ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Transcript

1 Κεφάλαιο 5 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Εισαωή Η αυξημέη αησυχία τω σύχοω κοιωιώ ια τις καταστοφικές επιπτώσεις στη ποιότητα του πειβάλλοτος από τη ααία και άαχη αάπτυξη, που παατηείται τα τελευταία χόια, έχει κετίσει και το ειαφέο της οικοομικής επιστήμης. Η αάλυση της οικοομικής επιστήμης επικετώεται στη ιεεύηση τω επιπτώσεω στη ευημεία τω ατόμω από τη μόλυση του πειβάλλοτος και στο σχειασμό κατάλληλω οικοομικώ πολιτικώ, που α εξασφαλίζου τόσο τη συεχή αάπτυξη τω οικοομιώ όσο και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τω ατόμω. Στη πόσφατη βιβλιοαφία τω οικοομικώ του πειβάλλοτος μποεί α ιακίει καείς τεις ιαφοετικές ποσείσεις του ποβλήματος. Η πώτη ποσέιση συκετώεται στις επιπτώσεις της μόλυσης του πειβάλλοτος στη ιαχοική καταομή τω πόω μιας οικοομίας. Η αάλυση βασίζεται στη επίλυση εός ποβλήματος μειστοποίησης της ιαχοικής συάτησης χησιμότητας τω ατόμω, όπου η ποιότητα του πειβάλλοτος και η καταάλωση αποτελού τους ύο ποσιοιστικούς παάοτες της στιμιαίας χησιμότητας. Η μόλυση του πειβάλλοτος είαι έα έμμεσο αποτέλεσμα της οικοομικής αστηιότητας, εώ απαιτείται η απάη πόω ια το πειοισμό της μόλυσης του πειβάλλοτος. Το βασικό συμπέασμα της αάλυσης αυτής είαι ότι η εισαωή της μόλυσης του πειβάλλοτος στο υπόειμα του Rsey έχει σα αποτέλεσμα το άιστο απόεμα φυσικού κεφαλαίου της οικοομίας α είαι μικότεο από αυτό που οίζει ο χυσός καόας ια τη συσσώευση κεφαλαίου, με συέπεια η οικοομία α μη επιτυχάει το μέιστο υμό οικοομικής μεέυσης. Η εύτεη ποσέιση επικετώει τις ποσπάειές της στο σχειασμό τω κατάλληλω οικοομικώ πολιτικώ, οι οποίες μποού α οηήσου τη αποκετωμέη οικοομία στο άιστο σημείο ισοοπίας από πλευάς κοιωικής ευημείας. Σε αυτό το πλαίσιο, η μόλυση του πειβάλλοτος αποτελεί μια αητική εξωτεική επίαση που καιστά τη

2 290 Π. Καλαϊτζιάκης Σ. Καλυβίτης λύση της αποκετωμέης οικοομίας μη άιστη κατά Preo. Σκοπός της κυβέησης είαι η χησιμοποίηση τω κατάλληλω εαλείω οικοομικής πολιτικής φοολοία επιχειήσεω, επιοτήσεις ια υιοέτηση κααώ τεχολοιώ, ομοετικές υμίσεις ια πειοισμό της εκπομπής ύπω, κλπ ώστε α βελτιωεί το αποτέλεσμα της αποκετωμέης οικοομίας. Για τη επιλοή της κατάλληλης πολιτικής είαι απααίτητη η αξιολόηση της σχετικής αποτελεσματικότητας τω ιαφόω εαλείω πολιτικής που ιαέτει κάε κυβέηση. Η τίτη ποσέιση συκετώεται στη αάλυση τω ιεώ πτυχώ του ποβλήματος της μόλυσης του πειβάλλοτος. Έμφαση ίεται στο συτοισμό τω ποσπαειώ τω ιαφόω χωώ ια τη ατιμετώπιση του ποβλήματος, εομέου ότι η μόλυση του πειβάλλοτος είαι έα φαιόμεο με ιεείς επιπτώσεις βλ. Πλαίσιο 5.. Στο χώο της οικοομικής μεέυσης το ειαφέο συκετώεται κυίως στη αάλυση τω επιπτώσεω της μόλυσης του πειβάλλοτος στο υμό οικοομικής μεέυσης. Η ποστασία του πειβάλλοτος απαιτεί τη ιάεση οικοομικώ πόω, οι οποίοι α μποούσα ιαφοετικά α ιατεού σε άλλες πιο πααωικές αστηιότητες. Κατά συέπεια, είαι λοικό α ααμέεται ότι η εισαωή της μόλυσης του πειβάλλοτος σε έα υπόειμα οικοομικής μεέυσης α επηεάσει αητικά το υμό αύξησης του κατά κεφαλή ποϊότος της οικοομίας. Στο Κεφάλαιο αυτό α επεκταού τία από τα υποείματα μεέυσης που παουσιάστηκα σε ποηούμεα Κεφάλαια, εσωματώοτας τις υποέσεις ότι η μόλυση του πειβάλλοτος, πώτο, αποτελεί έα έμμεσο ποϊό της συσσώευσης φυσικού κεφαλαίου και, εύτεο, επηεάζει αητικά τη ευημεία τω ατόμω. Πιο συκεκιμέα, αχικά τοποποιείται το εοκλασικό υπόειμα με φίουσες αποόσεις στη συάτηση πααωής, ώστε α συμπειληφεί η μόλυση του πειβάλλοτος στη συάτηση χησιμότητας, εώ επιπλέο ίεται η υπόεση ότι έα τμήμα τω πόω της οικοομίας ιατίεται ια τη ποστασία του πειβάλλοτος. Ατίστοιχα, ααλύεται η πείπτωση του αμμικού υποείματος με σταεές αποόσεις στη συάτηση πααωής. Στη συέχεια, παουσιάζεται η επίαση της μόλυσης του πειβάλλοτος στο βασικό υπόειμα του Ls με πααωή αώπιου κεφαλαίου, και ααλύεται επίσης η πείπτωση όπου η μόλυση επιά στη συσσώευση αώπιου κεφαλαίου. Να σημειωεί ότι σε όλες τις πειπτώσεις ααλύεται η λύση του κοιωικού σχειαστή, ώστε α εξεταστεί η βέλτιστη λύση ια το υμό οικοομικής μεέυσης της οικοομίας.

3 Οικοομική Μεέυση: Θεωία και Πολιτική 29 Πλαίσιο 5.. Διεείς συήκες ια το πειβάλλο Η αητική επίαση του αώπιου παάοτα στις κλιματολοικές συήκες κατά τις τελευταίες εκαετίες οήησε στη πόταση ια τη ιατύπωση κοιώ αχώ και συτοισμέω εεειώ, ώστε α αασταφεί αυτή η εξέλιξη. Το ειαφέο ια το πειβάλλο σε πακόσμιο επίπεο επικυώηκε με τις ιεείς συήκες του Τοότο το 988 και του Ρίο τε Τζαέιο το 992, καώς και με το Πωτόκολλο του Κυότο το 997 όπου αποφασίστηκε η αάληψη συτοισμέης κατικής άσης σε ιεές επίπεο ια το έλεχο τω εκπομπώ υποόω αείω. Ιιαίτεη έμφαση όηκε στα αέια που ποκαλού τη υπεέμαση του πλαήτη φαιόμεο του εμοκηπίου και τα οποία είαι αποτέλεσμα κυίως της ολοέα ετειόμεης οικοομικής αστηιότητας και της συεπαόμεης αύξησης στη καταάλωση εέειας. Ειικότεα, το Πωτόκολλο του Κυότο ποβλέπει εικούς, αλλά και πιο συκεκιμέους στόχους ια τις εκπομπές αυτώ τω ύπω. Ο εικός στόχος είαι η μείωση τω πακόσμιω εκπομπώ μιας σειάς αωποεώ ύπω τη πείοο σε επίπεο τουλάχιστο κατά 5% χαμηλότεο σε σχέση με αυτό του 990. Ο στόχος αυτός επιμείζεται στα κάτη αάλοα με τις εκτιμήσεις ια τη επίαση της οικοομικής αστηιότητας τους στις εκπομπές ύπω. Για παάειμα, ο στόχος ια τη Ε.Ε. είαι η μείωση τω εκπομπώ τω κατώ-μελώ κατά 8%. Η καταομή μεταξύ τω κατώ-μελώ οιστικοποιήηκε στο Συμβούλιο Υπουώ της Ε.Ε. το Ιούιο του 998, αφού λήφηκα υπόψη οι οικοομικές αάκες, οι εικές ιιαιτεότητες, η ιστοική εξέλιξη κλπ. Παόλη τη αυτοόητη σημασία αυτώ τω ζητημάτω, η συμφωία μεταξύ τω χωώ ε πέπει α εωείται εομέη. Ο λόος είαι ότι τα οικοομικά συμφέοτα που ιακυβεύοται είαι τεάστια και αφοού έα από τους πιο ζωτικούς τομείς της οικοομίας, το εεειακό τομέα. Όπως είαι φυσικό, οι πιο ααπτυμέες οικοομίες κατααλώου πεισσότεη εέεια και επομέως είαι αυτές που ποκαλού ααλοικά τις υψηλότεες εκπομπές ύπω ια παάειμα, οι Η.Π.Α. είαι υπεύυες ια το 36% τω πακόσμιω εκπομπώ ιοξειίου του άακα. Οι χώες αυτές πλήττοται άμεσα από μια τέτοια συμφωία ια τη μείωση τω ύπω, με συέπεια α ατιού στη εφαμοή της. Από τη άλλη πλευά, οι αητικές επιπτώσεις της συμφωίας ε πειοίζοται σε εικό επίπεο: μια μείωση της οικοομικής αστηιότητας στις πλούσιες οικοομίες α έχει αητικές επιπτώσεις σε πακόσμιο επίπεο, με συέπεια α πληού όλες οι οικοομίες, και ειικά οι φτωχές χώες που παουσιάζου υψηλό βαμό εξάτησης από το εξωτεικό.

4 292 Π. Καλαϊτζιάκης Σ. Καλυβίτης Το εοκλασικό υπόειμα με ποστασία του πειβάλλοτος Έστω μια οικοομία, η οποία παάει έα ομοιοεές κατααλωτικό ααό Υ. Η οικοομία έχει πόσβαση σε μια τεχολοία πααωής Υ FK,L, η οποία ικαοποιεί τις εοκλασικές ιιότητες, όπως ααφέηκα στο Κεφάλαιο 2. Έστω επίσης ότι ο πληυσμός της οικοομίας L πααμέει σταεός ιαχοικά και ότι τα άτομα ζου απειόιστα. Η στιμιαία συάτηση χησιμότητας τω ατόμω εξατάται ετικά από το επίπεο της κατά κεφαλή καταάλωσης και αητικά από τη πειβαλλοτική μόλυση P στη οικοομία. Συκεκιμέα, ίεται η υπόεση ότι η συάτηση στιμιαίας χησιμότητας έχει τη μοφή:, P φp 2. όπου φ είαι ο συτελεστής βαύτητας ια πειβαλλοτικά ζητήματα στη συάτηση χησιμότητας. Στη σχετική βιβλιοαφία υπάχει ακετή συζήτηση ια τις πιαές πηές μόλυσης του πειβάλλοτος. Α και οι ώμες ιίσταται, σα πιο σηματικές πηές μόλυσης εωούται η καταάλωση, η πααωική ιαικασία και το απόεμα φυσικού κεφαλαίου της οικοομίας. Επίσης, ιάσταση απόψεω υπάχει και ως πος το κατά πόσο η ευημεία τω ατόμω εξατάται από τη τέχουσα οή ή από το συολικό απόεμα της μόλυσης του πειβάλλοτος. Στο παό Κεφάλαιο, ακολουώτας τη αάλυση τω Grds και Slders 993, ίεται η υπόεση ότι η ευημεία τω ατόμω επηεάζεται από τη οή της μόλυσης, η οποία είαι αάλοη του αποέματος φυσικού κεφαλαίου της οικοομίας Κ και ατιστόφως αάλοη τω κατικώ απαώ ια τη ποστασία του πειβάλλοτος Μ, οι οποίες στοχεύου στο πειοισμό του επιπέου της μόλυσης. 56 Πιο συκεκιμέα, με βάση τα πααπάω έστω ότι το επίπεο μόλυσης του πειβάλλοτος ποσιοίζεται από τη σχέση: K P 2.2 M 56 Τα συμπεάσματα που α εξαχού στο κεφάλαιο αυτό ε επηεάζοται από τη εξέταση του συολικού επιπέου της μόλυσης ατί ια τη οή της σε κάε χοική πείοο.

5 Οικοομική Μεέυση: Θεωία και Πολιτική 293 όπου K είαι ο λόος κεφαλαίου-εασίας, L M είαι οι κατά L κεφαλή ημόσιες απάες ια τη ποστασία του πειβάλλοτος και >0 είαι μια παάμετος που ηλώει τη ελαστικότητα της μόλυσης P ως πος τις απάες ια τη ποστασία του πειβάλλοτος Μ. Η ιαχοική συάτηση χησιμότητας τω ατόμω μποεί α οιστεί σα: U 0, P Le d φ Le d όπου είαι ο συτελεστής ιαχοικής ποτίμησης. Ο κοιωικός σχειαστής ποσπαεί α μειστοποιήσει τη ιαχοική χησιμότητα τω ατόμω της οικοομίας κάτω από έα πειοισμό ο οποίος ηλώει πώς καταέμεται το πααόμεο ποϊό της οικοομίας στις ιάφοες χήσεις του. Συκεκιμέα, το πααόμεο ποϊό της οικοομίας μποεί α ιατεεί είτε ια καταάλωση C είτε ια επέυση σε φυσικό κεφάλαιο I είτε ια απάη με στόχο τη ποστασία του πειβάλλοτος M. Κατά συέπεια ο πειοισμός που ατιμετωπίζει ο κοιωικός σχειαστής μποεί α αφεί ως εξής: Y C I M Y C K K M 2.4 όπου είαι ο υμός απόσβεσης του φυσικού κεφαλαίου. Η πααπάω ιαφοική εξίσωση μποεί α αφεί σε κατά κεφαλή όους ως εξής: f 2.5 όπου ff, είαι το κατά κεφαλή ποϊό της οικοομίας. Η μαηματική λύση του πααπάω ιαχοικού ποβλήματος μειστοποίησης της εξίσωσης 2.3 με το πειοισμό 2.5 ίεται με τη χήση της εξίσωσης του ilon: φ L e v [ f ] 2.6

6 294 Π. Καλαϊτζιάκης Σ. Καλυβίτης όπου ο πολλαπλασιαστής v είαι η παούσα αξία της σκιώους τιμής του κεφαλαίου σε μοάες χησιμότητας. Οι συήκες πώτης τάξης ια τη μειστοποίηση της εξίσωσης του ilon είαι: L e v L e v φ Le f v φ ' 2.9 Από τις εξισώσεις 2.8 και 2.9 ποκύπτει ότι: f v ' 2.0 και από τις εξισώσεις 2.7 και 2.0 ποκύπτει ότι: f ' 2. Τέλος, από τις εξισώσεις 2.7 και 2.8 οι κατά κεφαλή ημόσιες απάες ια τη ποστασία του πειβάλλοτος μποού α εκφαστού ως συάτηση της κατά κεφαλή καταάλωσης και του λόου κεφαλαίουεασίας: φ 2.2 Ατικαιστώτας τη πααπάω εξίσωση στις ιαφοικές εξισώσεις 2.5 και 2. ποκύπτει ότι: φ f 2.3

7 Οικοομική Μεέυση: Θεωία και Πολιτική 295 [ φ f ] 2.4 Οι ιαφοικές εξισώσεις 2.3 και 2.4 αποτελού έα σύστημα, το οποίο πειάφει τη υαμική ποεία της οικοομίας και που η λύση του ποσιοίζει τη ισοοπία της οικοομίας. Όπως είαι ωστό, στη σταεή κατάσταση ισοοπίας το εοκλασικό υπόειμα ποβλέπει ότι ισχύει 0 και, κατά συέπεια, ο λόος / πααμέει σταεός. Θέτοτας λ > 0, όπου λ είαι μια σταεά, από τη εξίσωση 2. ποκύπτει ότι στη ισοοπία σταεής κατάστασης ισχύει: Π 0 f λ 2.5 Η πααπάω εξίσωση ποσιοίζει τη τιμή του λόου κεφαλαίου-εασίας Π στη ισοοπία σταεής κατάστασης ια το εοκλασικό υπόειμα μεέυσης με ποστασία του πειβάλλοτος. Η ατίστοιχη εξίσωση ισοοπίας ια τη πείπτωση του εοκλασικού υποείματος χωίς ποστασία του πειβάλλοτος, όπως φάηκε στο Κεφάλαιο 6, είαι: f 2.6 Συκίοτας τις εξισώσεις 2.5 και 2.6 ποκύπτει ότι: f > f < 2.7 Π Π Το αποτέλεσμα αυτό ποέχεται από τη υπόεση ότι η συάτηση πααωής χαακτηίζεται από φίουσες αποόσεις ως πος το φυσικό κεφάλαιο, ηλαή ισχύει f <0. Η οικοομία ιαέτει σχετικά λιότεο κεφάλαιο, ιατί η μόλυση που ποκαλεί απαιτεί υψηλότεη κοιωική απόοση, η οποία επιτυχάεται ότα το απόεμά του είαι χαμηλότεο. Άα η ιάεση πόω ια τη ποστασία του πειβάλλοτος σε έα εοκλασικό υπόειμα επιφέει μείωση στη τιμή ισοοπίας του κατά κεφαλή εισοήματος και του λόου κεφαλαίου-εασίας. Αξίζει εώ α σημειωεί ότι η πααπάω επέκταση του εοκλασικού υποείματος με τη εσωμάτωση πειβαλλοτικώ εμάτω στη συάτηση χησιμότητας ε

8 296 Π. Καλαϊτζιάκης Σ. Καλυβίτης επηεάζει το βασικό συμπέασμα του υποείματος ότι στη ισοοπία σταεής κατάστασης ο υμός μεταβολής του κατά κεφαλή εισοήματος είαι μηεικός. Άα, όπως ακιβώς και στο απλό εοκλασικό υπόειμα, το εοκλασικό υπόειμα με ποστασία του πειβάλλοτος ποβλέπει ότι χωίς τεχολοική πόοο η οικοομία ε μποεί α ιατηήσει έα ετικό υμό οικοομικής μεέυσης. Τέλος, έα ειαφέο σημείο σε αυτό το υπόειμα είαι οι επιάσεις στη οικοομία από μια μεταστοφή τω ποτιμήσεω τω ατόμω υπέ της ποστασίας του πειβάλλοτος, που ηλώεται από μια αύξηση της τιμής της πααμέτου φ στη συάτηση χησιμότητας. Όπως φάηκε, ο υμός μεέυσης της οικοομίας ε α επηεαστεί, αφού καοίζεται αποκλειστικά από εξωεείς παάοτες. Όμως, η μεταστοφή αυτή α επηεάσει το επίπεο του εισοήματος και του κεφαλαίου στη οικοομία. Συκεκιμέα, η κοιωία α απαιτεί υψηλότεες απάες ια τη ποστασία του πειβάλλοτος, όπως φαίεται από τη σχέση 2.2. Το οιακό ποϊό του κεφαλαίου, όπως ίεται από τη 2.5 α πέπει α είαι υψηλότεο, ώστε α ατισταμίσει τη μείωση στη χησιμότητα. Άα σύμφωα με το όμο τω φιουσώ αποόσεω το συολικό απόεμα του κεφαλαίου α είαι χαμηλότεο στη έα ισοοπία, εώ και το εισόημα α είαι χαμηλότεο. Ο λόος κεφαλαίου-ποϊότος α μειωεί, καώς η οικοομία α αφιεώει λιότεους πόους στο σχηματισμό φυσικού κεφαλαίου και α απαά μεαλύτεο τμήμα του εισοήματος ια τη ποστασία του πειβάλλοτος Το αμμικό υπόειμα ΑΚ με ποστασία του πειβάλλοτος Η εσωμάτωση πειβαλλοτολοικώ εμάτω σε έα εοκλασικό υπόειμα έχει, όπως φάηκε πααπάω, επιπτώσεις μόο στο άιστο επίπεο τω μεταβλητώ στη κατάσταση σταεής ισοοπίας. Για α ιεευηού οι επιπτώσεις της μόλυσης του πειβάλλοτος στο υμό οικοομικής μεέυσης, α πέπει α χησιμοποιηού υποείματα εοεούς μεέυσης. Η σχετική αάλυση μποεί α βασιστεί αχικά στο πιο απλό υπόειμα εοεούς μεέυσης, ηλαή το αμμικό υπόειμα μεέυσης. Όπως είαι ωστό, η βασική υπόεση του αμμικού υποείματος είαι ότι η συάτηση πααωής του ποϊότος της οικοομίας είαι αμμική ως πος το φυσικό κεφάλαιο, ηλαή ισχύει YAK. Κάτω από τη υπόεση της αμμικής συάτησης πααωής, οι ιαφοικές εξισώσεις 2.5 και 2. μποού α αφού ως:

9 Οικοομική Μεέυση: Θεωία και Πολιτική 297 A 2.8 A 2.9 Στη κατάσταση σταεής ισοοπίας το αμμικό υπόειμα y μεέυσης ποβλέπει ότι ισχύει σταεά, και, κατά y συέπεια, ο λόος πααμέει σταεός. Θέτοτας πάλι λ > 0, από τη σχέση 2.9 ποκύπτει ότι στη μακοχόια ισοοπία ισχύει: y A λ y 2.20 Η πααπάω εξίσωση ποσιοίζει έα σταεό υμό μεέυσης στη ισοοπία σταεής κατάστασης ια το αμμικό υπόειμα μεέυσης με ποστασία του πειβάλλοτος. Η ατίστοιχη εξίσωση ια τη πείπτωση του αμμικού υποείματος χωίς ποστασία του πειβάλλοτος, όπως φάηκε στο Κεφάλαιο 6, είαι: y y A 2.2 Συκίοτας τις εξισώσεις 2.20 και 2.2 ποκύπτει ότι ο υμός οικοομικής μεέυσης του αμμικού υποείματος με ποστασία του πειβάλλοτος είαι μικότεος από το υμό μεέυσης που ποβλέπει το απλό αμμικό υπόειμα χωίς ποστασία του πειβάλλοτος. Ο λόος είαι ότι οι απάες ια τη ποστασία του πειβάλλοτος εκτοπίζου τις απάες ια καταάλωση και επεύσεις μειώοτας τους ιαέσιμούς πόους της οικοομίας ια πααωικές αστηιότητες. Επίσης, μια μεταστοφή τω ποτιμήσεω τω ατόμω υπέ της ποστασίας του πειβάλλοτος, που ηλώεται από τη αύξηση της τιμής της πααμέτου φ, α επιφέει μείωση του υμού μεέυσης της οικοομίας σύμφωα με τις σχέσεις 2.2 και 2.20, με συέπεια το τίμημα ια τη αυξημέη

10 298 Π. Καλαϊτζιάκης Σ. Καλυβίτης ποτεαιότητα στη ποστασία του πειβάλλοτος α είαι η μείωση της μακοχόιας καταάλωσης. Τέλος, έα ειαφέο σημείο, το οποίο πέπει α τοιστεί, είαι ότι τα συμπεάσματα αυτά ε έχου εική ισχύ στα υποείματα εοεούς μεέυσης. Όπως α φαεί αμέσως μετά, η μόλυση του πειβάλλοτος ε έχει καμία επίπτωση στο υμό οικοομικής μεέυσης στη πείπτωση του βασικού υποείματος εοεούς μεέυσης με πααωή αώπιου κεφαλαίου υπόειμα του Ls. Το υπόειμα συσσώευσης αώπιου κεφαλαίου του Ls με ποστασία του πειβάλλοτος Το υπόειμα του Ls, που παουσιάστηκε στο Κεφάλαιο 7, υιοετεί μια συάτηση πααωής όπου οι εισοές είαι το φυσικό και το αώπιο κεφάλαιο. Στο υπόειμα αυτό η συσσώευση φυσικού κεφαλαίου ε οηεί σε φίουσες αποόσεις, εφόσο συοεύεται από αάλοη συσσώευση αώπιου κεφαλαίου. Σα αποτέλεσμα, η εξάλειψη τω φιουσώ αποόσεω οηεί σε εοεή οικοομική μεέυση. Στη παούσα μοφή ίεται πάλι η υπόεση ότι το πααόμεο ποϊό της οικοομίας μποεί α χησιμοποιηεί είτε ια καταάλωση είτε ια επέυση σε φυσικό κεφάλαιο είτε ια τη ποστασία του πειβάλλοτος. Ακόμα, ια τη συσσώευση του αώπιου κεφαλαίου ίεται η υπόεση ότι απαιτείται μόο αώπιο κεφάλαιο, του οποίου ο υμός απόσβεση είαι ίιος με αυτό του φυσικού κεφαλαίου. Οι συατήσεις πααωής ηλαή μποού α αφού ως: Y C K K M AK όπου L είαι το απόεμα αώπιου κεφαλαίου και Η είαι το μείιο αώπιου κεφαλαίου που χησιμοποιείται στη πααωή του τελικού ποϊότος. Οι παάμετοι Α και Β ατιστοιχού σε τεχολοικές σταεές. Σε κατά κεφαλή όους οι πααπάω εξισώσεις μποού α αφού ως: y A 2.24

11 Οικοομική Μεέυση: Θεωία και Πολιτική Ο κοιωικός σχειαστής μειστοποιεί τη συάτηση ιαχοικής χησιμότητας 2.3 με τους πειοισμούς 2.24 και Η εξίσωση του ilon που ατιστοιχεί στο πόβλημα του κοιωικού σχειαστή είαι: [ ] [ ] A Le φ 2.26 Οι συήκες πώτης τάξης ια τη μειστοποίηση της πααπάω εξίσωσης του ilon είαι: L e v L e v φ A φ Le A 2.30 A 2.3 Ατικαιστώτας τη εξίσωση 2.28 στη εξίσωση 2.30 ποκύπτει:

12 300 Π. Καλαϊτζιάκης Σ. Καλυβίτης A 2.32 Στη ισοοπία οι σκιώεις τιμές και μ α μεταβάλλοται με το ίιο σταεό υμό. Άα, από τις εξισώσεις 2.3 και 2.32 ποκύπτει: A A 2.33 Ατικαιστώτας τη εξίσωση 2.29 στη 2.33 ποκύπτει: A 2.34 Μποεί τώα α υπολοιστεί ο υμός οικοομικής μεέυσης στη μακοχόια ισοοπία, ο οποίος ίεται στη Πόταση 5.. Πόταση 5.. Ο υμός μεέυσης στο υπόειμα πααωής αωπίου κεφαλαίου με ποστασία του πειβάλλοτος ίεται από τη σχέση: ] [ y y Από τις εξισώσεις 2.27 και 2.32 ποκύπτει η ωστή έκφαση ια το υμό μεταβολής της κατά κεφαλή καταάλωσης: A 2.35 Τέλος, ατικαιστώτας τη εξίσωση 2.34 στη πααπάω εξίσωση ποκύπτει: ] [ 2.36

13 Οικοομική Μεέυση: Θεωία και Πολιτική 30 Στη κατάσταση σταεής ισοοπίας όλες οι μεταβλητές y μεταβάλλοται με το ίιο σταεό υμό και ισχύει, οπότε y η εξίσωση 2.36 οίζει και το υμό οικοομικής μεέυσης. Ο σταεός υμός μεέυσης της οικοομίας υποηλώει ότι η υατότητα πααωής έου αώπιου κεφαλαίου απεεοποιεί τις φίουσες αποόσεις και οηεί σε εοεή μεέυση της οικοομίας, ακόμα και στη πείπτωση που η οικοομία είαι αακασμέη α απαήσει μέος από τους πόους της ια τη ποστασία του πειβάλλοτος. Συκίοτας τη εξίσωση 2.36 με τη εξίσωση 7.52, η οποία ίει το υμό οικοομικής μεέυσης ια το υπόειμα του Ls χωίς μόλυση του πειβάλλοτος, φαίεται ότι τα ύο υποείματα καταλήου στη ίια ακιβώς εξίσωση ια το υμό οικοομικής μεέυσης. Κατά συέπεια, η εσωμάτωση πειβαλλοτικώ εμάτω στο συκεκιμέο υπόειμα πααωής αώπιου κεφαλαίου του Ls ε έχει καμία επίπτωση στο υμό οικοομικής μεέυσης. Ο λόος είαι ότι η υπόεση της αμμικής συάτησης πααωής 2.25 του αώπιου κεφαλαίου υποηλώει έα σταεό υμό απόοσης ια το αώπιο κεφάλαιο, ο οποίος ισούται με Β-. Στη ισοοπία οι υμοί απόοσης τω ύο μοφώ κεφαλαίου, φυσικού και αώπιου, α πέπει α είαι ίσοι, με αποτέλεσμα ο υμός μεέυσης της οικοομίας α ποσιοίζεται από το σταεό υμό απόοσης του αώπιου κεφαλαίου και α μη εξατάται από τις απάες της κυβέησης ια τη ποστασία του πειβάλλοτος ή τις ποτιμήσεις τω ατόμω ια πειβαλλοτικά ζητήματα. Το υπόειμα του Ls με αητικές επιπτώσεις της μόλυσης στη συσσώευση αώπιου κεφαλαίου Στο τμήμα αυτό επεκτείεται το υπόειμα του ποηούμεου τμήματος με τη υπόεση ότι η μόλυση του πειβάλλοτος επηεάζει αητικά τη απόοση του αώπιου κεφαλαίου. Η ιέα αυτή ατιστοιχεί, ια παάειμα, στη πείπτωση όπου η μόλυση του πειβάλλοτος επηεάζει αητικά τη υεία τω ατόμω με αποτέλεσμα τη μείωση της ικαότητας τω ατόμω α συσσωεύου αώπιο κεφάλαιο. Η εσωμάτωση της πααπάω υπόεσης στο υπόειμα του Ls μποεί α ίει υποέτοτας ότι η μόλυση του πειβάλλοτος ποκαλεί αύξηση του υμού απόσβεσης του αώπιου κεφαλαίου. Η υπόεση αυτή επιτέπει α αφεί η εξίσωση 2.25 ια τη συσσώευση αώπιου κεφαλαίου ως:

14 302 Π. Καλαϊτζιάκης Σ. Καλυβίτης P ζ 2.37 όπου ο όος P ζ εκφάζει τη επίαση της μόλυσης στη ιαικασία συσσώευσης αώπιου κεφαλαίου. Με αυτή τη υπόεση, η εξίσωση του ilon που ατιστοιχεί στο πόβλημα του κοιωικού σχειαστή είαι: [ ] A Le ζ φ 2.38 Οι συήκες πώτης τάξης ια τη μειστοποίηση της πααπάω εξίσωσης του ilon είαι: L e v L e v ζ ζ ζ φ A ζ φ ζ ζ Le A 2.42

15 Οικοομική Μεέυση: Θεωία και Πολιτική 303 ζ A 2.43 Ατικαιστώτας τη εξίσωση 2.40 στη εξίσωση 2.42 ποκύπτει: A 2.44 Στη ισοοπία οι σκιώεις τιμές και μ α μεταβάλλοται με το ίιο σταεό υμό. Άα, από τις εξισώσεις 2.43 και 2.44 ποκύπτει: ζ A A 2.45 Ατικαιστώτας τη εξίσωση 2.4 στη 2.45 ποκύπτει: ζ A 2.46 Μποεί τώα α υπολοιστεί ο υμός οικοομικής μεέυσης στη μακοχόια ισοοπία, ο οποίος ίεται στη Πόταση 5.2. Πόταση 5.2. Ο υμός μεέυσης στο υπόειμα μεέυσης με ποστασία του πειβάλλοτος και αητικές επιπτώσεις της μόλυσης στη συσσώευση αώπιου κεφαλαίου ίεται από τη σχέση: ] [ ζ y y Από τις εξισώσεις 2.39 και 2.44 ποκύπτει η ωστή έκφαση ια το υμό μεταβολής της κατά κεφαλή καταάλωσης:

16 304 Π. Καλαϊτζιάκης Σ. Καλυβίτης A 2.47 Τέλος, ατικαιστώτας τη εξίσωση 2.46 στη πααπάω εξίσωση ποκύπτει ότι: [ ζ ] 2.48 Στη κατάσταση σταεής ισοοπίας όλες οι μεταβλητές y μεταβάλλοται με το ίιο σταεό υμό και ισχύει, y οπότε η εξίσωση 2.47 οίζει και το υμό οικοομικής μεέυσης, ο οποίος είαι σταεός, αφού ο λόος πααμέει σταεός στη κατάσταση σταεής ισοοπίας. Συκίοτας τις εξισώσεις 2.36 και 2.48 φαίεται ότι στη πείπτωση που η μόλυση του πειβάλλοτος επηεάζει τη απόοση του αώπιου κεφαλαίου, η οικοομία μεεύεται με υμό μικότεο από ότι στη πείπτωση που η απόοση του αώπιου κεφαλαίου είαι αεξάτητη. Ο λόος είαι ότι έα υψηλότεο επίπεο μόλυσης μειώει τη απόοση της ώσης και, κατά συέπεια, μειώει τη επέυση σε αώπιο κεφάλαιο με τελικό αποτέλεσμα τη μείωση του υμού οικοομικής μεέυσης. Επίσης, μια αύξηση της πααμέτου ζ στη σχέση συσσώευσης αώπιου κεφαλαίου α οηήσει σε ταχύτεη απαξίωση του αώπιου κεφαλαίου στη οικοομία με συέπεια τη μείωση του υμού μεέυσης. Τέλος, έα ειαφέο σημείο του υποείματος ποέχεται από τη εξέταση της επίασης μιας μεταστοφής τω ποτιμήσεω τω ατόμω υπέ της ποστασίας του πειβάλλοτος, που ηλώεται από μια αύξηση της τιμής της πααμέτου φ στη συάτηση χησιμότητας. Σε ατίεση με τα αποτελέσματα που ααφέηκα στα ποηούμεα υποείματα, η μεταβολή αυτή α επιφέει αύξηση του υμού μεέυσης της οικοομίας, παότι το αυξημέο ειαφέο ια το πειβάλλο οηεί και εώ σε αύξηση τω απαώ ια τη ποστασία του, όπως φαίεται από το συυασμό τω σχέσεω 2.39 και 2.40 και τη επίλυσή τους ως πος. Η ιαφοά όμως στη παούσα πείπτωση είαι ότι η ιοχέτευση πόω

17 Οικοομική Μεέυση: Θεωία και Πολιτική 305 ια τη ποστασία του πειβάλλοτος ε οηεί απλώς σε εκτόπιση πόω από άλλες αστηιότητες, αλλά αυξάει το υμό μεέυσης, επειή η μείωση της μόλυσης επιά ετικά στη ιαικασία σχηματισμού αώπιου κεφαλαίου και οηεί σε αυξημέες επεύσεις σε φυσικό κεφάλαιο αυξάοτας τελικά το υμό μεέυσης της οικοομίας. Συμπεάσματα Η μόλυση και η ποστασία του πειβάλλοτος αποτελού το κυιότεο κοιωικό ζήτημα, που σχετίζεται με τη οικοομική μεέυση στις ααπτυμέες οικοομίες. Ο λόος είαι ότι η οικοομική μεέυση συεπάεται έα κόστος εξαιτίας τω αητικώ επιάσεω κατά τη πααωή τω απαιτούμεω πααωικώ εισοώ. Από τη άλλη πλευά, τα άτομα σε αυτές τις οικοομίες ειαφέοται ια τη κατάσταση του πειβάλλοτος, στο βαμό που η εκτεταμέη χήση του ποκαλεί αεπιύμητες συέπειες στη ποιότητα ζωής. Σε αυτό το Κεφάλαιο, τοποποιήηκα τα βασικά υποείματα οικοομικής μεέυσης, ώστε α συμπειλάβου τις πααπάω επιάσεις. Συκεκιμέα, έια οι υποέσεις ότι η χησιμότητα τω ατόμω επηεάζεται αητικά από τη μόλυση του πειβάλλοτος και ότι το κάτος με τη μοφή του κοιωικού σχειαστή απαά έα τμήμα του εισοήματος της οικοομίας ια τη ποστασία του πειβάλλοτος. Στη συέχεια, εξετάστηκα οι επιάσεις στο εισόημα και το υμό μεέυσης της οικοομίας σε ιάφοα υποείματα. Όπως φάηκε, το βασικό συμπέασμα του εοκλασικού υποείματος, ότι ηλαή ο υμός μεέυσης της οικοομίας είαι σταεός και εξατάται μόο από τις πααμέτους της οικοομίας, πααμέει και σε αυτό το πλαίσιο. Όμως, το εισόημα ισοοπίας της οικοομίας είαι σε αυτή τη πείπτωση χαμηλότεο, ιατί η ιάεση εός τμήματος τω πααωικώ πόω ια τη ποστασία του πειβάλλοτος οηεί σε χαμηλότεο απόεμα κεφαλαίου στη ισοοπία. Από τη άλλη πλευά, η εξάλειψη τω φιουσώ αποόσεω στο αμμικό υπόειμα εοεούς μεέυσης ποκαλεί επιάσεις της ποστασίας του πειβάλλοτος στο υμό οικοομικής μεέυσης. Το αποτέλεσμα αυτό ε είαι ίιο ια όλα τα υποείματα εοεούς μεέυσης. Στο απλό υπόειμα του Ls με αώπιο κεφάλαιο η ποστασία του πειβάλλοτος ε επιά στη συσσώευση αώπιου κεφαλαίου και αφήει αεπηέαστο το υμό μεέυσης της οικοομίας. Ότα όμως η μόλυση του πειβάλλοτος επιά στη συσσώευση του αώπιου κεφαλαίου, ο υμός μεέυσης της οικοομίας επηεάζεται ετικά από τη ιοχέτευση πόω ια ποστασία του πειβάλλοτος εξαιτίας

18 306 Π. Καλαϊτζιάκης Σ. Καλυβίτης της μικότεης αητικής επίασης της μόλυσης του πειβάλλοτος στο σχηματισμό αώπιου κεφαλαίου. Το κύιο συμπέασμα από τη παουσίαση τω υποειμάτω είαι ότι οι επιάσεις της μόλυσης και της ποστασίας του πειβάλλοτος στη οικοομική μεέυση ιαφέου αάλοα με το οικοομικό πλαίσιο, στο οποίο ααφέοται. Έτσι, ια παάειμα, η εισαωή πειβαλλοτικώ ζητημάτω στο εοκλασικό ή στο αμμικό υπόειμα αφοά κυίως τις μακοοικοομικές εωητικές και εμπειικές μελέτες, οι οποίες ααφέοται στις μακοχόιες επιάσεις στη οικοομία. Από τη άλλη πλευά, το υπόειμα του Ls είαι πιο κατάλληλο ότα αξιολοούται οι επιάσεις της μόλυσης του πειβάλλοτος στο αώπιο παάοτα και στη πααωικότητά του. Συεπώς, οι επιάσεις του πειβάλλοτος στη οικοομική μεέυση πέπει α εξετάζοται κατά πείπτωση και αάλοα με το επιιωκόμεο σκοπό, ώστε α εξασφαλίζεται η ιατύπωση του κατάλληλου οικοομικού πλαισίου.