EXECUTIVE SUMMARY. Καθ. Γ. Δουκίδης & Αναπλ. Καθ. Γ. Λεκάκος

Transcript

1 "Η προώθηση των σημαντικών ψηφιακών συναλλαγών (πληρωμές, τιμολόγηση, τραπεζική) για την στρατηγική αύξησης της ανταγωνιστικότητας της εθνικής οικονομίας, αύξησης των δημοσίων εσόδων και πάταξης της φοροδιαφυγής" EXECUTIVE SUMMARY Καθ. Γ. Δουκίδης & Αναπλ. Καθ. Γ. Λεκάκος Εργαστήριο Ηλεκτρ. Επιχειρείν και Ηλεκτρ. Εμπορίου (ELTRUN) Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Οκτώβριος 2015 Τα τελευταία χρόνια το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου και Ηλεκτρονικού Επιχειρείν (ELTRUN) του Ο.Π.Α έχει διεξάγει διάφορες μελέτες για την στρατηγική σημασία των ψηφιακών συναλλαγών στην αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητας των Ελληνικών επιχειρήσεων, τη μείωση του λειτουργικού τους κόστους, την καλυτέρευση της καθημερινότητας των Ελλήνων πολιτών, αλλα και την πάταξη της φοροδιαφυγής και αύξηση της είσπραξης του ΦΠΑ απο πλευράς του δημοσίου. Στην επιτελική αυτη περίληψη παρουσιάζονται τα σημαντικά αυτά συμπεράσματα για τις τρεις πιο σημαντικές ψηφιακές συναλλαγές (πληρωμές, τιμολόγηση, τραπεζική) με έμφαση στα ουσιαστικά πλεονεκτήματα και τις αναγκαίες δράσεις απο την πλευρά της Ελληνικής πολιτείας για την σωστή σταδιακή τους υλοποίηση και την αξιοποίησή τους στα πλαίσια της εθνικής στρατηγικής για την πολυπόθητη ανάπτυξη. Για παράδειγμα, η ηλεκτρονικη τιμολογηση μπορει να εξοικονομήσει δις ετησίως για τις Ελληνικές επιχειρήσεις και να διευκολύνει σημαντικά τον άμεσο εντοπισμό πλαστών και εικονικών φορολογικών στοιχείων. Επισης, σε συνδιασμό με την σταδιακή υποχρεωτική εγκατάσταση τερματικών POS σε κυρία σημεία συναλλαγών θα μπορει να αυξήσει η ετήσια είσπραξη του ΦΠΑ κατά 2 δις ετησίως ενώ η αύξηση της ηλεκτρονικής τραπεζικής στους μέσους όρους της ΕΕ θα επιφέρει ενα ετήσιο συνολικό ωφελος της τάξης του 1.5 δις. Στην επισυναπτόμενη επιτελική περίληψη, παρουσιάζονται σε μεγαλύτερη λεπτομέρεια τα πλεονεκτήματα υιοθέτησης των τριών αυτών κατηγοριών ψηφιακών συναλλαγών με συγκεκριμένες προτάσεις σε επίπεδο εθνικών στρατηγικών για την σταδιακή υλοποίηση τους.

2 Α. Ψηφιακές Πληρωμές Το τελευταίο διάστημα με την επιβολή των κεφαλαιακών περιορισμών συνετελέσθη μια πραγματική αναγκαστική επανάσταση στις συναλλακτικές συνήθειες και πρακτικές των Ελλήνων πολιτών και των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα σε πρόσφατη ερευνα του Εργαστηρίου ELTRUN του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών το 47% των Ελλήνων online αγοραστών δήλωσαν οτι χρησιμοποίησαν την ηλεκτρονικη τραπεζική και το ηλεκτρονικό εμπόριο για να ξεπεράσουν το πρόβλημα έλλειψης μετρητών. Η χρήση των μεθόδων και εργαλείων ψηφιακών πληρωμών μέσω κυρίως των χρεωστικών καρτών, των συσκευών αποδοχής καρτών πληρωμής (POS) και της ηλεκτρονικής τραπεζικής, πέρα απο την ευκολία και τα οφέλη για τον τελικό καταναλωτή (για παράδειγμα μεσω των υπαρχόντων προγραμμάτων επιβράβευσης μια οικογένεια μπορεί να εξοικονομήσει μεχρι και 300 ετησίως αν αντικαταστήσει την χρηση μετρητών σε αγορές με καρτες) ειναι και ουσιαστικα εργαλεία της δημόσιας διοίκησης για την ουσιαστική πάταξη της παραοικονομίας και φοροδιαφυγής. Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές πληρωμών κερδίζουν έδαφος παγκοσμίως και σε κάποιες χώρες της Ευρώπης (Μεγάλη Βρετανία, Φινλανδία, Ολλανδία κλπ) έχουν ξεπεράσει τις αντίστοιχες συναλλαγές με τα μετρητά. Στην Ελλάδα δυστυχώς οι πληρωμές με κάρτες αντιπροσώπευαν μονο το 6% των πληρωμών όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη ειναι στο 24%, ενώ τα ποσοστά χρήσης της ηλεκτρονικής τραπεζικής είναι από τα χαμηλότερα σε ολες τις χώρες της Ευρωζώνης. Η ίδια έρευνα του ΟΠΑ καταγράφει όμως μια σημαντική αύξηση κατά 30% της χρήσης της ηλεκτρονικής τραπεζικής από Έλληνες online αγοραστές μόνο σε τρεις εβδομαδες από την επιβολή των κεφαλαιακών περιορισμών ενώ στοιχεία της τραπεζικής αγοράς δείχνουν δεκαπλασιασμό της έκδοσης χρεωστικών καρτών την ίδια περίοδο. Αξιοποιώντας αυτή την συγκυρία και τη δυνατότητα καταγραφής των διαδρομών των ηλεκτρονικών συναλλαγών, το δημόσιο θα μπορέσει να αυξήσει την είσπραξη του ΦΠΑ και να περιορίσει την τεράστια φοροδιαφυγή/φοροαποφυγή. Θα πρέπει όμως να ληφθούν αμεσως συγκεκριμένα μέτρα και δράσεις που να έχουν την ουσιαστική υποστήριξη και ενεργή εμπλοκή των επιχειρηματικών φορέων, των επαγγελματικών ενώσεων, των τραπεζών και των καταναλωτών. 1. χρήσης μετρητών. Υπάρχουν ήδη σχετικές φορολογικές διατάξεις οι οποίες όμως θα πρεπει να υλοποιηθούν, να ελέγχεται συστηματικά η εφαρμογή τους με τις κατάλληλες διασταυρώσεις, και παράλληλα να αυστηροποιηθούν τα όρια χρήσης μετρητών προς τα κατω σε Β-Β και Β-C συναλλαγές (πχ υποχρεωτική χρηση καρτών για συναλλαγές πάνω απο 100 ). Επίσης να ισχύσουν αντικίνητρα (πχ ειδικό τέλος) σε περιπτωσεις συνεχούς λήψης μετρητών απο τις τράπεζες, περισσότερα κίνητρα (πχ προγράμματα επιβράβευσης) στην συστηματική χρηση καρτών απο πολίτες και επέκταση της υποχρεωτικής χρήσης ηλεκτρονικής τραπεζικής απο τις εταιρίες (πχ στη μισθοδοσία υπαλλήλων) και σε ολες τις πληρωμές του δημοσίου.

3 2. Υποχρεωτική εγκατάσταση τερματικών POS και επέκταση της χρήσης τους. Η υποχρεωτική εγκατάσταση τερματικών POS (υπολογίζεται οτι χρειαζόμαστε επιπλέον χιλ. POS που μπορεί να χρηματοδοτηθούν μεσω του νέου ΕΣΠΑ για τις πολύ μικρές εταιρίες/επαγγελματίες) ειναι πλέον εφικτή σε εύρος διετίας αφού το κόστος τους εχει ελαχιστοποιηθεί, οι διαδικασίες έχουν απλοποιηθεί και υπάρχουν πλέον εξειδικευμένοι πάροχοι αυτών των υπηρεσιων με την αναγκαία άδεια απο την Τράπεζα της Ελλάδος. Η χρήση τους επίσης θα πρέπει να εντατικοποιηθεί σε κατηγορίες επιχειρήσεων ή/και γεωγραφικών περιοχών που εχει διαπιστωθεί υψηλή φοροδιαφυγή. Ενα πιθανό μέτρο θα μπορούσε να είναι η σταδιακή επιδότηση του κόστους εγκατάστασης για τις παραπάνω εταιρίες μέσω ενός συμψηφιστικού αλγορίθμου που σχετίζεται με το ύψος του ΦΠΑ. 3. Σύνδεση ταμειακών μηχανών με το Υπουργείο Οικονομικών. Η online σύνδεση είναι ενα ιδιαίτερα πολύπλοκο θέμα από τεχνικής πλευράς και των πόρων που χρειάζονται για την υλοποίηση του, το οποίο όμως θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί σταδιακά και έμμεσα. Πρώτον, να ελέγχονται οι «μαιμού» ταμειακές μηχανές απο τους πολίτες μέσω της εφαρμογής στα κινητά που μόλις κυκλοφόρησε από το Υπουργείο Οικονομικών. Δεύτερον, η υποχρεωτική ηλεκτρονική αναφορά καθημερινά μόνο του τζίρου της ημέρας απο τις επιχειρήσεις στο Υπουργείο. Τρίτο, σε επόμενο στάδιο η καθημερινή ηλεκτρονική αναφορά του ΦΠΑ ανά κατηγορια. Τα παραπάνω στοιχεία μπορούν να διασταυρώνονται με τα στοιχεία χρήσης των καρτών που στέλνουν οι Τράπεζες και άλλα οικονομικά στοιχεία για να δίνουν αξιόπιστες πληροφορίες για εξειδικευμένους και στοχευμένους επι τόπου ελέγχους. 4. Μερική είσπραξη ΦΠΑ στην πηγή για αγορές με κάρτες. Το μέτρο αυτο μπορεί να υλοποιηθεί άμεσα απο τις Τράπεζες, που έχουν τα αναγκαία συστήματά, για να το αποδίδουν άμεσα στο κράτος. Η είσπραξη του συνολικού αναλογούντα ΦΠΑ πιθανόν να μην είναι εφικτή για την ώρα γιατι δημιουργεί προβλήματα ρευστότητας στις επιχειρήσεις, αρκετές επιχειρησεις συμψηφίζουν τον ΦΠΑ, ενώ υπάρχει και αρκετή τεχνική πολυπλοκότητα στα συστήματά POS. 5. Ενημέρωση και κίνητρα προς καταναλωτές. Θα πρέπει οι Έλληνες πολίτες να ενημερωθούν με απλό και οργανωμένο τροπο για τα πλεονεκτήματα για εκείνους και την πολιτεία, στην χρηση ψηφιακών μέσων στις συναλλαγές/πληρωμές τους. Παράλληλα θα πρέπει να υλοποιηθούν κάποια απο τα διάφορα κίνητρα που κατά καιρούς έχουν συζητηθεί και έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία σε άλλες χώρες, οπως η λοταρία με τις αποδείξεις, η επιστροφή κάποιου ποσοστού στους φορολογούμενους, κίνητρα για χρηση προπληρωμένων καρτών κλπ. Β. Ηλεκτρονική Τιμολόγηση Σήμερα στην Ελλάδα περίπου επιχειρήσεις διακινούν πάνω απο 15 εκατομμύρια τιμολόγια ηλεκτρονικά (απο τα 250 εκατ. που εκδίδονται σε ετήσια βάση). Τα ωφέλη είναι σημαντικά και αφορούν την μείωση/εξάλειψη του κόστους διακίνησης/διαχείρισης και αποθήκευσης του φυσικού εντύπου, την ουσιαστική

4 ελαχιστοποίηση των λαθών, την αυτοματοποίηση των διαδικασιών όπως έλεγχο καρτελών τιμολόγησης, την ταχύτερη εξόφληση κλπ. Με βάση τωρινά στοιχεία χρήσης και του αριθμού των Ελληνικών επιχειρησεων υπολογίζεται οτι η καθολική υιοθέτηση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης μπορεί να εξοικονομήσει δις. ετησίως για τις Ελληνικές επιχειρηςεις. Άρα ειναι ενα αναγκαίο μέτρο στα πλαίσια της εθνικής προσπάθειας αύξησης της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων. Τύπος επιχείρησης 100% ηλεκτρονική τιμολόγηση Μερική χρήση ηλεκτρονικής τιμολόγησης Πολύ Μικρές 500 εκ. 200 εκ. Μικρές 100 εκ. 60 εκ. Μεσαίες 70 εκ. 40 εκ. Μεγάλες 750 εκ. 600 εκ. 1.4 δις 900 εκ. Εκτιμώμενο οικονομικό όφελος της ηλεκτρονικής τιμολόγησης στις συναλλαγές των επιχειρήσεων Τα ηλεκτρονικά αυτά τιμολόγια διακινούνται κυρίως απο φορείς ηλεκτρονικής τιμολόγησης είτε μέσω mail στα πλαίσια της Ελληνικής νομοθεσίας και αντιστοίχων Κοινοτικών οδηγιών. Η καθολική υιοθέτηση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης είναι πλέον εφικτή σε ένα ορίζοντα 2-3 ετών αφού πλέον υπάρχουν τεχνολογίες internet που δίνουν την δυνατότητα για άμεση και με πολυ χαμηλό κόστος ένταξη ακόμη και μικρών επιχειρήσεων. Μάλιστα στο τομέα αυτό κάποιες προσφερόμενες υπηρεσίες στην Ελλάδα θεωρούνται ως βέλτιστες πρακτικές και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Προς την σταδιακή εξάπλωση της ηλεκτ. τιμολόγησης έχουν προχωρήσει πολλές Ευρωπαϊκές χώρες (Δανία, Νορβηγία, Ιταλία κλπ), η γειτονική Τουρκία και χώρες της Λατινικής Αμερικής (Βραζιλία, Μεξικό, Χιλή κλπ) οι τελευταίες μάλιστα στην προσπάθεια τους για πάταξη της υψηλής φοροδιαφυγής. Άμεσα οφέλη μπορούν να προκύψουν επίσης για το Ελληνικό Δημόσιο από την μείωση του κόστους, την καλύτερη λειτουργία των κρατικών προμηθειών και την ενίσχυση της διαφάνειας. Ηδη έχει ξεκινήσει η αξιοποίηση του ηλεκτρονικού συστήματος κρατικών προμηθειών και μπορεί να ενσωματωθεί με σχετική ευκολία η λειτουργία λήψης ηλεκτ. τιμολογίων απο τους προμηθευτές του Ελληνικού δημοσίου. Με βάση το γεγονός οτι στην Ευρώπη οι κρατικές προμήθειες αντιπροσωπεύουν συνήθως 10-15% του συνολικού όγκου εμπορικών παραστατικών σε μια χώρα, αναμένεται οτι το μέτρο της ηλεκτ. τιμολόγησης για τις δημόσιες προμήθειες να εξικονομήσει για το Ελληνικό δημόσιο περίπου 200 εκ ετησίως. Αντίστοιχα πλεονεκτήματα καταγράφονται ηδη σε Ευρωπαϊκές χώρες που το έχουν υλοποιήσει όπως Ισπανία, Ιταλία, Νορβηγία, Δανία κλπ.

5 Το πιο σημαντικό όμως όφελος απο την ηλεκτ. τιμολόγηση για την χώρα μας είναι η μείωση της φοροδιαφυγής μέσω της αυτοματοποίησης των φορολογικών ελέγχων. Αυτο μπορεί να επιτευχθεί με την υποχρεωτική αποστολή των ηλεκτ. τιμολογίων απο τις επιχειρήσεις σε κρατικό φορέα όπως η Γ.Γ.Π.Σ. του Υπουργείου Οικονομικών. Αυτό θα επιτρέψει τις φορολογικές αρχές να κάνουν άμεσο έλεγχο των παραστατικών με οφέλη: την μείωση και σταδιακή εξάλειψη των πλαστών και εικονικών τιμολογίων μεταξύ επιχειρήσεων την ουσιαστική αύξηση των φορολογικών ελέγχων για όλη την αγορά (και όχι αποσπασματικά) και την πιο αποτελεσματική εύρεση φορολογικών παραβάσεων την άμεση πληροφόρηση της κεντρικής διοίκησης για τον αναλογούντα ΦΠΑ και άρα βελτίωση του προγραμματισμού για τα φορολογικά έσοδα. Στο παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η συνεισφορά της η-τιμολόγησης στον περιορισμό ή/και εξάλειψη φαινομένων που σχετίζονται με την έκδοση πλαστών και εικονικών φορολογικών στοιχείων. Περιπτώσεις έκδοσης πλαστών και εικονικών φορολογικών στοιχείων Συνεισφορά η- τιμολογίου Υπαρκτά πρόσωπα που θεωρούν φορολογικά στοιχεία στις Δ.Ο.Υ. με την προβλεπόμενη διαδικασία τα οποία χρησιμοποιούν για εικονικές συναλλαγές Ανύπαρκτες επιχειρήσεις που εκδίδουν πλαστά στοιχεία για πραγματικές ή για εικονικές συναλλαγές Εξάλειψη Επιχειρήσεις με νομιμοφανείς συναλλαγές Επιχειρήσεις που εμπλέκονται στις περιπτώσεις κυκλικής απάτης. Επιχειρήσεις ή και επαγγελματίες, που φορολογούνται εξωλογιστικά ή με ειδικό τρόπο Έκδοση στοιχείων που καλύπτουν ανύπαρκτες συναλλαγές, μερικώς ή στο σύνολό τους από εύρυθμες κατά τα άλλα επιχειρήσεις και επιχειρήσεις που μεταξύ τους υφίσταται συγγενική σχέση Συνεισφορά του η-τιμολογίου στον εντοπισμό εκδοτών πλαστών και εικονικών φορολογικών στοιχείων Αντίστοιχα συστήματα χρησιμοποιούνται με επιτυχία σε χώρες της Λατινικής Αμερικής που έχουν υψηλά ποσοστά φοροδιαφυγής. Επισης στην Πορτογαλία

6 εφαρμόστηκε πρόσφατα μια αντίστοιχη πρωτοβουλία και είχε ως αποτέλεσμα σε ενα χρόνο την αύξηση της είσπραξης του ΦΠΑ κατά 780 εκ.. Σε συνδυασμό με την σταδιακή υποχρεωτική εγκατάσταση τερματικών POS στα κύρια σημεία συναλλαγών (που πλέον είναι εφικτό λόγω του χαμηλού κόστους και της προσφοράς φθηνών υπηρεσιών) σε δυο χρόνια μπορούμε να καταφέρουμε την αύξηση είσπραξης του ΦΠΑ τουλάχιστον κατά 2 δις. ετησίως. Το μέτρο αυτο μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα με εντυπωσιακά αποτελέσματα, αλλά θα πρέπει να εξασφαλίζονται οι παρακάτω προϋποθέσεις έτσι ώστε να έχουμε την καθολική του χρήση με ευέλικτο και φθηνό τρόπο στα πλαίσια των υπαρχόντων κοινοτικών οδηγιών: Πρώτον, ευελιξία στον τρόπο αποστολής των φορολογικών στοιχείων ώστε οι μικρές επιχειρήσεις, που αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελληνικών επιχειρήσεων, να μπορούν χωρίς επιπλέον σημαντικές επενδύσεις να στέλνουν τα στοιχεία τους ηλεκτρονικά στις φορολογικές αρχές. Παραδείγματα αποτελούν η χρήση των παραδοσιακών φορολογικών μηχανισμών για όσες επιχειρησεις τους έχουν κρατήσει είτε η χρήση νεότερων μεθόδων όπως μέσω παρόχων υπηρεσιών ηλεκτρονικής τιμολόγησης. Δεύτερον, η εναρμόνιση με τις κοινοτικές οδηγίες. Η θέσπιση των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων, σε αντικατάσταση του ΚΒΣ, που ερμηνεύει την αντίστοιχη κοινοτική οδηγία είναι ένα σημαντικο βήμα προς την εναρμόνιση. Μέσω της σημαντικής αυτής θεσμικής πρωτοβουλίας εξασφαλίζεται η ευελιξία στις Ελληνικές επιχειρήσεις να επιλέγουν τον τροπο έκδοσης και διασφάλισης των φορολογικών στοιχείων μεταξύ των οποίων ειναι οι ψηφιακές υπογραφές, η χρήση παρόχων ηλεκτρονικής τιμολόγησης και οι φορολογικοί μηχανισμοί. Η ευελιξία των επιχειρήσεων σε τεχνολογικές επιλογές λειτουργώντας φορολογικά σύννομα στα πλαίσια πάντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να διατηρηθεί όπως βέβαια ισχύει σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες που ηδη υλοποιούν με επιτυχία πολιτικές ηλεκτρονικής τιμολόγησης σε μαζικό επίπεδο. Η εθνική στρατηγική που πρέπει να εφαρμοσθεί για την ανάπτυξη της η- τιμολόγησης στην Ελλάδα θα πρεπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα/παρεμβάσεις (road map): α. Προώθηση της η-τιμολόγησης βάσει του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου και υποχρεωτική εφαρμογή σε μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις (με κριτήριο τον τζίρο) και επιλεγμένους φορείς του Δημοσίου (νοσοκομεία κλπ) όπου αυτό είναι δυνατόν. β. Παράλληλη παροχή κινήτρων για εφαρμογή από μικρομεσαίες επιχειρήσεις (φορολογικών κινήτρων ή/και επιδότησης του κόστους χρήσης της υπηρεσίας από παρόχους η-τιμολόγησης). γ. Σταδιακή επέκταση του μέτρου (ανά εξάμηνο και με ορίζοντα 4 εξαμήνων) σε όλες τις επιχειρήσεις (δημόσιες ιδιωτικές) δ. Άμεση εφαρμογή φορολογικών ελέγχων σε τοπικά αποθηκευμένα ηλεκτρονικά τιμολόγια (όπως ορίζει η σχετική ΠΟΛ) και σταδιακή εφαρμογή σεναρίων αυτοματοποιημένου ελέγχου

7 ε. Παράλληλες δράσεις προετοιμασίας καθολικής εφαρμογής η-τιμολόγησης με αντιμετώπιση των εμποδίων (αποσαφήνιση θεσμικού πλαισίου, αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων ασφάλειας, προτυποποίησης κλπ, δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης, προετοιμασία υποδομής Υπ. Οικονομικών). Γ. Ηλεκτρονική Τραπεζική Οι πρόσφατοι περιορισμοί στην κίνηση των κεφαλαίων αύξησαν σημαντικά τους εγγεγραμμένους χρήστες e-banking στην Ελλάδα και κυρίως τον αριθμό ενεργών χρηστών (κατά περίπου 30%) οι οποίοι εκτελούν τακτικά συναλλαγές μέσω των ψηφιακών καναλιών. Οι τραπεζικοί οργανισμοί ανταποκρίθηκαν αποτελεσματικά στις απαιτήσεις της αγοράς υποστηρίζοντας (με μετακινήσεις προσωπικού στις υπηρεσίες εγγραφής στο e-banking αλλά και στην έκδοση καρτών) καθιστώντας έτσι την ηλεκτρονική τραπεζική ως κεντρικό δίκτυο συναλλαγών και όχι ως «εναλλακτικό» όπως αντιμετωπιζόνταν μέχρι πρόσφατα από τα τραπεζικά ιδρύματα. Η χρήση υπηρεσιών ηλεκτρονικής τραπεζικής (web/mobile banking) μπορεί να αποφέρει σημαντικά οφέλη για τους καταναλωτές, τις επιχειρήσεις αλλά και την εθνική οικονομία, μειώνοντας σημαντικά το χρονικό και οικονομικό κόστος που προκύπτουν από τόσο από τη φυσική μετάβαση στα σημεία συναλλαγών όσο και από το κόστος διαχείρισης μετρητών από τις επιχειρήσεις. Σύμφωνα με έρευνα του εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Επιχειρείν και Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) το όφελος για τους καταναλωτές από τη χρήση υπηρεσιών ηλεκτρονικής τραπεζικής μπορεί να ανέλθει σε 450 ευρώ ετησίως (ανάλογα με το πλήθος συναλλαγών που εκτελούνται) ενώ το όφελος ανά συναλλαγή μπορεί να φτάσει ή να ξεπεράσει τα 13 ευρώ συνυπολογίζοντας το κόστος απωλεσθέντος ανθρωποχρόνου και της μετακίνησης προς τα φυσικά σημεία εκτέλεσης συνναλαγών. Το ποσοστό των ενεργών χρηστών e-banking στην Ελλάδα ανέρχεται περίπου στο 17% του πληθυσμού ενώ είναι εγγεγραμένοι περισσότεροι από 2,5 εκατ. χρήστες. Συνεπώς, φθάνοντας τον μ.ο. της ΕΕ (περίπου 50%), δηλαδή τριπλασιάζοντας τον αριθμό τον ενεργών χρηστών το συνολικό όφελος μπορεί να ανέλθει στο 1,5 δις ευρώ για την εθνική οικονομία σε ετήσια βάση. Η παρούσα συγκυρία (capital controls) οδήγησε σε σημαντική αύξηση τόσο των εγγεγραμένων χρηστών όσο και των ενεργών χρηστών. Η ευκαιρία αυτή δεν πρέπει αναξιοποίητη και η χρήση των υπηρεσιών ηλεκτρονικής τραπεζικής να ατονήσει μετά την παρέλευση κάποιου διαστήματος. Τα οφέλη είναι πολλαπλά τόσο για τους καταναλωτές όσο και για το δημόσιο λόγω της ιχνηλασιμότητας των συναλλαγών και τη μείωση της διακίνησης μαύρου χρήματος. Ήδη έχει ανακοινωθεί από Υπ. Οικονομικών μια σειρά κινήτρων για τη χρήση καρτών στις συναλλαγές των καταναλωτών. Ανάλογα κίνητρα πρέπει να προβλεφθούν και για τη χρήση των υπηρεσιών ηλεκτρονικής τραπεζικής η οποία

8 προσφέρει (με τον ίδιο τρόπο με τη χρήση καρτών) διαφάνεια και ιχνηλασιμότητα στις συναλλαγές. Από την άλλη πλευρά ο ρόλος των τραπεζών είναι εξίσου σημαντικός. Η αναγνώριση της σημασίας των ψηφιακών καναλιών είναι ήδη ένα πρώτο σημαντικό βήμα από τις τράπεζες. Ωστόσο, πρέπει να προσφερθούν στους καταναλωτές υπηρεσίες προστιθεμένης αξίας ώστε ο καταναλωτής να έχει πραγματικό όφελος και λόγο να χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες. Αν ο καταναλωτής βρίσκει στο e-banking μόνο τις υπηρεσίες που μπορεί να βρει και στο φυσικό κατάστημα, τότε περιορίζεται η ένταση χρήσης του. Το ηλεκτρονικό περιβάλλον δίνει τη δυνατότητα να προσφερθούν σημαντικές υπηρεσίες που διαφοροποιούν το ηλεκτρονικό από το φυσικό κανάλι. Για παράδειγμα απλές υπηρεσίες διαχείρισης «οικογενειακών» εξόδων όπως ανάλυση της κατανομής δαπανών σε κατηγορίες κόστους βάσει των συναλλαγών που εκτελεί ο καταναλωτής μέσω ηλεκτρονικής τραπεζικής ή χρεωστικών/πιστωτικών καρτών θα προσέφεραν ένα επιπλέον εργαλείο εξυπηρέτησης των καταναλωτών στην σημερινή δύσκολη οικονομική συγκυρία η οποία απαιτεί ανάλυση και περιορισμό των οικογενειακών και κατ ανάλογο τρόπο επιχειρηματικών εξόδων (ειδικά για πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις). Με βάση τα παραπάνω είναι σαφές ότι είναι σημαντική η ύπαρξη ενός στρατηγικού σχεδίου για την αύξηση της χρήσης των ψηφιακών τραπεζικών υπηρεσιών. Σε αυτό το πλαίσιο είναι κρίσιμος ο ρόλος τόσο του δημοσίου όσον αφορά την παροχή κινήτρων όσο και των τραπεζικών ιδρυμάτων όσον αφορά στην ανάπτυξη υπηρεσιών προστιθεμένης αξίας με στόχο τη διατήρηση αλλά και την αύξηση των εγγεγραμένων/ενεργών χρηστών της ηλεκτρονικής τραπεζικής.