ΤΟΥΣ ΑΡΧΗΓΟΥΣ. χ ρ ς τ ν π ρξ τ ν οπο ν οι σ γκεκριμ νες επιχειρήσεις. θ ήτ ν, ν χι δ ν τες, εξ ιρετικ ριψοκ νδ νες. τσι κ ι στδιεξ γ γή

Transcript

1

2 ΕΚΠΑΙ ΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΑΡΧΗΓΟΥΣ Κε μενο-μετ φρ ση: πλγος (ΠΖ) Γεώργιος Κο κ κης, ΣΣΕ 2002 Σε κ θε στρ τι τική επιχε ρ σ π ρχο ν ορισμ ν τομ κλειδι χ ρ ς τ ν π ρξ τ ν οπο ν οι σ γκεκριμ νες επιχειρήσεις θ ήτ ν, ν χι δ ν τες, εξ ιρετικ ριψοκ νδ νες. τσι κ ι στδιεξ γ γή ερ ποβ τικών επιχειρήσε ν, επιχειρήσε ν, δ λ δή, πο π ιτο ν τ ρ ψ με λεξ πτ το προσ πικο κ ι εφοδ ν στο θ τρο επιχειρήσε ν, π ρχο ν τ τοι τομ λ γ τ ς εξειδικε μ ν ς εκπ δε σ ς πο χο ν λ βει π ν στο ντικε μενο τ. Άνθρ ποι με θ ρρος, τ λμ κ ι πε θ ν τ τ, πο κρ το ν στχ ρι το ς τις ζ ς σ ν δ λφ ν. Πολλ ς φορ ς μ λιστ, π ς χει ποδειχθε ιστορικ, μπορε ν κ θορ σο ν κ μ κ ι τ ν δι τ ν κβ σ μι ς ολ κλ ρ ς επιχε ρ σ ς. Τ τομ τ δεν ε ν ι λλοι π το ς Αρχ γο ς Ρ ψε ν, γν στο ς κ ι ς Jumpmasters. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

3 Η Ε πα δε ση των Jumpmasters Η ε πα δε ση των Α χηγών Ρ ψεων Στατ ού μ ντα δ εξ γετα ως στη στ ατ ωτ ή β ση Fort Benning στο Columbus, Georgia, πο α εδ εύε η Σχολή Πεζ ού το Αμε ν ο Στ ατού (U.S.Army Infantry School) αλλ α στ ς β σε ς Fort Bragg α Fort Campbell, δ ες των Μον δων Ε δ ών Δ ν μεων (Special Forces) α των Αε ομεταφε μενων Μον δων. Αξ οσημε ωτο ε να τ το σχολε ο α τ, αν α θεω ε τα να απ τα π ο απα τητ το Αμε ν ο Στ ατού, δεν αποτελε Σχολε ο των Αμε αν ών Ε δ ών Δ ν μεων, μ ας α ο αλεξ πτωτ σμ ς δεν αποτελε π ον μ ο των τελε τα ων. Το σχολε ο μπο ε να το πα α ολο θήσεοπο οσδήποτε νδ ας ή γ να α ανεξα τήτως πλοή Σώματος, εφ σον πη ετε σε Μον δα στ ς αποστολ ς της οπο ας σ μπε λαμβ νετα α η ψη το π οσωπ ού της με αλεξ πτωτο, εφ σον β βα α πλη ε ο σμ νες π ο ποθ σε ς.

4 το Ε βλη α Το μβλημα το Σχολε ο των Α χηγών Ρ ψεων αποτελε τα απ μ α μ ογ αφ α το Αλεξ πτωτο Στατ ού μ ντα, πλα σ ωμ νη απ φτε τ π ος τα π νω, με τοποθετημ νο π νω στο θ λο το αλεξ πτώτο να αστ πλα σ ωμ νο απ δ φνες. σ οποσ το σχολε ο Σ οπ ς το σχολε ο ε να η πα οχή των ατ λληλων γνώσεων α η αν πτ ξη σ γ ε μ νων ανοτήτων δεξ οτήτων απ το ς ε πα δε μενο ς, ώστε να ε νασε θ ση να π αγματοπο ήσο ν: Στ ώση Ζώνης Ρ ψεως Επ θεώ ηση Φ το Αλεξ πτωτ στών π ν την επ β βαση στο αε οσ φος (Jumpmaster Pre jump Inspection) Επ θεώ ηση Αε οσ φο ς π ν την επ β βαση των Αλεξ πτωτ στών λεγχος Π τας Αε οσ φο ς αττη δ ε α της πτήσης α π ν τη ψη των Αλεξ πτωτ στών Πα οχή Ενν α Εντολών π ος το ς Αλεξ πτωτ στ ς ατ τη δ ε α της πτήσης γ α την π οετο μασ α το ς γ α ψη α λεγχος της οής εξ δο α τών Ενημ ωση των Αλεξ πτωτ στών π ν την επ β βαση στο αε οσ φος α πα οχή οδηγ ών γ α τ χ ν τα τες αταστ σε ς πο μπο ε να πα ο σ αστούν (Pre jump Briefing). Η Ε πα δε ση Σχολε α δ εξ γοντα αθ λη τη δ ε α το το ς με δ ε α τ ών ε πα δε τ ών εβδομ δων (π ντε μ ες). Σε θε εξ ταση το Σχολε ο (γ απτή, π οφο ή ή π α τ ή αν λογα με το αντ ε μενο) ο θε ε πα δε μενος, δ εθνής ή Αμε νος, π πε να σ γ εντ ώσε βαθμολογ α νω το 70% της μ γ στης (100 μ α). Αν α τ δεν σ μβε, το δ νετα μ α α μα ε α α επανεξ τασης (retest) γ α να το πετύχε, δ αφο ετ αποβ λλετα απ το σχολε ο α η ε πα δε σή το τε ματ ζετα. Αν λ ση της ε πα δε σης αν εβδομ δα πα ατ θεταστ ς επ μενες σελ δες. 1 Η Εβδο αδα Ε πα δε σεωσ Η π ώτη εβδομ δα ξε ν με την πα ο σ αση, εγγ αφή α λεγχο των τη ων των ποψηφ ων, με μ γ στο ο το ς εξήντα ε πα δε μενο ς. Επε δή μ λ στα το σχολε ο α τ χε ψηλ ποσοστ αποτ χ ας ( ως α 0%), π οτε α τητα δ νετα σε απο φθ ντες ε πα δε μενο ς π οηγούμενων σχολε ων. Σ γ ε μ να, ο ε πα δε μενο π πε να πλη ούν τ ς πα α τω π ο ποθ σε ς: να ε να εν ενε γε α Αλεξ πτωτ στ ς, να χο ν ε τελ σε το λ χ στον δώδε α λματα απ αε οσ φος ψηλής απ δοσης τύπο C 130 ή C 17, να δ αθ το ν γε ονομ ς εξετ σε ς το τ χοντος εξαμήνο, να ε να βαθμού Λοχ α α νω, να χο ν επ τύχε 10 στα 200 σ νολ μ α της βαθμολογ ας στην εξ ταση σωματ ής αγωγής το αμε ν ο στ ατού α να πλη ούν τη σχ ση ύψο ς β ο ς αν λογα με την ηλ α το ς σύμφωνα απ λ με τα στ ατ ωτ τή α. Στη σ ν χε α ο ε πα δε μενο αταν μοντα σε ε πα δε τ τμήματα των δ α πε πο ατ μων. Η ε πα δε ση α χ ζε με Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

5 το ε σαγωγ δ αγών σμα πο αφο στην ονοματολογ α : το αλεξ πτωτο Τ 10, το εφεδ ού αλεξ πτωτο MIRPS, της θή ης πλο Μ 150, το βαλλ στ ού νο ς α των μ ντων π σδεσης το γ λ ού δ αβ ωσης. Τα αντ ε μενα της π ώτης εβδομ δας πε λαμβ νο ν: τα χα α τη στ αε οσ αφών αελ οπτ ων πο χ ησ μοπο ούντα σε αε αποβατ ς επ χε ήσε ς, τη δ αδ ασ α επ θεω ήσεως των αε οπο ών α τών μ σων, τη δ αδ ασ α στ ώσης ζώνης ψεως εφοδ ων ή αλεξ πτωτ στών, τα αθή οντα α ποχ εώσε ς το Α χηγού Ρ ψεων, τα αθή οντα α ποχ εώσε ς το Βοηθού Α χηγού Ρ ψεων, τα αθή οντα α ποχ εώσε ς των Ασφαλε ών, τη δ αδ ασ α επ θεώ ησης αλεξ πτωτ στή α τη δ αδ ασ α π οετο μασ ας, εξ τησης, επ θεώ ησης α ψης φο τ ωνδεμ των απ αε οσ φος. Η εβδομ δα τελε ώνε με την π α τ ή εξ ταση των ε πα δε ομ νων (σε ομο ωμα αε οσ φο ς στο δαφος) στα αθή οντα των Ασφαλε ών. Α τ πε λαμβ νο ν: τον λεγχο το στατ ού μ ντα το Α χηγού ατ την επ θεώ ηση π τας, τον λεγχο των αγ στ ωμ νων αλεξ πτωτ στών π ν την ξοδο, τη σ γ ντ ωση των στατ ών μ ντων ατ την ξοδο των αλεξ πτωτ στών α την επαναφο των στατ ών μ ντων εντ ς το ς αε οσ φο ς. Αν ο ποψήφ ο Α χηγο σ γ εντ ώσο ν την απα α τητη βαθμολογ α, θα σ νεχ σο ν την ε πα δε ση α την επ μενη εβδομ δα. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 9 Εκπαιδεύοντας τους Αρχηγούς...

6 2 Η Εβδο αδα Ε πα δε σεωσ Η δεύτε η εβδομ δα πε λαμβ νε δύο αθο στ ς γ α τη σ ν χε α το Σχολε οδο μασ ες. Την π οφο ή εξ ταση των ε πα δε ομ νων στην ενημ ωση των Αλεξ πτωτ στών π ν την επ β βαση στο αε οσ φος ( Pre jump Briefing) α την π α τ ή εξ ταση στα αθή οντα το Α χηγού α Βοηθού Α χηγού Ρ ψεων (πα λληλα με την ε τ λεση λματος). Κατ την π ώτη (η οπο α δ εξ γετα στο μ σο της εβδομ δας), ο ε πα δε μενο αλούντα να απαγγε λο ν να απ τα τ α σ νολ μ η το Pre jump Briefing γ α πα οχή οδηγ ών σε τ χ ν τα τες αταστ σε ς πο μπο ε να πα ο σ αστούν. Ο χ νος πο χο ν στη δ θεσή το ς ε ναενν α λεπτ. Αξ ζε εδώ να σημε ώσο με τ η ταση το ε μ νο α τού αγγ ζε τ ς ξ σελ δες. Επε δή μ λ στα αν νας δε γνω ζε πο ο ομμ τ θα ληθε να απαγγε λε, ο ε πα δε μενο ε να αναγ ασμ νο να αποστηθ σο ν λο το ε μενο! να ε μενο με δε δες ε δ ούς ο ς ποαφο ούν το αλεξ πτωτο α τ ς δ αδ ασ ες π οσγε ωσης, πο τ σο δ σ ολεύο ν το ς ε πα δε μενο ς! Η δεύτε η δο μασ α πε λαμβ νε τον λεγχο της π τας το αε οσ φο ς, την πα οχή των ενν α εντολών π ος το ς Αλεξ πτωτ στ ς ατ τη δ ε α της πτήσης α τον λεγχο της οής εξ δο α τών αλαμβ νε χώ α την τελε τα α ημ α της εβδομ δας. Δ εξ γετα εντ ς αε οσ φο ς ( C 130 ή C 17 ) α ο ε πα δε μενο χω ζοντα σε ζεύγη, ο νας τελε χ η Α χηγού α ο λλος απλώς Αλεξ πτωτ στή. Σε θε π ασμα π νω απ τη ζώνη ψης, ο Α 10 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

7 χηγ ς ε πα δε μενος αλε τα να δώσεστον Αλεξ πτωτ στή ε πα δε μενο τ ς ενν α π οφο ς εντολ ς get ready/ετο μαστε τε, outboard personnel stand up/ση ωθε τε απ δεξ, inboard personnel stand up/ση ωθε τε απ α στε, hook up/αγ στ ωθε τε, check static lines/ελ γξτε στατ ούς μ ντες, check equipment/ελ γξτε εξοπλ σμ, sound off for equipment check/φων ξτε γ α λεγχο εξοπλ σμού, stand by/πε μ νετε α go/π με α τ ς τ ε ς χ ον ς π οε δοπο ήσε ς (δ α λεπτ, να λεπτ α τ ντα δε τε λεπτα) πα λληλα με σηματοδοσ α χε ς αλλ α να π αγματοπο ήσε λεγχο τ ς π τας το αε οσ φο ς α το π σω μ ο ς α τού π οε τε νοντας τον ο μτο ξω απ το αε οσ φος αθώς α τ νε τα με μ α μ ση ταχύτητα 300 χλμ./ώ α! Αφού γ νο ν λα τα πα απ νω α αν ψε το π σ νο φως (μπο ε να π αγματοπο ηθε η ψη) α ο δύο ε τελούν λμα. Ο π λο πος χ νος της εβδομ δας αναλώνετα στη δ αδ ασ α επ θεώ ησης αλεξ πτωτ στών με φ το ή χω ς. Το σύνολο των ε πα δε ομ νων χω ζετα σε δύο μ η. Ο μ σο φο νε αλεξ πτωτο ( πο ο με φ το α πο ο χω ς) α ο π λο πο το ς επ θεω ούν π οσπαθώντας να εντοπ σο ν σφ λματα (deficiencies) πο χο ν τοποθετήσε ο ε πα δε τ ς. Η επ θεώ ηση ξε ν α τελε ώνε γ α λο ς με το σφύ γμα το ε πα δε τή. Στο τ λος γ νεταη τ ή, ώστε ο θε ε πα δε μενος να ξ ε πο α σφ λματα δεν εντ π σε α πο α επ ν ησε ο δ ος. δ α τε η σημασ α δ νεταεπ σης στον τ πο πο ο ε πα δε μενοεπ σημα νο ν τα σφ λματα, μ ας α π πενα χ ησ μοπο ούν σ γ ε μ νη ο ολογ α α σύνταξη, αλλ α στην αλληλο χ α ατ τη δ ε α της επ θεώ ησης. Ά ΖΕ Α ΤΟ ΠΟ ΚΟ ΤΑΖΕ Σ, ΚΟ ΤΑΖΕ Α ΤΟ ΠΟ Α ΖΕ Σ θα ο αστε ανε ς να α ούενα λ νε ο ε πα δε τ ς, ο οπο ο στο χε ώνο ν με το βλ μμα το ς το ς ποψήφ ο ς α χηγούς ψεων ατ τη δ ε α των επ θεω ήσεων. Ο ποδε ξε ς ε να σ νεχε ς Α μα α το δ χτ λο πο θα χ ησ μοπο ήσε ανε ς γ α να επ θεω ήσε πο ο τμήμα το αλεξ πτώτο χε σημασ α! 3 Η Εβδο αδα Ε πα δε σεωσ Η τ τη α τελε τα α εβδομ δα ξε ν ε με την τελ ή γ απτή δο μασ α. τ χε δ δαχτε μ χ τώ α, ανεξ τητα απτο αν χε ήδη εξεταστε π οφο ή π α τ, αποτελε την εξεταστ α ύλη. σοπε σο ν επ τ χώς α α τή την εξ ταση ε να πλ ον μ λ ς να βήμα π ν απτο χα α τη σμ το ς ως Α χηγο. Τ σο οντ μως τ σο μα Κ α τ λ γω της τελ ής αξ ολ γησης πο Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 11 Εκπαιδεύοντας τους Αρχηγούς...

8 δεν ε να λλη απ την π α τ ή εξ ταση στην επ θεώ ηση τ ών αλεξ πτωτ στών, εν ς με φ το α δύο χω ς (Hollywood, πως σ νηθ ζετα να λ γετα ) μ σα σε π ντε λεπτ. Πανεύ ολο θα σ εφτε ανε ς α χ. Αν μως αναλογ στε ανε ς ταντ στο χούν δύο λεπτ γ α τον π ώτο αλεξ πτωτ στή (με φ το) α απ εν μ σγ α το ς λλο ς δύο α τ λο π πε να επ θεω ηθούν απ την ο φή ως τα νύχ α μ λλον θα αλλ ξε γνώμη. Τα ΠΑΝΤΑ επ θεω ούντα σχολαστ αλλ α με ταχύτητα. Δύσ ολος σ νδ ασμ ς, αλλ α π λδεν ε να δ νατ ν να αποφο τήσο ν λο. Α τ ε να νας σ νδ ασμ ς π οσωπ ών δεξ οτήτων, π α τ ής εξ σ ησης αλλ ατύχης. Π οσωπ ών δεξ οτήτων επε δή πο ο ε να π ο γ ήγο ο στ ς νήσε ς το ς απ λλο ς ή πε σσ τε ο πα ατη ητ οεντοπ ζοντας τα σφ λματα αμ σως απ την π ώτη λας φο. Π α τ ής εξ σ ησης επε δή πο ο αφ ε ώνο ν πε σσ τε ο χ νο απ λλο ς στα δωμ τ το ς επ θεω ώντας ο νας τον λλο. Κα α τ γ ατ δ νετα η δ νατ τητα στο ς ε πα δε μενο ς να πα νο ν τον εξοπλ σμ μαζ το ς με το π ας των μαθημ των. Τύχης, τ λος, επε δή την ημ α της τελ ής αξ ολ γησης γ νετα λή ωση απ το ς ε πα δε τ ς π ο ε μ νο να αθο στε η πληθώ α α το ε δος των σφαλμ των πο θα τοποθετηθούν στο ς π ος επ θεώ ηση αλεξ πτωτ στ ς. Κ τ πο π πε να τον στε σε α τ το σημε ο ε να το γεγον ς τ, σε αντ θεση με τ ς π λο πες αξ ολογήσε ς, εφ σον ο αξ ολογούμενος χε σ γ εντ ώσε σε λες τ ς π οηγούμενες αξ ολογήσε ς (σ μπε λαμβανομ νο α το ε σαγωγ ού δ αγων σματος) βαθμολογ α νω το 0% χε δ α ωμα επανεξ τασης τ σσε ε ς φο ς. Με α τ ν τον τ πο επ β αβεύοντα ο σ νεπε ς μαθητ ς με το δ α ωμα δύο επ πλ ον επανεξετ σεων, φτ νοντας τσ τ ς τ σσε ε ς σ νολ. Γ α θε σ π μα τοποθετημ νο σφ λμα πο αδ νατε να εντοπ σε ο ε πα δε μενος το αφα ούντα π ντο αν λογα με την επ δ ασή το στην ασφ λε α τοαλεξ πτωτ στή. λο ξε νούν με 100 μ α. π χο ν αμελητ α σφ λματα ( 5 μ α), σημαντ σφ λματα ( 10 μ α) α σφ λματα πο σε στ λνο ν απε θε ας στο δωμ τ σο ( 35 μ α). Επ σης, π χο ν πε οχ ς χαμηλού ενδ αφ οντος (τα σφ λματα πο μπο ε να π χο ν ε ε αφα ούν λ γα μ α) α πε οχ ς να οπ δ α. να ε να σ γο ο: μ λ ς φτ σε η στ γμή της τελ ής εξ τασης α ο χ νος α χ σε να μετ ε αντ στ οφα, το μ νο π γμα στο οπο ο μπο ε ς να χε ς εμπ στοσύνη ε να ο χ νος πο χε ς αφ ε ώσε νοντας εξ σ ηση στη δ αδ ασ α της επ θεώ ησης α τον τ πο αναφώνησης των σφαλμ των. Μ λ ς α α τ ς ο Γολγοθ ς τελε ώσε επ τ χώς, ε σα πλ ον Α χηγ ς.το μ νο πο μ νε ε να η τελετή αποφο τησης την τελε τα α ημ α. Λ τή τελετή με λ γοστούς αλεσμ νο ς, χω ς ποτ, π οτεχνήματα ή φανταχτε ούς μπο φ δες, αλλ με α τ πο χε π αγματ αξ α. Την δ α τε η α τή σχ ση πο λοαναπτύξαμε με το ς ε πα δε τ ς μας αμεταξύ μας. Θ μ μα α μα τα λ γ α τοα χ ε πα δε τή στο λ γο πο ε φώνησε την ημ α της αποφο τησής μο απ το σχολε ο. Α χηγο, ε πε, να θ μ στε να π γμα: απ δω α π α λα τα σφ λματα μετ νε 35 π ντο ς. ταν ο δ ς το τ πος γ α να τον σε τη σημασ α της σωστής επ θεώ ησης, τη ώντας τ ς δ αδ ασ ες πο μας μαθε, σαν να ήταν θε μας επ θεώ ηση απ δω α π α η τελ ή εξ ταση. 12 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

9 Το Σχολε ο Αρχ γών Ρ ψε ν χει πολλ ν προσφ ρει σε το ς πο θ το π ρ κολο θήσο ν, π ρ π τις γνώσεις π ν στο ντικε μενο το λεξιπτ τισμο. Σε γεμ ζει τοπεπο θ σ, σε εξοικειώνει με τον τρ πο σκ ψ ς, σχεδ σ ς, οργ ν σ ς κ ι λοπο σ ς τ ς εκπ δε σ ς κ ι τ ν επιχειρήσε ν λλ ν στρ τών, λλπ ν π λ σε κ νει ν σ νειδ τοποιήσεις τι κ θε στ χος ποθ τεις δεν πρ πει ν ε ν ι τοσκοπ ς λλ μ σο γι ν φτ σεις κ μ ψ λ τερ κ ι ν βελτι θε ς. Τ π ντ ε ν ι δ ν τ ρκεν πιστ ψεις στις δ ν μεις σο, ν γ πήσεις τ πο κ νεις κ ι ν φιερώσεις χρ νο, πολλ ς φορ ς π τον προσ πικ σο, γιεξ σκ σ κ ι μελ τ. Β ΒΛ ΓΡ Φ Headquarters Department of the Army, FM , Static Line Parachuting Techniques and Training. U.S.Army Jumpmaster Course Study Guide / 507 th Regiment/Infantry School Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 13 Εκπαιδεύοντας τους Αρχηγούς...

10 ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥMANAGEMENT ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΕΙΜΕΝΟ: Σχης (ΤΘ) ν στάσι ς Δ. Μ ν λ ς 14 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙAN. - ΦΕΒ. 2009

11 Το κε μενο που κολουθε ποτελεμ προσπ θει προσδιορισμού των ομοιοτ των κ ι των δι φορών μετ ξύ του Management των πιχειρ σεων κ ι του Management του Στρ τού. Μ σω υτού του προσδιορισμού, θ εξετ σθεη κτ ση εφ ρμογ ς του Στρ τιωτικού Management σε λ μ νο σε ορισμ νεπ πεδ της Στρ τιωτικ ς Διοικ σεως, κ θώς κ ι το «ποσοστ» εφ ρμογ ς του Management ν επ πεδο Διοικ σεως. Το κε μενο ε ν ι δομημ νο σε τρ μ γ ν νται ρισμ να πράγματα μ σω ά ων ατ μων». Ως πληρ στερο θεωρούμε τον π ρ κ τω ορισμ : «Management ε ναι ι εν ργειες για την επ τε ξη των στ χων εν ς Οργανισμ ύ κατά απ τε εσματικ /απ δ τικτρ π, μ σω τ Πρ γραμματισμ ύ, της Οργαν σεως, της Διε θύνσεως/ γεσ ας και τ γχ». Το τομο που κ θορ ζει/οργ νώνει την εργ σ κ ι διευθύνει την εκτ λεσ της μ σω των υπηρεσιών λλων, ονομ ζετ ι Oι Κρ τες, ε χαν εισαγ γει την έννοια του καταμερισμού και της εξειδικεύσεως της εργασ ας, οι Αιγύπτιοι την έννοια της επαγγε ματικ ς εκπαιδεύσεως, οι Έ ηνες ε χαν δημιουργ σει τις π εις-κρ τη με β ση οικονομικές και οργανωτικές προ ποθέσεις και οι Ρωμα οι εφ ρμοσαν τις αρχές της οργαν σεως και διοικ σεως σε επ πεδο κρ τους-κοινων ας. ρη. Στο πρώτο μ ρος γ νετ ι μ ν δρομστην ιστορικ εξ λιξη του Management κ ι εξετ ζετ ι σε συντομ το Management των πιχειρ σεων. Στο δεύτερο μ ρος εξετ ζετ ι το Στρ τιωτικ Management κ ι ν ζητούντ ι οι π ρ γοντες που το επηρε ζουν. Τ λος, στο τρ το μ ρος κ τ γρ φοντ ι τ εξ γ μεν συμπερ σμ τ, κ θώς κ ι οι προτ σεις γι τη βελτ ωση του Στρ τιωτικού Management. management - Manager ν ν τρ ξουμε σε κ ποιο λεξικ θ δούμε τι ως «Management» ορ ζετ ι «η ικαν τητα δι ικήσεως, η εκτε εστική ικαν τητα ή πράξη, η τ χνη ή τρ π ς διαχειρ σεως, ε γχ ή καθ δηγήσεως». Ο τ τε πρ εδρος της μερικ νικ ς νώσεως Management, δι τύπωσε το 1980 τον εξ ς ορισμ : «Management σημα νει να Manager. Συνεπώς ο Manager ε ν ι υτ ς που χει την εξουσ λλ κ ι την ευθύνη γι τη μετ τροπ Πολιτικών κ ι Προγρ μμ των σε ποτελεσμ τικ δρ ση γι την επ τευξη συγκεκριμ νων στ χων. Ε δη ManageMent Σύμφων με το β θμ ελευθερ ς στην σκηση της εξουσ ς κ ι των λειτουργιών του Manager, το Management μπορε ν ε ν ι: Α τα χ κό ή δ κτατ κό. Σ υτ ο Manager συγκεντρώνει π λυτη εξουσ κ ι μπορε ν χρησιμοποιε λ τ κ τ ν γκ στικ μ σ επιβολ ς. Σ τ χ κό ή δ κ ατ κό. Σ υτ ο Manager ποκεντρώνει την εξουσ κ ι σε λλ στελ χη. Π ρ τηρε τ ι συνεργ σ πολλών, ντ λλ γ ς π ψεων κ ι λ ψη ποφ σεων π κοινού. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 15 Σκοπός και Λειτουργίες του Management των Επιχειρήσεων

12 Φ λ λ θ. Σ υτ ο Manager εκχωρε την εξουσ του στην ομ δ των στελεχών που ποφ σ ζει ελεύθερ, χωρ ς «νωθεν» επιβολ. Στορ κη ΕξΕλ ξη του ManageMent Δρ στηρι τητες που π ρ π μπουν σ υτ που πολύ ργ τερ ονομ σθηκε Management, χουν πρ γμ τοποιηθε π πολύ π λι. Οι πρώτες συλλογικ ς δρ στηρι τητες ε χ ν π ρ τηρηθε στις πρωτ γονες κοινων ες, που χουμε π ρ δε γμ τ οργ νώσεως κ ι διοικ σεως της ζω ς των ρχ ων λ ών. Χ ρ κτηριστικ π ρ δε γμ τ ε ν ι οι Κρ τες, που ε χ ν εισ γ γει την ννοι του κ τ μερισμού κ ι της εξειδικεύσεως της εργ σ ς, οι ιγύπτιοι που ε χ ν εισ γ γει την ννοι της επ γγελμ τικ ς εκπ ιδεύσεως, οι Έλληνες που ε χ ν δημιουργ σει τις π λεις κρ τη με β ση οικονομικ ς κ ι οργ νωτικ ς προ ποθ σεις κ ι οι Ρωμ οι οι οπο οι εφ ρμοσ ν τις ρχ ς της οργ νώσεως κ ι διοικ σεως σε επ πεδο κρ τους κοινων ς. κ μη, στο συμπ ρ σμ τι υπ ρχ ν ν κ θεν υτο που σκούσ ν ποτελεσμ τικ Management, κ θώς κ ι υτο που διν ν συμβουλ ς γι το Management, μπορούμε ν χθούμε μελετώντ ς τ της κ τ σκευ ς του Σινικού Τε χους, κ θώς κ ι την «Έξοδο», που ν γρ φετ ι η συμβουλ που δωσε στο Μω σ ο πεθερ ς του Ιοθ ρ. Ως γνωστ ν, π πολλούς συγγρ φε ς ο Ιοθ ρ θεωρε τ ι «ο πρώτος σύμβουλος Management». Π ρ τ σ ν φ ρθηκ ν π ρ π νω, η βιβλιογρ φ γι την επιστημονικμελ τη του management ε ν ι σχετικπρ σφ τη. Ορισμ ν π τ πρώτ κε μεν γι το management χουν γρ φετο 18 ο ιών με την ρχ της Βιομηχ νικ ς π ν στ σεως που με φετηρ την γγλ εξ πλώθηκε το 19 ο ιών στην υπ λοιπη υρώπη κ ι στην μερικ. Οι πρώτες πρ κτικ ς εφ ρμογ ς της θεωρ ς του Management δεν πρ γμ τοποι θηκ ν σε κ ποιες επιχειρ σεις, λλ σε μη κερδοσκοπικούς Κυβερνητικούς φορε ς κ ι υπηρεσ ες. «Π τ ρ ς» του πιστημονικού Management θεωρε τ ι ο Frederic Winslow Taylor ( ), ο οπο ος το κ θι ρωσε στην μερικ. Ο Taylor ξεκινώντ ς το 1878 ως εργ της στην ετ ιρε Midvale Steel Company, εργ σθηκε κ τ πιν κ ι σε λλες ετ ιρε ες. Μελετώντ ς πολλ ς εργ σ ες κ ι φού τις δι χώρισε σε μικρ τερ τμ μ τ, κ θ ρισε τον ποδοτικ τερο τρ πο εκτ λεσ ς τους. Χρησιμοποιώντ ς μελ τες χρ νου κ ι κιν σεων κ θώς επ σης κ ι ν σύστημ μοιβ ς με το κομμ τι, σύμφων με το οπο ο οι εργ τες πληρώνοντ ν ν λογ με την ποσ τητ που π ρ γ γ ν, κ τ ρθωσε ν βελτιώσει θε μ τικ την ποδοτικ τητ των εργ ζομ νων. Η σφρ γ δ της προσεγγ σεως του Taylor στην κ τ ν ηση της εργ σ ς κ θώς κ ι στη βελτ ωση της ποδοτικ τητ ς των εργ ζομ νων, ποτελε τον επιστημονικ κ θορισμ νο «μον δικ σωστ τρ πο». Ο Taylor κ τ θ τοντ ς το 1912 στο Κογκρ σο κ ι εισ γοντ ς γι πρώτη φορστις ΗΠ την ννοι του Management, επ λεξε ως «τ λειο π ρ δειγμ» εφ ρμογ ς του πιστημονικού Management τη μη κερδοσκοπικ κλινικ του Mayo. Η εφ ρμογ του πιστημονικού Management του Taylor που γνώρισε τη μεγ λύτερη δημοσι τητ, φορούσε τον κρ τικοργ νισμ Watertown Arsenal του μερικ νικού Στρ τού κ ι χι μ ετ ιρε κερδοσκοπικού χ ρ κτ ρ. ξιοσημε ω 16 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙAN. - ΦΕΒ. 2009

13 το ε ν ι κ μη τι η πρώτη συνειδητ κ ι συστημ τικ εφ ρμογ των «ρχών του Management» γινε το 1901 π τον τ τε πουργ Πολ μου των ΗΠ Elihu Root ( ), κ τ την ν διοργ νωση του μερικ νικού Στρ τού. Οι ιδ ες του Taylor εξ κολουθούν κ μη κ ι σ μερν επηρε ζουν το σχεδι σμ εργ σ ς, τη χωροτ ξικ δι τ ξη εργ σ ς κ ι το χρονικ προγρ μμ τισμ εργ σιών. Οι σύγχρονοι κ ι συχν ντ γωνιστ ς του Taylor κ ι των μετ πειτ υποστηρικτών του Frank κ ι Lillian Gilbreth, θεωρούντ ι πρωτεργ τες στη χρ ση της κινησιομετρ ς γι τη βελτ ωση της ποδοτικ τητ ς των εργ ζομ νων. Ο Frank Gilbreth ( ) επιν ησε ν σύστημ τ ξινομ σεως 17 κιν σεων που γ νοντ ι στις εργ σ ες κ ι χρησιμοπο ησε την τ ξιν μηση υτ γιτην ν λυση των ενεργειών των εργ τών. Η λιγ τερο γνωστ σύζυγ ς του Lillian ( ) εφ ρμοσε τις τεχνικ ς του πιστημονικού Management στη δι χε ριση του νοικοκυριού της κ ι γινε δι σημη γι το χρονικ της ζω ς των Gilbreth με 12 π ιδι, με τ βιβλ Cheaper by the Dozen (Φθην τερ με τη Δωδεκ δ ) κ ι Chicken Every Sunday (Κοτ πουλο κ θε Κυρι κ ). μφ τερ υτ τ βιβλ ε χ ν μεγ λη εμπορικ επιτυχ. Σημ ντικ συμβολ στους τομε ς του δι χρονικού προγρ μμ τισμού κ ι του ελ γχου της εργ σ ς, κ θώς κ ι στ συστ μ τ μοιβ ς των εργ ζομ νων χει ο Henry Laurence Gantt ( ), ο οπο ος υπ ρξε συνεργ της του Taylor σε δύο Winslow Taylor Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 17 Σκοπός και Λειτουργίες του Management των Επιχειρήσεων

14 π τις ετ ιρε ες που υτ ς εργ σθηκε. Η γνωστ τερη συμβολ του Gantt στην πρ κτικ του Management ε ν ι το δι γρ μμχρονικού προγρ μμ τισμού της εργ σ ς «Δι γρ μμ Gantt». Το εν λ γω δι γρ μμ εξ κολουθε ν χρησιμοποιε τ ι ευρ ως στη βιομηχ ν. Κ τ τον Gantt, οι εργ τες ε ν ι π ρ γωγικ τεροι τ ν υπ ρχει κ ποιο κ νητρο γι την υπ ρβ ση του κ νονικού επιπ δου π ρ γωγ ς που ν χει κ θορισθε επιστημονικ. Προκειμ νου ν π ρ κινε τους εργ τες στο ν ξεπερνούν το ημερ σιο ριο π ρ γωγ ς, κ θι ρωσε την π ροχ εν ς επιδ μ τος π ρ γωγ ς. Μ υτ τον τρ πο ο Gantt δι φοροποι θηκε σημ ντικ π τον Taylor, ο οπο ος ε χε εισ γ γει το σύστημ μοιβ ς με το κομμ τι. Κ ι τ δύο υτ συστ μ τ χρησιμοποιούντ ι μ χρι τις μ ρες μ ς. Η Mary Parker Follet ( ) σχολ θηκε τη δεκ ετ του 1920 με τον τρ πο με τον οπο ο τ διευθυντικ στελ χη των επιχειρ σεων ντιμετώπιζ ν τις συγκρούσεις. Με τις ρευνες κ ι τ ργ της, πρ τεινε τη μ θοδο συνεργ σ ς γι την επ λυση προβλημ των, συνιστώντ ς συμβιβ στικ ς λύσεις. Το ργο της ποτελε τη β ση των συγχρ νων μεθ δων επιλύσεως προβλημ των κ ι ν γνωρ ζετ ι κ ι σ μερ. Ο Henri Fayol ( ) θεωρε τ ι ο π τ ρ ς της θεωρ ς της δι χειρ σεως (Administrative Theory). πικεντρώνοντ ς το ενδι φ ρον του στο Management ολοκλ ρου της επιχειρ σεως, ρισε τις λειτουργ ες του Management (Προγρ μμ τισμ ς Οργ νωση Διεύθυνση Συντονισμ ς Έλεγχος), οι οπο ες χρησιμοποιούντ ι κ μη κ ι σ μερ γι την περιγρ φ της θ σεως του Manager. Ο Fayol ε ν ι επ σης γνωστ ς γι τις 14 ρχ ς του Management, κ θώς κ ι γι την πεπο θησ του τι οι δεξι τητες του Management μπορούν ν ποκτηθούν μ σω της εκπ ιδεύσεως. Σημ ντικ ε ν ι κ μη η συμβολστην εξ λιξη της θεωρ ς κ ι πρ κτικ ς του Management, του George Elton Mayo ( ), του Chester I. Barnard ( ), του Douglas M. McGregor ( ), του Herbert. Simon ( ) κ θώς κ ι ρκετών λλων. management κα ManageMent Επ χε ρ ΣΕων Οι περισσ τεροι π σους σχολ θηκ ν με το Management, ε τε υτο ε ν ι συγγρ φε ς ε τε το εφ ρμ ζουν πρ κτικ, λλ κ ι σοι ε ν ι μύητοι στο επ γγελμ, με τη λ ξη Management εννοούν το πιχειρημ τικ Management. Η θεώρηση υτ του Management, ε ν ι γ ννημ των τελευτ ων χρ νων. Πριν π τη δεκ ετ του 1930, σοι λ γοι συγγρ φε ς κ ι μελετητ ς σχολ θηκ ν με το Management, υπ θετ ν τι το Management των πιχειρ σεων ποτελε μ υποκ τηγορ του γενικού Management που κ τ β ση δεν δι φ ρει σημ ντικ π τον ν Οργ νισμ στον λλο. πως χει δη ν φερθε, οι πρώτες πρ κτικ ς εφ ρμογ ς της θεωρ ς του Management δεν πρ γμ τοποι θηκ ν σε κ ποιες επιχειρ σεις, λλ σε μη κερδοσκοπικούς Κυβερνητικούς φορε ς κ ι υπηρεσ ες. Το 1 ο Συν δριο του Μanagement, που πρ γμ τοποι θηκε το 1922 στην Πρ γ, δεν οργ νώθηκε π νθρώπους των επιχειρ σεων λλ π τον τ τε πουργ μπορ ου των ΗΠ Herbert Hoover ( ) κ ι τον π γκοσμ ου φ μης ιστορικ κ ι ιδρυτκ ι πρώτο Πρ εδρο της Τσεχοσλοβ κ ς Thomas Masaryk ( ). Στην τ ύτιση του Management με 18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙAN. - ΦΕΒ. 2009

15 το Management των πιχειρ σεων οδ γησε η περ οδος της Μεγ λης φ σεως, κ τ την οπο π ρουσι σθηκε ν εχθρικ κλ μ προς τις επιχειρ σεις κ ι μ περιφρ νηση προς τ διευθυντικ της στελ χη. Προκειμ νου ν μην μ υρωθε π υτ το κλ μ το Management του Δημοσ ου Τομ, μετονομ σθηκε σε «Δημ σι Διο κηση» δ δοντ ς την εικ ν μ ς ν ς επιστ μης με ξεχωριστ Π νεπιστημι κ Τμ μ τ, ορολογ κ ι πορε Thomas Masaryk επ γγελμ τικ ς εξελ ξεως. Τ υτ χρον κ ι γι τους διους λ γους, δι χωρ στηκε ως ξεχωριστ επιστ μη η «Διο κηση Νοσοκομε ων». Στη μετ πολεμικ εποχ η κ τ στ ση λλ ξε ριζικ. π Herbert Hoover Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19 Σκοπός και Λειτουργίες του Management των Επιχειρήσεων

16 το 1950 ο ρος «πιχε ρηση» ποτ λεσε μ ννοι ποδεκτ, κυρ ως λ γω της ποδ σεως που εμφ νισε το Management των μερικ νικών επιχειρ σεων κ τ τον Β Π γκ σμιο Π λεμο. υτ ε χε ως συν πει ο ρος «Management πιχειρ σεων» ν γ νει πολιτικ ορθ ς κ ι ν δημιουργηθε μ ξεχωριστ επιστ μη. Έκτοτε γι τους περισσοτ ρους το Management ε ν ι τ υτισμ νο με το Management των πιχειρ σεων. Στις μ ρες μ ς ρχ ζει ν ν σκευ ζετ ι υτ η ποψη, που κ τ τον Peter F. Drucker ( ) τ ν «...λ θος που δι ρκεσε εξ ντ χρ νι...». Π ρ τηρούμε τη μετονομ σ πολλών «Σχολών Διοικ σεως πιχειρ σεων» σε «Σχολ ς Management», την ύπ ρξη προγρ μμ των σπουδών στο «Management μη κερδοσκοπικών Οργ νισμών», κ μη τη δημιουργ σε Θεολογικ ς σχολ ς τμημ των γι «Management των Ιερ ων». Π ρ λτ ύτ, η υπ θεση τι το Management τ υτ ζετ ι με το Management των πιχειρ σεων επικρ τε κ μη. Στο βιβλ ο του «Προκλ σεις του Management γι τον 21 ο ιών», ο Peter F. Drucker ε ν ι π λυτος. Γρ φει χ ρ κτηριστικ : «ν ι λοιπ ν σημ ντικ ν δι βεβ ιώσουμε κ ι μ λιστ εντ νως τι το Management Δ Ν ε ν ι τ υτ σημο με το Management των πιχειρ σεων, πως δεν ε ν ι τ υτ σημη η Ι τρικ με τη Μ ιευτικ». καθηκοντα ΜΑνΑger - τομε Σ ΜΑνΑger - τομε Σ δραστηρ οτητων ManageMent Επ χε ρησεων πως προ ν φ ρθηκε, ο Manager χει την εξουσ λλ κ ι την ευθύνη γι τη μετ τροπ των Πολιτικών κ ι Προγρ μμ των της πιχειρ σεως σε ποτελεσμ τικ δρ ση προς επ τευξη κ θορισθ ντων στ χων. Ποι συγκεκριμ ν, ε ν ι υτ ς που προγρ μμ τ ζει, οργ Peter F. Drucker 20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙAN. - ΦΕΒ. 2009

17 νώνει, στελεχώνει, συντον ζει, π ρ κινε, κ θοδηγε κ ι ελ γχει, με γνώμον π νττη β λτιστη π δοση λων των συντελεστών κ ι π ρ μ τρων που συμβ λουν στην επ τευξη των τεθ ντων στ χων. Η σημ ντικ τερη σως δρ στηρι τητεν ς Manager ε ν ι ο Προγρ μμ τισμ ς. Κ τ υτ ν τ θεντ ι οι στ χοι της επιχειρ σεως κ ι κ θορ ζετ ι η στρ τηγικ προς επ τευξ τους. Μ νο εφ σον υπ ρχουν προκ θορισμ νοι ντικειμενικο στ χοι, θ χει τη δυν τ τητ ο Manager ν σκε ποτελεσμ τικ λεγχο κ ι ν ξιολογετην π δοση. π ρχουν οι εξ ς τύποι ντικειμενικών στ χων: Τακτικ, Καιν τ μ ι κ ι Στ χ ι Βε τι σεως. Στο σημε ο υτκρ νετ ι σκ πιμο ν ν φερθε τι στον κ θορισμ των ντικειμενικών στ χων θ πρ πει ν εφ ρμ ζοντ ι οι π ρ κ τω λεγχοι που ονομ ζοντ ι κριτ ρι δι τυπώσεως κ ι ξιολογ σεως εγκύρου στ χου: Ν ε ν ι συγκεκριμ νοι. Ν δ δουν β ρύτητ σε ν ποτ λεσμ κ ι χι σε μ δρ στηρι τητ saryk. Ν χουν συν πει. Ν ε ν ι μετρ σιμοι. Ν ε ν ι εφικτο. Ν χουν χρονικ ορ ζοντ. φού κ θορισθούν οι ντικειμενικοστ χοι κ ι ολοκληρωθούν τ προγρ μμ τ, ο Manager θ πρ πει ν μεριμν σει γι την ν πτυξη εν ς συστημ τικού τρ που συνδυ σμού των φυσικών κ ι των νθρωπ νων π ρων, οι οπο οι ε ν ι π ρ τητοι γι την επ τευξη των στ χων της επιχειρ σεως. Η διεργ σ υτονομ ζετ ι Οργ νωση. Οι β σικ ς ννοιες στην Οργ νωση ε ν ι η ανά ση, η αναγν ριση κ ι ο πρ σδι ρισμ ς των εργασι ν που πρ πει ν γ νουν γι ν επιτευχθούν οι ντικειμενικο στ χοι της επιχειρ σεως. φ σον η διεργ σ υτ γ νει σωστ, θ κ τ λ ξει σε κ ποι λογικ ομ δοπο ηση των εργ σιών, η οπο θ ποτελε το μ σον της ποτελεσμ τικ ς συνεργ σ ς των τ μων στην επ τευξη των ντικειμενικών στ χων. πειδ ουδ ν τομο στην επιχε ρηση χει εξειδ κευση σε λ τ ντικε μενκ ι κ τ συν πει δεν μπορε ν κ νει τ π ντ, ο Manager θ πρ πει ν εξετ ζει τις δυν τ τητες κ ι τις δυν μ ες εν ς εκ στου κ ι ν ν θ τει το ν λογο ργο. κ μη, ε ν ι σημ ντικ ν γνωρ ζει ο κ θ ν ς τις ευθύνες, τις ρμοδι τητες κ ι τις δικ ιοδοσ ες του, κ θώς επ σης κ ι τους τεθ ντες προς επ τευξη στ χους. Οι στ χοι υτο θ πρ πει ν ε ν ι προσ ν τολισμ νοι στο marketing. Δεδομ νου τι μ επιχε ρηση γι ν συνεχ σει ν υπ ρχει θ πρ πει ν ικ νοποιε τις επιθυμ ες των πελ τών της, η δομ της θ πρ πει ν κ τευθύνετ ι κ τ κύριο λ γο π την γορ. Συνεπώς η οργ νωση κ θε επιχειρ σεως εξ ρτ τ ι π τον επιχειρημ τικ κλ δο στον οπο ο ν κει. Η Οργ νωση κ ι ο Προγρ μμ τισμ ς ε ν ι λληλ νδετες δρ στηρι τητες. πισημ νετ ι μως τι ο Προγρ μμ τισμ ς ε ν ι η πρώτη λειτουργ της διοικ σεως κ ι ποτελε προ π θεση γι την Οργ νωση. «Αν δεν πάρχει πρ γραμμα, δεν ε ναι δ νατ να ριστ ύν αντικειμενικ στ χ ι και αν δεν πάρχ ν στ χ ι, δεν πάρχει γ ς ργάνωσης. Με ά α για αν δεν γνωρ ζ με π ύ πηγα ν με, δε γνωρ ζ με π ς να ργανωθ ύμε για να φτάσ με εκε.» Ο ρος «Διο κηση νθρωπ νων π ρων» ν φ ρετ ι στις δρ στηρι τητες διοικ σεως προσωπικού. Περιλ μβ νει τις τυπικ ς λειτουργ ες προσωπικού, πως ε ν ι η επι γή, η πρ σ ηψη, η εκπα δε ση, η απ ζημ ωση, η ρε να, η Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21 Σκοπός και Λειτουργίες του Management των Επιχειρήσεων

18 ανάπτ ξη, ο εγχ ς κ ι η απ χ ρηση. κ μη, δυν τ ν ν περιλ μβ νει επ βλεψη προγρ μμ των θετικ ς δρ σεως, σων ευκ ιριών εργ σ ς, σφ λε ς, επ γγελμ τικ ς υγε ς κ ι ξιολογ σεως της ποδ σεως. Δεδομ νου τι κ θε τομο χει δι φορετικ ς ικ ν τητες κ ι επ πεδο εμπειρ ς, συμβ λλει με δικ του ξεχωριστ τρ πο στην επιχε ρηση κ ι προκ λε δι φορετικ προβλ μ τ. Οι επιχειρ σεις δεν χουν τη δυν τ τητ γι μ ζικ προμ θει νθρωπ νων π ρων, ούτε ε ν ι δυν τ ν ξ ν χρησιμοποι σουν την εργ σ μ ς ημ ρ ς. Δηλ δ μ «χ ο Manager θ πρ πει ν χει κ ι ηγετικ ς ικ ν τητες, ώστε ν «εμπν ει» τους υφιστ μ νους / συνεργ τες του. Ηγεσ ε ν ι η τ χνη ν επηρε ζεις κ ι ν κ τευθύνεις λλους, ούτως ώστε ν κερδ ζεις την εμπιστοσύνη, την υπ κο, τη συνεργ σ κ ι το σεβ σμ τους, γι την επ τευξη εν ς κοινού σκοπού. Σε κ θε επιχε ρηση δυν τ ν υπ ρχουν δύο κ τηγορ ες ηγετικών στελεχών, εκε ν που χουν διορισθε, δηλ δ οι προϊστ μενοι, κ ι εκε ν που χωρ ς ν χουν διορισθε π την επιχε ρηση, ενεργούν ως ηγ τες νεπ σημ. γεσ α ε ναι η τέχνη να επηρε ζεις και να κατευθύνεις ους, ούτως στε να κερδ ζεις την εμπιστοσύνη, την υπακο, τη συνεργασ α και το σεβασμ τους, για την επ τευξη εν ς κοινού σκοπού. μ νη» ημ ρ εργ σ ς ε ν ι δύν το ν χρησιμοποιηθε στο μ λλον. πομ νως, γι την ολοκλ ρωση της συγκεκριμ νης εργ σ ς, θ πρ πει ν χρησιμοποιηθούν λλοι νθρώπινοι π ροι. κ μ χειρ τερη γι την επιχε ρηση ε ν ι η χ μηλπ ρ γωγικ τητ μ ς ημ ρ ς, κ θ τι ενώ κ θε τομο κοστ ζει σε π ρους, δεν π ρ γει το μ γιστο δυν τ. π ορισμ νες προ ποθ σεις, η επιχε ρηση χει τη δυν τ τητ ν πολύσει ν τομο λλ κ ι το τομο χει επ σης τη δυν τ τητ ν ποχωρ σει π την επιχε ρηση ποτε θελ σει. Προς φελος λοιπ ν της επιχειρ σεως λλ κ ι των μεμονωμ νων τ μων, ο Manager θ πρ πει ν μεριμν γι τη συνεχ δι τ ρηση θετικ ς τμ σφ ιρ ς στην επιχε ρηση κ ι την ενθ ρρυνση των τ μων, ώστε ν μ νουν στην επιχε ρηση κ ι ν π ρ γουν κ ττο δυν τ ν περισσ τερο. Κ τ συν πει Στον προϊστ μενο χει δοθε επ σημ π την επιχε ρηση εξουσ κ ι δικ ιοδοσ. κ μη του χει πονεμηθε ο τ τλος του «Διευθυντού», του «στελ χους», του «επ πτου». Η θ ση που κ τ χει εντ ς της επιχειρ σεως προσδιορ ζει θεωρητικκ ι το β θμ εξουσ ς του. Δι φορετικ ε ν ι η «ν δειξη» του νεπ σημου ηγ τη. υτ ς σκε ηγεσ χωρ ς τυπικ εξουσιοδ τηση, εκχώρηση εξουσ ς ρμοδι τητος. Χ ρη στην προσωπικ τητ του, τις τομικ ς του ικ ν τητες την π δοσ του, δι κρ νετ ι μετ ξύ των συν δ λφων του, τους οπο ους επηρε ζει κ ι σκε επ υτών μ τυπη ηγεσ. Π λ ι τερ επικρ τούσε η γενετικθεωρ περ ηγεσ ς, σύμφων με την οπο «οι ηγ τες γεννιούντ ι, δεν γ νοντ ι». Π ρ τι επ ρκετούς ιώνες τ ν η ποι ξι πιστη κ ι ποδεκτ ποψη 22 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙAN. - ΦΕΒ. 2009

19 περ ηγεσ ς, σ μερ η θεωρ υτ ε ν ι ξεπερ σμ νη. Στις μ ρες μ ς οι θεωρητικο του Management πιστεύουν τι κ τκ ν ν η ηγεσ δεν ε ν ι μφυτη λλδιδ σκετ ι, πρ πει ν ε ν ι ευ λικτη κ ι κ τ υτούς δεν υπ ρχει ν ς μον δικ ς σωστ ς τύπος ηγεσ ς. πως ν φ ρθηκε π ρ π νω, μ π τις β σικ τερες λειτουργ ες του Management ε ν ι ο Προγρ μμ τισμ ς. λληλ νδετη με τον προγρ μμ τισμ ε ν ι η δι δικ σ του λ γχου. Μ υτ ν, η διο κηση χει τη δυν τ τητ ν ξιολογ σει την π δοση της επιχειρ σεως κ ι ν μετρ σει την επιτυχ την ποτυχ στην επ τευξη των τεθ ντων στ χων. Ο Έλεγχος περιλ μβ νει μ σειρ δι δοχικών ενεργειών, προκειμ νου ν κ θορ ζοντ ι τ πρ τυπ ποδ σεως, ν μετρ τ ι κ ι ν ξιολογε τ ι η π δοση κ ι ν γ νοντ ι οι ν γκ ες διορθωτικ ς εν ργειες. Ο Έλεγχος ε ν ι π λυτ π ρ τητος γι τον ποτελεσμ τικ Προγρ μμ τισμ. η ΜΕθοδολογ Α του ManageMent των Επ χε ρησεων π σ ν φ ρθηκ ν μ χρι τώρ, γ νετ ι κ τ νοητ τι μ σω των λειτουργιών του Management επιδιώκετ ι η επ τευξη των τεθ ντων κ ι σ φώς προσδιορισθ ντων στ χων της επιχειρ σεως. Γι την επ τευξη υτών των στ χων θ πρ πει ν εφ ρμοσθε μ μεθοδολογ, ν ς σωστ ς τρ πος διοικ σεως, ώστε ν γ νετ ι η κ λύτερη δυν τ εκμετ λλευση των συντελεστών της π ρ γωγ ς. Η επιλογ του τρ που διοικ σεως ε ν ι πολύ σημ ντικ κ ι π ζει ποφ σιστικ ρ λο στην επ τευξη χι των στ χων. Η σωστ σκηση διοικ σεως ε ν ι πολύ δύσκολη γι κ θε επιχε ρηση κ ι γ νετ ι συνεχώς δυσκολ τερη, σο τους π ρ δοσι κούς εργ τες ντικ θιστούν οι «εργ ζ μενοι με γνώσεις». Η επιστημονικ ρευν χει δε ξει τι δι φορετικ ς ομ δες εργ ζομ νων πρ πει ν διοικούντ ι με δι φορετικ τρ πο, κ μη κ ι τ ν η δι ομ δ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 23 Σκοπός και Λειτουργίες του Management των Επιχειρήσεων

20 εργ ζομ νων, τ ν βρ σκετ ι υπ δι φορετικ ς π τις συνθ κες εκε νες υπτις οπο ες χει συνηθ σει ν εργ ζετ ι, πρ πει ν διοικε τ ι με δι φορετικ πτον τρ πο που ε ν ι συνηθισμ νη. Η ευθύνη γι την επιλογ της κ τ λληλ τερης τεχνικ ς / μεθ δου διοικ σεως, ν κει κ τ κ ν ν στο Manager. Οι γνώσεις, η εμπειρ κ ι γενικ οι δυν τ τητ ς του γι σωστ εκτ μηση της κ τ στ σεως, θ τον κ θοδηγούν στην υιοθ τηση της κ τ περ πτωση εφ ρμοστ ς τεχνικ ς. Οι γνωστ τερες τεχνικ ς διοικ σεως ε ν ι οι π ρ κ τω: Διο κηση με ντικειμενικούς στ χους (Management by Objectives MbO): Κ τ υτ, ο επιχειρησι κ ς στ χος χωρ ζετ ι σε επ μ ρους στ χους (π.χ. ν Τμ μ τ της επιχειρ σεως). Ο στ χος τον οπο ο ν λ μβ νει κ θε Τμ μ, χωρ ζετ ι κ ι π λι κ ι στη συν χει γ νετ ι ν θεση στ χων μ χρι τ κ τώτερ στελ χη. Διο κηση με ν θεση κ θηκ ντων (Management by Delegation): Η μ θοδος υτ προ ποθ τει βούληση του Manager γι ποκ ντρωση της διοικ σεως. Έχει το χ ρ κτηριστικ τι κ τ υτδιευρύνοντ ι τ εργ σι κ κ θ κονττων υφιστ μ νων. Διο κηση σε εξ ιρετικ ς περιπτώσεις (Management by Exception): Κ τ υτ, τ εργ σι κ κ θ κοντ του προϊστ μ νου δι κρ νοντ ι σ υτ που θ πρ πει ν διεκπερ ιώσει ποκλειστικο διος κ ι σ υτ που θ μπορούσ ν ν φ ρουν σε π ρ ς το διο κ λ κ ι κ μη κ λύτερ οι υφιστ μενο του. υτ η δεύτερη κ τηγορ κ θηκ ντων ν τ θετ ι στους κ τ λληλους υφιστ μ νους, φού προηγουμ νως κ θορισθούν σ φώς τ ρι δρ στηρι τητος κ ι λ ψεως ποφ σεων π μ ρους τους. Γι τις δρ στηρι τητες που βρ σκοντ ι εκτ ς των προ ν φερθ ντων ορ ων, ε ν ι ν γκ η επ μβ ση του προϊστ μ νου. Οι δρ στηρι τητες υτ ς ονομ ζοντ ι «εξ ιρετικ ς περιπτώσεις». Διο κηση με επικοινων κ ι συμμετοχ (Management by Communication and Participation): Με επιδ ωξη την ν ληψη ευθυνών π τους συνεργ τες κ μη κ ι την «τ ύτιση» των συνεργ τών με τ εργ σι κ τους κ θ κοντ, προωθε τ ι η συμμετοχ τους στη δι δικ σ λ ψεως ποφ σεων. Βεβ ως, προ π θεση γι την εφ ρμογ υτ ς της τεχνικ ς ε ν ι η κ τ τ κτ χρονικ δι στ μ τδι νομ πληροφοριών προς τους συνεργ τες κ ι η εντ τικ επικοινων. Διο κηση με λεγχο κ ι κ τευθύνσεις (Management by Control and Direction): ν ι ν ς υτ ρχικ ς τρ πος διοικ σεως, ο οπο ος σκε τ ι τ ν επιδιώκετ ι η εξ σφ λιση κ ποιου συγκεκριμ νου ποτελ σμ τος εργ σ ς. Κ τ υτ ν τον τρ πο διοικ σεως, επιδιώκετ ι ο περιορισμ ς της πρωτοβουλ ς των υφιστ μ νων, με την υπ γ ρευση συγκεκριμ νων δι δικ σιών κ ι τη διεν ργειεντ τικών ελ γχων. Προκειμ νου ν εξ σφ λισθε η επιτυχ υτ ς της μεθ δου, σκε τ ι συνεχ ς π εση π τους προϊστ μ νους. π σης, οι συνεργ τες που π ρουσι ζουν ποκλ σεις σε σχ ση με τ ν μεν μεν ποτελ σμ τ, υφ στ ντ ι συν πειες εκ μ ρους της διοικ σεως. Διο κηση με κ ν νες ποφ σεων (Management by Decision Rules): Κ τ υτ, ν πτύσσοντ ι συγκεκριμ νοι κ ν νες γι ποφ σεις, που πολλ ς φορ ς περιλ μβ νουν κ ι ποσοτικ δεδομ ν. Ο τρ πος διοικ σεως υτ ς συμπληρώνει τη «Διο κηση με ν θεση κ θηκ ντων». 24 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙAN. - ΦΕΒ. 2009

21 Διο κηση με εν λλ κτικ ς λύσεις (Management by Alternatives): Προκειμ νου ν επιτευχθετο επιθυμητ ποτ λεσμ, προετοιμ ζοντ ι εν λλ κτικ ς διοικητικ ς λύσεις που κ θε μ π υτ ς εφ ρμ ζετ ι ν λογ με τ ποτελ σμ τ υτ ς που ε χε εφ ρμοσθε προηγουμ νως. Διο κηση με κ ινοτομ ες / λλ γ ς (Management by Breakthrough): Κ τ υτ δ δετ ι ιδι τερη μφ ση στην εφ ρμογ διοικητικών κ ινοτομιών. κ μη, υπ ρχουν οι λιγ τερο γνωστ ς τεχνικ ς της «Διοικ σεως με σχεδι σμ του συστ μ τος» (Management by System), της «Διοικ σεως με π ρ κ νη ση συνεργ τών» (Management by Motivation) κ ι της «Διοικ σεως μ σω ποτελεσμ των» (Management by Results). το Αντ κε ΜΕνο του ΣτρΑτ ωτ κου ManageMent ο Α χές (κ λτ α) τ Στ ατ τ κ Management Στον ορισμ του Management ε δ με τι «...ε ναι ι εν ργειες για την επ τε ξη των στ χων εν ς Οργανισμ ύ κατά απ τε εσματικ /απ δ τικ τρ π...». Ως γνωστ ν ο Στρ τ ς ε ν ι ν ς σημ ντικ τ τος Οργ νισμ ς σως ο σημ ντικ τερος λων που χει ως ποστολ «... να εξασφα ζει την άμ να της Χ ρας, να περασπ ζει την θνική ανεξαρτησ α και την εδαφική ακεραι τητα της Πατρ δας». Προκειμ νου ν ε ν ι σε θ ση ν φ ρει σε π ρ ς την τ σο ουσι στικ ποστολ του, ο Στρ τ ς θ πρ πει ν επιδιώκει τη συνεχ βελτ ωση κ ι ν β θμιση τ σο του προσωπικού, σο κ ι των μ σων που χρησιμοποιε. Θ πρ πει δηλ δ ν σκε τ ι στο στρ τ ν κ τ το δυν τ ν ποτελεσμ τικ τερο Management. Οι ρχ ς του Στρ τιωτικού anagement δεν δι φ ρουν κ τ ρχ ν π υτ ς του Management των πιχειρ σεων, λλ θ πρ πει π ρ ιτ τως ν β σ ζοντ ι στις Στρ τιωτικ ς ρετ ς «...της φι πατρ ας, της ανδρε ας, της καρτερ ας, τ στρατιωτικ ύ πνεύματ ς και της πειθαρχ ας». πως σ φώς ν φ ρετ ι στο β σικ τερο στρ τιωτικ κ νονισμ ΣΚ 20 1, «Η πε θα χ α ε να η βασ κή στ ατ τ κή α ετή κα η π τα χ κή δ ναμη, που δ ατη ε σε συνοχή το Στ ατό. ες ι ά ες στρατιωτικ ς αρετ ς γ ν νται ανωφε ε ς και άκαρπες χωρ ς την π ταγή των ατ μικ ν θε ήσεων και δραστηρι τή Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 25 Σκοπός και Λειτουργίες του Management των Επιχειρήσεων

22 των στις εντ ς και δηγ ες, τις π ες μια θ ηση π ε ρ σκεται πι πάνω απ τα άτ μα, καθ ρ ζει σαν π χρεωτικ ύς καν νες σ μπεριφ ράς και δράσεως». π τ π ρ π νω γ νετ ι ντιληπτ τι κρογωνι ος λ θος της στρ τιωτικ ς κουλτούρ ς ε ν ι η πειθ ρχ. Η πειθ ρχ στηρ ζει λλ κ ι υλοποιε τ ι με τη Στρ τιωτικ Ιερ ρχ. Στ κλιμ κι της στρ τιωτικ ς ιερ ρχ ς υπ ρχουν τ επ πεδ διοικ σεως με τους ντ στοιχους Διοικητ ς. Έτσι χουμε γι π ρ δειγμτους Διοικητ ς Σώμ τος Στρ τού, Μερ ρχ ς, Τ ξι ρχ ς, Μον δος, λλ κ ι τους Διοικητ ς Λ χου κ ι Διμοιρ ς. λοι υτοοι Διοικητ ς σκούν την ν λογη με τη θ ση τους Διο κηση. Σύμφων με το σχετικ στρ τιωτικ γχειρ διο, «Δι κηση στ Στρατ ε ναι η ν μιμα ασκ ύμενη εξ σ α απ να άτ μ πρ ς τ ς φισταμ ν ς τ, π πηγάζει απ τ βαθμ και τα καθήκ ντα π τ χ ν ανατεθε ή απ τη θ ση τ. εξ σ α α τή σ ν δεύεται απ την ε θύνη τ Δι ικητή απ ναντι στ ς ανωτ ρ ς και κατωτ ρ ς τ να φ ρει σε π ρας την απ στ ή π τ χει ανατεθε.» Η τεχνολογικ εξ λιξη επηρ σε μεσ τ σο το βιοτικ επ πεδο κ ι τη νοοτροπ των τ μων, σο κ ι την ιερ ρχηση των ξιών. Κ τ συν πει η σκηση της διοικ σεως δεν μπορε ν ε ν ι πως τ ν λλοτε. Ο Διοικητ ς σε οποιοδ ποτε επ πεδο διοικ σεως προκειμ νου ν επιτύχει στην ποστολ του, θ πρ πει ν χει μ σύγχρονη κουλτούρ κ ι ν χρησιμοποιε τις μεθ δους κ ι τις τεχνικ ς τ σο του Management σο κ ι της Ηγεσ ς. Κ τ συν πει, Management γι το Στρ τ ε ν ι η Διοικητικ. Σύμφων με τ στρ τιωτικ γχειρ δι, «Δι ικητική ε ναι η εργασ α της σχεδ ασης, ργάνωσης, σ ντ νισμ ύ, κατεύθ νσης και ε γχ των ανθρ πων, των μ σων και των ικ ν π διατ θενται, τ χρ ν και των χρημάτων, για την επιτ χή εκτ εση σ γκεκριμ νης απ στ ής.» Αν λ σ τ ν λ τ γ ών τ ς δ κ τ κής Η Διοικητικ π ρ χει τις ν γκ ες γνώσεις κ ι τ εφ δι, προκειμ νου ν βελτιωθε η ποι τητ εργ σ ς κ ι ν επιτευχθεο ντικειμενικ ς Σκοπ ς ( ΝΣΚ), με τη μεγ λύτερη δυν τ οικονομ των δι τιθ μενων μ σων. Η επ λυση των δύσκολων σημερινών προβλημ των με τους τιθ μενους χρονικούς κ ι οικονομικούς περιορισμούς, την τ χύτητ της τεχνολογικ ς εξελ ξεως κ ι την υπ ρχουσ πολυπλοκ τητ στη σχ ση «μ σ σκοπ ς», κ θιστούν π ρ τητη την εφ ρμογ συγχρ νων μεθ δων Διοικ σεως/management. Με την εφ ρμογ της Διοικητικ ς στο στρ τ, ποβλ πουμε στη συντονισμ νη προσπ θει γι τη δι χε ριση λων των δι τιθεμ νων δυν μεων/ π ρων (τ σο νθρωπ νων σο κ ι τεχνιτών), με σκοπ την επ τευξη των επιδιωκομ νων ποτελεσμ των. Οι β σικ ς λειτουργ ες της Διοικητικ ς ε ν ι οι π ρ κ τω: Σχεδ ση Προγρ μμ τισμ ς λοπο ηση (Οργ νωση Συντονισμ ς Κ τεύθυνση) Έλεγχος ν ι κοινώς ποδεκτ τι υπ ρχει στεν λληλοεξ ρτηση μετ ξύ των π ρ π νω λειτουργιών. Οι λειτουργ ες δυν τ ν ν γ νοντ ι δι δοχικ κ ι τ υτ χρον λες μ ζ. υτ εξ ρτ τ ι π το ε δος, τη φύση κ ι το μ γεθος της Στρ τιωτικ ς Μον δος. Σχ δ ασ - π γ α ατ σ ός Πριν π κ θε διοικητικ εργ σ, ο Διοικητ ς θ πρ πει ν προσδιορ σει σ 26 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙAN. - ΦΕΒ. 2009

23 φώς κ ι ν θ σει τους ντικειμενικούς Σκοπούς ( ΝΣΚ) της Μον δος του (σ οποιοδ ποτε επ πεδο διοικ σεως). π σης θ πρ πει ν προσδιορ σει τ μ σ / π ρους που δι τ θεντ ι γι την επ τευξη του ΝΣΚ. Η λειτουργ της Σχεδι σεως Προγρ μμ τισμού περιλ μβ νει τις εξ ς φ σεις: Προσδιορισμ ς στ χων κ ι ΝΣΚ. Δι τύπωση της κολουθητ ς πολιτικ ς. ν πτυξη των ενδι μ σων κ ι βρ χυχρον ων Σχεδ ων Προγρ μμ των γιυλοπο ηση της πολιτικ ς. Δι π στωση της υπ ρξεως των π ιτουμ νων μ σων προς επ τευξη των ΝΣΚ. φ σον δεν υπ ρχουν τ π ιτούμενμ σ, ν σχεδι σμ ς κ ι εισ γηση γιτροποπο ηση των ΝΣΚ γι δι θεση προσθ των μ σων προσωπικού. Λεπτομερ ς κ τ γρ φ των δι δικ σιών γι την υλοπο ηση κ θε Σχεδ ου/προγρ μμ τος. υλ π σ Κ τ υτ τη φ ση ο Διοικητ ς θ προβε στις π ρ κ τω εν ργειες / λειτουργ ες της Διοικητικ ς: Οργ νωση Συντονισμ ς Κ τεύθυνση Ως Οργ νωση νοε τ ι η δημιουργ μ ς τυπικ ς δομ ς, η οπο θ επιτρ ψει το συντονισμ κ ι την εκμετ λλευση λων των μ σων που δι τ θεντ ι ( νθρωπ νων κ ι τεχνιτών), γι την επ τευξη των επιδιωκομ νων ΝΣΚ. Τ προς οργ νωση στοιχε ε ν ι κυρ ως οι νθρωποι, η εργ σ κ ι το περιβ λλον. Η δι δικ σ της οργ νώσεως χει ως ποτ λεσμτην κ τ νομ ευθύνης, εξουσ ς κ ι ν φορ ς, μετ ξύ σων εργ ζοντ ι στπλ σι της υτ ς Μον δος. Η ννοιτης ευθύνης περιλ μβ νει μ σ φώς κ θορισμ νη ομ δ κ θηκ ντων κ ι υποχρεώσεων, που το συγκεκριμ νο πρ σωπο οφε λει ν εκτελ σει. ν φορε ν ι η υποχρ ωση εν ς τ μου ν δώσει λογ ρι σμ στην προϊστ μ νη του διο κηση, σχετικ με το β θμ επιτυχ ς κ τ την υλοπο ηση ν τεθ ντος ργου. πως γ νετ ι ντιληπτ, η μεν ευθύνη δι τρ χει τη Μον δ προς τ κ τω, η δε ν φορ προς τ νω. Με το Συντονισμ επιδιώκετ ι η εξ σφ λιση λλ κ ι η επ ύξηση της συνεργ σ ς μετ ξύ των δι φ ρων στοιχε ων εν ς οργ νισμού, τ οπο εμπλ κοντ ι στην υλοπο ηση των σχεδ ων του προϊστ μ νου. Οι σημ ντικ τεροι λ γοι που κ θιστούν το συντονισμ μ σπουδ ι Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 27 Σκοπός και Λειτουργίες του Management των Επιχειρήσεων

24 τ τη λειτουργ της Διοικητικ ς, ε ν ι οι π ρ κ τω: Κ θι ρωση κ ι δι τ ρηση κ λών νθρωπ νων σχ σεων νοπο ηση της προσπ θει ς Προ γωγ της μοιβ ς κ τ νο σεως μετ ξύ των μελών της Μον δος Δι τ ρηση της συνοχ ς της Μον δος. Η Κ τεύθυνση χει σκοπ ν θ σει τη Μον δ σε λειτουργ, προς επ τευξη των ντικειμενικών της σκοπών. φού ολοκληρωθούν το σχ διο κ ι η συγκρ τηση κ ι εξ σφ λισθούν οι ν γκ οι π ροι, θ πρ πει η Μον δ ν τεθε σε λειτουργ. υτ μπορε ν επιτευχθεμ νο με τη συν νωση των προσπ θειών των υφιστ μ νων. Κ τ συν πει ο Διοικητ ς ως σύγχρονος Manager, θ πρ πει ν κ νει τους υφιστ μ νους του ν ενεργούν «π ρ γωγικ». λ γχ ς Με τον λεγχο επιτυγχ νετ ι η συνεχ ς μ τρηση της εργ σ ς κ ι γ νοντ ι οι ν γκ ες διορθώσεις, προκειμ νου ν εξ σφ λισθε η επ τευξη του τεθ ντος ντικειμενικού σκοπού. π ρ τητ γι την σκηση ποτελεσμ τικού ελ γχου ε ν ι η ύπ ρξη Σχεδ ου, σύμφων με το οπο ο ελ γχετ ι η εκτ λεση, κ θώς κ ι οι κ τ λληλες πληροφορ ες. Ο λεγχος δι κρ νετ ι σε τρε ς φ σεις: Κ θι ρωση κριτηρ ων ποδ σεως (standards), β σει των οπο ων μετρ τ ι κ θε επ τευγμ. Μ τρηση της προ δου. υτ περιλ μβ νει τη σύγκριση, κ τ γρ φ κ ι εντοπισμ των τυχ ν ποκλ σεων. ν ληψη των ν γκ ων διορθωτικών ενεργειών. προ ποθεσε Σ κα παραγοντεσ γ Α τη χαραξη του ΣτρΑτ ωτ κου ManageMent Η β σικ τερη προ π θεση γι το ποτελεσμ τικ στρ τιωτικ Management ε ν ι ο Διοικητ ς ν ε ν ι Ηγ της. Ηγ της ε ν ι ο νθρωπος που χει την ικ ν τητ ν π ρ κινε, ν επηρε ζει κ ι ν κ τευθύνει τους λλους σε μ συντονισμ νη προσπ θει προς επ τευξη εν ς σκοπού νεγνωρισμ νης ξ ς. Στην ρχ Σπ ρτη ο ηγ της πρεπε ν ε ν ι κ λ ς πολεμιστ ς, ενώ στην ρχ θ ν που η δομ της κοινων ς τ ν τελε ως δι φορετικ, πρεπε ν ε ν ι κ λ ς ρ τορ ς, λλ κ ι εξ χων στρ τιωτικ ς νους. π τον Περικλ, τον λκιβι δη κ ι τον λ ξ νδρο, μ χρι τον Κολοκοτρώνη, τον Κ ρ ϊσκ κη κ ι τον νδρούτσο, η λληνικ Ιστορ χει ν επιδε ξει νπλ θος σημ ντικ τ των ηγετών. Το προερχ μενο π Ιστορικ πρ σωπ πρ τυπο του ηγ τη, οδηγε στην ποψη τι οι ηγ τες γεννιούντ ι, δεν γ νοντ ι. Π ρ λ τ ύτ, πως χει δη ν φερθε, στις μ ρες μ ς οι θεωρητικοτου Management πιστεύουν τι κ τκ ν ν η ηγεσ δεν ε ν ι μφυτη λλδιδ σκετ ι. Κ τ υτούς ο ηγ της ε ν ι δημιούργημ εκπ ιδεύσεως, επ γγελμ τικ ς κ τ ρτ σεως κ ι εμπειρ ς. Ο εκπ ιδευμ νος ηγ της, δηλ δ υτ ς που π κτησε την Ηγετικ Ικ ν τητ με σπουδ ς, μελ τη, επ γγελμ τικ κ τ ρτιση κ ι εμπειρ, χει συν θως σφ λ στερη ν γνώριση, κ θ τι μ θε το Ηγετικ λειτούργημ μετ π εκπ ιδευτικ εμπειρικ δι δικ σ κ ι σε δι φορες θ σεις, χοντ ς το επιπρ σθετο πλεον κτημ της γνώσεως των συγχρ νων τεχνικών. Η εξ λιξη της κοινων ς κ ι η ν γκη γικ λύτερη δ μησ της σ λους τους τομε ς 28 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙAN. - ΦΕΒ. 2009

25 των νθρωπ νων δρ στηριοτ των, επιβ λλει την π ρουσ Ηγετών. (Ο Peter F. Drucker χ ρ κτηρ ζει κρ υγ λ νοησ την ποψη ορισμ νων τι στις μ ρες μ ς χει ρθει το τ λος της ιερ ρχ ς.) Ο σύγχρονος Ηγ της θ πρ πει ν δι θ τει ευρύ φ σμ ικ νοτ των προκειμ νου ν ντ πεξ λθει στις πολύπλοκες σύγχρονες λλ κ ι μελλοντικ ς π ιτ σεις γι ποτελεσμ τικ Ηγεσ. Ο Στρ τ ς ε ν ι ν ς Οργ νισμ ς β σιζ μενος σε ρχ ς. Θεμ λιο του Στρ τού ε ν ι οι Ηγ τες του. Ηγ τες με χ ρ κτ ρ, ρετ ς, ικ ν τητες, γνώσεις κ ι υτοπεπο θηση. π ορισμ νους τ υτ ζετ ι η ννοιτου Ηγ τη με υτ του Manager. υτ δεν τιση των Στελεχών σε θ μ τ κ ι τεχνικ ς Management. ν φ ρθηκε δη τι η πρώτη συστημ τικ εφ ρμογ των «ρχών του Management» γινε το 1901 κ τ την ν διοργ νωση του μερικ νικού Στρ τού κ ι τι η εφ ρμογ του «πιστημονικού Management» φορούσε τον κρ τικ οργ νισμ Watertown Arsenal του μερικ νικού Στρ τού. Έκτοτε τ σο στις ΗΠ σο κ ι στην υρώπη, σημ ντικ τ τες εξελ ξεις στον τομ του Management γιν ν εντ ς του Στρ τού κ θε χώρ ς, λλ κ ι επ ωφελε υτού (π.χ. δρ στηρι τητες γι την κ λυψη ν γκών μ ζικ ς π ρ γωγ ς κ ττους δύο Π γκοσμ ους Πολ μους κ.λπ). Oι θεωρητικο του Management πιστεύουν τι κατ καν να η ηγεσ α δεν ε ναι έμφυτη α διδ σκεται. Κατ αυτούς ο ηγέτης ε ναι δημιούργημα εκπαιδεύσεως, επαγγε ματικ ς καταρτ σεως και εμπειρ ας. ισχύει γι το Στρ τιωτικ Ηγ τη, κ θ τι η πηρεσ π ιτε π υτ ν «να κάνει π ύ περισσ τερα απ τ να εκπ ηρ σει απ ς τ καθημεριν τ καθήκ ν». σφ λώς ο σύγχρονος Στρ τιωτικ ς Ηγ της θ πρ πει ν χει τις γνώσεις κ ι τις ικ ν τητες του κ λού Manager, μως η ννοι του Στρ τιωτικού Ηγ τη ε ν ι σ φώς ευρύτερη π την ννοι του Manager. Δηλ δ, ο Στρ τιωτικ ς Ηγ της θ πρ πει ν ε ν ι κ ι κ λ ς Manager, λλ χι μ νο. Οι Διοικ σεις λων των Κλ δων (Γ Σ Γ Ν Γ ), υπ την κ θοδ γηση του Γ Θ, κ τ β λουν σοβ ρ τ τες προσπ θειες γιτη δημιουργ συγχρ νων Ηγετών. Στην προσπ θει τους υτ χρησιμοποιούν λες τις σχετικ ς επιστημονικ ς μελ τες κ θώς κ ι τις υπ ρχουσες εμπειρ ες. Μ λλη προ π θεση γι το ποτελεσμ τικ Στρ τιωτικ Management ε ν ι η κ τ λληλη επ γγελμ τικ κ τ ρ λλ κ ι στην λλ δ, ορισμ νοι πτους πρωτοπ ρους του Management υπ ρξ ν ε τε π στρ τοι ξιωμ τικο ε τε σοβ ρο μελετητ ς της δομ ς κ ι των ενεργειών του Στρ τού. Δυστυχώς, στ επ μεν χρ νι η εξ λιξη του Management σως δεν π ρ κολουθ θηκε σο θ πρεπε π την ηγεσ του Στρ τού. υτυχώς, τ τελευτ χρ νι συνειδητοποι θηκε π λυτη ν γκ ι τητ προσ ρμοσμ νης εφ ρμογ ς του επιστημονικού Management στη στρ τιωτικ διο κηση. Έτσι, εκδ θηκ ν ν κ τ λληλ γχειρ δι κ ι κ θιερώθηκ ν σχετικ ντικε μεν εκπ ιδεύσεως τ σο στις π ρ γωγικ ς σχολ ς των ν πλων Δυν μεων, σο κ ι στ σχολε επιμορφώσεως Στελεχών. λ υτ δ δουν τη δυν τ τητ στ Στελ χη ν ποκτούν σύγχρονες γνώσεις σε θ μ τ Management, π λυτ π ρ τητες γι την επ γγελμ τικ τους κ τ ρτιση κ ι την σκηση των κ θηκ ντων τους. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 29 Σκοπός και Λειτουργίες του Management των Επιχειρήσεων

26 Η δυν τ τητ μη γι ν πτυξη πρωτοβουλ ς, επηρε ζει σοβ ρ το Στρ τιωτικ Management. Η πρωτοβουλ, π ρπολύ σημ ντικ γι τον κ θε ηγ τη, ποκτ λλη δι στ ση τ ν ν πτύσσετ ι π ν Στρ τιωτικ Ηγ τη σε περ οδο πολ μου. Δυν τ ν ποβε σωτ ρι λλ κ ι ολ θρι, τ σο γι το Στρ τιωτικ Ηγ τη σο κ ι γιτους υφιστ μ νους του. Θεμελιώδεις γιτο Στρ τ ε ν ι υστηρο κ νονισμο κ ι δι τ γ ς, οι περισσ τερες των οπο ων στην εφ ρμογ τους δεν ξεχωρ ζουν περ οδο ειρ νης πολ μου. Κ τ κ ν ν οι κ νονισμο κ ι οι δι τ γ ς ε ν ι σ φ στ τοι, λλτις περισσ τερες φορ ς κ ι περιοριστικο, μη επιτρ ποντ ς π ρεκκλ σεις κ ι ιδι τερες δι φοροποι σεις / πρωτοβουλ ες. υτ χει ως ποτ λεσμ ο κ θε Διοικητ ς / Ηγ της («Manager»), ν υποχρεούτ ι ν διοικ σει τη Μον δ του υπ συγκεκριμ νους ρους. Π ρ τι δηλ δ σύμφων με τον κ νονισμ ΣΚ 20 2 «... Δι ικητής ε ναι πεύθ ν ς διά παν,τι πράττει ή παρα ε πει να πράξη η Μ νάς τ...», χει πολύ μικρ συμμετοχστη χ ρ ξη του Γενικού Management της Μον δος του. Γ νετ ι ντιληπτ τι υτ περιορ ζει σε πολύ μεγ λο β θμ την σκηση ποτελεσμ τικού Management εκ μ ρους του Διοικητού. Σοβ ρ τ τη προ π θεση γι την επιτυχ του Στρ τιωτικού Management ε ν ι η χρονικ δι ρκει της Διοικ σεως. Β σικ στρ τιωτικ Μον δ ε ν ι η του επιπ δου Τ γμ τος ( πιλ ρχ ς, Μο ρ ς κ.λπ.). Η τοποθ τηση των Διοικητών Τ γμ των γ νετ ι γι χρονικ δι ρκει 1 3 ετών, χωρ ς η χρονικ υτ δι ρκει ν ε ν ι εκ των προτ ρων γνωστ. Δηλ δο Διοικητ ς («Manager») ν λ μβ νει τη διο κηση της Μον δος του («πιχειρ σεως») χωρ ς ν γνωρ ζει εκ των προτ ρων τον κριβ χρ νο που του δι τ θετ ι προκειμ νου ν ν πτύξει τη Διοικητικ του («Management»). Σύμφων με το Στρ τιωτικ Κ νονισμ, «Πρ τιστ καθήκ ν τ Δι ικητ ύ ε ναι η πρ ς π εμ ν πρ παρασκε ή της Μ νάδ ς τ και η διατήρησις ταύτης εις ψη ν βαθμ ν ετ ιμ τητ ς». Θεωρητικ δηλ δ, ε ν ι δυν τ ν εφ σον η Μον δ του κληθεν συμμετ σχει σε πολεμικ ς επιχειρ σεις ν κληθε ν επιδε ξει τ ποτελ σμ ττου σκηθ ντος Management εντ ς π.χ. μ ς εβδομ δος π την ν ληψη των κ θηκ ντων του. ν ι ν γκ λοιπ ν τουλ χιστον η εκ των προτ ρων γνώση της χρονικ ς δι ρκει ς της διοικ σεως (δεδομ νου τι δεν μπορούμε ν γνωρ ζουμε π τε θ κληθούμε στο πεδ ο της Τιμ ς), ώστε ο κ θε διοικητ ς ν χει το χρ νο ν χ ρ ξει κ ι ν υλοποι σει τ στω κ ι περιορισμ ν περιθώρι Management ρμοδι τητ ς του. Το επ πεδο της Διοικ σεως ε ν ι λλος ν ς π ρ γων που επηρε ζει τη χ ρ ξη του Στρ τιωτικού Management. Το γενικ στρ τιωτικ Management χ ρ σσετ ι π ντ εντ ς των προβλεπομ νων Ν μων κ ι Κ νονισμών π την Πολιτικ κ ι Στρ τιωτικ Ηγεσ. Στη συν χει σο κ τεβ νουμε τ κλιμ κι της Ιερ ρχικ ς Διοικ σεως, τ σο περιορ ζοντ ι κ ι οι τομε ς κ ι δυν τ τητες χ ρ ξεως του Management. Γ νετ ι ντιληπτ τι δι φορετικ ς ε ν ι οι δυν τ τητες συμμετοχ ς στη χ ρ ξη του Στρ τιωτικού Management εν ς διοικητού Σώμ τος Στρ τού π τις ντ στοιχες δυν τ τητες εν ς διοικητού Μον δος. Η φύση κ ι η ποστολ της στρ τιωτικ ς Μον δος, ε ν ι κ μη ν ς π ρ γων που θ πρ πει ν λ μβ νετ ι υπ ψη στη χ ρ ξη του Στρ τιωτικού Management, προκειμ νου ν χουμε τ επιθυμητ ποτελ σμ τ. ν ι φυσικ π ρ τι θ χουν 30 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙAN. - ΦΕΒ. 2009

27 την δι φετηρ, ν ε ν ι δι φορετικστις λεπτομ ρει ς του το κολουθητ ο Management γι μ Μον δ «πρώτης γρ μμ ς», π μ λλη που βρ σκετ ι στο λεκ νοπ διο ττικ ς, πως επ σης γι μ Μον δ Τεθωρ κι σμ νων, π μ λλη λικού Πολ μου. π λ τ π ρ π νω γ νετ ι σ φ ς τι γι τη χ ρ ξη εν ς ποτελεσμ τικού στρ τιωτικού Management ε ν ι ν γκ η συνεκτ μηση πολλών π ρ μ τρων, προ ποθ σεων κ ι π ρ γ ντων. Γι ν γ νει υτ π ιτε τ ι συνεργ σ λων των πιτελών της Μον δος, προκειμ νου ν βοηθηθε ο Διοικητ ς («Manager») στη λ ψη των πλ ον κ τ λλ λων ποφ σεων. ΣυΜπΕρΑΣΜΑτΑ - προτασε Σ Σ π σ ατα π σ χουν ν φερθε νωτ ρω, οδηγούμ στε στ π ρ κ τω συμπερ σμ τ : Π ρ τι οι δρ στηρι τητες που π ρ π μπουν σ υτ που πολύ ργ τερονομ σθηκε Management π ρ τηρ θηκ ν π την ρχ ι τητ, το πιστημονικ Management «εμφ ν σθηκε» στις ρχ ς του 20 ου ιών. Τελικ, η ν δειξη του Management ως ξεχωριστ ς επιστ μης δι φοροποιημ νης π υτ που μ χρι τ τε ονομ ζ τ ν «Οικονομικ των πιχειρ σεων» κ ι σ μερ ονομ ζετ ι «Μικροοικονομικ», γινε μετ το τ λος του Β Π γκοσμ ου Πολ μου. Τ σο το Management των πιχειρ σεων σο κ ι το Management του Στρ τού, ε ν ι ξεχωριστ ς υποκ τηγορ ες του γενικού Management. Το γενικ Management, π ρ τι κ τβ ση δεν δι φ ρει σημ ντικ π τον ν Οργ νισμ στον λλο, κ τ την εφ ρμογτου στον Οργ νισμ του Στρ τού π ρουσι ζει ορισμ νες ιδι ιτερ τητες. ιδικ τερ, ενώ ε ν ι δυν τ η εφ ρμογ των λειτουργιών του Management στο υψηλ διοικητικ επ πεδο του Στρ τού, σε χ μηλ τερεπ πεδ (π.χ. Μον δων) τις περισσ τερες φορ ς μ νο στοιχε του Management ε ν ι δυν τ ν εφ ρμοσθούν. υτ κ τ ουδ νλ γο περιορ ζει την ξ του Στρ τιωτικού Management η οπο ε ν ι δεδομ νη. Ο κ θε διοικητ ς θ πρ πει ν ε ν ι γνώστης των λειτουργιών, τεχνικών κ ι εμπειριών του Management, προκειμ νου ν ε ν ι σε θ ση ν προσ ρμ σει τη Διο κησ του ν λογ, προς μεγιστοπο ηση των επιδιωκομ νων ποτελεσμ των. Το ποσοστ εφ ρμογ ς του Στρ τιωτικού Management θ εξ ρτηθε κ τ β ση π το επ πεδο Διοικ σεως κ ι την ποστολ. Το Management των πιχειρ σεων π ρουσι ζει τις π ρ κ τω ομοι τητες με το Management του Στρ τού: Οι λειτουργ ες τους ε ν ι σχεδ ν μοιες. Κ ι γι τ δύο, ο πιο σπ νιος π ρος τους ε ν ι το νθρώπινο δυν μικ. Κ τσυν πει η «Διο κηση νθρωπ νων π ρων» ε ν ι κεφ λ ιώδους σημ σ ς. Η συνεχ ς επ γγελμ τικ βελτ ωση του προσωπικού θ ν β θμ ζει κ ι τον Οργ νισμ στον οπο ο υτ εργ ζετ ι. Η π ρ γωγικ τηττων εργ ζομ νων με γνώσεις ε ν ι η μεγ λύτερη πρ κληση του Management γιτον 21 ο ιών. Κ τ την εφ ρμογ τους, θ πρ πει ν ν πτύσσοντ ι σχ σεις εμπιστοσύνης μετ ξύ των τ μων. Οι σχ σεις εμπιστοσύνης δεν σημ νουν τι θ πρ πει π ρ τητν υπ ρχει συμπ θει μετ ξύ των τ μων, λλ τι τ τομ μπορούν ν εμπιστεύοντ ι το ν το λλο. υτ προ ποθ τει τι τ τομ κ τ λ β νουν το ν το λλο, κ θώς κ ι τις υποχρεώσεις τους. Κ ι τ δύο θ τουν συγκεκριμ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 31 Σκοπός και Λειτουργίες του Management των Επιχειρήσεων

28 νους στ χους, την επ τευξη των οπο ων επιδιώκουν μ σω των λειτουργιών του Management/Διοικητικ ς. Τ σο γι το ν σο κ ι γι το λλο, η κολουθητ τεχνικ διοικ σεως εξ ρτ τ ι π το προσωπικ κ ι το ε δος της πιχειρ σεως/μον δος στο οπο ο πευθύνετ ι (π.χ. δι φορετικ τεχνικδιοικ σεως θ εφ ρμοσθε σε ν εργοστ σιο κονσερβοποι ς π τι σε μ σφ λιστικ ετ ιρ, πως κ ι δι φορετικ σε μ Μον δ λεξιπτωτιστών π τι σε μ Μον δ Μετ φορών). Τ σο γι το Management των πιχειρ σεων σο κ ι γι το Management του Στρ τού, σημ ντικ τ τος ε ν ι ο ρ λος του Manager/Διοικητού λλ κ ι του πιτελε ου του. Η μ ρφωση, οι εμπειρ ες, ο χ ρ κτ ρ ς κ ι το κύρος του Manager/ Διοικητού θ επηρε σει σοβ ρ τ τ την επιτυχ κ ι την εν γ νει πορε του Οργ νισμού/μον δος. Το Management των πιχειρ σεων π ρουσι ζει τις π ρ κ τω δι φορ ς πτο Management του Στρ τού: ν ι πολύ περισσ τερο ευ λικτο. Τ ποτελ σμ τ του ε ν ι πολύ περισσ τερο ευδι κριτ κ ι μετρ σιμ. Ο Manager χει κ τ κ ν ν ρκετ ς δυν τ τητες επιλογ ς τ σο του «επιτελε ου» του, σο κ ι του λοιπού προσωπικού της πιχειρ σεως. Ο Διοικητ ς κ τ κ ν ν ουδεμ χει δυν τ τητ επιλογ ς πιτελε ου κ ι προσωπικού της Μον δος του. Γι την επιτυχ των σκοπών του το Management των πιχειρ σεων χρησιμοποιε κ θε μ σο κ ι τ κτικ. Το Στρ τιωτικ Management κινε τ ι π ντ στπλ σι των Ν μων, των Κ νονισμών κ ι της Στρ τιωτικ ς κουλτούρ ς. Το σύνολο του προσωπικού που κ λε τ ι ν υλοποι σει το πιχειρημ τικ Management ε ν ι «εθελοντ ς» (δηλ δ το προσωπικ που εργ ζετ ι στην επιχε ρηση). ντιθ τως, μ νο ν μικρποσοστ π υτούς που θ υλοποι σουν το Management σε μ Στρ τιωτικ Μον δ, θ ε ν ι «εθελοντ ς» (δηλ δτ μ νιμ Στελ χη). Το λοιπ προσωπικθ ε ν ι οι στρ τεύσιμοι που εκπληρώνουν τ στρ τιωτικ τους κ θ κοντπρος την Π τρ δ. Γι λ γους που δεν φορούν το π ρ ν ρθρο, μ νο ν ποσοστ των στρ τευσ μων κ τ τ σσετ ι «γ γγυστ», κ λύτερ θ κ τ τ σσοντ ν στο Στρ τ ε ν η θητε δεν τ ν υποχρεωτικ. λ τ π ρ π νω δι δρ μ τ ζουν σοβ ρ ρ λο στην «π ρ γωγικ τητ» της πιχειρ σεως/μον δος. Ο Manager χει πολύ περισσ τερες δυν τ τητες π ρ κιν σεως του προσωπικού μ σω των επιχειρημ τικών κιν τρων (bonus), ενώ ο Διοικητ ς χει πολύ λ γες (ηθικ ς μοιβ ς κ ι τιμητικ ς δειες). Ο πιχειρημ τικ ς Manager χει χρονικ περιθώρι σ φώς κ θορισμ ν, εντ ς των οπο ων μπορε ν εφ ρμ σει το κ τ την κρ ση του ορθ τερο Management. Ο Διοικητ ς (Στρ τιωτικ ς Manager) δε γνωρ ζει εκ των προτ ρων το χρονικ δι στημ της διοικ σεώς του κ ι κ τ συν πει δε γνωρ ζει τ χρονικ περιθώρι που του δι τ θεντ ι γι την υλοπο ηση μ κροπροθ σμων ντικειμενικών στ χων. πιπρ σθετ, ο πιχειρημ τικ ς Manager θ ελεγχθεγι τ ποτελ σμ τ των χειρισμών του μετ το τ λος των τεθ ντων χρονικών περιθωρ ων, ενώ ο Διοικητ ς δυν τ ν ελεγχθε ν π σ στιγμ. Στις πιχειρ σεις το προσωπικπ ρ μ νει κ τ κ ν ν στ θερ κ θ λη τη δι ρκει υλοποι σεως εν ς προγρ μμ τος (project). Σε μ Στρ τιωτικ 32 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙAN. - ΦΕΒ. 2009

29 Μον δ ε ν ι σχεδ ν δύν το ν π ρ με νει το προσωπικ στ θερ κ θ λη τη δι ρκει υλοποι σεως εν ς προγρ μμ τος, λ γω φ εν ς μεν της πολύσεως των στρ τευσ μων οπλιτών, φ ετ ρου δε λ γω των μετ θ σεων που γ νοντ ι χωρ ς ν χει δυν τ τητ π ρεμβ σεως ο Διοικητ ς («Manager»). π τ σ ς Κ τ πιν των προ ν φερθ ντων, προτε νοντ ι τ π ρ κ τω: λοι οι Κλ δοι των ν πλων Δυν μεων (Γ Σ Γ Ν Γ ), θ πρ πει ν συνεχ σουν ν π ρ κολουθούν την εξ λιξη του Management κ ι ν μεριμνούν γι την εξ κολουθητικ βελτ ωση του Στρ τιωτικού Management. Ν συνεχισθε η προσπ θει βελτιώσεως των γχειριδ ων που φορούν το Στρ τιωτικ Management. Ν συνεχισθε η διδ σκ λ του Management στις Π ρ γωγικ ς Σχολ ς κ ι στ σχολε επιμορφώσεως Στελεχών των ν πλων Δυν μεων, κ ι ν κ τ β λλετ ι προσπ θει συνεχούς βελτιώσεως της διδ κτ ς ύλης. κ μη, ν επιδιωχθε η π ρ π ρ συγκεκριμενοπο ηση του Στρ τιωτικού Management, κ θώς κ ι η πρ κτικ εφ ρμογ του ν επ πεδο διοικ σεως. Ν κ τ βληθε προσπ θει ώστε οι προοριζ μενοι γι ν ληψη διοικ σεως Στρ τιωτικ ς Μον δος, ν γνωρ ζουν τη Μον δ τους τουλ χιστον ξι (6) μ νες πριν την ν ληψη της διοικ σεως, κ θώς κ ι το χρονικ δι στημ κ τ το οπο ο θ σκ σουν διο κηση. Οι προοριζ μενοι γι Διοικητ ς (Σχημ τισμών ως κ ι Μον δων) ν χουν τη δυν τ τητ υποβολ ς προτ σεων γι την επιλογ των Στελεχών που θ μετ τεθούν στο Σχημ τισμ /Μον δ τους προς στελ χωση του πιτελε ου τους. Οι προτ σεις των Διοικητών Μον δων ν λ μβ νοντ ι σοβ ρ υπ ψιν γι τις μετ θ σεις των στρ τευσ μων της Μον δος τους, τ ν συμπληρώσουν τον προβλεπ μενο χρ νο π ρ μον ς τους σ υτ. Τυχ ν υιοθ τηση των π ρ π νω προτ σεων, εκτιμ τ ι τι θ συντελ σει τ σο στη διευκ λυνση του ργου των διοικ σεων, σο κ ι στη μεγ λύτερη ποδοτικ τητ των Στρ τιωτικών Μον δων, γι τη β λτιστη εκτ λεση της ποστολ ς τους. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Στρ τιωτικ ς Κ νονισμ ς ΣΚ 20 2/1980/Γ Σ/ΔΟΡ. Στρ τιωτικ ς Κ νονισμ ς ΣΚ 20 1/1984/Γ Σ/ΔΟΡ. «Διο κηση κ ι Ηγεσ» ( 181 1/1988/Γ Σ). Χυτ ρη Λεων δ, «Έννοι κ ι Λειτουργ ες του Management» θ ν ι θ ν σ πουλου Κωνστ ντ νου, «Διο κηση Προσωπικού» θ ν ι Peter Drucker, «Προκλ σεις του Management γι τον 21 ο ιών Leader Books P.J. Montana κ ι B.H. Charnov, «Μ ν τζμεντ» Κλειδ ριθμος «Δ γμ Δι μορφώσεως Ηγετών του Στρ τού Ξηρ ς» Γ Σ/ΔΙΔΟ/2002. Νικολ πουλου νδρ, «Διοικητικ Συγκρούσεων» θ ν ι Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 33 Σκοπός και Λειτουργίες του Management των Επιχειρήσεων

30 μαρ Μπρ ντλ ϋ & Έρβιν Ρόμμ λ Β οι Π ρά οι δύο Μ γά ων Διοικ τών Συνδυ σμ νων Στρ τιωτικών Δυνάμ ων KEIMENO: Ανχης (ΔΕ) θων Κ. Κ πριωτ κης Διε θ ντής, ΓΕΣ/ΓΓ/3 ο Γρ φε ο (Μετ φρ στικού) Οι ν τ ροι οφ λο μ να τιμο μ την απ ρχ μ νη γ νιά των πολ μιστών της τιτάνιας σ γκρο σης το Β Παγκοσμ ο Πολέμο, πο θ μ λ ωσαν την ασ μβ βαστη πιθ μ α της ιρ νης για το ς διο ς και τις ν τ ρ ς γ νιές. Ο τ λ τα ος μ γάλος π λ μος ταν η θλιβ ρ τ ρη κορων δα σ μια τραγικ σ ιρά μ γάλων νδο ρωπα κών σ γκρο σ ων, πο χαν διαρκέσ ι π ρισσ τ ρο απ 900 έτη. Για παράδ ιγμα, μ νο σ π ρ οδο 80 τών ( ), π ρξαν ένας α στρο γαλλικ ς, ένας πρωσ 34 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

31 σο-α στριακός και δ ο παγκόσμιοι (σε τοπικό επ πεδο γα ογερμανικο ) πό εμοι, καθ νας των οπο ων στο χισε την απ εια δ ο παραγωγικ ν γενε ν ανδρ ν. Οι ε ρωπα κο αο διδ χθηκαν ότι η ειρ νη ε ναι το πο τιμότερο αγαθό και η διαφ αξ της μ σω της προόδο και της μη-απει ς προσφ γ ς στη β α σ νιστ πρωταρχικ ποχρ ωση των κ βερν σεων. Η ειρηνικ ξη το Ψ χρο Πο μο, παρτις τοπικ ς αντιπαραθ σεις σε σημε α των Βα καν ων και το Κα κ σο, ε ναι μεσο αποτ εσμα των θ ιβερ ν εμπειρι ν από τη φρ κη της μεγα τερης σ ρραξης σε μ γεθος και κταση στην παγκόσμια ιστορ α. Σα λ Ντε Γκωλ Ο Σαρ Ντε Γκω το 1917 μι γερμανικ για να δραπετε σει από το στρατόπεδο αιχμα των - το 1940 μι γερμανικ για να αντι ηφθε τις διαθ σεις των εχθρ ν το στο πεδ ο της μ χης, α το 1960 μι γερμανικ για να θει σε μεση επαφ με τον ηγ τη το μεγα τερο κρ το ςετα ρο της Γα ας. Το παρ δειγμα α τό αποτε ε το ισχ ρότερο προο μιο ότι η διδαχ από το Β ΠΠ και τα 60 χρόνια της επακο ο θ σασας ειρ νης ε ναι το σειστο πόβαθρο της σημεριν ς Ε ρ πης. Η στρατιωτικ κοινότητα ε ναι αναπόσπαστο μ ρος της ε ρωπα κ ς κοινων ας και οι δημιο ργο της Ε ρωπα κ ς νωσης προτ σσο ν τη σημασ α το π να της ασφ ειας και μ νας. Αν και σ μερα δεν π ρχει πραγματικ γενικε μ νη στρατιωτικ απει για την Ε ρ πη, η στρατιωτικ ισχ ς της Ε ρ πης αποτε ε θεμ ιο της πραγματικότητας για την Ε δα, π α σιο ενός μεγ ο μ ρο ς της δρ σης της (Βοσν α-ερζεγοβ νη, Κοσσ φοπ διο, Αφγανιστ ν) και προοπτικ το μ οντός της (ενια ες ε ρωπα κ ς δ ν μεις). τσι, οι θετικ ς και αρνητικ ς εμπειρ ες της Ε ρ πης περισσότερο από ποτ μπορο ν να φωτ σο ν τις επι ογ ς της χ ρας μας σε μια φ ση αναδιοργ νωσης και μεγ ων μεταβο ν. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 35 Όμαρ Μπράντλεϋ & Έρβιν Ρόμμελ

32 Ο Β Π γκ σμιος Π λ μος διή κ σ π ισσ τ ο π κ θ π λ μο του μ γ θους του (6 τη) κ ι κ λυψ, μ ξ ση την μ ικ νική ήπ ι ο, το μ γ λ τ ο μ ος των χ σ ων κτ σ ων του πλ νήτη μ ς, λ ς τις θ λ σσ ς του κ ι το πλ στο του ν ιου χ ου του. Δ ν ν ι, β β ι, π κτικ φικτ η π ο σ μονογ φ κ ι το ιδικ της ντικ μ νο ν κ λ ψ ι το σ νολο των πιχ ι ήσ ων σ λ τ θ τ. Κ θηκ σκ πιμο ν πιλ γ νθ μ μ σου νδι φ οντος γι τη χ μ ς, πως πιχ ι ήσ ις στο Δυτικ Ευ ωπ κ κ ι Μ σογ ι κ Θ τ ο. κ μη κ ι το μ ζον θνικ μυντικπ βλημ ν ντι της ιστο ικ δι κο ς π ιλής π την ν τολή, δυν τ ν διδ χθ π σ οι σημ ινο Σ μμ χο μ ς (μ ικο τ τ ήσ ν ντ π λοι) π ξ ν στ μ τωπ κ ν : μυντική δι τ ξη κ ι μυν κτ ν, γ ν ς γι υπ οχή στις πλη οφο ς, κ ι λλ. Μ τ ξ λλων, δυο π σωπ δ σπ ζουν στο στ τιωτικ π δ ο: δυο ν μοι ς κ ι μως π λληλ ς π οσωπικ τητ ς. Ο ν ς μ ιν στη σκι του διοικητή του, ο οπο ος μως τον ποκ λ σ «υφυ στην τ κτική»: ο Στ τηγ ς μ Μπ ντλ ϋ, μ τ λ υτ θ ση του διοικητή της 12 Ομ δ ς Στ τι ν, της δ ν μης λιγμοτου ζ γχ ου, χιστ τήγου των Συμμ χων στο Δυτικ Μ τωπο. Ο λλος, χ ις στην ιδιοφυ κ ι τον νθ ωπισμτου, ν κ ι νήκ στο στ τ π δο του ξον, δι κ θηκ π ισσ τ ο π τους νωτ ους του κ ι ποτ λ σ την τ λ υτ λπ δ της Γ μ ν ς σ στ τιωτικκ ι πολιτικ π π δο: ο Στ τ χης Έ βιν Ρ μμ λ. Επιλ γοντ ς τ δυο υτ π σωπ, ως τ πιο ντιπ οσωπ υτικ π δ γμ τ πιτυχημ νων διοικητ ν, θ ντιμ τ πιζ τη μήνη του μνηστου π τ μου, που θ μ ζ το Β τ ν Στ τηγ λ ξ ντ, ή την ντ θ ση μ γ λων μ λ τητ ν, που στ γ τους π ινο ν λλους ηγ τ ς πως τον ζ γχ ου ή το Ρ σο Επιτ λ χη Ζο κωφ. Επιλ χθηκ ν δυο νδ ς που ντιπ τ θηκ ν στη Β ι φ ική κ ι τη Νο μ νδ, π γμ που πιτ π ι ν χουμ μ σο υλικ γι σ γκ ιση: το χ ο, το χ νο, κ ι τις πολλ ς μ λ τ ς σων ζησ ν π κοντ τις πιχ ι ήσ ις στο Δυτικ Μ τωπο. Π ουσι ζοντ ι δυο δι φο τικ κ μ ν : 1) τ βιογ φικ των δυο νδ ν σ ξ χω ιστ θ, μ μφ ση στις π οσπ θ ι ς τους γι ξιοπο ηση των γν σ ων κ ι μπ ι ι ν τους μ σκοπ την πιτυχή δι ξ γωγή συνδυ σμ νων πιχ ι ήσ ων, που ποτ λο ν τον π δ ομο των σημ ιν ν δι κλ δικ ν, κ ι 2) νσυγκ ιτικ των π οσπ θ ι ν του κ θ ν ς σ 14 ιδικ ς πιτ λικ ς λ ιτου γ ς, που νδι φ ουν ξ ι τικ κ ι σήμ τους διοικητ ς στο π δ ο της μ χης. Στρ τ γοσ 5* ( Π ) Ομ ρ ΝΕ ΣΟΝ μπρ Ντ Εϋ (Omar NelsON Bradley) Ο Κ θ γ τ Σ τ Σ τ Κτ Κ Σ Δι κ ιτικ ς κ ι σιωπηλ ς, ο Μπ ντλ ϋ μ ιν γνωστ ς κ τ το Β Π γκ σμιο Π λ μο ως ο «Στ τηγ ς του Στ τι τη» λ γω της ξ ι τικής μ ιμν ς γι λο το π οσωπικ του. Μ π ιττο π οσωπικ φος διο κησης, δ ν πολ μβ νπ οβολής π τους δημοσιογ φους, πως λλοι φ ντ χτ ο Σ μμ χοι διοικητ ς. Η φήμη του ως μ χητή ήτ ν μως γνωστή στους π ο στ μ νους του, ιδικστο συμμ θητή του Στ τηγ Ντου ιτ Ντ. ζ γχ ου, ν τ το Σ μμ χο Διοικητή, 36 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

33 μα Νέλσον Μπ ντλεϋ που τον θ ω ο σ ως τον ιστο τακτικδιοικητή. ποτ λ σ για διαδοχικ ς γ ν - ς το ιδανικ πα δ ιγμα παγγ λματ α στ ατιωτικο. Δημοσ υσ τα απομνημον ματ του μ τον τ τλο «Ημ ολ γιο ν ς Στ ατι τη» (1 η κδοση 1951). το ξ κ ν μα Ο Μπ ντλ ϋ γ ννήθηκ την 12 Φ β 1893 στο Μισο ι. Δο λ ψ στο Σιδη δ ομο γι ν νισχ σ ι το ισ δημτου, π ιν γ ν ι δ κτ ς στη Στ τιωτική κ δημ, π που ποφο τησ το 1915 ως νθυπολοχ γ ς Π ζικο. Π τη του τοποθ τηση, π τις π οσπ θ ι ς του ν μ τ β στο υ ωπ κ μ τωπο του ΠΠ, ήτ ν σ μον δ Π ζικο της Εθνοφ ου ς στ ν τι σ νο των ΗΠ, κ θ ς η Διο κηση φοβ τ ν μπλοκή του Μ ξικουπ της Γ μ ν ς. Στο μ σοπ λ μο δι τ λ σ κπ ιδ υτής σ μον δ ς κ ι κ θηγητής Μ θημ τικ ν στη Στ τιωτική κ δημ, μ π ο στ μ νο τον μ τ π ιτ χιστ τηγο του Ει ηνικο, Ντ γκλ ς Μ κ θου. Εκπ ιδ θηκ στη Σχολή Π ζικο κ ι μ λ τησ στ τιωτική ιστο. Μ τ π ν κ κλο υπη σ ς στη Χ β η, φο τησστη Σχολή Διο κησης κ ι Επιτ λ ν (Fort Leavenworth, Kansas), που γνω σθηκστο Τζω τζ Σ. Μ σ λ, χηγ του Γ νικο Επιτ λ ου 1 κ τ το Β ΠΠ κ ι σ μιπλ ι δ μ λλοντικ ν ηγ τ ν. Συν χισ τη στ διοδ ομ του ως κπ ιδ υτής του Π ζικο. ποφο τησ π τη Σχολή Πολ μου του Στ το το 1934 κ ι π στ ψ στη Στ τιωτική κ δημ ως κ θηγητής Τ κτικής. π τ χ ι του π σ σχ δ ν το σ νολο της στ τιωτικής ηγ σ ς των ΗΠ των δ κ τι ν 1960 κ ι 70. κολο θησ μι λ μπ ή θητ του στο G 1 (Δνση νθ ωπ νου Δυν μικο κ ι Π οσωπικο ) του Επιτ λ ου του που γ ου Στ τιωτικ ν κ ι στο Γ φ ο του Επιτ λ χη (ΕΓ /ΓΕΣ). Π ο χθηκ κ τ υθ ν κ τ πονομή π ντισυντ γμ τ χης σ Τ ξ χο κ ι π στ ψ στο Fort Benning ως Διοικητής. Π ο θησ τ θ μ τ μηχ νοκ νησης κ ι θω κισης κ ι την κπ δ υση διοικητ ν μον δων, η οπο βοήθησ στην π ο τοιμ σ π που φ δ ων ξκ ν, που χ ι σθηκ ν κ τ την ξ λιξη του πολ μου. Β Παγκ σμιος Π λ μος μ σως μ τ το Π λ Χ μπο, ο Μπ ντλ ϋ ν λ β ως ποστ τηγος τη διο κηση της 82 Μ χ ς Π ζικο. Φ ντισ γι το ηθικ του π οσωπικοκ ι π βλ π π οσωπικ την κπ δ υση μ χης. Μ δι τ γή του χηγο του Γ νι 1 Πολ μική συγκ τηση. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 37 Όμαρ Μπράντλεϋ & Έρβιν Ρόμμελ

34 κο Επιτ λ ου Μ σαλ, μ τατ θηκ στην 28 Μ α χ α Π ζικο, που π σχ ππλ υ ς ο γ νωσης κ ι π οσωπικο. Το Φ β ου ιο 1943 μ την π ο γωγή του σ ντιστ τηγο, ο χηγ ς του Γ νικο Επιτ λ ου Μ σ λ τον ισ Διοικητή του Χ ΣΣ. ντ γι υτ, ν χ ησ μ σ γι την φ ική υπ το Στ τηγ ζ γχ ου, ως στ τιωτικ ς σ μβουλος γι την ξ λιξη της κ τ στ σης. Έφθ σ κ κ τ τη συντ ιβή των μ ικ ν ν π τους Γ μ νο ς του Ρ μμ λ στη Δι β ση Κ σσ ιν. κολουθ ντ ς τη γν μη του, ο ζ γχ ου ντικ τ στηστο Διοικητή του ΣΣ μ τον Π ττον, κ ι στη συν χ ι τον ισ ποδιοικητή του. Ο Μπ ντλ ϋ δι δ χθηκ τον Π ττον, στον οπο ο ν τ θηκ η π ο τοιμ σ της π β σης στη Σικ λ. Στην π τη του πολ μική ποστολή, την νοιξη 1943, ο Μπ ντλ ϋ γν ισ το θ μβο στη Μπιζ τ της Τυνησ ς. κολο θησ η π δοση του ξον στην φ ική. π τη διο κηση πλ ον της 7 ης Στ τι ς του Π ττον, το ΣΣ του Μπ ντλ ϋ ποβιβ σθηκ κ ι δι κ θηκ κ τ τον γ νστη Σικ λ, που δι κ σ 38 ημ ς. Ο πολ μικ ς ντ ποκ ιτής Έ νι Π ιλ ποκ λυψ την π οσωπικ τητ του Μπ ντλ ϋ στην κοινή γν μη κ ι του π ν ιμ τον τ τλο του «Στ τηγο του Στ τι τη». Ο ν τ τος Σ μμ χος Διοικητής ζ γχ ου (δ πλ του στη φωτογ φ ), του ν θ σ τ διπλ κ θήκοντ του Διοικητή Η απ βασης της Νο μανδ ας της 1 ης Στ τι ς κ ι του διοικητή του πυ ήν της 1 ης Ομ δ ς Στ τι ν ( γ τ μ τονομ σθηκ σ «12 Ο Σ») γι την πικ μ νη π β ση στη Δυτική Ευ πη, κ ι γκ τ στ θηκ στο Λονδ νο τον ν Στη δι κ ι της π β σης στη Νο μ νδ [ πιχ ηση «Κυ χος» (Overlord)], οι χ σ ς δυν μ ις των ΗΠ (3 Σ μ τ Στ το υπ την 1 η Στ τι ) τ θηκ ν π οσω ιν υπ τη διο κηση του Β τ νο Στ τηγο Σ Μπ ν ντ Λ. Μοντγκ μ ι, Διοικητή π σης των Β τ νικ ν κ ι 38 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

35 Καναδικ ν Χ σα ων Δυν μ ων. Το π ω της απ βασης (6 ουν 1944), ο Μπ ντλ ϋ πα ακολο θησ την απ βαση των στ ατ υμ των απ το στ ατηγ ο του στο αντιτο πιλικ «ουγκο στα». Μ ττην γκατ σταση στην ξη, την 9 ουν 1944, οι δυν μ ις του υπ σπισαν το π ογ φ ωμα κατ των γ μανικ ν αντ - πιθ σ ων, που δι θυν ο Ρ μμ λ. Χ ις στο π ογ αμματισμ νο κ μα ισ δου ν ων μον δων, ο Μπ ντλ ϋ π τυχ τους αντικ ιμ νικο ς σκοπο ς της σταθ οπο ησης της κατ στασης και της κατ ληψης του Χ βο γου. Χ ι σθηκαν αγ ν ς 50 ημ ν για να α χ σ ι η καταιγιστική π θ ση, που φ την απ λ υθ ωση σχ δ ν λης της Γαλλ ας. Ο Μπ ντλ ϋ χ ησιμοπο ησ την οπο ική ισχ. Μ τ την κ τ ληψη της β νς, ισήλθ στο θ τ ο η 3 η Στ τι του Π ττον (που πλ ον ήτ ν υφιστ μ ν ς του 2 ) κ ι ν γοποιήθηκ το Στ τηγ ο της 12 Ομ δ ς Στ τι ν. Οδήγησ τις δυν μ ις του στην π ικ κλωση των Γ μ ν ν π το Ν το. τυχ ς λ γω κ κής συν νν ησης μ το Μοντγκ μ ι, μ γ λο μ ος των Γ μ ν ν δι φυγ ν την κ κλωση. Η πομ κ υνση π τις κτ ς ν γκ σ στις χ ς του χ ιμ ν τους Συμμ χους ν στ μ τήσουν στη γ μμή μυν ς «Ζήγκ φ ιντ» των Γ μ ν ν. ιφνιδι σθηκ π τη γ μ νική ντ π θ ση στις δ νν ς, που χισ την 16 Δ κ Κ τ θωσ μως ν ξ π σ ι την λλ ιψη οπο ικής υποστή ιξης κ ι ν δι τ ξ πιτυχ ς τις δυν μ ις του. Μ τις 1 η κ ι 9 η Στ τι σ μ τωπική π τ ξη κ ι μ μοχλ στο πλ υ την 3 η Στ τι του Π ττον, συν τ ιψ τους Γ μ νο ς κ ι ισήλθ στη Ρην ν. Χ ις σ μι νοι της τ χης, ξιοπο ηστην θικτη σιδη οδ ομική γ φυ «Λο ντ ντο φ» στο Ρ μ γκ ν κ ι την 7 Μ. 1945, η 9 Τ θω κισμ νη Μ χ των ΗΠ διήλθ το Ρήνο. Μ πιτυχ ς λιγμο ς, οι δυν μ ις του κινήθηκ ν ν τολικ μ χ ι τον ποτ μ 2 Στο σ στημ των ΗΠ ν ι δυν τή η ν λλ γή χ ι τητ ς σ λους τους β θμο ς, ν ξ τητ της π ο λ υσης των ξκ ν. Ο Μπ ντλ ϋ γιν Τ ξχος κ τ πονομή το 1940 κ ι μ τ π τ κτική κ ση το ντ θ τ, ο Π ττον χ σ τη θ ση του στην π τη δ, μ τ π ν τυχ ς συμβ ν στη Σικ λ. Έτσι, ο Μπ ντλ ϋ π ποδιοικητής του Π ττον στο ΣΣ, γιν π ο στ μ ν ς του, στ πλ σι της 12 Ο Σ. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 39 Όμαρ Μπράντλεϋ & Έρβιν Ρόμμελ

36 Έλβα που συναντήθηκαν μ τις π ο λα νουσ ς σοβι τικ ς δυν μ ις. Για ξ λ ιψη κ θ κινδ νου απ τις οπισθοχω ο σ ς γ μανικ ς δυν μ ις, η 3 η Στ ατι του Π ττον π ο λ σ στη Β υ, την υστ κ ι ως τη δυτική Τσ χοσλοβ κ. τ ν την 12 π 1945 τ μ τ σθηκ ν οι πιχ ι ήσ ις γι την 12 Ο Σ, ο Στ τηγ ς Μπ ντλ ϋ διοικο σ 4 Στ τι ς, μ 12 Σ μ τ Στ το, 48 Μ χ ς κ ι 1,3 κ τομμ ι νδ ς. Ο διος ο χιστ τηγος ζ γχ ου του δωσ τον τ τλο του «μ γ λου κ θηγητή της τ κτικής». Στ ν ιρ ν Π τι ο Μπ ντλ ϋ πιθυμο σ ν συν χ σ ι τη στ διοδ ομ του στον Ει ηνικ, ο χηγ ς του Γ νικο Επιτ λ ου Μ σ λ π οτ μησ ν τον φήσ ι ν ν διο γ ν σ ι τις δυν μ ις κ τοχής στη Γ μ ν. Εκ τον β ήκ η π δοση της πων ς. Η ξιοπο ησή του στη συν χ ι υπή ξ μ ση: ν λ β Δι υθυντής ποθ σ ων ποστ των/ πομ χων. Την 7 Φ β 1948, ο Μπ ντλ ϋ ονομ σθηκ Επιτ λ χης του που γ ου Στ τιωτικ ν σ ντικ τ στ ση του ζ γχ ου, μ ν β π γ μμ : ποστ τ υση των φ δ ων, ν διο γ νωση της μ νιμης δ ν μης, π οϋπολογισμ π νδ σ ων, κσυγχ ονισμ μ σων κ ι υλικ ν, ντιπ θ ση π ος τους Σοβι τικο ς. Π τι δ ν κ τ φ ν πιτ χ ι την υπ γωγή της Εθνοφ ου ς στο Στ τ, που πολ μήθηκ γι πολιτικο ς λ γους, μ τ β λ το Στ τ του Β ΠΠ στο Στ ττου Ψυχ ο Πολ μου. Την 16 υγ 1949, ονομ σθηκ π τος Π δ ος του Συμβουλ ου χηγ ν Επιτ λ ων (JCS) κ ι την 22 Σ π 1950 η Εθνοσυν λ υση των ΗΠ τον π οήγ γ σ Στ τηγ (5 στ ων). Η διπλή θητ του ποτ λ σ το χημ της π ο δου των δι κλ δικ ν θ σμ ν, κ ι συνδυ σμο των συμβ τικ ν δυν μ ων. δι τ σημ ντική υπή ξ η π δ σή του στις πιχ ι ήσ ις στην Κο ( ), που υποστή ιξ νθ μ την ι ήν υση, χ μ νος κ ι σ ντ θ ση μ το Στ τηγ Μ κ θου. Συμμ τ χ ν γ στην δ υση του Ν ΤΟ κ ι δι τ λ σ 1 ος Π δ ος της Στ τιωτικής Επιτ οπής του Ν ΤΟ ( ) κ ι στη συν χ ι Στ τιωτικ ς ντιπ σωπος των ΗΠ σ υτή μ χ ι την ποστ τ του την 15 υγ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

37 Ο Στ τηγ ς Μπ ντλ ϋ φησ την τ λ υτ του πνοή στη Ν κη την 8 π 1981, σ β θ γή ς, 16 τη μ ττο θ ν το της γ πημ νης του γυν κ ς, κ ι μ λις λ γ λ πτ της ς μ τ την πονομή σ υτ ν του β β ου του Εθνικο δ μ τος Κοινωνικ ν Επιστημ ν. Του πον μήθηκ ν πλή ις τιμ ς. Έχ ι ντ φι σθ στο Εθνικ Κοιμητή ιο του λιγκτον στην Ου σιγκτον. Η κυ ι τ η βιογ φ του δημοσι θηκ το 1983 μ τ τλο «Η ζωή ν ς Στ τηγο» π τον Κλ η Μπλ ι. Στρ τ ρχ Σ (γερμ Ν ) ΕρΒ Ν γ Οχ ΝΕΣ ΟϋγΚΕΝ ρομμε (erwin JOhaNNes eugen rommel) ΕΠΟυ των Ε γμων ( ) Ο υγ νής ιστοκ της πολ μιστής φησ φήμη δ κ ιου νθ που κ ι χ θηκ μ σ στ συντ μμι μι ς κοινων ς, που ο διος δ ν συμπ θησ ποτ, λλτην οπο ο π τ ιωτισμ ς του δ ν του π τ π ν π οδ σ ι. Κ τ δι στήμ τ, οι πιτυχ ς του π οκ λ σ ν διθυ μβικ δημοσι μ τ φιλικο κ ι χθ ικοτ που. Το π οσων μιο της «λ πο ς της Ε ήμου» ( π το νομ ν ς μικ ο κ τ στήμ τος ιδ ν κυνηγ ου στο Σ λο μ) δ ν ήτ ν π ντως το πιτυχ στ ο γι νφιλ σοφο της πολ μικής τ χνης. Η Γ μ ν ήλπιζ π ιν π την ολική κ τ στ οφή ν β ι στο π σωπ του τον ή ω, που θ την π ν φ στο δ μο της τιμής. Ο Ρ μμ λ κλήθηκ ν δι λ ξ ι ν μ σστο θ ν το κ ι την τ μωση. Π οτ μηστο δ μο της τής. Ο Επιστ μονας τ ς Στρατι τικ ς τ χν ς Γ ννήθηκ την 15 Νο 1891 στην Ουλμ (Βυ τ μβ γη) π μ γ λο στική οικογ ν ι. ποφο τησ το 1912 ως νθυπολοχ γ ς π τη Στ τιωτική κ δημ του Ντ ντσ χ 3 κ ι τοποθ τήθηκ σ Σ ντ γμ Π ζικο. Ως σπουδ στής, γν ισ τη Λουσ Μ Μ λλιν, που νυμφ θηκ το Στον Π γκ σμιο Π λ μο δι κ θηκ κ ι του πον μήθηκ ν π σημ, που π οο ιζ τ ν μ νο γι ν τ τους ξιωμ τικο ς. Στο Μ σοπ λ μο, υπη τησ ως ξκ ς κ ι Διοικητής στο Σ ντ γμ της Στουτγ δης, στω κι ν ήτ ν μ νο Λοχ γ ς. Μ την νοδο των Ν ζ, π λ ιο ιστοκ τ ς τον π ο θησ ν ντ γι π ι στ λ χη του κ θ στ τος. Δι τ λ σ Κ θηγητής της Σχολής Πολ μου στο Π τσντ μ κ ι Διοικητής της Σχολής Πολ μου στη Έ βιν Γιοχ νες ϋγκεν Ρ μμελ Βήν Ν ϋστ ντ (Βι ννη). Μ θητ ς του διο κησ ν το Γ μ νικ Στ τ μ χ ι τη δ κ τ του Διο σθηκ κπ ιδ υτής της Τ κτικής στη Σχολή Π ζικο στη 3 Σημ ινο Γκντ νσκ της Πολων ς. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 41 Όμαρ Μπράντλεϋ & Έρβιν Ρόμμελ

38 Δ σδη και ξ δωσ το βιβλ ο «Το Π ζικ Επιτ θ τ ι» («Infanterie greift an») γι το μ λλοντικ δ γμ ν γ ς των Γ μ ν ν. Το βιβλ ο του ποτ λ σ β ση μ λ τ ν του (τ τ ) Συντ γμ τ χη Ντ Γκολ. Ο Χ τλ, κτιμ ντ ς τ π οσ νττου, τον ισ Διοικητή της Π οσωπικής του Φ ου ς κ τ τις πιχ ι ήσ ις στην Πολων. μως, το π ιβ λλον του δικτ το κ τ φ ν τον πομ κ ν ι. Το Φ β 1940, ν λ β Διοικητής της 7 ης ΤΘ Μ χ ς (Panzer) π τι δ ν χ ποτδιοικήσ ι μ τ. Την 10 Μ 1940, π οσ β λ τις Β λγικ ς Δυν μ ις στις δ νν ς, κ ι π λ β την ν πτυξη των Γ λλικ ν κ ι Β τ νικ ν Δυν μ ων. τ ν Β τ νικ Συγκ οτήμ τ μ των θ ισ ν το Γ μ νικ λ φ Π ζικ, ο Ρ μμ λ τους π θησ μ τ / των 88 χλστ Φλ κ (Flak) γι π τη φο στο δ φος. Π σ τον ποτ μ Σηκου ν, φθ σστη Μ γχη, κ ι την 19 ουν ου 4 κ τ λ βτο Χ βο γο στη δυτική κ η της Νο μ νδ ς (κ που 300 χλμ. μ κ ι ). ιστο της Γ μ ν ς. Χω ς π κ ς δυν μ ις κ ι μ το Τομπ ο κ ν π φο σ β τ νικ χ ι, ο Ρ μμ λ μ τ π σ στην μυν, χ ησιμοποι ντ ς τ κτικ κ ι π λι μ μ γ λη πιτυχ το Φλ κ των 88 χλστ. Σχημ τιζοβ λ δι τ ξ ις στην μμο κ ι π συ μ σ σ υτ ς τ χθ ικ μ τ, κ θ ς το β τ νικ π σμ στ λν β τ νικ ς δυν μ ις μ σ στ «δ ντι της λ πο ς». Οι Β τ νο ντ πιτ θηκ ν κ ι την 29 Νο 1941 π γκλ βισ ν το Τομπ ο κ. Η OKW δ ν π χ οπο ική υποστή ιξη κ ι φ δι. Ο Ρ μμ λ ν γκ σθηκ ν οπισθοχω ήσ ι τον ν 1942 στις χικ ς του θ σ ις. Τ τ κ τ φ στους Β τ νο ς μι π στ υτη ήττ : π σπ σ την π οσοχή τους στην π λ της Σ της, λ πού τ ς Ερ μου Ο Χ τλ ν θ σ στο Ρ μμ λ ν σ σ ι τις δυν μ ις του Μουσολ νι στη Δυτική Έ ημο. Τον ν 1941, τον π οήγ γ σ ντιστ τηγο κ ι του ν θ σ τη διο κηση του Γ μ νικο Σ μ τος φ ικής (Afrika Korps), που στην π γμ τικ τητήτ ν δυο λ φ ς Μ χ ς Π ζικο μ στοιχ Τ θω κισμ νων. π το τ λος Φ β μ χ ι την 15 π, π θησ τους Β τ νο ς π τη Λιβ η κ ι φθ σ στσ νο της ιγ πτου. Τ τ, ο Χ τλ πωφ λήθηκ π τη λ μψη του κ ι τον π οήγ γ στο ν τ ο ποτ Στ τ χη στην 4 Η ιστο ική σ μπτωση θ λ ι 4 χ νι μ τ την 19 ουν 1944, ο Ρ μμ λ ν τ υμ τισθ κ ι ν πομ κ υνθ ο ιστικ π το μ τωπο. 42 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

39 ν πιτ θηκ π το Ν το μ τις γ μ νικ ς μηχ νοκ νητ ς μον δ ς. τ ν ο Χ τλ ν δι τ ξ την οπο π ιο ζοντ ς την ποτ λ σμ τικ τητ του Συμμ χικο Ν υτικο, ο Ρ μμ λ πιτ θηκ. Δι σπ σ τη γ μμή μυν ς, την η ωική ντ στ ση των Ελ υθ ων Γ λλων στο Μ ς Ελ Κ μπ κ ι κ τ λ β το Τομπ ο κ. Την 30 ουν, οι δυν μ ς του ή θ ν σ π φή μ τη γ μμή μυν ς του Ελ λ μ ιν. Δ ν δι θ τ ν, μως πλ ον, π 50 μ τ. Η μήκους 110 χλμ. δ φική κ τ πτωση της Μπ μπ Ελ Κ τ ν τι του Ελ λ μ ιν, δ ν π τ πκ ν ν πλ υ ικ λιγμ, π μ νο κ τμ τωπο π θ ση. Η τ λ υτ π θ ση, την 30 υγ 1942, π τυχ λ γω λλ ιψης μ των κ ι κ υσ μων. Οι Σ μμ χοι χισ ν ν υημ ο ν σ ξοπλισμ, μ σ κ ι κ σιμ, κ ι τ λ ιωτ ς στ τι ς ποικι κ ν στ τ υμ των. Την 23 Οκτ 1942, ν οι Σοβι τικο π νο σ ν στην ντ π θ ση στο Στ λιγκ ντ, οι Β τ νο κ ι οι Σ μμ χοι (κ ι η Ελληνική Τ ξι χ ), υπ το Β τ ν Στ τηγ Σ Χ ολντ λ ξ ντ κ ι τη διο κηση του Β τ νο Στ τηγο Σ Μπ ν ντ Λ. Μοντγκ μ ι, κτ ξ υσ ν π θ ση κ ττων δυν μ ων του ξον στο Ελ λ μ ιν. Ο Ρ μμ λ ν κλήθηκ π τη Γ μ ν, που ν ων, λλ δ ν μπ σ ν κλ σ ι το κ ν της δι τ ξης. Το Τομπ ο κ ν κ τ λήφθηκ ο ιστικ την 12 Νο. Η κ τ στ ση γι τον ξον πιδ ιν θηκ τ ν Συμμ χικ ς Δυν μ ις δημιο γησ ν 2 ο μ τωπο στμ τ πισθ ν του ξον στην λγ. Ο Ρ μμ λ υποχ ησ στην οχυ ωμ νη ζ νη της Τ νιδ ς χω ς π κ ς δυν μ ις κ ι ξοπλισμ. Την 22 Φ β 1943, γιπ τη φο ντιμ τ πισ δυν μ ις των ΗΠ, στις οπο ς νήκ ο τ τ ποστ τηγος μ Μπ ντλ ϋ, κ ι τις ν χ τισστο π σμ Κ σ ιν. τ ν ο Χ τλ νήθηκ κκ νωση των μπ ι οπ λ μων στ τ υμ των, π δωσ τη διο κηση στο Στ τηγ Φον νιμ. Επιστ φοντ ς στη Γ μ ν, τ θηκ σ υποχ ωτική δ ι κ ι νήθηκ ν π λ β ι το π σημο του «Στ υ ο των πποτ ν», που του π ν ιμ ο Χ τλ γι ν «γλυκ ν ι» τη δυσφο του. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 43 Όμαρ Μπράντλεϋ & Έρβιν Ρόμμελ

40 το υκ φ ς του «οντα» Στα τ λη Νο 1943, ο Ρ μμ λ τοποθ τήθηκ ως Γ νικ ς Επιθ ω ητής μυντικής Ο γ νωσης των Δυν μ ων στη Δ ση κ τ νδ χ μ νης π β σης. δη, ο πολιτικ ς στ τιωτικ ς «Ο γ νισμ ς Τοντ» κ τ σκ ζ μ γο ς υθμο ς το «Τ χος στον τλ ντικ». Μ νο οι ν υτικ ς β σ ις στον τλ ντικ χ ν ολοκλη ωθ. Ξ κ νησ κο στ π ιοδ των κτ ν, δ νοντ ς λ πτομ ς οδηγ ς γιτ μ τ οχ ωσης. που λ ιπ ν υλικ, ν πλη νοντ ν μ τ χν σμ τ του, πως τ κωλ μ τ «Σπ γγι» κ ττων ποβ σ ων. Δι π στων, μως, ν κ ν στις σχ σ ις μ τ ξ του Στ τοστο μ τωπο κ ι της OKW κ ι των λλων δυν μ ων (λοιπ ν Κλ δων των ΕΔ, Ες Ες κ ι πολιτικ ν ο γ νισμ ν). Τ π ισσ τ μ σ χ ν δι τ θ στο ν τολικ Μ τωπο, ν η στ τιωτική διο κηση δι σκ δ ζ στο Π σι. Την 31 Δ κ 1943, του ν τ θηκ π λληλ η Διο κηση της 2 ης Ομ δ ς Στ τι ν, υπ τις δι τ γ ς του Στ τ χη Φον Ρο νστ ντ. Μ τ ι π κ λο σ το Χ τλ κ ι την OKW ν του κχω ήσουν τις μοδι τητ ς που π π ν δι θ τ ι ο διοικητής του θ τ ου. Οι Ν ζιστικ ς πη σ ς Πλη οφο ι ν π τυχ ν ν π οσδιο σουν το χ ο της συμμ χικής π β σης. τ ν υτή κδηλ θηκ την 6 ουν 1944, δ ν θ λησ ν ν ποδ χθο ν τι η Νο μ νδ ποτ λο σ την κ ι κ ι μον δική πως ποδ χθηκ π οσπ θ ι. Ο Γκ ιγκ ( χηγ ς της Luftwaffe) β σκοντ ν μ ζ μ το Χ τλ 3000 χλμ. ν τολικ, στη «Φωλι του Λ κου» στην ν τολική Π ωσ. Ο χηγ ς του Ν υτικο, Ρ ντ δ υ στο Β ολ νο μ ντιπ σωπο στο Π σι. Δι τη ο σ ν ζηλ τυπ γι τους υτο ς τους την π λυτη ξουσ π των δυν μ ν τους στη ζ νη υθ νης του Ρ μμ λ. Η OKW δ ν π τ ψ τη μ τ κ νηση των δυν μ ων π το Κ λ, π φ βο ισβολής π την ν π κτη 3 η Στ τι του Π ττον. Ο Χ μλ δ ν κχ ησ τη διο κηση των Τ θω κισμ νων των Ες Ες. Το Ν υτικ δ ν μπ σ ν χ ησιμοποιήσ ι τ ν υποβ χι του, ν η οπο ήτ ν ν π κτη φήνοντ ς στους Συμμ χους την π λυτη υπ οχή. π ιστο ική σ μπτωση, πως κ ι στο Ελ λ μ ιν, ο Ρ μμ λ β ισκ τ ν μ δ ιστη Γ μ ν τη στιγμή της π θ σης. τ ν φθ σ στο μ τωπο, δι π στωσ τι η κ τ στ ση ήτ ν δυσμ νής, το π ογ φ ωμ των Συμμ χων χ στ θ οποιηθ κ ι οι οχυ σ ις του «Τ χους του τλ ντικο» δ ν ντ ξ ν ο τ μιημ, λ γω υπ β σης π οκ νητ ς δυν μ ις. Έτσι, π οσπ θησ ν φ ξ ι το δ μο μ μ ν ς τις δυν μ ις της 2 ης Ομ δ ς Στ τι ν. Η μο, μως, μ λλν ν ι υτή που θ σφ γιζ το τ λος. Επιστ φοντ ς π το μ τωπο την 17 ουλ 1944, ο Ρ μμ λ τ υμ τ σθηκ στη β ση του κ ν ου, τ ν το χημ, που π β ιν, βλήθηκ π κ τ διωκτικ των ΗΠ, ν τ πηκ σ ν χ ντ κι κ ι ο οδηγ ς του σκοτ θηκ. Ο διος ο Ρ μμ λ δι κομ στηκ στο Χ λιγκ ν μ τ τη γδ π ο λ ση των Συμμ χων. Εν τω μ τ ξ, κδηλ θηκ η π π ι δολοφον ς του Χ τλ (20 ουλ 1944), στην οπο φ ν τ ι τι ο Ρ μμ λ χ κ υφή μπλοκή. Την 8 υγ τ θηκ σ κ τ ο κο π ιο ισμ. Το κ θ στ ς φοβ τ ν τι μιδ κη, στω κ ι στημ νη πως γιν γιτους λλους συνωμ τ ς, σως ν ποσ θ ων π ισσ τ ο τον τοιμ οπο Ν ζισμ. «Φ λοι» του Ρ μμ λ του π τ ιν ν ν υτοκτονήσ ι μ ντ λλ γμ συλ 44 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

41 της οικογ ν ιας και των συν γατ ν του. Σταθμ ζοντας την κατ σταση, π οτ μηστο «δ μο του Σωκ τους» την 14 Οκτ Κηδ τηκ μ πλή ις τιμ ς, λλστην τ λ τή δ ν π στη κ ν ν ς δι κ κ ιμ νος Ν ζιστής. Οι Δι δοχοι Ο μον κ ιβος γιος του, Μ νφ ντ Ρ μμ λ, γ ννήθηκ το 1928 κ ι, μ τ τον π λ μο, γιν πολιτικ ς της Δυτικής Γ μ ν ς κ ι δι τ λ σ Δήμ χος της Στουτγ δης. π τους συν γ τ ς του, ο Επιτ λ χης του, Στ τηγ ς Γκ ουζ, γιν Γ νικ ς Επιθ ω ητής των Εν πλων Δυν μ ων 5 κ ι ο Ν υτικ ς Σ μβουλ ς του, Ν χος Ρο γκ, Επιθ ω ητής του Ν υτικο 6 της Δυτικής Γ μ ν ς. Ο τ λ υτ ος γ ψκ ι βιβλ ο γι το «Ρ μμ λ στη Νο μ νδ». Οι σκ ψ ις του Ρ μμ λ δημοσι θηκ ν το 1950 π τη γυν κ του κ ι τον Φ ιτς Μπ γ λ ν μ τον τ τλο «Krieg ohne Hass (Π λ μος χω ς Μ σος)». Δ Ο Κ Σ Θ μ λιο κ ι β ση της πιτυχ ς ν ς διοικητή ν ι η ποτ λ σμ τική σκηση της διο κησης κ ι η ο θή φ μογή της θ ω ς του ηγήτο. Στη θ μ λι δη υτή λ ιτου γ, τ σο ο Μπ ντλ ϋ σο κ ι ο Ρ μμ λ, ντ δ σ ν μ ν κοιν τ πο στην ντιμ τ πιση των π οβλημ των του π οσωπικο, λλ τυχ ν δι φο τικής τ χης π τους π ο στ μ νους τους. Οι δυο Στ τηγο διδ ν τ ομ κτική σημ σ στην πιλογή των υφιστ μ νων τους. Επ δ ωκ ν ν δι τη ο ν κ τ το δυν τυπ τις δι τ γ ς τους π σωπ ικ νμ κπ δ υση, ι δυν τ κ ι πολ μική μπ ι, κ τ λληλη γι το δος των μ λλοντικ ν πιχ ι ήσ ων. Δι φο τική ήτ ν η τ χη που τους πιφ λ σσ ν μως οι π ο στ μ νο τους. Ο Μπ ντλ ϋ μπ σ ν μ τ β στην Ου σιγκτον κ ι ν ζητήσ ι π τον χηγτου Γ νικο Επιτ λ ου Μ σ λ ως διοικητ ς του, π σωπ γνωσμ νης ξ ς. Ως μπ ι ος π τη θητ του στη Δι θυνση G 1 (Π οσωπικο ) του Επιτ λ ου, ήτ ν σ θ ση ν π οωθ ικ νο ς σ ζωτικ ς διοικήσ ις, π γμ που ντ θηκ κ τ την κ σιμη π β ση στη Νο μ νδ. Η τ χη στ ησ υτ το π ον μιο π το Ρ μμ λ. Συχν ς λλ γ ς δι σπο σ ν τη συνοχή της γ μ νικής διο κησης. Στις δ σκολ ς ς που οι Σ μμ χοι σφυ οκοπο σ ν το Γ μ νικ Στ τ, δ ν μπο ο σ ν δι τη ήσ ι ν τητδιο κησης, φο ο Χ τλ μ μ σ ς π μβ σ ις μ τ θ τ διοικητ ς κ ι λλ ζ την υπ γωγή των δυν μ ων. π ν ντι στο υφιστ μ ν τους π οσωπικ, οι δυο Στ τηγο δ ιξ ν π μοι ν χι τ υτ σημη συμπ ιφο. Τη ντ ς την π στ ση που π β λ η μ κ κπ ιδ υτική π του Μπ ντλ ϋ κ ι η ιστοκ τική γωγή του Ρ μμ λ, δ ν π υ ν ν ξ τ ζουν κ ι τ μικ τ π οβλήμ ττου π οσωπικο κ ι π οσπ θο σ ν ν ικ νοποιήσουν τις ν γκ ς του. Το γ γον ς υτ δικ ιολογ τ σο τον τ τλο του «Στ τηγο του Στ τι τη» που δ θηκστον Μπ ντλ ϋ, σο κ ι τη λ τ μ την οπο π ι β λ ν το Ρ μμ λ. πιοι στη συμπ ιφο, χω ς κ ήξ ις κ ι σκοπη χ ήση β θμο, γν ιζ ν ν πιβ λουν τη θ λησή τους, κ ν ν κ τ νοητ ς τις δι τ γ ς τους κ ι ποτ λο 5 Θ ση ισ τιμη π ος του χηγο ΓΕΕΘ στην Ελλ δ. 6 Θ ση ισ τιμη π ος του χηγο ΓΕΝ στην Ελλ δ. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 45 Όμαρ Μπράντλεϋ & Έρβιν Ρόμμελ

42 σαν το στή ιγμα του π οσωπικο τους. Δ ν δ σταζαν να κατ βα νουν στο π δ ο της μ χης, που και ταν το απαιτο σ η π στ ση. Β σιζ μ νοι στις ικ ν τητ ς των Επιτ λ ων τους, μπο ο σ ν ν πομ κ νοντ ι κ ι ν μ τ β νουν στους π σω σχημ τισμο ς γι ξ τ ση πτ που της τ χουσ ς κ τ στ σης κ ι ν λογη π οσ μογή των λιγμ ν. Η ο θή σκηση της διο κησης κ ι η κ τ λληλη πιλογή διοικητ ν ξ σφ λ ζ ι στ θ τητ, κ ι η μ ιμν γι το π οσωπικ σφυ ηλ τ στ ν ς σχ σ ις μ τ ξδιο κησης κ ι υφιστ μ νων. Π ροφορ ΕΣ Κ τ το Β ΠΠ, δοκιμ σθηκ ν στην π ξη τ π ισσ τ συστήμ τ κ ι μ σ Πλη οφο ι ν, που ξ λιγμ ν β σκοντ ι σ χ ήση σήμ στις Ένοπλ ς Δυν μ ις π γκοσμ ως. δι τ η ν πτυξη γν ισ ν τ σ μ τ μ σ, γι ξ σφ λιση της πλη οφο ι κής υπ οχής στο π δ ο μ χης, κυ ως το ντ. Π οπολ μικ σ μφων μ λ ς τις ν λ σ ις, οι Γ μ νο χ ν πιτ χ ι συντ ιπτική υπ οχή. Ειδικ πιτ λ, πως το Κ ντ ο νθ ωπ νων Μ λ τ ν του Μον χου χ ν ποτυπ σ ι μ ξ ι τική λ πτομ ικ θ πτυχή των ντιπ λων, πολιτική, στ τιωτική, οικονομική, πολιτιστική, κοινωνική. Π δ ιγμ, το β λγικ φ ο ιο του Εμπ ν Εμ λ, γι το οπο ο οι Γ μ νο χι μ νο γν ιζ ν τ π ντ, λλ κ ι το χ ν π ικον σ ι σ φυσικ μ γ θος γιδοκιμή της ξουδ τ ωσής του. Κ τ την π οσβολή, το φ ο ιο σ γησ σ 15 λ πτκ ι π δ θηκ σ 10 ς. Στ δι κ, οι Σ μμ χοι ν κτησ ν το χ μ νο δ φος. Κυ ως κ τ τις πιχ ι ήσ ις στη Β ι φ ική, δοκιμ σθηκη συγκ ντ ωση των Πλη οφο ι ν γι Η μ χη του Ελ Αλαμέιν πλη στ η κμ τ λλ υση κ τ κλιμ κιο διο κησης. Επιδι χθηκ, ντ θ τ π σσυν β ιν ν στον ξον, ν κ τ γηθο ν τ δι χω ιστικ μ τ ξ των Κλ δων των ΕΔ κ ι των λοιπ ν πη σι ν, στ κ θ ιδική πλη οφο ν συνθ σ ι το ν γλυφο γι τον ντ π λο. Σ μφωνμ τον Μπ ντλ ϋ, τ ν π ιτήθηκ ν ξ τ σθ η στ θ τητ του δ φους σ μι π ιοχή της κτής π β σης στη Νο μ νδ, το Β τ νικ Ν υτικ στ ιλυποβ χιο κ τω π τη μ τη των Γ μ ν ν κ ι συν λ ξ δ γμ τ της κτής. Κ τ τη δι ξ γωγή των πιχ ι ήσ ων οι Γ μ νο, ντ θ τ, χισ ν ν σχολο ντ ι ολο ν λιγ τ ο μ την κ β ι των Πλη οφο ι ν. Η κ τ στ ση πιδ ιν θηκ τ ν, στη δι κ ι της κστ τ ς κ ττων Σοβι τικ ν, ο Χ τλ ποφ σισ ν ν 46 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

43 Τ λ υτ λ μψη της γ μ νικής πολ μικής μηχ νής στον τομ των Πλη οφο ι ν υπή ξ η ντ π θ ση των δ νν ν. Εκμ τ λλ υ μ νοι μ τ ω ολογικ ς πλη οφο ς, π ο τοιμ σθηκ ν κ ι κτ ξ υσ ν την π θ ση στον κ τ λληλο χ ο κ ι χ νο, σχ τ ν οι δυν μ ις τους ποκ ο σθηκ ν λ γω λλ ιψης κ υσ μων κ ι φ δ ι ν. Το πιτ λ ο του Μπ ντλ ϋ, λλ κ ι ολ κλη η η συμμ χική διο κηση, ιφνιδι σθηκ ν πλή ως. Μ νο η νωτ τητ σ π οσωπικ κ ι μ σ κλιν την πλ στιγγ υπ των Συμμ χων. Δι πιστ ν τ ι τι, ποτ οι ντ π λοι π ιφ νησ ν τον κ κλο των Πλη οφο ι ν, κυ ως π βλ ψ ν ν μ σο συλλογής ( πως π.χ. τις HUMINT), τ ποτ λ σμ τήσ ν κ τ στ πτικ, φο στ λ τ κλιμ κι π ουσι στικ στοιχ γι τη σχ δ ση κ ι κτ λ ση των πιχ ι ήσ ων. λ β ι π οσωπικ την α χιστ ατηγ α στην νατολή. Εν οι Σ μμαχοι συν λ γαν ντυπωσιακ ς λ πτομ ι ς για την αμυντική δι ταξη, οι Γ μανο χαν «τυφλωθ» απ να αδιαπ αστο τ χος σιωπής και κλ μβαναν τα λαστικ ματα του Π ττον στην Ν γγλ ως τον ληθιν στ τ της ισβολής. Εγκλημ τική γι τις Ένοπλ ς Δυν μ ις των Ν ζ υπή ξ την δι ποχή η δι λυση της ABWER, της πη σ ς Πλη οφο ι ν της OKW (κυ ως π νθ πιν ς πηγ ς HUMINT), υπ τη δι θυνση του Ν υ χου Κ ν ης, τον οπο ο δικ ως ο Χ τλ υποπτ υ τ ν γι υπ γ ι ς δι συνδ σ ις μ τους Συμμ χους. μως, η πομ νωση των πη σι ν Πλη οφο ι ν π τη στ τιωτική ι χ κ ι η διήθηση της οής των πλη οφο ι ν δι της κομμ τικής ηγ σ ς πιβ δυν την κμ τ λλ υσή τους. ΕΠ τε Κ Ε τουργ Η δι φο των δυο μ γ λων στ τηγ ν, Μπ ντλ ϋ κ ι Ρ μμ λ, γκ ιτ ι στο τι ο π τος, πως λοι οι ν τ τοι στ τιωτικο των ΗΠ, χ μ γ λη πιτ λική μπ ι κ ι ήτ ν σ θ ση ν π οσ γγ ζ ι, μ σ π το δημοκ τικ σ στημ της χ ς του, στ ν τ τ κλιμ κι κ ι ν πιδι κ ι την ικ νοπο ηση των π ιτήσ ων των δυν μ ν του. Το Συμμ χικ Συμβο λιο των Επιτ λ χ ν φην πολλ π ιθ ι γι λήψη ποφ σ ων π κ τ τ κλιμ κι, πως συν βη στη δι β ση του Ρήνου. Στις κ σιμ ς ημ ς της Νο μ νδ ς, τ συμμ χικ πιτ λ κλιμ κ νοντ ν, μ ν πτυξη γγ ς των μ χ μ νων μον δων. Ο γ νωμ ν πλή ως, ντ ποκ νοντ ν γ νικ στις π ιτήσ ις, πως φ νηκ στις δυο μ γ λ τ ς κ σ ις, τον ν φοδι σμ κ ι τη Μ χη των δ νν ν. Δι θ τ ν, κτ ς του κλ δου πιχ ι ήσ ων κ ι λ κ ν Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 47 Όμαρ Μπράντλεϋ & Έρβιν Ρόμμελ

44 τα στοιχ α (γ αφ α, κ ντ α συντονισμοκαι συμβο λους απ τους λλους Κλ δους των ΕΔ), που ήσαν απα α τητα για τη λήψη αποφ σ ων απ κ θ διοικητή. Ο Μπ ντλ ϋ δι θ τ το σ νολο των στοιχ ων γι ν πτυξη δυο πιτ λ ων, ν ς κυ ου κ ι ν ς π οωθημ νου, που του φ νηκ ν ν γκ κ τ την ν πτυξη μ τ την π β ση. ντ θ τ, ο Ρ μμ λ, π μ νοντ ς κτ ς του δικτ το ικο συστήμ τος της ν ζιστικής Γ μ ν ς, δ ν χ κ μ πι οή στην OKW. π τη στιγμή που ο Χ τλ συν νωσ στο π σωπ του το π το πολιτ ι κ μ το στ τιωτικ ξ ωμ, η πιτ λική λ ιτου γ κ τ υσο ιστικ. ντ ς ο διος πιφυλ κτικ ς π ν ντι στους πιβ βλημ νους π το κ θ στ ς πιτ λ ς, π οσπ θο σ «κ των ν ντων» ν κ λ ψ ι την πιτ λική λ ιτου γ της διο κησής του, στ ο μ νος ν οτ κ ι ουσι στικ ν πιτ λικ ν στοιχ ων. Χ κτη ιστικ υπή ξ το γ γον ς τι, την π μονή της Μ χης της Νο μ νδ ς, κ τ γήθηκ η Δι θυνση ΔΜ Μ χης της Ομ δ ς Στ τι ν του, μ ποτ λ σμ ν π π ι ν π υθ ν τ ι σ γ ωγ φικ ς στ τιωτικ ς διοικήσ ις γι ικ νοπο ηση των στοιχ ιωδ στ ων ν γκ ν υκινησ ς των δυν μ ν του. σως υτ ν οφ λ τ ι στην π γη δήλωση του Χ τλ τι «οι δυν μ ις του π π ν π οσκολλ ντ ι στ σημ μυν ς, χω ς ν κχω ο ν ο τ σπιθ μή δ φους, κ ι κ τ συν π ιδ ν χ ι ζοντ ν μ σ κ νησης». Στη δι κ ι της μυντικής π οπ σκ υής, ο Ρ μμ λ δι τ ξ λη την κτογ μμή π τη Δ ν ως τη Νο μ νδ, τις κτ ς του τλ ντικο κ ι τη Μ σ γ ιο. Ε δ τ συν γ, που χτιζ ν το «Τ χος του τλ ντικο», κ ι π ξήγησ τις σκ ψ ις κ ι τ σχ δι του. Κ τ τη Μ χη των δ νν ν (Δ κ μβ ιος 1944), π την κ κοκ ι που μπ διζ τη δ ση της Συμμ χικής οπο ς, ο Μπ ντλ ϋ π λ ξ ν λ φ οσκ φος μ το οπο ο δι σχισ δι γ νι το π δ ο της μ χης γι ν φθ σ ι κ που η π ουσ του ήτ ν π τητη γι λήψη των ν γκ ων ποφ σ ων γι την ξ λιξη του γ ν. Οι πιχ ι ήσ ις του Β ΠΠ δ δ ξ ν την ν γκη ν τητ ς στη διο κηση λων των μο φ ν των πιχ ι ήσ ων κ ι κυ ως των λ γομ νων συνδυ σμ νων (combined), κ ι την ο θ τητ του η διο κηση ν δι θ τ ι λ ς τις π τητ ς πιτ λικ ς λ ιτου γ ς κ ι ν β σκ τ ι σο το δυν τ πλησι στ στις π σω δυν μ ις γι σχημ τισμ κ ιβο ς ικ ν ς γι τις πιχ ι ήσ ις. ΕΚΠ ΔΕυΣ Κ Δ ΕΞ γωγ των ΕΠ χε ρ ΣΕωΝ Θ μπο ο σ ν ιπωθ τι στο μ σογ ι κ κ ι δυτικο υ ωπ κ θ τ ο δι ξήχθη το σ νολο των ιδ ν των δυν τ ν πιχ ι ήσ ων: στ τικ ν, δυν μικ ν, 48 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

45 α οκ νητων, αμφιβ ων, λιγμο των πυ- ν, κ.τ.λ. Η αν λυση των πιχ ι ήσ ων αυτ ν καλ πτ ι κατοντ δ ς χιλι δ ς σ λ δ ς μ λ τ ν λων των στ ατιωτικ ν πιτ λ ων στον κ σμο. Δ ν ναι δυνατπα να π οσθ σουμ μ νο μια δι σταση: τη σ γκ ιση των ν γ ι ν των δυο μ γ λων διοικητ ν του π δ ου μ χης. Ο μ Μπ ντλ ϋ χ λ χιστη μπ ι διο κησης πιχ ι ησι κ ν δυν μ ων στον π λ μο, τ ν ν λ β τη διο κηση Σ μ τος Στ το. Β σ σθηκ, μως, στην κπ δ υση που χ ποκτήσ ι μ χ ι την ν ξη των πιχ ι ήσ ων π τη φο τηση στις δι φο ς σχολ ς, κ ι στη γν ση που μοι σθηκ μ λλους ήδη πολ μπ ι ους διοικητ ς, πως ο Β τ ν ς Σ Χ ολντ λ ξ ντ. Μ λιστ, δ ν διστ ζ ι στο βιβλ ο του ν π ιν το Β τ ν στ τηγ κ ι π δ χ τ ι τι χι μ νο διδ χθηκ π υτ ν, λλ ν πολλο ς μιμήθηκ κ ι ντ γ ψ πιτυχημ ν ς ν γ ι ς του. Η δυν μική υτή π ο χ τ ι π τη λ γ μ νη πιτ λική σχολή των ΗΠ, που η πιτυχημ νη «ντιγ φή» θ ω τ ι π οσ ν του ηγήτο, φ σον π υτής κτ ζ τ ι μι δυν μική κ ι κ ινοτομική π οδος της στ τιωτικής πιστήμης. υτ κ ιβ ς συν βη κ ι μ τον Μπ ντλ ϋ. Ο Έ βιν Ρ μμ λ κολο θησ δι φο τική πο. δη π τον ΠΠ χδι τ λ σ ι διοικητής μον δ ς, ο ισμ ν ς φο ς πολ μ γ λυτ ου μ γ θους πτην συνήθως π οβλ π μ νη γι το β θμ που φ. Στο μ τωπο των λπ ων του πον μήθηκ π σημο ν τ του ξιωμ τικο. Κ τ την κ ση των π ο στ μ νων του, π δ ιξ π ωτοβουλ κ ι υστ οφ που συν τ λ σ ποφ σιστικστο θ μβο των γ μ νικ ν δυν μ ων. Στο μ σοπ λ μο, δ ν πομ κ νθηκ πτη διο κηση μον δων που δι τη ήθηκ ν σ υψηλή πιχ ι ησι κή τοιμ τητ, λ γω των τ ομ κτικ ν σωτ ικ ν π οβλημ των της Γ μ ν ς υθ ς μ τ τον π λ μο κ ι στ π την οικονομική κ ση του τ ν, δηλ δή, ο Ρ μμ λ ν ς τοιμος ηγ της γι τον π λ μο, που ξ σπ σ το Δ ν π μ ιν, π τ τ, μ τ κ νητος στις ιδ ς κ ι νητικ ς στις ξ λ ξ ις. «Έκτισ π νω στην ιστο του το οικοδ μημ των θ ι μβων του». Η θ ω ητική κ ι π κτική κ τ τιση, λοιπ ν, χ ι ξ γι τον ηγ τη στις πιχ ι ήσ ις, μ νο φ σον υτ το π λθ ν π οσφ ι τις γν σ ις γι ντιμ τ πιση των θ μ των του π ντος κ ι π ο τοιμ ζ ι τις ν κ ς του μ λλοντος. Οι μ τ π ιστοι, πως ο Στ τ χης Π τ ν κ τ το Β ΠΠ, ποτ λο ν την π οσω Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 49 Όμαρ Μπράντλεϋ & Έρβιν Ρόμμελ

46 ποπο ηση της β βαιης αποτυχ ας, αφοτα γ γον τα ξ π νο ν π ντοτ αυτο ς που απλ ς μιμο νται ατ λ ς τους λλους ή «κολλο ν», α νο μ νοι να π οσπ σουν την π οσωπική τους ιστο α. Δ Ο Κ τ Κ μερ μν Κατ τη δι κ ια του Β ΠΠ π ιν την σοδο των ΗΠ στον π λ μο, η θ ω ήθ λ τους πιχ ι ησι κο ς διοικητ ς ν μην σχολο ντ ι μ τη διοικητική μ ιμν (ΔΜ), την οπο δι τη ο σ ν οι ν τ τ ς διοικήσ ις, μ γ μμ ς πικοινωνι ν που κολ πιμηκ νοντ ν, μ ποτ λ σμ ν π οκ λο ν κ μη κ ι π ση των πιχ ι ήσ ων μ χης. πτην λλη πλ υ, ι νων π κτική χ πιβ λ ι κ τ τμηση της ΔΜ σ π μ ους δ στη ι τητ ς, κ θ μ των οπο ων υποστη ιζ τ ν μ δι φο τικ τ πο κ ι χι π ντοτ μ σω της συνδυ σμ νης στ τιωτικής οδο «φοδι σμο / ν φοδι σμο /συντή ησης». Χ κτη ιστικ π δ ιγμ υτής της νοοτ οπ ς, που φ μοσ συστημ τικ μ χ ι το τ λος του πολ μου η ν ζιστική Γ μ ν, υπή ξ η λ ιτου γ της π τ που γο ς τ οφ μων, μ γγ ν ς δυσχ ι ς στη δι τ οφή ξ νων στ τ υμ των λλ κ ι στ ήσ ις στον τοπικπληθυσμ που συνήθως κ τ ληγ ν σ λιμ. Την πικ ή υτή μπ ι δοκ μ σο λληνικ ς λ ς στη δι κ ι κυ ως του 1 ου τους της τ ιπλής κ τοχής, τ ν μ νοντ ν τ υτ χ ον οι πιχ ι ήσ ις του ξον στην τ ως ΕΣΣΔ κ ι στη Β ι φ ική, κ ι οι π νιχ ο π οι της λληνικής γ ω γ ς κ τ σχ θηκ ν γιτις δυν μ ις του Ρ μμ λ κ ι τ κ τοχικστ τ μ τ. Μ τη γνωστή υχ ι στη δι κ νηση μ γ λων ποσοτήτων δι του τλ ντικο, μ τ την ξ λ ιψη του γ μ νικο υποβ υχι κο κινδ νου, οι δυν μ ις των ΗΠ ν φοδι ζοντ ν σ μ σ, υλικ κ ι φ δι σχ δ ν κ τ υθ ν π τις πηγ ς, π γωγικ ς κ ι βιομηχ νικ ς των ηπ ι ωτικ ν ΗΠ. Η π ο λ υση υτή ξ σφ λιζ ουσι στικ κ ι την τυποπο ηση, γ γον ς ν π κτο γι τον ξον. Η κλιμ κωση σ β θος του συστήμ τος ΔΜ π χ γ νικ π κή υποστή ιξη σ θ μ τ ποθ μ των, ντ λλ κτικ ν κ ι συντή ησης. Π τ τ, ο τ οι δυν μ ις του Μπ ντλ ϋ π φυγ ν τις δυσχ ι ς π την πιμήκυνση των γ μμ ν πικοινωνι ν, κυ ως το π βλημ των κ υσ μων που κφο τ νοντ ν στις κτ ς της Νο μ νδ ς, π γμ που οδήγησ στην π κτική κινητοπο ηση των μον δων μ χης το φθιν πω ο του 1944, λ γο π ιν ισ λθουν στο γ μ νικ δ φος. Ο Ρ μμ λ κ τ τις πιχ ι ήσ ις κ ι στη Β ι φ ική κ ι στη Δυτική Ευ πη στ ήθηκ κ θ κ νονικο ν φοδι σμο. Οι μ κ ς θ λ σσι ς γ μμ ς πικοινωνι ν π την τ λ κ ι την Ελλ δ π ος την φ ική ήτ ν κτ θ ιμ ν ς στην υπ οχή του Β τ νικο Ν υτικο. Η λλ ιψη μ σων δι λισης του π τ λ ου κ θιστο σ χ ηστ ς τις π τ λ ιοπηγ ς της Β ι ς φ ικής κ ι π β λ τη δι κ νηση κ υσ μων π τη θ λ σσ. Κ τ την π οδο των μ χ ν μ τ το Ελ λ μ ιν, ν ντι π ιτήσ ων 2000 τ νων, φθ σ ν κ ι δι τ θηκ ν μ νο 45! Κ τ την ποχή της Νο μ νδ ς, η OKW διν π οτ ι τητστο ν τολικ Μ τωπο, μ ποτ λ σμ οι δυν μ ις του Δυτικο ν λ μβ νουν ψιχ. Έν ντι π λ ι ς χιλι δων μ των, στις τ θω κισμ ν ς δυν μ ις στη Δ ση, το Γ μ νικ Επιτ λ ο δι θ σ μ νο 70 μ σ μ τ. Γι τους Συμμ χους, η ν τητ 50 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

47 διο κησης και ο σωστ ς καθο ισμ ς των π οτ αιοτήτων ξασφ λισ αποτ λ σματική και αποδοτική ΔΜ. ΣχΕΔ Σ ΕΞΟΠ ΣμωΝ Συναφ ς ναι το ιδικ αντικ μ νο των αναγκα ων υλικ ν μ χης και υποστή- ιξης, για τα οπο α υπή χ π σης διαφο- τική π οοπτική των δυο ξ ταζ μ νων πλ υ ν. Οι Γ μ νο π οσ βλ π ν στην λμ τ δη ισ γωγή ν ων «υπ πλων», που π ν ιλημμ ν υποσχ τ ν ο Χ τλ. Έτσι κ θυστ ο σ η κ νονική π γωγή των υλικ ν κ ι μ σων, που ήτ ν πιτ κτικ γι τις τ χουσ ς πιχ ι ήσ ις. Η κ ι η κ ηξη του πολ μου π οηγήθηκ της δι θ σης τ χνολογικ ξ λιγμ νων υλικ ν που θ ν τ π ν την νητική ν λογ σ β ος των Γ μ ν ν, σ ους π οσωπικο κ ι ξοπλισμο. Τ υτ κη υποβ χι, τ ιωθο μ ν οσκ φη κ ι οι π υλοι Φ ου (V) 1 κ ι 2, οι υ σθητ ς ν κ ς κ ι η συνθ τική β νζ νη, μ ζ μ το κ τ στ οφικ τ ο λων των πλων, την τομική β μβ, τ μ ιν ν στ σχ δι γι τους Γ μ νο ς ή, τ ν δι τ θηκ ν, ήσ ν κ τ τ σ ιθμ κ ι ποτ λ σμ τικ τητ γι ν κ νουν την ξ λιξη του πολ μου. Μ νο τ κ ι μ τ μ χης, πως ο δι β ητος «Τ γ ης», π ήχθησ ν σ π κή ιθμκ ι στον κ τ λληλο χ νο, λλ η μ ζική τους δι θ ση στο ν τολικ Μ τωπο ν ντι των ξ λισσ μ νων σοβι τικ ν σ ι ς «Τ» ήτ ν στοχη. Μ νο στη Δ ση, π κ τησ ν ν ντι των υποδ στ ων των ΗΠ, πως τ «Σ μ ν», λλ ο π ιο ισμ νος ιθμ ς τους οδήγησ σ π γμ τικκ τ κλυσμ τους π τις υπ τ ς συμμ χικ ς δυν τ τητ ς. π την λλη πλ υ, οι ΗΠ ξ κ νησ ν το Β ΠΠ μ σοβ μ ιον κτήμ τ σ σ γχ ονο πολ μικ υλικ, που γ ήγο ξ π σθηκ π το τ χνολογικ πλ ον κτημ κ ι τους ν ξ ντλητους π ους. Τ μπο ικ πλο «Λ μπ τυ», τ θω κισμ ν κ ι μ γ λης κτ ν ς οσκ φη μ χης (κ τ διωκτικ κ ι βομβ διστικ ) κ ι μ τ φο ν, τ στοιχ Πυ οβολικο, κ.τ.λ., π ήχθησ ν σ π κή ιθμ κ ι κ τ λληλο χ νο. Ε ν ι, β β ι, γνωστή η πληθ μ σων των δυν μ ων των ΗΠ, που μ νο ντ π λο χ την π τηση γι σωστή υποστή ιξη κ ι ν φοδι σμ, π γμ που πιβ υν υπ μ τ τις γ μμ ς ν φοδι σμο κ ι συντή ησης. Τ μ τ πισθ ν ποδ ικν οντ ι το διο, ν χι πιο ουσι στικ, μ τ π σω σον Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 51 Όμαρ Μπράντλεϋ & Έρβιν Ρόμμελ

48 αφο στους ξοπλισμο ς. Η σχ δ αση π π ι να μπο να π οβλ π ι, να αποκτκαι να διαθ τ ι τον ξοπλισμ, τα μ σα και τα υλικ που ναι απα α τητα για την γκαι η και αποτ λ σματική δι ξαγωγή των πιχ ι ήσ ων. Στην ξ ταζ μ νη π - πτωση χ ι αποδ ιχθ τι, αν ο Ρ μμ λ δι θ τ κατ την π ο λαση π ος λ ξ νδ ια ή κατ την μυνα στις ακτ ς του τλαντικο τα υλικ, που μ διο ατικ τητα και π οβλ πτικ τητα χ απαιτήσ ι απτους π ο σταμ νους του, πιθαν ν η ξ λιξη να ήταν διαφο τική. Μια μ γαλ τ η υκινησ α στην π θ ση στις μ σογ ιακ ς ακτ ς ή μια αποτ λ σματικ τ η μυνα στις γαλλικ ς ακτ ς στα χ ια του στ ατηγικ ιμου Ρ μμ λ θα φ ναν σ δ ινή θ ση τη συμμαχική ηγ σ α. λλ, για ακ μη μια φο, η πα νοια του Χ τλ υν ησ τον λ θ ο κ σμο. υποστ ρ Ξ μ χ Σ Κ Ε Δ ΚΕΣ ΕΠ χε ρ ΣΕ Σ Κατ το Β Π γκ σμιο Π λ μο σχημ τοποιήθηκ η πολ μική ο γ νωση των χ σ ων δυν μ ων, που μ σω του Ψυχ ο Πολ μου φθ σ στις ημ ς μ ς. Οι Ρ μμ λ κ ι Μπ ντλ ϋ ν ι π τους π τους διοικητ ς στο π δ ο μ χης, που δι θ τ ν υπ τις δι τ γ ς τους δυν μ ις υποστή ιξης μ χης κ ι ιδικ ν πιχ ι ήσ ων. Οι λλ ψ ις στην πλη τητ των δυν μ ων υτ ν οφ λοντ ν στο τι το δ γμ κ ι η κπ δ υση γι το ντικ μ νο υτ δ ν χ ν ν πτυχθ μ χ ι την κ ηξη του πολ μου. π τη λογική της μ ζικής χ ησιμοπο ησης μ σων του ΠΠ, υπή ξ μι δ μ τική ξ λιξη στην πιλ κτική φ μογή του κ τ λληλου μ σου στο σωστ χ νο. Ειδικ τ, οι σημ ντικ τ οι τομ ς σ γκ ισης των δυο μ γ λων στ τηγ ν, στους οπο ους ν φ μ στ, ν ι οι ξής: υποστ ριξ Πυρ ς Κ τ τον π λ μο υτ, η χ ησιμοπο ηση των μ σων της υποστή ιξης πυ ς (Πυ οβολικ μ χης, ντι οπο ική μυν, λμοι, ντι μ τικ ) δοκιμ σθηκ γι π τη φο υπ συνθήκ ς ν πτυξης μ γ λων ποστ σ ων σ μικ χ νο ( μφ βι ς ποβ σ ις, κ νηση π ος τ π σω π πολλχλ.μ.) κ ι τ συμπ σμ τ της κ λυψ ν κ ι την π οδο του Ψυχ ο Πολ μου. Δυο θ μ τ π σχ λησ ν τ σο τον Μπ ντλ ϋ σο κ ι το Ρ μμ λ: το π το φο ο σστη δι θ σιμ τητ του κ τ λληλου πλου σ τ πο κ ι χ νο, το δ τ ο στον λ γχο της 3 ης δι στ σης, κ θ ς το οπο ικ πλο ν πτυσσ τ ν τ χ τ τ. Ο Ρ μμ λ πλ κμ τ λλ θηκ τις υπ χουσ ς δυν τ τητ ς των γ μ νικ ν Εν πλων Δυν μ ων. Γι π δ ιγμ ν πτυξ φο ητ Τ (τους π φημους «κυνηγο ς μ των») πλ υ ικ στις π ο λ νουσ ς τ θω κισμ ν ς δυν μ ις του κ ι τ / «Φλ κ» των 88 χλστ σ διπλ λο, Τ κ ι Πυ οβολικο Μ χης. Σ ο ισμ ν ς π ιπτ σ ις, πως π ο ν φ θηκ, η υποστή ιξη π το ΠΒ των λλων Κλ δων ή των Ες Ες ήτ ν ν π κτη. ντ θ τ, ο Μπ ντλ ϋ δι θ τ φθον οπλικ ν συστημ των, στη σχ δ ση πολλ ν π τ οπο χ συμβ λ ι κ ι ο διος π οσωπικ, κ ι μ σω του συστήμ τος διο κησής του χ μ ση π φή μ τ μ σ, που χ ι ζ τ ν γι ν υποστη ξ ι ποτ λ σμ τικ τις πιχ ι ήσ ις των δυν μ ων λιγμο. Στο σημ ο υτ, θ π π ι ν τονισθ το π βλημ της συμβ τ τητ ς ( υτοπου τ κ λο μ δι λ ιτου γικ τητ ς) των μ σων πικοινωνι ν των Συμμ χικ ν Δυν μ ων. Η δυν μ ν κλ σ ι γκ ι ο θ λ κ ς της Φ λ ζ, λ γω συν ννοησ ς μ τους Β τ νο ς, π τ ψ τη δι φυγή μ γ λου γκου γ μ νικ ν δυν μ ων, γ γο 52 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

49 ν ς που πιμήκυν το χ νο καταστ οφής του χθ ο. Π ντως, κ β ι των πυ ν δ ν πιτ χθηκ ποτ. Σ κ τοντ δ ς π ιπτ σ ις, π τις π οσ γμ ν ς ν γ ι ς των δυο, υπ ξ τ ση, διοικητ ν, μ γ λ ς π λ ι ς σ π οσωπικ κ ι κ τ στ οφ ς σ υλικκ ι υποδομή π οκλήθηκ ν π δ λφοκτ ν πυ, μ χ κτη ιστικ τ η ιστο, κ νη του «τ πητ βομβ δισμο» στη δυτική Γ λλ το Η σχ δ ση π ο βλ π ισοπ δωση των γ μ νικ ν θ σ ων, ν τολικ μι ς ν λυτικ κ θο ισμ νης γ μμής. ντ υτο, κ τοντ δ ς Συμμ χων ξοντ θηκ ν, κ θ ς τ πυ της οπο ς κ ι του Πυ οβολικο ισοπ δωσ ν τις θ σ ις «ιππ στ» (κ ι π τις δυο πλ υ ς) της γ μμής, λ γω κ κής ντιγ φής του δι φ νο ς π κ ποιο πιτ λή. Ευκιν σ α και μυντικ Οργ ν σ Το Μηχ νικ Μ χης ξ σφ λισ μιθ ση στην ξ λιξη της π γκ σμι ς ιστο ς, φο π οσπ σ τη στ τικ τητ του γ ν του ΠΠ, κ ι ποδ χθηκ ο οδηγ ς των δυν μ ων μ χης κ ι π τους πιο ποφ σιστικο ς π γοντ ς στην ξ λιξη των πιχ ι ήσ ων. Ο Ρ μμ λ δοκιμ σθηκ πιτυχ ς κ ι στις δυο μο φ ς: κ ι στη Γ λλ κ ι στη β ι φ ική ξιοπο ησ τις δυν τ τητ ς υκινησ ς γι την τ χ π ο θηση, μ τη χ ησιμοπο ηση τ σο μ σων γ φυ οποι ς σο κ ι κκ θ ισης των ιπ ων (που χ π οκ λ σ ι η Luftwaffe) μπ ς πτις π ο λ νουσ ς δυν μ ις. Στον διο ν τ θηκ κ ι το δυσχ ς κ θήκον της μυντικής ο γ νωσης του «Τ χους του τλ ντικο». Δ θηκ ήδη, μ τη βιογ φ του, η π ιγ φή των π οσπ θ ι ν του κ ι η συστημ τική δολιοφθο, που του π οκ λο σ ν οι συντ νιστ ς ποφ σ ις της OKW κ ι του διου του Χ τλ. Σ μι ποχή που κλιπ ο σ γι μ ικ κυβικ τσιμ ντου γι τ οχυ ωμ τικ της ομ νς ( που τ λικ ποβιβ σθηκ ν οι Σ μμ χοι), ο «Ο γ νισμ ς Τοντ» το χ ησιμοποιο σγι την κ τ σκ υή π ο υλ ων σ β λ ς ηγ τ ν του ν ζιστικο κ θ στ τος. Τ συστημ τικ ν υτικ γ, πως στο Σ ιν Ν ζ, υπή ξ ν πιο ποτ λ σμ τικ κ ι υτφ νηκ π την πολ μηνη ντ στ σή τους κ ι μ τ την υπ β σή τους π τ συμμ χικ στ τ μ τ. Ο Ρ μμ λ π σβ υτην π οστ σ των κτ ν μ κ τ λληλ ς οχυ σ ις, σ συνδυ σμ μ π οστ σ των χ ων πιθ νής π β σης στο σωτ ικ, γγ ς οπο ική κ ι ν υτική υποστή ιξη, κ ι υκ νητ ς φ δ ς στην ξη, ικ ν ς ν κδηλ νουν μ σ κ ι ποτ λ σμ τικ ντ πιθ σ ις, μ π οσβολή του πιτιθ μ νου στη θ λ σσ. Ο Μπ ντλ ϋ, ντ θ τ, β θηκ κ τ υθ ν στη φ ση των πιθ τικ ν πιχ ι ήσ ων των Συμμ χων. Έτσι δ ν χουμστοιχ ισ τιμης σ γκ ισης σ θ μ τ μυντικής ο γ νωσης. Στον τομ της υκινησ ς δ ν φ νηκ ν δι θ τ ι την υφυ του ντιπ λου του. τ ν ξ ι τικσυντη ητικ ς κ ι π οσ κτικ ς. Η π ο θηση του Μηχ νικο υπή ξ γή κ τ την π β ση, στ ντ ς τους πιτιθ μ νους π την πιθυμητή σφ λ ι στην κτή. Η χ ησιμοπο ηση «μπ κ λο το πιλ ν» ( κ ηκτικ ν ξουδ τ ωσης οχυ ωμ τικ ν κ ι συ μ τοπλ γμ των) χ φ θ κ τ κ ιο λ γο στο Π ζικ. Πολλ γπ οστ σ ς δ ν υλοποιήθηκ ν κ τ την π ο λ ση, μ ποτ λ σμ πολ τιμ στοιχ ν ν ι κτ θ ιμ ν. Κ τ τη μ χη των δ νν ν ( ικ ν ), οι Γ μ νο λ γο λ ιψν κ τ λ βουν φ λ κτ ς ποθήκ ς κ υσ μων των ΗΠ στ ι του μ τ που, ν η γ φ ωση του Ρήνου υπή ξ π ο ν κ θ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 53 Όμαρ Μπράντλεϋ & Έρβιν Ρόμμελ

50 ής τ χης. σ οπη αν πτυξη του Μηχανικο δ ν πιτ χθηκ υπ τη διο κηση καν ν ς των δυο για διαφο- τικ ς αιτ ς. Μια διαφο τική υκινησ α ή αμυντική ο γ νωση πιθαν ν να αποδ ικνυ ταν καταλυτική για την ξ λιξη των γ γον των. Θα π π ι να τονισθ τι καμ α π κτια και γ αμμική μυνα δ ν κατ στη δυνατ να διατη ηθ χω ς λ γχο των μ τ πισθ ν και πλή η α οπο ική και ναυτική υποστή ιξη, τ σο κατ τη γ μανική π ο λαση του 1940 σο και τη συμμαχική απ βαση και απ λ υθ ωση της Ευ πης το Δι στασ Καν νας των δυο ξ ταζ μ νων π οσωπικοτήτων δ ν διατ λ σ διοικητής διακλαδικής δ ναμης μ τη σ γχ ονη ννοια του ου. λλωστ, οι αν τατοι σ μμαχοι και γ μανο διοικητ ς του Β ΠΠ δ ν ήσ ν μ σ διοικητ ς των στ τιωτικ ν, ν υτικ ν κ ι οπο ικ ν μον δων. Επ πλ ον, νμ γ λης σημ σ ς μ σο του σ γχ ονου πολ μου, το λικ πτ ο, β ισκ τ ν στη φ ση ν πτυξής του κ ι δ ν δι τ θηκ π ιν τον π λ μο της Κο ς. Ο Ρ μμ λ, σ γ νικ ς γ μμ ς, δι φο ο σ γι την ποτ λ σμ τικ τηττης οπο ικής ισχ ος, ν κ ι κμ τ λλ υ τ ν τις δυν τ τητ ς τους γι συλλογή πλη οφο ι ν. Στο μ τωπο της Γ λλ ς κινδ ν ψ πολλ ς φο ς ν χτυπηθ π Β ετανικ αε οσκ φος Σπιτφ ιε τη Luftwaffe, φο π ο λ υν π ιν την ση των πυ ν. Στην φ ική, η ξιοπο ηση του οπο ικο μ σου υπή ξ ικ νοποιητική μ χ ι το κ λοκ ι του Η υπ οχή των Συμμ χων στον, που ξ κ νησ π «το τ λος της χής» ( πως ποκ λο σο Τσ τσιλ τη μ χη του Ελ λ μ ιν), δι τη ήθηκ μ χ ι το τ λος. Η πουσ των μον δων του Γκ ιγκ ήτ ν χ κτη ιστική κ τ τη σ γκ ουση στη Νο μ νδ. Ο διος ο Ρ μμ λ υπή ξ τ λικ θ μ της λλ ιψης οπο ικής υποστή ιξης κ ι την πλή ωσ μ το β τ υμ τισμ του. Ο Μπ ντλ ϋ ν γν ισ υθ ς ξ χής τις δυν τ τητ ς της οκ νησης κ ι π ο θησ σημ ντικ τη δημιου γ οκ νητων κ ι ομ τ φ μ νων δυν μ ων, πως η 82 Μ χ. π τησ τη ψη λ ξιπτωτιστ ν π σω π το «Τ χος του τλ ντικο», ζήτησ την π κτηση τοπικής οπο ικής υπ οχής, ο γ νωσ ομ τ φο ς κ ι χ ησιμοπο ησ το οσκ φος ως «χημ διο κησης» γι κ νηση στο μ τωπο. πή ξ ο θ μ λιωτής του σ γχ ονου δ γμ τος της «3 ης Δι στ σης», την οπο π β λ κ τ τη σχ δ ση των 54 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

51 πιχ ι ήσ ων στην Κο α και στα πλα σια της α χικής ο γ νωσης του Ν ΤΟ. Επικοιν ν ς Συστημ τική μ λ τη του ντικ ιμ νου των πικοινωνι ν δ ν πιχ ι ήθηκ π ιν την κ ηξη του Β ΠΠ. Κ ι οι δυο ντ π λ ς συμμ χ ς δ ν π νδυσ ν πολλ στον τομ υτ, κ μη κ ι μ τ την μφ νιση πολλ ν μ γ λων π οβλημ των συν γ σ ς κ ι συντονισμο, κυ ως μ τ ξ των Κλ δων των ΕΔ κ ι των μον δων δι φο τικ ν θνικοτήτων. Ο Μπ ντλ ϋ ν φ ι την π γ υση δι λ υσης κ ν συμμ χικ ν οσκ φ ν νω του χ ου π β σης στη Σικ λ, λλ ψ ι π κο ς πικοινων ς μ τ φ λι οπο ικ μ σ. Ο Ρ μμ λ κλ ιν τους συ μ τους των π σω μ των κ τ το «πυ κ ι κ νηση»! Οι Γ μ νο, μ σ στην τ λ του κ τ κτητικο τους π ογ μμ τος, στ ο σ ν πολλ ς φο ς τις μ χιμ ς τους μον δ ς π πικοινωνι κ μ σ, που δι θ τ ν λλο. στο ικπ μ ν ι το δ μ των π σω μον δων στο ωσικ μ τωπο, που δ ν δι θ τ ν διογωνι μ τ γι πισήμ νση κ ντ ων πικοινωνι ν των χθ ικ ν σχημ τισμ ν, τ ν τ π ισσ τ π υτ β σκοντ ν σ κ τ ιλημμ ν ς χ ς γι ν κ λυψη δικτ ων συ μ των των ντιστ σι κ ν, πως στην θήν. δη ξηγήθηκ ν πολλ ς πτυχ ς, που υπή ξ ποτυχ των δυν μ ων τ σο του Ρ μμ λ σο κ ι του Μπ ντλ ϋ, λ γω δυν μ ς των πικοινωνι ν. Οι Β τ νο, που χ ν π οωθήσ ι την κμ τ λλ υση του ηλ κτ ομ γνητικο φ σμ τος σ μ γ λ τ ο β θμ π τις ΗΠ (π.χ. ντ, μ σ ον υτικής συν γ σ ς, νθυποβ υχι κ ), φ λ γ ν κ ποι μυστικ τους ζηλ τυπ κ μη κ ι π ν ντι στους Συμμ χους τους κ ι τ μ λη της Κοινοπολιτ ς. Κλ σικ μ σο πικοινωνι ν, το φο ηττηλ φωνο (walkie talkie) που τ σο δι φημ στηκ μ τις πολ μικ ς π γωγ ς του κινημ τογ φου κ ι της τηλ σης, δ ν υπή χ στην π ιτο μ νη κτ ση. Οι φο ητο σ μ τοι ήσ ν ξ ι τικ β ς κ ι κ τ λληλοι γι πο ς κ ι κινήσ ις π ζή σ μ γ λ ς ποστ σ ις. Η ποχή της πικοινων ς, πως κ ι του λικοπτ ου, χισ μ τον π λ μο της Κο ς, που μ ι θηκ ν οι ιθμο του δι θ σιμου π οσωπικο κ ι π ιτήθηκ μ γ λ τ η πικοινωνι κή υκ μψ των μ χιμων μον δων, ιδ ως του Π ζικο. γ νας Εντ ς Π λ ν Η μ γ λη κτ ση των πολ μικ ν μ τ πων, δ ν φησ π κτ ς πολλ ς π λ ις, που β θηκ ν στο π σμ ντιπ λων στ τ υμ των. υτ οφ λ τ ι κ ι στη «φτ χ ι» των οδικ ν κ ι σιδη οδ ομικ ν δικτ ων της ποχής κ νης, που δι χοντ ν π το κ ντ ο πυκνοκ τοικημ νων π ιοχ ν, την λλ ιψη π ιμ τ ικ ν π οσβ σ ων κ ι την ξιοπο ηση της π ουσ ς των μ χων γι συγκ λυψη χθ ικ ν διοικήσ ων. Σκλη ο βομβ δισμο π οπο κ ι μ σ πυ ς δ φους μ τ τ ψ ν κ τοντ δ ς π λ ις σ σω ο ς ιπ ων. Οι π ο λ νουσ ς δυν μ ις σπ νιπ κ μψ ν ολοκλη ωτικ κ ποιο στικσυγκ τημ κ τ την κ τ ληψη π τον ξον ή κ τ την π λ υθ ωση π τους Συμμ χους. Μι φ ινή ξ ση ήτ ν το Λβ β της Γ λικ ς (Ουκ ν ς). Οι Γ μ νο στ τηγο βλ π ν τις π λ ις κυ ως ως μπ δι, τ πι των οπο ων θ π π ν κ θ σουν γι ν π οχω ήσουν (Λουβ ν Β λγ ου), ή ως μ γ λους στ τ ν ς των ντιπ λων, που θ π π ν κ τ στ ψουν (Στ λιγκ ντ). Η ν κή υξη π λ ων ως νοικτ ν (Π σι, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 55 Όμαρ Μπράντλεϋ & Έρβιν Ρόμμελ

52 Ρ μη), ανοχ ωτων ( θήνα) ή λ θ ων (Μασσαλ α, Οδησσ ς) δ ν π τ ψ ο ισμ ν ς φο ς την κ τ στ οφή, κυ ως των π οσβ σ ων σ υτ ς (κ ν λι ν, ολιμ νων, ν υτικ ν λιμ νων, κ ντ ικ ν σιδη οδ ομικ ν στ θμ ν, κ.τ.λ.). Κ ι δ ν ν φ μ στ στην κ θ π οσβολή στ χων σ π λ ις π οπο ικ μ σστ τηγικο βομβ δισμο. π πλ υ ς χ σ ων πιχ ι ήσ ων, οι π ισσ τ ς π λ ις δ ν ντιστ θηκ ν σ π ο λ νουσ ς δυν μ ις. Συνήθως, οι πολιτικ ς χ ς σπ υδ ν ν π δ σουν την π λη σ συμβολική τ λ τή. μως, ν η π λη ποτ λο σ σημ ο στή ιξης μυντικής τοποθ σ ς, στην πλ ιον τητ των π ιπτ σ ων κολουθο σ κ τ ληψη μ κ νηση πδ μο σ δ μο ή κ ι π σπ τι σ σπ τι. Ο Ρ μμ λ π σβ υ την υπ β ση κ τοικημ νων τ πων, ν μ λιστ κτιμηθ τι το μ γ θος των π λ ων κ τ το Β ΠΠ ήτ ν πολ μικ τ ο των σημ ιν ν. Μ δ ση ιπποτισμο π β λ μ λιστ τη στ τοπ δ υση των δυν μ ν του κτ ς π λης. Στη Νο μ νδ κμ τ λλ θηκ τις ξοχ ς κ ι στην ημο την «ν ση» των κτ σ ων, που ήτ ν π γμ τικ «γ νο» στ σχ δι του. Δυο φο ς μ χ ι την ήττ στο Ελ λ μ ιν, γν ησ τ σημ στή ιξης, που ποτ λο ν οι π λ ις, κ ι π ο λ σ στ μ τ πισθ ν του χθ ο. ντ θ τ, μυντικστη φ ση του γ ν του 1944, ο γ νωσμ κωλ μ τ τις ξοχ ς, υποχ νοντ ς τους Συμμ χους ν δι χοντ ι π κ τοικημ νους τ πους, π γμ που πιβ δυνσημ ντικ την κ νησή τους. Η π λη Κ ν κ θυστ ησ τους Συμμ χους π 10ήμ ο, χι μ νο ντ στ σης των Γ μ ν ν, λλκυ ως λ γω της συσσ υσης χ λ σμ των, που π κλ ι ν κ θ ξον κ νησης. Ο Μπ ντλ ϋ ντιμ τ πισ ντ στοιχπ οβλήμ τ, μ π μοιο τ πο. Δι π στωσ γ ήγο τι χ ν ντιμ τωπ σ ι σ ι μ γ λων π λ ων, λλ κ ι χω ιχτισμ ν κ τ μήκος οδικ ν ξ νων, ικ νν ν τ ψουν κ θ σχ δι σμ κ νησης. Στ σχ δι του π ιλ μβ ν τ ν η π σχ ση των π λ ων κ ι ξουδ τ ωση των γ μ νικ ν φ ου ν σ υτ ς. υτ ήτ ν γ νικ φικτ στις π δι δ ς κ ι τις ήμους, χι στις ο ιν ς ζ ν ς της Τυνησ ς κ ι των δ νν ν. Τ τ, θυμήθηκ την κπ δ υση στη Σχολή Π ζικο. Ξ χ ισ μον δ ς ιδικ γι γ ν ντ ς κ τοικημ νων τ πων. Στις μον δ ς υτ ς δι θ τ π οσωπικ ιδικ υμ νο στην ξουδ τ ωση λ θ ων σκοπ υτ ν, δι βιβ στ ς κ ι μηχ νικ. Π ντως, π το βιβλ ο του «Ημ ολ γιο Εν ς Στ τι τη» π οκ πτ ι το συμπ σμ τι η ντ στ ση των γ μ νικ ν φ ου ν στις π λ ις, κυ ως στην δι τη Γ μ ν, δ ν ήτ ν τ σο μ γ λη, σως λ γω της κ τ στ οφής τους π τη Συμμ χική οπο, την πτ ση του ηθικο κ ι την λλ ιψη υποστή ιξης ΔΜ. Ο βιογ φος του, Κλ η Μπλ, λ γ ι τι ο Μπ ντλ ϋ δ ν ήθ λ ν χτην τ χη του Ζο κωφ κ ι λλων σοβι τικ ν στ τηγ ν, που πολ μησ ν στο Στ λιγκ ντ, το Λ νιγκ ντ, το Κ βο κ ι τ λος το Β ολ νο. Οι π λ ι ς των Σοβι τικ ν σ γ ν ς ντ ς π λ ων ήτ ν τ τ πλ σι ς π μ χ ς στην π ιθ ο. λθ, μως, κ ι γι υτ ν η μυντική δοκιμ σ : μ σ στους π γους του Δ κ μβ ου 1944, στην ομ χλη των δ νν ν, γ μ νικ στ τ μ τ ξ χ θηκ ν π τις ξοχ ς π ος το Μ λμ ντ, την Ουφ λ ζ κ ι λλ ς β λγικ ς π λ ις. Οι δυν μ ις π της γ μμής του Μπ ντλ ϋ, πιθ τικ ο γ νωμ ν ς, χ ν συντ ιβ ο χθ ς μως ήτ ν υποχ ωμ νος ν κολουθήσ ι στικδ ομολ γι. Ο Μπ ντλ ϋ μ θ μ σκλη τ πο τις δυν τ τητ ς μυν ς που π οσφ ουν οι π λ ις. Το ν φ ι σ οδηγ ς 56 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

53 του π ος τις δυν μ ις των ΗΠ, υπ την ιγ δ του ΟΗΕ στην Κο. κ μη κ ι το βοηθητικ π οσωπικ (μ γ ι οι, κου ς, γ φ ς, κ..) κλήθηκ κ ι στ μ τησ τ λικτην τ λ υτ γ μ νική ντ π θ ση. Ο γ ν ς ντ ς π λ ων υπή ξ φο μή μ γ λου γχους γι τους δυο πολ μ χους. Τ γ γον τ δ ν τους ν πλ ξ ν π ισσ τ ο, λλ κ ι οι δυο ν γν ισ ν τ πλ ον κτήμ τ κ ι μ ιον κτήμ τ του γ ν, κ θ ς κ ι τις β τ τ ς συν π ι ς που συνήθως υφ στ ντ ι οι πιτιθ μ νοι. Στρατι τικ Προσ πικ και μαχοι Σπ νι ν πολ μικ θ τ ο κ τ λ μβ ν ι ημ ς κ ι κ το κητ ς ζ ν ς. Στη δι κ ι του Β ΠΠ, λ χιστ ς πιχ ι ήσ ις δι δ μ τ σθηκ ν σ π ιοχ ς μ λ χιστη πυκν τητ πληθυσμο, πως η ημος της β ι ς φ ικής κ ι οι ζο γκλ ς της πω ν τολής. Κ ι π λι, πως ξηγήθηκ στην π οηγο μ νη π γ φο, η στ τηγική θ ση των κ τοικημ νων τ πων υποχ ωντους μπολ μους ν ν μ ιχθο ν κ ι ν ζήσουν μ τον μ χο πληθυσμ. Οι ν ζιστικ ς θη ιωδ ς σ β ος των κ τ χ μ νων λ ν κ ι κυ ως σ β ος των Σλ βων, των Εβ ων, των θ γγ νων κ ι σων ποκ λο σ ν, σ μφων μ την κοσμοθ ω τους, ως μ ιον κτικο ς κ ι ν μ λους, κ τ δικ στηκ ν γι π ντ πτην π γκ σμι συν δηση. λλ οι θη ιωδ ς υτ ς δι π χθηκ ν κυ ως στ μ τ πισθ ν. Στ π δ των μ χ ν, σπ νι οι δυν μ ις π ολ β ιν ν ν ν μ ιχθο ν μ τον ντ πιο πληθυσμ π πολ. μως, οι πισιτιστικ ς ν γκ ς κ ι οι πολ μικ ς κ τ στ οφ ς ν π φ υκτ ποτ λο σ ν ντικ μ νο π οβλημ τισμο γι τους μ ζον ς διοικητ ς. Ο Ρ μμ λ δ ν ήτ ν διοικητής θ τ ου κ τ τη γδ π ο λ ση του Μ νο στην π οδο της φ ικής του ποκ λ φθηκ γι π τη φο η π τηση γι συμβ ωση μ τους τοπικο ς μ χους πληθυσμο ς. Οι Β δου νοι της Σ της κ ι της Κυ ην κής τ φ ν φιλικ ισθήμ τπ ος τους Γ μ νο ς, γι τ π στ υ ν τι θ τους π λλ σσ ν π τους διπ σωπους Β τ νο ς, που τους χ ν π οδ σ ι μ ττον ΠΠ κ ι τους χ ν μ τ φ ι π την οθωμ νική στην ιτ λική κυ ι χ, ν δ ν χ ν π δ σ ι τη Μ ση ν τολή (Π λ ιστ νη, Φοιν κη κ ι Συ ) γι δημιου γ ν ξ τητου μουσουλμ νικο ( βικο ) κ τους. Π τ τ, οι π οι της ήμου ήσ ν λ χιστοι κ ι πολ σ ντομ οι Γ μ νο κ ι οι τ λο σ μμ χο τους φησ ν τον τοπικ πληθυσμ ν λιμοκτονήσ ι. Η θ ση του Ρ μμ λ ήτ ν δυσχ ής. Ο διος ήτ ν ντ θ τος στην κ κή μ τ χ ιση του μ χου πληθυσμο κ ι των ιχμ λ των, πως π δ ιξ μ την π πτωση του Τομπ ο κ. μως, π σω π το Ρ μμ λ υπή χ μι στ τι π κομμ τικο ς π γ ς κηφήν ς, που δι χ ι ζοντ ν τους ντ πιους π ους κ τ το δοκο ν. Η μ τ φο ική ικ ν τητ των Γ μ ν ν ήτ ν μηδ μινή στη Μ σ γ ιο, που κυ ι χο σ ο Β τ νικ ς Στ λος που νισχυ τ ν π συμμ χικ ς μον δ ς, πως τον Ελληνικ Στ λο που χ δι φ γ ι στη Μ ση ν τολή. Έτσι, κ ι οι λιγοστο π οι που μ τ φ οντ ν π την Ευ πη γι τις δυν μ ις του ξον στην φ ική, δ ν θ δ δοντ ν γι ικ νοπο ηση ν γκ ν του μ χου πληθυσμο. Πολ σ ντομ, οι Β δου νοι γκ τ λ ιψ ν τους Γ μ νο ς, ποχ ησ ν στ σφ λή της ήμου κ ι σχολήθηκ ν μ το «πλι τσικο» κ ι π ος τις δυο μπ λ μ ς κ τ υθ νσ ις. Ο Ρ μμ λ δ ν λησμ νηστο μ θημ της φ ικής. Κ τ το χ νο της μυντικής π ο τοιμ σ ς στο «Τ χος του τλ ντικο», κ τ θωσ ν μ ι σ ι την ντονη π ουσ των γ μ νικ ν μυστικ ν Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 57 Όμαρ Μπράντλεϋ & Έρβιν Ρόμμελ

54 υπη σι ν και να αξιοποιήσ ι τον ντ πιο γατικ δυναμικ για τα γα αμυντικής οχ ωσης. Οι δολιοφθο ς π γ τ ς κ ι κ τ δ ομ ς μπο ν φ ν ν στ π διτου την «Γκ στ πο», λλ σ γ νικ ς γ μμ ς η ζωή των μ χων υπ τον Ρ μμ λ ήτ ν κ λ τ η π λλο. σως κ ι σ υτ το γ γον ς ν β σ σθηκ ο μ θος του «νθ που Ρ μμ λ», π τι υπή ξ χι μ νο ο γ πημ νος στ τιωτικ ς του Χ τλ, λλκ ι κ ποι στιγμή, ο π σπιστής του. Ο Μπ ντλ ϋ μπήκ στον γ ν στο τ λος της κστ τ ς της Β ι ς φ ικής. Έδ σ σ μι π ιοχή, που υπή χ π οηγουμ νως η ο γ νωμ νη δι κυβ νηση του Βισσ. Έτσι, τ συμμ χικ στ τ μ τ, κτ ς π τη οή ν φοδι σμο, γι την οπο οι ΗΠ ν ι δι σημ ς, μπο ο σ ν ν β σισθο ν σ γχ ι ς πηγ ς υπ τον λ γχο γ λλικ ν τοπικ ν χ ν. Το υπ τον Μπ ντλ ϋ π οσωπικ ν πλ κη μ τους μ χους, κυ ως κ τ την κστ τ στη δυτική Ευ πη. Ο Μπ ντλ ϋ χ ν ντιμ τωπ σ ι μι π σημη πολιτική των ΗΠ (που ν ολ γοις υποδ υλιζ τ ν κ ι π τον Τσ τσιλ), που ήθ λ ν τη Γ λλ ν π σ ι υπσυμμ χική κ τοχή, π ιν γκ τ στ θο ν κ ι π λι π σημ ς γ λλικ ς χ ς. Στ π ογ φυ μ τ της Νο μ νδ ς, οι σκλη ς συγκ ο σ ις κ του συστ δην κ τ στ ψ ν λους τους τοπικο ς π ους την κ σιμη π οδο του θ ισμο του ουν ου Έπ π, λοιπ ν, κ τ τη σχ δ ση της ΔΜ του θ τ ου, ν π οβλ φθο ν κ ι φ διγι τον ντ πιο γ λλικ πληθυσμ. Η γδ π ο λ ση στη Γ λλ δ ν πιβ υν π ιτ ω τις στ τιωτικ ς δυν μ ις μ την υθ νη π νοι ς κ ι δι τ οφής του πληθυσμο. Ο Μπ ντλ ϋ, π ντως, στή ιξ την φιξη της γ λλικής διο κησης υπ τον Ντ Γκωλ, π γμ που ξ σφ λισ χι μ νο την υτ κ ι δι τ οφής του τοπικο πληθυσμο, λλ κ ι την σφ λ ιτων μ κ ν γ μμ ν ν φοδι σμο μ σ π την κ τ στ μμ νη π τον π λ μο χ. Η πολιτική Μπ ντλ ϋ, π οσγ ιωμ νη κ ι ουσι στικ ντ θ τη π ος την οξ ντι ντ γκωλική στ ση του ζ γχ ου ή τις ψυχ οπολ μικ ς «κο ν ς» του Π ττον, π τ ψ στη δυτική Ευ πη ν κμ τ λλ υθ κ ι τους ολ γους γχ ιους π ους του θ ους του 1944 κ ι ν μην π οκ ψ ι λιμ ς το β χ ιμ ν του υτή η π γμ τικ τητ τυχ σωστής ξιολ γησης π τον χηγ του Γ νικο Επιτ λ ου των ΗΠ Τζω τζ Μ σ λ, που π μ ιν ν π μ ν ι ο Μπ ντλ ϋ στη Γ μ ν μ τ την ν κωχή. Ο Μ σ λ γ τ, ως που γ ς της Κυβ νησης Τ ο μ ν, π τ ιν τον Μπ ντλ ϋ γι συντονιστή της ποστ τ υσης των ΕΔ των ΗΠ κ ι χ ι ιστή των θ μ των των πομ χων. τ ν, κ ιβ ς, η κτ μηση τι «νικητής του πολ μου ν ι ο σωστ ς δι χ ι ιστής της ι ήνης». Ε ν ο Κλ ουζ βιτς ονομ σθηκ «θ ω ητικ ς της π ο τοιμ σ ς του πολ μου π τον κ ι της ι ήνης», ο Μπ ντλ ϋ ονομ σθηκ «θ ω ητικ ς της π ο τοιμ σ ς της ι ήνης πτον κ ι του πολ μου». 58 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

55 Θ ρ τ κά, ν μο ς πορ ς κολο θ σ ν δυο π τ μ γ λ τ ρ ον μ τ στρ τ τ κών του Β ΠΠ. μ ς, κο νή υπήρξ προ λ υσή τους: ήσ ν κ ο δυο, Μπράντλ ϋ κ Ρ μμ λ, δ μ ουργήμ τ μ ς μ κράς κπ δ υτ κής δ δ κ σ ς κ ν ς συστήμ τος, που π τρ π τ δ δ χή π συμπ ράσμ τ προ γο μ ν ν π χ ρήσ ν. Ε χ ν ρ μάσ μφ τ ρο σ προσ π κ κ π γγ λμ τ κ π π δο. Η δ φορ τ κή κο ν ν κή τους προ λ υσ δ ν π δρ σ, τσ, ρν τ κά στ ν ντ μ τώπ σ τ ν θ μάτ ν του άμ σου π ρ βάλλοντ ς τους. τυχ ν δ φορ τ κής τ χ ς π το στρ τ τ κ κ τ στ μ νο τ ν συμμ χ ών κ τ ν χ ρών τους. Αυτ ν φ ρθ κ στ δ άφορ σ μ, που ξ τάσθ κ ν. Δ ν οφ λ τ σ μ νο το πρ σ πο του κ θ ν ς π υτο ς, λλά στο σ στ μ που κλήθ κ ν ν υπ ρ τήσουν, τ δ κτ τορ κή Γ ρμ ν κ τ ς δ μοκρ τ κ ς ΗΠΑ. Η μφ βολ τ ν πολυτ ρχ κών κ θ στώτ ν γ τ ν π στ τ ν υπ κ ν τους, ν λών τ ς δυνάμ ς στον λ γχο κ τ ν κ τ π σ. Το δ μοκρ τ κ δ ώδ ς, π ς δ φ μ στ κ σ λον τον κ σμο μ τον «Επ τάφ ο του Π ρ κλ ους» 2,5 χ λ άδ ς πρ ν, ξ κ θ ρ ζ τ θ σ του στρ τ τ κο γ τ, τον φοδ άζ μ μ κρυστάλλ ν δ τ π σ τ ς ποστολής του κ του π ρ χ κ νους κρ βώς, που χρ άζ τ, το προσ π κ κ τ μ σ που ν ν γκ γ τ ν κτ λ σ τ ν κ θ κ ντ ν του. Δυο π τ νδάλμ τ του Β ΠΠ άφ σ ν χν, που μ ς υποδ κν ουν κάπο ους π τους δρ μους, που μπορο μ ν κολουθήσουμ. Η μ λ τ τ ν ργ ν του «γν στο» Ρ μμ λ κ του «άγν στου» Μπράντλ ϋ χ πολ μ γ λ τ ρο ρος, π τ ν πλο κή τ ρ νή προσ γγ σ. Γ το λ γο υτ, ν π ρ σσ τ ρο π ν γκ ν υπάρξ κ άλλ ξ τ σ τ ν δ δ γμάτ ν, γ τ ουσ στ κή μ λ τ του π ρ λθ ντος βο θά κ γγυάτ τ ν π τυχ τ ν μ λλοντ κών π δ ώξ ν. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Στρ τ γού μ ρ Νέ σον Μπρ ντ ϋ, «Η στορ νός Στρ τι τ», 1951, πόδοσ κ του γγ ικού κ ι έκδοσ μ μέριμν ΔΕΚ (Δι ύθυνσ ς Εκδόσ ων)/γεσ, θ ν Ν υ ρχου Φρ ντριχ Ρούγκ, «Ο Ρόμμ στ Νορμ νδ», 1959, πόδοσ στ ν Ε νικ : ντγου Δ μ τριου Πυρ οχου, Επιμέ ι : Τ χου.. Π ν γι τ Ζ χ ρ, Συμπ ρωμ τικ Έκδοσ ΔΕΚ/ΓΕΣ, θ ν Γκ ρτ Μπουχχ ιτ, «Η Στρ τ γικ Ενός Δ κ νέ», πόδοσ κ του γγ ικού κ ι έκδοσ μ μέριμν ΔΕΚ/ΓΕΣ, θ ν Ν υ ρχου Λ μμονιέ, «Εκ τό Ημέρ ς τ ς Νορμ νδ ς», 1963, πόδοσ στ ν Ε νικ κ ι έκδοσ μ μέριμν ΔΕΚ/ΓΕΣ, θ ν Ζ ν-πω Ο ιβιέ, «Το φ β τ ρι του Ντ γκω ισμού», Εκδόσ ις Φ μμ ριόν Π ρ σι Μ Γκ ό, «Ντ Γκω - Η Φων του Κ θ κοντος», Εκδόσ ις Ποκέ Π ρ σι Σχ τικές ιστοσ δ ς κ ι κτρονικ π ριοδικ. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 59 Όμαρ Μπράντλεϋ & Έρβιν Ρόμμελ

56 Νομός Έβρου Π ρ δοσι κή Αρχιτ κτονική Κείμενο: Λγος (ΜΧ) Θεόδωρος Στέφου Γ ΓΡ ΦΙΚ ΣΤΟΙΧ Ι Ο ν μός βρ υ ε ναι β ρειότερ ς και ανατ λικότερ ς μαζ ν μός της ηπειρ τικής Ελλ δας και τ χερσα όριό της πρ ς την Τ υρκ α. Ανατ λικ π ταμός βρ ς ε ναι τ όρι με την Β υλγαρ α σε μήκ ς 15 χλμ. kαι με την Τ υρκ α σε μήκ ς 203 χλμ. Πρ ς Β ρρ και στα Δυτικ, Ν μός συν ρε ει με την Β υλγαρ α, δημι υργ ντας μια εισ χ υσα σφήνα, εν ν τιότερα συν ρε ει με τ ν Ν μό Ρ δόπης. Στα Νότια βρ χεται από τ Θρακικό Π λαγ ς. Καλ πτει τ 42,7% τ υ πληθυσμ της Θρ κης και τ 48,5% της κτασής της (6 ς κατσειρ μεγ θ υς σε όλη την Ελλ δα). Τ Δυτικό τμήμα τ υ Ν μ καταλαμβ νεται από τις ανατ λικ ς υπ ρειες της Ρ δόπης με σχιστ λιθικ ς επ τ πλε στ ν πετρ ματα. Στ μεγαλ τερ μ ρ ς τ υ καλ πτεται από πυκν δ ση βελανιδι ς, ξι ς και πε κης. Τ Βόρει και τ Ανατ λικό τμήμα, απ τελε ται από την κ ιλ δα τ υ βρ υ και τ υ παραπόταμ υ τ υ Άρδα. Η κ ιλ δα αυτή ήταν και ε ναι η φυσική δός επικ ιν ν ας τ ν Θρακικ ν παραλ ν με τις μεγ λες πεδι δες τ υ εσ τερικ της Θρ κης. Πρ τε υσα τ υ Ν μ βρ υ ε ναι η Αλεξανδρ π λη, η π α απ τελε και τ 60 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

57 σπ υδαιότερ συγκ ιν νιακό κόμβ όλης της Θρ κης, χ ρη στ αερ δρόμι και τ λιμ νι της. Με την ν α δι ικητική δι ρθρ ση, Ν μός απ τελε ται από 13 Καπ διστριακ ς Δήμ υς και χ ρ ζεται σε 5 επαρχ ες: Αλεξανδρ π λης, Σ υφλ υ, Διδυμ τε χ υ, Ορεστι δας και Σαμ θρ κης. Η Σαμ θρ κη ε ναι τ μ ναδικό νησ της Θρ κης. χει κταση 178 τ.μ. ρειν εδ φ υς και απ χει από την Αλεξανδρ π λη 22 μ λια. Τ κλ μα τ υ ν μ ε ναι ηπειρ τικό με ψυχρ ς χειμ νες και ζεστ καλ κα ρια. Πι μαλακός ε ναι χειμ νας στα παρ λια τ υ ν μ και στη νότια πλευρ της Σαμ θρ κης. Η ρ σειρ της Ρ δόπης π υ καταλήγει στ ν Ν μό βρ υ με τ π α εξαιρετικ φυσικ κ λλ υς, ι μεγ λες πεδι δες, τα π τ μια και ι παραλ ες, τα γ ητευτικκατ λ ιπα τ υ παρελθόντ ς, παραδ σιακ ικισμ, μ ναστήρια και κ στρα, η ζ ή και τα θιμα τ υ λα τ υ βρ υ, εγκαταστημ να από παν ρχαιες επ χ ς, δ ν υν ξεχ ριστό ενδιαφ ρ ν στην περι χή στε αξ ζει καθ νας να την επισκεφθε και να τη γν ρ σει. Σ μφ να με την απ γραφή τ υ 1991 συν λικός πληθυσμός της περι χής βρ υ αν ρχεται σε τ μα. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 61 Νομός Έβρου - Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική

58 ΙΣΤΟΡΙΚ ΣΤΟΙΧ Ι Ο Ν μός βρ υ διασχ ζεται σε όλτ μήκ ς τ υ από τ μ νυμ π τ μι, π υ στην αρχαιότητα λ γ νταν Ρόμβ ς. Ο γι ς τ υ μυθικ βασιλι της Θρ κης Κασσ νδρ υ βρ ς, κ νησε την ργή της μητρι ς τ υ γιατ δεν ανταπ κρ θηκε στ ν ρ τ της. ταν αυτή τ ν κατηγόρησε στ ν πατ ρα τ υ, πεσε στ ν π ταμό Ρόμβ και πν γηκε. τσι π ταμός πήρε τ όν μα βρ ς και από αυτόν και ν μός ν μ στηκε βρ υ. Η περι χή τ υ Ν μ βρ υ, κατ ικε ται από την Παλαι λιθική επ χή συνεχ ς μ χρι σήμερα. Τα πρ τα χνη ζ ής, χ υν βρεθε στην περι χή τ υ Ορμεν υ και ε ναι παλαι ντ λ γικ ευρήματα από μαστόδ ντα. Ν τιότερα, κ ντ στα χ ρι Ρ ζια και Κ ραμ ς, βρ θηκαν λ θινα εργαλε α της Μ σης Παλαι λιθικής Επ χής ( π.χ.), από πυριτόλιθ (τσακμακόπετρα). Από την Νε λιθική επ χή χ υν απ καλυφθε ικισμ στ σπήλαι Μ κρης και στ Μικρό Β υν της Σαμ θρ κης, τ π κατ ικήθηκε συνεχ ς μ χρι την επ χή τ υ χαλκ, πότε και ήρθε σε επαφή με τ υς Μιν τες της Κρήτης, όπ ς φα νεται από ρισμ να ευρήματα. Στα τ λη τ υ 5 υ π.χ. αι να, ι Π ρσες εκστρατε ντας στη Σκυθ α περν ν από την Θρ κη και ιδρ υν στις εκβ λ ς τ υ π ταμ βρ υ, στρατι τική β ση με ισχυρό Φρ ρι και π λλ ς εγκαταστ σεις. Ε ναι ξακ υστός Δ ρ σκ ς, όπ υ την ν ιξη τ υ 480 π.χ. Ξ ρξης εκστρατε ντας στην Ελλ δα, κανε την κατα 62 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

59 μ τρηση τ ν στρατευμ τ ν τ υ, όπ ς αφηγε ται πατ ρας της στ ρ ας Ηρόδ τ ς. Ο Δ ρ σκ ς θα απ τελ σει αργότερα πεδ συγκρ σε ν μεταξ Περσ ν και Ελλήν ν μ χρις ότ υ π σει στα χ ρια τ ν Αθηνα ν. Αργότερα, θα καταληφθε από τ ν Φ λιππ της Μακεδ ν ας και θα απ τελ σει μ α από τις β σεις της εκστρατε ας τ υ Μ. Αλεξ νδρ υ πρ ς την Ασ α. Από τ ν 7 μ.χ. αι να, αρχ ζ υν στη Θρ κη επιδρ μ ς τ ν Β υλγ ρ ν. ναν αι να μετ, καταστρ φ υν την Πλ τιν π λη. Στη θ ση της αναδεικν εται τ Διδυμότειχ. Η περι χή τ υ βρ υ θα ηρεμήσει μετ την κατατρόπ ση τ ν Β υλγ ρ ν από τ ν Βασ λει Β (Β υλγαρ κτόν ). Ο Βυζαντινός πρ γκιπας σα κι ς Κ μνηνός, γι ς τ υ Αλεξ υ Α τ υ Κ μνην, ιδρ ει τ Μ ναστήρι της Παναγ ας της Κ σμ σ τειρας στη θ ση Βήρα. Με τα χρόνια, γ ρ τ υ θα αναπτυχθε μια λόκληρη πόλη, ι σημεριν ς Φ ρες. Κ ρι τ ρ ς Ιστ ρικά Στ ιχ α - μ ρ μ ν ς π.χ. Παλαι λιθική επ χή. Λ θινα εργαλε α της επ χής βρ θηκαν στην κ ιλ δα τ υ Άν βρ υ, στην περι χή Ριζ ν και Κερ μ υ, κ ντ στ ν Άρδα π ταμό π.χ. Νε λιθική Επ χή. Οικισμ της περιόδ υ αυτής βρ σκ νται στ Π θι Διδυμ τε χ υ και τη Λεπτή Ορεστι δας π.χ. Επ χή τ υ Σιδήρ υ. Οικισμ της περιόδ υ αυτής συναντ νται στ ν Άν βρ σε πεδιν ς περι χ ς (Δ καια, Πλ τη, Ρ ζια). 350 π.χ. Τ φ ι της περιόδ υ αυτής συναντ νται στη θ ση τ υ εργ στασ υ ζ χαρης και στα Αμπελ κια Ορεστι δας. 46 μ.χ. Ίδρυση της Πλ τιν π λις (Διδυμότειχ ) από τ υς Ρ μα υς. 9 ς αι. 12 ς αι. Ο σα κι ς ιδρ ει τ 1152 τη Μ νή Παναγ ας Κ σμ σ τειρας (Φ ρες). 19 ς αι. 20 ς αι. Η περι χή της Θρ κης απ τ λεσε πεδ ανταγ νισμ τ ν Βαλκανικ ν δυν με ν και της Τ υρκ ας. Κατ τη συνδι σκεψη της Λ ζ ννης (1922/3), η περι χή της ακμ ζ υσας ελληνικής κ μ πόλε ς Κ ραγατς, παραχ ρήθηκε στην Τ υρκ α για λόγ υς πρ στασ ας της Ανδριαν υπόλε ς. λληνες πρόσφυγες από την Ανατ λική Θρ κη εγκαταστ θηκαν σε λλα χ ρι τ υ Άν βρ υ ή δρυσαν ν α στη θ ση υπ στατικ ν παλαι ν τσιφλικι ν, όπ ς π.χ. τ χ ριό Β λτ ς. ΡΧΙΤ ΚΤΟΝΙΚ ΚΛ ΡΟΝΟΜΙ Η αρχιτεκτ νική και ικ δ μική κληρ ν μι τ υ βρ υ ε ναι πλ σια και π λ τρ πη, πρ σδι ρ ζεται δε από τη γε γραφική τ υ θ ση στ σταυρ δρόμι λα ν και π λιτισμ ν και φθ νες επιρρ ς π υ ς συν πεια δ χθηκε. τσι, η π ρε α της περι χής στ ν π λιτισμό βι νεται πλ σια κα συνεχής, ξεκιν ντας ήδη από τ υς πρ στ ρικ ς χρόν υς, όταν ι παραπ τ μιες εκτ σεις της κατ ικ νται πυκνότατα. Εγκαταστ σεις χ υν απ καλυφθε σε π λλ σημε α π υ ξεκιν ν ήδη από τη Μεσ λιθική και Νε λιθική περ δ και συνεχ ζ υν μ χρι την στερη επ χή τ υ Σιδήρ υ, όπ ς στα Ρ ζια, Κ ραμ και Μαρ σια δ πλα στ ν π ταμό Άρδα, τη Λεπτή Ορεστι δας, τ Κ υφόβ υν Διδυμ τε χ υ και λλες θ σεις π υ απ τελ σαν ακμα υς πρ στ ρικ ς ικισμ ς. Κατ την αρχαιότητα, η περι χή βρισκόταν ακριβ ς στ μ σ της θρακικής ενδ χ ρας και τ ν απ ικι ν τ ν ελληνικ ν πόλε ν, πρ γμα π υ την ευνόησε, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 63 Νομός Έβρου - Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική

60 αλλ και την ταλ νισε π ικιλότρ πα. Η ρ μα κή π λι περ δ ς, ρ ζεται από τ ν πλήρη εξελληνισμό της περι χής και την αν πτυξη σημαντικ ν αστικ ν κ ντρ ν με αμιγή ελληνικό πληθυσμό. Κατ τη βυζαντινή περ δ, η δυτική όχθη τ υ βρ υ πρ σδι ρ ζεται από τη σχ ση της με την πρ τε υσα της Αυτ κρατ ρ ας, την Κ νσταντιν π λη. τσι, π λιτισμός και ειδικότερα τα μνημε α της περι χής, απ πν υν την δια τη λαμπρότητα της αυτ κρατ ρικής αυλής κα τη φρ ντ δα τ υ Οικ υμενικ Πατριαρχε υ. Εκτός από τ υς ικισμ ς π υ θα πρ σεγγ σ υμε στη συν χεια, νας μεγ λ ς αριθμός από κ στρα π υ χτ στηκαν από τα χρόνια τ υ Αναστασ υ μ χρι τ υς υστερ βυζαντιν ς χρόν υς, παρότι σήμερα ε ναι ερε πια, εξακ λ υθ ν να ζ υν στην πρ φ ρική παρ δ ση τ ν τ πικ ν πληθυσμ ν, μαζ με μνήμες π υ πρ β λλ υν τη στενή σχ ση με τη Βασιλε υσα. Η περι χή τ υ βρ υ, ήταν από τις πρ τες π υ κατακτήθηκαν από τ υς Οθ μαν ς Τ ρκ υς λ γ μετ τα μ σα τ υ 14 υ αι να. Από την πρ τη αυτή περ δτης τ υρκ κρατ ας, σ ζεται μ α σειρ από αντιπρ σ πευτικ μνημε α της περιόδ υ, τα π α στην πλει ψηφ α τ υ βρ σκ νται σε ιστ ρικ ς ικισμ ς. Ο παραδ σιακός βρ ς, όπ ς ριστικ διαμ ρφ νεται κατ τ υς στερ υς μεταβυζαντιν ς χρόν υς, δημι υργικό χ νευτήρι π λιτισμ ν με πλ σιες επιρρ ς από όλες τις κατευθ νσεις, παρ υσι ζει να μ ναδικό και γν στ ς τα σήμερα ακόμη και στ υς κατ κ υς τ υ πλ τ. Σ ζ νται φθ να κτ ρια, τα π α εκφρ ζ υν τα τ πικ παραδ σιακ ιδι ματα, δεχόμενα ταυτόχρ να με δημι υργικό τρόπ επιρρ ς από την ενδ χ ρα της βαλκανικής, την δια την Κ νσταντιν π λη, αλλ και τη Δ ση, δημι υργ ντας τσι να ευρ τατ φ σμα αρχιτεκτ νικής δημι υργ ας, τ π ναι μεν ανήκει στ μεγ λ σ ν λ της περι χής της τότε Οθ μανικής Αυτ κρατ ρ ας, αλλ φ ρει ντ νη και σαγηνευτική την τ πική σφραγ δα. Οι κ ιν νικ επαγγελματικ ς διαστρ ματ σεις πεδιν αγρότες, ρειν και ημι ιρειν κτην τρόφ ι, καπν καλλιεργητ ς και καπν μεταπρ τες, επαγγελματ βι τ χνες, επιχειρηματ ες και μπ ρ ι αστικ π ιημ ν ν βι τεχνικ ν κα βι μηχανικ ν κ ντρ ν φησαν αν λ γη αρχιτεκτ νική κφραση στα Εβρ τικα κτ ρια και κτιριακ σ ν λα. Στα πεδιν αγρ τικ μ ν ρ φα η και χαμηλ δι ρ φα σπ τια θα διαπιστ σει κανε ς ικ δόμηση με απλ μ σα, λιτό εξ πλισμό και μινιμαλιστική διαρρ θμιση, π υ σε περιπτ σεις α ξησης τ ν μελ ν τ ν συν ικ ντ ν, αναπτ σσεται με την τυπική διζ νική ργ ν ση σειρ ς δ ματ ν με μετ πικό χαγι τι. Ε κ λα ξεχ ρ ζει κανε ς τα μ υσ υλμανικ σπ τια από τ ς ψηλ ς λευκ ς αυλόγυρ υς, π περιφρ υρ ν την εσ στρ φεια της ικ γ νειας. Στα ημι ρειν και ρειν δι ρ φα ν ικ κυρόσπιτα, ε ναι εμφανής η εξελιγμ νη τυπ λ γ α της κατ ικ ας τ ν χρόν ν της Τ υρκ κρατ ας, π υ συντ θεται από ημιυπα θρι υς και κλειστ ς ιδι τικ ς χ ρ υς, συνήθ ς ακ λ υθ ντας τη διζ νική παραθετική δι ταξη με τ μετ πικό χαγι τι. Εδ συναντι ται μ α μεγ λη κλιμ κ ση μεγεθ ν, π υ φθ νει μ χρι τ αρχ ντόσπιτ τ υ τσιφλικι και τ κ ν κι, με την εκ στ τε εξειδ κευση τ ν ημιυπα θρι ν χ ρ ν π υ εξυπηρετ ν την υπ δ χή, τη θερινή διαβ ση, αλλ και την ικ τεχν α και την παραγ γή, συνήθ ς τ ν καπν ν. Ακόμα, ι θρησκευτικ ς, εθιμικ ς και φυλετικ ς ιδιαιτερότητες κ θε μικρ κ ιν ν ας, 64 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

61 εκφρ ζ νται σε επιμ ρ υς στ ιχε α της μ ρφής, της διαρρ θμισης και τ υ εξ πλισμ τ ν σπιτι ν (χαμηλ φρ χτες ή ψηλ μανδρότ ιχ ι, αν ικτ χαγι τια ή καφασ τ πετ σματα, ενια α κ τ ψη ή διαχ ρισμός φ λ ν, υπα θρι ι χ ρ ι υγιεινής ή νθετα λ υτρ ). Στα αρχ ντόσπιτα τ ν αστικ π ιημ ν ν κ ιν τήτ ν τ ν χρόν ν της Τ υρκ κρατ ας, θα διαπιστ σει κανε ς την λ κληρ μ νη αν πτυξη τ υ αρχιτεκτ νικ λεξιλ γ υ κ θε επ χής και την εισδ χή τ ν ν ν ρευμ τ ν, συσχετισμ νη με την ικ ν μική ευμ ρεια, την εμπ ρική και ταξιδι τική κινητικότητα και την πνευματική νθηση τ ν κ ιν νι ν και τ ν ατόμ ν. Πρόκειται, στ μ γιστ π σ στό, για χριστιανικ σπ τια σε ελλην χ ρια ή σε μικτ αστικ κ ντρα με χυρό χαρακτήρα, στα πρ τα και με αν ικτότερστα δε τερα, κτισμ να συχν από ηπειρ τικες μαστ ρικ ς συντεχν ες, σε ρυθμό πι «παραδ σιακό» ή πι «ακαδημα κό» κατ περ πτ ση, δε γματα επιτυχ ας και πρ β λής ενός δραστήρι υ και πρ τ πόρ υ πληθυσμ. Στα βι τεχνικ κτ ρια τ υ όψιμ υ 19 υ και τ υ πρ ιμ υ 20 υ αι., π υ εμπερι χ υν την κατ ικ α της ικ γ νειας, φα νεται η εξ λιξη της κ τ ψης από τ ν παλαιότερ διζ νικό τ π στ νε τερ με τ ενδι μεσχ λ, π υ εν τ λει εκτε νεται και μετατρ πεται σε απ κλειστικ βι τεχνικό χ ρ, αφιερ ν ντας τσι τις περισσότερες επιφ νειες τ υ κτιρ υ στη σηρ τρ φ α. Κ ινό χαρακτηριστικό κα απαρα τητ ς λειτ υργικός χ ρ ς τ ν σπιτι ν, μ χρι την πλήρη επικρ τηση τ ν ακαδημα κ ν συνθ σε ν, ε ναι τ χαγι τι. Η χρήση τ υ χαγιατι και εν γ νει τ ν «ημιυπα θρι ν» περι χ ν της κ τ ψης, τόσ για ικ τεχνική όσ και για βι τεχνική δραστηριότητα, ε ναι παλαιότατη και κ ινότατη. Στα κ υκ υλόσπιτα τ υ βρ υ εξειδικε εται απ λ τ ς, απ σκ π ντας στην εντατικότερη και π ι τικότερη παραγ γή. Στα μ υσ υλμανικχ ρι κλε νεται με μεγ λα καφασ τ, π υ επιτρ π υν στις γυνα κες να εργ ζ νται αθ ατες. Τ παλαιό αν ικτό χαγι τι εκφυλ ζεται στα τ λη τ υ 19 υ αι. σε μικρό πρόστυλ στην ε σ δ, πρ σφιλ ς στ ιχε τόσ στ υς χριστιανικ ς όσκαι στ υς μ υσ υλμανικ ς ικισμ ς, με ξ λιν υς ρθ στ τες και κεραμ δια στην αρχή, σήμερα με τσιμεντ σ λήνες και πλ κα από μπετόν. Για μ α μεγ λη χρ νική περ δ και για όσ δι στημα εξακ λ υθ ν να χρησιμ π ι νται τα ντόπια υλικ και ι παραδ σιακ τρόπ ι δόμησης, τόσ στις πρ σθήκες όσ και στις διαιρ σεις, η πρ σθετική ευελιξ α τ υ κτ σματ ς διευκ λ νει την αφ μ ση τ ν μεταβ λ ν στην κ τ ψη, π από ρθ γ νια μετατρ πεται σε Γ ή Π, ή υπ διαιρε ται σε «αδερφ μ ρια» με μεσ τ ιχ α. Οι μ ρφ λ γικ ς διαφ ρ π ιήσεις στ π ρασμα τ ν χρόν ν περι ρ ζ νται στ σταδιακό κλε σιμ τ υ χαγιατι, στην αρχή με καφασ τ ή με σανιδ τ παραθυρόφυλλα και στη συν χεια με ανασυρόμενα τζαμλ κια. Παρ λληλα, στα μεταξ παραγ γικκ ντρα η τ πική αρχιτεκτ νική επηρε ζεται από τα ν α εργ στ σια τ ν πόλε ν και τ υ εξ τερικ κι τσι εξελ σσεται από τις «παραδ σιακ ς» και μικτ ς συνθ σεις σε καθαρ βι μηχανικ ς. Ο πρ σφυγικός χριστιανικός πληθυσμός, π υ μεταν στευε στη Δυτική Θρ κη μετ τ 1922 και αναγκ στηκε να ικ δ μήσει, ακ λ θησε τη σχεδόν τυπ π ιημ νη παρ δ ση, αναθ τ ντας τις εργασ ες ικ δόμησης σε πλανόδια Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 65 Νομός Έβρου - Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική

62 Ο φάρος της Αλεξανδρούπολης συνεργε α, τα όπ α κτιζαν όπ ς ε χαν συνηθ σει τ συμμετρικό τ π κατ ικ ας με ενδι μεσ χ λ και πρόστυλ εισόδ υ. Ορισμ ν ι όμ ς μειναν σε σπ τια π υ εγκατ λειψαν Β λγαρ ι μετ τ 1925, λλ ι π λι σε παλιότερα σπ τια τ ρκικ ν ικισμ ν. Δ μ ς λ ξανδρ π λ ς Από τη νε τερη πόλη τ υ τ λ υς τ υ 19 υ αι. και αρχ ς τ υ 20 υ αι. η σημερινή Αλεξανδρ π λη, χει εξαλε ψει τις κτισμ νες της μνήμες π υ τη συν δεαν με τις ανατ λικ θρακικ ς καταβ λ ς της και τ πνε μα της πρ της της αν πτυξης. Ελ χιστα κτ ρια, όπ ς τ σημερινό Εκκλησιαστικό Μ υσε, η παλαι Λε νταρ δει ς Αστική Σχ λή Αρρ ν ν (1911), να κ μψό νε κλασικ ζ ν τυπικό σχ λικό κτ ρι στ ν περ β λ τ υ Μητρ π λιτικ Να τ υ Αγ υ Νικ λ υ, δι ς ναός, τα βι μηχανικ κτ ρια κ ντ στ λιμ νι και βεβα ς Φ ρ ς, κτ σμα τ ν Γ λλ ν, θυμ ζ υν την εικόνα μ ας πόλης π υ στις αρχ ς τ υ 20 υ αι να, ε ρισκε τη θ ση της στη σ γχρ νη τ π γραφ α της Θρ κης. Αντ θετα με την δια την πόλη, η περι χή τ υ σημεριν καπ διστριακ Δήμ υ, παρ υσι ζει σημαντικό ενδιαφ ρ ν για τ ν αναζητητή της θρακικής αρχιτεκτ νικής και ικ δ μικής ιστ ρ ας. Παραδ σιακ ς ικισμ ς Μάκρ ς Ο ικισμός της Μ κρης, σε απόσταση δ δεκα χιλι μ τρ ν δυτικ της Αλεξανδρ π λης, συγκεντρ νει π λλ ς φ σεις και περιόδ υς ιστ ρ ας. Ο μεταβυζαντινός ναός της Αγ ας Αναστασ ας Μ κρης, κτ στηκε στα /4, με τη συνδρ μή τ υ Οικ υμενικ Πατριαρχε υ. Απ τελε μ α ενδια 66 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

63 φ ρ υσα τρ κλιτη ξυλόστεγη βασιλική με στ ς, αν ικτή στ δυτικό κρ και κλειστή στη βόρεια πλευρ. Εξαιρετικό ενδιαφ ρ ν παρ υσι ζει η διακόσμηση τ υ να. Τ ξυλόγλυπτ επιχρυσ μ ντ μπλ, ε ναι πρ γεν στερ τ υ να, εξα ρετης τ χνης και χρ ν λ γε ται στ ν 17 αι να. Δε γματα της υψηλής τ χνης ε ναι τα βημόθυρα, όπ ς και αρχιερατικός θρόν ς της διας επ χής. Σειρ εικόν ν π υ χρ ν λ γ νται από τ ν 17 μ χρι τ ν 19 αι να, χ υν σημαντική καλλιτεχνική αξ α. Σε ότι αφ ρ την παραδ σιακή αρχιτεκτ νική τ υ χ ρι, ικισμός της Μ κρης, διατήρησε τα κ ρια χαρακτηριστικ τ ν μικτ ν ικισμ ν της Θρ κης. Ακόμη και σήμερα διατηρ νται τόσ τα εσ στρεφή μ υσ υλμανικ σ ν λα με τ ν υψηλό ασβεστ μ ν φρ κτη και την αν πτυξη τ ν κτισμ τ ν γ ρ από την κεντρική αυλή, όσ και τα περισσότερ αν ικτ χριστιανικ σπ τια, δι ρ φα, εκε π υ ι ικ ν μική κατ σταση τ επ τρεπε, σε παρατακτική δι ταξη και με μεγ λα αν γματα στ ν όρ φ, ανταν κλαση και αυτή της σχ σης τ ν ελλήν ν εν κ ν τ υς με τη θ λασσα και τ εμπόρι, με κ ρι υλικό δ μής την π τρα, ε τε τη β τσαλ τή της θ λασσας, ε τε τ ν τ πικό σχιστόλιθ. Τυπικό παρ δειγμα τη νεότερης παραδ σιακής αρχιτεκτ νικής, ε ναι τ παραδ σιακό ελαι τριβε, τ π συνδ εται με την κ ρια στεριανή δραστηριότητα τ ν κατ κ ν τ υ ικισμ. Βρ σκεται στα ΒΑ τ υ θ μανικ λ υτρ να και στην δια περι χή, επ ν στρ μα, τ π σ μφ να και με τ ν Εβλιγι Τσελεμπή, δινε ζ ή στ ν ικισμό κιν ντας τ υς 12 μ λ υς τ υ και γ ραπό τ ν π ήταν συγκεντρ μ νες ι ικ ν μικ ς δραστηριότητες τ υ μεταβυζαντιν ικισμ. Ο ο κ σμός της Μάκρης από ψηλά

64 Δ μ ς Σαμ θράκ ς Η παραδ σιακή ικ δ μική τ υ αμφιθεατρικ κτισμ ν υ ικισμ της Χ ρας, ξεχ ρ ζει από τα παραδε γματα π υ χ υμε από τη Θρ κη και βρ σκεται αν μεσα σε αυτήν την παρ δ ση και τη νησι τική παρ δ ση τ υ Β ρε υ Αιγα υ. Τα α τσ νια σπ τια (από τ α τσα = ταρ τσα), με τα στρ μ να με χ μα δ ματα, τις εξ τερικ ς κλ μακες, μ ναδικ στ ιχε α π υ ξεχ ρ ζ υν στην εξαιρετικ λιτή όψη και τη δ ρική αυστηρότητα τ ν όγκ ν, εναλλ σσ νται με τα υστερότερα κεραμ σκεπή, δι ρ φα σπ τια τ ν πι ε π ρ ν κατ ικι ν τ υ μεσ π λ μ υ, με τα επιλεκτικ νε κλασικ στ ιχε α. Στ νησσ ζ νται ακόμη και κ π ι ι από τ υς παλι ς μ λ υς και τα ελαι τριβε α, δε γματα της πρ εκατό ετ ν ικ ν μικής ακμής τ υ. Δ μ ς Φ ρών Στις Φ ρες, τη Βυζαντινή Βήρα, ξεχ ρ ζει τ λαμπρό εκκλησιαστικό μνημε της Παναγ ας Κ σμ σ τειρας, καθ λικό τ υ μ νυμ υ μ ναστηρ υ. Κτήτ ρας σεβαστ κρ τ ρ σα κι ς Κ μνηνός, γι ς τ υ αυτ κρ τ ρα Αλεξ υ τ υ Α και αδελφός τ υ αυτ κρ τ ρα ννη, π ς αν γειρε τη Μ νή πρ ς τ τ λ ς τ υ ταραχ δ υς β υ τ υ γ ρ στα Ο δι ς συν γραψε τ σ ζόμεν σήμερα Τυπικό της Μ νής, να π λ τιμ, πλήρες όσ και σπ νι ντ κ υμ ντ της επ χής. Από τ Μ ναστικό συγκρότημα, πλην τ υ καθ λικ, διακρ νεται σήμερα και τμήμα τ ν τειχ ν με π ργ υς. Ο ναός, σε τ ππεντ τρ υλλ εγγεγραμμ ν δικιόνισταυρ ειδή, λαμπρό δε γμα της τ χνης της Κ νσταντιν π λης και μεση ανταν κλαση της πνευματικής ακτιν β λ ας της, αναπτ σσει μ α από τις πλ ν τ λμη Ο αμφ θεατρ κά κτ σμένος ο κ σμός της Χώρας της Σαμοθράκης

65 ρ ς και πρ τότυπες δ μικ ς λ σεις της βυζαντινής θ λ δ μ ας, καθ ς μεγ λ ς δι τρητ ς από παρ θυρα τρ λ ς φ ρεται στ δαφ ς μ σα από μ α κλιμ κ ση καμπ λ ν και ευθ γραμμ ν στ ιχε ν, δ ρυφ ρ μεν ς από τ σσερις γ νιακ ς τρ υλ σκ υς. Οι τ ιχ γραφ ες τ υ δε τερ υ μισ τ υ 12 υ αι να, απ τελ ν να από τα καλλιτεχνικότερα σ ν λα της επ χής, να ενδι μεσ αν μεσα στη γραμμική τ χνη τ ν Κ μνην ν και την ιδεαλιστική τ ν Παλαι λόγ ν. Από τις σ ζόμενες παραστ σεις, ξεχ ρ ζ υν τ σσερις μ ρφ ς στρατι τικ ν αγ ν π υ κατ π σα πιθανότητα απεικ ν ζ υν ισ ριθμα μ λη της αυτ κρατ ρικής ικ γ νειας τ ν Κ μνην ν και αν μεσ τ υς τ ν δι τ ν ιδρυτή της Μ νής, σα κι. Στ ιστ ρικό χ ριό τ υ Δ ρ σκ υ, μόν ερε πια απ μ ν υν από τ ν παλαιότατ ναό στ βόρει κρ τ υ. Αντ θετα τ κ δ ν στ σι στ δυτικό κρ τ υ να, κτισμ ν στα μ σα τ υ 19 υ αι να, στ κει ακόμη απε ραχτ για να θυμ ζει την ακμή τ υ ικισμ. Δ μ ς Σ φλ Τ Σ υφλ γν ρισε μεγ λη αν πτυξη από τα μ σα τ υ19 υ αι να, όταν η κ ρια δραστηριότητ τ υ, η σηρ τρ φ α ρχισε να ξεπερν τα στεν όρια της τ πικής ικ ν μ ας. Οι αρχ ς τ υ 20 υ αι να αντικρ ζ υν την πρ τ φανή νθηση μ ας μ ρφ μ νης και κ σμ π λ τικης αστικής τ ξης π υ αγαπ να κτ ζει λαμπρ νε κλασικκτ ρια, όπ ς τ παλιό Γυμν σι, σημερινό Πνευματικό Κ ντρ, ή τ Α Δημ τικό Σχ λε. Από την λλη, τα μεγ λα κ υκ υλόσπιτα, όπ ς τ αρχ ντικό τ υ Μπρ κα με την εκλεκτικιστική δυτικότρ πη ιδι μ ρφ α, ή τ ν αδελφ ν Καλ ση, Η Παναγία Κοσμοσώτε ρα των Φερών Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 69 Νομός Έβρου - Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική

66 Το παλ ό εργοστάσ ο μετάξης των αδελφών Τζίβρε στο Σουφλί με τη βι μηχανική πτική, πρ σλαμβ ν υν τα ν α στ ιχε α αλλ τα πρ σαρμόζ υν στις τυπικ ς της κατηγ ρ ας τ υς ιδιότητες, δηλαδή: εμφανής πλινθ δ μή, αν γλυφα περιθυρ ματα, γλυπτική εξ τερική δι κριση τ ν ρόφ ν και ταυτόχρ να ασ μμετρες κατόψεις, ισχυρ απ τετμημ νες στ γες και π λλαπλότητα τ ν εισόδ ν. Τα εργ στ σια, με σημαντικότερ εκε ν τ ν αδελφ ν Τζιβρ, από τ 1920 δηλ ν υν την τελευτα α και πι ντ νη ακμή, ακριβ ς πριν από την παρακμή π υ ακ λ θησε την απ λεια της πλ σιας εκε θεν τ υ βρ υ επαρχ ας της πόλης. Στις πόλεις και τ υς ακμα υς ικισμ ς της Θρ κης, η εμπ ρευματική τ ξη τ υ πρ τ υ μισ τ υ 19 υ αι να, πριν η επιρρ ή τ ν ακαδημα κ ν στ ιχε ν δηγήσει στην α ξηση της κλ μακας και στην αλλαγή της τυπ λ γ ας και της αισθητικής, κτιζε στ γν στό «διεθνή» ρυθμό της αστικής αρχιτεκτ νικής τ ν χρόν ν της Τ υρκ κρατ ας, αυτόν π συνήθ ς ν μ ζεται «παραδ σιακός». να π λ χαρακτηριστικό παρ δειγμα της στρ φής π υ συν βη μετ τα μ σα τ υ αι να, συναντ κανε ς στ Σ υφλ. Τ αρχ ντικό Κ υρτ δη απαρτ ζεται από δ κτ ρια, εξ σ υ ενδιαφ ρ ντα, σε ιδιόμ ρφη γειτν αση, συν παρξη και συνλειτ υργ α. Τ παλαιό κτ σμα, με σαχνισιπ υ πρ β λλ υν στ δρόμ, π ν από μεγ λες ξ λινες πρ θήκες, ε ναι να κ μψό τυπικό μικρό αρχ ντικό με ξ λινσκελετό, ργαν μ ν γ ρ από την αυλή, με σ λα και χαγι τι. Δ πλα τ υ κτ σθηκε τ 1883, ν δι ρ φ κτ ριμε συμμετρικό ακαδημα κό χαρακτήρα, π υ στ γασε τη μεταξ υργ α στ ισόγεικαι τη ν α αστική κατ ικ α στ ν όρ φ, στην π α όμ ς, παρ τη λόγια εξ τερική εμφ νιση τ υ κτιρ υ, επιβι νει η παραδ σιακή διαρρ θμιση γ ρ από κεντρική σ λα, με εσ τερικ παρ θυρα, μ uσ ντρες κ.λπ. 70 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

67 ρχιτ κτ νικ σπιτιών Τα σπ τια τ υ Σ υφλ υ απεικ ν ζ υν τις κατ καιρ ς επαγγελματικ ς ασχ λ ες τ ν κατ κ ν. Τα παλαιότερα ξεκιν ν από την αγρ τική απασχόληση όπ υ τ σπ τι ήταν μ ν ρ φ. Εκτός από τ δ μ τι διαμ νής της ικ γ νειας, υπήρχε τ κελ ρι (μεγ λ ς απ θηκευτικός χ ρ ς), συνήθ ς στ π σ μ ρ ς της κατ ικ ας. Γ ρ από τ σπ τι η αυλή και σε μια κρη στ βλ ς και τ κ τ τσι. Συνήθ ς ήταν περιμαντρ μ νη με μεγ λη αυλόπετρα, για να περν τ αμ ξι. Μαζμε την αυλή ή κ ντ στ σπ τι, ειδικός χ ρ ς χρησ μευε για περιβόλι και λ γ νταν γι ρτι (περιβόλι). Οι αμπελ υργ ε χαν στ κελ ρι τ υς τ μεγ λ βαρ λι, όπ υ πατ σαν τα σταφ λια και τα μικρότερα με τ κρασ, εν από τα ριζόντια δ κ ρια της σκεπής, κρεμ σαν για τ χειμ να, τσαμπι από σταφ λια. Η αλλαγή στ μ γεθ ς και τ ε δ ς τ ν σπιτι ν, γινε με την εισαγ γή της σηρ τρ φ ας. Τα μ ν ρ φα σπ τια απόχτησαν μεγ λα κελ ρια και τα δι ρ φα, σ λες όπ υ τ π θετ σαν τα κρεβ τια για την εκτρ φή τ υ μεταξ σκ ληκα. Π λλ τ τ ια σπ τια σ ζ νται στ Σ υφλ. Δ μ ς Διδ μ τ χ Η παραδ σιακή πόλη τ υ Διδυμ τε χ υ απ τελε να ζ ντανό μ υσε π υ πρ β λλει με τ ν πι γραφικό τρόπ τη δημι υργική π λιτιστική π λυμ ρφ α της περι χής, αλλ και τη θ ση της πόλης ς ενός συγκρ τημ ν υ αστικ ικισμ με μεταπρατικ ς, βι τεχνικ ς και εμπ ρικ ς δραστηριότητες. Τ πλα σι συνθ τ υν τα υπερυψ μ να συμμετρικ σπ τια με τ εισ χ ν πρ στ και τα πλα ν τ υ παρ θυρα π υ θυμ ζ υν την ανατ λική Θρ κη, τα τυπικ δι ρ φα σπ τια με τ ν Τα κτίρ α Κουρτίδη στο Σουφλί

68 Το Δ δυμότε χο από το κάστρο πρ βαλλόμεν όρ φ, τ σαχνισ, ή τσικμ, τα καμπ λα υπ ρθυρα και την ελαφρ υπ χ ρημ νη ε σ δ, συχν με τη χρήση περ τεχν ν ξ λιν ν επενδ σε ν, ή στ ιχε ν εκλεκτισμ, αλλ και τα νε τερα αστικ κτ ρια τ υ μεσ π λ μ υ τα π α πρ β λλ υν τις βασικ ς αρχ ς τ υ νε κλασικισμ, πα ζ ντας ταυτόχρ να με τις βασικ ς αρχ ς της Θρακικής αρχιτεκτ νικής, τ ασ μμετρ, τ ζ ντανό και τ απρόβλεπτ και τα επαγγελματικ, ε τε τα πλινθόκτιστα απ θηκευτικ κτ ρια, κ υκ υλόσπιτα, ή καπναπ θήκες, ε τε τα μικρ καταστήματα με τις μεταλλικ ς π ργκ λες και τα ξ λινα στόρια. Κ π ια από τα κτ ρια, όπ ς η κατ ικ α Μαυρ μ τη, ή τ κτ ρι Γιαρματζή, συνδυ ζ υν με τρόπ τις παλι ς παραδόσεις, τ ν ξ λιν ν επενδ σε ν, τ υ εισ χ ντ ς εξ στη, ή τ υ σαχνισ υ με νε τερικ, ακαδημα κ στ ιχε α, όπ ς τ υς ψευδ κιόνες, την τ ξ τή υπερβ λικ μεγ λη ε σ δ στην πρ τη περ πτ ση, τη δι ρ φη πρ β λή ρόφ υ και τα εκλεκτικιστικ διακ σμητικ στ ιχε α στις ξυλεπενδ σεις στη δε τερη. Αυτή η παρ δ ση, εξακ λ υθε να 72 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

69 ρχεται από τις αρχ ς και τα μ σα τ υ αι να μας και απαρτ ζεται από πλινθόκτιστες πλατυμ τ πες αγρ τικ ς κατ ικ ες π υ συχν απ τελ ν μικρ κ μψ τεχνήματα, με χ ριστή στ γη, εξ στες και τις γραφικ ς χρ ματικ ς αντιθ σεις αν μεσα στις ξ λινες κατασκευ ς και τις ρατ ς πλινθ δ μ ς. Η μαγική α σθηση π υ ι μαντρότ ιχ ι ξηρ λιθι ς, τα δρ μ κια και ι μικρ χ ρ ι στ σης, επιφυλ σσ υν ακόμη σε κ π ιες γ ν ες, θυμ ζ υν τ χ ριό της τ υρκ κρατ ας π υ πρ μήθευε π τρες και τεχν τες σε λόκληρη την περι χή, σε κατασκευ ς από αυτ κρατ ρικ μνημε α και χριστιανικ ς να ς, μ χρι ιδι τικ ς κατ ικ ες. ε ναι δημι υργική μ χρι και τη δεκαετ α τ υ 50 με κτ ρια τα π α πρ σαρμόζ νται στις ν ες απαιτήσεις, διατηρ ντας την παλαι μ ρφή και τυπ λ γ α. Π θι Η παραδ σιακή αρχιτεκτ νική στ Π θι εκφρ ζεται με δ κυρ ς μ ρφ ς. Η παλιότερη ε ναι εκε νη τ ν κλειστ ν λιθόκτιστ ν σπιτι ν με ρατή την κιτρινόχρ μη π τρα, δ χ ς π λλ παρ θυρα και με ψηλ ς μαντρότ ιχ υς, μικρ γραφ ες τ ν τ ιχ π ιι ν τ υ κ στρ υ τ υ. Η λλη Δ μ ς Τριγών Η περι χή τ υ Δήμ υ Τριγ ν υ, η β ρειότερη της Ελλ δας επ ν από τ ν π ταμό Άδρα, κατ χει σημαντική θ ση στην τ πική ιστ ρ α. Στ Θεραπειό και τη Μηλι, δ ικισμ ς π υ βρ σκ νται σε απόσταση λ γ ν εκατ ντ δ ν μ τρ ν από τ ν π ταμό Άρδα, διατηρε ται σε μεγ λ βαθμό παραδ σιακός χαρακτήρας με τις μεγ λες δι ρ φες κατ ικ ες, παλι αρχ ντόσπιτα, αλλ και τα μικρότερα, ισόγεια π υ χαρακτηρ ζ νται από τις κ μψ ς ξ λινες επικαλ ψεις με τα κεντήματα επ νστα μ τ πα τ ν γε σ ν. Στις παλαιότερες κατ ικ ες της Μηλι ς, η ντόπια σκ ρα ακανόνιστη π τρα, κτ ζεται με ελ χιστκ ν αμα δ χ ς επ χρισμα και με πυκν ς εμφανε ς ξυλ δεσι ς. Στ Θεραπειό, ναός της Κ ιμήσε ς της Θε τόκ υ, δεσπόζει στ ν ικισμό. Εντυπ σιακό κτ ρι κτισμ ν από π τρα, λ κληρ θηκε στα 1895 κα παρ υσι ζει ενδιαφ ρ ν εσ τερικό με καμπ λ υπερ και ξ λινες καμαρ τ ς ρ φ ς, π υ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 73 Νομός Έβρου - Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική

70 ζ γραφικ μιμ νται τ ν υρανό. Στη Μπ ρα, ρεινό εγκαταλειμμ νχ ριό στα ελλην β υλγαρικ σ ν ρα, βρ σκ υμε τα χνη παμπ λαι υ ικισμ, όπ ς και παλαι ερειπ μ νη εκκλησ α. Στ χ ριό Πετρ τ, ακόμη και σήμερα παραμ ν υν ι μνήμες τ ν μεγ λ ν μαστόρ ν της π τρας, π υ σ μφ να με την παρ δ ση εγκαταστ θηκαν στχ ριό στις αρχ ς τ υ 16 υ αι να για να κτ σ υν τη μεγ λη γ φυρα επ ν στ ν βρ, στ ψ ς τ υ σημεριν Σβ λενγκραντ και δι λεξαν να με ν υν στην περι χή για τη θ ση και τα φθ να υλικπ υ πρόσφερε. Από τα τελευτα α σ ζόμενα παραδε γματα της τ πικής παρ δ σης, ε ναι πρ σφ τ ς απ κατασταθε ς μ λ ς τ υ ικισμ, να πρ βι μηχανικό κτ σμα με π λλ ς φ σεις π υ ξεκιν ν από τις αρχ ς τ υ αι να. Δ μ ς Ν ας Β σσας Οι ικισμ της περι χής τ Δήμ υ Β σσας, πρ σφυγικ ι περισσότερ ι, φ ρ υν ακόμη τα σημ δια της ιστ ρικής π ρε ας τ υς και της αρχιτεκτ νικής τ υς παρ δ σης. Η παρ δ ση αυτή, συναντ ται σε στ ιχε α, όπ ς ε ναι ι αετ ματικ ς πρ σόψεις τ ν επαγγελματικ ν κτιρ ν με τις καμπ λες, ι βαθμιδ τ ς επιστ ψεις και τα κτιστ δαντελ τ γε σα με τις αρχαιόπρεπες κ λόνες τ ν σπιτι ν της Β σσας, ι π ες με τ υς συνδυασμ ς τ υς φθ ν υν στη γραφική π λυμ ρφ α. Χαρακτηριστικός για τη δημι υργική αν ταση τ υ μεσ π λ μ υ μ λ ς στκ ντρ τ υ ικισμ τ ν Κασταν ν, ε ναι τ σημαντικότερ ιστ ρικό επαγγελματικό κτ ρι της περι χής, καθ ς δεσπόζει ακόμη και σήμερα στ ν ικισμό με την εμφανή πτ πλινθ δ μή, τ υπερυψ μ ν γε σ, τ τριγ νικό α τ μα και τ νε κλασικ ζ ντα τ νισμό τ ν γ νι ν και τ ν περιθ ρ ν τ ν αν ιγμ τ ν. Δ μ ς Ν ας Ορ στιάδας Η ν α πόλη της Ορεστι δας ε ναι νας αμιγής πρ σφυγικός ικισμός, π ς φ ρει την παρ δ ση και τις αρχιτεκτ νικ ς καταβ λ ς της Αδριαν π λης και 74 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

71 Αρ στερά: Χαρακτηρ στ κή το χοδομία στους Μεταξάδες Δεξ ά: Στον παραπόταμο του Έβρου, Άρδα. κυρ ς της συν ικ ας της, Κ ραγατς. Δυστυχ ς ελ χιστα από τα παλαι σπ τια, σ ς τα πι φτ χικ από αυτ, χ υν πλ ν απ με νει με τ χαρακτηριστικό ελαφρ καμπ λ υπ ρθυρ, ή τ ν πρ βαλλόμεν ξ λιν εξ στη με δι τρητδιακ σμητικό γε σ και τ υς λεπτ ς κι ν σκ υς, καθ ς εκσυγχρ νισμός χει αντικαταστήσει τα π ντα. Παραδ σιακ ς ικισμ ς Μ ταξάδων O παραδ σιακός ικισμός τ ν Μεταξ δ ν δεν ε ναι συγκεντρ μ ν ς σε κ π ια περι χή, αλλ ε ναι διασκ ρπισμ ν ς σε λόκληρ τ ν παλαιό ικισμό. Αυτό φε λεται περισσότερ στη μεγ λη αλλ ση τ υ ικισμ, η π α επήλθε κατ την τελευτα α τριακ νταετ α, παρσε κ π ια ειδική χ ρ ταξική ργ ν ση. Τα κτ ρια τ ν Μεταξ δ ν ε ναι απλσε κ τ ψη. Παρατηρ νται δ κ ρι ι τ π ι: πρ τ ς ε ναι εκε ν ς τ ν πλατυμ τ π ν κτιρ ν σε σχήμα καθαρό ρθ γ νι παραλληλόγραμμ, ή με διαφ ρ π ιήσεις στην π σ όψη και δε τερ ς, π ς ε ναι και παλαιότερ ς και χει σχήμα γ μα με την εσ τερική γ ν α να ταυτ ζεται με την πρόσ ψη. Συνήθ ς ε ναι δι ρ φα με εσ τερική, ή λιγότερσυχν (σε κτ ρια τ π υ γ μα) εξ τερική κλ μακα (η π α όμ ς απ τελε την παλαιότερη μ ρφή) η π α δηγε στη μεγ λη σ λα τ υ ρόφ υ. Ο όρ φ ς απαρτ ζεται από να κ ριχ ρ π υ καταλαμβ νει τ μ γιστ τ υ ρόφ υ και εν τε δευτερε ντες, συνήθ ς να μικρό δ μ τι για τ ν πν, ή μόν από τη μεγ λη σ λα η π α πρ ριζόταν για την κ ρια ικ ν μική δραστηριότητα, την επεξεργασ α καπν ν, ή, τ συνηθ στερ, την καλλι ργεια μεταξ σκ λήκ ν. Τ ισόγει συνήθ ς απ τελ νταν από τ ν κεντρικό χ ρυπ δ χής και σειρ μικρ ν δ ματ ν π υ αναπτυσσόταν περ τ ν πρ τ. Στα παλαιότερα κτ ρια χ ρ ς τ υ ισ γε υ ε χε καθαρ β ηθητική σημασ α και πρ ριζόταν για τ ν σταυλισμό τ ν ζ ν και για την απ θήκευση τ ν αγαθ ν. Η κατασκευή τ ν κτιρ ν τ ν Μεταξ δ ν απ τελε σ ς τ βασικό τ υς χαρακτηριστικό. Εδ δεν χρησιμ π ιε ται η πλ νθ ς, μή ή πτή, παρ μόν ν τ πικός λ θ ς π ς ρυσσόταν από τα λατ με α τα π α βρ σκ νται σε απόσταση 2 χιλι μ τρ ν από τ ν ικισμό. Η λιθ ξ κή και ικ δ μική παρ δ ση χαρακτήριζαν τ ν ικισμό τ ν Μεταξ δ ν και μαζ με την αγγει πλαστική απ τελ σαν τις κ ριες παραδ σιακ ς, παρελθ ντικ ς πλ ν δραστηριότητες για τις π ες τ χ ριό ήταν γν στό σε λόκληρη την περι χή. Η π τρα αυτή λαξευόταν σε μεγ λ υ και μεσα υ μεγ θ υς τεμ χια και τ π θετ νταν κατ τ κτ σιμ με ελ χιστλασπ κ ν αμα ενδι μεσα τ π υ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 75 Νομός Έβρου - Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική

72 σιαστικ χρησ μευε απλ ς για την εξ μ λυνση τ ν στρ σε ν. Η όλη κατασκευή δενόταν με την εκτεταμ νη χρήση ξ λιν ν δ κ ν ι π ες εντ τ ις δεν χρησιμ π ι ντ ν με τ ν τρόπ τ ν λλ ν κατασκευ ν της περι χής και ιδια τερα τ ν τσατμ δ ν, δηλαδή ς να πλήρες πυκνό δ κτυ κατακόρυφ ν, ριζόντι ν και πλ γι ν στ ιχε ν. Τ υναντ ν, η χρήση τ υς φερε περισσότερ πρ ς τ σ στημα δ κός υπ στ λ μα, με την εν σχυση τ ν γ νι ν με ισχυρ καμπ λα ξ λινα στ ιχε α, λλ χαρακτηριστικό της ικ δ μικής της περι χής. Οι εξ στες, εκε όπ υ υπ ρχ υν, χαρακτηρ ζ νται από την ασ μμετρη δι ταξη και ε ναι στεγασμ ν ι με χαμηλότερ υπόστεγ. Τα αν γματα ε ναι μικρ ρθ γ νια δ χ ς δι θεση διακόσμησης, αλλ με ντ νη χρ ματική διαπραγμ τευση, η π α διατηρε ται ακόμη και σήμερα. Τα παρ θυρα ε ναι αν ιγόμενα, εν η παλαιότερη κατ σταση ήταν με αν ιγόμενα ξ λινα φ λλα («κα τια») δ χ ς υαλ στ σια. Οι θ ρες π λι απ τελ νται από παρατιθ μενες σαν δες, ι π ες συνδ νται με ισχυρ εγκ ρσια στ ιχε α και μόν στα πι «αστικ» κτ ρια ε ναι κατασκευασμ νες με πλα σια. Οι αρχ ς τ υ 20 υ αι να φ ρ υν στην περι χή σειρ σημαντικ ν αλλαγ ν στκ ιν νικό και π λιτιστικό πεδ π υ συνδ νται με την επαν σταση τ ν Νεότ υρκ ν και τα όσα πρ ηγήθηκαν και πρ ι ν ζ νται τις μεταβ λ ς π υ θα ακ λ υθήσ υν. Στ ν τ μ α της αρχιτεκτ νικής, η εισαγ γή ν ν στ ιχε ν από Δυτικ ς χ ρες, δηγε στην εισαγ γή ν ν στ ιχε ν τα π α χρησιμ π ι νται από την νε δημι υργημ νη μικρή σε αριθμό, αλλσφριγηλή «αστική» τ ξη τ ν εμπόρ ν και βι τεχν ν. Τ πλ ν χαρακτηριστικό κτ ριτης περιόδ υ ε ναι τ δι ρ φ κτ ρι Τερζόγλ υ τ π ανεγ ρθηκε τ τ ς Η πρόσ ψη τ υ κτιρ υ ε ναι κτισμ νη με την δια με τα λλα κτ σματα της περι χής αν ικτή κ τρινη π τρα, η π α ε ναι λαξευμ νη με ιδια τερα πρ σεγμ ν και ακριβή τρόπ. Τα στ ιχε α τ υ νε κλασικισμ ε ναι ντ να εδ : η αετ ματική επ στεψη με τ πρ χ ν λαξευτό γε σ, ι ελαφραν γλυφες παραστ δες, τα υπ ρθυρα, η ριζόντια διαφ ρ π ηση τ ν ρόφ ν. Αντ θετα ι π σ όψεις ε ναι κτισμ νες από πτόπλινθ, μ α επ μβαση τ ν χρόν ν τ υ π λ μ υ. Παρόμ ια ε ναι η μ ρφή στις παραδ σιακ ς κατ ικ ες τ υ Παλι υρ υ, της Αβδ λλας (όπ υ κυριαρχε η πλατυμ τ πη μ ρφή) και τ υ Αλεπ χ ρ υ, όπ υ παρατηρε ται σε μεγ λ βαθμό η χρήση μικρ ν και μεσα ν αργ ν λ θ ν, από τις π ες απαρτ ζεται, ε τε λόκληρη η κτιριακή κατασκευή, ε τε συνδυ ζεται με να τμήμα της από λαξευμ ν υς λ θ υς Σ ΜΠ Ρ ΣΜ Τ Η κατ ικ α στ ν βρ και τη Θρ κη γενικότερα, δε διαφ ρ π ιε ται ς πρ ς τ ε δ ς και τ ς μηχανισμ ς εξελ ξε ς από τη βαλκανική κατ ικ α και την κατ ικ α τ υ ευρ τερ υ π λιτισμικ χ ρ υ της Ανατ λής. Αν κανε ς δει την εξ λιξη «εκ τ ν κ τ», ς βασικό κ τταρ της τυπ λ γ ας, θα π ρει την ισόγεια πλατυμ τ πη πλινθόκτιστη ή λιθόκτιστη καλ βα, με δ ρριχτη ή τετρ ρριχτη στ γη. Τ δ μ τι πυρήνας απ κτ να σκι δι στην όψη και διαδ χικ εξελ σσεται με την πρ κταση της τ ιχ π ι ας στις κρες τ υ. Σ να μεταγεν στερ στ δι απ κτ όρ φ. Τ κλιμακ στ σι π ντ τε τ π θετε ται στ ν ημιυπα θρι χ ρ, στην κρη. Εξ λιξη π υ καλ πτει τις πι πρ χ ρημ νες κ ιν νικ ς αν γκες, απ τελε τ π ς σπιτι με δ συμμετρικ πλευρικ δ μ τια π 76 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

73 απαντ ται σήμερα σε αρκετ ς πρ σφυγικ ς ικισμ ς, εν με πρ σθήκη χ ρ ν πρ ς τ β θ ς, διαμ ρφ νεται η τυπική κ τ ψη τ υ νε τερ υ ημιαστικ μ ν ρ φ υ σπιτι. Η πρ σθήκη παν μ ιότυπ υ ρόφ υ με εξ τερική σκ λα δ νει τις συνηθισμ νες δι ρ φες κατ ικ ες τ υ πρ ιμ υ 20 υ αι να. Π ντ τε υπ ρχει στη μ ση να εισ χ ν πρ στ ή εξ χ ν πρόστυλ ή και μεγαλ τερ χαγι τι. Απλ στερ ς και φτ χότερ ς τ π ς ισ γε υ σπιτι με κκεντρ εισ χ ντα ημιυπα θρι πρόδ μ, π υ αναπτ σσεται σε πλατυμ τ πη τυπική αγρ τική ικ α με χαγι τι, απ τελε αυτή π χρησιμ π ιεμ χρι και σήμερα, κυρ ς πεδινός μ υσ υλμανικός πληθυσμός. Άλλ στε, ε ναι απλ στερ ς παρατακτικός τ π ς, π διευκ λ νει τ ημιυπα θρι ν ικ κυριό στα πλα σια της περιτ ιχισμ νης αυλής και ικαν π ιε τις λιτ ς αν γκες ζ ής και χ ρ υ μιας ικ γ νειας, χ ρ ς ιδια τερες κ ιν νικ ς απαιτήσεις. Η κ θετη πρ σθήκη ενός ακόμη δ ματ υ δ νει τ π υς κατ ικ ας σχήματ ς Γ, μ ν ρ φ υς ή δι ρ φ υς, π υ με μικρότερη ή μεγαλ τερη κατ περ πτ ση αν πτυξη, και με δι φ ρες μικρ αλλαγ ς στη μ ρφή και τ μ γεθ ς, όπ ς τ κλε σιμ ή όχι τ υ χαγιατι και τ ν σαχνισι ν, δηγε στα τυπικ ν ικ κυρόσπιτα και αρχ ντικ, διαδεδ μ να σ όλη τη Θρ κη και στ ν ευρ τερ χ ρ της Ανατ λής. Στη Θρ κη, περισσότερ από κ θε λλη ελληνική περι χή, σ ζ νται κτ σματα π αντιπρ σ πε υν τις πι ετερόκλητες εθνότητες, θρησκε ες, συνήθειες και ικ γενειακ ς δ μ ς. Εδ ζησαν ι πι νισες εισ δηματικ κ ιν ν ες, ι πι ετερ βαρε ς επαγγελματικ ς τ ξεις, στ υς πι απόμακρ υς τόπ υς, στις πι διαφ ρετικ ς κλιματικ ς συνθήκες. στόσ, η αρχιτεκτ νική της κατ ικ ας εμφαν ζει, και όχι μόν ν αν χρ ν λ γική περ δή π λιτισμική στ θμη, σαρ τική ενότητα στις συνθετικ ς της γραμμ ς, ι όπ ες, αν λ γα με τ βαθμό αστικ π ησης, συμπληρ ν νται και δ χ νται αισθητικ ς και λειτ υργικ ς εκλεπτ νσεις. Οι τελευτα ες, π υ μερικ ς φ ρ ς ξεχ ρ ζ υν κραυγαλ α μ σα στ χ ρι τικ περ γυρό τ υς, παραπ μπ υν με σαφήνεια στα μεγ λα αστικκ ντρα. Εν λ ιπόν, η επανεπεξεργασ α τ υ παν ρχαι u λειτ υργικ χ ρ υ τ υ χαγιατι και η επιβ ση της παρατακτικής σ νθεσης της κατ ικ ας από μ ν δες αυτ τελ ν δ ματ ν, απ τελ ν τη βασική υπ δ μή, η εξ λιξη σε αν τερ επ πεδ επιβ λλει τα πρότυπα της εκ στ τε αστικής αρχιτεκτ νικής και πρ σδ δει στα απλ ν ικ κυρόσπιτα συνθετική π ιότητα π ξεπερν τις εξελικτικ ς δυνατότητες της λα κής ικ δ μ ας. Στ ν βρ λ ιπόν και στη Θρ κη γενικότερα, συναντ κανε ς πλήρες δειγματ λόγι της τυπ λ γικής και μ ρφ λ γικής εξ λιξης της αρχιτεκτ νικής τ υ ενια υ π λιτισμικ χ ρ υ τ ν Βαλκαν ν και της Μικρ ς Ασ ας τ ν πρ ηγ υμ ν ν αι ν ν. Αξ ζει εδ να πρ σεχθε η ιδιόρρυθμη όσ και γόνιμη εισαγ γή δυτικ ν στ ιχε ν, κυρ ς μ σ της Κ νσταντιν π λης κατ τ ν όψιμ 19 o και τ ν πρ ιμ 20 o αι., όταν η μ ν καλλι ργεια τ υ καπν και η μεταξ υργ α δήγησαν στην αν πτυξη αστικής εκλεκτικιστικής αρχιτεκτ νικής με δημι υργήματα ιδια τερα καλα σθητα και επιβλητικ. Β ΒΛ ΟΓΡΑΦ Α Παραδ σιακή Αρχιτεκτ νική, Εκδ. Μ λισσα, τόµ ς «Θρ κη», Αθήνα Μ γας, Γ., «Θρακικα Οικήσεις», Αθήνα, Πηγ ς από τ Διαδ κτυ. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 77 Νομός Έβρου - Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική

74 ΚΕΙΜΕΝΟ: Υπτγος ε.α. Άρης Διαμαντ πο λος, Δρ. Φιλοσοφίας, Ψ χολ γος Φ ση και ηγ τησ π ρχ υν π λλ ς νδ ξ ς τ μ γ λ ς αγώνας κα π λλ ς συζ τ σ ς γ ν νττ ν π χ τ υ Πλ τ να π ρ τ ς φυσ κ τ τας τ ς συμβατ κ τ τας τ ν ν μ ν. Μ λ στα, ντ φών στ ργ τ υ «Π ρ λ θ ας», κα ασφαλώς μ κλασ κπαρ δ γμα τ ν ντ γ ν τ υ Σ φ κλ, υθαρσώς δ λών τ «λ ν μ να συμβατ κ κα κατ συν π α αντ θ τ πρ ς τ φύσ». Πρ ν απ τ τ λ ς τ υ 5 υ π.χ. α ώνα, δ αμ χ αυτ μ ταξύ φυσ κ ύ κακ ν ν κ ύ ν μ υ αναπτύσσ τα πρ ς δύ θ ρ τ κ ς κατ υθύνσ ς: Σύμφ να μ τ ν πρώτ, φύσ θ ρ τα ς ν μ ς τ ς δ κα σύν ς κα τ ς ρθ τ τας μ σα απ λα τα ανθρώπ να πλ σματα κα σύμφ να μ τ δ ύτ ρθ ρ α, φύσ δ ν χ σχ σ μ τ ν θ κ αλλ μ τ πρ σ π κ συμφ ρ ν, τ ν π θυμ α τ ς δ ν ς κα τ ν π β λτ ς δύναμ ς, στ χ α φυσ κ π υ μφαν ζ ντα στα ανθρώπ να πλ σματα 1. Τ δ ύτ ρ θ ρ α πρ τ ν υν Θρασύμαχ ς, δ μαντ ς κα Γλαύκ ν, π ς φα ν τα απ τ ν «Π λ τ α» τ υ Πλ τ να, αλλ κα στ ρ κ ς, μ φ λ σ φ κ ς δ αθ σ ς, Θ υκυδ δ ς θα π τ : «φ σ κό δ κα ο ε να να εξο σ ζο ν ο σχ ρότεροκα να ποτ σσοντα ο αδ νατο». 1. George H.Sabine «στ ρ α Π λ τ κών π στ μών» Σ λ δ ς 42, 44, 45, Μ τ φρασ Μ νθ ς Κρ σπ ς, κδ σ ς τλαντ ς, θ να Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

75 Εκείνος πο θα κατορθ σει να άρχει πρ τα το εα τού το, θα χει μάθει και το ς άλλο ς να άρχει. ντ θ τα μ τ πν ύμα τ ς πρώτ ς θ ρ ας, Π νδαρ ς θα π τ : «ο νόμος ε νακ βερν της όλων, θνητών κα αθαν των κακ βερν με δ κα οσ νη τη δ ναμη». π σ ς, δ α πλ υρ θ ρ ύσ τ δ κα σύνθ σπ σθ κ γ α να πρ στατ ύ τ υς αδυν τ υς 2. Στ δ ύτ ρ θ ρ α, π σ ς, θα μπ ρ ύσαν να νταχθ ύν κα απ ψ ς τ υ ρ στ τ λ, π ς υπ στ ρ ζ τ απ τ φύσ υπ ρχ τ ρχ ν κα τ αρχ μ ν χ ρ ν τ ς δ ατ ρ σ ς αυτ ς τ ς φύσ ς. τσ, κα στ ν κ ν ν α υπ ρχ τ δυν μ ν μτ ν δ ν α να πρ βλ π κα να τ «κ φύσ ς» ρχ ν κα δ σπ ζ ν, τ δ λλδυν μ ν ν μ τ σώμα να κτ λ, να τ «κ φύσ ς» δ ύλ ν, γ αυτ τα συμφ ρ ντα δ σπ τ κα δ ύλ υ συμπ πτ υν 3. Σ αυτ ύς λ υς τ υς δ αλ γ υς γ α τ φύσ τ ν ν μ ν, Πλ τ ν δ ακ ρύσσ στ ν «Π λ τ α» τ υ τ ς πραγματ κπρ τ τυπ ς απ ψ ς π ρ φυσ κ ύ δ κα υ π ς, ς γν στ ν, συν σταντα στ ν αρχ τ καθ νας πρ π απ τα παγγ λματα π υ υπ ρχ υν στ ν π λνα ασχ λ τα μ να μ ν χα κα αυτ να τ π γγ λμα γ α τ π φύσ χ δώσ τ ν π μ γ λ π τ δ τ τα 4. Ταυτ χρ να συν στ τ ν π θαρχ α στ υς γραπτ ύς κα γραφ υς κ ν ν κ ύς ν μ υς κα ασφαλώς μ τ κύρ ς τ ς σ ν μ ας αυτών ναντ λ ν τ ν π λ τών. Σύμφ να μ τα λ γ μ να τ υ Πλ τ να θα μπ ρ ύσ να υπ στ ρ χθ τ Πλ τ ν π κτ ν τ φυσ κ δ κα στ ν κ ν ν α σ δύ φυσ κ ς δ αστ σ ς: αφ ν ς μ ν μ τ ν φυσ κ καταμ ρ σμτ ν παγγ λμ τ ν στ ν π λ κα αφ τ ρ υ μ τ ν π θαρχ α τ υ συν λ υ τ ν π λ τών στ υς αρ στ υς ν μ υς τ ς π λ τ ας, γ γ ν ς τ π παρατ ρ τακα στ φύσ, στ ν π α κ θ δ ς κα κ θ ργαν τ υ σώματ ς χ τ ν δ κ τ υ ρ λ, αλλ λα λ τ υργ ύν χ ρ ν τ ς ύπαρξ ς τ υς, κα συγχρ ν ς 2 W.K.C. Guthrie «Ο Σ φ στ ς» Σ λ δ ς 116, 117, 154, 170, Μ τ φρασ Δαμ αν ς Τσ κ υρ κ ς, κδ σ ς Μ ρφ τ κ δρυμα θν κ ς Τρ π ζας, θ να ρ στ τ λ ς «Π λ τ κ» 1252a b, Μ τ φρασ Σχ λ α Ν κ ς Παρ τσ ς, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Πλ τ ν «Π λ τ α» 433a, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς, κδ σ ς Σ δ ρ ς, θ να Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 79 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

76 π θαρχ ύν κα στ υς φυσ κ ύς ν μ υς τ ς λ τ τας τ ς φύσ ς. Μ τ Πλατ ν κ πν ύμα τ υ φυσ κ ύ δ κα υ π υ π κτ ν τα κα στ ν κ ν ν α, π ρ σσ τ ρ νδ αφ ρ ν γ α τ μ λ τ τ υ γ τ, παρ υσ ζ πρώτ δ στασ τ ν φυσ κών κλ σ ν γ α κ θ π γγ λμα στ ν κ ν ν α. Σύμφ να λ π ν μ τ ν αρχ αυτ, πρ π να γ ν απ δ κτ τ γ τ κ ρ λ αν κ υν στ υς ανθρώπ υς αυτ ύς, π υ απ τ φύσ να πρ κ σμ ν μ τ ς αρ τ ς κ ν ς π υ ανταπ κρ ν ντα σ αυτ ύς τ υς κ ν ν κ ύς ρ λ υς. Κατ αυτ ν τ ν τρ π κα κ ν ν κ ν μ, λ Πλ τ ν, π υ θ σπ ζ ντα γ α τ ν π λ γ αλλ κα γ α τ ν πα δ α τ ν γ τών, δ ν μπ ρ ύν να χαρακτ ρ σθ ύν ς υχ ς, δ τ ν μ αυτ συντ χθ καν κατ τ ν πρ σταγ τ ς φύσ ς καδ ν μπ ρ ύν να θ ρ θ ύν αφύσ κ 5. Γ α τ υς ανθρώπ υς αυτ ς τ ς κατ γ ρ ας, π υ απ τ φύσ να πρ κ σμ ν μ τ ς γ τ κ ς αρ τ ς, Πλ τ ν κατ ν μ ζ κα λ τ αν κ υν στ «βασ λ κ γ ν ς», κα κτ ς τ ν λλ ν πρ σ ντ ν χ υν κα τ ν καν τ τα τ ς «αυτ π τακτ κ ς» 6. Πλατ ν κ ς ρ ς «αυτ π τακτ κ», δύνατα να ρμ ν υθ ς δυνατ τ τα τ υ γ τ να λαμβ ν αυτ φυ ς απ φ σ ς, κατ π ν ρθ ς μ λ τ ς κα κρ σ ς τ ν πραγμ τ ν, πρ κ μ ν υ αυτ ς να να π φ λ ς γ α τ σύν λ τ ς κ ν ν ας. π σ ς, χ κα τ ν λλ ρμ ν υτ κδ στασ τ ς αυτ π θαρχ ας ς πρ ς τα τυχ ν τ υ δ υ π θ, αλλ κα στ ς αρχ ς κα τ υς καν ν ς π υ χ υν θ σπ σθ. π πλ ν μ ς αυτ ς τ ς φυσ κ ς π λ γ ς τ ν γ τών, Πλ τ ν, γ α τ καλ τ ς κ ν ν ας κα πρ κ μ ν υ να υπ ρχ υν ρ στ γ τ ς γ αυτ, θ ρ απαρα τ τ κα τ ν κατ λλ λ πρ ς τ ν φύστ υς κα τ ν ρ λ τ υς πα δ α, ώστ να να καλύτ ρ αν μ σα στ υς λλ υς, γ ν μ ν τσ πρ τυπα πρ ς μ μ σ κακυρ ς π φ λ στ ρ στ ν κ ν ν α 7. υτ φυσ κ π λ γ τ ν γ τών, αλλ κα κατ λλ λ κατ τ ν Πλ τ να πα δ α γ αυτ ύς, χ σ μ ρα ακρ β φαρμ γ στ υς στρατ τ κ ύς γ τ ς. Η γ τ κφύσ αυτών δ απ στών τα καταρχ ς μ σα απ μ α σ ρ ψυχ κών κα σ ματ κών δ κ μασ ών κα, φ σ ν κρ θ ύν κατ λλ λ, δ χ ντα στ συν χ α μ α μακρ χρ ν α π λυμ ρ γνώσ κα τ χν, ώστ να καταστ ύν αυτ ρκ ς γ τ κ ς πρ σ π κ τ τ ς. Τ λ ς, απ σα μ χρ ς δώ αναφ ρθ καν, σύμφ να μ τ ς σκ ψ ς τ υ Πλ τ να, αλλ κα μ τ σ μ ρ ν πρακτ κ, συμπ ρα ν τα τ γ τ ς γ νν τα αλλκα γ ν τα, καθ σ ν υπ ρχ μ α αμφ δρ μ αλλ λ π δρασ : φύσ να πρ β λλ τα στ ν κ ν ν α, αλλ κα κ ν ν κ καν ν ς να μ ταφυτ ύ ντα ς λλ φύσ (πρ κύπτ απ τ ν β λ γ α π ρ πρ σαρμ γ ς τ ν ντ ν μ τ ς μ ταλλ ξ ς). ρισμoσ αρ τhσ φ σ ν λ π ν συμπ ρ ναμ τ γ τ ς γ νν τα, αλλ κα γ ν τα, πρ κύπτ αν γκ να ξ τασθ, στ συν χ α αν πτυξ ς αυτ ύ τ υ θ ματ ς, τ πώς δ ς Πλ τ ν παρ υσ ζ τ ς φυσ κ ς αρ τ ς τ υ γ τ ς μ δυν μ ν ς να δ δαχθ ύν, αλλ ς δ δ μ ν ς ς «θ κ δ ρ» σ αυτ ν. Γ ν τα λ γ ς π ρ φυσ κών αρ τών τ υ 5 Πλ τ ν «Π λ τ α» 432c. 456c, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς, κδ σ ς Σ δ ρ ς, θ να Πλ τ ν «Π λ τ κ ς» 260c e, Μ τ φρασ Σχ λ α Ηλ ας Λ γ ς. π μ λ α υ γγ λ ς Παπαν ύτσ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς, θ να. 7 Πλ τ ν «Π λ τ α» 456d e, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς, κδ σ ς Σ δ ρ ς, θ να Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

77 γ τ δ τ, π ς λ π λ Πλ τ ν, λα τα κακ συμβα ν υν στ ν κ ν ν α, αλλκα σ κ θ αρχ κα ξ υσ α, ταν λ π απ τ ς γ σ ς αυτών αρ τ 8. ξ ζ λ π ν να ρ υν θ υσ α τ ς αρ τ ς ακ λ υθώντας κυρ ς, λ αν συν πτ κ, τ σκ πτ κ τ υ Πλ τ να, π ς αυτ αναπτύσσ τα στ ργ τ υ «Μ ν ν». Η πρώτ πρ σ γγ σ τ ς ρ υνας τ ς φύσ ς τ ς αρ τ ς γ ν τα ς πρ ς τ ν καν τ τα δ κ σ ς τ υ μ ν νδρα στ ν π λ, τ ς δ γυνα κας στ σπ τ. π σ ς, ρ υν τα φύσ τ ν αρ τών γ α κ θ ργ, αν λ γα μ τ φύλ κα τ ς λ κ ς τ ν ανθρώπ ν, πρ κ μ ν υ να καταλ ξ στ συμπ ρασμα τ αρ τ ς, αν κα π λλαπλών μ ρφών, απ τ λ ύν συν λ κ να δ ς. π μ ν ς, αρ τ, ς υσ α, να σ λ ς τ ς π ρ πτώσ ς δ α. φ σ ν τσ συμβα ν, θα να δυνατ ς πρ σδ ρ σμ ς τ ς κα, ς πρώτ ς ρ σμ ς π υ δ δ τα στ ν αρ τ να τ να καν να δ κ ανθρώπ υς. Δ απ στών τα μ ς λλ π ς ρ σμ ς αυτ ς, δ τ δ κ σ τ ν ανθρώπ ν πρ π να συμπλ ρών τα κα απ τ ς αρ τ ς τ ς σ φ ας, τ ς σ φρ σύν ς, τ ς γ ννα δ ρ ας, τ ς ανδρ ας κα απ π λλ ς λλ ς. Συμπ ρα ν τα πρ ς τ παρ ν τυπ ρχ αδυναμ α σ αυτ ν τ ν ρ σμ, δ τ δ ν απ δ δ τ δ ς τ ς αρ τ ς π υ π ρ χ λ ς τ ς λλ ς μ ρφ ς. Στ συν χ α, φύσ τ ς αρ τ ς ρ υν τα απ πλ υρ ς αγαθών, καθ σ ν απ αυτ λλα φ λ ύν κα λλα βλ πτ υν. λλ κα απ κτ σ τ ν καλών αγαθών γ α να απ τ λ αρ τ πρ π να συν δ ύ τα απ δ κα σύν σ φρ σύν σ τ τα κ π α λλ αρ τ, ώστ να θ ρ θ τ αγαθ ς αρ τ, στ κ αν δ ν πρ σδ ρ ζ τα αυτ στ σύν λ τ ς 9. Πλ ν μ ς, ρ στ ς ν μ θ τ ς, π ς απ βλ π στ ν υτυχ α λ ν τ ν π λ τών μ τ ν απ κτ σ τ ν καλών αγαθών, χ Η π κτ σ των κ λών γ θών γι ν π τ λ ί ρ τή πρ π ι ν σ ν δ τ ι πδικ ι σ ν ή σωφρ σ ν ή σι τ τ ή κ π ι λλ ρ τή, ώστ ν θ ωρ θ ί τ γ θ ως ρ τή. τ ν δυνατ τ τα μ τ υς ν μ υς να καλύπτ λ τ ν κύκλ τ ν αρ τών, πρ σδ ρ ζ ντας τσ τ ν αρ τ στ σύν λ τ ς. Τα καλ μ ς αγαθ Πλ τ ν τα δ αχ ρ ζ σ θ κ κα σ ανθρώπ να κα π πλ ν ξαρτ τα ανθρώπ να απ τα θ κ. Κ αν μ α κ ν ν α δ χ τα τα θ καγαθ, τ τ απ κτ κα τα ανθρώπ να, δ μ στ ρ τα κα τα δύ. Μ αυτ ν τ ν αξ λ γ σ τ ν αγαθών αξ ζ π λ τ α να ν μ θ τ, ώστ τα πρ στ γματα γ α τ ν απ κτ σ τ ν ανθρ π ν ν αγαθών να συν δ ύ ντα απ τα θ καγαθ κα αυτ π λ μ τ ν σ ρ τ υς να απ βλ π υν στ ν καλλ ργ α τ υ ν υ, καθ σ ν αυτ ς να π υ δ κ τα π ντα. Μ αυτ ς τ ς πρ π θ σ ς καταλ γ Πλ τ ν στ συμπ ρασμα τ τ σ ν τα θ κ, σ κα τα ανθρώπ να αγαθ, γ α να απ τ λ ύν αρ τ κα να να φ λ μα στ ν νθρ π, πρ π απαρα τ τ ς να κυβ ρνώντα απ τ φρ ν σ. νώ αντ θ 8 Πλ τ ν «λκ β δ ς» 135a, Μ τ φρασ Σχ λ α.κ. Λ ακ κ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς, θ να. 9 Πλ τ ν «Μ ν ν» 71e 74a. 77b 79b, Μ τ φρασ Σχ λ α Β. Τατ κ ς Ηλ ας Λ γ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς, θ να. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 81 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

78 τ ς, ταν απ κτώντα μ τ ν αφρ σύν να βλαπτ κ κα δ ν φ ρ υν στ ν νθρ π τ ν υδα μ ν α 10. τσ πραξαν τλαντ ς στ ν ακμ τ υς, π κτ ς απ τα αγαθ τ ς αρ τ ς, λα τα λλα τα π ρ φρ ν ύσαν κα δ ν τα θ ρ ύσαν σπ υδα α, θ ρώντας μ λ στα τ ν χρυσκα τ ν πλ ύτ μ γ λ β ρ ς 11. Στ συν χ α τ υ δ αλ γ υ στ ν «Μ ν να» ρ υν τα ν αρ τ να κ τπ υ δ δ σκ τα κ τ π υ μ κ π ν λλ ν π τ λ υς τρ π απ κτ ύν νθρ π. Γ α να δ θ μ ς αυτ απ ντ σ πρ π καταρχ ς να ρ υν θ ν αρ τ να χ γνώσ, δ τ ν να γνώσ, γ ν τα φαν ρ τ αρ τ να δ δακτ. λλ κα π λ, π καλ ύμ ν ς ς παραδ γματα αγαθ ύς νδρ ς, π ς τ ν Θ μ στ κλ, τ ν ρ στ δ, τ ν Π ρ κλ, τ ν Θ υκυδ δ, π δ ν κατ ρθ σαν να δ δ ξ υν στα πα δ τ υς τ ν αρ τ τ υ δ κ ύ τ υς μ γ θ υς, καταλ γ λ γ ντας τ αρ τ δ ν δ δ σκ τα, δ τ δ ν υπ ρχ υν ύτ δ σκαλ, ύτ μαθ τ ς ώστνα καταστ σ υν αυτ δ δακτ. Πρ κ μ ν υ στ συν χ α Πλ τ ν να σχυρ π σ ακ μα π ρ σσ τ ρ τ συμπ ρασμ τ υ στ π απ βλ π να καταλ ξ στ ν δ λ γ τ υ «Μ ν να» γ α τ ν ρ σμ τ ς αρ τ ς, κ ν να ν γμα σ αυτ ν συγκρ ν ντας τ ν ρθ γνώμκα τ γνώσ, δ λαδ τ ν π στ μ. π αυτ δ τ σύγκρ σ δ απ στών τα τ να μ ν ρθ γνώμ νακ τ τ δ φ ρ απ τ γνώσ, δ ν να μ ς καθ λ υ χ ρ τ ρ απ αυτ, ύτ π σ ς να λ γ τ ρ φ λ μ πρακτ κ, ύτ ακ μα αγαθ ς νθρ π ς π υ χ ρθ γνώμ κα κυβ ρν ρθ να λ γ τ ρ φ λ μ ς απ αυτ ν π υ κατ χ τ σχ τ κ π στ μ, φ ρν ντας ς παρ δ γμα κα π λ τ ν Θ μ στ κλκα τ υς λλ υς μ γ λ υς νδρ ς π υ κυβ ρν σαν τ ς π λ ς. τσ, μ σα απ αυτ ν τ ν νδ λ χδ λ γ στ ν «Μ ν να» τ υ Πλ τ να γ α τ ν πρ σδ ρ σμ τ ς υσ ας τ ς αρ τ ς, δ ν κατ ρθώθ κ να πρ σδ ρ σθ αυτ στ σύν λ τ ς, πλ ν μ ς γ ν απ δ κτ τ αρ τ να αγαθκα τ να φ λ μ κ ν τ αγαθπ υ κυβ ρν σ στ. Τ λ ς, δ λ γ ς κλ ν μ τ συμπ 10 Πλ τ ν «Ν μ» 631c. 896e. Πρ λ γ ς Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ ν/ν ς Φ λ ππας, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Πλ τ ν «Κρ τ ας» 120e, Μ τ φρασ Σχ λ α. Γ. Κ ρδ τ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς, θ να. 82 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

79 ρασμα τ αρ τ ρχ τα ς συν λ καγαθ σ αυτ ύς π υ τ ν κατ χ υν μ ν ν απ θ κ ύν α, θ λ ντας τσ να τ ν σ τ ν χαρ σματ κ γ τ 12. λλ ν Σ κρ τ ς κα μαθ τ ς τ υ Πλ τ ν αναζ τ ύν τ ν υσ α τ ς αρ τ ς στ σύν λ τ υς ρ υνώντας τα μ ρ αυτ ς, μαθ τ ς τ υς ρ στ τ λ ς δ αφ ρ π τα κ π ς κα σχυρ ζ τα τ τ υσ ώδ ς κα τ π λυτ μ τ ρ στ χ δ ν να να γν ρ σ υμ τ να αρ τ, αλλ π α να υσ α τ ς κα π ς αυτ φαρμ ζ τα. τσ, πρ σδ δ ντας στ ν υσ α στ συν δ σ τ υ ανθρώπ υ απ συν θ α ( θ ς κα θ ς) κα τ ς π ς β βα α θ τ υπ τ ν ρθ λ γ, π ς ρθ ς λ γ ς απ τ λ τ μ σ ν μ ταξύ υπ ρβ λ ς κα λλ ψ ς. π μ ν ς, αρ τ ς κατ τ ν ρ στ τ λ δ ν δ δ ντα ς θ κ δ ρ, ύτυπ ρχ υν στ φύσ τ υ ανθρώπ υ (μπ ρ να υπ ρχ φυσ κ πρ δ θ σ ), αλλ δ δ σκ ντα κα καλλ ργ ύντα 13. Τ λ κ, μπ ρ ύμ να σχυρ σθ ύμ τ ρ στ τ λ ς δ ατυπών τ θ σ τ αρ τ γν ρ ζ τα κα δ δ σκ τα, αλλκα θ ζ τα ς δ ύτ ρ λλ φύσ σ ρ τή κ τ τ ν ριστ τ λ ίν ι πρ ξί στ ν κ θ μ ρινή ζωή τ νθρώπ. τ ς αρ τ ς πρακτ κ π ρ χ μ ν αππλ υρ ς φαρμ γ ς, θ ρ ς μ γαλύτ ρ κα π λυτ μ τ ρ αγαθ στ ν νθρ π τ ν ε δα μον α. υτ μ ς υδα μ ν α τ υ ρ στ τ λ χ σχ σμ τ ν ψυχ τ υ ανθρώπ υ κα π μ ν ς γ α να απ τ λ αγαθ ν πρ π θ τ τ συν δ α τ ς αρ τ ς, δ λαδμ ας ντ μ ς κα καλ ς ζ ς. π πλ ν ρ στ τ λ ς δ αχ ρ ζ τ ς αρ τ ς σ ν τ κ ς, π ς αναπτύσσ ντα κακαλλ ργ ύντα μ τ δ δασκαλ α καγ αυτ απα τ ύν μπ ρ α κα χρ ν, κα σ θ κ ς, π ς γκαθ σταντα ντ μ ς κα θ κ ς πρ ξ ς, π ς δ γ ύν τ ν νθρ π στ ν υδα μ ν α, π υ απ τ λ κα ύψ στ γ αυτ ν αγαθ. Μ λλα λ γ α, αρ τ κατ τ ν ρ στ τ λ να υπραξ α στ ν καθ μ ρ νζ τ υ ανθρώπ υ. ι Θ κ σ αρ τ σ π λα σα παραπ ν αναφ ρθ καν, μπ ρ να μ ν γ ν δυνατ ς ρ σμ ς τ ς αρ τ ς στ σύν λ τ ς, πλ ν μ ς απ σα δ ατυπών ντα τ σ απ τ ν Πλ τ να, σ κα απ τ ν ρ στ τ λ, δ απ στών τα τ υσ α 12 Πλ τ ν «Μ ν ν 96c. 96d 100b, Μ τ φρασ Σχ λ α Β. Τατ κ ς Ηλ ας Λ γ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς», θ να. 13 ρ στ τ λ ς «Ηθ κ νδ μ α» 1216b 5 10, 1216b 20 25, 1217a25, 1217b 5 15, 1218b 5 30, 1219a30, 1220b, 1222a 5 15, Μ τ φρασ Ν κ λα ς Κυργ π υλ ς, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να ρ στ τ λ ς «Ηθ κ Ν κ μ χ α» 1103a 15 25, Μ τ φρασ Σχ λ α νδρ ας Δαλ ζ ς, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να ρ ς Δ αμαντ π υλ ς «Τ θ ς τ υ Ηγ τ στ ν Πλ τ να. ρ τ ς Ηγ τ», Σ λ δα 124, Δ δακτ ρ κ Δ ατρ β, θ να ν Πλ τ ν θ ρ «θ κ δ ρ» τ σύν λ τ ς αρ τ ς στ ν γ τ στ ν «Μ ν να», π υ να να απ τα πρώ μα ργα τ υ δ υ, στα μ τ π τα ργα τ υ στ ν «Π λ τ α», στ ν «Π λ τ κ» μ χρ κα τ υ καταλ κτ κ ύ τ ς ζ ς τ υ ργ στ υς «Ν μ υς», συμπλ ρών κα θ ρ απαρα τ τ τ ν πα δ α κα τ ν αγ γ στ ν χαρ σματ κ πρ σ π κ τ τα πρ κ μ ν υ να ξ λ χθ σ ρ στ γ τ. Ο Πλ τ ν υπ ρξ νας ξ λ κτ κ ς στ ς π λ τ κ ς απ ψ ς τ υ φ λ σ φ ς πρ σαρμ ζ ντας αυτ ς αν λ γα μ τ ς αν γκ ς τ ς π χ ς. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 83 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

80 τ ς απ τ λ ύψ στ φ λ μ ανθρώπ ναγαθό. π κ κα π ρα γ ν τα λ γ ς γ α τ π α απ τα μ ρ τ ς αρ τ ς δύναντανα απ τ λ ύν τ υσ αστ κ τ ρ αγαθ. τσ, απ τα παλ τα χρ ν α Ησ δ ς, στ ργ τ υ «ργα κα Ημ ρα», γκ μ ζ τ ν ργασ α κα απ δ χ τα τ ν πλ ύτ π υ δ δ τα απ τ ν Θ κα δ ν πρ ρχ τα απ δ κ ς πρ ξ ς, νώ υπ ραμύν τα τ ς αρ τ ς τ ς δ κα σύν ς, π υ πρ στατ ύ τ ν νθρ π να μ ν π ρ π πτ στ ν κατ στασ τ ς «ύβρ ς». Στ συν χ α, Πυθαγ ρας, μ ταφ ρ ντας τ ν αρμ ν α τ υ κ σμ υ στ ν κ ν ν α, πρ σβ ύ ς κύρ ς αρ τ ς τ σωφροσ νη γ α τ ν αρμ ν α αυτ ύ τ υ δ υ τ υ ανθρώπ υ ς μ ν δα, τ δ κα οσ νη ς αρ τ στ ς δ ανθρώπ ν ς σχ σ ς κα τ ν ανδρε α, ς αρ τ τ ς υπραξ ας 14. ξ ζ μ ς μ σα στ ν κατ λ γ τ ν αρ τών να γ ν λ γ ς γ α τ ν αρ τ, π υ θ ρ ύσαν ς κυρ τ ρ Σ φ στ ς, Πρ ταγ ρας, Γ ργ ας κα λλ, καθ σ ν στ ν υσ α τ ς δ αφ ρ τ ν αρ τών π υ πρ σβ υαν Φ λ σ φ. Ο Σ φ στ ς θ ρ ύσαν ς μ γ στπ λ τ κ αρ τ τ ν πε θώ, τ ν π α β βα α κλ μβαναν ς φυσ κ χ ρ σμα, αλλ κα ς απ τ λ σμα δ δασκαλ ας κα ξ σκ σ ς, σύμφ να μ τ ν π α κ τ χ ς τ ς γ ν ταν κυρ αρχ ς τ ς π λ τ κ ς 15. Η αρ τ μ ς αυτ τ ς π θ ύς κα φαρμ ζ μ ν τ χν κ τ ς, δύνατα να χαρακτ ρ σθ κα ς μ γ λ αρ τ ψυχ θ ραπ ας, π α φαρμ σθ κ στ ν π χ τ ν Σ φ στών, αλλ κα σ μ ρα χρ σ μ π τα ς μ σ ν ψυχ θ ραπ ας απ τ σύγχρ ν Σχ λ τ ν Συμπ ρ φ ρ στών, π α μ σα απ τ ν π θώ απ βλ π στ ν αλλαγ τ ς ασθ ν κ ς συμπ ρ φ ρ ς τ ς πρ σ π κ τ τας 16. λλ ν Σ φ στ ς θ ρ ύν ς μ ναδ κ αρ τ τ ν π θώ, π α χρ σ μ π ύμ ν ς ργαλ μπ ρ να αλλ ξ τ ς αντ λ ψ ς τ ν ανθρώπ ν, Σ κρ τ ς, κατ ξ χ ν φ λ σ φ ς τ υ β θ υς τ ς ψυχ ς, δ ακ ρύσσ ς μ ναδ κ κα συγχρ ν ς θ μ λ ώδ αρ τ τ ν α τογνωσ α. ρ τ, δ αδ κασ α τ ς π ας μας π τρ π να γν ρ σ υμ τα καλ 14 Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς «Ησ δ ς. Τ Πν υματ κ Π ρ χ μ ν τ ς Ησ δ υ Π σ ς». Σ λ δα μγ (απ τ ργ τ υ Ησ δ υ «ργα κα Ημ ρα, 217, 319). γκυκλ πα δ κ Λ ξ κ «Ηλ ς», Τ μ ς ρχα λλ ν κ Πν ύμα, θ να. Ν. Ζαφ ρ υ «Πυθαγ ρας. Η Ηθ κ τ υ Πυθαγ ρα». Σ λ δα 191. γκυκλ πα δ κ Λ ξ κ «Ηλ ς», Τ μ ς ρχα λλ ν κ Πν ύμα, θ να. 15 W.K.C. Guthrie «Ο Σ φ στ ς», Μ τ φρασ Δαμ αν ς Τσ κ υρ κ ς, κδ σ ς Μ ρφ τ κ δρυμα θν κ ς Τρ π ζας, θ να ρ ς Δ αμαντ π υλ ς «σθ ν μα. Η Ψυχ στ ν Ο κ γ ν α». Οδ π ρ κ Φ λ σ φ κ ς Ψυχ λ γ ας, Σ λ δ ς , κδ σ ς Κ. σ μακ π υλ ς, Ναύπακτ ς Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

81 κα τα κακ τ ς ψυχ ς μας σ β θ ς, να απ κτ σ υμ αυτ συν δ σ αυτών καμ δ γ τ ν φρ ν σ να π ρ υ μ θα ν συν χ α σ υπραξ ς. Μ θ δ ς π α στ ν ν τ ρ π χ απ τ λ σ τ Σχ λ Ψυχαν λυσ ς κα Ψυχ θ ραπ ας τ υ Sigmund Freud 17. υτ τ θ μ λ ώδκα μ ναδ κ αρ τ τ ς αυτ γν σ ας τ υ Σ κρ τ αν λυσ στ συν χ α μαθ τ ς τ υ Πλ τ ν, π ς δαμ, κα τ ν πρ σδ ρ σ σ τ σσ ρ ς βασ κ ς αρ τ ς κατ σ ρ πρ τ ρα τ τας: πρώτ τ φρόνηση, δ ύτ ρ τ σωφροσ νη μ τ ρθ γν μ α, χ ρ ς π στ μ. κφρ ζ δ αυτ τ ν υχ Πλ τ ν, δ τ φρ ν σστα πα δ κ μας χρ ν α κφρ ζ τα μ τα συνα σθ ματα τ ς δ ν ς κα τ ς λύπ ς κα μ σα απ αυτ τα συνα σθ ματα στ ς πα δ κ ς ψυχ ς κφρ ζ τα αρ τ κα κακ α. Μ τ ν αν πτυξ μ ς τ ς λ γ κ ς στ ν νθρ π τα συνα σθ ματα αυτ να φυσ κ, αλλ κα πρ π να π δ ώκ τακατ θ μ να δ αμ ρφών ντα τσ ώστνα συμφ ν ύν μ τ λ γ κ, ώστ στ σύν λ τ υς αυτ να απ τ λ ύν αρ τ. υτ συμφ ν α συνα σθ μ τ ν κα λ γ κ ς, Η π γρ πν σ τ ς π λιτ ί ς γι τ ν κ λλι ργ ι τ ς ρθ γνωμί ς θ ωρ ίτ ι ν γκ ί δι τι ι νθρωπ ι κρίν ν τ γ γ ν τ ν λ γ μ τ σ ν ισθήμ τ, λλ κ ι τ ν λικί τ ς. λ γ κ ς, τρ τ τ δ κα οσ νη μ ανδρ α κα τ ταρτ αυτ τ ν ανδρε α 18. η Φρ ν σ π ς δαμ Πλ τ ν θ ρ τ φρ ν σ ρρ κτα συνδ δ μ ν μ τ ν ρθγνώμ, αρχ κ ς «θ κ δ ρ» κα μ τ π τα κρ ν απαρα τ τ τ ν ν σχυσαυτ ς μ τ γνώσ κα τ ν αγ γ. Δ ν παύ μ ς να θ ρ υτυχ κ ν τ ν νθρ π, π ς ακ μα κα στα γ ρατ τ υ απ κτ τ φρ ν σ, στ κα ς π α να φυσ κ, αλλ συγχρ ν ς κακαλλ ργ τα, να ρα α κα πα ν τ καμας κ ν να χα ρ μ θα, λ Πλ τ ν. π ναντ ας να σχ μ κα μας κ ν να λυπ ύμ θα ταν συμβα ν υν ασυμφ ν ς τ ν συνα σθ μ τ ν ς πρ ς τ ν λ γ κ, τ σ ν ταν να αντ θ τ ς ς πρ ς τ φύσ, σ κα ταν παραλ π τα καλλ ργ α αυτ ς μ σα απ τ ς συν θ ς κα τ ν τρ π τ ς ζ ς μας. Πρ ς π τυχ α αυτ ύ τ υ σκ π ύ σ μαντ κ ρ λ πα ζ υν, καττ ν Πλ τ να, μ υσ κ πα δ α κα ψυχα 18 π πλ ν αυτών τ ν αρ τών τ υ Πλ τ να, μαθ τ ς τ υ ρ στ τ λ ς στα συγγρ μματ τ υ «Ηθ κ Ν κ μ χ α» κα «Ηθ κ υδ μ α» καταγρ φ να μ γ λ αρ θμ αρ τών μ πρακτ κ νν λ γ α. Ορ σμ ν ς απ τ ς αρ τ ς π υ ρ στ τ λ ς αναφ ρ να γ ννα δ ρ α, μ γαλ πρ π α, μ γαλ ψυχ α, υγν μ σύν, σ φ α, σύν σ, α δώς, μ ν α κα αγαθ ργ α. ναφ ρ π σ ς κα τ ς συγγ ν ύ υσ ς μ αυτ ς λλ ς μ ρφ ς αρ τών, μ παραλ π ν να αναφ ρ κα τ ς μ ρφ ς τ ς παθ λ γ ας αυτών. λλ ν γ α τ ν Πλ τ να κ ρ ν δα τ ν αρ τών να φρ ν σ, γ α τ ν ρ στ τ λ κυρ αρχ αρ τ να φ λ α, π α κατ πρ τ τυπ τρ π κα κτ ν στατα αναλύ τα στα «Ηθ κ Ν κ μ χ α» κα τ ν π α θ ρ πρ ταρχ κ αρ τ τ ς ν τ τας τ ν ανθρώπ ν, δ ατυπών ντας μ λ στα τ απ φθ γμα τ : «φ λ α μ ταξύ τ ν μ ν τ ρπ, νώ μ ταξύ τ ν αν μ ν συμπλ ρών». Ο ρ στ τ λ ς καταθ τ αυτ ν τ ν αρ θμ τ ν αρ τών δ τ δ δ πρ τ ύ υσα σ μασ α στ ν θ σμ αυτών, ώστ νθρ π να καταστ ύν ν ρ τ κα π μ ν ς υδα μ ν ς στ ν πρ ξ τ ς ζ ς τ υς, νώ Σ κρ τ ς κα Πλ τ ν π δ καν τ ν υπραξ α τ ν ανθρώπ ν συν δ τ κυρ ς μ σ τ ς υγν σ ας. Πρ π μ ς να τ ν σθ τ στ δ πν ύμα τ ν Πλατ ν κών κα ρ στ τ λ κών αρ τών να κα σ μ ρα καταχ ρ μ ν ς αρ τ ς τ υ γ τ απ τα αντ στ χα Στρατ τ κ γχ ρ δ α. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 85 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

82 γ γ α πρ κ μ ν υ π λ τ ς να γ ν υν καλ κα αγαθ μ σα στ ν π λ. Η παγρύπν σ τ ς π λ τ ας γ α τ ν καλλ ργ α τ ς ρθ γν μ ας θ ρ τααναγκα α δ τ νθρ π κρ ν υν τα γ γ ν τα αν λ γα μ τα συνα σθ ματα, αλλ κα τ ν λ κ α τ υς. Πρ ς απ δ ξ αυτών τ ν σχυρ σμών αναφ ρ τα τ παρ δ γμα τ ν ανθρώπ ν κ ν ν π υ συναναστρ φ ντα μ κακ ς παρ ς, γ α τ υς π υς να ύλ γ κα αναπ φ υκτ να μ τα π λύ μ κρ πα δ θα ανακ ρύξ υν ν κ τ τ ν ταχυδακτυλ υργ, νώ τα αμ σ ς μ γαλύτ ρα τ ν κ μ δ. Ο π καλλ ργ μ ν νδρ ς κα γυνα κ ς θα ανακ ρύξ υν ς ν κ τ τ ν τραγ δ, νώ γ ρ ντ ς τ ν ραψ δ. Η παραπ ν κρ σ, αν λ γα μ τ ν λ κ α, θ ρ τα δ κα, θα ταν μ ς καλύτ ρ κα ρθ τ ρ γνώμ τ ν ν ρ τ ν κρ τών, π υ να δ α τ ρα πρ κ σμ ν κα μ φρ ν σ κα μ θ ρρ ς γνώμ ς. O Πλ των θ ωρ ί τ φρ ν σ κ ρωνίδ λων των ρ τών, δι τι τή ίν ι κ ι γνώμ κ ι σ φί τ ν, νώ τήν κ λ θ ν κ ι ρωτ ς κ ι ι πιθ μί ς. θ ρ ύν αυτ ύς κακ ύς, αλλ απ ναντ ας να α σθ ν ντα μαζ τ υς υχ ρ στα κα π πλ ν να ν μ ζ υν τ υς αυτ ύς τ υς υτυχ σμ ν υς. Μ αυτ τ λ γ κτ υ συνα σθ ματ ς, συν χ ζ Πλ τ ν να λ, μπ ρ ύμ να θ ρ ύμ κανκα να ανακ ρύσσ υμ ς γ τ, κ ν ν π υ μας κ ν π ρ σσ τ ρ απκ θ λλ ν να υφρα ν μ θα κα να υχαρ στ ύμ θα. π τ λ σμα αυτ ς τ ς συνα σθ ματ κ ς μας λ γ κ ς να να κ ρδ ζ τ βραβ τ ς π τυχ ας κα να τ μ τα π ρ σσ τ ρ νθρ π ς αυτ ς τ ς π τ τας. Πρ ς π β βα σ τ υ λ γ υ τ υ Πλ τ ν, π ρ τ ς ρθ γν μ ας τ ν ανθρώπ ν αν λ γα μ τ ν λ κ α κατα συνα σθ ματα π υ δ ακατ χ υν αυτ ύς, θ τ τ ρώτ μα π ς θα κρ ν υν σ ναν δ αγ ν σμ μ ταξύ ν ς ραψ δ ύ, ν ς λλ υ κ θαρ δ ύ, ν ς τρ τ υ τραγ δ ύ, κ π υ λλ υ κ μ δ ύ κα ν ς ακ μα ταχυδακτυλ υργ ύ. Η απ ντ σ π υ δ δ τα να τ Κα καταλ γ Πλ τ ν να π τπρ κ μ ν υ π λ τ ς να καταστ ύν ν ρ τ μ φρ ν σ κα θ ρρ ς, νααναγκα α πα δ α κα αγ γ αυτών στ ν ρθ κρ σ απ τ ν πα δ κ λ κ α. Μ λ στα, π δ ψυχ τ ν πα δ ών δ ν αν χ τα τ σ βαρ κα τα βλ π λα σαν τραγ ύδ κα πα γν δ, πρ τρ π τ υς πα δαγ γ ύς να π ρν ύν τα μ νύματα τ ν αρ τών μ σα απ τ ν υχαρ στ σ τ υς. ν θα θ λαμ να συν ψ σθ ύν μ χρ τώρα απ ψ ς τ υ Πλ τ να γ α τ φρ ν σ, θα λ γαμ τ να μ ν θ ρ αυτ ς «θ κ δ ρ» τ ς φύσ ς μ τ ν κφρασ τ ς ρθ ς γνώμ ς, πλ ν μ ς αργ τ ρα κρ ν αναγκα α τ ν ν σχυστ ς μ τ ν πα δ α κα τ ν αγ γ χ ρ ν τ ς ρθ ς κρ σ ς τ ν πραγμ τ ν κα τ ν γ γ ν τ ν. Γ αυτ ύς τ υς λ γ υς συν στ τ σ στ ν Π λ τ α σ κα στ ν καθ να χ ρ στ να ύχ τα κα να π δ ώκ π ς να απ κτ σ φρ ν σ. Κ ν δ αυτ τ σύστασ δ τ Πλ τ ν 86 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

83 θ ρ τ φρ ν σ κ ρ ν δα λ ν τ ν αρ τών, δ τ αυτ να κα γνώμ κασ φ α τ υ ν υ, νώ αυτ ν ακ λ υθ ύν κα ρ τας κα π θυμ ς, δ τ ν αυτ ακ λ υθ σ υν δ αφ ρ τ κ δρ μ χ υν αντ θ τα απ τ λ σματα 19. Δ κα ς Πλ τ ν θ ρ τ φρ ν σ κ ρ ν δα λ ν τ ν αρ τών, δ τλ τ υργ κ απ αυτ ν, ς ρθ κρ σ α, θα πρ λθ σ φρ σύν, ς γκρ τ α τ ν παθών μας κα στ συν χ α αρ ττ ς δ κα σύν ς ς πρ ς τ υς λλ υς γ α να καταλ ξ στ ν απ φασ γ α υπραξ α, π υ απ τ λ τ ν καταλ κτ κ αρ ττ υ θ ρρ υς κα τ ς ανδρ ας. π πλ ν, θα μπ ρ ύσ να πρ στ θ τ δ κα α Πλ τ ν θ ρ τ φρ ν σ ς κ ρ ν δα τ ν αρ τών, δ τ κατ τ φρ ν σ νθρ π ς υπ ρ χ λ ν τ ν λλ ν ντ ν στ φύσ. Στ σχ σ μ ς μ ταξύ φρ ν σ ς, ν υ κα σ φ ας ρ στ τ λ ς κ ν τ υς δ κ ύς τ υ δ αχ ρ σμ ύς, μ δ αφ ρ ντας υσ αστ κ απ αυτ ς τ υ Πλ τ να, φ σ ν θ ρ τ φρ ν σ να σκ μμ ν δρ σ γ α τ αγαθ τ ν ανθρώπ ν, πλ ν μ ς αυτ δ ν να ύτ π στ μ, ύτ τ χν κα δ αχ ρ ζ τ φρ ν σ απ τ ν ν υ κα τ ν π στ μ. Παρ υσ ζ δ αυτ ς τ ς απ ψ ς, δ τθ ρ καταρχ ς τ ν ν υ ς ργαν μ τ π απ κτ τα αλ θ α, δ λαδ ταυτ ς να τ φυσ λ γ κ ργαν τ ς φρ ν σ ς, τ ς π στ μ ς κα τ ς τ χν ς μ σ τ ς καν τ τας τ ς σ φ ας αυτ ύ, δ υκρ ν ζ ντας τσ τ ν ταύτ σ αυτών π υ Πλ τ ν σχ ματ κ αναφ ρ. Ο ρ στ τ λ ς πρ σδ ρ ζ τ φρ ν σ ς τ ν α σθ σ ακ αντ λ ψ, π α μ σα απ μ α κρ τ κ σκ ψαπ ρρ ς υβ υλ α στ ν καθ μ ρ ν ρθ πρακτ κ δρ σ ς γ α τ αγαθ, π υ κφρ ζ κα τ ν σκ π τ ς υδα μ ν ας τ υ ανθρώπ υ 20. π τ ς αν τ ρ απ ψ ς τ υ ρ στ τ λ γ α τ φρ ν σ, φ ν κ καθαρ ταυτ ς δ αχ ρ ζ κα δ υκρ ν ζ λ τ υργ κ τ ς σχ σ ς τ ς φρ ν σ ς μ τ ν ν υ, τ ν π στ μ κα τ ν τ χν, τ ν π ν αυτών νν ών τ ν αλλ λ σύνδ σ Πλ τ ν θ ρ ύσ πρ φανώς αυτ ν τχ ρ ν τ ς υπραξ ας τ υ ανθρώπ υ. π αυτ ν τ ν δ αχ ρ σμ π σ ς φα ν τα τ ρ στ τ λ ς θ ρ πρ φανώς δύ βασ κ ς λ τ υργ ς τ υ ν υ, αυτ τ ς φρ ν σ ς, τ ν π αν ξαρταπ τ ς α σθ σ ς κα τ ν λλ τ ς σ φ ας, απ τ ν π α πρ ρχ ντα π στ μ κα τ χν, ς καθαρ πρ ντα τ ς σ φ ας τ υ ν υ. Τα θ ματα αυτ γ α τ ν παραγ γ τ ς αλ θ ας απασχ λ ύσαν κα λ υς τ υς λλ υς πρ γ ν στ ρ υς κα σύγχρ ν υς τ υ Πλ τ να κα τ υ ρ στ τ λ φ λ σ φ υς. Μ ταξύ αυτών τ ν Ηρ κλ τ, π ς δ λών μ ν τ ν πρ τ μ στ υ στα πρ γματα τ ν α σθ σ ν, πλ ν μ ς απ τ ν λλ πλ υρ κφραζ μ ν ς δ ντ λ γ κ απ φα ν τα τ πρ π να χ υμ μπ στ σύν στ ν ν υ, τ ν π θ ρ π κτασ τ υ Θ υ ν μ υ. Συνδ ντας δ τ ς α σθ σ ς μ τ φρ ν σ θ ρ αυτ τ να κ ν γ α λ υς τ υς ανθρώπ υς, αλλ συγχρ ν ς τ θ ρ κα μ γ στ αρ τ γ αυτ ύς π υ τ ν κατ χ υν, νώ ακ μα συν στ να μ λ 19 Πλ τ ν «Ν μ» 656b 660α, 687e 688c, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ ν/ν ς Φ λ ππας, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να ρ στ τ λ ς «Ηθ κ Ν κ μ χ α» Β βλ βδ μ, Κ φ λα α 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, Μ τ φρασ Σχ λ α νδρ ας Δαλ ζ ς, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 87 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

84 γ ύμ κα να πρ ττ υμ σύμφ να μ τ ν αλ θ ν σ φ α τ ν κατ φύσ π στ μ ν ν 21. Ο απ ψ ς τ υ Ηρ κλ τ υ, να, π ς δαμ, παρ μ ς μ αυτ ς τ υ ρ στ τ λ, π ς κα αυτ ς θ ρ τ φρ ν σ ς αρ τ τ ς καθ μ ρ ν τ τας κα τ δ αχ ρ ζ απ τ σ φ α τ υ ν υ, τ ν π α θ ρ φυσ κ πρ π θ σ τ ς π στ μ ς κα τ ς τ χν ς. νώ Σ φ στ ς κ ν ύντα σ λλκλ μα τ ς μ τ πλασ ς κα π μ ν ς τ ς σχ τ κ τ τας τ ς φρ ν σ ς κα ξ αυτών Γ ργ ας θα π τ δ ν υπ ρχ μ ν μ κα αμ τ βλ τ πραγματ κότητα ως αντ κε μενο γνώσης, αλλ μόνον γνώμη. Επομ νως, κα η δ αμορφο μενη ως ανωτ ρω φρόνηση ε να μεταβλητ. Στ δ πν ύμα κα λλ ς Σ φ στ ς ντ φών, δ χ τα μ ν τ γνώσ ς υπ ρχ υν στ ν τ κ κα α σθ σ ακ π π δ, πλ ν μ ς δ χ τα ς πραγματ κ ς μ ν ν τ ς ν τ κ ς 22. Πρ φανώς ντ φών χ αυτ ς τ ς θ σ ς δ τ κα αυτ ς θ ρ τ ν ν υ ς ργαν στ π καταλ γ υν τα πρ γματα τ ν α σθ σ ν κα π μ ν ς ν υς να τ ργαλ μ σ τ υ π υ θα μ ταπλασθ τ σ ν φρ ν σ, σ ν κα γνώσ γ αυτ ύς. υτ ς σχ σ ς τ ς φρ ν σ ς μ τ ν ν υ, τ ν π στ μ κα τ ν τ χν, δ ν απασχ λ σαν μ ν ν τ υς λλ ν ς φ λ σ φ υς, αλλ ξακ λ υθ ύν κασ μ ρα να απασχ λ ύν τ ν π στ μ, μ τ ρώτ μα κατ π σ ν ν υς, μ στ υ γκ φ λ υ, απ δ δ τ ν α σθ σ ακπραγματ κ τ τα. Φρ νώ τ απ ντ σ στ ρώτ μα αυτ θα μπ ρ ύσ να βασ σθ στ ν αρχ τ : φύσ να κα νθρ π ς κα ς μ α φύσ συμμ τ χ στ φυσ κγ γν σθα μ τα δ α «υλ κ». Ως φύσλ π ν δ χ τα τ υς καθ μ ρ ν ύς ρ Ο Πλ των Θ ωρ ί σ φ ς τ ς π γνωρίζ ν κ ι μπ ρ ν ν πιβ λλ ντ ι στις πιθ μί ς τ ς κ ι σ τ ς ξίζ ι ν π ρ δίδ τ ι ξ σί τ ς π λ ς, δι τι τ ί ίν ι σι στικ ι μφρ ν ς π λίτ ς κ ι ι π ί ι θ μ ριμν ν γι τ κ λ τ ς π λ ς κ ι μ ν ν. θ σμ ύς τ υ π ρ β λλ ντ ς κ σμ υ, π δ ρχ μ ν απ τ μν μ τ υ γκ φ λ υ αναλύ ντα κα ρμ ν ύ ντααπ τ ν αντ λ ψ σ σχ σ μ λλ υς μ υς π υ υπ ρχ υν στ μν μ κα τσ απ φασ ζ τα πρακτ κ «καθ ξ ν» π υ λ κα ρ στ τ λ ς. π ρχ υν μ ς κα λλ συν θ ς ρ θ σμ, π απα τ ύν π λυπλ κ τ ρ τ ς α σθ σ ακ ς αντ λ ψ ς δ αδ κασ α στ ν τ κ λ τ υργ α τ υ γκ φ λ υ. υτ δ αδ κασ α θα πρ κύψ σ κα ν ύργ υς ρ θ σμ ύς, π τ τ τ μ τ υς μ χαν σμ ύς τ ς αν πλασ ς κα τ υ συν ρμ ύ τ ν καταχ ρ μ ν ν στ μν μ παραστ σ ν μ σ τ ς φαντασ ας θα συντ θ μ α κα ν ύργ α π σ ς γνώμ, 21 Κ ν/ν ς Δ. Γ ργ ύλ ς «Ηρ κλ τ ς» π σπ σματα 34, 55, 112, 113, 114. Σ λ δ ς , 210, γκυκλ πα δ κ Λ ξ κ «Ηλ ς», Τ μ ς ρχα λλ ν κ Πν ύμα, θ να. 22 W.K.C. Guthrie «Ο Σ φ στ ς» Σ λ δ ς 229, 251, 332, 456, Μ τ φρασ Δαμ αν ς Τσ κ υρ κ ς, κδ σ ς Μ ρφ τ κ δρυμα θν κ ς Τρ π ζας, θ να Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

85 τ ς π ας ρθ τ τα λ γχ τα απτ ν μ σύν ς ρθ κρ σ α κα αυτ να ρθ γνώμ π α δ ν δ αφ ρ κα π λύ απ τ ν π στ μ, π ς λ κα Πλ τ ν 23. Μ αυτ τ ν νν α τ ς ρθ γν μ ας Πλ τ ν πρ τρ π τ ν καλ ν μ θ τ να συντ σσ τ υς ν μ υς, ώστ κααυτ μ τ σ ρ τ υς να μπ ρ ύν να μβ λλ υν φρ ν σ στ σύν λ τ ν π λ τών κα να ξ ρ ζώσ υν κατ αυτ ν τ ν τρ π τ ν αφρ σύν απ αυτ ύς. δ λλ ς μ ταξύ τ ν π λ τών μπ ρ να συμβ, να μ σ ύν αυτ π υ κρ ν τα ς ρα κα καλ κα να αγαπ ύν απ δ χ μ ν τ π ν ρ κα τ δ κ. υτ δ ασυμφ ν α τ υ συνα σθ ματ ς μ τ λ γ κ δ ν χαρακτ ρ ζ ταμ ν ν ς χ ρ τ ρ αμ θ α τ υ ν υ, αλλ απ βα ν κα καταστρ φ κ γ α τ ν νθρ π, π δ χ κυρ αρχ σ κα στ ψυχ τ υ. Κ αν αυτ μπ ρ να συμβ σ ναν νθρ π, συμβα ν αν λ γα κατ π κτασ κα σ λ κλ ρ τ ν π λ, ταν ψυχ τ ν π λ τών ναντ ών τα στλ γ κ στ ς ρθ ς γνώμ ς κα στ ς π στ μ ς, π υ να απ τ φύσ πρ ρ σμ να να ρχ υν στ συνα σθ μα κα στ ς π θυμ ς. Τ απ τ λ σμα να λ κλ ρ π λ να καταλαμβ ν τααπ αφρ σύν κα π λ τ ς να μ π θαρχ ύν σ ρχ ντ ς κα ν μ υς. Γ α να δ αφυλ ξ δ Πλ τ ν λ κλ ρ τ ν π λ απ τ ν αφρ σύν θ τ ακ μα π πτ ύ ντ ς κα στ μ θ τ ν π λ τών, ώστ αυτ να μ ν κφύγ τ ν ψυχαγ γ κών ρ ν τ ς. Κ αν Πλ τ ν ζ τ απ κ θ π λ τνα π θαρχ τα π θ τ υ κα τ ς π θυμ ς τ υ στ φρ ν σ τ υ, π λύ π ρ σσ τ ρ απα τ τ κ ς σ αυτ τ ν θ κ ναγ α τ υς ρχ ντ ς τ ς π λ ς. π αυτ ύς τ υς φρ ν ς π λ τ ς απ κλ κ θμ ρφ ξ υσ ας απ τ ν π λ, στ κ αν να λ γ κ κα ξυδ ρκ ς κατ τα λλα. π ναντ ας θ ρ σ φ ύς αυτ ύς π υ γν ρ ζ υν κα μπ ρ ύν να π β λλ ντα στ ς π θυμ ς τ υς κα σ αυτ ύς αξ ζ να παραδ δ τα ξ υσ α τ ς π λ ς, δ τ αυτ να υσ αστ κ μφρ ν ς π λ τ ς κα π θα μ ρ μν ύν γ α τ καλ τ ς π λ ς κα μ ν ν 24. Μ α τ τ α μ ς σ φ π λ θα βγ ζ κα ρθ ς απ φ σ ς. υτ ς μ ς ρθ ς απ φ σ ς απα τ ύν π πλ ν κακ π α ξ δ κ υμ ν π στ μ. λλδ ρ τ τα Πλ τ ν π α να αυτ π στ μ π υ θα χαρακτ ρ ζ τ ν π λ ς ύβ υλ κα σ φ ; Καθ σ ν μ σα στ ν π λ υπ ρχ υν π λλ ς κα κ θ λ γ ς π στ μ ς, π ς απ κλ ντα γ α να δώσ υν αυτ ύς τ υς χαρακτ ρ σμ ύς τ ς σ φ ς κα ύβ υλ ς π λ ς. υτ τ δ κ τ κ π στ μ Πλ τ ν στ ν «Π λ τ α» τ υ θα τ ν ν μ σ φ λακ κ. Τ ν π στ μ αυτ κατ χ κλ κτ λ γαρ θμ τατ μ δα τ ν φυλ κ ν τ ν ξ ματ κών, π ς θα λ γαμ σ μ ρα στ υς π υς αν κ αρχ τ ς π λ ς. νώ στ ν «Π λ τ κ» τ υ τ δ κ τ κ αυτ π στ μ 23 ρ ς Δ αμαντ π υλ ς. γκυκλ πα δ α Ψυχ λ γ ας, 1 ς Τ μ ς. Πρ σ π κ τ τα. Κ φ λα α Δ, Σ λ δ ς κδ σ ς φ Γ ργ κ π υλ, Ναύπακτ ς ρ ς Δ αμαντ π υλ ς «φαρμ γ ς τ ς Φυσ κ ς στ Ν υρ π στ μ. Φυσ λ γ α τ υ γκ φ λ υ», Σ λ δ ς π θ ώρ σ ν πλ ν Δυν μ ν, Τ μ ς 35, Τ ύχ 5 6. θ να Σ π Δ κ Πλ τ ν «Ν μ» 688c e, 689c, 671d, 689c d, 689e, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ ν/ν ς Φ λ ππας, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 89 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

86 θα ν μ σ πολ τ κ. υτ τα ρ ζ, π λ, στ υς λ γ υς χαρ σματ κ ύς π λ τ ς π υ αν κ υν στ λ γ μ ν κατ Πλ τ να «βασ λ κ γ ν ς» 25. π μ ν ς, φρ ν σ κατ Πλ τ να να ρθ γνώμ μ τ π στ μ ς, στ ς π ς να αν γκ να π θαρχ ύν π θυμ ς κα τα συνα σθ ματα κ θ ανθρώπ υ. Κα κατ π κτασ αντ στ χα χαρακτ ρ ζ τα ς φρ ν σ τ ς π λ τ ας, ταν αυτ δ κ τα απ μφρ ν ς ρχ ντ ς κα δ κα υς ν μ υς, ώστ να μπ ρ ύν να μβ λλ υν αυτ τ ν αρ τκα στ υς π λ τ ς. η σωφροσύν Η δ ύτ ρ στ ν τ ξ κατ πρ τ ρα τ τα απ τ ς Πλατ ν κ ς αρ τ ς να αυτ τ ς σ φρ σύν ς, τ ς π ας τ θ σπρ σδ ρ ζ μ ακρ β α Πυθαγ ρας λ γ ντας τ μ ν σ φρ σύν αφ ρ αυτ καθαυτ τ τ μ ς ν ρ τ νθρ π, δ δ κα σύν χ σχ σ μ τ ν κ ν ν α κα απ βλ π να καταστ σ ν ρ τα τα μ λ αυτ ς 26. στ, σύμφ να μ τ ς σκ ψ ς τ υ Πυθαγ ρα, σ φρ σύν, θα μπ ρ ύσαμ να π ύμ, να δ κα σύν π υ αφ ρ τ ν αυτ μας κα, π μ ν ς, χ σχ σ μ τ ν σ τ ρ κ σ ρρ π α κααρμ ν α κ θ ατ μ υ. κρ βώς ς κ π α αρμ ν κ τ ξ, π υ π κρατ σ κ θ νθρ π, θα χαρακτ ρ σ κα Πλ τ ν τ ν αρ τ τ ς σ φρ σύν ς, ταν αυτ ς κατ ρθών να κυρ αρχ στ ς δ ν ς, στ ς π θυμ ς, αλλ κα στ ς λύπ ς. ταν μ λ γα π σ γι τ σωφρ σ ν ν φ ρθ κ ν, βγ ίν ι τ σ μπ ρ σμ τι ρ τή τή ίν ι ρ τή τ ς ισ ρρ πί ς κ ι τ ς ρμ νί ς, τ σ ν κ θ σ ν φ ρ τ ν ψ χή τ κ θ νθρώπ, λλ κ ι σ ν φ ρ τ ν ψ χή τ κ ινωνικ σ ν λ, π ί ξ σφ λίζ τ ι μ μί κ λή δι κ β ρν σ. Εργ λ ί γι τ ν πιτ χί τής τ ς ρμ νί ς πως τ δι τ πώθ κ ν π Πλ των κ ι ριστ τ λ ίν ι κ τ ρχήν ρθ ς λ γ ς, σ νθ σ, τ μ τρ κ ι μ σ τ τ των ντιτιθ μ νων κ τ στ σ ων κ ι τ λ ς ξ τών των λ γικών στ ν κ θ μ ρινή μ ς ζωή. λ γ α κατ ρθών κ π ς δ αρκώς να αναδ κνύ τα ανώτ ρ ς τ υ κατώτ ρ υ αυτ ύ τ υ. Σ αυτ ν τ ν νθρ π αξ ζ πα ν ς, δ τ πρ ξ να ρχ ς τ υ αυτ ύ σ υ απ τ λ πρώτ κα αρ στν κ, λ Πλ τ ν. ντ θ τ ς, απ τ λ ψ γ ν ταν απκακ ανατρ φ κακ συναναστρ φ π κρατ σ τ κατώτ ρ στ ανώτ ρτμ μα τ ς ψυχ ς τ υ ανθρώπ υ. Τ τ νθρ π ς αυτ ς χαρακτ ρ ζ τα τ υλ χ στ ν ς κατώτ ρ ς τ υ αυτ ύ τ υ. 25 Πλ τ ν. Π λ τ α. 428b 429a, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς, κδ σ ς Σ δ ρ ς, θ να Πλ τ ν. Π λ τ κ ς 276a e, Μ τ φρασ Σχ λ α Ηλ ας Λ γ ς, π μ λ α υ γγ λ ς Παπαν ύτσ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς, θ να. 26 Ν. Ζαφ ρ υ «Πυθαγ ρας» Σ λ δα 191, γκυκλ πα δ κ Λ ξ κ «Ηλ ς», Τ μ ς ρχα λλ ν κ Πν ύμα, θ να. 90 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

87 ν λ γα, θα π Πλ τ ν, συμβα ν κατ π κτασ κα μ σα στ ν π λ, π α αξ ζ να π ρ κα αυτ τ ν πα ντ ς σ φρ σύν ς, ταν κυρ αρχ τ ανώτ ρ στ κατώτ ρ τμ μα αυτ ς. Κα θα π ρ π λ πρ σ νυμ α αντ ξ α τ ς σ φρ σύν ς, ταν δ ν ς, π θυμ ς κα λύπ ς τ ν π λ τών λ γχ ντα απ τ ν ν υ, τ ν ρθ γνώμ κατ ν λ γ κ. Κα αυτ θα συμβ ταν π λ τ ς τ ς χ υν φυσ κ πρ δ θ σπρ ς αυτ ς τ ς αρ τ ς αλλ κα χ υν π σ ς λ β τ ν αρ στ πα δ α. Τ τ, ταν δ λαδ υπ ρχ στ ν π λ σ φρ σύν, μπ ρ να γ ν κα κ π α συμφ ν α μ ταξύ αρχ ντ ν κα αρχ μ ν ν, π ς πρ π να χ στα χ ρ α τ υ τ δ κ στ ς π λ ς. Καθ σ ν αυτ μ γν μ σύν παρ υσ ζ τα ς αρμ ν α, π υ απλών τα λ κλ ρ τ κ μ σα σ λ τ ν π λ σ ν δ απασών, φ ρ ντας τ ν δ τ ν τ σ στ υς ασθ ν στατ υς, σ καστ υς σχυρ τατ υς κα στ υς μ σ υς, ξασφαλ ζ ντας μ κ θ δυνατ τρ πτ ν μ ν α μ ταξύ τ ν π λ τών. Συμπ ρα ν μ ς ρθ, θα λ γαμ, τ μ ν α αυτ απ τ λ σ φρ σύν, δ λαδ συμφ ν α τ υ κατ φύσκατώτ ρ υ κα τ υ κατ φύσ ανώτ ρ υ, τ αφ ρ τ δ κ σ τ ς π λ ς, τπρ κ τα γ α κ θ π λ τ χ ρ στ 27. π ρχ αυτ αρμ ν α στ σύν λ τ ς π λ ς, αλλ κα σ κ θ π λ τ χ ρ στ, δ τ υπ ρχ μ α ραρχ μ ν τ ξ, τ ς π ας παρ δ γμα απ τ λ ύν δώδ κα θ, π, αν κα τ ταγμ ν ς ρχ ντ ς, γ ύντα κατ τ ν τ ξ, π ς καθ νας χ ταχθ 28. υτ αρχ αρμ ζ κα σ κ θ λ ύθ ρ π λ τ θα π μ μφασ Πλ τ ν 29 : να ραρχ κα να καθ ρ ζ πρ τ ρα τ τ ς καθ λ τ δ ρκ α τ ς καθ μ ρ ν ς τ υ ζ ς, απ τ ν πρ γ ύμ ν μ χρ τ ν π μ ν μ ρα, αλλ ακ μα κα απ τ ν ανατ λ μ χρτ ν δύσ τ υ λ υ. λλ ν Πλ τ ν συν στ στ υς γ τ ς να χ υν γκρ τ α στ ς π θυμ ς τ υς κα να ν κ ύν τ ς αδυναμ ς τ υ αυτ ύ τ υς, δ δ ντας τσ τ καλπαρ δ γμα στ υς π λ τ ς τ υς, απ τ ν 27 Πλ τ ν «Π λ τ α» 430e, 431a d, 431e 432a, Μ τ φρασ Σχ λ α. Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς κδ σ ς Σ δ ρ ς, θ να Πλ τ ν «Φα δρ ς» 247a, Μ τ φρασ Σχ λ α Στ φαν ς Χ. Παππ ς, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να. 29 Πλ τ ν «Ν μ» 807d, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ ν/ν ς Φ λ ππας, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 91 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

88 λλ πλ υρ μφαν ζ τα συν μ λ τ ς τ υ Καλλ κλ ς, π ς υπ στ ρ ζ τ δ ν υπ ρχ ασχ μ τ ρ κα βλαβ ρ τ ρ απ τ σ φρ σύν σ αυτ ύς τ υς ανθρώπ υς, π απ φυσ κπρ σ ντα, κατ λλ ν τρ π, απ κτ σαν ξ υσ α κα δ ν κμ ταλλ ύθ καν τ ν υκα ρ α αυτ γ α να απ λαύσ υν λα τα αγαθ. νώ φαρμ ζ ντας τ δ κα σύν κα δ κ ύντ ς μ σ φρ σύν να δυστυχ ς 30. Δ ν θα παύσ μ ς Πλ τ ν μ χρτ ν βαθ ν γ ραμ τ ν τ υ να βρ ντ φ ν ζ πρ ς τ ς αρν τ κ ς θ σ ς τ υ Καλλ κλ, τ μ φ ν α στ ν π λ κφρ ζ τ ν υδα μ ν α τ ς κα τ π λ τ α πρ π να θ σμ θ τ τ τ υς ν μ υς, ώστ στ σκ ψ τ υ ρχ ντα ρα ς κα ξα ρ τ ς κα απ αν λ γγ ν ς, νώ λλ ς να δ αφ ρ τ κ ς τ υ πρώτ υ κα ντ λώς αντ θ τ υ γ ν υς. Γ α να μ ν καταστραφ μ ς λ κλ ρ τ ρμα τ ς ν χ σ ς, ξα τ ας αυτών τ ν αντ θ σ ν, να απαρα τ τ να φαρμ σθ απ τ ν ρχ ντα τ ς π λ ς, μ σ φρ σύν, τ χν τ υ μ τρ υ, δ ν μ θ τ ς να απ βλ π μ τ υς ν μ υς να καλλ ργ στ υς π λ τ ς τ σ φρ σύν, τ φρ ν σ, τ φ λ α κα λ ς τ ς παρ μ ς αρ τ ς, χ ρ ν τ ς αρμ ν ας τ ς π λ ς 31. Δ τ, π ς θα π κα Ηρ κλ τ ς, κ θ αλαζ ν κ υπ ρβασ τ ν ρ ν τ υ μ τρ υ κα τ ν θ κών αξ ών δ ν απ τ λ μ ν ν ύβρ ν, αλλ θ ρ τακα μ γ λ π γ δ αταραχ ς τ υ π λ Πλ των ε σ γε τ σύγχρον αρχή τ ς δ κα οσύν ς, οπο α δεν αποβλ πε στ ν ανταποδοτ κ τ τα τ ς βλ β ς, αλλ κ ρ ως στ ν επαν ρθωσ το αδ κήσαντος ανθρ πο. να κυρ αρχ φρ ντ δα τ ς π λ ς κατ συμφ ρ ν τ υ κ ν ν κ ύ συν λ υ να πρ γ τα τ υ ατ μ κ ύ. Τ τ κα ρχ ντας να υδα μ ν. Πλ ν μ ς μ φ ν α μ σα στ ν π λ γ α ναν ρχ ντα, πρ κ μ ν υ να π τύχ τ ν αρμ ν α κα τ ν ν τ τα σ αντ τ θ μ ν ς καταστ σ ς, να δυσχ ρ ς κα π π ν κα πρ γματ μ ζ μ τ ν ν χ π υ δ υθύν να ζ ύγ ς ππ ν, απ τ υς π υς νας να τ κ ύ β υ κα πρ π να τρ χ υμ να τ σβ σ υμ π ρ σσ τ ρ απ,τ σ μ α πυρκαγ 32. Τ λ ς, Πλ τ ν π καλ τα τ ν υφαντ κ τ χν σαν παρ δ γμα γ α τ ν καν τ τα τ υ γ τ να συνθ τ τ ς δ αφ ρ π μ ν ς θ σ ς τ ν π λ τών στα θ ματα τ ς π λ ς 33. υτ δ τ σύνθ σ τ ς υφαντ κ τ χν ς ρ στ τ λ ς βρ σκ κα ρ ζ στ μ σ τ τα κ θ υπ ρβ λ ς κα λλ ψ ς, πρ σδ ρ ζ τα δ απ τ ν 30 Πλ τ ν «Γ ργ ας» 492b, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ. Κ ρδ τ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς, θ να. 31 Πλ τ ν «Ν μ» 690e, 693c, 875b, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ ν/ν ς Φ λ ππας, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Πλ τ ν «Φα δρ ς» 246b, Μ τ φρασ Σχ λ α. Στ φαν ς Χ.Παππ ς, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να. 32 Κ ν/ν ς Δ.Γ ργ ύλ ς «Ηρ κλ τ ς» π σπασμα 43, Σ λ δα 204. γκυκλ πα δ κ Λ ξ κ «Ηλ ς», Τ μ ς ρχα λλ ν κ Πν ύμα, θ να. 33 Πλ τ ν «Π λ τiκ ς» 305e 310a, E σαγ γ Μ τ φρασ Σχ λ α Ηλ ας Λ γ ς, π μ λ α υ γγ λ ς Παπαν ύτσ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς, θ να. 92 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

89 ρθ λ γ κα γ ν τα ξ μ τ ν θ λ σμας γ α μ α υδα μ να ζ. να γ γ ν ς, λ ρ στ τ λ ς, τυπ ρχ μ γ λ δ απ λ μ ταξύ τ υς, καθ σ ν ακρ τ τ ς αντ τ θ ντα πρ ς τ ν μ σ τ τα κα μ ταξύ τ υς, αλλ κα μ σ τ τα αγ ν ζ τα πρ ς τ ς ακρ τ τ ς. Γ αυτ ύς τ υς λ γ υς σ φρ σύν τ ς μ σ τ τας θ ρ τα δυσχ ρ ς γχ ρ μα κα π τυγχ ν τα απ τ ν ρθ λ γκ θ ατ μ υ σ κ θ ν ργ τ υ καδ υκ λύν τα ταν αυτ γ ν τα καθ μ ρ ν συν θ α. κ μα π ρ σσ τ ρ ταν νθρ π ς μ τ θ λ σ τ υ ξασκ θ στ ν αρ τ τ ς γκρ τ ας ναντ τ ν υπ ρβ λών κα τ ς απλ στ ας τ ν π θυμ ών κα τ ν δ νών, π ς αυξ ν υν σ υπ ρβ λ κ βαθμ, σ π ρ σσ τ ραυτ ς καν π ύντα, μ τ θλ β ρ απ τ λ σμα νθρ π ς να γ ν τα πλ στ ς κα ακ λαστ ς 34. π σα γ α τ σ φρ σύν αναφ ρθ καν, βγα ν τ συμπ ρασμα τ αρ τ αυτ να αρ τ τ ς σ ρρ π ας κα τ ς αρμ ν ας, τ σ ν καθ σ ν αφ ρτ ν ψυχ τ υ κ θ ανθρώπ υ, αλλ κα σ ν αφ ρ τ ν ψυχ τ υ κ ν ν κ ύ συν λ υ, π α ξασφαλ ζ τα μ μ α καλ δ ακυβ ρν σ. ργαλ α γ α τ ν π τυχ α αυτ ς τ ς αρμ ν ας π ς αυτ δ ατυπώθ καν απ Πλ τ να κα ρ στ τ λ να καταρχ ν ρθ ς λ γ ς, σύνθ σ, τ μ τρ κα μ σ τ τα τ ν αντ τ θ μ ν ν καταστ σ ν κατ λ ς ξ αυτών τ ν λ γ κών στ ν καθ μ ρ ν μας ζ. λλ σ φρ σύν δ ν απ τ λ μ ν μ α βασ κ αρ τ γ α τ ν νθρ π κατ ν κ ν ν α, να π σ ς κα θ μ λ ώδ ς ν μ ς τ ς φύσ ς, καθ σ ν κα αυτ κ ν τα απ τ ς χα τ κ ς καταστ σ ς τ ς υπ ρβ λ ς κα τ ς λλ ψ ς πρ ς τ ν σ ρρ π α τ ς αρμ ν ας τ ν φυσ κών πραγμ τ ν. τσ, λ π ν, θα μπ ρ ύσαμ να π ύμ, τ κα φύσ αρ σκ τα στ ν αρμ ν α, π υ κυρ ς χαρακτ ρ ζ τ ν αρ ττ ς σ φρ σύν ς. η Δ κα οσύν Συν χ α τ ς σ φρ σύν ς να δ κα σύν, π α θα μπ ρ ύσ να χαρακτ ρ σθ ς μπρ γματ φαρμ γ αυτ ς, καθ σ ν να δ κα κ θ τ μ να ξ τ ρ κ ύ πρ ς τ ν κ ν ν α τ ν αρμ ν α, π υ τ δ ακατ χ μ αμ β ανταπ δ τ κ τ τας τ ν θ κτ υ καν π σ. π αυτ ν τ ν νν α αρ τ τ ς δ κα σύν ς πρ γματ απ τ λ αγαθγ αυτ ν π υ τ ν κατ χ κα ς αγαθ ρ υν τα κυρ ς, τ σ ν απ τ ν Πλ τ να κα τ ν ρ στ τ λ, σ κα απ λλ υς φ λ σ φ υς. Ορισμ ί Σ ρώτ μα τ υ Σ κρ τ πρ ς τ ν πλ ύσ γ ρ Κ φαλ, π ν μ ζ τ να τ μ γ στ αγαθ π υ μπ ρ ύσ ξα τ ας τ υ πλ ύτ υ να απ λαύσ, γ ρ Κ φαλ ς απαντ τ σ παρ ξ νκ αν φα ν τα σ ρ σμ ν υς, να μ ς μ γ λ αλ θ α π υ ζ υν αυτ π υ βρ σκ ντα κ ντ στ ν θ νατ κα τ ν π ν ψυχ γ μ ζ απ αγ ν α καφ β υς μ π ς χ υν κ ν σ κ π ν αδ κ α, μ συν π α αυτών τ ν ανθρώπ ν ζ να να φ αλτ κ. νώ π ς χ καθαρ τ ν συν δ σ τ υ απ κ 34 ρ στ τ λ ς «Ηθ κ Ν κ μ χ α» Β βλ Β, Κ φ λα α b15, 1108b 25 30, 1108b 35 40, 1109a, 1109a 25, Β βλ Γ, Κ φ λα α 13, 14, 15, Μ τ φρασ Σχ λ α νδρ ας Δαλ ζ ς, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 93 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

90 τ π σ μβ ίν ι στ ν ν ρχ π λίτ, λ ι Πλ των, μπ ρ ί ν σ μβ ί κ ι σ μί λ κλ ρ δ μ κρ τική π λιτ ί, ν κ τ ς πλ στ ς π λ σ ς π τ ς π λίτ ς τ γ θ τ ς λ θ ρί ς, μπ ρ ί ν μ τ τρ π ί κ τ τ ν τ ν τρ π δ μ κρ τί σ τ ρ ννί. θ δ κ πρ ξ, στ πλ υρ τ υ στ κ π ντ τ γλυκ παρ γ ρ κα φ λ κγ ρ τρ φ σσα λπ δα. Καταστ σ ς τ υ γ ρατ ς τ ς π ς π ρ γρ φ κα σύγχρ ν π στ μ τ ς Ψυχ λ γ ας, π υ απ τ ν δ κα δ κ τρ π τ ς ζ ς κ θ ανθρώπ υ ξαρτ τα τ ρ ν κ χ τ λ ς τ ς ζ ς αυτ ύ. π αυτ ν τ ν σύντ μ δ λ γαπ δ κνύ Πλ τ ν, τ αρ τ τ ς δ κα σύν ς να να «κ φύσ ς», αλλ κα «καθ ξ ν» αγαθ, τ π να μφυτ υμ ν μ σα σ κ θ νθρ π, φ σ ν δύνατα να αυτ κρ ν τα κα να αυτ δ κ ζ τα μ τ ς δ κα ς δ κ ς πρ ξ ς τ υ. λλ αυτ ς δ λ γ ς, αν κα θ μ λ ώδ ς, απ τ λ τ ν αρχ στ ν μακρ ν ρ υνα τ υ Πλ τ να γ α τ ν ρ σμ τ ς δ κα σύν ς. Συν χ ζ λ π ν τ ν ρ υν τ υ μ τ λλ ρώτ μα ν δ κα σύν νανα κ ν ς καλ στ υς φ λ υς κα κακστ υς χθρ ύς. υτ μ ς δ κα σύν χ φαρμ γ μ ν στ ν π λ μ κα χ καθ λ κ φαρμ γ στ ν κ ν ν α κατ τ ν ρ ν. Δ απ στών τα π σ ς τ δ ν αν κ στ ν υσ α τ υ δ κα υ ανθρώπ υ, να πρ ξ ν βλ β σ λλ ν νθρ π, π σδ π τ κ αν να αυτ ς. Κα γ α τ ν λλ ν ακ μα λ γ ταυτ νθρ π π υ παθα ν υν κ π α βλ β, απ πλ υρ ς αρ τ ς γ ν ντααδ κ τ ρ. τσ, καταδ χθ κ φαν ρ τ δ ν να ργ τ ς δ κα σύν ς κα δ ν υπ ρχ κ π α α τ λ γ α ώστ αυτ να πρ ξ ν βλ β σ π νδ π τ. Μ αυτ ν μ ς τ ν δ ακ ρυξ τ ς δ κα σύν ς Πλ τ ν π ς θα δ ύμκα στ συν χ α στ σύνταξ τ ν «Ν μ ν» τ υ σ γ τ σύγχρ ν αρχ τ ς δ κα σύν ς, π α δ ν απ βλ π στ ν ανταπ δ τ κ τ τα τ ς βλ β ς, αλλ κυρ ς στ ν παν ρθ σ τ υ αδ κ σαντ ς ανθρώπ υ. Σ αυτ μ ς τ συμπ ρασμα τ υ δ αλ γ υ, τ στ δ κα σύν δ ν αρμ ζ να πρ ξ ν κ π α βλ β στ ν λλ ν, ν στατα ς συν θ ς Θρασύμαχ ς λ γ ντας τ δ κα δ ν να τ π τ λλ παρ τ συμφ ρ ν τ υ σχυρ τ ρ υ. 94 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

91 Κα αυτ τ γ γ ν ς απ ρρ απ τ τκ θ αρχ κα ξ υσ α φτ χν ν μ υς σύμφ να μ τ συμφ ρ ν τ ς κα δ ν φθ ν μ ν ν αυτ, αλλ κα π ς δ ν π θαρχ σ αυτ ύς κρ ν τα παρ ν μ ς, δ κ ς κα τ μ ρ τα. π μ ν ς δ κα, κατ τ ν Θρασύμαχ, να συμμ ρφ σ τ υ ασθ ν στ ρ υ πρ ς τ συμφ ρ ν τ υ σχυρ ύ 35. υτ τ δ κα ν μ ς απ τ ν Πλ τ να ν μ ζ τα δ σπ τ κ, τυρανν κ κα ναγνώρ σμα κ θ λλ ς δυναστ ας, π υ θ λ να δυναστ ύ τ υς ασθ ν στ ρ υς 36. Δ τ καλ ς κυβ ρν τ ς τ υ πλ υ θ ρ δ κα να μ ρ μν γ α τ καλ τ υ πλ ρώματ ς τ υ κα χ γ α τ δ κ τ υ συμφ ρ ν. π ς τ δ συμβα ν κα σ αυτ ύς π υ κατ χ υν κ π α π στ μ κατ χν, π ργ ζ ντα γ α να ξυπ ρ τ ύν τ υς λλ υς κα χ τ υς αυτ ύς τ υς. υτ τ δ κα τα ρ ζ σ κ θ λλ ν αλλ κα στ ν αγαθ ρχ ντα. Γ α να γ ν ακ μα π στ κ τ ρ ς, Πλ τ ν απ ναντ στ ν Θρασύμαχ παραλλ λ ζ τ δ κα σύν μ τ ν αρ τ κα τ ν αδ κ α μ τ ν κακ α. Μ τ ν πρ δ μ ς τ υ δ αλ γ υ δ απ στών τα, συμφ ν ύντ ς κατ υ Θρασύμαχ υ, τ δ κα σύν νασυγχρ ν ς σ φ α κα αρ τ, νώ αδ κ α να αμ θ α κα κακ α. Κα ς ξ αυτ ύ τ υ συμπ ρ σματ ς πρ κύπτ τ αδ κ α γ νν στ σ ς κα μ σ κα αλλ λ μαχ ς, νώ δ κα σύν τ ν μ ν α κα τ φ λ α μ ταξύ τ ν π λ τών. Ο δ δ κα ς νθρ π ς ζ κατ υλ γ μ ν ν κα υδα μ να τρ π ν, νώ τ αντ θ τ συμβα ν μ τ ν δ κ 37. τσ, απ υθυν μ ν ς Πλ τ ν τ λ κ πρ ς τ ν Θρασύμαχ δ λών πρ ς αυτ ν τ ρχ ντας π υ χ τ δύναμνα κ ν,τ θ λ δ ν να καθ λ υ αξ ζ λ υτ ς. ντ θ τ ς να δυστυχ ς κααξ λύπ τ ς, δ τ τ μ γ στ απ λα τα κακ να αδ κ α κα γ αυτ ν ακρ βώς τ ν λ γ να πρ τ μ τ ρ να αδ κ σαπαρ να αδ κ ς 38. Πρ γματ δ κ ς νθρ π ς νααμαθ ς κα κακ ς, δ τ, π ς δ χ τακα σύγχρ ν Ψυχ λ γ α, λ γ τ ς αμ θ ς τ υ νθρ π ς καταλαμβαν μ ν ς απ τα αρν τ κ συνα σθ ματα τ ς μ ν ξ ας γ ν τα χα ρ κακ ς π δ ώκ ντας τ κακ αυτ ύ τ υ ανθρώπ υ π υ φθ ν. τσ, γ ν τα δ κ ς, π ρ π πτ ντας στ ς ν χ ς γ α τ κακ π υ καν, μ τ λ κ συν π α τ δυστυχ α τ υ απ τ ν π αν δ ν χ τ δύναμ να απαλλαγ. Μ αυτ ς τ ς σκ ψ ς ρ στ τ λ ς θ ρ τ δ κα σύν να κ π α «ξ» μ τ δύναμ τ ς π ας νθρ π κτ λ ύν δ κα ς πρ ξ ς κα αγαπ ύν γ ν κ τ δ κα. λλ κα τ ν αδ κ α π σ ς θ ρ ς μ α λλ «ξ», μ τ ν π α κ π ς πρ βα ν στ ν κτ λ σ δ κ ν πρ ξ ν κα π δ ώκ τ δ κ. Πλ ν μ ς θα θ ρ σ κα αυτ ς τ δ κα σύν ς τ λ α αρ τ, τ ς π ας τ δ κα δ μ υργ κα πρ στατ ύ τ ν υ μ ρ α τ ς π λ τ ας κα τ ν π λ τών τ ς, νώ αδ κ α να λ κλ ρ κακ α Πλ τ ν «Π λ τ α» 330d 331a, 332d, 335a b, 335b e, 338c e, 340b, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς, κδ σ ς Σ δ ρ ς, θ να Πλ τ ν «Ν μ» 777e, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ ν/ν ς Φ λ ππας, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Πλ τ ν «Π λ τ α» 342c e, 343b, 344c, 348b, 348c, 349b d, 350d, 351d, 354a, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς, κδ σ ς Σ δ ρ ς, θ να Πλ τ ν «Γ ργ ας» 468e 469e, 491d, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ. Κ ρδ τ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς. θ να. 39 ρ στ τ λ ς «Ηθ κ Ν κ μ χ α» 1129a5, 1129a b, 1129b20 40, 1130a35, Μ τ φρασ Σχ λ α νδρ ας Δαλ ζ ς, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 95 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

92 Σκ ψ ς τ υ ρ στ τ λ π ρ δ κα σύν ς π ς να παρ λλ λ ς, σ ν αφ ρ τα «καθ ξ ν», μ αυτ ς τ υ Ηρ κλ τ υ, π υ λ τ δ ν θα γν ρ ζαμτ δ κα σύν, ν δ ν υπ ρχαν δ κ ς πρ ξ ς 40. Ως π σ ς κα αυτ ς τ υ Δ μ κρ τ υ, π υ λ τ δ κα σύν να να κ ν κ π ς τα αναγκα α, νώ αδ κ α να να μ ν κ ν ς τα αναγκα α κα τ αδ κών να δυστυχ στ ρ ς απ τ ν αδ κ ύμ ν 41. υτ τ αναγκα τ υ Δ μ κρ τ υ, ρ στ τ λ ς χαρακτ ρ σ ς δ κα κα π τ να κ π α αρ θμ τ κ γ μ τρ κ αναλ γ α, τ ν π α ν μασμ σ τ τα γ α τ ν απ δ σ τ ς δ κα σύν ς καθ σ ν αφ ρ τ δ αν μ τ ν αγαθών, τ ν απ μ τρ σ τ ν αξ ών κατ ν παν ρθ σ κ π ας βλ β ς 42. φ ύ στ ν δ λ γ αυτ ν π ρ δ κα υ απ τ ν Πλ τ να δ κα σύνκρ θ κ κ τ υ απ τ λ σματ ς ς αρ τ, τ θ τα τ θ μα να ξ τασθ ν δ κα σύν απ τ λ κα κατ υσ αν αγαθ, ς αυτ καθαυτ. Συμφ ν τα τ απ τ λ να απ τα ύψ στα αγαθ, π ς να φρ ν σ, υγ α, ρασ κα ακ. Δ λαδ τ να μ ν να ύψ στ φυσ κ αγαθ, πλ ν μ ς να αναγκα α κα «καθ ξ ν» σκ σ τ υ, π ς λ κα ρ στ τ λ ς. Πλ ν μ ς Πλ τ ν, π υ δ αχ ρ ζ τ ς φυσ κ ς π θυμ ς τ υ ανθρώπ υ σ αναγκα ς κα φ λ μ ς κα στ ς μ αναγκα ς κα αν φ λ ς, τ ν ζ τ τ λ υτα ς δ ν ξ ρ ζώθ καν παρ τ ν σκ σ γ αυτ τ ν σκ π. τσ, απ ν ς νθρ π ς π υ να ακ μα, χ παραδ θ στ ν αχαλ ν τ λ υθ ρ σ καν π σ ς τ ν μ αναγκα ν κα αν φ λών π θυμ ών τ υ, μ απ τ λ σμα τ σ ματ κτ υ κα ψυχ κ τ υ πτώσ, νώ θα μπ ρ ύσ να παραμ ν ρθ ς, ν μ νστα ρ α καν π σ ς τ ν αναγκα ν π θυμ ών τ ς τρ φ ς, τ ς δ ν ς, τ υ πλ ύτ υ, τ ν τ μών κα τ ς π λ τ κ ς. λλ αυτ π υ συμβα ν στ ν ναρχ π λ τ, λ Πλ τ ν, μπ ρ να συμβ κα σ μ α λ κλ ρ δ μ κρατ κ π λ τ α, ν κα τ ς πλ στ ς απ λαυσ ς απ τ υς π λ τ ς αυτ ύ τ υ αγαθ ύ τ ς λ υθ ρ ας, δ λαδ να μ τατραπ κατ αυτ ν τ ν τρ π δ μ κρατ α σ τυρανν α. Γ α να μ συμβ ύν μ ς αυτ ς πτώσ ς στ ν π λ τ α, αλλ κα σ κ θπ λ τ, Πλ τ ν θ ρ απαρα τ τ κασυν στ π ς τ αγαθ τ ς λ υθ ρ ας συνυπ ρχ κα συλλ τ υργ μ τ αγαθ τ ς δ κα σύν ς, τ π ς κ τ ς υσ ας τ υ να αγαπ τ κα υχ ρ στσ αυτ ν π υ τ κατ χ. Στ συν χ α Πλ τ ν ρχ τα να ρ υν σ π α να υσ α αυτ ύ τ υ αγαθ ύ τ ς δ κα σύν ς, κατ αρχ ς μ σα στ ν π λ ς σύν λ κα στ συν χ α σ κ θ τ μ χ ρ στ, συνδ ντας καθ ρώντας κατ αυτ ν τ ν τρ π αλλ λ νδ τ ς τ ς νν ς π λ τ α κα π λ τ ς σ μ α αμφ δρ μ σχ σ μ ταξύ τ υς. τσ, ς δ κα σύν μ σα στ ν π λ Πλ τ ν θ ρ κ θ π λ τ ς να 40 Κ ν/ν ς Δ. Γ ργ ύλ ς «Ηρ κλ τ ς» π σπασμα 23, Σ λ δα 202. γκυκλ πα δ κ Λ ξ κ «Ηλ ς», Τ μ ς ρχα λλ ν κ Πν ύμα, θ να. 41 Κ ν/ν ς Δ. Γ ργ ύλ ς «Δ μ κρ τ ς» π σπ σματα 42, 45, 256, Σ λ δ ς 237, 244. γκυκλ πα δ κ Λ ξ κ «Ηλ ς», Τ μ ς ρχα λλ ν κ Πν ύμα, θ να. 42 ρ στ τ λ ς «Ηθ κ Ν κ μ χ α» 1131a b, M τ φρασ Σχ λ α νδρ ας Δαλ ζ ς, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

93 ασχ λ τα μ να μ ν ν π γγ λμα, αυτ γ α τ π φύσ τ υ χ δώσ τ ν π μ γ λ π τ δ τ τα, αυτδ λαδ π υ στ φύσ τ υ τα ρ ζ κα π μ ν ς τ υ αν κ. κ μα δ κα σύν να να κ τ ζ καθ νας τ ν δ κ τ υ δ υλ κα να μ ν ανακατ ύ τα σ π λλ ς λλ ς. Ως ξ αυτ ύ τ υ ρ σμ ύ κα μ ν ν τ ς δ κα σύν ς μ σα στ ν π λ συμπ ρα ν τα τ αυτ απ τ λ να φυσ καγαθ, αν μ σα σ λλα φυσ κ αγαθτ ς φρ ν σ ς, τ ς ρασ ς, τ ς ακ ς κα λ ν τ ν λλ ν κα τ π ν π σ ς πρ σδ δ δύναμ στ ν π λ. π μ ν ς κ θ κτρ π κα υπ ρβασ απ αυτ τ δ κα σύν θ ρ τααπ τ ν Πλ τ να μ γ στ βλ β γ α τ ν π λ κα ρθ δύνατα να χαρακτ ρ σθ ς κακ υργ α υψ στ υ βαθμ ύ. λλ αυτ π υ στ ν π λ θ ρ ταδ κα σύν, θα π Πλ τ ν, να μ α μ αυτ π υ υπ ρχ σ κ θ νθρ πχ ρ στ. π ς δ λαδ συμβα ν στ ν π λ, να κ ν καθ νας τ δ υλ τ υ π υ απ τ φύσ να πρ ρ σμ ν ς, πλ ν μ ς υπ τ ν συντ ν σμ τ ς π λ τ ας, τσ συμβα ν κα μ τ ν νθρ π, τ υ π υ ψυχ ς γν στ ν συν στατααπ τρ α γ ν, τ π θυμ τ κ ν, τ θυμ δ ς κα τ λ γ κ. υτ δ τα τρ α γ ν να πρ ρ σμ να π σ ς απ τ φύσ να χ τ καθ να τ δ κ τ υ λ τ υργ κ τ τα, μ σα μ ς απ τ ν λ γχ τ υ λ γ στ κ ύ, σ μ α αμ βα α μ ταξύ τ υς φ λ κσυμφ ν α, ώστ να δ ατ ρ τα τ ν α ν τ ς πρ σ π κ τ τας, χ ρ ς αυτ να παναστατ ύν ναντ ν τ υ λ γ στ κ ύ. υτ σ τ ρ κ δ κα σύν, τ σ μ σα στ ν π λ σ κα σ κ θ νθρ π χ ρ στ, απ τ λ μ α φυσ κπραγματ κ τ τα, π α χ τ δύναμνα ξασφαλ ζ τ ν ν τ τα τ ν μ λών π υ τ ν απαρτ ζ υν, μ απ τ λ σμα τ ν καλλ ργ α τ ς φ λ ας μ ταξύ τ υς 43. π δ μ ς απ ψ ς αυτ ς π ρδ κα σύν ς να μπν υσμ ν ς απ τ φύσ, θα μπ ρ ύσαμ να π ύμ τ Πλ τ ν απλώς π κτ ν τ ν σχύ τ υ φυσ κ ύ δ κα υ τ σ στ ν κ ν ν α ς σύν λ, σ κα σ κ θ νθρ π χ ρ στ, καθ σ ν κα νθρ π ς φύσ να. π αυτ ν τ ν νν α Πλατ ν κ δ κα σύν θ ρ τα πρ δρ μ ς τ ς Σχ λ ς Ψυχ λ γ ας τ υ Καρ λ υ Γ ύνγκ, π ς αναφ ρθ κ, π ς υπ στ ρ ζ αυτ ν χ ρ ν τ ς ψυχ κ ς υγ ας κ θ ανθρώπ υ κα π α φαρμ ζ τα π σ ς στ κ ν ν κ σύν λ μ τ ν αρχ τ υ καταμ ρ σμ ύ τ ς ργασ ας κα τ υ παγγ λματ κ ύ πρ σανατ λ σμ ύ. λλ ν γ α τ ν Πλ τ να αρ ττ ς δ κα σύν ς ξασφαλ ζ, ς αν τ ρ, τ ν ν τ τα τ ν π λ τών κα τ ν αρμ ν α μ σα στ ν π λ, γ α τ ν ρ στ τ λ αυτ τα αγαθ π τυγχ ν νταπ ρ σσ τ ρ μ τ φ λ α, δ τ αυτ να συγγ ν στ ρ μ τ ν μ ν α κα χθρ κ τ ρ πρ ς τ δ χ ν α. κρ βώς λ γ τ ς μ γαλύτ ρ ς απ τ ν Πλατ ν κ δ κα σύν αξ ας π υ ρ στ τ λ ς πρ σδ δ στ ν αρ τ τ ς φ λ ας, αξ ζ λ αν συντ μ ς κα συν πτ κ να δ ύμ ρ σμ ν ς σκ ψ ς τ υ γ αυτ ν. Δ ακρ ν τ φ λ α, π α γ νν τααπ τ ν αμ βα α φ λ α τ ν υχα 43 Πλ τ ν «Π λ τ α» 357b d, 367c d, 368e 369a, 433a b, 433b, 433d, 433e, 434c, 435b, 436a e, 439c 440d, 441d e, 442c d, 443d 444a, 557a d 559b c, 561a, 561e, 562c, 563e 564a, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς κδ σ ς Σ δ ρ ς, θ να Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 97 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

94 ρ στ σ κα τ ς π ας δ ρκ α ναπ ρ ρ σμ ν, νώ τ λ α κα σταθ ρ να φ λ α τ ν αγαθών κα ς πρ ς τ ν αρ τ μ ν ανθρώπ ν, δ τ αυτ π ντ τ π δ ώκ υν τ αγαθ. κτ ς αυτών τ ν κατ γ ρ ών υπ ρχ κα φ λ α κατ τ ν π αν υπ ρχ σχ σ υπ ρ χ ς κα π α δ ατ ρ ταδ τ νας λαμβ ν απ τ ν λλ ν αυτ π υ τ υ λ π κα λλ ς τ υ τ παρ χ. Λύσ δ δ σμών φ λ ας συμβα ν υν σ υπ κρ τ κ ς π ρ πτώσ ς κα σ πν υματ κ ς δ αφ ρ ς. λλ κ θ κατ γ ρ α φ λ ας τ στ ρ ζ τα σ σχ σ ς θ κ ς, τ τ ς αμ βα ας φ λ ας κα υχαρ στ σ ς, τ στ υς καν ν ς φ λ ας υπ ρ χ ς, αναπτύσσ τακα δ ατ ρ τα μ τ ν σ τ μ ανταπ δ σ κα τ ν αμ βα τ τα τ μών αμ βών. Γ αυτ ύς τ υς λ γ υς φ λ να λ γ κα κλ κτ, π λλ φ λ δ ν πρ καλ ύν υχαρ στ σ, αλλ απ ναντ ας πρ βλ ματα ανταπ δ τ κ τ τας κα αμ βα τ τας. τσ, μ τ υς φ λ υς μπ ρ ς να μ ρ ζ σα τ λύπ κα να αυξ ν ς τ χαρ. π μ ν ς, κα πλ ν αυτ ρκ ς νθρ π ς χ αν γκ φ λ υ, δ τ απ τ συνύπαρξ μ τ ν φ λ α σθ ν τα τ κα δ ς υπ ρχ. κ μα θα π τ μ ταξύ αγαθών ανθρώπ ν φ λ α να π γ αρ τ ς, νώ μ ταξύ φαύλ ν να π γ κακ ύ. Κα αυτ δ τ ν ρ τ ς νθρ π ς να καταρχ ς φ λ ς πρ ς τ ν αυτ τ υ κα ν συν χ α πρ ς τ υς λλ υς, αντ θ τα φαύλ ς νθρ π ς δ ν να φ λ ς κα δ ν αγαπ ύττ ν αυτ τ υ, ύτ τ υς λλ υς. Η δ μ ν α, π υ απ τ λ πρ π θ σ γ α τ συλλ γ κ δρ σ πρ ς τ κ ν συμφ ρ ν π σ βαρών θ μ τ ν, υπ ρχ μ ν μ ταξύ τ ν ν ρ τ ν φ λ ν κα χ μ ταξύ τ ν φαύλ ν, στ υς π υς π κρατ πλ ν ξ α. Μ τ δ απ αυτ π ρ φ λ ας π υ αν πτυξ ρ στ τ λ ς, καταλ γ στσυμπ ρασμα τ φ λ α κα τ δ κα συνυπ ρχ υν κα χ υν κ ν γν ρ σματα, δ τ κ ν να κα τα αγαθ τ ν ν ρ τ ν φ λ ν 44. Στ δ πν ύμα π ρ φ λ ας τ υ ρ στ τ λ κ ν θ κ κα Δ μ κρ τ ς, π ς, μ ταξύ τ ν π λλών λλ ν, λ τ φ λ α ν ς συν τ ύ ανθρώπ υ να π λύ καλύτ ρ απ τ φ λ α λ ν μαζ τ ν μ συν τών κα τ μ τ τ ν φαύλ ν συναναστρ φπ λλαπλασ ζ τ ν πρ ς τ ν κακ α φυσ κπρ δ θ σ τ ν ανθρώπ ν 45. π σα π ρ φ λ ας απ ρ στ τ λκα Δ μ κρ τ δ ατυπώθ καν, συγκρ ν ντας αυτ κα μ τ σύγχρ ν πραγματ κ τ τα, δ απ στών τα δ αχρ ν κτ υς σχύ, τσ ώστ κα σ μ ρα θ κτ ν δ ανθρώπ ν ν σχ σ ν να χ π στ μ ν κ παλ θ υθ τ δ π τα απτρ α π π δα: το ωφελ μ στ κό, το σκόπ μο κα το εξ δαν κε μ νο, τα π α, π ς δ χν υν, ανταπ κρ ν ντα πρ ς τα αντ στ χα π ρ φ λ ας τ υ ρ στ τ λ 46. Τ ν υπ ρ χ τ υ φυσ κ ύ δ κα υ, τ π, π ς δαμ, π κτ ν κα ς τ ν κ ν ν α Πλ τ ν, αναγν ρ ζ γ ν κ κα ρ στ τ λ ς, π ς τ π λ τ κ δ κα δ α ρ στ φ σ κό κανομοθετημ νο τ ύτ. 44 ρ στ τ λ ς «Ηθ κ Ν κ μ χ α» 1155a25, 1155b5, 1155b35. Β βλ 8 Κ φ λα α 1, 2, 3, 4, 8, 9, 10, 11, 15, 16. Β βλ 9 Κ φ λα α 4, 6, 9, 10, 11, 12, Μ τ φρασ Σχ λ α νδρ ας Δαλ ζ ς, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Κ ν/ν ς Δ. Γ ργ ύλ ς «Δ μ κρ τ ς» π σπ σματα 98, 99, 101, 103, 106, 107, 109, 188. Σ λ δ ς 238, 239, 242. γκυκλ πα δ κ Λ ξ κ «Ηλ ς», Τ μ ς ρχα λλ ν κ Πν ύμα, θ να. 46 ρ ς Δ αμαντ π υλ ς «σθ ν μα. Η Ψυχ στ ν Ο κ γ ν α. Ηθ κ τ υ Πα δ ύ». Σ λ δ ς 67 70, κδ σ ς Κ. σ μακ π υλ ς, Ναύπακτ ς Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

95 Πρ π ι ν σ ντ σσ ντ ι ν μ ι, ι π ί ι θ πρ κ πτ ν π μί β σ στ ν π ί θ σ μμ τ χ ν λ ς ι κ ινωνικ ς μ δ ς, ι φιλ σ φ ι, ι πλ σι ι, λ ι ι π γγ λμ τί ς κ ι γ νικ λ ι ι π λίτ ς κ ι στ ς π ί ς ν μ ς ν πρ σδ θ ί δ ν μ των π τρ γ νικών θίμων. Τ φυσ κ δ κα χ π γ πρ λ υσ ς τ φύσ κα χ καθ λ κ σχύ, τ δ ν μ θ τ μ ν χ δ φ ρ ς πρ λ ύσ ς κα μ ταβ λλ τα. Τ ν μ θ τ μ ν δ κα να απ τ λ σμα συμβ σ ν μ ταξύ τ ν ανθρώπ ν, δ ν να τ δ παντ ύ, νώ τ συναρμ ζ μ ν μ αυτ φυσ κ να ρ στ δ κα, δ τ δρ ζ τα στ φύσ 47. Πλ ν μ ς Πλ τ ν δ ν ρ υντ ν νν α τ υ δ κα υ μ ν ν ς πρ ς τ φύσ, αλλ μ λ τ κα ς πρ ς τ θ ν συγκρ ν ντας τ ς σχ σ ς τ υ δ κα υ μ τ σ. Καταρχ ς, ρ υν τα ν σ νανα καταγγ λλ τα αδ κών κα αντ θ τ ς αν σ να μ ν καταγγ λλ τα ν χ ς απ π νδ π τ. Τ θ μα αυτ, παρ λ π υ υπ στ ρ χθ κ στ ν σχ τ κ δ λ γ, ν τ ύτ ς δ ν απ σαφ ν σθ κ, φ σ ν κα δ «Θ» δ χ γν μ ύν γ α τ τ να δ κα, ρα, σχ μ, καλ κακακ, χ ρ ς αυτ να σ μα ν τ αδ κ πραγ σας δ ν πρ π να τ μ ρ τα. Συμφ ν θ κ μ ς τ όσ ο να αυτπ υ αγαπ τα απ τ υς «Θ ύς», χ π δ αγαπ ύν αυτ «Θ», αλλ π δ να πρ γματ όσ ο. Στ συν χ α ρ υν τα σχ σ τ υ σ υ μ τ δ κα, δ λαδ κατ π σ ν δύ αυτ ς νν ς ταυτ ζ ντα απ τ λ ύν μ α μ ρ ς τ ς λλ ς κα δ απ στών τα τ τ σ απ τ λ μ ρ ς τ υ δ κα υ. Τ μ ρ ς δ αυτ τ υ δ κα υ π υ κφρ ζ τ σ χ σχ σ μ τ ν τ μ, τ ν σ βασμ κα τ ν υγν μ σύν τ ν ανθρώπ ν πρ ς τ υς «Θ ύς», πρ ς ανταπ δ σ τ ν καλών π υ μας παρ χ υν. Γ αυτ ν τ ν λ γ τ σ αγαπ τα απ τ υς «Θ ύς» ρ στ τ λ ς «Ηθ κ Ν κ μ χ α» 1134b a5, Μ τ φρασ Σχ λ α νδρ ας Δαλ ζ ς, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Πλ τ ν «υθύφρ ν» 5d, 6a, 6e, 7a, 7e 8b, 8e, 9e, 10c e, 11b, 12a d, 12e, 14e 15b, π μ λ α υ γγ λ ς Παπαν ύτσ ς, Μ τ φρασ Σχ λ α. Ηλ ας Λ γ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς, θ να. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 99 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

96 Ν μ λ γί τ Δικ ί Γ α τ ν μ θ τ μ ν δ κα θα γ ν στ συν χ α λ γ ς, π ς αυτ ξ λ κτ κ παρ υσ ζ τα στ φ λ σ φ κ π ρ α τ υ Πλ τ να κυρ ς, αλλ κα τ ν λλ ν φ λ σ φ ν τ ς π χ ς. τσ, στ ν «Π λ τ α» τ υ Πλ τ ν τ ν ζ τ ν αν γκ ύπαρξ ς ν μ ν γ α τ ν ύρρυθμ λ τ υργ α τ ς π λ ς καμ λ στα καθ ρ ζ π ς τ π ταγμα τ ν ν μ ν χαρακτ ρ σθ κα ν μασθ νόμ μο κα δ κα ο. λλ συγχρ ν ς μ τ ν αν γκ τ ν ν μ ν θα δ ατυπώσ κα τ ς πραγματ κ ς παρατ ρ σ ς τ υ, λ γ ντας τ αυτ μ ς γ ν ντα σύμφ να μ τ συμφ ρ ν κ θ αρχ ς, δ λαδ δ μ κρατ α γ α τ υς δ μ κρατ κ ύς, δ τυρανν α γ α τ υς τυρανν κ ύς. τσ, ν μ π λύ απ χ υν απ τ γ ν κ συμφ ρ ν τ ν αρχ μ ν ν, π μ λ στα τ μ ρ ύντα ταν τ υς παραβα ν υν. Δ υκρ ν ζ μ λ στα Πλ τ ν κα λ τ τ φα ν μ ν αυτ συμβα ν σ λ ς τ ς π λ ς, δ λαδ ν μ να ξυπ ρ τ ύν τ συμφ ρ ν τ ς κρατ ύσας αρχ ς κα παντ ύ να π κρατ ς αρχ τ υ δ κα υ τ συμφ ρ ν τ υ σχυρ τ ρ υ 49. Γ αυτ στ συν χ α Πλ τ ν, μ σ τ υ ργ υ τ υ «Π λ τ κ ς», ρ υν π α μπ ρ να να ανθρ π ν ς καλύτ ρ π γ δ κα υ, ώστ ν μ αυτ να να ρ στ κα να κφρ ζ υν τ συμφ ρ ν τ υ κ ν ν κ ύ συν λ υ καμ ν ν. τσ, στ ν αρχ τ υ δ αλ γ υ θ τ ς π γ δ κα υ τ ν π στ μ να καδ κα ν ρχ ντα, π ς γ α τ καλτ ς π λ ς κα μ ν, πρ π να πα ρν απ φ σ ς, π ς γ ατρ ς γ α τ θ ραπ α τ ν ασθ νών τ υ, αν ξ ρτ τα ν υπ ρχ υν δ ν υπ ρχ υν ν μ, μ τ θ λ σ χ ρ ς τ θ λ σ τ ν αρχ μ ν ν κα τ πρ κ τα γ α φτ χ ύς τγ α πλ ύσ υς. Θα να δ υτύχ μα απ φ σ ς αυτ ς τ υ ρχ ντα να νασύμφ ν ς κα μ τ υς καλ ύς ν μ υς, π υ δυνατ ν να υπ ρχ υν στ ν π λ. φ ύ τα πρ γματα χ υν τσ, ώστ να υπ ρ χ υν απ φ σ ς τ υ π στ μ να κα ν ρ τ υ γ τ, τ θ τα τ ρώτ μα ν να αναγκα να ν μ θ τ ύμ, φ σ ν ν μ ς δ ν να τ π τ λ πρ σταγμα, καθ σ ν σ τ λ ς κα δ κα ς κ αν να, δ ν θα μπ ρ να να κα π φ λ μ ς. Κα αυτ δ τ υπ ρχ υν π κ λ ς αν μ τ τ ς μ ταξύ τ ν ανθρώπ ν αλλ κα μ ταξύ τ ν πρ ξ ών τ υς, κα π πλ ν, συμβα ν τ γ γ ν ς τ καν να ανθρώπ ν ργ δ ν μ ν σταθ ρ καδ ν να τ σ απ λυτ π υ να αξ ζ γ α λ ς τ ς π ρ πτώσ ς κα γ α λ υς τ υς χρ ν υς. ρα να αδύνατ ν να ργ π υ παραμ ν ς απ λυτ, να πρ σαρμ ζ τασ κ να τα πρ γματα π υ μ ταβ λλ ντακα π τ δ ν να απ λυτα. π μ ν ς, ν μ θ τ ς θα θ σ κ ν τ ν ν μ π υ τα ρ ζ στ ν πλ ν τ τα τ ν π λ τών κα τ ν π ρ πτώσ ν τ μ τ υς γραπτ ύς τ μ τ υς γραφ υς κατ θ μν μ υς. π δ μ ς ν μ θ τ ς νααδύνατ να κ θ τα κ θ στ γμ τ ς ζ ς τ υ κ ντ σ κ θ π λ τ κα να τ υ ρ ζ ακρ βώς τ φ λ να κ ν γ α κ θ π ρ πτ σ, πρ κύπτ αν γκ τ ς πρ τ β υλ ας γ α δ κα ς απ φ σ ς κ μ ρ υς τ υ π στ μ να κα ν ρ τ υ γ τ 50. Κα σ μ ρα καν ν ς γ σ ας απα 49 Πλ τ ν «Π λ τ α» 338e, 359a, Μ τ φρασ Σχ λ α. Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς, κδ σ ς Σ δ ρ ς, θ να Πλ τ ν «Π λ τ κ ς» 292d 293e, 293e 295b, π μ λ α υ γγ λ ς Παπαν ύτσ ς, Μ τ φρασ Σχ λ α Ηλ ας Λ γ ς. κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς, θ να. 100 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

97 τ ύν απ τ ν γ τ αυτ ν τ ν αντ φατ κδυ σμ, δ λαδ αφ ν ς να π θαρχ ύν στ υς ν μ μ υς καν ν ς κα αφ τ ρ υ να αναπτύσσ υν πρ τ β υλ ς σ καταστ σ ς π υ δ ν καλύπτ ντα απ τ υς ν μ υς, αλλ ν ργώντας σύμφ να μ τ πν ύμα αυτών π υ σχύ υν. λλα κα ρ στ τ λ ς, δ αχ ρ ζ ντας τ ς δ κ ς πρ ξ ς σ εκο σ ες καακο σ ες, π υ συμβα ν υν απ γν α καταναγκασμ, δ χ τα γ αυτ ς τ ς πρ ξ ς την αρχ της επ ε κε ας. Η α τ α δ φαρμ γ ς τ ς π κ ας να τ κ θν μ ς να γ ν κ ς κα ς κ τ ύτ υ να αδύνατ να κδ δ ντα ρθ ς ν μ κ ς δ ατ ξ ς γ α κ θ π ρ πτ σ θ ματ ς. π μ ν ς, κα ρ στ τ λ ς, σ αυτ ς τ ς π ρ πτώσ ς, θ ρ πραγματ κ υπ ρτ ρ τ υ ν μ μ υ δ κα υ τ ν π κ α, π α ν ργ συμπλ ρ ματ κ ς πρ ς τ ν ν μ. π ναντ ας, θ ρ μ γ σταδ κ α τ ν απραξ α τ υ γ τ 51. Μ τ τ θ μα τ ς πρ τ β υλ ας τ υ γ τ γ α λ ψ ρθών απ φ σ ν στ ς π ρ πτώσ ς π υ δ ν υπ ρχ υν ν μ, ρχ τα σ ρ κα ρ υν τα στ ν δ δ λ γ π ρ πτ σ αναπρ σαρμ γ ς τ ν ν μ ν, τ ς π ς αναπρ σαρμ γ ς τ ν ν μ ν Πλ τ ν θ ρ αναγκα ς, παραλλ λ ζ ντας μ λ στα αυτ ς μ τ ς αναπρ σαρμ γ ς π υ π σ ς κ ν υν γ ατρ κα γυμναστ ς στ ς συνταγ ς τ υς γ α να δ ατ ρ σ υν τ ν υγ α τ υ σώματ ς τ ν ασθ νών τ υς σ καλκατ στασ. ν λ γα μπ ρ να πρ ττ κα π στ μ νας, ν ρ τ ς ρχ ντας γ α τ υς ν μ υς τ ς π λ ς, φ ρν ντας καλύτ ρ υς ν μ υς απ αυτ ύς τ ν Ε ν στ ν π λ πιλ γ ντ ι ι ριστ ι ρχ ντ ς, ι π ί ι π ιθ ρχ ν κ ι στ ς ριστ ς ν μ ς, ι δ ν μ ι ίν ι κ ρί ρχ ι των ρχ ντων κ ι ι ρχ ντ ς δ λ ι τών των ν μων, τ τ στ ν π λ τή ρχ ντ ι λ τ γ θ τ Θ. πρ γ ν ν, μ τ βασ κ β βα α πρ π θ σ να π τύχ κα τ συγκατ θ στ ν π λ τών, αλλ ώτ κα δ ν πρ π να ν μ θ τ, λ Πλ τ ν. Τ γ ν τα μ ς ν κ π ς ρχ ντας δ ν π τύχ αυτ τ συγκατ θ σ τ ν π λ τών; Θα π β λλ μ τ β α τ καλύτ ρ γ α τ ν π λ ; Ο Πλ τ ν π λ φ ρ ντας ς παρ δ γμα τ ν γ ατρ π υ, χ ρ ς να π σ τ ν ασθ ν τ υ, π β λλ τ ν αρμ ζ υσα θ ραπ α, ς π σ ς κα τ ν κυβ ρν τπλ υ, π ς πρ σ λ μ ν ς στσυμφ ρ ν τ υ πλ υ κα τ ν ναυτών, β ζ λα τα δυνατ τ ς τ χν ς τ υ γ α να σώσ αυτ ύς π υ θαλασσ π ρ ύν μαζ τ υ, λ τ τσ πρ π να ν ργ ύν κα συν τ ρχ ντ ς τ ς π λ ς μ λτ δύναμ τ ς τ χν ς τ υς. υτ μ ς τ λμ κ μ ρ υς τ ν αρχ ντ ν απα τ μ γ λ πρ σ χ ώστ να μ ν π σ υν σ πλ ν κα γ αυτ τ ν σκ π πρ π να φαρμ ζ υν να μ γ λ καν να: να απ ν μ υν σ κ θ υκα ρ α στ υς π λ τ ς τ λ τατα δ κα σύν μ ν υ κα τ χνκα να να καν να τ υς σώζ υν κανα τ υς καθ στ ύν καλύτ ρ υς, σ τ 51 ρ στ τ λ ς «Ηθ κ Ν κ μ χ α» 1137b10 40, Μ τ φρασ Σχ λ α νδρ ας Δαλ ζ ς, κδ σ ς Π πυρ ς θ να ρχ ς κα Τ χν Δ κ σ ς 181 1, κδ σ ς Στρατ ύ, θ να. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 101 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

98 δυνατ ν 52. σ δύσκ λ ς κ αν να αναπρ σαρμ γ ς τ ν ν μ ν ς μ ταρρυθμ σ ς, σ ξα ρ τ κ τ χν κα αν απα τ ύν απ τ ν γ τ, θ ρ ύντααπ τ ν ρ στ τ λ απαρα τ τ ς κα αναγκα ς, πρ κ μ ν υ να πρ λαμβ ν ντα κ ν ν κ ς ταραχ ς, στ σ ς κα παναστ σ ς κ μ ρ υς τ ν π λ τών 53. Μ χρ ς δώ Πλ τ ν στ δ λ γτ υ αν φ ρ τ ς π ρ πτώσ ς κ ν ς π υ ρχ ντας απ τ λ πρ γματ π γδ κα υ, συμπλ ρών ντας κα υπ ρβα ν ντας ακ μα τ υς σχύ ντας ν μ υς, μ τ βασ κ β βα α πρ π θ σ τ ρχ ντ ς αυτ να π στ μ ν ς στ ν τ χν τ ς δ κ σ ς τ υς κα π πλ ν να π σδ π τ ν ρ τ νθρ π απ βλ π ντας μ ν στ καλύτ ρ τ ς π λ ς κα τ ν π λ τών. π δώ κα π ρα μ ς στ ν αν πτυξ τ ν π ρ ν μ ν απ ψ ών τ υ Πλ τ ν θα κ ν τ ν τ λ κ τ υ στρ φ στ ν δ λ γ τ υ κα θα χαρακτ ρ σ κατ κ π ν τρ π π ρ πτώσ ς τ ς παραπ ν απ ψ ς τ υ μ σα στ ν λ ν μ λ γ α τ υ. νώ γ ν κ ς καν νας, τ ρθ τ ρ κα τ καλύτ ρ να π θαρχ α τ ν π λ τών στ υς ν μ υς κα κ ν ς π υ τ λμνα παραβα ν αυτ ύς να τ μ ρ τα μ λ ς τ ς βαρύτατ ς π ν ς, ακ μα κα μ θ νατ, καταλ γ Πλ τ ν στ ν «Π λ τ κ» να θ ρ υπ ρτ ρ λ ν τ ν καταστ σ ν τ ν π θαρχ α στ υς ν μ υς, δ τ θ ρ σπ ν α τ ν π ρ πτ σ τ υ αγαθ ύ γ τ μ τ σ τ λ τ τα, πλ ρ τ τα κα αυτ ρκ α, γν ρ σματα τα π α αν κ υν στ θ κα κφ ύγ υν τ ν ανθρ π ν ν δυνατ τ τ ν. Δ τ ακ μα κα γ ατρ κα κυβ ρν τ ς πλ ν, π υ φ ραμ ς καλπαρ δ γμα π π ν, θα κ τ ξ υν απτ ν π στ μ τ υς κα τ ν τ χν τ υς π ς θα ξυπ ρ τ σ υν τ δ κ τ υς συμφ ρ ν κα τ δ κ τ υς χρ ματ καμ β, στ κ αν φθ σ υν στ σ μ να κ ν υν κακ υργ ματα σ β ρ ς τ ν ασθ νών τ υς τ ν π βατών τ υς. Γ αυτ ύς τ υς λ γ υς πρ π να συντ σσ ντα ν μ, π θα πρ κύπτ υν απμ α β σ στ ν π α θα συμμ τ χ υν λ ς κ ν ν κ ς μ δ ς, φ λ σ φ, πλ ύσ, λ παγγ λματ ς καγ ν κ λ π λ τ ς κα στ υς π υς ν μ υς να πρ σδ θ δύναμ τ ν πατρ γ ν κών θ μ ν. Σ αυτ ύς τ υς ν μ υς θα π θαρχ ύν κυβ ρν τ ς τ ν πλ ν, γ ατρ γ α τ θ ραπ α τ ν ασθ νών τ υς, αλλ κα ρχ ντ ς τ ς π λ ς. Ο ρχ ντ ς τ ς π λ ς θα ρ ζ ντα απ τ υς π λ τ ς να ρχ υν γ α να χρ ν κα στ τ λ ς τ ς θ τ ας τ υς υπ χρ ύντα να λ γ δ τ ύν νώπ ν τ ν δ καστ ρ ν, φ σ ν κ π ς απτ υς π λ τ ς κατ γ ρ σ αυτ ύς τκατ τ ν δ ρκ α τ ς θ τ ας τ υς δ ν κυβ ρν σαν σύμφ να μ τ υς ν μ υς κα μ τ κατ θ μ δ κα. Γ α σ υς δ καταδ καστ ύν, δ δ καστ ς να ρ ζ υν τ ς π ν ς π υ θα υπ στ ύν τ πρ στ μ π υ πρ π να πλ ρώσ υν. Τ δ σχύ γ α τ υς γ ατρ ύς κατ υς κυβ ρν τ ς πλ ν, ακ μα κα γ αυτ ύς π υ δ δ σκ υν τ τ υς ν υς, τ τ υς γ ρ ντ ς να π ρ φρ ν ύν τ υς 52 Πλ τ ν «Π λ τ κ ς» 295c e, 296a 297c, π μ λ α υ γγ λ ς Παπαν ύτσ ς, Μ τ φρασ Σχ λ α Ηλ ας Λ γ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς, θ να. 53 ρ στ τ λ ς «Π λ τ κ» 1302a25, 1302a b, 1307b30 35, 1308b10 15, Μ τ φρασ Σχ λ α Ν κ λα ς Παρ τσ ς, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

99 τ ί στις ψ χ ς των π ίων κ ρι ρχ ν ι θ ί ι ν μ ι, δ ν χ ν ν γκ τ ς πίβλ ψ ς των νθρωπίνων. ν μ υς, γ ατ καν ς δ ν πρ π να ναπ σ φ ς απ τ υς ν μ υς, π συντ χθ καν μ τ σ π μ λ α κα μ τ ν μπ ρ α λ ν μας. κ μα δ ν πρ π να ξα ρ τα τ ν συν π ών τ υ ν μ υ κ ν ς γ τ ς, π ς μ τ πρ σχ μα τ ς αναπρ σαρμ γ ς τ ς ρμ ν ας τ ν ν μ ν, ξυπ ρ τ ύσ τ ν αγ π τ υ γ α τ κ ρδ ς τ ν πρ σ π κ τ υ δ τρ π α, παρτ σχύ ν ρ στ π ρ χ μ ν αυτών. Δ τ τ κακ π υ θα κ ν ναντ τ ν ν μ ν, θα ταν π λύ χ ρ τ ρ απ αυτπ υ υπ τ θ τα τ θα καναν απαρχα μ ν ς αλλ σχύ υσ ς δ ατ ξ ς τ ν ν μ ν. π μ ν ς, καταλ γ Πλ τ ν στ ν «Π λ τ κ», τ σ ν ν μ θ τ ς, σ ν κα φαρμ στ ς τ ν ν μ ν να μ ν αφ ν υν π τ μ τ να τ μ, μ τ να πλ θ ς να κ ν τ δ π τ ν ντ α στ υς ν μ υς 54. τσ, απ λ αυτ τ συζ τ σ π υ καν Πλ τ ν σχ τ κ μ τ ν ν μ λ γ α τ υ στ ν «Π λ τ κ», δαμ σ π ς π ρ πτώσ ς θ ρ τ ν αγαθ ρχ ντα ς π γ δ κα υ. Κα αυτ ς να τ ταν απ φ σ ς λαμβ ν ντα γ α τ συμπλ ρ σ κ νών τ ν ν μ ν, τ ταν υπ ρβα ν αυτ ύς γ α τ καλύτ ρ τ ς κ ν ν ας. λλ κα αυτ ς τ ς π ρ πτώσ ς στ τ λ ς τ υ δ αλ γ υ τ υ δ χν να τ ς απ σ π, ταν θ ρ σπ ν α τ ν π ρ πτ σ αγαθ ύ κα ν ρ τ υ ρχ ντα καθ τ λ υς, ρχ ντ ς κα αρχ μ ν υς 54 Πλ τ ν «Π λ τ κ ς» 297d 300c, π μ λ α υ γγ λ ς Παπαν ύτσ ς, Μ τ φρασ Σχ λ α Ηλ ας Λ γ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς, θ να. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 103 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

100 στ ν απ λυτ υπακ στ υς ν μ υς, π συντ σσ ντα απ λ ς τ ς κ ν ν κ ς μ δ ς τ ς π λ ς. Παρατ ρ ταακ μα να σ γ Πλ τ ν στ ν «Π λ τ κ» δ μ κρατ κ ς δ αδ κασ ς τ σ γ α τ ν κλ γ τ ν αρχ ντ ν, σ κα γ α τ σύνταξ τ ν ν μ ν, νώ στ πρ γ ν στ ρ ργ τ υ τ ν «Π λ τ α», θ ρ απ λυτ π γ δ κα υ τ ν ν ρ τ κασ φ ρχ ντα, π ς ν μ θ τ μ νγ α τ καλ τ ς κ ν ν ας. π δ κνύ τα λ π ν τ κα στ ν μ λ γ α τ υ Πλ τ ν υπ ρξ νας ξ λ κτ κ ς φ λ σ φ ς κα μ λ στα μ δ μ κρατ κ πρ δ υτ κ τ τα, π α θα μπ ρ ύσ να θ ρ θ π ρ σσ τ ρ ξ λ γμ νκα απ τ υς σύγχρ ν υς δ μ κρατ κ ύς θ σμ ύς, ταν γ α τ σύνταξ τ ν ν μ ν απ φασ ζ υν λ ς παγγ λματ κ ς μ δ ς, πρ κ μ ν υ αυτ να να τ λ τ ρ κα καθ λ κ ς απ δ χ ς. Μ τ δ πν ύμα τ ς ν μ λ γ ας τ υ Πλ τ ν μ λ κα στ καταλ κτ κ τ υ ργ στ υς «Ν μ υς», στ π πρ γματ δ χν ντ να να δ ακατ χ τααπ τ ν αν συχ α τ ς κατ λ ψ ς τ ς γ σ ας τ ς π λ ς απ δ φθαρμ ν υς ανθρώπ υς, λ γ ντας: τ νθρ π ς, τ λ γαρχ α δ μ κρατ α π υ χ ψυχ να ρ γ τα γ α τ ς δ ν ς κα τ ς π θυμ ς θ λ να γ μ σ απ αυτ ς χ ρ ς να μπ ρ να σ γ σ αυτ τα π θ, ταν αυτ τα π θ κυρ αρχ σ υν σ τ μ στ σύν λ τ ν π λ τών, ν μ θα καταπατ θ ύν κα τρ π ς σ τ ρ ας πλ ν δ ν υπ ρχ. υτ μ ς τα π θ πρ λαμβ ν ντα ταν υπ ρχ υν ν μ π υ απ βλ π υν κατ κύρ λ γ στ ν καλλ ργ α τ ς αρ τ ς, στ φρ ν σ κα στ ν ρθγνώμ τ υ ν υ κα δ υτ ρ υ ντ ς στ ν ρ τα κα στ ς λλ ς π θυμ ς. Γ αυτ ύς τ υς λ γ υς κα γ α να πρ λ β τ τ ς ασθ ν κ ς καταστ σ ς τ ν αρχ ντ ν, π υ θα κατ στρ φαν τ ν π λ, Πλ τ ν στ υς «Ν μ υς» σαφώς καθ στ αυτ ύς σχυρ τ ρ υς απ τ υς ρχ ντ ς κα απαυτ ύς πλ ν ξαρτ τ σ τ ρ α τ ν καταστρ φ τ ς π λ ς. π ναντ ας ν στ ν π λ π λ γ ντα ρ στ ρχ ντ ς, π π θαρχ ύν κα στ υς ρ στ υς ν μ υς, δ ν μ να κυρ αρχ τ ν αρχ ντ ν κα ρχ ντ ς δ ύλ αυτών τ ν ν μ ν, τ τ στ ν π λ αυτ ρχ ντα λα τα αγαθ τ υ Θ ύ 55. υτ τ ν αφ σ σ τ υ στ υς ν μ υς Σ κρ τ ς π σφραγ ζ μ τ ν δ κ καταδ κ τ υ σ θ νατ, καθ σ ν μπρακτα μ τ ν παραμ ν τ υ δ ξ τ απ δ χ ταν τ ν σχύ τ υς, αν κα ν μ π τρ παν τ λ γ κ μ τ π σ τ υς κα π μ ν ς τ ν αναπρ σαρμ γ τ υς, αλλ Σ κρ τ ς τ π τα δ ν πραξ γ αυτ 56. Μ α αναπρ σαρμ γ τ ν ν μ ν θ ρ Πλ τ ν κα δώ στ υς «Ν μ υς» αναγκα α μ ν πρ ς συμπλ ρ σ τ ν λλ ψ ν κα κσυγχρ ν σμ τ ν ν μ ν, πλ ν μ ς θ ρ π σ ς κα π λύ δύσκ λ ργ. Κα να δύσκ λ ργ δ τ αλλαγ τ ν ν μ ν, π υ πλ ν χ υν γ ν θ μ, πρ σκρ ύ σύμφ να μ τ σύγχρ ν π λ τ κ π στ μ, π ν σ κατ στ μ ν ς ν τρ π ς κα συμφ ρ ντα τ ν π λ τών. κρ βώς λ γ αυτών τ ν δυσκ λ ών αλλαγ ς αυτ ς απα τ ύν καλ 55 Πλ τ ν «Ν μ» 688b, 714a, 716a, 715d, Πρ λ γ ς, Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ ν/ν ς Φ λ ππας, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Πλ τ ν «Κρ τ ν» 51e, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ.Θ. ραπ π υλ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς, θ να. 104 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

101 μ λ τ κα σχ δ ασμ, συν χ ν μ ρ στ ν π λ τών ώστ να απ δ χθ ύν τ ν αλλαγ, δ αρκ λ γχ τ ς απ τ λ σματ κ τ τας αυτ ς, ώστ να λαμβ ν ντα γκα ρ ς δ ρθ τ κ ς απ φ σ ς, ν απα τ θ, κατ λ ς, βασ κ πρ π θ σ να σ φ ς κα τ λμ ρ ς γ τ ς, π ς δαμ παραπ ν στ ν «Π λ τ κ». Τ ς δ ς απ ψ ς θα παρ υσ σ κα δώ στ υς «Ν μ υς» Πλ τ ν, τ, δ λαδ, δ ν υπ ρχ λλ ς τρ π ς γ α να μ ταβ λλ υκ λ τ ρα καγρ γ ρ τ ρα μ α π λ τ υς ν μ υς απτ να χ ς ρχ ντα ναν χαρ σματ κ, σώφρ να, σ φ αλλ θαρραλ «τύρανν» κα συγχρ ν ς τ ν καλ τύχ τ υ αρ στ υ ν μ θ τ, πρ κ μ ν υ π λ να γ ν υδα μ ν στ ρ απ αυτ τ ν αλλαγ. φ ύ μ τ λμ δ ατυπών καταρχ ς Πλ τ ν αυτ τ θ σ, στ συν χ α μ ς ανακαλ λ γ ντας π ς δ ατυπώθ κ νας μύθ ς κατ τ ν τρ π π υ λ γ ντα χρ σμ. λλ π δ να απαρα τ τ στ ν αλλαγ τ ν ν μ ν συνα ν σ τ ν π λ τών κα γ α να μ θ ρ θ κατώτ ρ π λ απ «τυρανν κ ύς» ν μ υς, δ ρθών τ ν παραπ ν π ψ τ υ, π ρ π β λ ς τ ς αλλαγ ς, μ τ να πρ τ ν ν μ θ τ ς κ λλ ς ναλλακτ κ ς αλλαγ ς ν μ ν κα απ αυτ ς ας π λ ξ υν π λ τ ς τ ν καλύτ ρ. σ ν αφ ρ τ ν τρ π σύνταξ ς τ ν ν μ ν, Πλ τ ν πρ τ ν π ς κ θν μ ς π ρ λαμβ ν δύ τμ ματα: τ π στ κ κα τ π τακτ κ. Τ πρώτ απ τ λ τ πρ μ τ υ ν μ υ κα χ πραγματ κ κα φ λ νθρ π χαρακτ ρα, τ δ λλ απ τ λ τ κρατ κα αν λ ύθ ρ τμ μα αυτ ύ. Μ τ σύνταξ αυτ τ ν ν μ ν, Πλ τ ν απ βλ π, μ τ π στ κ τμ μα να συμμ ρφώσ τ ν π λ τ δ α τ ς π θ ύς γ αυτ π υ ακ λ υθ ύν στ ν π τακτ κ, τ π π ρ λαμβ ν τ μ ρ ς κααυστ ρ ς π ν ς γ αυτ ύς π υ θ λαν να παραβ ύν τ υς ν μ υς. Μ τ ν τρ π ν αυτ σύνταξ ς τ ν ν μ ν, Πλ τ ν δύνατα να θ ρ θ πρ δρ μ ς τ ς σύγχρ ν ς αρχ ς τ ς π κ ας, π α απ βλ π στ ν ψυχ πν υματ κ παν ρθ σ τ υ «αμαρτ σαντ ς» π λ τ. Τ λ κ Πλ τ ν θα θ ρ σ φρ υρ ύς τ ς αρ τ ς τ ς δ κα σύν ς τ υς ν μ υς, αλλ κα τ υς ν μ φύλακ ς δ καστ ς, π κα αυτ π λ γ ντα απτ υς πλ ν ρ στ υς κα δ κα τατ υς στ θ ς τ ν αρ τών τ υς. Κλ ν Πλ τ ν τ ς σκ ψ ς τ υ στ υς «Ν μ υς» λ γ ντας τ λ αυτ ν μ λ γ α γρ φτ κ γ α τ υς ανθρώπ υς κ ν υς π υ απ κλ ν υν απ τ ν θ ν μ, καθ σ ν αυτ στ ς ψυχ ς τ ν π ν κυρ αρχ ύν θ ν μ, δ ν χ υν αν γκτ ς π βλ ψ ς τ ν ανθρ π ν ν 57. η ανδρε α ν δ κα σύν κα σ φρ σύνμ τ ν καθ δ γ σ τ ς φρ ν σ ς ν ργ ύν γ α τ ν αρμ ν α κ θ ανθρώπ υ κα τ ς κ ν ν ας ς συν λ υ, αρ ττ ς ανδρ ας δ μ υργ κα ξασφαλ ζ μπρακτα τ ν κφρασ κα τ ν ξ λ ξ λ ν τ ν λλ ν αρ τών, δ τ αρ ττ ς ανδρ ας να συνυφασμ ν μ τ ν πρ ξ κα τ δραστ ρ τ τα κα π ς να γν στ, μ ν υπ αυτ ς τ ς συνθ κ ς θα υπ ρχ κα δ μ υργ κ απ τ λ σμα στ ς ν ργ ς μας. Γ α να χ υμ μ ς αυτ τ δ μ υργ κ απ τ λ σμα, ανδρ α 57 Πλ τ ν «Ν μ» 711c, 712a, 716a, 722e, 739a, 770b, 790b, 875d, 935c, 948c, Πρ λ γ ς Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ ν/ν ς Φ λ ππας, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 105 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

102 να απαρα τ τ να συν δ ύ τα απ τ φρ ν σ, νώ θα ταν θ α δ ρ συν δ α τ ς κα απ τ ς λλ ς αρ τ ς. υτ ς ξ λλ υ κτ μ τα τ να λ γ ς π υ Πλ τ ν θ τ κατ σ ρτ ς θ μ λ ώδ ς αυτ ς αρ τ ς μ πρώττ φρ ν σ κα τ λ υτα α τ ν ανδρ α, Μπ ρ μ λ ιπ ν ν π μ τι λλ ι π κτ ν τ ν νδρ ί τ ς στις δ ν ς, λλ ι στ β σ ν, λλ ι στις πιθ μί ς κι λλ ι στ ς φ β ς. Όλ ι τ ί ίν ι νδρ ί ι. πρ κ μ ν υ να δ ξ τ π αδ π ταπ φασ γ α πρ ξ τ υ ανθρώπ υ αλλκα π λύ π ρ σσ τ ρ γ α τ ν γ τ π ρν καταρχ ν απ τ ν ρθ κρ σ α τ ς λ γ κ ς κα δ ρχ μ ν απ τ σ φρ σύντ υ ν ργ μ δ κα σύν. Γ α τ ν ρ σμ μ ς τ ς ανδρ ας Πλ τ ν χ μ λ σ σ δ φ ρα ργα τ υ, δ α τ ρα μ ς κ ν λ γ στ ν «Λ χ» κα μ λ στα σ ναν αρ στ τ χν κ δ λ γ, τ υ π υ αξ ζ να αναφ ρ υμαπ σπ σματα, λ γ τ ν στρ φών τ υ δ αλ γ υ γ α τ ν ρ σμ τ ς ανδρ ας, αλλκα δ τ π ρ γρ φ ντα κα στρατ τ κ π χ ρ σ ακ λ γμ, π παρ υσ ζ υν νδ αφ ρ ν ακ μα κα σ μ ρα. τσ, στ ργ τ υ «Λ χ ς» δ δ τα ς πρώτ ς ρ σμ ς τ ανδρ ς ναασφαλώς αυτ ς π υ μ ν στ θ σ τ υ κα π λ μ τ ν χθρ. π αυτ ύ μ ς γ ρ τα νστασ μ τ ρώτ μα: αλλ τ τ π ς χαρακτ ρ ζ τα αυτ ς π υ φ ύγ ντας κα χ μ ν ντας π λ μ τ ν χθρ ; Φ ρ ντας ς παρ δ γμα τ υς Σκύθ ς π υ λ γ υν τ τ δ π λ μ ύν κα υπ χ ρώντας κα καταδ ώκ ντας. νώ ακ μα γ ν τα αναφ ρκα στ ν μ ρ, π ς πα νώντας τ ππ κ τ υ ν α, π π ς ξ ρ υν τ ν π λ μ κ τ χν : «π ν κ τ σαν α τ να κυν γ ύν κα να φ ύγ υν». Δ υκρ ν ζ τα μ ς στ δ λ γ τ τακτ κ αυτ αφ ρ τ ππ κ κα χ τ π ζ κ π υ μ ν στ ς θ σ ς τ υ γ α να π λ μ. νατρ π τα π ς κα γ α τ π ζ κ παραπ ν σχυρ σμ ς μ τ στ ρ κ παρ δ γμα τ ς μ χ ς τ ν Πλατα ών, π υ τ π ζ κ τ ν Λακ δα μ ν ν δ ν μ ν στθ σ τ υ γ α να π λ μ, αλλ υπ χώρ σαν κα ταν δ ασπ σθ καν γραμμ ς τ ν Π ρσών, π στρ ψαν μ λ γμ π ς ππ ς κα τσ κ ρδ σαν κ ν τ ν μ χ. υτ ς δ λ γ ς απ καλύπτ καταρχ ς κα π β βα ών τ αρ τ τ ς ανδρ ας σ ναν γ τ πρ π απαρα τ τα να συν δ ύ τα απ τ ν φ υρ τ κ τ τα κααπ τ ν υ λ ξ α τ ς φρ ν σ ς, ώστ τ απ τ λ σμα ν ς αγώνα να να ν κ φ ρ. νώ απ ναντ ας γ στ κ μμ ντ υ γ τ σ να σχ δ αγώνα, σ καανδρ α να δ χν αυτ απ φασ, μπ ρ να αναδ χθ καταστρ φ κ, ν δ ν υπ ρχ υ λ ξ α κα αναπρ σαρμ γ στ ς σκ ψ ς κα στ ς απ φ σ ς τ υ γ τ. υτ ς δ λ γ ς δ χν ακ μα αππλ υρ ς φαρμ γ ς τ ν αρχών τ ς στρατ τ κ ς τ χν ς τ παραμ ν υν δ λ γμ ν ς σύγχρ ν υ π λ μ υ, παρ τ σ μ ρ ν ξ λ ξ τ ν π λ μ κών μ σ ν. τσ, μ τ φρ σ τ υ δ αλ γ υ ποχωρώντας κα καταδ ώκοντας, μπ ρ ύμ να σχυρ σθ ύμ ταναφ ρ τα στ ν λ γμ τ ς υπ χώρ σ ς π υ σχύ κα σ μ ρα πρ κ μ ν υ να αναλ φθ μ α αντ π θ σ ναντ ν τ υ χθρ ύ στ ν κατ λλ λ χώρ κα χρ ν. Παρατ ρ τα ακ μα τ απ τ τ, π ς κα σ μ ρα χρ σ μ π τα τ π ζ κ κα 106 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

103 τ ππ κ στ ς φ σ ς τ υ αγώνα αν λ γα μ τ σύνθ σ τ υς. Τ μ ν ππ κ κυρ ς να καταδ ώκ, τ δ π ζ κ σ στατ κ ύς, κατ κύρ λ γ, αγών ς πρ κ μ ν υ μ τ ν μυν τ υ να δ ατ ρ τα δ φ. Πλ ν μ ς σ μ ρα, λ γ τ ς τ χν κ ς ξ λ ξ ς, αμφ τ ρα χ υν γ ν μ χαν κ ν τα αυξ ν ντας τ ν υ λ ξ α χρ σ ς αυτών κατ τ ς φ σ ς ν ς αγώνα, χ ρ ς μ ς να αλλ θ κύρ ς ρ λ ς τ υ καθ να απ αυτ. Ο δ λ γ ς αυτ ς δ ξ γ τα μ ταξύ τ υ Σ κρ τ κα τ υ Λ χ, στ ν π αν κ κα παραπ ν ρ σμ ς τ ς ανδρ ας. Πλ ν μ ς Σ κρ τ ς γ α να δ υρύν τ ν νν α τ ς ανδρ ας π μβα ν κααπ υθυν μ ν ς πρ ς τ ν Λ χ λ : θα θ λα να σ ρ τ σ χ μ ν γ α τ υς ανδρ υς στ ν π λ μ, αλλ κα γ α κ ν υς π υ να ανδρ στ υς κ νδύν υς τ ς θ λασσας κα γ α σ υς να ανδρ σ ασθ ν ς κα σ φτώχ ς κα στ ν π λ τ κ ζ κα π λ ακ μα, χ μ ν γ α σ υς να ανδρ σ β σανα φ β υς, αλλκα γ α κ ν υς π υ να γκρατ ς στμ χ, στ ς π θυμ ς τ ς δ ν ς, τ μ ν ντας ρθ στ θ σ τ υς, τ φ ύγ ντας κα γυρ ζ ντας π θ τ κ, π ς συμβα ν κα στ υς ανδρ υς τ υ π λ μ υ. Μπ ρ ύμ λ π ν να π ύμ τ λ αυτ να ανδρ, αλλ λλ στ ς δ ν ς, λλ στα β σανα, λλ στ ς π θυμ ς κ λλ στ υς φ β υς απ κτ ύν τ ν ανδρ α τ υς. νώ αντ θ τ ς ταν υπ κύπτ υν στ υς παραπ ν π ρασμ ύς χαρακτ ρ ζ ντα ς δ λ. τσ, μ τ ν γμα αυτ στ δ λ γδ ατυπών τα νας δ ύτ ρ ς ρ σμ ς τ ς ανδρ ας, π υ να μ φρ ν σ καρτ ρ α πρ κ μ ν υ τα απ τ λ σματα απ αυτ να να καλ κα αγαθ, δ λλ ς χ ρ ς φρ ν σ να κακ κα βλαβ ρ. λλ κα π αυτ ύ τ υ ρ σμ ύ γ ρ τα νστασ, π α υπ στ ρ ζ τ ανδρ να κα αυτ π υ δ ακ νδυν ύ υν κα καρτ ρ ύν μ λ γ τ ρφρ ν σ απ τ υς λλ υς, αλλ χ υν τα δ α απ τ λ σματα. δώ δ λ γ ς μ τ ν Λ χ γ α τ ν ρ σμ τ ς ανδρ ας φθασσ κ π αδ ξ δ κα μ τ ν ξα ρ τ κ τ χν π υ δ ακρ ν δ α τ ρα τ υς δ αλ γ υς τ υ Πλ τ να, σ ρχ τα σ αυτ ν Ν κ ας μ να τρ τ ρ σμ, στ ν π συνδ τ ν ανδρ α μ τ γνώσ, πρ κ μ ν υ αυτ να χ καλ απ τ λ σματα κα ρ ζ τ ν ανδρ α ς σ φ α. Κα θα ξ γ σ λ γ ντας τ σ φ α αυτ να να γν ρ ζ ς καλτα δ ν αλλ κα θαρραλ α πρ γματα καστ ν π λ μ κα σ λα τα λλα. π ναντ ας απ γν α αφ β α τ ν δ νών δ ν χ σχ σ μ τ ν αρ τ τ ς ανδρ ας. Κα π λ Σ κρ τ ς π μβα ν ντας κα σ αυτ ν τ ν ρ σμ τ ς ανδρ ας απ τ ν Ν κ α λ τ : ανδρ α δ ν π ρ ρ ζ τα μ ν στ γνώστ ν δ νών κα θαρραλ ν πραγμ τ ν, αλλ γνώσ π κτ ν τα κα αφ ρ λα τα καλ κα τα κακ σ π νδ π τ χρ ν. τσ, κα απ τ ν ανδρ νθρ π δ ν θα λ π π δ π τ απ τα λλα μ ρτ ς αρ τ ς, δ λαδ φρ ν σ, σ φρ σύν, δ κα σύν κα σ τ τα, αφ ύ σ αυτ ν τ ν νθρ π τα ρ ζ να ξ χ ρ ζ μ πρ σ χ τα δ ν απ τα μ δ ν κανα π φ λ τα τα αγαθ, μ α κα γν ρ ζ να αναστρ φ τα ρθ μ αυτ τα πρ γματα. Δ χν μ αυτ ς τ ς συν χ ς αναφ ρ ς τ ν ρ σμών Πλ τ ν τ αρ τ δ ν ρ ζ τα κα πρ γματ δ λ γ ς αυτ ς τ λ ών μ τ δ απ στ σ απ τ ν δ τ ν Σ κρ τ τ δ ν γ ν δυνατ ς πρ σδ ρ σμ ς τ ς αρ τ ς τ ς ανδρ ας Πλ τ ν «Λ χ ς» 190e 191c, 191d e, 192c d, 193d, 194d e, 195a, 199 b e, Μ τ φρασ Σχ λ α Β, Τατ κ ς Ηλ. Λ γ ς, κδ σ ς Ζαχαρ π υλ ς, θ να. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 107 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

104 Μ αυτ τ ν κατ λ ξ στ πρώ μαυτ ργ τ υ Πλ τ ν πρ φανώς δ ν δ λών κ π α πραγματ κ αδυναμ α να ρ σθ αρ τ τ ς ανδρ ας, αλλ θ λ να τ ν σ τ ς π λύπτυχ ς πλ υρ ς αυτ ς, π υ αφ ρ ύν κ θ μ ρφ δραστ ρ τ τας τ υ ανθρώπ υ καστ ς π ς νθρ π ς πρ π να αναδ κνύ τα ανδρ ς πρ κ μ ν υ να απ λαμβ ν τα αγαθ απ τ λ σματτ ς. υτ ς σχυρ σμ ς απ δ κνύ τααπ τ ς παρ μβ σ ς τ υ τ ς π ς κ ν στ υς ρ σμ ύς π ρ ανδρ ας τ ν συν μ λ τών τ υ, τ υς π υς δ υρύν καγ ν κ ύ σ φαρμ γ ς τ υ π ρ χ μ ν υ τ ς ανδρ ας, χ ρ ς να απ ρρ πτ αυτ ύς καθ σ ν απ τ λ ύν πρ γματ ρ σμ ν ς πτυχ ς αυτ ς. υτ απ φυγ ρ σμ ύ τ ς αρ τ ς τ ς ανδρ ας θα παρατ ρ θ κα στα μ ταγ ν στ ρα ργα τ υ Πλ τ να, μ παύ ντας να αναφ ρ τα σ π ρ πτώσ ς κα πτυχ ς π υ χαρακτ ρ ζ υν μ ν τ ν υσ α τ ς, χ μ ς στ σύν λ τ ς. τσ, κα στ υς «Ν μ υς» θα παναλ β τ ανδρ α χαρακτ ρ ζ τα σαν αντ χ στ υς φ β υς κα στ ς λύπ ς στ ς π θυμ ς κα στ ς δ ν ς κα σ μ ρ κ ύς τρ μ ρ κ λακ υτ κ ύς λ γ υς, π υ κ ν υν να μαλακών υν σαν τ κ ρ τ ς καρδ ς, ακ μα κ κ ν ν π υ θ ρ ύντα αυστ ρ. υτ μ ς ανδρ α, θα π δώ Πλ τ ν, καλλ ργ τα μ τ ν κατ λλ λ αγ γπ υ ν μ θα ρ ζ υν, ώστ απ τ ν ν αν κ τ υς λ κ α π λ τ ς να ξασκ θ ύν να ν κ ύν κα να αναδ κνύ ντα θαρραλ απ ναντ στ υς φ β υς, στ ς λύπ ς, στ ς δ ν ς κα σ λα αυτ. Συν στ δ να γν ρ ζ υν π σ ς απ τ ν αν κ λ κ α τ υς φ β υς, τ ς λύπ ς κα τ ς δ ν ς στ μ τρτ ς γκρ τ ας, πρ κ μ ν υ κ θ π λ τ ς να μ ν π ρ π σ σ ακ μα π δυσ ρ στ ς καταστ σ ς ξ ρτ σ ς κα δ υλ ας, αλλμ τ ν νσυν δ τ ξ κ σ σ λα αυτνα δ ατ ρ σ τ ν αυτ κυρ αρχ α τ υ κατ ν αυτ δυναμ α τ υ. ρχ ς τ ς π ς γν ρ ζ Στρατ ς, αλλ συν στ κα Ψυχ λ γ α. Μ α αγ γ καλλ ργ ας τ ς ανδρ ας στ ν π α δ α τ ρ βαρύτ τα δ δ τα γ α τ δ αμ ρφ σ τ υς θ υς τ υ Στρατ τ κ ύ ρχ γ ύ, τ ν αξ α τ ς π ας κα Πλ τ ν τ ν ζ απ τα χρ ν α κ να λ γ ντας τ δ ν να κατ λλ λ ς γ α Στρατ τ κ ς ρχ γ ς αυτ ς π υ να δ λ ς κακαταλαμβ ν τα απ φ β υς ναντ τ ν κ νδύν ν, στ κ αν κατ χ ρ στα τ ν π λ μ κ τ χν. κ μα δ χ ρ τ ρα χαρακτ ρ ζ τα ς τ π τ ν ς ταν να δ λ ς κα π πλ ν ύτ τ ν π λ μ κ τ χν κατ χ. π μ ν ς Στρατ τ κ ς ρχ γ ς, καταλ γ Πλ τ ν, πρ π να να ανδρ ς, δ τ να αλ θ α τ αυτ ς πτ τα τ υλ χ στ ν π λύ λ γ τ ρ στ υς φ β υς απ αυτ ν π υ να δ λ ς 59. ρα, συμπ ρα ν Πλ τ ν, στ ν κ ν ν α γ ύντα αυτ π υ να ανδρ κα λλ π υ να λ γ τ ρ ανδρ ακ λ υθ ύν. Μ α π λ δ χαρακτ ρ ζ τα δ λ ανδρ α, παρατ ρώντας καμ λ τώντας μ ν τ ν τ ξ κ ν τ ν π λ τών π υ να ξ υσ δ τ μ ν να κ ν π λ μ υς κα κστρατ ς γ α να τ ν υπ ρασπ σθ. Σ αυτ ύς δ τ υς π λ τ ς αγ γ πρ ς καλλ ργ α τ ς ανδρ ας πρ π να χ τ σ βαθ ς ρ ζ ς, ώστνα μ φ ύγ απ τ ς δ κ μασ ς, αλλ να χ ρ ζώσ στ ν ψυχ τ υς σταθ ρ κα 59 Πλ τ ν «Ν μ» 633d, 634b 635d, 639b, 640a, Πρ λ γ ς Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ ν/ν ς Φ λ ππας, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

105 νδρ ί ς δ ν ίν ι κ ίν ς μ ν π νικ τ ς χ θ ρ ς, λ λ κ ι κ ί ν ς π νικ τις δ ν ς. Δ μ κριτ ς μ ν μα αρ τ τ ς ανδρ ας 60. λλ γ α τ ν ανδρ α κα στ δ πν ύμα μ τ ν Πλ τ να μ λ σαν κα λλ φ λ σ φ, π ς Δ μ κρ τ ς π ς απ φθ γματ κ λ τ : ανδρ α κ μν τ ς συμφ ρ ς μ κρ τ ρ ς κα τ ανδρ ς δ ν να κ ν ς μ ν π υ ν κ τ υς χθρ ύς, αλλ κ κ ν ς π υ ν κ τ ς δ ν ς 61. ναλυτ κ τ ρα μ ς θα μ λ σ γ α τ ν ανδρ α ρ στ τ λ ς, π ς μ λ στα θα ρ σ αυτ π ς κα τ ς λλ ς αρ τ ς ς τ μ σ τ τα μ ταξύ φ β υ κα θ ρρ υς. Ορ ζ δ τ ν φ β ς τ συνα σθ μα κ ν τ π γ νν τα απτ ν αναμ ν ν ς κακ ύ κα τ ν π ν τ χ ρ τ ρ να θ νατ ς. Γ αυτ κα ανδρ κατ ξ χ ν αναδ κνύ ντα στ ν π λ μ, π υ κ νδυν ς να μ γ στ ς αλλκα νδ ξ ς συγχρ ν ς. να φυσ κ κα ανδρ ς να φ β τα κ τ τ τρ μ ρπ υ να π ραν τ ν δυν μ ών τ υ, πλ ν μ ς παραμ ν ατρ μ τ ς χ ρ ν τ υ καλ ύ κα τ υ ρα υ τ ς ανδρ ας, τα π α μπν υν θ ρρ ς κα μπ στ σύνσ κ θ λ γ κ νθρ π. νώ ταν τ θ ρρ ς υπ ρβα ν τ μ τρ τ υ λ γ κ ύ ανθρώπ υ, τ τ αυτ χαρακτ ρ ζ τα ς θρασύτ τα. Ο δ υπ ρβ λ κ ς φ β ς χαρακτ ρ ζ τα ς δ λ α κα πρ καλ δύν σ κ θ νθρ π. π πλ ν δ κ θ ανδρ ς να κα ύ λπ ς, δ ττ θ ρρ ς αυτ καθαυτ γ νν τα απτ ν α σ δ ξ α κα τ ν καλ λπ δα π υ 60 Πλ τ ν «Π λ τ α» 429b 430b, 564b, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς, κδ σ ς Σ δ ρ ς, θ να Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς «Δ μ κρ τ ς» π σπ σματα 213, 214, Σ λ δα 243. γκυκλ πα δ κ Λ ξ κ «Ηλ ς», Τ μ ς ρχα λλ ν κ Πν ύμα, θ να. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 109 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

106 δ ακατ χ τ ν ψυχ τ υ ανθρώπ υ κα δ α τ ρα τ υ γ τ. π σ ς, π ς Πλ τ ν υπ στ ρ ζ τ αρ τ τ ς ανδρ ας καλλ ργ ταμ τ ν μ μ αγ γ, τσ κα ρ στ τ λ ς θα χαρακτ ρ σ τ ν ανδρ α ς μπ ρ α, ς απ τ λ σμα μ θ σ ς σ δ φ ρα π δ α, καθ σ ν λλ να ανδρ σ αυτ τ π δ, λλ στ λλ, δ στρατ ώτ ς στ ν π λ μ. Γ αυτ τ ν λ γ στρατ ώτ ς, χ ρστ ν μπ ρ α τ υς κα στ ν σκ σ τ υς λ ρ στ τ λ ς να καν τατ να πρ ξ ν ύν κακ στ ν χθρ χ ρ ς αυτ να υφ σταντα κ τ τ τ. λλ δ ν συμβα ν τ δ μ τ υς μ σθ φ ρ υς στρατ ώτ ς, π γ ν ντα δ λ ταν κ νδυν ς φθ ν στ κατακ ρυφ ταν υστ ρ ύν σ μαχ τ κ σχύ απ τ ν χθρ, νώ στρατ ώτ ς θ τ ας μ ν υν στ ς θ σ ς τ υς κα απ θν σκ υν χ ρ ν τ υ ρα υ τ ς ανδρ ας κα τ ν υψ λών δαν κών, τα π α χ υν παγ θ μ τ ν αγ γ στ λ γ κ τ υ κ θ π λ τ 62. ν μ ς ρ στ τ λ ς πρ σδ ρ σγ ν κ τ ν ανδρ α ς τ μ σ τ τα τ υ θ ρρ υς κα τ υ φ β υ κα χαρακτ ρ σ κατ π ρ χ μ ν τ ς υσ ας αυτ ς ς ρα κα Πλ τ ν, ύστ ρα απ τ ν π λύπλ υρ ρ υνα γ α τ ν πρ σδ ρ σμ αυτ ς στα δ φ ρα π δ α τ ς, θα καταλ ξ σ κ π τ λ κ συμπ ρασμα, τ π δύνατα να χαρακτ ρ σθ κα ς ρ σμ ς αυτ ς. τσ, Πλ τ ν θα συμπλ ρώσ τ ς σκ ψ ς τ υ ρ στ τ λ λ γ ντας τ γ α να μπ ρ κ θ π λ τ ς να π θαρχ στ ν αγ γ, π υ ν μ πρ σφ ρ υν, χ ρ ν τ ς ανδρ ας, πρώτα πρ π να κυβ ρν τ ν αυτ τ υ μ θ κ φρ ν μ δα κα τ τ αναδ κνύ τα σ ρ στ αρχ γ. Καθ σ ν κ ν ς π υ θα κατ ρθώσ να ρχ πρώτα τ υ αυτ ύ τ υ, θα χ μ θ κα τ υς λλ υς να ρχ 63. ΕΠΙΜΕΤΡΟΝ: ΤΟ ΑΓΑΘΟ ΚΑΙ Η ΑΡΕΤΗ π τ ν αν πτυξ τ ν απ ψ ν τ υ Πλ τ να π ρ αρ τ ς δαμ τ αφ ν ς μ ν δ ν να δυνατ ς πρ σδ ρ σμ ς αυτ ς στ σύν λ τ ς, παρ μ ν σ τμ ματ τ ς τα π α κα β ών ντα κα αφ τ ρ υ τ Πλ τ ν ντ σσ τ ς αρ τ ς, αδ αχώρ στα στ ν νν α τ υ αγαθ ύ. π σ ς, Πλ τ ν δ ν απαρν τα τ χαρτ ν δ νών, πλ ν μ ς θ τ αυτ ς υπτ ν λ γχ τ ς φρ ν σ ς. Ο απ ψ ς τ υ μ ς αυτ ς αμφ σβ τ ύντα απ τ ν Φ λ β, π ς δ χ τα γ α λα τα ζ νταν ντα τ αγαθ να απ κλ στ κ χαρ, δ ν κα υχαρ στ σ κα σα αν κ υν σ αυτ ς τ ς κατ γ ρ ς. Β βα α Πλ τ ν δ ν συμφ ν καπρ τ σσ ς αγαθ τ φρ ν σ, τ ν σ, τ μν μ κα γ ν κ σα συγγ ν ύ υν μ αυτ. λλ μ τ ν πρ δ τ υ δ αλ γ υ δ απ στών τα τ αγαθ ν απ μ ντ υ να κ π λλ καλύτ ρ κα απτα δύ. Κα αυτ δ τ νθρ π ς δ ν μπ ρ να α σθανθ τ χαρ τ ν δ νών απ μ ν ς τ υς χ ρ ς τ ν κρ σ τ ς φρ ν σ ς, αλλ ύτ μπ ρ να ζ μ μ ντ ν φρ ν σ χ ρ ς τ ν συμμ τ χ τ ν συνα σθ μ τ ν π υ πρ καλ ύν δ ν ς, αλλ κα λύπ ς. π μ ν ς τ αγαθ να κ τ τ τ λ κα τ αυτ ρκ ς, τ π β βα α κ θ ύπαρξ π δ ώκ να κ ν β μ τ ς. ρα, ύτ φρ ν σ ύτ δ ν απ μ να τ υς να αγαθ, 62 ρ στ τ λ ς «Ηθ κ Ν κ μ χ α» Β βλ 3 Κ φ λα α 9, 10, 11, 12 15, Μ τ φρασ Σχ λ α νδρ ας Δαλ ζ ς, κδ σ ς Π πυρ ς, θ να Πλ τ ν «Π λ τ α» 388d, 412c, 590d, Μ τ φρασ Σχ λ α Κ.Δ. Γ ργ ύλ ς, κδ σ ς Σ δ ρ ς, θ να Τ καταλ κτ κ αυτ απ φθ γμα τ υ Πλ τ να απ τ λ σ μ ρα τ ν πρ μ τ π δα τ ς Στρατ τ κ ς Σχ λ ς τ ν υ λπ δ ν. 110 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

107 φ σ ν κα τ να κα τ λλ χ ρ στστ ρ ύντα απ αυτ ρκ α κα απ τ δύναμ τ ς π ρκ ας κα τ ς τ λ τ τας. π μ ν ς, ν δ ν μπ ρ νν α τ υ αγαθ ύ να πρ σδ ρ σθ σ μ α μ ν χα μ ρφ τ υ, ας πρ σ γγ ζ υμ αυτ σ μ α σύμμ τρ κα αρμ ν κ κα ρα α σύνθ σ τ ν μ ρών αυτ ύ 64. Σ αυτ ν μ ς τ ν σύνθ σ τ ν μ ρών ς αγαθ κατ Πλ τ να, ρ στ τ λ ς θα δώσ μ α πρακτ κ δ στασ κα θα τ π θ τ σ τ αγαθ στ ν κ ν χαρακτ ρα τ ν μ ρών αυτ ύ κα αυτ ς κ ν ς χαρακτ ρας να σκ π ς τ ς ζ ς τ υ ανθρώπ υ. λλ κα σκ π δ ν να τ λ, ς τ λ τ ρ ς μ ς θ ρ τα υδα μ ν α τ ν ανθρώπ ν, π α απ τ λ κα ύψ στ ν αγαθ 65. Μ α μ ς υδα μ ν α τ ν ανθρώπ ν π α πρ κύπτ απ τ ν ν ρ τ υπραξ α κα υζ α αυτών, π α μ ς να γ ν κ σύμφ ν μ τ ς Πλατ ν κ ς αντ λ ψ ς π ρ αγαθ ύ κα αρ τ ς. Κα πρ γματ ρ στ τ λ κ ς κα Πλατ ν κ ς αντ λ ψ ς π ρ αγαθ ύ κααρ τ ς βρ σκ ντα στ ν δ α κατ ύθυνσ, πλ ν μ ς δ αφ ρ π ύντα ς πρ ς τ υς πρ σδ ρ σμ ύς αυτών. Ο ρ στ τ λ ς, π ς δαμ, ρ ζ τ ς αρ τ ς ς μ α μ σ τ τα, τ δ αγαθπρ σδ ρ ζ στ ν υδα μ ν α ς σκ πτ ς ζ ς τ υ ανθρώπ υ, πρ σδ δ ντας τσ κα στ ς δύ νν ς ναν πραγματ κκα συν μα πρακτ κ ρ σμ αυτών γ α τ ν ζ τ υ ανθρώπ υ. νώ Πλ τ ν αντ θ τ ς, τ σ τ ν νν α τ ς αρ τ ς αδυνατ να ρ σ στσύν λ τ ς, σ κα τ ν νν α τ υ αγαθ ύ θ ρώντας τ ς κ τ τ τ λ κααυτ ρκ ς, π υ δ ν μπ ρ να κατακτ σ νθρ π ς σ αυτ τ ν απ λυτ βαθμ. ρα, κατ τ ν Πλ τ να τ σ τ αγαθ σ κα αρ τ στ ν λ τ τ τ υς κφρ ζ υν κ τ τ απ λυτ, π υ νθρ π ς αδυνατ να συλλ β, δύνατα μ ς να ρ ζ κα να β ών μ ν συνθ σ ς τ ν μ ρών αυτών, ώστ να να ν ρ τ ς κα υδα μ ν στ ζ τ υ. νώ απ τ ν λλ πλ υρ νν ς τ ς αρ τ ς κα τ υ αγαθ ύ στ ν λ τ τ τ υς, θα απ τ λ ύν να δ αχρ ν κ δαν κ σκ π τ υ ανθρώπ υ πρ ς κατ κτ σ τ υ, πρ κ μ ν υ αυτ ς μ τ συν χ ξ λ ξ τ υ να καταστ τ λ ς κα αυτ ρκ ς. Μετά από όλα α τά πο κτ θηκαν π ρί αρ τής μπορ ί να διατ πωθούν τα πιγράμματα ότι: ο νάρ τος άνθρωπος ίναι και αγαθός και ακόμα βι ν ι σ δαιμονία. Η δ σύνθ ση των αρ τ ν της φρόνησης, της σωφροσύνης, της δικαιοσύνης και της ανδρ ίας στην προσωπικότητα το ηγ τη αποτ λ ί πράγματι θ ία δωρ ά, όπως λ ι και ο Πλάτων. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βλ π στ ς υπ σ μ ώσ ς τ υ παρ ντ ς ρθρ υ. 64 Πλά των «Φί ληβος» 11b, 20c-22a, 22e, 66a-67a, 64e-65a, Μ τάφρ ση-σχ λι Μ. Ανδρ νικος, Εκδ σ ις Ζ χ ρ πο λος, Αθ ν. 65 Αριστοτ λης «θικά Νικομάχ ι» 1096b15-20, 1096b25-35, 1097a15-30, Μ τάφρ ση-σχ λι Ανδρ ς Δ λ ζιος, Εκδ σ ις Πάπ ρος, Αθ ν Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 111 Το Ήθος του Ηγέτη στον Πλάτωνα Οι Θεϊκές Αρετές

108 ΑΛΚΟΟΛ Κατά πόσο τελικά ωφελεί ή βλάπτει η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών; ΚΕΙΜΕΝΟ: Αθανάσιος Παπανδρέου, Φαρμακοποιός - Τοξικολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης του Οφθαλμολογικού Ινστιτούτου Αθηνών «Στην υγειά μας»! Μια συνηθισμένη ευχή που συνοδεύει κάθε ποτήρι ποτού είτε αυτό πίνεται περιστασιακά με την ευκαιρία κάποιας κοινωνικής εκδήλωσης, είτε αυτό αποτελεί μέρος μιας σημαντικής ποσότητας που καταναλώνουν ορισμένοι. Πόση δόση αλήθειας όμως υποδηλώνει η ευχή αυτή; Και κατά πόσο θετικά ή αρνητικά μπορεί να επηρεάσει το αλκοόλ την υγεία μας;

109 Είναι γεγονός πως σήμερα το ποτό αποτελεί αναπόσπαστο μέρος σχεδόν κάθε κοινωνικής εκδήλωσης και για πολλά άτομα 1-2 ποτηράκια ποτού αποτελούν απόλαυση και απαραίτητο συμπλήρωμα της απογευματινής ή βραδινής ανάπαυσης ή διασκέδασης. Πόσο αθώα όμως είναι αυτά τα μερικά ποτηράκια; Αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός το ότι η κατάχρηση οινοπνεύματος προκαλεί σημαντικές βλάβες στον οργανισμό μας. Λογικh χρhση και κατaχρηση Είναι αδύνατον να πούμε πόση ποσότητα αλκοόλ μπορούμε να καταναλώσουμε χωρίς να έχουμε ανεπιθύμητες ενέργειες από τον οργανισμό μας. Υπάρχει μια πολύ λεπτή γραμμή που χωρίζει τους λογικούς χρήστες από τους καταχρήστες οινοπνεύματος. Επίσης θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η αλκοόλη ανήκει στην κατηγορία των φαρμάκων που προκαλούν εθισμό και ότι μαζί με τον καπνό και τον καφέ (τα αποκαλούμενα και αποδεκτά κοινωνικά δηλητήρια ) αποτελούν τις ουσίες με την εντονότερη, νόμιμη κατάχρηση σε όλον τον κόσμο. Επειδή οι βλάβες που προκαλεί το οινόπνευμα στον οργανισμό μας είναι δοσοεξαρτώμενες, επίσημοι Οργανισμοί Υγείας έχουν καθορίσει τα επιτρεπόμενα όρια κατανάλωσης αλκοόλ πάνω από τα οποία οι κίνδυνοι ανεπιθύμητων ενεργειών αυξάνονται σημαντικά. Οι Οργανισμοί αυτοί, με βάση συγκεκριμένα δεδομένα, προχώρησαν στην καθιέρωση των μονάδων αλκοόλης. Πιο συγκεκριμένα, μια μονάδα περιέχει 7,9 γρ. οινοπνεύματος και η ποσότητα αυτή περιέχεται σε ένα ποτήρι μπύρα ή σε ένα ποτήρι κρασί ή σε μια μερίδα των αποκαλούμενων σκληρών αλκοολούχων ποτών (ουίσκι, τζιν, βότκα, κονιάκ, ούζο) 1. Οι συνιστώμενες δόσεις είναι 21 μονάδες εβδομαδιαίως για τους άνδρες και 14 για τις γυναίκες. Οι μονάδες αυτές είναι καλό να κατανέμονται σε όλη την εβδομάδα και να αφήνονται 2-3 ημέρες την εβδομάδα ελεύθερες χωρίς ποτό. Οι γυναίκες θεωρούνται πιο ευαίσθητες από τους άνδρες και γιατί έχουν μικρότερο, συνήθως, σωματικό βάρος, αλλά και γιατί 1 International Health Regulations, ετήσια έκδοση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Γενεύη 2003, σελ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 113 Αλκοόλ. Κατά πόσο τελικά ωφελεί ή βλάπτει η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών;

110 το σώμα τους περιέχει περισσότερο λίπος στο οποίο το οινόπνευμα δε διαλύεται, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται υψηλότερες στάθμες στο αίμα. Οριστική βλάβη στην υγεία έχουμε αν οι εβδομαδιαίες μονάδες κατανάλωσης είναι για τις γυναίκες περισσότερες των 22 και για τους άνδρες περισσότερες των 35. Οι πότες οινοπνευματωδών ποτών κατατάσσονται, με χαλαρά κριτήρια, σε 4 κατηγορίες. Μεταξύ των κατηγοριών αυτών δεν υπάρχουν σαφή όρια, ενώ ένα άτομο μπορεί να ανήκει σε 2 διαφορετικές κατηγορίες ή να εναλλάσσει κατηγορία. οι κατηγορίες αυτές είναι: Οι κοινωνικοί πότες (social drinkers) Οι βαρείς πότες Οι πότες που δημιουργούν προβλήματα (στον εαυτό τους ή στο περιβάλλον) Οι εξαρτώμενοι (εθισμένοι στο οινόπνευμα). Αξίζει να σημειωθεί ότι προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει ένας πότης και μετά την κατανάλωση μερικών μονάδων οινοπνεύματος. Η εξάρτηση από το οινόπνευμα μπορεί να αποκτηθεί και ύστερα από κατανάλωση μερικών μονάδων. Ένα γεγονός που δεν είναι πάρα πολύ γνωστό ότι πολλοί πότες έχουν εξάρτηση από το αλκοόλ χωρίς να το αντιλαμβάνονται ή χωρίς να το παραδέχονται. Η εξάρτηση από το οινόπνευμα είναι ψυχική και σωματική και είναι εξίσου ισχυρή όσο και των άλλων τοξικών ουσιών. Το οινόπνευμα μεταβολίζεται στο συκώτι με ρυθμό μια μονάδα ανά ώρα 2. Η δράση του οινοπνεύματος αρχίζει 20 λεπτά μετά την κατανάλωσή του με άδειο στομάχι. Βέβαια, η απορρόφηση του αλκοόλ επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Όσο πιο μεγάλη είναι η περιεκτικότητα του ποτού σε οινόπνευμα, τόσο πιο ταχεία είναι και η απορρόφησή του. Η ζάχαρη στα ποτά καθυστερεί την απορρόφηση του οινοπνεύματος και το ίδιο αποτέλεσμα έχει και η τροφή. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται αντιληπτό γιατί τα ισχυρά ποτά προκαλούν ταχύτερη ευφορία ή ζάλη, καθώς επίσης γιατί πίνοντας μετά το φαγητό η δράση του οινοπνεύματος καθυστερεί να εμφανιστεί ή εμφανίζεται σιγά σιγά. Καταναλώνοντας τροφή πριν από το ποτό, επιτυγχάνουμε μείωση συγκεντρώσεων του οινοπνεύματος στο αίμα μέχρι και 50% 3! Ποσο εξαρτaσθε απo το αλκοoλ; Πιο κάτω παρατίθεται μια σειρά ερωτήσεων, σε μορφή test, το οποίο δημοσίευσε κάποια στιγμή ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Όσο πιο πολλά ναι απαντηθούν, τόσο πιο μεγάλη είναι η εξάρτηση του ατόμου από το αλκοόλ. Πίνετε συχνά ένα ποτό όταν είστε μόνος στο σπίτι ή στο μπαρ; Σε μια συγκέντρωση π.χ. σε μια δεξίωση, σπεύδετε να γεμίσετε το ποτήρι σας όταν αδειάσει; Σας συμβαίνει μερικές φορές να μη μπορείτε να θυμηθείτε γεγονότα που συνέβησαν ενώ είχατε πιεί; Λογομαχείτε στο σπίτι ύστερα από πόση μερικών ποτών; Αισθάνεστε δυσάρεστα αν περάσει μια ολόκληρη μέρα χωρίς ποτό; Απουσιάσατε κάποια φορά από την 2 Σ. Μαρκαντώνη - Κυρούδη, Κλινική Φαρμακοκινητική, έκδοση Πανεπιστημίου Αθηνών, 2000, Κεφάλαια 3, 4, 8. 3 Harvey, Φαρμακολογία, εκδόσεις Παρισιάνος, Αθήνα 1999, σελ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

111 κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, αν και για την πεποίθηση αυτή υπάρχουν πολλές αντικρουόμενες απόψεις. Υποστηρίζεται ότι μέτρια χρήση οινοπνεύματος προφυλάσσει την καρδιά από ισχαιμικά επεισόδια, λόγω κυρίως της αύξησης της «καλής» (της προστατευτικής) χοληστερίνης HDL. Παράλληλα υποστηρίζεται ότι και οι θάνατοι λόγω ισχαιμικής καρδιοπάθειας είναι λιγότεροι στους μέτριους πότες απ ό,τι στους μη πότες ή από τους βαρείς πότες. Κατάχρηση αλκοόλ ομώς προκαλεί καρδιόπαθειες, καρδιακές αρρυθμίες και υπέρταση 5. Εξάλλου και τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι συχνότερα στους βαρείς πότες. Άλλα εργασία σας λόγω υπερβολικού ποτού; Συνεχίζετε να πίνετε ακόμα και μετά τη διαβεβαίωση οικείων σας ότι έχετε πιεί αρκετά; Χρησιμοποιείτε το ποτό σας στο τέλος της ημέρας ως μέσο χαλάρωσης ή αποβολής του stress; Νιώσατε ποτέ να τρέμουν τα χέρια σας ή αντιληφθήκατε ποτέ τον εαυτό σας να αποζητά έντονα ένα ποτό κατά το πρωινό ξύπνημα 4 ; οφeλη απo τη Λογικh κατανaλωση Ένα από τα οφέλη που πιστεύεται ότι το αλκοόλ προσφέρει είναι η προστασία που παρέχει στην καρδιά απέναντι στον 4 O. Krayer, E.Lehnartz: Reviews of Biochemistry And Experimental Pharmacology, εκδόσεις Springer - Verlac, Berlin/Heidelberg 1995, σελ W. Boron, Ιατρική Φυσιολογία: Κυτταρική Και Μοριακή Προσέγγιση, τόμος 3, Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης, Αθήνα 2006, σελ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 115 Αλκοόλ. Κατά πόσο τελικά ωφελεί ή βλάπτει η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών;

112 οφέλη που πιστεύεται ότι προσφέρει το ποτό είναι το ότι προάγει τις κοινωνικές σχέσεις δημιουργώντας την κατάλληλη ατμόσφαιρα και αίροντας τις ατομικές και κοινωνικές αναστολές. Επίσης το οινόπνευμα σε μικρή δόση ανοίγει τη όρεξη, ενώ οι βραδινές δόσεις μπορούν να δράσουν και σαν ηρεμιστικό βοηθώντας το νυχτερινό ύπνο. Φαίνεται λοιπόν ότι η κατανάλωση λογικών ποσοτήτων αλκοόλ μέσα στα όρια των 25 μονάδων για τους άνδρες και τις 14 για τις γυναίκες εβδομαδιαίως, μπορεί να θεωρηθεί σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, σχετικά αβλαβής για την υγεία μας, ενώ η συστηματική υπέρβαση των παραδεκτών ορίων οδηγεί σίγουρα σε σημαντικές και ανεπανόρθωτες βλάβες του οργανισμού μας 6. οι επιπτωσεισ του οινοπνευματοσ ωσ συναρτηση τησ Ποσοτητασ Το αλκοόλ έχει κατασταλτικές επιδράσεις στον εγκέφαλο, ασκώντας δράση ανάλογη με αυτή των αναισθητικών φαρμάκων. Καταργεί κάθε δυσάρεστο συναίσθημα και δημιουργεί μια γλυκιά ευφορία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καταργούνται όλες οι αναστολές και το άτομο να συμπεριφέρεται ανεξέλεγκτα. Παράλληλα μειώνει σημαντικά τις αντιδράσεις του οργανισμού, με αποτέλεσμα το άτομο να είναι επιρρεπές σε ατυχήματα. Το 30%-50% των τροχαίων ατυχημάτων είναι αποτέλεσμα δράσεως του οινοπνεύματος. Ένα ποτήρι κρασί μπορεί να μετατρέψει ένα κοινό γεύμα σε πραγματικό έδεσμα και μια συνηθισμένη ημέρα σε γιορτή, αλλά το ίδιο ποτήρι μπορεί να φέρει την καταστροφή, αφού τα περισσότερα τροχαία ατυχήματα αποδίδονται στο οινόπνευμα. Το αλκοόλ αυξάνει την κατασταλτική δράση των διαφόρων ηρεμιστικών και αγχολυτικών φαρμάκων. Οι διαταραχές της συμπεριφοράς του ατόμου αρχίζουν με συγκεντρώσεις οινοπνεύματος στο αίμα 50 mg%. Σε συγκεντρώσεις 150 mg% διαταράσσεται η ομιλία, ενώ σε συγκεντρώσεις 200 mg% καταργείται η μνήμη. Μικρές ποσότητες αλκοόλ θεωρούνται σαν αφροδισιακές, αλλά κατάχρηση οδηγεί σε απώλεια της αναπαραγωγικής ικανότητας και μακροπρόθεσμα σε στείρωση. Έχει αποδειχτεί από κλινικές μελέτες ότι 4-6 μονάδες οινοπνεύματος ημερησίως προκαλούν μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων στον άνδρα και προξενούν ανάλογες διαταραχές στη γυναίκα. Θα πρέπει ωστόσο να τονιστεί ότι το οι- 6 G. H. Bell, J. Norman, H. Scarborough: Textbook Of Physiology And Biochemistry, εκδόσεις E. & S. Livingstone Ltd, Edinburgh and London 2005, σελ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

113 νόπνευμα θεωρείται «κλέφτης» των βιταμινών και των μεταλλικών ιχνοστοιχείων από τον οργανισμό, γι αυτό και είναι συνηθισμένο το φαινόμενο στους συστηματικούς πότες να παρουσιάζονται αβιταμινώσεις και ελλείψεις μετάλλων. Οι βιταμίνες που επηρεάζονται περισσότερο είναι αυτές του συμπλέγματος Β (Β1, Β2, Β6) και το φυλλικό οξύ. Από τα μέταλλα επηρεάζονται το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο ψευδάργυρος κ.ά. Συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν βιταμίνες και μέταλλα θεωρούνται απαραίτητα σε συστηματικούς και μακροχρόνιους πότες. Το αλκοόλ αποτελεί σημαντική πηγή ενέργειας και αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται υπ όψιν από τα άτομα που τελούν υπό κάποια δίαιτα. Μια μπύρα περιέχει θερμίδες, ένα μπουκάλι κρασί (650ml) περιέχει 450 θερμίδες ενώ ένα μπουκάλι ουίσκι περιέχει 1600 θερμίδες 7. ΠΕΡΙΕΚΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΑΛΚΟΟΛ ΚΑΙ ΘΕΡΜΙΔΕΣ ΤΩΝ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΩΝ ΠΟΤΩΝ ΠΟΤΟ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ (gr/dl) ΘΕΡΜΙΔΕΣ(Kcal/dl) ΜΠΥΡΑ Ξανθή (Lager) 3,2 29 Σκούρα 2,2 28 ΚΡΑΣΙΑ Κόκκινο 9,5 68 Λευκό 10,2 94 Σαμπάνια 9,9 76 ΛΙΚΕΡ 15,6 136 ΣΚΛΗΡΑ ΠΟΤΑ (70% vol.) Τζιν, Βότκα, Μπράντι, Ουίσκυ, Ρούμι, Ούζο 31,7 222 Το οινόπνευμα λοιπόν δεν έχει μόνο δυσάρεστες επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Υπάρχουν και μερικά οφέλη που προσφέρει και τα οποία όμως θα πρέπει να ξέρουμε ότι δεν αντισταθμίζουν τις πολλαπλάσιες βλάβες που προκαλεί. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ International Health Regulations, ετήσια έκδοση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Γενεύη O. Krayer, E. Lehnartz: Reviews of Biochemistry And Experimental Pharmacology, εκδόσεις Springer - Verlac, Berlin/Heidelberg Ιατρικό Λεξικό:The American Medical Association, Εκδόσεις Δομή, Αθήνα G. H. Bell, J. Norman, H.Scarborough: Textbook Of Physiology And Biochemistry, εκδόσεις E.& S. Livingstone Ltd, Edinburgh and London Harvey, Φαρμακολογία, εκδόσεις Παρισιάνος, Αθήνα W. Boron, Ιατρική Φυσιολογία: Κυτταρική Και Μοριακή Προσέγγιση, τόμος 3, Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης, Αθήνα Σ. Μαρκαντώνη - Κυρούδη, Κλινική Φαρμακοκινητική, έκδοση Πανεπιστημίου Αθηνών, O. Krayer, E. Lehnartz: Reviews of Biochemistry And Experimental Pharmacology, εκδόσεις Springer - Verlac, Berlin/Heidelberg 1995, σελ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 117 Αλκοόλ. Κατά πόσο τελικά ωφελεί ή βλάπτει η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών;

114 Η ε ρ π κή λ κλήρ ση πό τ πρίσμ της εθν κής στρ τηγ κής τ ν κ ρ ν Ε ρ π κών Κρ τών Ο πρ πτ κές επίτε ξης της ε ρ π κής λ κλήρ σης, θέσε ς τ ν ΗΠΑ & τ π θ νά φέλη κ επ πτώσε ς γ την Ελλάδ ΚΕΙΜΕΝΟ: νχης (ΠΖ) νδρ ας Καλός Πρ πει να κτ σο με τις ν μ νες Πολιτε ες της Ε ρ πης ( ) δομή τ ν ν μ ν ν Πολιτει ν της Ε ρ πης πρ πει να ε ναι τ τοια, στε να κατακτήσει την λική ισχύ ενός εκ στο κρ το ς λιγότερο σημαντική. Τα μικρ κρ τη θα ε ναι εξ σο σημαντικ με τα μεγ λα. Τα παλι κρ τη και πριγκιπ τα της Γερμαν ας θα μπορούσαν να σ μμετ χο ν όπ ς το επιθ μούν σε να χαλαρό ομοσπονδιακό σύστημα και καθ να από α τ να π ρει τη θ ση πο επιθ με στις ν μ νες Πολιτε ες της Ε ρ πης. ( ) Μεγ λη Βρεταν α, η Βρετανική Κοινοπολιτε α, η ισχ ρή μερική, και ε ελπιστ η Ρ σ α πρ γματι, γι α τούς όλα α τ θα ε ναι πολύ καλ πρ πει να ε ναι φ λοι και αν δοχοι της ν ας Ε ρ πης. Στη Ζ ρ χη, την 19 Σ πτ βρ ο 1946, ο Τσώρτσιλ ποστ ριξ τη δη ιο ργ α των νω νων Πολιτ ιών της Ε ρώπης, στο οπο ο γχ ρη α η Βρ ταν α θα ταν αζ το ς αλλά χι νας απ α τούς. 118 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

115 Χ ρίς την π θ τ κ τητα κα τ ς απ λές του Στ λ ν η τλαντ κή Συ αχία ποτέ δ ν θα έβλ π το φ ς της έρας κα η ν ένη Ευρ πη συ π ρ λα βανο ένης της Γ ρ ανίας, ποτέ δ ν θα γν ρ ζ την καταπληκτ κή π τυχία που γν ρ σ. Ως κ το του, στη β ση τ ν γ λ ν αυτ ν π τ υγ τ ν βρίσκοντα τα αντανακλαστ κ υνας. Σ φ να τον Paul - Henri Spaak ο τίτλος του πατέρα της Ευρ πης ανήκ στον Στ λ ν. Επ πρ σθ τα, σ φ να τον Josef Joffe, χ ρίς τ ς Π, η Δυτ κή Ευρ πη πορ ί να π στρέψ σ ξ σορροπητ κές δ αδ κασί ς της προπολ κής π ρ δου αντί να προχ ρήσ στην νοπο ητ κή δ αδ κασία. Ο αδ να ος θα α σθανθ ί ξαν ανησυχία γ α τ ς προθέσ ς του σχυρο κα ο σχυροί π ς η Μ γ λη Βρ τανία, η Γαλλία κα η Γ ρ ανία θα αρχίσουν γ α ακ α ία φορ να ανησυχο ν γ α τ ς προθέσ ς αλλήλ ν. Ο Π απαλλ σσοντας τους Ευρ παίους απ την αν γκη ας αυτ νο ης υνας, απο κρυναν τα συστη κ αίτ α τ ν συγκρο σ ν στα οποία οφ ίλονταν τ σο πολλοί υρ πα κοί π λ ο στο παρ λθ ν. Μ το να προστ τ υαν τους Ευρ παίους απ λλους, ο Πτους προστ τ υαν απ τους αυτο ς τους. Επίσης, ο Kenneth Waltz υποστηρίζ π ς η συν ργασία στη Δυτ κή Ευρ πη δ ν ίνα παρ ένα υποπρο ν κα α συνέπ α της νέας κατανο ής σχ ος τ το Β ΠΠ. Γ α πρ τη φορ ο καθορ στ κοί παρ γοντ ς της υρ πα κής υνας κα ασφ λ ας βρίσκονταν κτ ς Δυτ κής Ευρ πης. Βρ τανία, η Γαλλία, η Γ ρ ανία κα η ταλία, υπτη σκ τ ν υπ ρδυν ν, δ απίστ σαν γρήγορα π ς ο π λ ος ταξ τους ίνααντ παραγ γ κ ς κα σ ντο α ρχ σαν να π στ ουν π ς ίνα πίσης αδ νατος. Επ δή η ασφ λ α λ ν βασ ζ ταν στ ς π λογές λλ ν κα χ στ ς δ κές τους, ήταν φ κτ να γίνουν νοπο ητ κ βή ατα. Σ ν ψ ζ ντας τις αν τ ρ απ ψεις: Τα αντανακλαστ κ υνας ήταν ο ση αντ κ τ ρος παρ γοντας που θησ προς ολοκλήρ ση τη δ κα τία του 1950, Τα συστη κ αίτ α πολέ ου συν στο ν γγ νή χαρακτηρ στ κ του συστή ατος, έκλ ψή τους κα η παν φ ν σή τους συναρτ τα την κατανο ή σχ ος στο δ θνή χ ρο κα σταθ ροποίηση τ το Β ΠΠ οφ ίλ τα στη στρατηγ κή παρουσία τ ν Π 1. Ολοκλήρ ση ίνα η δ αδ κασία στο πλαίσ ο της οποίας α ο δα ατ ν, τα οποία αρχ κ ήταν οργαν ένα σ δ ο ή π ρ σσ τ ρα αν ξ ρτητα έθνη- κρ τη, π δ κουν να σχη ατίσουν ένα ν αίο πολ τ κ σ νολο το οποίο θα πορο σ, κατ κ πο ο τρ πο, να ονο αστ ί κο ν τητα. Επίσης, το γχ ίρη α της υρ πα κής νοπο ητ κής δ αδ κασίας, αποδ κν τα π ς ίνα ένα φα ν νο που δ ν αφορ νο στην υρ πα κή π ρ φέρ α αλλ κα τον υπ λο πο δ θνή χ ρο. Ευρ πα κή ν ση σή ρα αποτ λ ί α δ τυπη υπ ρ θν κή κα δ ακυβ ρνητ κή έν ση 7 κρατ ν. ποτ λ ί α απ τ ς γαλ τ ρ ς ο κονο κές κα πολ τ κές οντ τητ ς στον κ σ ο, πληθυσ 493 κατο ρ α ανθρ πους, ν ο πίση ς γλ σσ ς ίνα 3. 1 φα στος Παναγ της, Θ ρία Δ θνο ς κα Ευρ πα κής Ολοκλήρ σης, Εκδ σ ς Πο τητα, 1999, σ. 4, 5. φα στος Παναγ της, Θ ρία Δ θνο ς κα Ευρ πα κής Ολοκλήρ σης, Εκδ σ ς Πο τητα, 1999, σ. 171, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 119 Η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση υπό το Πρίσμα της Εθνικής Στρατηγικής των Κύριων Ευρωπαϊκών Κρατών

116 στ ρ κ τησ Ε ρ π κησ λ κληρ σησ δέα της σταδ ακής υρ πα κής ολοκλήρ σης ξ κίνησ λίγο τ το Δ τ ρο Παγκ σ ο Π λ ο. ταν πολ ση αντ κή η στ γ ή, κατ την οποία δ ο «προα ν ο» χθροί, η Γαλλία κα η (τ τ Δυτ κή) Γ ρ ανία συ φ νησαν το 1951, να δρ σουν την Ευρ πα κή Κο ν τητα Άνθρακα κα Χ λυβα (ΕΚ Χ) αζί την ταλία κα τ ς χ ρ ς της ΜΠΕΝΕΛΟΥΞ (το Λουξ βο ργο, τ ς Κ τ Χ ρ ς κα το Βέλγ ο) κα να θέσουν υπ κο νέλ γχο την παραγ γή κα κυκλοφορία του νθρακα κα του χ λυβα, τ ν δ ο πρ τ ν υλ ν που σχ τίζονταν, π ρ σσ τ ρο απ οπο σδήποτ λλ ς, τον π λ ο. υτ ήταν το πρ το βή α σ α δ αδ κασία, η οποία θα οδηγο σ στ ς «ν έν ς Πολ τ ί ς της Ευρ πης». Το π νο τ ρ στ ο βή α έγ ν την υπογραφή της Συνθήκης της Ρ ης το ν αία οργ ν ση, που δη ουργήθηκ απ τη συνθήκη του Ρ ης το 1957, έγ ν γν στή ς Ευρ πα κή Κο ν τητα (ΕΟΚ). π τ τ έχρ σή ρα ο ξ λίξ ς ίνα πολλές κα ση αντ κές. Τα έξ αρχ κ κρ τη- έλη έχουν γίν 7 κα η συν ργασία έχ δ υρυνθ ί σ π ρα πολλο ς το ίς, στο ση ίο που να υπ ρχ κο ν ν σ α γ α σχ δ ν τα σ απ τα κρ τη που τέχουν στην Ευρ πα κή ν ση (το σ γχρονο φορέα της Ευρ πα κής Ολοκλήρ σης), να γίν τα σοβαρή προσπ θ α γ α την σκηση κο νής ξ τ ρ κής πολ τ κής κα πολλές απ τ ς αποφ σ ς, που έχουν ση πίδραση στην καθη ρ ν τητα τ ν κατοίκ ν τ ν κρατ ν αυτ ν να λα β νοντα σ υπ ρ θν κ πίπ δο, απ τα ργανα της Ευρ πα κής Εν σ ς. Ο ση αντ κ τ ρ ς τροποπο ήσ ς τ ν συνθηκ ν πανορ οθέτηση τ ν στ χ ν της υρ πα κής ολοκλήρ σης κα δ ρυνση τ ν αρ οδ οτήτ ν τ ν κο νοτ κ ν οργ ν ν ίνα η Εν αία Ευρ πα κή Πρ ξη, η Συνθήκη του Μ αστρ χτ/του Ά στ ρντα /της Νίκα ας. Ευρ πα κή ν ση καθ ρ θηκ κα πίση α ταν ρχ σ να σχ η Συνθήκη του Μ αστρ χ την 1η Νο βρίου Συνθήκη του Μ αστρ χτ πίση α γν στή ς Συνθήκη γ α την Ευρ πα κή ν ση, θ ρ ίτα σή ρα ίσ ς η ση αντ κ τ ρη κα στορ κ τ ρη συνθήκη της Ευρ πα κής π ίρου κα η δ τ ρη ο οί ς σ παγκ σ α κλί ακα τ κ ίνης της ίδρυσης του Ο Ε. στορ κ δ ν υπήρξ ποτέ, στη παγκ σ α στορία παρ ο α συνθήκη τ σο πλο σ ο ο κονο κ, πολ τ κ, κο ν ν κ κα πολ τ σ κ π Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

117 ρ χ νο που να δ ατηρο σ ταυτ χρονα κα το «σ τ ον» τ ν Μ λ ν Χ ρ ν 3. Δ μή - γάν ση Ευρ πα κή ν ση αποτ λ ί κ τ π ρ σσ τ ρο απ α απλή συνο οσπονδία χ ρ ν, αλλ δ ν ίνα ο οσπονδ ακ κρ τος. Ο ν ο, αζί τ ς πολ τ κές της Ε.Ε. γ ν κ, ίνα αποτέλ σ α αποφ σ ν που λα β ν το θ σ κ τρίγ νο, το οποίο αποτ λ ίτα απ το Συ βο λ ο (που αντ προσ π τα κρ τη έλη), το Ευρ πα κ Κο νοβο λ ο (που αντ προσ π τους πολίτ ς) κα την Ευρ πα κή Επ τροπή (ένα αν ξ ρτητο πολ τ κ ργανο που προασπίζ το συλλογ κ υρ πα κ συ φέρον). τ Ε π κό σ μβ λι ποτ λ ί το κατ ξοχήν δ ακυβ ρνητ κ ργανο της Ευρ πα κής ν σης, δ δοχο τ ν συν δ ν κορυφής κα αποτ λ ίτα απτους αρχηγο ς κρατ ν κα κυβ ρνήσ ν της Ευρ πα κής ν σης κα τον πρ δρο της Ευρ πα κής Επ τροπής. Το Ευρ πα κ Συ βο λ ο αποτ λ ίτα απ τους αρχηγο ς κρατ ν κα κυβ ρνήσ ν της Ευρ πα κής ν σης κα τον πρ δρο της Ευρ πα κής Επ τροπής, ο οποίο συν π κουρο ντα στο έργο τους απ λλο ένα έλος της Επ τροπής κα απ τους υπουργο ς Εξ τ ρ κ ν τ ν κρατ ν λ ν. Το Συ βο λ ο συνέρχ τα τουλ χ στον δ ο φορές το χρ νο (κα λλ ς δ ο τυπα) υπ την προ δρία του αρχηγο του κρ τους ή της κυβέρνησης που ασκ ί την προ δρία του Συ βουλίου. Το Ευρ πα κ Συ βο λ ο έχ αυξη ένο ρ λο πί ζητη τ ν ξ τ ρ κής πολ τ κής, ασφ λ ας κα υνας κα στους το ίς που ο αποφ σ ς λα β νοντα ο οφ νία ή ανήκουν στην σφαίρα της θν κής κυρ αρχί- 3 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 121 Η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση υπό το Πρίσμα της Εθνικής Στρατηγικής των Κύριων Ευρωπαϊκών Κρατών

118 ας τ ν κρατ ν λ ν. Τα τ λ υταία χρ ν α στο Ευρ πα κ Συ βο λ ο παρίστατα κα ο πατος κπρ σ πος της Κο νής Εξ τ ρ κής Πολ τ κής κα Πολ τ κής Ά υνας (ΚΕΠΠ ). ΘΕ ρ Δ ΕΘν σ κ Ε ρ π κησ λ κληρ σησ δ αδ κασία της υρ πα κής ολοκλήρ σης π δ κν τη στ νή σχέση ταξ του στρατηγ κο π ρ β λλοντος κα της δυσκολίας υπ ρπήδησης τ ν ποδί ν γ α την Πολ τ κή ν ση. Πολ τ κή ν ση σχ τίζ τα την ο κονο κή κα πορ κή νοποίηση, αλλουδέποτ θα π τ υχθ ί, ν η ο κονο κή ολοκλήρ ση δ ν συ πληρ θ ί κ ντρ κο ς πολ τ κο ς θ σ ο ς, αν λογα κα αντίστο χα νο οθ τ κ ργανα κα συ π ρίληψη τ ν το έ ν κρατ κής κυρ αρχίας που αφορο ν στην σ τ ρ κή κα ξ τ ρ κή σκηση βίας ( υνα, ασφ λ α, δ πλ ατία, πολ τ κοστρατ τ κές αποφ σ ς). έσ ς τ το Δ τ ρο Παγκ σ ο Π λ ο κα παρ λληλα αν λογ ς ξ λίξ ς στον υρ πα κ θ σ κκα πολ τ κ στίβο, η θ ρία της υρ πα κής ολοκλήρ σης αναπτ χθηκ στο πλαίσ ο πολλ ν προσ γγίσ ν, λλοτ αλληλοσυ πληρο ν ν κα λλοτ αντ τ θέ ν ν. Χρησ οπο ήθηκαν πολλές ονο ασί ς ρ υ τ ν σκέψης, σχολ ν σκέψης κα προσ γγίσ ν ολοκλήρ σης. Ο κυρ τ ρ ς που θα πορο σαν να αναφ ρθο ν ίνα ο φ ντ ραλ στές (federalists), ο λ τουργ στές (functionalists), ο ν ολ τουργ στές (neofunctionalists), ο ν οφ λ λ θ ρο κα ο δ ακυβ ρνητ κοί (intergovernmentalists) ή γκ λ κοί ή πλουραλ στές. χοντας α απλή ένδ ξη τ ν προσανατολ σ ν τ ν π χ ρη τ ν αυτ ν τ ν ρ υ τ ν σκέψης, θα πορο σα να κατατ ξου τ ς πρ τ ς 4 προσ γγίσ ς 122 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

119 στην δ αλ στ κή- φ λ λ θ ρη παρ δοση που σή ρα συνολ κ κφρ ζ τα απ τους ν οφ λ λ υθέρους κα την τ λ υταία δηλαδή την προσέγγ ση τ ν δ ακυβ ρνητ κ ν-γκ λ κ ν- πλουραλ στ ν στο ρ α σκέψης του πολ τ κο ρ αλ σ ο 4. Ο ν οφ λ λ υθ ρ σ ς, ο οποίος υποστηρίζ απ ρίφραστα θ σ κές ρυθ ίσ ς κρ τήρ α την σχ κα τα αγγλοα ρ καν κ ηθ κ κα δ ο κητ κ πρ τυπα, αποσκοπ ί στη σχ δ ν σκοπη αποδυν ση της κρατ κής κυρ αρχίας ς καθ στ ς ρ θ σης τ ν δ θν ν σχέσ ν, δηλαδή προτ ίν την ηγ ον κή νίσχυση τ ν θ σ ν, π δ κ κανον στ κή αν πτυξη χ ρίς προγ νέστ ρη κο ν ν κή αν πτυξη του δ θνο ς χ ρου κα δ υκολ ν την π λ κτ κή πίκληση της προστασίας τ ν ανθρ πίν ν δ κα τ ν, γ α να α τ ολογο ντα π β σ ς στο σ τ ρ κ λ γ τ ρο σχυρ ν κρατ ν. Πρ κ τα γ α κλασσ κές ηγ ον κές α τ ολογήσ ς της σχ ος ς έσου σκησης δ θνο ς πολ τ κής, τ ν οποί ν η υρ στία οφ ίλ τα στη ταβατ κή δ σπ ζουσα θέση τ ν Π. Συ π ρασ ατ κ, η π κρ τηση της ηγ ον κής λογ κής στο ατλαντ κ πίπ δο, ξέλ ξη στην οποία ο ν οφ λ λ θ ρο στοχαστές δ αδρα τ σαν κρίσ ο ρ λο, ήταν προσδ ορ στ κή τ σο γ α την ξέλ ξη της δ αδ κασίας της υρ πα κής ολοκλήρ σης σο καγ α την συνέχ ση της πρ τοκαθ δρίας της τλαντ κής Συ αχίας σ ένα χ α υντ κ, αλλ έντονα ηγ ον κ ρολ. Ταυτ χρονα π ρ ορίστηκαν ση αντ κ ο δυνατ τητ ς συ πλήρ σης της υρ πα κής ολοκλήρ σης στο χ ία υνας ασφ λ ας κα δ πλ - ατίας, ν αυξήθηκαν ο τοποθ τήσ ς υπέρ ας «τλαντ κής ν σης», ς β ρος της Ευρ πα κής ν σης. Σ αντ δ αστολή προς τον ν οφ λ λ υθ ρ σ ο πολ τ κ ς ρ αλ σ ς, ς παρ δ γ- α της Θ ρίας Δ θν ν Σχέσ ν, στηρίζ την υρ στία του αφ ν ς στη ακρ χρονη στορ κή π β βαί ση τ ν υποθέσ ν του κα αφ τέρου στην π ξ ργασία τους απσυγχρ νους αναλυτές, της Θ ρίας Δ θν ν Σχέσ ν κα του δ θνο ς δίκα ου. Συνολ κ ο δ φορ ς τ σ ς τ ν ρ αλ στ ν δ ν βρίσκοντα σ αντίθ ση την γκαθίδρυση ν ς δ ακυβ ρνητ κο - συνο οσπονδ ακο συστή ατος στο πλαίσ ο του οποίου θα δ ασφαλίζ τα η σκηση της λα κής κυρ αρχίας σ θν κ - κρατ κ πίπ δο ( ν β βαί ς υφίσταντα ο αναγκαί ς νο οπο ητ κές κο ν ν κές προ ποθέσ ς). ακρ βέστ ρη ίσ ς π ρ γραφή της δ ακυβ ρνητ κής προσέγγ σης δίν τα απ έναν γνήσ ο κπρ σ π της το Γ λλο στρατηγ Ντ Γκ λ: «Γ α να ο κοδο ήσ ς κ τ που θα κρατήσ π β λλ τα να έχ ς θ έλ ο τ ς πραγ ατ κ τητ ς. Ε! λο π ν αυτές ο πραγ ατ κ τητ ς [στην Ευρ πη] ίνα θν κές. Ευρ πη δ ν πορ ί να ο κοδο ηθ ί απ ρ κο ς α ροπαγίτ ς, τ χνοκρ τ ς, απ τρ δ ς κα [πολ τ κ ] αν θυνους». «Σ πο α β θη αυταπ της έπρ π αλήθ α να φτ σ καν ίς γ α να π στέψ π ς τα υρ πα κ έθνη που σφυρηλατήθηκαν πί α ν ς τ ρ στ ς προσπ θ ς καοδ ν ς, καθένα την στορία του, τη γ γραφ κή του θέση, τη γλ σσα του, τ ς παραδ σ ς του κα τους θ σ ο ς του, θα πορο σαν την θέληση τους να π ψουν να ίναο αυτοί τους κα θα δέχονταν να σχη ατίσουν ένα κα νο κρ τος». «νας στ χος της Γαλλίας ίνα η ν ση ολ κληρης της Ευρ πης, ταξ του δυτ κο τ ή ατ ς της, του 4 φα στος Παναγ της, Θ ρία Δ θνο ς κα Ευρ πα κής Ολοκλήρ σης, Εκδ σ ς Πο τητα, 1999, σ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 123 Η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση υπό το Πρίσμα της Εθνικής Στρατηγικής των Κύριων Ευρωπαϊκών Κρατών

120 κέντρου της κα του ανατολ κο τ ή ατ ς της, πρακτ κ έτρα, φ ση, γκ ρδ α συν νν ηση κα συν ργασία στα οποία ί αστ λ κρ ν προσηλ ένο». Ο Ντ Γκ λ αποτυπ νοντας τ ς παραδοσ ακές θέσ ς τ ν πολ τ κ ν ρ αλ στ ν καττου δ θνο ς σοβ ν σ ο κα τ ν ηγ ον κ ν συ π ρ φορ ν που τον συνοδ ουν, υποστήρ ζ π ς η «Ευρ πη τ ν Πατρίδ ν» θα πορο σ να ο κοδο ηθ ί ς ένα σ στη α δη οκρατ κ ν κρατ ν, που αφ ν ς θα αντ σταθ ίζουν τον ηγ ον σ τ ν υπ ρδυν - ν κα αφ τέρου θα λ τουργο ν σταθ ροπο ητ κ υ οθ τ ντας τρ οπαθ ίς θέσ ς κα ρην υτ κές δ α σολαβήσ ς 5. πρ πτ κεσ Επ τε ξησ τησ Ε ρ π κησ λ κληρ σησ Θ μ τ ψηλής κ ι Χ μηλής π λιτικής Ο δ ο ση αντ κ τ ρ ς ξ λίξ ς της ταπολ τ κής π ρ δου ήταν η κατ ρρ υση της Σοβ τ κής ν σης κα η γ ρ αν κή πανέν ση. Το γ ρ αν κ πρ βλη α παρακ φθηκ την α ρ καν κή παρέ βαση η οποία το νέταξ στο πλέγ α θ σ ν κα δ αδ κασ ν που σήγαγ η α ρ καν κ ν προδ αγραφ ν αναβ θ ση της τλαντ κής Συ αχίας. Στα α υντ κ ζητή ατα ο γαλλ κές πρ τοβουλί ς οδήγησαν σ πρ τη φ ση στην στορ κή ξέλ ξη να τονο αστ ί η Πολ τ κή Συν ργασία σ ΚΕΠΠ κα σ δ τ ρη φ ση στην υπογραφή της συ φ νίας του Β ρολίνου τον ο ν ο του 1996, την οποία η υρ πα κή υνα κλίν ακ η π ρ σσ τ ρο προς την τλαντ κή Συ αχία. Βή ατα γ α θέ ατα υψηλής πολ τ κής πραγ ατοπο ήθηκαν κατ τη δ κα τία του 1990, τα οποία κα δ ανοίγουν δυνατ τητ ς δ ακυβ ρνητ κής συν ργασίας. Ο το έας αυτ ς, αποτ λο σ π ντοτ α δ αίτ ρη π ρίπτ ση στη δ αδ κασία υρ πα κής ολοκλήρ σης. Καταρχήν, η αποτυχία της Ευρ πα κής υντ κής Κο ν τητας κα της Ευρ πα κής Πολ τ κής Κο ν τητας κα τ ν σχ δί ν Φουσέ στ ς αρχές κα στο τέλος τη δ κα τία του 1950, π ρ ρ σ την ολοκλήρ ση στους το ίς του πορίου κα της ο κονο ίας. Στ ς αρχές του 1970, δρ θηκ η Ευρ πα κή Πολ τ κή Συν ργασία (ΕΠΣ). ΕΠΣ ήταν συνέπ α τ σο ξ τ ρ κ ν α τη τ ν γ α κο νές θέσ ς σο κα σ τ ρ κ ν π έσ ν, λ γ προ δ ν στο π δίο της ολοκλήρ σης που απα το σαν ξυπηρέτηση κο ν ν σκοπ ν στ ς ξ τ ρ κές σχέσ ς. Κατ τη δ ρκ α τ ν δ κα τ ν του 1970 κα 1980, η ΕΠΣ, τυπη κα κτ ς Συνθηκ ν, νσ ατ θηκ στην συνέχ α στην Εν αία Πρ ξη κα στ ς υπ λο π ς Συνθήκ ς που ακολο θησαν. Το καθ στ ς της, ς, συνέχ σ να ίνα δ ορφο, κατοπτρίζοντας την υα σθησία τ ν κρατ ν- λ ν σον αφορ τους κρίσ ους το ίς της ασφ λ ας, της υνας κα της δ πλ ατίας. Στη θ ρητ κή συζήτηση, η ΕΠΣ αναφ ρ ταν ς σ βολο της π κρ τησης τ ν δ ακυβ ρνητ κ ν προσ γγίσ ν κα στο πρακτ κ πίπ δο η νο κή της β ση ποτέ δ ν έ ο αζ τους λλους το ίς της δ αδ κασίας ολοκλήρ σης. H τ ξέλ ξη της ΕΠΣ σ ΚΕΠΠ (Κο νή Ευρ πα κή Πολ τ κή κα Πολ τ κή σφ λ ας) το 199 συνοδ τηκ ακ η γαλ τ ρη προσέγγ ση της δ πλ ατ κής συν ργασίας το υπ λο πο θ σ κ κα πολ τ κ σ στη α της Κο ν τητας, τ ση που συν χίστηκ στ ς Συνθήκ ς του Μ αστρ χ, του Ά στ ρντα κα της Νίκα ας. 5 φα στος Παναγ της, Θ ρία Δ θνο ς κα Ευρ πα κής Ολοκλήρ σης, Εκδ σ ς Πο τητα, 1999, σ. 144, 147, 148, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

121 Δύο ακόμη πτ χ ς της θε ρ ας ολοκλήρ σης αφορούν και: Στον χαρακτήρα της ΚΕΠΠ κα Στ ς συνέπ ς γ α το νο κ καθ στ ς της Ε.Ε. στ ς δ θν ίς σχέσ ς. σον αφορ στο πρ το θέ α, α σταθ- σ ένη κα σορροπη ένη θέση ίνα π ς, αν κα το γχ ίρη α ρχ σ π δή ξυπηρ το σ το θν κ συ φέρον τ ν λ ν καστη συνέχ α κρατήθηκ σ δ ακυβ ρνητ κπλαίσ α, συν στ ν το το ς «ολοκλήρ ση» την έννο α π ς συν σφέρ συνολ κστη σ γκλ ση κα σ σφ ξη τ ν δ σ ν ταξ τ ν λ ν σ ένα κρίσ ο το έα, δηλαδή την ξ τ ρ κή πολ τ κή. Επ πλέον, η δ αδ κασία υρ πα κής ολοκλήρ σης πλουτίστηκ ένα ακ η πίπ δο δ αβουλ σ ν κα δ απραγ ατ σ ν που τ λ κ, π ς αποδ ίχθηκ, αν κα δ ακρ τ, αφορο σ κ θ πτυχή της λ τουργίας του Κο νοτ κο συστή ατος. σον αφορ στο δ τ ρο ζήτη α, υποστηρίζ τα π ς ο προ κτ σ ς γ α το νο κ καθ στ ς της Ε.Ε. στ ς δ θν ίς σχέσ ς ίνα πολλές κα ουσ δ ς. Δ σπαρτ ς αλλ αλληλ ξαρτη έν ς δ ατ ξ ς τ τ ς Συνθήκ ς του Μ αστρ χ κα του Ά στ ρντα, δη ουργο ν, τουλ χ στον ν δυν -, ένα ν αίο νο κ καθ στ ς γ α την Ε.Ε. Στο πίπ δο της φαρ ογής αυτ ν τ ν δ ατ ξ ν στ ς ξ τ ρ κές στ σ ς ή δρ σ ς αναφ οντα κρίσ α ζητή ατα νο κής φ σης τα οποία αφορο ν στην ξ τ ρ κή ταυτ τητα της Κο ν τητας, κα τα οποία ίτ αντ τ πίζοντα λ τουργ κ (δη ουργ ντας νο κ κ κτη ένο) ίτ χρήζουν καταστατ κής αποσαφήν σης. σφαλ ς, καθ ς η Ευρ πα κή Ολοκλήρ ση ίνα ένα φα ν νο βαθ τατα πολ τ κ, η π ίρα δ δ σκ π ς στην ξ τ ρ κή πολ τ κή βή ατα β θυνσης γίνοντα συνήθ ς βαθ αία, έποντα δοκ ασ έν ν πρακτ κ ν προσ γγί- Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 125 Η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση υπό το Πρίσμα της Εθνικής Στρατηγικής των Κύριων Ευρωπαϊκών Κρατών

122 σ ν συν ργασίας κα συναρτ ντα χ νο πολ τ κές πρ τοβουλί ς αλλ πίσης πληθ ρα παραγ ντ ν που αφορο ν στο ξ τ ρ κ π ρ β λλον κα τ ς νδοκο νοτ κές πολ τ κές σχέσ ς 6. Βέβα α, ο θν κές στρατηγ κές τ ν γ λ ν υρ πα κ ν δυν ν ορίζουν κα τη στρατηγ κή δο ή στον υρ πα κ χ ρο, π ς ο δ κές σχέσ ς Βρ τανίας- Π κα η πρ τοκαθ δρία της τλαντ κής Συ αχίας, το αν ξ ρτητο γαλλ κ στρατηγ κ δ γ α καο δ κές σχέσ ς Γαλλίας- Ν ΤΟ, η έ φαση της Γ ρ ανίας στην αναβ θ ση της χ ρας στη δ θνή πολ τ κή την υ οθέτηση ν ς συνδυασ ο ρ υστ ν κα σταθ ρ ν σχέσ ν ντ ς του τρ γ νου Λονδίνου- Παρ σί ν- Β ρολίνου. υρ πα κή πολ τ κή, χαρακτηρ στ κ τ ρο παρ δ γ α την αναβί ση τ ν δ ν γ α ένα νέο σ στη α που ουσ αστ κκαταργ ί τον κο νοτ σ κα ο κοδο ί πολ τ κές κα θ σ κές δο ές στη β ση κρ τηρί ν ο κονο κής κα πολ τ κής σχ ος, κατοπτρίζ αυτές τ ς στρατηγ κές δο ές. Επ πρ σθ τα, η απ φαση γ α την ο κονο κή κα νο σ ατ κή έν ση (ΟΝΕ), ν αποτ λ ί ένα κρίσ ο βή α προς την κατ θυνση της ολοκλήρ σης τ ν ακροο κονο κ ν αποφ σ ν, δ ν συνοδ τηκ αποφ σ ς αν λογης αναβ θ σης τ ν θ σ ν καένταξης της υνας, της ασφ λ ας κα της δ πλ ατίας στη δ αδ κασία υρ πα κής ολοκλήρ σης. ντίθ τα, σταθ τη συ φ νία του Β ρολίνου του 1996 έγ ν σαφής στροφή προς την τλαντ κή Συ αχία ς β ρος της υρ πα κής αυτονο ίας. Κατ π ν τ ν αν τέρ προκ πτ τ ο πρακτ κές τ ν γ λ ν δυν ν αφορο ν στον π ρ ορ σ της υνας, της ασφ λ ας κα της δ πλ ατίας, ίτ στα πλαίσ α τ ν θν κ ν στρατηγ κ ν, ίτ στα πλαίσ α της τλαντ κής Συ αχίας υπ συνθήκ ς ουσ αστ κής παρ κα ψης της Ευρ πης κα υψηλής συν νν ησης ταξ τ ν γ λ ν δυν ν του υρ ατλαντ κο χ ρου 7. 6 Μ ταπτυχ ακ ς κ κλος σπουδ ν - Κο νές Πολ τ κές της Ε.Ε. - Εαρ ν ξ ηνο 008, 7 φα στος Παναγ της, Θ ρία Δ θνο ς κα Ευρ πα κής Ολοκλήρ σης, Εκδ σ ς Πο τητα, 1999, σ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

123 π λιτικ στ τηγικός π σ ν τ λισμός τ ν κ τών - Μ λών Στον το έα τ ν πολ τ κοστρατηγ κ ν ζητη τ ν, τ ς πέντ τ λ υταί ς δ κα τί ς τα κρ τη- έλη πέλ ξαν να π ρ ορίσουν τη συν ργασία σ α γ ς δ ακυβ ρνητ κπλαίσ α. Επ πλέον, τουλ χ στον γ α πολλ απ αυτ, η ση ασία της τλαντ κής Συ - αχίας δ ν έπαυσ ποτέ να ραρχ ίτα π ο ψηλ απ οπο αδήπ τ α υντ κο-δ πλ - ατ κή δ υθέτηση που αποφασίζ τ στο πίπ δο της Ευρ πης. Επ πρ σθ τα, ση ν τα τ το φα ν νο της δ αχρον κής ρνησης τ ν λ ν να δ χθο ν υπ ρ θν κές δ υθ τήσ ς στα πολ τ κοστρατηγ κ ζητή ατα, παρατηρ ίτα παρ το γ γον ς τ δ αρκ ς τρίτο παρ γοντ ς κτ ς Κο ν τητας ζητο ν ή θ ρο ν ς δ δο ένο π ς η Ευρ πη πρέπ να λ α φ νή τ σο πί ζητη τ ν που συναρτ ντα την ο κονο κή ολοκλήρ ση σο κα πί τ ν υπ λο π ν δ θν ν προβλη τ ν. Εν λο π ν τα κρ τη- έλη πένδυσαν ουκ ολίγα στους φ λ στ κο ς το ίς, στα πολ τ κοστρατηγ κ ζητή ατα βασίζουν τ ς αποφ σ ς τους σ κρ τήρ α κατανο ής σχ ος κ ρ ο χαρακτηρ στ κ της συ π ρ φορ ς τους την θν κή σχ κατ ς σχυρές συ αχί ς 8. Επ πλέον, το κ ί νο Συντ γ ατος συν στ σαφ ς θ τ κ βή α γ α την νίσχυση της αποτ λ σ ατ κ τητας της δ υρυ ένης ν σης κα δ αίτ ρα ο ρυθ ίσ ς γ α τη σ σταση τ ν θέσ ν του Προέδρου του Ευρ πα κο Συ βουλίου, του Υπουργο Εξ τ ρ κ ν, την κχ ρηση νο κής προσ π κ τητας στην Ε.Ε., κ.λ.π. Ωστ σο, δ ν προσφέρ παρκ ς στη δ υρυ ένη ν ση τα έσα γ α τη δ α ρφ ση ν ς σχυρο κα δη οκρατ κ νο οπο η ένου συστή ατος δ ακυβέρνησης ή γ α την αν πτυξη του δ θνο ς της ρ λου (ο οφ νία στην ΚΕΠΠ ). Το ρ τη α ίνα ν β βαί ς το Σ νταγ α θα π κυρ θ ί κα φαρ οσθ ί απ τ ς χ ρ ς- έλη. Κα στο ση ίο αυτ, ο προοπτ κές δ ν ίνα κα τ σο υοί ν ς 9. Συ π ρασ ατ κ κα κ του ορ σ ο της ολοκλήρ σης σ συν ρτηση τ ς πολλές κα ναρχα δ απλ κ ν ς αντ φ σ ς κα αντ θέσ ς τ ν οντέλ ν αν πτυξης της δ αδ κασίας της υρ πα κής ολοκλήρ σης, δ ν καθ στο ν π ρί ργο, π ς το βή α απ την ο κονο κή ολοκλήρ ση στην πολ τ κή ολοκλήρ ση, δηλαδή απ τη χα ηλή στην υψηλή πολ τ κή, παρέ ν τέ ρο πί σ π ρίπου α να ν βρίσκ τα δ αρκ ς υπ την αίρ ση τ ν δ ακυ νσ ν της υρ ατλαντ κής σχέσης κα τ ν λογ κ ν, που δη ουργο σαν ο κατ κα ρο ς ταλλαγές της θν κής στρατηγ κής τ ν Π 10. Ο τομ ας της ψηλής πολιτικής περιλαμβ νει: Στρατ τ κ θέ ατα, υνα, ασφ λ α Δ πλ ατία Δη σ α τ ξη κα ασφ λ α Ο κονο κή κα στρατ τ κή βοήθ α Νο κ - κανον στ κ σ στη α 8 Μ ταπτυχ ακ ς κ κλος σπουδ ν, Κο νές Πολ τ κές της Ε.Ε., Εαρ ν ξ ηνο 008, 9 Σ ν ρ ο Στρατηγ κ ν Πληροφορ ν, ΓΕΕΘ, 4-8 Οκτ 004, Ευρ πα κ Σ νταγ α κα το έλλον της Ευρ πης, Π.Κ. ακ ίδης, σ φα στος Παναγ της, Θ ρία Δ θνο ς κα Ευρ πα κής Ολοκλήρ σης, Εκδ σ ς Πο τητα, 1999, σ. 37 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 127 Η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση υπό το Πρίσμα της Εθνικής Στρατηγικής των Κύριων Ευρωπαϊκών Κρατών

124 Ο τομ ας της χαμηλής πολιτικής περιλαμβ νει: Ε πορ κές σχέσ ς τρίτα κρ τη Ο κονο κή αν πτυξη Ρυθ στ κοί καν ν ς στα αγροτ κ θέ ατα κα τ ς ργατ κές σχέσ ς Πολ τ σ ς - Κουλτο ρα Π ρ β λλον λ γχος του ο κονο κο συστή ατος- νο σ ατ κή κα δη οσ ονο κή πολ τ κή. Κο ν ν κή πρ νο α Πα δ ία κα έρ υνα Δι φοροι αναλ τ ς χο ν επισημ νει ότι: «Προ π θ ση γ α τη δ α ρφ ση νέας υρ πα κής τ ξης πραγ τ ν βασ σ ένης σ δη οκρατ κές αρχές ίνα να γ φυρ θ ί το συν χ ς δ υρυ ένο χ σ α ταξ ο κονο κής κα πολ τ κής ολοκλήρ σης. Στ χος ίνα α τ ξη πραγ τ ν χ ρίς ηγ ον κές δυν ς, η οποία θα π κταθ ί τ λ κ, σ ολ κληρη τη γηρα ήπ ρο, π τρέποντας παρ λληλα στους Ευρ παίους να παίζουν ν ργ ρ λο στο παγκ σ ο γίγν σθα έστ ν συλλογ κ ν θ σ κ ν οργ ν ν τους 11. Ο ταρρυθ ίσ ς θα πρέπ πίσης να π κ ντρ νοντα στη δ αδ κασία λήψης αποφ σ ν. π ονή στην ο φ νη λήψη αποφ σ ν σ λ ς τ ς π ρ πτ σ ς νο στην παρ λυση πορ ί να οδηγήσ. Το νο σ στη α που πορ ί να λ τουργήσ αποτ λ σ ατ κ ίνα το πολ τ κ κα νο κ σ στη α που βασίζ τα στη λήψη αποφ σ ν δ κή πλ οψηφία κα νσ ατ ν ένα σ στη α λέγχου. ΘΕσΕ σ τ ν ην ΜΕν ν π λ τε ν ΜΕρ κησ (ηπ ) η π δ ς μ τά τ ν Ψ χ ό πόλ μ α ρ καν κή στρατηγ κή στην Ευρασία πηρ σθηκ σηµαντ κ απ την αν λυση τ ν γ πολ τ κ ν συσχ τ σµ ν του Μακίντ ρ κα του Σπ κµαν. Ο Μακίντ ρ π σήµανστους µ ρ κανο ς τη γ πολ τ κή σηµασία του λέγχου της Ευρασίας µ το π χ ίρηµα τ η δ ναµη που λέγχ την Ευρασία λέγχ τον πλανήτη. Ο Σπ κµαν, χ ρίς να αµφ σβητήσ τη γ πολ τ κή σηµασία της Ευρασίας, σχυρίσθηκ τ γ α µία ναυτ κή δ ναµη π ς ο Π, ο έλ γχος π τυγχ ν τα χ µέσ του λέγχου της κ ντρ κής κα της ανατολ κής Ευρ πης, αλλ µέσ του λέγχου της π ρ µέτρου της Ευρασίας. Ο Μακίντ ρ καο Σπ κµαν έθ σαν ουσ αστ κ το γ πολ τ κ υπ βαθρο της αµ ρ καν κής ξ τ ρ κής πολ τ κής µ τ τον Β Παγκ σµ ο Π λ µο, το οποίο π ρ έγραψ µ πολ τ κο ς ρους ο Κέναν µ το δ γµα της αν σχ σης (contαinment). Προς το τέλος της δ κα τίας του 1940 κα τη δ κα τία του 1950, ο αµ ρ καν κές στρατηγ κές π λογές δ α ορφ θηκαν στη β ση τ ν γ πολ τ κ ν αναλ σ ν του Μακίντ ρ κα του Σπ κ αν. Δη ουργήθηκη τλαντ κή Συ αχία, η οποία συνέπ πτ π ρίπου το ατλαντ κ β θρο σχ ος του Μακίντ ρ. δυτ κή Ευρ πη ήταν το προκ χ ρη ένο φυλ κ ο, η Μ γ λη Βρ τανία το πλ τ α ροδρ ο, ν ο Π προσέφ ραν το στρατηγ κ β θος. συ αχία τ ν ηπ ρ τ κ ν υρ πα κ ν δυν ν τ ς ναυτ κές δυν ς τ ν 11 φα στος Παναγ της, Θ ρία Δ θνο ς κα Ευρ πα κής Ολοκλήρ σης, Εκδ σ ς Πο τητα, 1999, σ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

125 Π κα της Μ γ λης Βρ τανίας ήταν αναγκαία γ πολ τ κ προκ ένου να αποτραπ ί η Σοβ τ κή ν ση να π κρατήσ σ ολ κληρη την Ευρασία. τλαντ κή Συ αχία ήταν ο ακρογ ν αίος λίθος ας σ ρ ς συ αχ ν σ στρατ τ κ κα ο κονο κ πίπ δο στ χο τη σταθ ροποίηση κα την αν πτυξη της δυτ κής Ευρ πης κα την ξ σορρ πηση κα την αν σχ ση της Σοβ τ κής ν σης 1. Μ το τέλος του Ψυχρο Πολέ ου ο Π, έχοντας απο ίν η νη υπ ρδ να η, κληρον ησαν παγκ σ ς υθ ν ς γ α τη δ αχ ίρ ση του δ θνο ς συστή ατος, η αντ τ π ση τ ν πο ν απα το σ τη δ α ρφ ση ας νέας υψηλής στρατηγ κής, δ αφορ τ κής απ αυτήν της ψυχροπολ κής ποχής. κατ ρρ υση τη Σοβ τ κής ν σης κα ο κοσ ογον κές αλλαγές που πακολο θησαν στην νατολ κή κα την Κ ντρ κή Ευρ πη ουσ αστ κ έθ σαν υπ αίρ ση το σ στη α ασφ λ ας στην Ευρ πη κα οδήγησαν σ πανακαθορ σ τ ν υρ α ρ καν κ ν σχέσ ν κα του ατλαντ κο πλα σίου, καθ ς ο λ γο παρξης του Ν ΤΟ ς στρατ τ κής συ αχίας ίχαν θ ί στο λ χ στο. Γ α το λ γο αυτ ο ρ κανοί έδ σαν έ φαση στον πολ τ κ ρ λο του Ν ΤΟ ς σταθ ροπο ητ κο παρ γοντα, στο νέο υρ πα κγ πολ τ κ π ρ β λλον. Ο νέο στ χο της συ αχίας, κατ την α ρ καν κή κυβέρνηση, ήταν η αποτροπή ν ς υρ πα κο πολέ ου κα η νστ λαξη τ ν δη οκρατ κ ν αξί ν κα θ σ ν στην νατολ κή Ευρ πη. ταν προφανές τ ο τ ρ ατ σ ς του Ψυχρο Πολέ ου ίχ ς αποτέλ σ α ί ση της ξ ρτησης τ ν Ευρ παί ν απ τ ς Π σ θέ ατα ασφ λ ας κα οδηγο στ ς Π σ πανακαθορ σ τ ν στ χ ν τους αλλ κα του ρ λου τους στη ταψυχροπολ κή Ευρ πη. Ο α ρ καν ς Υπουργ ς Εξ τ ρ κ ν, Baker, σ λ γο του στο Β ρολίνο σκ αγρ φησ τον ρ λο αυτ τονίζοντας τ : «ο Π ίνα κα θα παρα ίνουν α υρ πα κή δ να η κα τ η αρχ τ κτον κή της νέας ν ένης Ευρ πης θα πρέπ να αντανακλ το γ γον ς τ η α ρ καν κή πολ τ κή, α υντ κή κα 1 ρβαν τ πουλος Κ νσταντίνος, α ρ καν κή ξ τ ρ κή πολ τ κή τ τον ψυχρ π λ ο, Εκδ σ ς Πο τητα, θήνα, 003, σ Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 129 Η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση υπό το Πρίσμα της Εθνικής Στρατηγικής των Κύριων Ευρωπαϊκών Κρατών

126 ο κονο κή ασφ λ α θα συν χίσ να συνδέ τα τ ς ξ λίξ ς στην Ευρ πη». Ο στ χος της α ρ καν κής κυβέρνησης ήταν να δ κδ κήσ λ γο κα ρ λο στη δ α- ρφ ση της ταψυχροπολ κής Ευρ πης κα έτσ ν αρχ κ αντέδρασ θ τ κ στην νίσχυση του ρ λου του Ο ΣΕ στο πλαίσ ο της Ευρ πα κής ασφ λ ας, τ τον Ψυχρ Π λ ο ρχ σ να δ αφοροπο ί την στ ση της 13. ο κονο κή νοποίηση της Ευρ πης, κα δ αίτ ρα του κο νο νο ίσ ατος, του υρ, ρχ σ να δη ουργ ί ανησυχί ς στην λλη πλ υρ του τλαντ κο γ ατί, π ς δήλ σ ο Kissinger, «πορ ί να οδηγήσ την Ευρ πη σ α πορ ία αντίθ τη απ αυτή του ατλαντ κο συν τα ρ σ ο τ ν τ λ υταί ν πέντ δ κα τ ν». Μ ρ κοί ρ κανοί πολ τ κοί κα αναλυτές π στ ουν τ η ΟΝΕ κα το υρ θα δη- ουργήσουν α Ευρ πη ο κονο κ σ τ η τ ς Π κα προτ ίνουν τη δη ουργία ας δ ατλαντ κής πολ τ κής κα ο κονο κής έν σης, που θα π κτ ίν τα έχρ κα την Κ ντρ κή κα την νατολ κή Ευρ πη νσ ατ νοντας, αν χ αντ καθ στ ντας την Ευρ πα κή ν ση. να λλο πρ βλη α ίνα η δη ουργία ονοπ λί ν σ στρατηγ κο ς το ίς της ο κονο ίας, η οποία οδηγ ί τ ς δυο πλ υρές του τλαντ κο σ σφοδρ ανταγ ν σ σ το ίς π ς στρατ τ κή β ο ηχανία, α ροναυπηγ κή, υψηλή τ χνολογία, δορυφορ κπρογρ ατα, πληροφορ κή κα νέ ς τ χνολογί ς. Ο φ βος κα η α ηχανία απ την ο κονο κή πρ κληση που παρουσ ζ η ΟΝΕ κατο υρ στα α ρ καν κ συ φέροντα έχουν δη ουργήσ ένα κλί α υρ σκ πτ κ σ οστ ς Π. α ρ καν κή αντίδραση στο υρ ίνα χαρακτηρ στ κή. Την αρχ κή αδ αφορία δ αδέχτηκ η προφητ ία τ το ν σ α αυτ δ ν θα ίχ κα ία τ χη κα στη συνέχ α ο προ δοπο ήσ ς γ α τους κ νδ νους που γκυ ον ί γ α την ηγ ονία του δολαρίου. π ς το αντ α ρ καν κ κλί α στην Ευρ πη στη δ ρκ α του Ψυχρο Πολέ ου λ το ργησ ανασταλτ κ γ α την τλαντ κή Συ αχία, έτσ κα ο υρ σκ πτ κ σ ς τ ν ρ καν ν απ λ ί την δ ατλαντ κή συν ργασία τ τον Ψυχρ Π λ ο. α ρ καν κή κρ τ κή ς παλ νδρο ί. ταν η Ευρ πη κ ν βή ατα προς την πολ τ κή ολοκλήρ ση, συναντ την αντίδραση τ ν Π, ο οποί ς προτ ο ν α π ο χαλαρή Ευρ πη πολλ κέντρα αποφ σ ν, στην οποία πορο ν υκολ τ ρα να ασκήσουν π ρροή. π την λλη πλ υρ, ταν η Ευρ πη κ ν βή ατα πίσ, κατηγορ ίτα γ α έλλ ψη βο λησης. Ο Π παροτρ νουν την Ευρ πη να π δ ίξ γαλ τ ρη συλλογ κ τητα σ θέ ατα υνας κα ξ τ ρ κής πολ τ κής, απα τ ντας ς απ τους Ευρ παίους να ζητο ν την έγκρ ση τ ν Π πρ ν αναλ βουν οπο αδήποτ πρ τοβουλία στους το ίς αυτο ς. Εν κατακλ ίδ, ο Ευρ α ρ καν κές σχέσ ς στην τ τον Ψυχρ Π λ ο ποχή, τ απ α σ ντο η ταβατ κή π ρίοδο, χαρακτηρίζοντα κα π λ απ το οντέλο του Ψυχρο Πολέ ου. Ο Ευρ κ ντρ σ ς στα ο κονο κ θέ ατα θα συν χ στ ί κα θα ν σχυθ ί, ν στα θέ ατα της υνας κα της ασφ λ ας θα ξακολουθήσ η α ρ καν κή κυρ αρχία ρβαν τ πουλος Κ ν/νος- φα στος Παναγ της, Ευρ ατλαντ κές Σχέσ ς, Εκδ σ ς Πο τητα, θήνα, 1999, σ. 149, 159, 163, ρβαν τ πουλος Κ ν/νος- φα στος Παναγ της, Ευρ ατλαντ κές Σχέσ ς, Εκδ σ ς Πο τητα, θήνα, 130 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

127 η θ ση τ ν ηπ στ δι θν ς σ στημ τ 21 ιών υπ ροχή τ ν Π σ υλ κο ς συντ λ στές σχ ος έναντ τ ν λλ ν γ λ ν δυν ν αυξ ν τα κατ τα τ λ υταία χρ ν α. υτ φαίν τα απ την ξέλ ξη της σχ τ κής ο κονο κής σχ ος, που συνήθ ς τρ τα δ ίκτη το ΕΠ ( καθ ρ στο Εγχ ρ ο Προ ν). Τα στο χ ία δ ίχνουν τ η ο κονο ία τ ν Π χαρακτηρίζ τα απ ντυπ σ ακαναπτυξ ακ δυνα σ, σ σ γκρ ση λλ ς γ λ ς ο κονο ί ς, δί ς την απ νία κα τη Γ ρ ανία που βρίσκοντα απ τ ς αρχές της δ κα τίας του 1990 σ φ ση ο κονο κής στασ τητας. Σ αυτ πρέπ να προστ θ ί κα η δ αρκής α ξηση του πληθυσ ο τ ν Π λ γ ταναστ υτ κ ν σρο ν - σ ίκοσ χρ ν α προβλέπ ταο πληθυσ ς τ ν Π να προσ γγίσ τα 400 κατο ρ α. Ως κ το του, δ δ αφαίν τα στον ση ρ ν ορίζοντα α δ να η, που να απ λ ί να κτοπίσ τ ς Πσ ο κονο κή σχ στο ορατ έλλον. Μον χα πολ ακροπρ θ σ α νδέχ τα να αναδυθ ί η Κίνα ς νέα ο κονο κή υπ ρδ να η. κ α σχυρ τ ρη ίνα η θέση τ ν Π στο δ θνή κατα ρ σ στρατ τ κής σχ ος. ν κα δ σ ουν λ γ τ ρο απ το 4% του ΕΠ τους σ α υντ κές δαπ ν ς, σ αντ δ αστολή το 6,5% της δ κα τίας του 1980, ο Π το 003 έφτασαν να δαπανο ν το 43% τ ν παγκ σ ν α υντ κ ν δαπαν ν. π ς κα στην ο κονο ία, η στρατ τ κή υπ ροχή τ ν Π έχ αυξηθ ί την τ λ υταία δ κα τία. Πρέπ να ση θ ί δ, τ η απλή σ γκρ ση τ ν α υντ κ ν δαπαν ν υπο κτ την α ρ καν κή στρατ τ κή υπ ροχή: Πρ τον, ο Π δ σ ουν γαλ τ ρο έρος τ ν α υντ κ ν τους δαπαν ν στην αν πτυξη νέ ν στρατ τ κ ν τ χνολογ ν κα, ς κ το του, έχουν ξασφαλίσ γ λη πο οτ κή υπ ροχή, δί ς σον αφορ ολοκληρ ένα οπλ κ συστή ατα (C4I: command, control, communications, computation & intelligence). Δ τ ρον, ο συγκρ τ κ υψηλές τήσ ς α ρ καν κές δαπ ν ς προσθέτουν σ ένα ήδη ντυπ σ ακ οπλοστ σ ο. Ε ν, γ α παρ δ γ α, α λλη δ να η π θυ ο σ να φτ σ την α ρ καν κή στρατ τ κή σχ, θα έπρ π γ α αρκ τ χρ ν α να δ σ πολ γαλ τ ρα ποσ γ α την υνα απ τ ς Π, έ ς του να καλ ψ τη ση ρ νή δ αφορ σ στρατ τ κ έσα (η Ρ σία αποτ λ ί ξαίρ ση, καθ ς κληρον ησ το ίζον έρος του ντυπ σ ακο, αν κα πλέον π παλα ένου, οπλοστασίου της Σοβ τ κής ν σης). ση ρ νή υπ ροχή τ ν Π φαίν τα κα απ λλου ίδους δ ίκτ ς. Σ φ να την κατ ταξη τ ν καλ τ ρ ν παν π στη ί ν παγκοσ ί ς που κπ νησ το παν π στή ο της Σαγκ ης (Λα κή Δη οκρατία της Κίνας), τα 51 απ τα 100 καλ τ ρα παν π στή α στον κ σ ο βρίσκοντα στ ς Π. α ρ καν κή υπ ροχή ίναακ α π ο ντυπ σ ακή στην κορυφή της λίστας, καθ ς τα 17 απ τα 0 καλ τ ρα παν π στή α στον κ σ ο βρίσκοντα στ ς Π. α ρ καν κή υπ ροχή στον χ ρο τ ν π στη ν φαίν τα κα απ την κατανο ή τ ν βραβ ί ν Ν π λ, στα οποία κυρ αρχο ν, κατ τ ς τ λ υταί ς δ κα τί ς, π στή ον ς α ρ καν κ ν δρυ τ ν. 1999, σ. 176, 177, 178, 179, 180, 181. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 131 Η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση υπό το Πρίσμα της Εθνικής Στρατηγικής των Κύριων Ευρωπαϊκών Κρατών

128 ι ηπ κ ι η Ε.Ε. Μ τ την πρ σφατη δ ρυνσή της, η Ε.Ε. ίνα ν λ γ τ ρο αν πτυγ ένη απ τη σκοπ του κατ κ φαλήν σοδή ατος, το συνολ κ υρ πα κ ΕΠ τ ν 7 κρατ ν- λ ν, στ σο ίνα π ρίπου ίσο το ΕΠ τ ν Π στα $11 τρ σ κατο ρ α. Επο έν ς, απτη σκοπ τ ν ο κονο κ ν γ θ ν, η Ε.Ε. έχ το υπ βαθρο γ α να καταστ ί υπ ρδ να η συγκρίσ η τ ς Π. Ο ρ καν ς αναλυτής της δ θνο ς πολ τ κής Charles Kupchan προέβλ ψ πρ σφατα, τ η Ε.Ε νδέχ τα να δ αδ χθ ί τ ς Π στην πρ τοκαθ δρία της δ θνο ς πολ τ κής κατ τα πρ τυπα τ ν στορ κ ν δ ργασ ν τ ς οποί ς το Βυζ ντ ο δ αδέχθηκ τη Ρ η. Ωστ σο, α τέτο α ξέλ ξη πρέπ να κρ θ ί απίθανη στο ορατ έλλον. α ρ καν κή αντ τ π ση της δ αδ κασίας Ευρ πα κής ολοκλήρ σης έχ δ αφοροπο ηθ ί πρ σφατα. Παραδ ξ ς, η πρ τη γ λη θηση προς την υρ πα κή ολοκλήρ ση προήλθ απ τ ς ίδ ς τ ς Π, που πέ ναν το Σχέδ ο Μ ρσαλ να υλοπο ηθ ί σ πολυ ρές πλαίσ ο, δηλαδή έσ της αν πτυξης τ ν ο κονο κ ν σχέσ ν ταξ τ ν χ ρ ν της Δυτ κής Ευρ πης. α ρ καν κή στ ση ρχ σ να αλλ ζ τ το τέλος του Ψυχρο Πολέ ου, ταν η Ε.Κ./Ε.Ε. υ οθέτησ τους στ χους της ΟΝΕ κα της ΚΕΠΠ. Μ την ΟΝΕ, η Ε.Ε. απέκτησ το Ευρ, το νο ν σ α που στο ορατ έλλον ίνα σ θέση να απ λήσ τη ση ρ νή κυρ αρχία του δολαρίου ς του έσου τ ν δ θν ν ο κονο κ ν συναλλαγ ν. Μ την ΚΕΠΠ, η δ αδ κασία της Ευρ πα κής ολοκλήρ σης π κτ θηκ στους κρίσ ους το ίς της ξ τ ρ κής πολ τ κής κα της υνας, που βρίσκοντα στον πυρήνα της κυρ αρχίας τ ν κρατ ν. Μ το ν αίο ν σ α κα την προοπτ κή γαλ τ ρης α υντ κής ολοκλήρ σης, η Ε.Ε. έχ αρχίσ να αποκτ κ πο α απ τα χαρακτηρ στ κ ας ν αίας δ να ης που θα πορο σ δυνητ κ να α φ σβητήσ στο έλλον την πρ τοκαθ δρία τ ν Π. Γ α να αποσοβήσουν την α υντ κή αυτον ηση της Ευρ πης, ο Π π δί ξαν να τ ξ λίξουν το Ν ΤΟ απ α υντ κή συ αχία έναντ ας απ λής που έχ κλ ίψ, σ υρ πα κ ηχαν σ ασφαλ ίας καν να π βαίν στρατ τ κ σ π ρ φ ρ ακές κρίσ ς (Βοσνία, Κ σοβο). Κατ αυτ ν τον τρ πο, ήλπ ζαν να καλ ψουν τ ς ταψυχροπολ κές υρ πα κές αν γκ ς ασφαλ ίας έσα σ νατο κ πλαίσ α, στ να αποδυνα σουν την πο α δ θ ση τ ν Ευρ παί ν να π νδ σουν τα γ λα κονδ λ α που ίνα απαραίτητα γ α την αν πτυξη αυτ νο ν υρ πα κ ν α υντ κ ν δο ν. κυβέρνηση Μπους αντέδρασ δ αίτ ρα έντονα το 003 στην πρ τοβουλία της Γαλλίας, της Γ ρ ανίας κα του Β λγίου γ α την αν πτυξη σ γχρονου υρ πα κο στρατηγ ίου ολοκληρ ένου πολέ ου, καθ ς θα αποτ λο σ ένα πρ το βή α απ ξ ρτησης της Ε.Ε. απ τ ς α υντ κές δο ές του Ν ΤΟ, δηλαδή απ τα προηγ ένα ολοκληρ ένα συστή ατα πολέ ου τ ν Π. Στ ς Π αναπτ σσ τα σή ρα η αντίληψη τ ο α ρ καν κές φοβί ς γ α την π ρίπτ ση να αναδ χθ ί η Ε.Ε. ς ανταγ ν στ κή υπ ρδ να η ίνα αβ σ ς. π ς δ απίστ σ ο αναλυτής τ ν δ θν ν σχέσ ν Robert Kagan: «Εκτ ς απ ζητή ατα πορίου, η Ευρ πη δ ν ίνα παγκ σ ος παίκτης την παραδοσ ακή γ πολ τ κή έννο α της καν τητας να προβ λ σχ πολ πέρα απ τα σ νορ της. Λίγο Ευρ παίο π δ κουν καν έναν τέτο ο ρ λο. υτ ση αίν τ ο ρ κανοί πρέπ να «θ ψουν» γ α τα καλ λ ς τ ς παρ λογ ς φοβί ς τους π ρί της αν δυσης ας χθρ κής υρ πα κής υπ ρδ να ης». Σ φ να τον Kagan, η Ε.Ε. λ τουργ ί αποτ λ σ ατ κ ς σταθ ροπο ητ κ ς 132 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

129 παρ γοντας στην ση π ρ φέρ της, έσ της «αλακής» σχ ος της κα, κυρί ς, έσ της δ αδ κασίας δ ρυνσής της, κατ τρ πο που ίνα συ πληρ ατ κ ς κα χανταγ ν στ κ ς στην «σκληρή» σχ τ ν Π. τ π Θ ν φελη κ Επ πτ σε σ γ την Ελλ Δ Ευρ πα κή πολ τ κή της Ελλ δας θ ρ ίτα απ πολλο ς τ ίνα η ση αντ κ τ ρη ξ τ ρ κή π λογή της χ ρας τ ς τ λ υταί ς δ κα τί ς. Γ αυτ απα τ ίτα ακρ βής καταν ηση της αφ τηρ ακής λογ κής, τ ν παραγ ντ ν στους οποίους οφ ίλ τα η ση ρ νή ορφή τ ν θ σ ν της κα τ ν δ λη τ ν που αντ τ πίζ η δ αδ κασία στο πέρασ α απ τον 0 ο στον 1 ο α να 15. Ελλ δα υπήρξ ήδη απ τα πρ τα βή ατα της Εν ένης Ευρ πης θ ασ της καένθ ρ ος υποστηρ κτής του ν σ ακο γχ ρή ατος. π την αρχή ήταν ξ κ θαρη η προσήλ ση του λλην κο κρ τους κα του λλην κο λαο στην δέα της υρ πα κής ολοκλήρ σης. Ελλ δα θ ρησ την Κο ν τητα ς το πλαίσ ο έσα στο οποίο θα πορο σ να σταθ ροπο ήσ το δη οκρατ κ πολ τ κ σ στη α κα τους θ σ ο ς της χ ρας, καθ ς κα τον σχυρ παρ γοντα που θα συνέβαλ στην αν πτυξη κα τον κσυγχρον σ της λλην κής ο κονο ίας κα κο ν νίας. Ο λ γο γ α τους οποίους η Ελλ δα θ ρο σ ση αντ κή την συ τοχή της στην Ε.Ο.Κ. πο κίλουν. Πρ τα απ λα, η συ τοχή στην Κο ν τητα θα βοηθο σ το λλην κκρ τος στην σταθ ροποίηση του δη οκρατ κο του πολ τ ατος κα τ ν θ σ ν του. ταν πίσης βέβα ο τ η Κο ν τητα θα στήρ ζ τ ς προσπ θ ς του λλην κο κρ τους γ α την αν πτυξη κα τον κσυγχρον σ της ο κονο ίας κα της κο ν νίας του, πρ γ α που συνέβη έσ τ ν Ολοκληρ έν ν Μ σογ ακ ν Προγρα τ ν κα τ ν Κο ν τ κ ν Προγρα τ ν Στήρ ξης (ΚΠΣ). Επ πλέον, η Ελλ δα θέλησ έσα απ την συ τοχή της στην Κο ν τητα να ν σχ σ την θέση της έναντ της Τουρκίας, η οποία αποτ λο στην γαλ τ ρη απ λή τ λ στα την σβολή κα κατ ληψη του β ρ ου δ φους της Κ πρου. Τέλος, π θυ ο σ την π ρα τέρ αν ξαρτητοποίησή της στο δ θνές καπ ρ φ ρ ακ σ στη α, καθ ς κα την ν ργ συ τοχή της στ ς δ αδ κασί ς της υρ πα κής νοποίησης. Πρ γ ατ, η Ελλ δα υνοήθηκ σ ξα ρ τ κ βαθ απ την ένταξη κα τη συ τοχή της στ ς υρ πα κές κο ν τητ ς, τ σο σ πολ τ κ σο κα σ ο κονο κ κα κο ν ν κ πίπ δο. νίσχυση τ ν δη οκρατ κ ν θ σ ν, η ο κονο κή αν πτυξη, η κο ν ν κή πρ οδος αποτ λο ν τους αδ ψ υστους ρτυρ ς της συ βολής αυτής. π ρία της Ελλ δας στην Ε.Ε. χαρακτηρίζ τα απ ία σ ρ θ α ατ κ ν αλλαγ ν προς φ λος της χ ρας. λλην κή ο κονο ία κα η χ ρα συνολ κ ση ί σαν αλ ατ δη πρ οδο, αποκορ φ α την ένταξη στην Ο κονο κή κα Νο σ ατ κή ν ση κα την καθ έρ ση του υρ ς π σή ου νο ίσ ατος. Παρ λληλα, ση θηκ γ ν κή νοδος του β οτ κο π πέδου, που ίχ ς αποτέλ σ α την α ξηση του σοδή ατος κα του ΕΠ. Σή ρα η Ελλ δα π δ κ την π ρα τέρ νίσχυση της θέσης της στον πυρήνα της 15 φα στος Παναγ της, Θ ρία Δ θνο ς κα Ευρ πα κής Ολοκλήρ σης, Εκδ σ ς Πο τητα, 1999, σ. 158 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 133 Η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση υπό το Πρίσμα της Εθνικής Στρατηγικής των Κύριων Ευρωπαϊκών Κρατών

130 Ευρ πα κής ν σης. Ταυτ χρονα προ θο ντα αλλαγές κα ταρρυθ ίσ ς σ θ σ κ, πολ τ κ, ο κονο κ κα κο ν ν κ πίπ δο στ η Ελλ δα να αντ τ πίσ αποτ λ σ ατ κ της προκλήσ ς της νέας ποχής. Ελλ δα π ς κα στο παρ λθ ν, έτσ κα σή ρα, π θυ ί ία Ευρ πη δυνατή καπραγ ατ κ ν ένη. Μία Ευρ πη που θα αγκαλ ζ τους πολίτ ς της, προσφέροντ ς τους ασφ λ α, ρήνη, υη ρία, δη οκρατία, πρ οδο. Ο προκλήσ ς φανίζοντα προστ ας. Ο στ χο αυτοί ίνα φ λ δοξο αλλ κα ρ αλ στ κοί. Οφ ίλου να αδρ ξου τ ς υκα ρί ς που ας παρουσ ζοντα, να ργαστο έθοδο, πρ γρα α κα ρα α. Ευρ πα κή ν ση θα αποτ λέσ το φορέα που θα οδηγήσ τον λα ας στον 1ο α να ασφ λ α, αυτοπ ποίθηση, α σ οδοξία κα δυνα σ. Ελλ δα δ ν έχ νο να κ ρδίσ πολλ απ την Ευρ πη αλλ έχ τ ς δυν ς κα τη θέληση να προσφέρ ακ α π ρ σσ τ ρα. φ λη κ ι Επιπτώσ ις γι την Ελλάδ πό σ δ Β λγ ς - ρ μ ν ς στην Ε.Ε. Ελλ δα, έ ς τ ρα γ γραφ κή υρ πα κή νησίδα στη Ν. Ευρ πη, νσ ατ ν τα στο χ ρσαίο δαφ κ κορ της Ε.Ε. έσ της Βουλγαρίας κα της Ρου ανίας. ποκτ υρ πα κή νδοχ ρα, απρ σκοπτη πρ σβαση στ ς παραδουν β ς π ρ οχές, τους οδ κο ς κα ν ργ ακο ς δ αδρ ους που συνδέουν την Ε.Ε. τ ς αγορές της πρ ην Σοβ τ κής ν σης, ν το λ ν της Θ σσαλονίκης έρχ τα π ο κοντ στο Δο ναβη, το γ λο αυτ υδ τ νο δίαυλο, έσ του οποίου δ ακ νο ντα αγαθ κα πορ ατα απτη Δ. Ευρ πη προς τη Μα ρη Θ λασσα κα τον Κα κασο κα αντ στρ φ ς. ξίζ δνα αναφ ρθ ί τ η Βουλγαρία αποτ λ ί τον τρίτο π λ τη τ ν λλην κ ν ξαγ γ ν, ρίδ ο 7% πί του συν λου τ ν θν κ ν ξαγ γ ν. Δ ασφαλίζοντα ο πλο σ ς λλην κές π νδυτ κές δραστηρ τητ ς στ ς δ ο αυτές χ ρ ς, δη ουργο ντα προ ποθέσ ς γ α ακ α π ο κολ ς ο κονο κές συναλλαγές, ν ο τουρ σ ς, δ κ στη Β ρ α Ελλ δα, θα τον θ ί. Ο π πτ σ ς γ ν κ τ ρα στον ο κονο κ το έα προδ αγρ φοντα υνο κές, κ τ που ο δ κοί π ένουν π ς θα φαν ί σ β θος χρ νου. Βέβα α, η βαλκαν κή πρ κληση θα ίνα τ ρα γαλ τ ρη γ α την Ελλ δα. Δ ν θα αποτ λ ί πλέον τον αποκλ στ κ «παίκτη» στην π ρ οχή στο νο α της Ευρ πα κής ν σης. Σ φ α κα Βουκουρέστ θα δ κδ κήσουν ρ λο στο ο κονο κοπολ τ κ γίγν σθα, α φ σβητ ντας την λλην κή υπ ροχή. Βουλγαρία νο ξ ήδη την αγκαλ της στο «αδ λφ», π ς το θ ρ ί, έθνος τ ν Σλαβο ακ δ ν ν της Π.Γ.Δ.Μ., χορηγ ντας απλ χ ρα δ αβατήρ α σ πολίτ ς της, προφαν ίς στ χους, ν η Ρου ανία τ ν κατοίκ ν κα τ ν σοβαρ ν υποδο ν της, θ ρ ίτα ς η αν ρχ νη ο κονο κή δ να η της π ρ οχής κα η χ ρα που πορ ί να «παίξ» πολ τ κ στον τέ ς σοβ τ κ Ν το. Σ πρακτ κ πίπ δο, π ντ ς, τα β ρ α σ νορ ας δ ν νο ξαν δ πλατα απτην 1η ανουαρίου του 007. Ο έλ γχο δ αβατηρί ν, χαλαροί πλέον, θα συν χ στο ν, έχρ ς του ο δ ο χ ρ ς νταχθο ν στη Συνθήκη Σένγκ ν, σ -3 χρ ν α. Μαζ κή κ θοδος φτ χ ν ταναστ ν δ ν ανα έν τα. συ φ νία ένταξης προβλέπ πτα τή ταβατ κή π ρίοδο, κατ την οποία δ θα π τρέπ τα η λ θ ρη δ ακίνηση ανθρ π ν απ τη 134 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

131 Βουλγαρία κα τη Ρου ανία, κτ ς κα αν ία χ ρα θέλ να την π ρ ορίσ, π.χ. στον ένα χρ νο. Ελλ δα φ λοξ ν ί ήδη ν α Βο λγαρους κα ο δ αδ κασί ς σ δου τ ν πολ τ ν της γ ίτονος ίνα ακ α κα τ ρα σχ τ κ απλές 16. Δ π στ σε σ- σ ΜπΕρ σμ τ να φίβολα, η Πολ τ κή ν ση ντ ς της Ε.Ε. σχ τίζ τα ζ τ κ την ο κονο κή κα πορ κή νοποίηση, αλλ ουδέποτ θα π τ υχθ ί, αν η ο κονο κή ολοκλήρ ση δ ν συ πληρ θ ί κ ντρ κο ς πολ τ κο ς θ σ ο ς, αν λογα κα αντίστο χα νο οθ τ κ ργανα κα συ π ρίληψη τ ν το έ ν κρατ κής κυρ αρχίας που αφορο ν στην ξ τ ρ κή σκηση βίας ( υνα, ασφ λ α, δ πλ ατία, πολ τ κοστρατ τ κές αποφ σ ς) 17. Κρίσ ης ση ασίας ζήτη α, πίσης, αποτ λ ί η αλληλ γγ η ταξ τ ν κρατ ν- λ ν την υρ τ ρη έννο α του ρου. Δηλαδή αλληλ γγ η γ α σ ρροπη ο κονο κή αν πτυξη, δ πλ ατ κή κα α υντ κή αλληλ γγ η κα πολ τ σ κές θέξ ς που θα αυξήσουν τους πν υ ατ κο ς δ σ ο ς σ κο ν ν κοπολ τ κ πίπ δο. υτοί ο παρ γοντ ς ίνα νδ χο έν ς αποφασ στ κής ση ασίας γ α τη δ α ρφ ση ν ς υρ πα κο κο ν ν κοπολ τ κο χ ρου κα ν ς δ κα ακο χαρακτήρα δη σ ου υρ πα κο χ ρου. Είναπροφανές π ς η θέση που υποστηρίζ τα ίνα π ς η ολοκλήρ ση σ κο ν ν κοπολ τ κ πίπ δο δ ν ίνα ζήτη α νο νο κ ν, φ λ στ κ ν ή θ σ κ ν ρυθ ίσ ν αλλ πίσης, π ς το έθ σ ο Jean Monnet, ζήτη α «έν σης ανθρ π ν» 18. Κατ τη δ ρκ α της δ κα τίας του 1990 το modus vivendi που συ φ νήθηκ κα 16 Ελλην κ Κέντρο Ευρ πα κ ν Μ λ τ ν (ΕΚΕΜ), 17 φα στος Παναγ της, Θ ρία Δ θνο ς κα Ευρ πα κής Ολοκλήρ σης, Εκδ σ ς Πο τητα, 1999, σ Μ ταπτυχ ακ ς κ κλος σπουδ ν - Κο νές Πολ τ κές της Ε.Ε. - Εαρ ν ξ ηνο 008, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 135 Η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση υπό το Πρίσμα της Εθνικής Στρατηγικής των Κύριων Ευρωπαϊκών Κρατών

132 δρα θηκ ίνα π ς απ τη α πλ υρ θα ν σχυθ ί το κο νοτ κ κ κτη ένο την νο σ ατ κή κα ο κονο κή νοποίηση κα απ την λλη πλ υρ τα κρ τη θα συν χίσουν να ίνα ο στατο ντολ ίς τ ν ντολοδ χ ν υπ ρ θν κ ν θ σ ν. Ταυτ χρονα, το status quo στα θέ ατα υνας κα στρατηγ κής δ α νίστηκ τ ς θν κές στρατηγ κές κα την τλαντ κή Συ αχία να βρίσκοντα στ ς ψηλ τ ρ ς βαθ ίδ ς τ ν προτ ρα οτήτ ν τ ν κρατ ν λ ν 19. Πρέπ π ντ ς να ση θ ί τ έχουν αρχίσ να αναπτ σσοντα φυγ κ ντρ ς τ σ ς στον υρ ατλαντ κ χ ρο, τ σο στο α υντ κ σο στο ο κονο κ κα πολ τ κ π δίο. ξέλ ξη αυτή πορ ί να οδηγήσ σταδ ακ στην αυτον ηση της υρ πα κής υνας σ συνδυασ την ξέλ ξη της ο κονο κής κα πολ τ κής νοποίησης της Ευρ πης. ν αία αγορ κα το ν αίο ν σ α γγυ ντα τ θα υπ ρξ α κο νή υρ πα κή στ ση έναντ του έξ κ σ ου κα δ αίτ ρα τ ν Π. Ο ίδ ο ο ρ κ νο π στ ουν το ο κονο κ ς κα τ χνολογ κ ς ανταγ ν σ ς αν σα στ ς Π κα στην Ευρ πη θα λ τουργήσ ς κίνητρο γ α την πίσπ υση της πολ τ κής νοποίησης της Ευρ πης 0. Κανένα Ευρ πα κ κρ τος νο του δ ν πορ ί πλέον να ανταγ ν στ ί τ ς Π, την απ νία, κα προσ χ ς την Κίνα, τη Ρ σία κα την νδία ή να συν ργαστ ί αζί τους κα να τα αντ τ πίσ ς σ τ ο ταίρος. Μ νο τη συν ργασία τ ν υρ πα κ ν κρατ ν- λ ν στους το ίς της έρ υνας, της τ χνολογίας κα της β ο ηχανίας ίνα δυνατ ν να αντ τ π στο ν ο ο κονο κοί κολοσσοί της ρ κής κα τ ν χ ρ ν της λ κ νης του Ε ρην κο, που δ α ορφ νοντα νέο ο κονο κοί κα πολ τ κοί συνασπ σ οί. Εκτ τα τ ο Π θα δ ατηρήσουν τη δ σπ ζουσα θέση στο δ θνή κατα ρ σ σχ ος στο προβλ πτ έλλον, καθ ς ίνα χ ρα ηπ ρ τ κ ν δ αστ σ ν δυνα κή ο κονο ία (αν κα τ λ υταία φέρ τα να ίνα σ φ ση) κα ραγδαία αναπτυσσ νο, λ γτ ν ταναστ υτ κ ν σρο ν, πληθυσ. ποκλ ί τα πο έν ς, να παρακ σουν την ταχ τητα της Μ γ λης Βρ τανίας στο πρ το ή συ του 0 ου α να, η οποία ς σχ τ κ κρή χ ρα π σκ σθηκ απ τ ς γαλ τ ρ ς πληθυσ ακ γ λ ς δυν ς, λ ς απ λ σ το πλ ονέκτη α της πρ τοπορίας στην αρχ κή β ο ηχαν κή παν σταση 1. π τη σκοπ τ ν Π, ση αντ κή δ κλ ίδα ασφαλ ίας έναντ της προοπτ κής της αν δυσης ανταγ ν στ κής Ευρ πα κής υπ ρδ να ης ίνα η ίδ α η δ αδ κασία της δ ρυνσης της Ε.Ε. σο π ρ σσ τ ρα κα τ ρογ νή έλη έχ η Ε.Ε., τ σο δυσκολ τ ρο ίνα να αναπτυχθ ί στους λαο ς της κο νή υρ πα κή πολ τ κή συν ίδηση. υτ ς ίναένας απ τους λ γους που ο Π υποστήρ ξαν τη δ ρυνση της Ε.Ε. στην Κ ντρ κή κα νατολ κή Ευρ πη κα την νταξ ακή προοπτ κή της Τουρκίας. Παραδ ξ ς, η δ ρυνση της Ε.Ε., που γαλ ν τον πληθυσ κα το ΕΠ της, καθ στ ντας την συγκρίσ η σ ο κονο κ γέθη τ ς Π, την καθ στ συν α λ γ τ ρο κανή να τ ξ λ χθ ί σ ν αία υπ ρδ να η. 19 Μ ταπτυχ ακ ς κ κλος σπουδ ν - Κο νές Πολ τ κές της Ε.Ε. - Εαρ ν ξ ηνο 008, 0 ρβαν τ πουλος Κ νσταντίνος, α ρ καν κή ξ τ ρ κή πολ τ κή τ τον ψυχρ π λ ο, Εκδ σ ς Πο τητα, θήνα, 003, σ Παπασ τηρίου Χαρ λα πος, Ο σχέσ ς τ ν Π Ε.Ε., Κίνα, Ρ σία, απ νία, 31 Μα 005, ΝΣΤ ΤΟΥΤΟ Δ ΜΟΚΡ Τ Σ ΚΩΝ/ΝΟΣ Κ Ρ Μ ΝΛ Σ, Παπασ τηρίου Χαρ λα πος, Ο σχέσ ς τ ν Π Ε.Ε., Κίνα, Ρ σία, απ νία, 31 Μα 005, ΝΣΤ ΤΟΥΤΟ Δ ΜΟΚΡ Τ Σ ΚΩΝ/ΝΟΣ Κ Ρ Μ ΝΛ Σ, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009

133 συ τοχή της Ελλ δας στην Ε.Ε. υπήρξ α στρατηγ κή π λογή. Ενίσχυσκαθορ στ κ τη δ θνή θέση της χ ρας ας. Επηρέασ την ξ τ ρ κή πολ τ κή, την ο κονο κή κα αναπτυξ ακή δυνα κή ας. Μ την ένταξη της χ ρας ας στην Ε.Ε. δρα θηκ η πολ τ κή ο αλ τητας κασταθ ρ τητας, νδυνα θηκ η ο κονο ία, η αν πτυξη κα η κο ν ν κή συνοχή. Ελλ δα απέκτησ πολ τ κή κα ο κονο κή σχ στην υρ τ ρη π ρ οχή. πορρ φησ κο νοτ κο ς π ρους, στήρ ξτον αγροτ κ πληθυσ, πραγ ατοποίησ γ λα έργα, χρη ατοδ τησ πολ τ κές γ α την αν πτυξη κα την υη ρία. Ε.Ε. αποτ λ ί το σταθ ρ κα αδ α φ σβήτητο πλαίσ ο γ α την πορ ία της χ ρας ας στον 1 ο α να 3. Μ την προσχ ρηση της Βουλγαρίας κα της Ρου ανίας στην υρ πα κή ο κογέν α, καταργο ντα τα δ αχ ρ στ κ σ νορα του παρ λθ ντος σ ένα γ λο έρος της Βαλκαν κής. Δη ουργ ίτα ία νέα γ πολ τ κή πραγ ατ κ τητα στη Ν Ευρ πη καδ α ορφ ν τα υνο κ τ ρο γ α την υρ τ ρη π ρ οχή π ρ β λλον. Βουλγαρία κα η Ρου ανία πορο ν να αποτ λέσουν «θ τ κ παρ δ γ α» γ α τ ς γ ίτον ς χ ρ ς τ ν Δυτ κ ν Βαλκανί ν ς προς τη δ κή τους υρ πα κή προοπτ κή. Εξ λλου, το παρ δ γ α τ ν ν λ γ χ ρ ν αποδ κν τ «το παρ λθ ν τ ν κρατ ν δ ν πορ ί να υποθηκ σ το έλλον τους». Ελλ δα οφ ίλ να προσαρ οστ ί κα να κ ταλλ υθ ί πλήρ ς τα νέα γ πολ τ κδ δο ένα που δ α ορφ νοντα στην π ρ οχή. Παρ λληλα, η χ ρα ας θα πρέπ να δ αχ ρ στ ί σο το δυνατ ν π ο αποδοτ κ τρ πο το νέο συγκρ τ κ πλ ονέκτη α που σταδ ακ πορ ί να δ αφαν ί, ν θα 3 Παπουτσής Χρήστος, Ελλ δα, 5 χρ ν α στην Ευρ πα κή ν ση, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 137 Η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση υπό το Πρίσμα της Εθνικής Στρατηγικής των Κύριων Ευρωπαϊκών Κρατών

134 πρέπ να δ ασφαλίσ, σ συν ργασία την Ευρ πα κή Επ τροπή, το καθ στ ς σαγ γ ν κυρί ς προ ντ ν ζ κής προέλ υσης στα λλην κ σ νορα γ α την αποφυγή αν π θ ητ ν καταστ σ ν 4. ν κ τ ίνα σίγουρο, π ντ ς, ίνα τ, αν ξαρτήτ ς του π σο ση αντ κή ίνα η Ε.Ε. γ α ένα κρ τος- έλος, τ σο στην Ευρ πη σο κα στον κ σ ο το έθνος - κρ τος θα παρα ίν το θ έλ ο τ ν δ ακρατ κ ν σχέσ ν, ο κ ρ ος κο ν ν κοπολ τ κ ς χ ρος δ αν ητ κής δ κα οσ νης κα το έσχατο έσο υνας κα ασφ λ ας τ ν πολ τ ν του 5. Σή ρα, ο πολ τ κές αποφ σ ς που λα β νοντα σ υρ πα κ πίπ δο ολοένα καπ ρ σσ τ ρο πηρ ζουν τη ζ ή ας. αλήθ α ίνα τ, η Ευρ πη ς ρα α, ς α παγκ σ α πολ τ κή κα ο κονο κή οντ τητα ίνα ακ α υπ δ α ρφ ση. Καθ ς η ξέλ ξη της Ευρ πα κής ν σης ίνα δ αρκής. Είνα α πορ ία αναζητήσ ν, κατακτήσ ν, αλλ κα γ λ ν αντ φ σ ν. Επ πρ σθ τα, η παγκοσ οποίηση έσα απ την π κρ τηση της αγορ ς, αλλ κα η ραγδαία αν πτυξη τ ν νέ ν τ χνολογ ν, τ ν ταφορ ν κα της π κο ν νίας, οδηγ ί στην αλλαγή τ ν παραγ γ κ ν δο ν κα π δρ καθορ στ κ στη φ ση της ργασίας, π δρ στ ς κο ν ν κές σχέσ ς, π δρ στον χαρακτήρα της κπαίδ υσης, π δρ ακ η κα στον πολ τ σ. Υπ αυτ το πρίσ α, η Παγκοσ οποίηση πηρέασ κα πηρ ζ βαθ την Ευρ πα κή ξέλ ξη 6. Το νο βέβα ο ίνα π ς η Ευρ πη έχ να δ αν σ ακ α ακρ κα γ τη προκλήσ ς πορ ία προκ ένου να π τ χ την ολοκλήρ σή της. Β ΒΛ ΓΡ Φ ρβαν τ πουλος Κ νσταντίνος, α ρ καν κή ξ τ ρ κή πολ τ κή τ τον ψυχρ π λ ο, Εκδ σ ς Πο τητα, θήνα, 003. ρβαν τ πουλος Κ ν/νος - φα στος Παναγ της, Ευρ ατλαντ κές Σχέσ ς, Εκδ σ ς Πο τητα, θήνα, φα στος Παναγ της, Θ ρία Δ θνο ς κα Ευρ πα κής Ολοκλήρ σης, Εκδ σ ς Πο τητα, Ελλην κ Κέντρο Ευρ πα κ ν Ερ υν ν (ΕΚΕΜ), ακ ίδης Παναγ της, Νέα Δ ρυνση της Ευρ πα κής ν σης κα η Ελλ δα (ΚΥΠΡΟΣ Β ΛΚ Ν Ν. ΕΥΡΩΠ ), Προβλή ατα, Συνέπ ς, Στρατηγ κή. νστ το το υντ κ ν ναλ σ ν ( ), Σχέσ ς Π - ΕΕ στη παρο σα Συγκυρία, Τ χος 54, Φ βρουαρίου Παπουτσής Χρήστος, Ελλ δα, 5 χρ ν α στην Ευρ πα κή ν ση, Παπασ τηρίου Χαρ λα πος, Ο σχέσ ς τ ν Π ΕΕ, Κίνα, Ρ σία, απ νία, 31 Μαΐου 005, ΝΣΤ ΤΟΥΤΟ Δ ΜΟΚΡ Τ Σ ΚΩΝ/ΝΟΣ Κ Ρ Μ ΝΛ Σ. Μ ταπτυχ ακ ς κ κλος σπουδ ν, Κο νές Πολ τ κές της ΕΕ, Εαρ ν ξ ηνο 008, Σ ν ρ ο Στρατηγ κ ν Πληροφορ ν, ΓΕΕΘ, 4-8 Οκτ 004, Ευρ πα κ Σ νταγ α κα το έλλον της Ευρ πης, Π. Κ. ακ ίδης. SEC (007) 1597, Στρατηγ κή γ α π ο σχυρή κα ανταγ ν στ κή υρ πα κή α υντ κή β ο ηχανία. Π ρίληψη της κτί ησης αντίκτυπου, Βρυξέλλ ς, 5 Δ κ βρίου 007, Ευρ πα κή ν ση. 4 Ελλην κ Κέντρο Ευρ πα κ ν Μ λ τ ν (ΕΚΕΜ), 5 Μ ταπτυχ ακ ς κ κλος σπουδ ν - Κο νές Πολ τ κές της Ε.Ε. - Εαρ ν ξ ηνο 008, 6 Παπουτσής Χρήστος, Ελλ δα, 5 χρ ν α στην Ευρ πα κή ν ση, Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΑΝ. - ΦΕΒ. 2009