3 ) και τα άλατα του. Σ' όλες τις οργανικές ενώσεις ο άνθρακας έχει 4 δεσμούς με τους οποίους ενώνεται με άλλα ατομα είτε είναι ακόμη ένα άτομο άνθρακα είτε κάποιο άλλο ατομο (π.χ. Η,Ο,Ν κλπ). α) Άκυκλες: Ονομάζονται οι ενώσεις που τα άτομα του άνθρακα σχηματίζουν ανοικτή αλυσίδα, ευθεία ή διακλαδισμένη. Λέγονται επίσης και λιπαρές ή αλειφατικές β) Κυκλικές: Ονομάζονται οι ενώσεις που τα άτομα του άνθρακα σχηματίζουν κλειστή (κυκλική) αλυσίδα η οποία ονομάζεται δακτύλιος. γ) Ισοκυκλικές: Ονομάζονται οι κυκλικές ενώσεις εις που ο δακτύλιος τους αποτελείται μόνο απο άτομα άνθρακα. δ) Ετεροκυκλικές: Ονομάζονται οι κυκλικές ενώσεις που ο δακτύλιος τους περιέχει και άτομα άλλων στοιχείων όπως Ν,Ο,Β. ε) Αρωματικές: Ονομάζονται οι ενώσεις που στο μόριο τους περιέχεται τουλάχιστον ένας εξαμελής δακτύλιος με τρεις διπλούς δεσμούς. στ) Αλεικυκλικές: Ονομάζονται ισοκυκλικές ενώσεις που παρουσιάζουν χημικές ιδιότητες ανάλογες των άκυκλων. 1

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΝ ΟΜΟΛΟΓΩΝ ΣΕΙΡΩΝ 2

3 1._ Επιλέγουμε την κύρια ανθρακική αλυσίδα η οποία πρέπει κατά σειρά προτεραιότητας να έχει: (1)Τις περισσότερες χαρ. ομάδες. (2)Τους περισσότερους πολλαπλούς δεσμούς. (3)Τα περισσότερα άτομα άνθρακα. 2._ Αριθμούμε τη κύρια ανθρακική αλυσίδα από το άκρο εκείνο που είναι πιο κοντά κατά σειρά προτεραιότητας : (1)Στην χαρακτηριστική ομάδα. (2)Στους πολλαπλούς δεσμούς. (3)Στο αλογόνο (4)Στη διακλάδωση. 3._ Ονομάζουμε κατ' αρχήν την κύρια ανθρακική αλυσίδα και στη συνέχεια γράφουμε τα ονόματα και τη θέση των υποκαταστατών πριν την αρχή του ονόματος. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Όταν υπάρχει πολλαπλός δεσμός η θέση του γράφεται μπροστά από το όνομα της κύριας ανθρακικής αλυσίδας: CΗ 3 CΗ=CΗCΗ 2 CΗ 3 : 2-πεντένιο. Όταν υπάρχει 1 δ.δ και 1 τ.δ. τότε η θέση του δ.δ. γράφεται μπροστά από το όνομα της κύριας ανθρακικής αλυσίδας και η θέση του τ.δ. μπροστά από το -ιν-. CΗ 2 =CΗ CΗ : 1-βουτέν-3-ινιο Όταν υπάρχει μία ομάδα η θέση της γράφεται μπροστά από το όνομα της κύριας ανθρακικής αλυσίδας: CΗ 3 -CΗ-CΗ 3 : 2-προπανόλη. ΟΗ Όταν υπάρχει ένας πολ/πλός δεσμός και μία ομάδα: η θέση του πολλαπλού δεσμού γράφεται μπροστά από το όνομα της κύριας ανθρακικής αλυσίδας και η θέση της ομάδας πρίν από την κατάληξη. CΗ 2 = CΗ-CΗ -CΗ 3 : 3-βουτ-εν-2-όλη ΟΗ Οταν η θέση της χαρακτηριστικής ομάδας ή του πολλαπλού δεσμού είναι η μοναδική (Δεν μπορεί να είναι σε άλλη θέση) μπορεί και να παραλείπεται Οταν στην ένωση υπάρχουν περισσότερες χαρακτηρ. ομάδες τότε κύρια χαρακτηρίζεται αυτή που είναι πρώτη στον πίνακα προτεραιότητας και οι υπόλοιπες θεωρούνται σαν υποκαταστάτες. ( 2-υδροξυ-προπανικό οξύ CΗ 3 - CΗ -CΟΟΗ ) ΟΗ 3

4 ΙΣΟΜΕΡΕΙΑ Ισομέρεια ονομάζουμε το φαινόμενο κατά το οποίο δύο ή περισσότερες ενώσεις έχουν τον ίδιο μοριακό τύπο αλλά διαφορετικό συντακτικό ή στερεοχημικό τύπο, έχουν δηλαδή διαφορετικές χημικές ιδιότητες. Η ισομέρεια ταξινομείται σε συντακτική που αναφέρεται στο επίπεδο και στερεοϊσομέρεια που αναφέρεται στο χώρο. Τα είδη της συντακτικής ισομέρειας είναι : Ισομέρεια αλυσίδας που οφείλεται στο διαφορετικό τρόπο που συνδέονται οι άνθρακες. Ισομέρεια θέσης που οφείλεται στη διαφορετική θέση που μπορεί να έχει μια χαρακτηριστική ομάδα ή ένας ακόρεστος δεσμός. Ισομέρεια ομόλογης σειράς που οφείλεται στη διαφορετική χαρακτηριστική ομάδα. Οι κυριότερες περιπτώσεις συντακτ. ισομέρειας ομολόγων σειρών φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΥΡΕΣΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΩΝ ΙΣΟΜΕΡΩΝ Για να βρούμε τις ισομερείς ενώσεις όταν γνωρίζουμε τον μοριακό τύπο, εργαζόμαστε ώς εξής : 1. Βρίσκουμε την ομόλογη σειρά που ανήκει η ένωση και ελεγχουμε εάν υπάρχει ισομέρεια ομόλογης σειράς. 2. Για κάθε ομόλογη σειρά που υπάρχει γράφουμε όλες τις δυνατές αλυσίδες, ευθείες και διακλαδισμένες, χωρίς να ξεχνάμε ότι δεν τίθεται διακλάδωση σε πρώτο ή τελευταίο άτομο άνθρακα. 3. Σε κάθε αλυσίδα βάζουμε τον ακόρεστο δεσμό ή την χαρακτηριστική ομάδα σε όλες τις πιθανές θέσεις. Εάν έχει περισσότερους από ένα ακόρεστους δεσμούς ή χαρακτηριστικές ομάδες βάζουμε τον πρώτο στη πρώτη θέση και μετακινούμε τον δεύτερο σε όλες τις δυνατές θέσεις. Όταν γράψουμε όλες τις ενώσεις που μπορούμε, τότε μετακινούμε και τον πρώτο και ξανακάνουμε όλη τη διαδικασία μέχρι να καλύψουμε όλες τις πιθανές θέσεις. 4. Ονομάζουμε όλες τις ενώσεις και ελέγχουμε εάν γράψαμε κάποια ένωση δύο φορές. 4

5 ΣΧΟΛΙΟ : Η ονοματολογία και η γραφή των οργανικών ενώσεων βασίζεται στη τετρασθένια του άνθρακα. Δηλαδή κάθε άτομο άνθρακα έχει 4 δεσμούς και άρα ότι δεν αναφέρεται στο όνομά του είναι τα υδρογόνα τα οποία και 'γεμίζουν' τους άνθρακες μέχρι τους 4 δεσμούς. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1.1. Ερωτήσεις πoλλαπλής επιλογής Στις παρακάτω ερωτήσεις (1-53) να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Οργανικές είναι οι ενώσεις που: α. απομονώθηκαν από τον ενόργανο κόσμο (ζώα και φυτά) β. περιέχουν το στοιχείο άνθρακα γ. περιέχουν άνθρακα και υδρογόνο δ. περιέχουν άνθρακα εκτός από ορισμένες περιπτώσεις. 2. Το CO 2 είναι: α. οργανική ένωση β. ανόργανη ένωση γ. οργανική ένωση όταν προέρχεται από ζωϊκούς οργανισμούς δ. οργανική ένωση όταν προέρχεται από ζωντανούς οργανισμούς. 3. Το ανθρακικό ασβέστιο (CaCO 3 ) θεωρείται: α. οργανική ένωση, διότι περιέχει άνθρακα β. οργανική ένωση μόνο όταν κατά τη διαδικασία παρασκευής του παρεμβάλλεται ο ενόργανος κόσμος (ζώα και φυτά) γ. ανόργανη ένωση μόνο όταν περιέχεται στα πετρώματα δ. πάντα ανόργανη ένωση. 4. Από τις ενώσεις: CO 2, NaHCO 3, CH 4, H 2 CO 3, CHCl 3 και NaCl, οργανικές είναι οι: α. CO 2, NaHCO 3, CH 4, H 2 CO 3, CHCl 3 γ. NaCl β. CH 4, CHCl 3, H 2 CO 3 δ. CH 4, CHCl Η ζωική δύναμη ( Vis - Vitalis) πίστευαν ότι είναι: α. η δύναμη των ζωντανών οργανισμών β. η ικανότητα ορισμένων ζώων να επιβάλλονται σε άλλα γ. η απαραίτητη δύναμη που διαθέτουν οι ζωντανοί οργανισμοί για να παράγουν οργανικές ενώσεις δ. η δυνατότητα των ζωντανών οργανισμών να παράγουν γενικά χημικές ενώσεις. 6. Ο Wohler παρασκεύασε την ουρία με θέρμανση διαλύματος: α. νιτρικού αμμώνιου γ. κυανιούχου αμμώνιου β. υπερχλωρικού αμμώνιου δ. κυανικού αμμώνιου. 5

6 7. Το 1828 ο Wohler απέδειξε ότι: α. όλες οι οργανικές ενώσεις μπορούν να παρασκευαστούν στο εργαστήριο β. οργανικές ενώσεις σχηματίζονται και στο εργαστήριο γ. η ουρία είναι οργανική ένωση δ. η ζωϊκή δύναμη απαιτείται όταν γίνεται σύνθεση των οργανικών ενώσεων. 8. Μία από τις αιτίες για τις οποίες ο άνθρακας σχηματίζει μεγάλο αριθμό χημικών ενώσεων είναι το ότι: α. περιέχεται στο CO 2 της ατμόσφαιρας β. μπορεί να υπάρχει με μορφή πολλών ισοτόπων γ. διαθέτει τέσσερα μονήρη ηλεκτρόνια στην εξωτερική του στοιβάδα δ. βρίσκεται στη φύση σε σημαντικές ποσότητες. 9. Από τις παρακάτω οργανικές ενώσεις: CH 2 =CH 2 CH 3 - C -CH 3 CH 2 =CH-CH 3 CH CH CH 4 O (I) (II) (III) (IV) (V) κορεσμένες είναι: α. οι (II) και (V) β. η (V) γ. όλες δ. καμία. 10. Από τις οργανικές ενώσεις: CH 3 -CH=O H-CH=O CH 3 -C=N CH 2 =CH-COOH (Ι) (ΙΙ) (ΙΙΙ) (IV) ακόρεστες είναι: α. οι (ΙΙΙ) και (IV) β. η (IV) γ. όλες δ. καμία. 11. Από τους άκυκλους υδρογονάνθρακες με μοριακούς τύπους C 2 H 4, C 4 H 6, C 5 H 10, C 3 H 6, C 6 H 10, C 8 H 16 και C 5 H 12 έχουν στο μόριό τους ένα μόνο διπλό δεσμό οι: α. C 2 H 4, C 4 H 6, C 5 H 10, C 3 H 6, C 6 H 10 και C 8 H 16 β. C 2 H 4, C 5 H 10, C 3 H 6, και C 8 H 16 γ. C 5 H 12 δ. C 4 H 6 και C 6 H Η ένωση με μοριακό τύπο C 11 H 24 ανήκει: α. στους κορεσμένους υδρογονάνθρακες β. στους ακόρεστους υδρογονάνθρακες με ένα διπλό δεσμό γ. στους ακόρεστους υδρογονάνθρακες με ένα τριπλό δεσμό δ. σε άλλη κατηγορία υδρογονανθράκων. 13. Δύο ή περισσότερες χημικές ενώσεις είναι ισομερείς όταν έχουν: α. τον ίδιο μοριακό τύπο (Μ.Τ.), αλλά διαφορετικές ιδιότητες 6

7 β. τον ίδιο εμπειρικό τύπο (Ε.Τ.) γ. την ίδια χημική σύσταση, αλλά διαφορετικές ιδιότητες δ. τον ίδιο συντακτικό τύπο. 14. Δύο ενώσεις παρουσιάζουν το φαινόμενο της συντακτικής ισομέρειας όταν έχουν: α. διαφορετικό συντακτικό τύπο β. το ίδιο μοριακό βάρος γ. την ίδια διάταξη των ατόμων στο μόριο της ένωσης δ. ίδιο μοριακό τύπο, αλλά διαφορετικό συντακτικό. 15. Από τις οργανικές ενώσεις CΗ 4, CΗ 2 Ο, C 2 Η 6, C 4 Η 8, CΗ 3 ΟΗ και C 2 Η 4 Ο ανήκουν στην ίδια ομόλογη σειρά οι: α. CΗ 4, C 2 Η 6 και C 4 Η 8 γ. CH 3 OH και C 2 H 4 O β. CΗ 3 ΟΗ, C 2 H 4 O και CH 2 O δ. CH 4 και C 2 H Από τις οργανικές ενώσεις: CΗ 2 Ο 2 CΗ 2 Ο C 2 Η 5 -Ο-CΗ 3 C 2 Η 5 CΟΟΗ (I) (II) (III) (IV) ανήκουν στην ίδια ομόλογη σειρά οι: α. (I) και (III) β. (I) και (IV) γ. (II) και (III) δ. (II) και (IV). 17. Η οργανική ένωση με μοριακό τύπο C 6 Η 6 είναι: α. κορεσμένος υδρογονάνθρακας β. ακόρεστος υδρογονάνθρακας με ένα διπλό δεσμό γ. ακόρεστος υδρογονάνθρακας με ένα τριπλό δεσμό δ. τίποτε από τα παραπάνω. 18. Από τους άκυκλους υδρογονάνθρακες με μοριακούς τύπους: CΗ 4, C 3 Η 6, C 10 Η 18, C 5 Η 8, C 6 Η 10, C 4 Η 8 ακόρεστοι είναι: α. οι C 10 H 18, C 5 H 8, C 6 H 10 γ. οι C 3 H 6 και C 4 H 8 β. το CH 4 δ. όλοι εκτός από το CH Οι οργανικές ενώσεις που ανήκουν στην ομόλογη σειρά των αλκανίων έχουν το γενικό τύπο: α. C ν Η 2ν+2 με ν > 2 γ. C ν Η 2ν με ν > 2 β. C ν Η 2ν-2 με ν > 2 δ. C ν Η 2ν+2 με ν > Στο γενικό τύπο C ν Η 2ν+2 Ο με ν > 2 ανήκουν: α. οι αλδεϋδες και οι κετόνες β. μόνο οι κορεσμένες μονοσθενείς αλκοόλες γ. οι κορεσμένες μονοσθενείς αλκοόλες και οι αιθέρες δ. οι αλδεΰδες. 7

8 21. Το τρίτο μέλος της ομόλογης σειράς των αλκινίων έχει το μοριακό τύπο: α. C 3 H 4 β. C 4 H 6 γ. C 3 H 6 δ. C 4 H Οι οργανικές ενώσεις που περιέχουν μόνο την ομάδα ονομάζονται: α. οξέα β. κετόνες γ. αλκοόλες δ. αλδεΰδες. 23. Δίνονται οι χαρακτηριστικές ομάδες: 1) -ΟΗ, 2) -OΗ=Ο, 3) -ΟΟΟΗ, 4) -C(O)- Oι αντίστοιχες καταλήξεις των ονομάτων των ενώσεων στις οποίες περιέχονται αυτές είναι: α. -όλη, -άλη, -όνη, -ικό οξύ β. -όλη, -όνη, -ικό οξύ, -άλη γ. -όλη, -άλη, -ικό οξύ, -όνη δ. -άλη, -όνη, -ικό οξύ, -όλη. 24. Οι κορεσμένοι μονοαιθέρες έχουν το γενικό τύπο: α. R-Ο-R' β. RΟΟR' γ. RΟΟΟR' δ. R-Ο-Ο-R 25. Με το γενικό τύπο C χ Η ψ CΟΟΗ συμβολίζονται τα: α. κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα β. οξέα γ. οργανικά οξέα δ. μονοκαρβοξυλικά οξέα. 26. Τα κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα έχουν γενικό μοριακό τύπο: α. C ν Η 2ν Ο 2 γ. C ν Η 2ν CΟΟΗ β. C ν Η 2ν+2 Ο δ. C ν Η 2ν+2 Ο Ο γενικός μοριακός τύπος των κορεσμένων μονοκαρβονυλικών κετονών είναι: α. C ν Η 2ν Ο ν > 1 γ. C ν Η 2ν+2 Ο ν > 3 β. C ν Η 2ν Ο ν > 3 δ. C ν Η 2ν Ο 2 ν > Ποια από τις παρακάτω προτάσεις ισχύει για το προπάνιο και για το προπένιο; α. είναι κορεσμένοι υδρογονάνθρακες β. έχουν ανά μόριο τον ίδιο αριθμό ατόμων άνθρακα γ. ανήκουν στην ίδια ομόλογη σειρά δ. έχουν την ίδια περιεκτικότητα σε άνθρακα. 29. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις ισχύει για το προπένιο και για το 1-βουτένιο: α. είναι αλκάνια β. περιέχουν ανά μόριο τον ίδιο αριθμό ατόμων υδρογόνου 8

9 γ. ανήκουν στην ίδια ομόλογη σειρά δ. είναι ανόργανες ενώσεις. 30. Ποιος από τους παρακάτω μοριακούς τύπους δεν ανήκει σε κορεσμένη μονοσθενή κετόνη; α. C 3 Η 3 Ο β. C 4 Η 10 Ο γ. C 5 Η 10 Ο δ. C 2 H 2 Ο. 31. Η οργανική ένωση της οποίας το κάθε μόριο αποτελείται από δύο μεθύλια ονομάζεται κατά IUPAC: α. αιθύλιο β. μεθυλο-μεθάνιο γ. μεθάνιο δ. αιθάνιο. 32. Αν δύο χημικές ενώσεις έχουν τον ίδιο μοριακό τύπο, τότε οι ενώσεις αυτές: α. θα έχουν και τον ίδιο συντακτικό τύπο β. θα έχουν την ίδια ποιοτική και ποσοτική σύσταση γ. θα έχουν τις ίδιες ιδιότητες δ. δε θα ισχύει τίποτε από τα παραπάνω. 33. Στερεοϊσομέρεια ονομάζουμε το φαινόμενο κατά το οποίο δύο ή περισσότερες χημικές ενώσεις έχουν: α. ίδιο μοριακό και διαφορετικό συντακτικό τύπο β. ίδιο στερεοχημικό και διαφορετικό συντακτικό τύπο γ. ίδιο στερεοχημικό τύπο δ. ίδιο συντακτικό και διαφορετικό στερεοχημικό τύπο. 34. Μια χημική ένωση Ε έχει μοριακό τύπο C 6 Η 12. Με την Ε η ένωση δεν είναι ισομερής η ένωση: α. 3,3-διμεθυλο-1-βουτένιο γ. 3,3-διμεθυλο-1-πεντένιο β. 2,3-διμεθυλο-1-βουτένιο δ. 3-μεθυλο-1-πεντένιο. 35. Πόσοι υδρογονάνθρακες υπάρχουν που περιέχουν στο μόριό τους ένα άτομο άνθρακα; α. δύο β. κανένας γ. τρεις δ. ένας. 36. Το πλήθος των άκυκλων συντακτικών ισομερών που αντιστοιχούν στον μοριακό τύπο C 5 Η 10 είναι: α. επτά β. έξι γ. πέντε δ. τρία. 37. Το 3-μεθυλο-1-πεντένιο είναι ισομερές με το: α. 1-πεντένιο γ. 3-μεθυλο-πεντάνιο β. 3-μεθυλο-1-πεντίνιο δ. 3,3-διμεθυλο-1-βουτένιο. 38. Κατά την πλήρη καύση οργανικής ένωσης ο άνθρακας μετατρέπεται σε CO 2, το οποίο δίνει ίζημα όταν αντιδράσει με: α. H 2 O β. NaOH γ. ΚΟΗ δ. Ca(OH) σκοπός της ποιοτικής ανάλυσης μιας ένωσης είναι η εύρεση: α. του είδους των στοιχείων που περιέχονται στην ένωση 9

10 β. της μάζας των στοιχείων που περιέχονται σ' αυτή γ. της εκατοστιαίας περιεκτικότητας των στοιχείων της δ. του εμπειρικού της τύπου. 40. Ο σκοπός της ποσοτικής ανάλυσης μιας οργανικής ένωσης είναι η εύρεση: α. των στοιχείων από τα οποία αποτελείται β. της μάζας του άνθρακα που περιέχεται στην ένωση γ. του % ποσοστού της ένωσης σε άνθρακα δ. της μάζας του κάθε στοιχείου που περιέχεται σε ορισμένη μάζα της ένωσης. 41. Όταν διαιρούμε τις μάζες των στοιχείων που περιέχονται σε ορισμένη ποσότητα μιας ένωσης με τις ατομικές τους μάζες βρίσκουμε: α. τον αριθμό ατόμων του κάθε στοιχείου β. τα moles ατόμων του κάθε στοιχείου γ. τα moles μορίων του κάθε στοιχείου δ. την % περιεκτικότητα κάθε στοιχείου στην ένωση. 1.2 Ερωτήσεις αντιστοίχησης 1. Να αντιστοιχήσετε τα ονόματα των χημικών ενώσεων της πρώτης στήλης με τους μοριακούς τύπους της δεύτερης. (I) (II) Α. Προπένιο 1. C 4 Η 6 Β. αιθίνιο 2. C 5 Η 12 Γ. 2-βουτίνιο 3. C 2 Η 6 Δ. διμεθυλο-προπάνιο 4. C 3 Η 6 Ε. μεθυλο-προπένιο 5. C 2 Η 6 Ζ. Αιθάνιο 6. C 4 Η Να αντιστοιχήσετε τη χαρακτηριστική ομάδα της στήλης (Ι) με την ονομασία της που περιέχεται στην στήλη (ΙΙ). (I) (II) Α. -CΟΟΗ 1. Καρβοξύλιο Β. - C- Ο-C- 2. Υδροξύλιο Γ. -CΗ=Ο 3. αλδεϋδομάδα Δ. =C=Ο 4. Κετονομάδα Ε. -CΟΟ- 5. Αιθερομάδα 6. καρβονύλιο. 10

11 3. Να αντιστοιχήσετε το κάθε όνομα του υδρογονάνθρακα της στήλης (ΙΙ) με το μοριακό τύπο που βρίσκεται στη στήλη (Ι), καθώς και με την ομόλογη σειρά στην οποία ανήκει (στήλη ΙΙ). (I) A. C 2 H 4 (II) α. προπένιο (III) 1. κορεσμένος υδρογονάνθρακας B. C 3 H 6 β. αιθάνιο 2. αλκένιο Γ. C 2 H 2 γ. αιθένιο 3. αλκίνιο. Δ. C 2 H 6 δ. προπάνιο Ε. C 3 H 8 ε. αιθίνιο 4. Να αντιστοιχήσετε τις ενώσεις της στήλης (I) με την ονομασία της ομόλογης σειράς στη στήλη (II). 5. Βρείτε για κάθε ένωση της στήλης (Ι) την ισομερή της που βρίσκεται στη στήλη (ΙΙ) και να τις αντιστοιχήσετε. 11

12 ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1.1. Να γραφούν οι σ.τ. των παρακάτω ενώσεων: Α Β Γ μέθυλο-πεντάνιο 3,3-διαίθυλο-4-πρόπυλο-2,5,5-τριμέ ισοπρόπυλο-4-μέθυλο-2-πεντ θυλο-επτάνιο ένιο 2. διμέθυλο-προπάνιο μεθυλο-2-βουτένιο 1-βουτεν-3-ινιο 3. 2,2,3-τριμέθυλο-πεντάνιο διμέθυλο-2-βουτένιο 1-ιωδο-βουτάνιο 4. τετραμέθυλο-βουτάνιο τετραμέθυλο-1,3,5-εξατριένιο 1-βρώμο-μεθυλο-προπάνιο 5. τριαίθυλο-εξάνιο αίθυλο-2-πεντένιο διμέθυλο-χλωρο-προπάνιο 6. 2,3-διμεθυλο-3-χλωρο-πεντάνιο Μεθυλο,προπένιο 3-χλωρο-βουτίνιο 7. τριχλωρο-αιθυλένιο 3,3-διβρωμο-πεντένιο μεθυλο-3,3-διχλωρο-βουτένιο 8. αιθυλο-3-βρωμο-3-ιωδο-4-χλωρο 1,2,3,4-τετραχλωρο-βουταδιένιο 2-προπανολη -πεντένιο 9. μεθυλο-1 -προπανόλη διμεθυλο-προπανολη 2,2-διμεθυλο-1,1,1-τριχλωροπεντανόλη 10. 4,5-διαίθυλο-εξενο-2,3-διόλη διμεθυλαιθέρας τριμεθυλο-2-βουτανόλη μεθυλο-2-χλωρο-προπανόλη μεθυλο-αιθυλο-αιθέρας ισοπροπυλο-προπυλαιθέρας 12. αιθυλο-βουτανάλη διμέθυλο-διχλωρο-προπαναλη τριμέθυλο-βουτενάλη 13. 4,5-διβρωμο-4-ύδροξυ-πεντενάλ τετραμέθυλο-πεντινάλη διμεθυλο-υδροξυ-προπανάλη η χλωρο-προπανάλη προπανοδιάλη βουτανόνη μεθυλο-πεντανόνη 1-αμινο-3-νιτρο-προπανόνη πενταδιέν-3-ονη αμινο-2-υδροξυ-πεντανόνη 4-αιθυλο-πεντενόνη Διμέθυλο,πενταδιέν-3-ονη 17. βουτανοδιονη μεθανικό οξύ μεθυλο-προπανικό οξύ 18. τριχλωρο-οξικό οξύ τριμεθυλο-2-χλωρο-βουτανικό οξύ προπενικό οξύ αιθυλο-βουτενικό οξύ αιθανοδιϊκό οξύ μεθυλο-προπανοδιικό 20. προπανικό κάλιο μεθυλο βουτανικό ασβέστιο. 4-χλωρο-4-υδροξυ-βουτινικό οξύ. 12

13 1.2. Να γραφούν τα ονόματα των παρακάτω ενώσεων: 13

14 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΥΡΕΣΗΣ Ε.Τ. & Μ.Τ. 1. Σε 4,4 gr οργανικής ένωσης βρέθηκε ότι περιέχει 3,6 gr C και 0,8 gr H. Να βρεθεί ο ε.τ. 2. Μια ένωση έχει εμπειρικό τύπο (CHO 2 ) x. Ποιος ο μ.τ. αν το MB της είναι 90; 3. Το μοριακό βάρος ενός υδρογονάνθρακα είναι 40. Ποιος είναι ο μ.τ. του; 4. Τα 0,4 gr ενός υδρογονάνθρακα περιέχουν 0,36 gr άνθρακα. Αν σε πίεση 0.82 atm η ίδια ποσότητα του υδρογονάνθρακα έχει όγκο 300 cm 3 σε θερμοκρασία 27 C, να βρεθούν οι πιθανοί Σ.Τ. 5. Τα 11 gr μιας οργανικής ένωσης περιέχουν 6 gr άνθρακα, 1 gr υδρογόνο και τα υπόλοιπα είναι οξυγόνο. Να βρεθεί ο εμπειρικός της τύπος. Αν το 1,5 mol της ένωσης αυτής ζυγίζει 132 gr ποιος είναι ο μ.τ. ; 6. O ε.τ. τριών ενώσεων είναι (C 2 H 4 O) V. Αν τα μοριακά βάρη είναι 44, 132 και 176 αντίστοιχα, να βρεθούν οι μοριακοί τύποι. 7. Οργανική ένωση περιέχει 26,667% οξυγόνο. Να βρεθεί το μικρότερο Μ.Β. που μπορεί να έχει η ένωση. 8. Να βρεθεί ο μ.τ. οργανικής ένωσης που έχει την εξής σύσταση: 2,1% Η, 12,8% C, 85,1% Br. 1 gr αυτής της ένωσης σε κατάσταση έχει όγκο 179 cm 3 στους 140 C και πίεση 765 mm Hg. 9. Οργανική ένωση περιέχει 62,07% C και 10,34% Η. Το μοριακό βάρος της ένωσης είναι 58. Να βρεθεί ο ε. τ. και ο μ.τ gr αέριου υδρ/κα καίγονται πλήρως προς με οξυγόνο και παράγονται 17,6 gr CO 2. Να βρεθεί ο μ.τ. του υδρ/κα. Δίνεται Μ.Β.= ,9 gr αζωτούχου οργανικής ένωσης έδωσαν με κατάλληλη κατεργασία αέρια ΝΗ 3 που διαβιβασθηκε σε 50ml κανονικού διαλύματος θειικού οξέος και το διάλυμα που πρέκυψε είναι όξινο και εξουδετερώθηκε πλήρως με 60ml διαλύματος NaΟΗ 0,5Ν. Να βρεθεί η εκατοστιαία σύσταση της οργανικής ένωσης σε άζωτο. 14

15 12. 0,6 gr οργανικής ένωσης έδωσαν με στοιχειακή ανάλυση 0,88 gr CO 2 και 0,36 gr H 2 O. Δίνεται ΜΒ=30. Να βρεθεί η εκατοστιαία σύσταση, ο ε.τ., ο μ.τ ,9 gr οργανικής ένωσης καίγονται πλήρως με οξυγόνο και παράγονται 8,8 gr CO 2 και 4,5 gr H 2 O. Να βρεθεί ο μ.τ. της ένωσης. Δίνεται ΜΒ= Ένας υδρ/κας περιέχει 80% C. Σε 1 mol αυτού περιέχονται τόσα gr-at Η, όσα περιέχονται σε 54 gr H 2 O. Να βρεθούν: α) ο ε.τ., β) ο μ.τ. του υδρ/κα. 15. Ένας υδρ/κας περιεχει 85,71% C. 0,75 gr αυτού καταλαμβάνουν όγκο 0,66L σε πίεση P=38cmHg στους 27 C. Να βρεθεί ο μ.τ. του υδρ/κα ,89 gr οργ. ένωσης που περιέχει C,H,O καίγονται πλήρως με CuO και τα πτητικά προϊόντα τα περνάμε πρώτα από θειικό οξύ οπότε παρατηρείται αύξηση βάρους κατά 0,63 gr και στη συνέχεια από σωλήνα με ΚΟΗ οπότε παρατηρείται αυξηση βάρους κατά 1,32 gr. Το αέριο που μένει έχει όγκο 112 cm σε s.t.p. Τα 5,6 L ατμών της ένωσης αυτής σε s.t.p. έχουν μάζα 22,25 gr. Να βρεθεί ο μ.τ. της ένωσης ,2 gr υδρ/κα καίγονται πλήρως με οξυγόνο και παράγονται 3,6 gr υδρατμών. Η ίδια ποσότητα του υδρ/κα καταλαμβανει όγκο 1,12L σε s.t.p. Να βρεθεί ο μ.τ. του υδρ/κα ,2g υδρ/κα καίγονται πλήρως με οξυγόνο και τα προϊόντα της καύσης διαβιβάζονται σε διάλυμα Βα(ΟΗ) 2, οπότε παράγονται 157,6 g ιζήματος. Δίνεται ΜΒ=56. Να βρεθεί ο μ.τ. του υδρ/κα. 19. Oργανική ένωση περιέχει 40% άνθρακα 6,67 % υδρογόνο και το υπόλοιπο είναι οξυγόνο. Να βρεθεί ο ε.τ. Αν το ΜΒ είναι 30, ποιος είναι ο συντακτικός τύπος της ένωσης; 20. Oργανική ένωση περιέχει 40% C, 6,67 % Η. Όταν διαλύθηκαν 6 g της ένωσης αυτής σε 100 ml νερού, σχηματίζει ένα διάλυμα του οποίου η μοριακότητα κατά όγκο είναι 0,5. Αν ΑΒ C=12 και Η=1 να καθοριστεί ο μοριακός της τύπος. 21. Τα 1,48 g μιας ένωσης που περιέχει άνθρακα, υδρογόνο και οξυγόνο όταν καίγονται δίνουν 2,64 g CO 2 και 1,08 g νερού. Αν το Μ.Β. είναι 74 να βρεθεί ο μ.τ. της. 15