Ευρωπαϊκή Ένωση. ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 30 Σεπτεμβρίου Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Η πολιτική Ευρώπη]

Transcript

1 ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 30 Σεπτεμβρίου Ευρωπαϊκή Ένωση Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Η πολιτική Ευρώπη] Η ίδια η έννοια της ιστορίας είναι η έννοια της διαρκούς διαδικασίας των κοινωνικών αλλαγών. Αλλαγών που δεν εξελίσσονται γραμμικά. Υπάρχουν στιγμές όπου διεργασίες δεκαετιών συμπυκνώνονται σε μια ποιοτική αλλαγή. Στιγμές σαν αυτές που ζούμε σήμερα. Πριν από λίγο καιρό έκλεισε ο πρώτος ιστορικός κύκλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο κύκλος που θα ονόμαζα σχηματικά «περίοδος εμπέδωσης της οικονομικής συνεργασίας». Το ενιαίο νόμισμα, το ευρώ, πέραν όλων των άλλων, συμβολίζει το συμπύκνωμα του πρώτου ιστορικού κύκλου της Ένωσης. Συμβολίζει τη βούληση της πλειοψηφίας των ευρωπαίων πολιτών να συμπορευτούν στο μέλλον που έρχεται. Ένα μέλλον που είναι γεμάτο ευκαιρίες, αλλά και απειλές και αντιφάσεις. Το σημαντικό και επίμαχο θέμα της περιόδου που ανοίγεται μπροστά μας θα είναι αναμφίβολα το θέμα της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης. Σημαντικό, γιατί, ιδιαίτερα για μας, για την προοδευτική παράταξη, η οικονομική σύγκλιση απαιτεί και πολιτική σύγκλιση. Η ανεξέλεγκτη οικονομική δραστηριότητα των αγορών θα οδηγήσει σε αύξηση των ανισοτήτων, σε αύξηση της φτώχειας και της περιθωριοποίησης και σε συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους. Τα τελευταία γεγονότα στην Αργεντινή δείχνουν με τρόπο τραγικό ότι οι νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις που θέλουν τις αγορές να λειτουργούν ανεξέλεγκτες χωρίς κοινωνική συναίνεση και πολιτικό έλεγχο, μόνο εκρήξεις μπορούν να φέρουν. Και επίμαχο γιατί, για το θέμα της πολιτικής ενοποίησης, εκφράζεται από αρκετές πλευρές ο φόβος για τον περιορισμό της εθνικής κυριαρχίας και την απώλεια των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων της κάθε περιοχής. Αν η πολιτική είναι τέχνη της σύνθεσης, αυτή είναι και η μεγάλη της πρό- ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 1

2 κληση: να απαντήσει σε αυτή τη φαινομενική αντίφαση, σε αυτά τα μεγάλα ερωτήματα που τίθενται μπροστά μας. Πρέπει λοιπόν να βρούμε τον δρόμο που οδηγεί τους λαούς της Ευρώπης σε ένα μέλλον κοινωνικής δικαιοσύνης, ευημερίας και προοπτικής. Ο δεύτερος ιστορικός κύκλος, η νέα Ευρώπη, ή δε θα υπάρξει ή θα είναι: Δημοκρατική, γιατί η κοινωνική συμμετοχή και η διευρυμένη νομιμοποίηση των υπερεθνικών κέντρων αποφάσεων είναι συστατικό στοιχείο του πολιτικού μας πολιτισμού και κατάκτηση των λαών της Ευρώπης, από την οποία δεν πρόκειται να αποστούμε. Προοδευτική, γιατί η νέα Ευρώπη πρέπει να είναι μια Ευρώπη που θα ανέχεται το διαφορετικό, που θα αντλεί δύναμη από την ποικιλομορφία και που θα είναι σταθερά προσανατολισμένη στις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης και ισότητας. Και τέλος ισχυρή, γιατί δεν μπορεί να υπάρξει μέλλον στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, αν αυτό δε συνεχίσει να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες για ανάπτυξη και ευημερία. Και γιατί επιπλέον είναι ανάγκη σήμερα να εκπονηθεί ένα ενιαίο ολικό σύστημα ασφαλείας, το οποίο θα μειώνει τους κινδύνους συγκρούσεων, θα αυξάνει το αίσθημα ασφαλείας του κάθε πολίτη στη γειτονιά του, στον χώρο όπου ζει, εργάζεται και δημιουργεί. Για να γίνουν όλα αυτά, χρειάζεται μια νέα ποιότητα πολιτικού διαλόγου και στη χώρα μας και σε όλη την Ευρώπη. Οι ιστορικές περιστάσεις δεν επιτρέπουν άγονες μάχες χαρακωμάτων, δεν μπορεί να δημιουργήσουμε το αύριο με υλικά του χθες. Ιδίως η χώρα μας χρειάζεται να τρέξει με ακόμη υψηλότερους ρυθμούς, για να μπορέσει να προετοιμαστεί γι αυτά που έρχονται. Χρειαζόμαστε, δηλαδή, να θυμηθούμε τις καλύτερες στιγμές και παραδόσεις μας για να δημιουργήσουμε τη νέα ισχυρή Ελλάδα μέσα σε μια ισχυρή Ευρώπη. Να ξαναπιάσουμε δηλαδή τον ταύρο από τα κέρατα! Χρυσοχοΐδης, Μ. (2002, 6η Ιανουαρίου). Με αυτοπεποίθηση προς το μέλλον. Το Βήμα. Ανακτήθηκε από ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2

3 Β. ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α. (μονάδες 25) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100 έως 120 λέξεις. ΘΕΜΑ Β1. (μονάδες 10) Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας δίπλα στον αριθμό καθεμιάς τη λέξη «Σωστό», αν η πρόταση είναι σωστή, ή «Λάθος», αν η πρόταση είναι λανθασμένη, σύμφωνα πάντα με το κείμενο. 1) Η οικονομική ανάπτυξη δεν πρέπει να αποτελεί βασική επιδίωξη της νέας Ευρώπης. 2) Η οικονομική ένωση της Ευρώπης έχει ολοκληρωθεί. 3) Η πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης αποτελεί θέμα που προκαλεί αντιπαραθέσεις. 4) Η επιτυχία της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης εξαρτάται από τη συμμετοχή των πολιτών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων. 5) Η νέα Ευρώπη πρέπει να χαρακτηρίζεται από πολιτική συναίνεση. ΘΕΜΑ Β2. (μονάδες 11) [α] Το κείμενο αυτό εντάσσεται στο ευρύτερο είδος της επιφυλλίδας. Να τεκμηριώσετε την άποψη αυτή, δίνοντας τρία παραδείγματα από το κείμενο. (μονάδες 6) [β] Να καταγράψετε τη δομή (δομικά στοιχεία - τρόποι οργάνωσης) της β παραγράφου («Το σημαντικό μπροστά μας») του κειμένου. (μονάδες 5) ΘΕΜΑ Β3. (μονάδες 10) [α] «σχηματικά», «επίμαχο», «συστατικό», «εγχείρημα», «άγονες»: Για καθεμία από τις λέξεις αυτές να γράψετε μία συνώνυμη. (μονάδες 5) [β] «διαρκούς», «ποιοτική», «ανεξέλεγκτη», «φαινομενική», «ποικιλομορφία»: Για καθεμία από τις λέξεις αυτές να γράψετε μία αντίθετη. ΘΕΜΑ Β4. (μονάδες 4) «για το θέμα της πολιτικής ενοποίησης, εκφράζεται από αρκετές πλευρές ο φόβος για τον περιορισμό της εθνικής κυριαρχίας»: Στην πρόταση αυτή να εναλλάξετε τη ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 3

4 σύνταξη (ενεργητική - παθητική) και να δικαιολογήσετε τη διαφορά στο νόημα και το ύφος. ΘΕΜΑ Γ. (μονάδες 40) Με αφορμή τη συμμετοχή του σχολείου σας σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα συνεργασίας σχολείων αποφασίζετε να δημοσιεύσετε ένα κείμενο (500 έως 600 λέξεις) στη σχολική ιστοσελίδα, στο οποίο παρουσιάζετε τις ελπίδες αλλά και τους φόβους της γενιάς σας από τη συμμετοχή της χώρας μας στην πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και προτείνετε τρόπους με τους οποίους το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα θα μπορούσε να συμβάλει στη διαμόρφωση της ταυτότητας των μελλοντικών Ευρωπαίων πολιτών. ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 4

5 Γ. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α. Ο Μ. Χρυσοχοΐδης στο άρθρο του, με αφορμή την κυκλοφορία του ευρώ, αναδεικνύει την αναγκαιότητα πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης και καταγράφει τις προϋποθέσεις για την επιτυχία του εγχειρήματος. Αρχικά παρατηρεί πως η πολιτική ένωση των λαών της Ευρώπης είναι αναγκαία για τον έλεγχο της οικονομικής δραστηριότητας, ωστόσο παραδέχεται πως από πολλές πλευρές εκφράζονται φόβοι απώλειας της εθνικής ταυτότητας και κυριαρχίας ειδικά των χωρών της περιφέρειας. Θεωρεί λοιπόν πως η πολιτική Ευρώπη πρέπει να εξασφαλίζει τη συμμετοχή των πολιτών στα κέντρα λήψης αποφάσεων, να σέβεται τη διαφορετικότητα και να εξασφαλίζει ευημερία και ασφάλεια σε όλους. Καταλήγοντας προτείνει ως αναγκαίες προϋποθέσεις για την επιτυχία της πολιτικής ενοποίησης την υιοθέτηση ενός ισότιμου διαλόγου μεταξύ των κρατών-μελών, στον οποίο η Ελλάδα θα συμμετάσχει, επιταχύνοντας τον ρυθμό της ανάπτυξής της. (126 λέξεις) ΘΕΜΑ Β1. 1Λ - 2Σ - 3Σ - 4Σ - 5Σ ΘΕΜΑ Β2. [α] Τρία στοιχεία του κειμένου που τεκμηριώνουν την κατάταξή του στο είδος της επιφυλλίδας είναι: Δημοσιεύτηκε στον Τύπο («Το Βήμα») και έχει τίτλο («Με αυτοπεποίθηση προς το μέλλον»). Αφορμάται από ένα γεγονός της επικαιρότητας («κυκλοφορία του ευρώ»), αλλά αναφέρεται σε ένα θέμα ειδικότερου ενδιαφέροντος («πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης»). Συντάκτης του είναι ένας «ειδικός» στο θέμα, ο πρώην υπουργός Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. [β] Η δομή της β παραγράφου του κειμένου έχει ως εξής: Δομικά μέρη: 1) Θεματική πρόταση: «Το σημαντικό ενοποίησης της Ευρώπης». 2) Λεπτομέρειες: «Σημαντικό, γιατί κάθε περιοχής». 3) Κατακλείδα: «Αν η πολιτική μπροστά μας». ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 5

6 Τρόποι ανάπτυξης: 1) Αιτιολόγηση («Σημαντικό, γιατί κοινωνικού κράτους» - «Και επίμαχο γιατί κάθε περιοχής»): Ο συγγραφέας αιτιολογεί την άποψη ότι το θέμα της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης είναι σημαντικό και επίμαχο. 2) Παραδείγματα («Τα τελευταία γεγονότα μπορούν να φέρουν»): Τεκμηριώνεται η ανάγκη πολιτικής ενοποίησης ώστε να ελεγχθούν οι αγορές. ΘΕΜΑ Β3. [α] «σχηματικά» =γενικά / απλουστευτικά. «επίμαχο» = επίδικο. «συστατικό» = ουσιαστικό / αναφαίρετο. «εγχείρημα» = προσπάθεια. «άγονες» = άκαρπες / αναποτελεσματικές. [β] «διαρκούς» στιγμιαίας. «ποιοτική» ποσοτική. «ανεξέλεγκτη» ελεγχόμενη. «φαινομενική» ουσιαστική. «ποικιλομορφία» ομοιομορφία. ΘΕΜΑ Β4. Η σύνταξη στην πρόταση αυτή είναι παθητική και τρέπεται σε ενεργητική ως εξής: «αρκετές πλευρές εκφράζουν για το θέμα της πολιτικής ενοποίησης τον φόβο για τον περιορισμό της εθνικής κυριαρχίας για το θέμα της πολιτικής ενοποίησης». Με την παθητική σύνταξη δίνεται έμφαση στο αποτέλεσμα της πράξης (στην έκφραση φόβου) και όχι το πρόσωπο που ενεργεί (τις πλευρές που εκφράζουν φόβους), όπως συμβαίνει στην ενεργητική. Παράλληλα, με την παθητική σύνταξη το ύφος γίνεται περισσότερο απρόσωπο και λόγιο, ενώ με την ενεργητική το ύφος γίνεται περισσότερο προσωπικό και οικείο. ΘΕΜΑ Γ. Τίτλος: Εκπαίδευση στην Ευρώπη 1 (πρόλογος): ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 6

7 Δ1 (πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση): 1957 δημιουργία της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας 1981 ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ 1992 δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2002 υιοθέτηση κοινού νομίσματος (ευρώ) σήμερα ευρωσκεπτικισμός & αποσχιστικές τάσεις. Περίσταση επικοινωνίας (συμμετοχή σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα συνεργασίας σχολείων). Σκοπός: κατανόηση της ανάγκης δημιουργίας ευρωπαϊκής ταυτότητας στους Ευρωπαίους μαθητές. Σύνδεση με Ζ1: η ΕΕ είναι επίμαχο θέμα στη συνείδηση των Ελλήνων μαθητών. 2 (Ζ1Α): Ελπίδες από την ΕΕ. Ευημερία (οικονομική ανάπτυξη / σταθερότητα, επαγγελματικές προοπτικές, ισχυρό κοινωνικό κράτος). Ειρήνη (αίσθημα ασφάλειας και συνεργασίας στην Ευρώπη). 3 (Ζ1Β): Φόβοι από την ΕΕ Ανισότητες (ανεργία και υπανάπτυξη στον φτωχό Νότο, πολιτισμικός ιμπεριαλισμός του ισχυρού Βορρά). Πολιτικός εξτρεμισμός (άνοδος της ακροδεξιάς εξαιτίας της φτώχειας και της αδυναμίας διαχείρισης του μεταναστευτικού). 4 (μεταβατική): Συμπέρασμα Ζ1: η συνέχιση της πορείας προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση συναντά σημαντικά προβλήματα. Δ2 (ευρωπαϊκή εκπαίδευση σήμερα): σε μεγάλο βαθμό «εθνοκεντρική». Σύνδεση με Ζ2: ανάγκη να αποκτήσει η εκπαίδευση ευρωπαϊκή διάσταση. 5 (Ζ2Α): Γνώσεις. Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή Ευρωπαίων πολιτών (κατανόηση της δομής και του τρόπου λειτουργίας της Ένωσης / των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του Ευρωπαίου πολίτη κτλ.). Διαπολιτισμική εκπαίδευση (γνώση πολιτισμικών στοιχείων άλλων ευρωπαϊκών πολιτισμών. 6 (Ζ2Β): Βιώματα Συνεργασία ευρωπαϊκών σχολείων (προγράμματα, ανταλλαγές, αδελφοποιήσεις κτλ.). Ενίσχυση της ανθρωπιστικής εκπαίδευσης (βάση του ευρωπαϊκού πολιτισμού). 7 (επίλογος): ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 7

8 Συμπέρασμα Ζ2: η ευρωπαϊκή εκπαίδευση οφείλει να παρέμβει ενεργά στις πολιτικές εξελίξεις στην ΕΕ. Σκοπός & Περίσταση επικοινωνίας: η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής πολιτειότητας βρίσκεται στον πυρήνα των προγραμμάτων συνεργασίας των σχολείων της Ευρώπης. ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 8