ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΘΕΜΑ : «ΟΙ ΑΔΕΙΕΣ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ Ν. 2683/99»

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΘΕΜΑ : «ΟΙ ΑΔΕΙΕΣ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ Ν. 2683/99» ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ : ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ : Dr. ΜΠΑΡΟΥΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΒΑΛΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2001

2 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΘΕΜΑ : «ΟΙ ΑΔΕΙΕΣ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ Ν. 2683/99» ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ : ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ : Dr. ΜΠΑΡΟΥΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΒΑΛΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2001

3 ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ ΑΚ = Αστικός Κώδικας ΑΝ = Αναγκαστικός Νόμος ΑΠ = Άρειος Πάγος ΒΔ = Βασιλικό Διάταγμα Γνωμ ΕΙΣΑΠ = Γνώμη Εισαγγελέα Αρείου Πάγου ΔΑ = Διαιτητική Απόφαση ΔΕΝ = Δελτίο Εργατικής Νομοθεσίας ΕΓΣΣΕ = Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας ΕφΑΘ = Εφετείο Αθηνών ΕφΘεσν = Εφετείο Θεσσαλονίκης ΚΔΛ = Κατάσταση Δικαστικών Λειτουργών ΚΟΔ = Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων ΚΥΑ = Κοινή Υπουργική Απόφαση Ν = Νόμος ΝΔ = Νομοθετικό Διάταγμα ΝΠΔΔ = Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου ΠΝΠ = Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου ΣΣΕ = Συλλογική Σύμβαση Εργασίας ΥΑ = Υπουργική Απόφαση

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η γέννηση του εργατικού δικαίου 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ Γενικότητες Λόγοι χορήγησης αδειών 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δικαίωμα κανονική άδειας Προϋττοθέσεις χορήγησης της άδειας Χορήγηση κανονικής άδειας Διαθεσιμότητα και άδεια Χρόνος χορήγησης της άδειας Ομαδική χορήγηση της άδειας Τμηματική χορήγηση της άδειας Αριθμός ημερών άδειας Βιβλίο αδειών Προσαύξηση κανονικής άδειας σε δημόσιους υπαλλήλους παραμεθόριων περιοχών Αποδοχές άδειας και επιδόματος αδείας Άδεια χωρίς αποδοχές Απαγορεύσεις κατά τη διάρκεια της άδειας Κυρώσεις Λύση σύμβασης εργασίας με οποιοδήποτε τρόπο και άδεια μετά του επιδόματος αδείας 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΑΔΕΙΩΝ ΑΔΕΙΕΣ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΩΝ - Δικαίωμα ειδικής άδειας - Άδειες μητρότητας

5 Διευκολύνσεις υπαλλήλων με οικογενειακές υποχρεώσεις Γονική άδεια Άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιών Εξαίρεση των δικαστικών λειτουργών από τις άδειες μητρότητας ' 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΝΑΡΡΩΤΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ Δικαίωμα αναρρωτικής άδειας Χορήγηση αναρρωτικής άδειας Διαδικασία χορήγησης αναρρωτικής άδειας Αναρρωτικές άδειες για υπαλλήλους που συμπλήρωσαν τριετή υπηρεσία Αναρρωτικές άδειες τακτικών υπαλλήλων χωρίς τριετή υπηρεσία Αναρρωτικές άδειες για δυσίατα νοσήματα Άδειες λουτροθεραπείας και αεροθεραπείας Βραχυχρόνιες αναρρωτικές άδειες Αναρρωτικές άδειες προσωπικού εκπαιδεύσεως Αναρρωτικές άδειες και προβλήματα λειτουργίας δημόσιων υπηρεσιών 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ Άδειες για επιμορφωτικούς ή επιστημονικούς λόγους Άδειες εξετάσεων εργαζομένων, φοιτητών, σπουδαστών, μαθητών κλπ. 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ - ΑΔΕΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Εκπαιδευτικές άδειες για μετεκπαίδευση σε ξένη χώρα Δικαιώματα και υποχρεώσεις κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής άδειας Υποχρεώσεις υπαλλήλων μετά τη λήξη της εκπαιδευτικής άδειας Εκπαιδευτικές άδειες για μετεκπαίδευση στο εσωτερικό Εκπαιδευτικές άδειες υπαλλήλων υ.π.δ.δ. 46

6 6.6. -Απόσπαση υποτρόφων Ι.Κ.Υ. μετεκπαιδευομένων στο εσωτερικό Εκπαιδευτικές άδειες στο εσωτερικό χορηγούμενες σε εκπαιδευτικούς λειτουργούς Εκπαιδευτικές άδειες υπαλλι^λων χορηγούμενες κατά τον.232/ Εκπαιδευτικές άδειες για θέματα οργάνωσης και λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΛΛΕΣ ΑΔΕΙΕΣ 48 - Συνδικαλιστικές άδειες 48 -Άδεια γάμου 50 - Άδεια στρατευομένων και επίδομα αδείας 51 - Άδεια εποχιακών μισθωτών 52 - Άδεια με διαλείπουσα (διακοπές) ή εκ περιτροπής εργασίας 53 - Υπερημερία εργοδότη και κανονική άδεια του μισθωτού 54 - Άδεια για ανεύρεση άλλης εργασίας 54 -Άδεια μισθωτού σε περίπτωση μεταβολής προσώπου εργοδότη 56 - Αναπληρωματική εβδομαδιαία ανάπαυση 57 - Συμψηφιστικές άδειες 57 - Παράλληλη άδεια από ειδικές διατάξεις 58 - Αδικαιολόγητες απουσίες - Υπέρβαση ορίων βραχείας διάρκειας ασθενείας και κανονική άδεια 58 - Άδεια σε ανήλικους εργαζόμενους 59 - Δανεισμός μισθωτού και άδεια 60 - Μεταβολή του είδους εργασίας και άδεια 61 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8.1. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η σημασία και ο ρόλος αδειών των υπαλλήλων ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

7 Η γέννηση του Εργατικού Δικαίου Η εργασία ως ιδιότυπο αντικείμενο συναλλαγής για πολλούς αιώνες δεν απασχόλησε ιδιαίτερα τους νομοθέτες. Οι νομοθεσίες δεν την ξεχώριζαν από τα άλλα αντικείμενα συναλλαγής, και το μόνο ζήτημα ήταν η ένταξή της στους τύπους των συμβατικών σχέσεων που ρύθμιζαν. Στην αρχαιότητα, η εργασία ήταν το δυσμενές προνόμιο των δούλων οι οποίοι χρησιμοποιούνταν από τους κυρίους τους, ζώντας κάτω από άθλιες συνθήκες, και με απάνθρωπους όρους εργασίας. Ωστόσο με το πέρασμα του χρόνου, όσο προχωρούσε η κοινωνική και πολιτική χειραφέτηση όλο και ευρύτερων στρωμάτων του πληθυσμού, άρχισε να διακρίνεται η εργασία από τα άλλα αντικείμενα συναλλαγής και η σχέση εργασίας να αποκτά εκτός από την ποσοτική, ποιοτική, διάσταση η οποία είχε την αρχή της στην εκτίμηση ότι η εργασία είναι καρπός της προσωπικότητας, η οποία στη σχέση εργασίας μετέχει ενεργητικά με τρόπο μοναδικό για όλο το φάσμα των κοινωνικών και νομικών σχέσεων. Το εργατικό δίκαιο δημιουργήθηκε από τη στιγμή που ο νομοθέτης αναγκάστηκε να επέμβει για να αντιμετωπίσει την εξαθλίωση, που έφερε η ουσιαστική παράδοση των εργαζομένων στην εξουσία των εργοδοτών, την απειλή της κοινωνικής εκρήξεως που απειλούνταν όσο η κατάσταση έφτανε στην υπερβολή, και τις κοινωνικές αναταραχές που. άλλωστε δεν άργησαν να πραγματοποιηθού.' Το εργατικό δίκαιο λοιπόν βοήθησε τους εργαζόμενους να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους και ν' αγωνιστούν γγ αυτά. Σιγά - σιγά λοιπόν, οι ίδιοι οι εργαζόμενοι άρχισαν να επιδιώκουν την αυτοπροστασία τους, ώστε να σταματήσει η απαράδεκτη εκμετάλλευση και κατάχρηση της εργασίας τους από 1. ΑΤΟΜΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΡΑΚΑΤΣΑΝΗΣ ΣΕΛ (ΑΘΗΝΑ - ΚΟΜΟΤΗΝΗ, 1987)

8 τους εργοδότες. Η απόλυτη εξάρτησή τους κυρίως από λίγους ισχυρούς εργοδότες, η μαζική απασχόλησή τους στους ίδιους χώρους, η κοινή μοίρα τους, τους έκαναν ν' αποκτήσουν και συνείδηση των κοινών τους συμφερόντων και της δυνάμεως που θ' αποκτούσαν ενωμένοι και οργανωμένοι.^ Ετσι, εμφανίστηκαν τα πρώτα εργατικά συνδικάτα και ξεκίνησαν οι πρώτοι εργατικοί αγώνες. Απ' την άλλη, οι παράνομες στην αρχή συνδικαλιστικές οργανώσεις με μακροχρόνιες προσπάθειες, κατάφεραν να εξισορροπήσουν απέναντι στην εργοδοτική πλευρά την αδύναμη διαπραγματευτική θέση των ασύνδετων - μεμονωμένων εργαζομένων, πράγμα που οδήγησε στην εξύψωση και βελτίωση της θέσης τους και γενικότερα διαμόρφωσε νέους όρους εργασίας ανάμεσα σε εργοδότες και εργαζόμενους. 2. ΑΤΟΜΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΡΑΚΑΤΣΑΝΗΣ ΣΕΛ (ΑΘΗΝΑ - ΚΟΜΟΤΗΝΗ, 1987)

9 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ TO ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑ 1.1. Γενικότητες Το δικαίωμα της άδειας είναι αναμφισβήτητα ένα από τα θεμελιώδη και πιο βασικά δικαιώματα του κάθε εργαζομένου, ενώ παράλληλα αποτελεί και μια από τις σημαντικότερες υποχρεώσεις του εργοδότη. Γνωστό είναι επίσης ότι είναι ένα απ' τα δικαιώματα που κατακτήθηκαν και κατοχυρώθηκαν δύσκολα και σταδιακά στο πέρασμα των χρόνων, και αποτελεί αποτέλεσμα αγώνων και επαναστάσεων, των ίδιων των εργαζομένων. Ολοι οι εργοδότες είναι υποχρεωμένοι να χορηγούν κάθε χρόνο στους μισθωτούς την άδεια απουσίας με αποδοχές και το επίδομα αδείας για λόγους ανθρωπιστικούς και γενικότερα κοινωνικού συμφέροντος, γιατί έτσι δίνεται η ευκαιρία στους εργαζόμενους να αναπαυθούν και να ψυχαγωγηθούν, κάτι που είναι απαραίτητο και για την αύξηση της παραγωγικότητάς τους. Κανένας εργοδότης, λοιπόν, και για κανένα λόγο δεν έχει το δικαίωμα και δεν πρέπει να στερεί την άδεια κάθε μορφής από τον εργαζόμενο όταν αυτός την δικαιούται.^ 1.2. Λόγοι χορήγησης αδειών ο εργαζόμενος πρέπει να προσέρχεται κανονικά στην εργασία του και να μην απουσιάζει αδικαιολόγητα απ' αυτήν^ διότι στην περίπτωση αυτή (αδικαιο- 3. ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΙΣΘΩΤΟΥΣ & ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ: ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΘΕΟΛ. ΚΑΜΠΑΝΤΑΗΣ, ΣΕΛ. 176 (ΚΑΒΑΛΑ, 1999). 4. ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΙΣΘΩΤΟΥΣ & ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ: ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΘΕΟΛ. ΚΑΜΠΑΝΤΑΗΣ, ΣΕΛ. 197 (ΚΑΒΑΛΑ 1999).

10 λόγητη αττουσία) όχι μόνο δεν δικαιούται μισθού, για το διάστημα της απουσίας αυτής, αλλά επιπρόσθετα δημιουργεί λόγο απολύσεως αν αυτή είναι μακρόχρονη. Αναμφισβήτητα, τσ δικαίωμα να ζητήσει άδεια απουσίας από την εργασία για διάφορους λόγους με πιο \ρυσικό αυτόν της ανάπαυσης είναι αναμφισβήτητα. Εκτός όμως απ' αυτόν το λόγο, ο εργαζόμενος μπορεί να ζητήσει άδεια και γγ άλλους λόγους και περιστατικά πσυ συμβαίνουν στον ίδιο ή σε στενά συνδεόμενα μαζί του πρόσωπα.^ Ετσι, μπορεί να ζητήσει άδεια για: ασθένεια εξετάσεις, όταν πρόκειται για φοιτητή κλπ. γάμο τοκετό - θηλασμό (για τις γυναίκες) εκπλήρωση επιβαλλόμενων καθηκόντων (π.χ. μαρτυρία, καθήκοντα ενόρκου, άσκηση θρησκευτικών καθηκόντων ή εκλογικού δικαιώματος) θάνατο στενού προσώπου στράτευση ή επιστράτευση φροντίδα παιδιού μεταπτυχιακές σπουδές συνδικαλιστικούς λόγους 5. ΑΤΟΜΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΡΑΚΑΤΣΑΝΗΣ ΣΕΛ. 168 (ΑΘΗΝΑ - ΚΟΜΟΤΗΝΗ, 1987)

11 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.1. Δικαίωμα κανονικής'άδειας 1. Δημόσιοι υπάλληλοι που συμπληρώνουν δημόσια πραγματική υπηρεσία ενός (1) έτους, δικαιούνται κανονική άδεια απουσίας με αποδοχές, η διάρκεια της οποίας ορίζεται σε είκοσι (20) εργάσιμες ημέρες αν ακολουθούν εβδομάδα πέντε (5) εργασίμων ημερών και είκοσι τέσσερις (24) εργάσιμες ημέρες αν ακολουθούν εβδομάδα έξι (6) εργασίμων ημερών. Ο χρόνος της κανονικής άδειας επαυξάνεται κατά μία εργάσιμη ημέρα για κάθε έτος απασχόλησης και μέχρι τη συμπλήρωση του ανώτατου ορίου των είκοσι πέντε (25) ή τριάντα (30) εργασίμων ημερών προκειμένου για πενθήμερη ή εξαήμερη εβδομάδα εργασίας, αντίστοιχα. 2. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης μπορεί να προσαυξάνεται ως τέσσερις (4) εργάσιμες ημέρες ο αριθμός των ημερών κανονικής άδειας των υπαλλήλων που υπηρετούν σε παραμεθόριες περιοχές. 3. Οι διατάξεις των προηγούμενων παραγράφων δεν εφαρμόζονται σε όσους έχουν κατά τις κείμενες διατάξεις διακοπές εργασίας. Οι υπάλληλοι αυτοί μπορούν, εφόσον συντρέχουν σοβαροί λόγοι ανάγκης, να παίρνουν κανονική άδεια με αποδοχές ως δέκα (10) εργάσιμες ημέρες κατ' έτος Προϋποθέσεις χορήγησης της άδειας Βασική προϋπόθεση για τη χορήγηση για πρώτη φορά της άδειας, σε κάθε εργαζόμενο, είναι η συμπλήρωση συνεχούς απασχολήσεώς του, τουλάχιστον δώδεκα μηνών, στην υπηρεσία που βρίσκεται. Μόνο μετά τη συμπλήρωση ενός χρόνου εργασίας γεννιέται το δικαίωμα της άδειας, που μπορεί να ικανοποιηθεί μέχρι το τέλος του χρόνου (31/12). 6. Ν. Δ. άρθρο 48, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, τεύχος πρώτο, αρ. φύλλου 19, 9 Φεβρουαρίου 1999

12 Η συμπλήρωση του βασικού χρόνου των δώδεκα μηνών απαιτείται μόνο για να πάρει ο εργαζόμενος την πρώτη του άδεια. Στο εξής δικαιούται την άδειά του, άσχετα με τα χρόνια εργασίας του, μόλις αρχίζει το ημερολογιακό έτος, γιατί η άδεια χορηγείται πλέον μία φορά σε κάθε ημερολογιακό έτος (από 1/1 μέχρι 31/12) χωρίς να έχει σχέση ή ημερομηνία που πήρε την άδεια της προηγούμενης χρονιάς. Π.χ. ένας εργαζόμενος έπιασε δουλειά 1 Οκτωβρίου Την πρώτη του άδεια δικαιούται μετά από δώδεκα μήνες εργασίας, δηλαδή μετά την 1 Οκτωβρίου 1983 μέχρι Την άλλη άδειά του θα την δικαιούται οποτεδήποτε από 1 Ιανουαρίου μέχρι 31 Δεκεμβρίου 1984 κ.ο.κ. Ο Άρειος Πάγος με την αριθμ. 1085/75 απόφασή του δέχεται ότι κανονική άδεια με αποδοχές δικαιούνται και όσοι απασχολούνται με μειωμένο ωράριο εργασίας. Πριν από την απόφαση αυτή η νομολογία δέχονταν και δεύτερη προϋπόθεση για τη λήψη της άδειας, σύμφωνα με την οποία η απασχόληση με πλήρες ωράριο εργασίας (8ωρο) έπρεπε να καταναλώνει εντελώς ή ουσιωδώς τις σωματικές ή πνευματικές δυνάμεις του εργαζόμενου. Τα χρονικά διαστήματα που δεν εργάστηκε ο μισθωτός λόγω βραχείας διαρκείας ασθένειας, στρατεύσεως ή ανωτέρας βίας, δεν θεωρούνται σαν χρόνος μη απασχολήσεως, ούτε συμψηφίζονται στις μέρες της άδειας.^ 2.3. Χορήγηση κανονικής άδειας ^ 1. Δεκαπέντε (15) ημέρες από την κανονική άδεια χορηγούνται υποχρεωτικά, εφόσον το ζητήσει ο υπάλληλος, από 15 Μαϊου έως 31 Οκτωβρίου. Η υποχρέωση αυτή δεν ισχύει σε υπηρεσίες οι οποίες έχουν καθοριστεί με απόφαση του οικείου υπουργού και κατά την περίοδο αυτή βρίσκονται στην αιχμή της λειτουργίας τους ή λειτουργούν σε εικοσιτετράωρη βάση. Όταν με αίτηση του υπαλλήλου ολόκληρη η άδεια χορηγείται εκτός από την περίοδο αυτή, προσαυξάνεται κατά πέντε (5) εργάσιμες ημέρες. Η προσαύξηση αυτή δεν χορηγείται όταν ο υπάλληλος κάνει χρήση της κανονικής 7. ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΙΣΘΩΤΟΥΣ & ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ : ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΘΕΟΛ. ΚΑΜΠΑΝΤΑΗΣ, ΣΕΛ (ΚΑΒΑΛΑ, 1999) 8. ΝΑ, άρθρο 49, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Τεύχος πρώτο, αρ. φύλλου 19, 9 Φεβρουαρίου 1999.

13 του άδειας κατά την περίοδο των Χριστουγέννων και του Πάσχα. 2. Η υπηρεσία στην οποία ανήκει ο υπάλληλος χορηγεί υποχρεωτικά σε αυτόν μέσα στο δεύτερο εξάμηνο κάθε έτους την κανονική άδεια που δικαιούται και αν ακόμα δεν τη ζητήσει. 3. Επιτρέπεται να μην χορηγείται, να περιορίζεται ή να ανακαλείται η κανονική άδεια προκειμένου να αντιμετωπιστούν έκτακτες ανάγκες της υπηρεσίας, μετά όμως από έγκριση του οργάνου που προίσταται εκείνου το οποίο είναι αρμόδιο για τη χορήγηση της άδειας. Αν τέτοιο όργανο δεν υπάρχει, αποφασίζει το αρμόδιο για τη χορήγηση της άδειας όργανο. 4. Η άδεια που δεν χορηγήθηκε κατ' εφαρμογή της προηγούμενης παραγράφου, χορηγείται υποχρεωτικά το επόμενο έτος Διαθεσιμότητα και άδεια Σε ό,τι αφορά την κανονική ετήσια άδεια, ο μισθωτός δικαιούται να λάβει την άδειά του αυτή και κατά το έτος που τέθηκε νόμιμα σε διαθεσιμότητα, πολύ περισσότερο όταν δικαιούται κανονικά Αδεια και ο μισθωτός επανέρχεται στην υπηρεσία του μετά από ακύρωση απόλυσής του. Σε κάποιες περιπτώσεις ο χρόνος συνεχούς υπηρεσίας για τη λήψη της Άδειας δεν συμψηφίζεται με αυτή, δεδομένου ότι η διαθεσιμότητα θεωρείται ως χρόνος πραγματικής απασχόλησης για όλα τα δικαιώματα του μισθωτού από τη σύμβαση εργασίας και η μη απασχόλησή του στη διαθεσιμότητα οφείλεται στη μονομερή απόφαση του εργοδότη, ο οποίος σε κάθε περίπτωση ανάκλησης της απόφασής του αυτής έχει στη διάθεσή του τον μισθωτό του που πρέπει να προσέλθει για παροχή της εργασίας του. Όταν λοιπόν, στην υπερημερία του εργοδότη ο μισθωτός δικαιούται την ετήσια Άδειά του το πολύ περισσότερο, δικαιούται την Άδειά του αυτή και το έτος που τέθηκε σε διαθεσιμότητα. 9. Διαθεσιμότητα είναι σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις η κατάσταση κατά την οποία ο μισθωτός απαλλάσσεται προσωρινά από την υποχρέωση παροχής της εργασίας, κυρίως λόγω του περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας του εργοδότη. 10. ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΙΣΘΩΤΟΥΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ : ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΘΕΟΛ. ΚΑΜΠΑΝΤΑΗΣ, ΣΕΛ. 234 (ΚΑΒΑΛΑ 234)

14 2.5. Χρόνος χορήγησης της άδειας Η ημερομηνία που θα δοθεί η άδεια στον εργαζόμενο, ο οποίος έχει πάνω από ένα (1) χρόνο εργασίας κανονίζεται μεταξύ αυτού και του εργοδότη. Ο τελευταίος (εργοδότης) υποχρεούται να χορηγήσει την άδεια το πολύ μέσα σε δύο μήνες από την διατύπωση της σχετικής αιτήσεως του μισθωτού (άρθρο 4 παρ. 1 ΑΝ 539/45). Η αίτηση αυτή αποσκοπεί στο να προσδιορίσει μόνο τα χρονικά μέσα στα οποία είναι υποχρεωτική η χορήγηση της άδειας και δεν αποτελεί τυπική προϋπόθεση για την άσκηση από τον εργαζόμενο του δικαιώματος της άδειας (άρθρο 3 παρ. 15 Ν. 4505/66). Ο εργοδότης υποχρεούται, αν δεν ζητηθεί η άδεια από τον εργαζόμενο, να την χορηγήσει πριν λήξει το ημερολογιακό έτος. Και τις τελευταίες ημέρες του ημερολογιακού έτους δικαιούται ο εργαζόμενος την άδειά του, ακόμη και αν οι ημέρες που απομένουν για τη λήξη του ημερολογιακού έτους είναι λιγότερες της άδειας που δικαιούται, η οποία θα συνεχισθεί στο επόμενη ημερολογιακό έτος, εφόσον έχει αρχίσει πριν από την 31'' Δεκεμβρίου. Αν δεν υπάρχει συμφωνία, για τη χορήγηση της άδειας, μεταξύ εργοδότου και εργαζόμενου, ούτε αίτηση του εργαζόμενου, η ημερομηνία χορηγήσεώς της καθορίζεται από τον εργοδότη, βάσει του διευθυντικού δικαιώματος μέσα στα πλαίσια της καλής πίστης και των ευλόγων συμφερόντων του εργαζόμενου." Οι μισές τουλάχιστον από τις άδειες των μισθωτών πρέπει να δίδονται μέσα στο διάστημα από 1 Μαϊου μέχρι 30 Σεπτεμβρίου (άρθρο 4 παρ. 1 ΑΝ 539/45). Για κάθε διαφορά που αφορά τον αριθμό και τη σειρά των δικαιουμένων άδειας μισθωτών, την διάρκειά της και την ημερομηνία χορηγήσεώς της, αποφαίνεται τριμελής επιτροπή που συγκροτείται με απόφαση του Νομάρχη, ύστερα από αίτηση των ενδιαφερομένων και σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 2 ΑΝ 539/ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΙΣΘΩΤΟΥΣ & ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ : ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΘΕΟΛ. ΚΑΜΠΑΝΤΑΗΣ, ΣΕΛ. 177 (ΚΑΒΑΛΑ, 1999)

15 2.6. Ομαδική χορήγηση της άδειας Όσον αφορά την ομαδική χορήγηση των αδειών στους εποχιακούς μισθωτούς, έγινε παραδεκτό ότι το σύστημα αυτό δεν έρχεται σε αντίθεση με τις διατάξεις περί χρόνου χορηγήσεως των αδειών, αλλά αντίθετα αποτελεί εκδήλωση της ευχέρειας που δίνει ο ΑΝ, 539/45 κλπ, στο να κανονίζονται οι άδειες μεταξύ εργοδοτών και μισθωτών. Οπωσδήποτε δεν μπορεί πάντοτε να συμπίπτουν οι θελήσεις των μερών (εργοδότης - μισθωτοί) για το χρόνο διακοπής της λειτουργίας της υπηρεσίας με σκοπό την ομαδική χορήγηση της άδειας των μισθωτών, γι' αυτό στην πράξη, στις περισσότερες περιπτώσεις, μάλιστα στις υπηρεσίες με μεγάλο αριθμό προσωπικού, ο εργοδότης καθορίζει το χρόνο διακοπής ασκώντας το διευθυντικό του δικαίωμα, το οποίο βέβαια διευθυντικό δικαίωμα περιορίζεται από τους κανόνες της καλής πίστεως, κάτι που επιβάλλει τη χορήγηση των ομαδικών αδειών όσο γίνεται νωρίτερα και μάλιστα στους μήνες εκείνους του έτους που οι ίδιοι οι μισθωτοί συνήθως προτιμούν να παίρνουν την άδειά τους όπως είναι το διάστημα από 1/5-30/9 που ενδεικτικά αναφέρει ο ΑΝ 539,/45 και ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες, κατά τους οποίους ο εργαζόμενος επιζητεί την ανάπαυση και την ψυχαγωγία. Τα ζητήματα που μπορεί να δημιουργηθούν κατά την ομαδική χορήγησης των αδειών είναι: α) Οι εργαζόμενοι που δεν δικαιούνται άδεια γιατί προσλήφθηκαν κατά το τρέχον έτος αν γνώριζαν κατά την πρόσληψή τους ότι η υπηρεσία εφαρμόζει το σύστημα ομαδικής χορήγησης αδειών δεν θα εργασθούν και δεν θα πάρουν αποδοχές, αν όμως δεν γνώριζαν αυτό το σύστημα θα πάρουν τις αποδοχές τους με τη διάταξη του άρθρου 656 ΑΚ κλπ. περί υπερημερίας του εργοδότη. β) Όσοι συμπληρώνουν έτος εργασίας μετά τη λήξη των ημερών της ομαδικής άδειας, μπορεί ο εργοδότης να τους χορηγήσει την άδεια μαζί με τσ σύνολο του προσωπικού που βρίσκεται σε ομαδική άδεια. γ) 'Όσοι δικαιούνται λιγότερες ημέρες άδειας από την ομαδική άδεια, αν συμφωνήθηκε ή υπάρχει συνήθεια ή κανονισμός της υπηρεσίας βάσει των οποίων αυτοί θα πάρουν αποδοχές μόνο για τις ημέρες άδειας που δικαιούνται, οι άλλες δεν θα πληρωθούν και θα θεωρηθούν σαν άδεια χωρίς αποδοχές όλων των ημερών της διακοπής λόγω ομαδικής άδειας. δ) 'Όσοι εργαζόμενοι ζήτησαν την άδειά τους και την πήραν πριν από τις ομαδικές άδειες, αν δεν γνώριζαν ότι η υπηρεσία δίδει ομαδικά τις άδειες τότε θα πάρουν τις αποδοχές τους και για τις ημέρες ομαδικής άδειας (υπερημερία

16 εργοδότη 656 ΑΚ). Αν όμως όταν ζήτησαν και πήραν την άδειά τους μεμονωμένα, γνώριζαν το σύστημα ομαδικών αδειών τότε δεν δικαιούνται αποδοχές και οι ημέρες ομαδικής άδειας θεωρούνται άδεια χωρίς αποδοχές. ε) Με την ομαδική χορήγηση των αδειών οι εργαζόμενοι εξάντλησαν το δικαίωμά τους αυτό και δεν μπορούν) να ζητήσουν άλλη άδεια μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος.^^ 2.7. Τμηματική χορήγηση της άδειας Σύμφωνα με το άρθρο 7 της από ΕΓΣΣΕ, που κυρώθηκε με το άρθρο 8 του Ν. 549/77 επιτρέπεται η τμηματική χορήγηση της άδειας σε δύο περιόδους μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος εφόσον συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις: 1. Όταν υπάρχει σοβαρή ή επείγουσα ανάγκη της υπηρεσίας και 2. Όταν υπάρχει αίτηση του εργαζομένου για δικαιολογημένη αιτία. Η χορήγηση της άδειας τμηματικά, και στις δύο ανωτέρω περιπτώσεις επιτρέπεται μόνο ύστερα από έγκριση της αρμόδιας Επιθεωρήσεως Εργασίας και σε καμιά περίπτωση η πρώτη περίοδος της άδειας μπορεί να είναι μικρότερη από έξι (6) εργάσιμες ημέρες ή όταν πρόκειται για ανήλικους, κάτω των 18 ετών, τις δώδεκα (12) εργάσιμες ημέρες. Στους ανήλικους, η άδεια χορηγείται κατά την περίοδο των θερινών διακοπών. Στους σπουδαστές ΤΕΙ, η άδεια χορηγείται στις εξεταστικές περιόδους αν τότε ζητηθεί Αριθμός ημερών άδειας Η ελάχιστη διάρκεια της άδειας που δικαιούται κάθε εργαζόμενος, εφόσον 12. ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΙΣΘΩΤΟΥΣ ΚΑΙ ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ : ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΘΕΟΛ. ΚΑΜΠΑΝΤΑΗΣ, ΣΕΛ. 178 (ΚΑΒΑΛΑ, 1999)

17 συμπλήρωσε δωδεκάμηνο εργασία, ανεξάρτητα από τη μορφή της υπηρεσίας και την ιδιότητα του μισθωτού, είναι 24 εργάσιμες ημέρες και αν στην υπηρεσία εφαρμόζεται σύστημα πενθήμερης εβδομάδας εργασίας 20 εργάσιμες ημέρες, χωρίς να υπολογίζεται σ' αυτές η ημέρα της εβδομάδας που δεν απασχολούνται λόγω του εφαρμ θζόμενου συστήματος εργασίας δνθήμερης εβδομάδας. Η άδεια αυτή επαυξάνεται κατά μία εργάσιμη ημέρα για κάθε έτος απασχόλησης πέρα από το βασικό χρόνο (12 μηνο) και μέχρι 26 εργάσιμες ημέρες και προκειμένου για μισθωτούς με σύστημα δνθήμερης εργασίας στις 22 εργάσιμες ημέρες. Σύμφωνα με το άρθρο 5 της ΕΓΣΣΕ (Πράξη κατ. Υπουργείου Εργασίας 12/ ) εργαζόμενοι που έχουν συμπληρώσει υπηρεσία 15 ετών στον ίδιο εργοδότη ή προϋπηρεσία δέκα επτά (17) ετών σε οποιονδήποτε εργοδότη και με οποιαδήποτε σχέση εξαρτημένης εργασίας, δικαιούνται άδεια πέντε (5) εβδομάδων, δηλαδή τριάντα (30) εργασίμων ημερών, αν ο εργαζόμενος εργάζεται εξαήμερο ή εικοσιπέντε (25) εργασίμων ημερών, αν εργάζεται πενθήμερο. Από εργαζόμενος που έχει συμπληρώσει υπηρεσία 12 ετών στον ίδιο εργοδότη ή προϋπηρεσία 14 ετών σε οποιονδήποτε εργοδότη και με οποιαδήποτε σχέση εργασίας, δικαιούται άδεια 30 εργάσιμων ημερών, αν εργάζεται. εξαήμερο ή 25 εργάσιμες ημέρες, αν εργάζεται πενθήμερο. Ως προϋπηρεσία για την εφαρμογή της προηγούμενης διάταξης θεωρείται αυτή που διανύθηκε σε οποιοδήποτε εργοδότη και με οποιαδήποτε σχέση εξαρτημένης εργασίας. Η διάταξη αυτής της άδειας έχει εφαρμογή σε όλους τους εργοδότες και εργαζόμενους ανεξάρτητα σε ποια ΣΣΕ ή ΔΑ ή ΥΑ υπάγονται Βιβλίο αδειών Οι υπηρεσίες υποχρεούνται να τηρούν Ειδικό Βιβλίο Αδειών, για να γίνεται ο έλεγχος της χορηγήσεως των αδειών, εκ μέρους των υπηρεσιών, από τα εποπτικά όργανα των Επιθεωρήσεων Εργασίας και Αστυνομικών Τμημάτων. Στο βιβλίο αυτό αναγράφονται: α) το ονοματεπώνυμο κάθε μισθωτού, β) η ειδικότητά του, γ) το έτος γεννήσεως, δ) η ημερομηνία προσλήψεως, ε) οι ημέρες της δικαιούμενης άδειας, στ) η ημερομηνία χορηγήσεως (έναρξη -

18 λήξη) της άδειας, ζ) οι αποδοχές άδειας και του επιδόματος άδειας και η) η υπογραφή του δικαιούχου. Η θεώρηση του βιβλίου αδειών από την Επιθεώρηση Εργασίας δεν είναι υποχρεωτική, αλλά επιβάλλεται να υπάρχει και να τίθεται στη διάθεση των Εποπτικών οργάνων ελέγχου. ' 2.10 Προσαύξηση κανονικής άδειας σε Δημόσιους Υπαλλήλους παραμεθόριων περιοχών 1. Οι κανονικές άδειες που χορηγούνται στους δημόσιους υπαλλήλους οι οποίοι υπηρετούν σε παραμεθόριες περιοχές, προσαυξάνονται κατά τις ημέρες κινήσεως που απαιτούνται για την μετάβαση των δημόσιων υπαλλήλων στον τόπο εγκατάστασης της οικογένειάς τους και για την επιστροφή στην υπηρεσία τους. Αυτή η προσαύξηση γίνεται 2 φορές το χρόνο και δεν μπορεί να υπερβεί κάθε φορά τις 4 συνολικά ημέρες. 2. Με απόφαση του Υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως ρυθμίζονται οι λεπτομέρειες για την εφαρμογή των διατάξεων της προηγούμενης παραγράφου και καθορίζονται οι ημέρες προσαυξήσεως με βάση τις χιλιομετρικές αποστάσεις. 3. Οι διατάξεις των προηγούμενων παραγράφων μπορεί να επεκτείνονται, συνολικά ή εν μέρει, και σε υπαλλήλους νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου.'^ Αποδοχές άδειας και επιδόματος άδειας Ο εργαζόμενος κατά τη διάρκεια της αδείας του δικαιούται να λάβει πλήρως τις συνήθεις αποδοχές, που θα έπαιρνε αν εργαζόταν το χρονικό διάστημα της άδειας. 13. ΥΠΑΛΛΗΛΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ (ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ), ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΣ ΜΕΧΡΙ : Χ.Γ. ΧΡΥΣΑΝΘΑΚΗΣ, ΣΕΛ. :128 (ΑΘΗΝΑ - ΚΟΜΟΤΗΝΗ, 1987)

19 Ως συνήθεις αποδοχές ευνοούνται όλες οι παροχές που χορηγούνται σε οποιαδήποτε μορφή τακτικά και μόνιμα, είτε σαν αντάλλαγμα της εργασίας, είτε και σαν οικονομική ενίσχυση στον εργαζόμενο. Στις αποδοχές δε αυτές, περιλαμβάνονται όλες οι πρόσθετες ή συμπληρωματικές τακτικές παροχές (αντίτιμο τροφής, επιδόματα κλπ.). ' Το επίδομα άδειας είναι ίσο με τις αποδοχές άδειας με τον περιορισμό ότι δεν υπερβαίνει το μισό (1/2) μισθό ή τα 13 ημερομίσθια (ανάλογα του τρόπου αμοιβής με μισθό ή ημερομίσθιο). Θεμελιώδης προϋπόθεση για τη χορήγηση επιδόματος άδειας είναι να δικαιούται ο μισθωτός άδεια. Συνεπώς αν δεν δικαιούται άδεια, δεν δικαιούται και επίδομα άδειας. Σύμφωνα με το άρθρο 5 της από ΕΓΣΣΕ, οι αποδοχές άδειας των αμοιβομένων κατ' αποκοπή ή με άλλο σύστημα κυμαινόμενων αποδοχών (π.χ. κατά μονάδα εργασίας), βρίσκονται πολλαπλασιαζόμενων των κατά μέσο όρο, από της λήξεως της άδειας του προηγουμένου έτους ή όταν πρόκειται για άδεια που χορηγείται για πρώτη φορά από της προσλήψεως μέχρι της ενάρξεως της άδειας, ημερησίων αποδοχών του επί τον αριθμό των εργάσιμων ημερών της άδειας. Ο μέσος όρος συνεπώς βρίσκεται αν το σύνολο των αποδοχών από την πρόσληψη μέχρι την πρώτη άδεια ή από την προηγούμενη άδεια για τις επόμενες απ' αυτή άδειες το διαιρέσουμε με τον αριθμό των εργάσιμων ημερών όλου αυτού του διαστήματος. Παλαιότερα υπολογίζονταν μόνο το τελευταίο τρίμηνο. Οι μισθωτοί που αμοίβονται με ποσοστά, οι αποδοχές αδείας τους είναι ίσες με το τεκμαρτό ημερομίσθιο του Ι.Κ.Α. επί τις δικαιούμενες εργάσιμες ημέρες της άδειας. Από τη νομολογία των δικαστηρίων έχει κριθεί ότι στις αποδοχές άδειας και του επιδόματος άδειας συμπεριλαμβάνεται: α) Το επίδομα παραγωγής (ΑΠ 256/66) β) Το επίδομα ανθυγιεινής εργασίας (ΑΠ. 253/67) γ) Η αξία της συμβατικώς παρεχόμενης τροφής και το επίδομα βελτιώσεως συσσιτίου (ΑΠ 993/73 & ΑΠ 468/69). δ) Το ταμειακό επίδομα και το επίδομα διαχειριστικών λαθών (ΑΠ 551/73) ε) Η αμσιβή για υπερωριακή εργασία, υπερεργασία, εφόσον δίδεται σταθερά και τακτικά (ΑΠ 584/78, ΑΠ 52/79) στ) Το επίδομα θέσεως, τα έξοδα παραστάσεως και κάθε παροχή που αποτελεί προσαύξηση μισθού (Εφ. Πατρών 396/71, Πρωτ. Αθ. 1047/58). Οι αποδοχές άδειας και επιδόματος άδειας προκαταβάλλονται στον εργαζόμενο κατά την έναρξη της άδειας. Είναι άκυρη η μεταξύ εργοδότου και

20 μισθωτού συμφωνία περί μη χορηγήσεως αυτουσίας της άδειας. Άκυρη οποιαδήποτε συμφωνία περί συμψηφισμού των αποδοχών άδειας και του επιδόματος άδειας με τις υψηλότερες των νομίμων καταβαλλόμενες τακτικές αποδοχές. (Εφ. Θεσν. 2032/89) Εφ. Αθ. 8662/96. ΔΕΝ 1998 σελ Δήλη ημέρα καταβολής Εφ. Αθ. 4598/&4. ΔΕΝ 1996 σελ ΔΕΝ 1999 ΣΕΛ Άδεια χωρίς αποδοχές 1. Επιτρέπεται η χορήγηση στον υπάλληλο, μετά από αίτησή του, άδειας άνευ αποδοχών, εφόσον οι ανάγκες της υπηρεσίας το επιτρέπουν. Η άδεια αυτή δεν μπορεί να υπερβεί τον (1) ένα μήνα εντός του ίδιου ημερολογιακού έτους. 2. Στους υπαλλήλους επιτρέπεται η χορήγηση άνευ αποδοχών συνολικής διάρκειας έως δύο (2) ετών, ύστερα από αίτησή τους και γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου, για σοβαρούς ιδιωτικούς λόγους. 3. Υπάλληλος, του οποίου ο σύζυγος υπηρετεί στο εξωτερικό σε ελληνική υπηρεσία του Δημοσίου, νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου ή άλλου φορέα του δημοσίου τομέα ή σε υπηρεσία ή σε φορέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή σε διεθνή οργανισμό, στον οποίο μετέχει και η Ελλάδα, δικαιούται να πάρει άδεια χωρίς αποδοχές μέχρι έξι (6) έτη συνεχώς ή και τμηματικά, εφόσον έχει συμπληρώσει διετή πραγματική υπηρεσία. 4. Στον υπάλληλο που αποδέχεται θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή σε διεθνή οργανισμό, στον οποίο μετέχει και η Ελλάδα, χορηγείται μετά από γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου άδεια χωρίς αποδοχές μέχρι πέντε (5) έτη, η οποία μπορεί να πσραταθεί με την ίδια διαδικασία για μια ακόμα πενταετία. Αν ο υπάλληλος δεν εμφανιστεί να αναλάβει καθήκοντα μέσα σε (2) δύο μήνες από τη λήξη της άδειας, θεωρείται ότι παραιτήθηκε αυτοδικαίως από την υπηρεσία. 5. Ο χρόνος της άδειας άνευ αποδοχών αποτελεί χρόνο πραγματικής υπηρεσίας μόνο στις περιπτώσεις των προηγούμενων παραγράφων 1 και 4.' ' 14. Ν.Δ. άρθρο 51, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Τεύχος πρώτο, αρ. φύλλου 19, 9 Φεβρουάριου 1999.

21 6. Κατά την διάρκεια της άδειας της παραγράφου 4 ο υπάλληλος υποχρεούται να καταβάλλει τις νόμιμες κρατήσεις για κύρια και επικουρική ασφάλιση και τα ταμεία πρόνοιας, οι οποίες αντιστοιχούν στο βαθμό ή το μισθό της υπηρεσίας ταυ στην Ελλάδα, στην σπσία ανήκει οργανικά. Η άδεια άνευ αποδοχών αποτελεί συμβατική αναστολή της εργασιακής σύμβασης. Δηλαδή γίνεται συμφωνία μεταξύ εργοδότη και μισθωτού ότι ορισμένο χρονικό διάστημα, ούτε ο μισθωτός εργάζεται, ούτε ο εργοδότης καταβάλλει αποδοχές. Η άδεια χωρίς αποδοχές δεν είναι δικαίωμα ούτε υποχρέωση του εργοδότη ή του μισθωτού και δεν μπορεί να εκβιασθεί από τον εργαζόμενο ή να επιβληθεί από τον εργοδότη η χορήγησή της, γιατί είναι απαραίτητη πάντοτε η μεταξύ τους κοινή συμφωνία. Αυτό εξαρτάται από τη διάρκεια της άδειας άνευ αποδοχών και τους λόγους για τους οποίους χορηγείται, καθώς επίσης και αν χορηγείται πριν ή μετά τη συμπλήρωση του βασικού χρόνου. Ο χρόνος της άδειας άνευ αποδοχών θεωρείται ως χρόνος υπηρεσίας του μισθωτού και προσμετρείται για τον καθορισμό του ποσού της αποζημιώσεως απολύσεώς του. Ειδικές διατάξεις στην Εργατική Νομοθεσία που να ρυθμίζουν την άδεια άνευ αποδοχών δεν υφίσταται. (Οι διατάξεις του συγκεκριμένου άρθρου, από την δημοσίευσή του, έχουν εφαρμογή και στο προσωπικό του Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (Ο.Γ.Α.) Απαγορεύσεις κατά τη διάρκεια της άδειας α) Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγ. 1 ΑΝ 539/45 κάθε συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου για εγκατάλειψη ή παραίτηση από το δικαίωμα της άδειας, έστω και αν προβλέπεται καταβολή αυξημένης αποζημιώσεως θεωρείται ανύπαρκτη. Η ακυρότητα δηλαδή είναι απόλυτη (Εφ. Θεσ/κης 2032/89 - ΛΕΝ 1990, σελ. 24). β) Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγ. 6 ΑΝ 539/45 απαγορεύεται η απόλυση του μισθωτού από τον εργοδότη κατά τη διάρκεια της άδειας.

22 γ) Σύμφωνα με το άρθρο 5 τταράγ. 2 ΑΝ 539/45 κάθε έμμισθος εργασία του μισθωτού κατά τη διάρκεια της άδειας ατταγορεύεται. Οι εργοδότης δικαιούται να μην καταβάλλει αμοιβή. δ) Ο ΑΝ 539/45 και λοιπές περί αδειών διατάξεις είναι δημοσίας τάξεως και συνεπώς κάθε συμφωνία για πρόκληση από την εφαρμογή τους δια της ιδιωτικής βουλήσεως είναι άκυρη (ΑΚ3, 174, 679).'' 2.14.Κυρώσεις Σε περίπτωση που ο εργοδότης δεν χορηγήσει την νόμιμη άδεια μισθωτού υπόκειται σε αστικές και ποινικές κυρώσεις. α) Αστικές Κυρώσεις Σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 1 εδάφ. Β του ΑΝ 539/45, που προστέθηκε με το άρθρο 3 του ΝΔ 3755/57 εργοδότης που αρνείται τη χορήγηση της νόμιμης άδειας στο μισθωτό του υποχρεούται, μόλις λήξει το έτος, κατά το οποίο δικαιούται την άδειά του ο μισθωτός και ύστερα από προηγούμενη διαπίστωση της παράλειψης αυτής, από όργανο του Υπουργείου Εργασίας, να καταβάλλει τις αντίστοιχες αποδοχές της άδειας αυξημένες κατά 100% (ΛΕΝ 1990, σελ. 544). Δηλαδή τελικά οι μισθωτοί, που απασχολούνται και δεν παίρνουν άδεια δικαιούνται τριπλές αποδοχές για το χρόνο της άδειάς τους. β) Ποινικές Κυρώσεις Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγ. 7 του ΑΝ 539/45 οι εργοδότες που δεν χορηγούν την κανονική άδεια στους μισθωτούς τιμωρούνται ποινικά. Επίσης επειδή οι αποδοχές άδειας και επιδόματος άδειας αποτελούν μισθό δεν κατάσχονται, ούτε συμψηφίζονται και η καθυστέρηση πληρωμής τους συνιστά ποινικό αδίκημα υπαγόμενο στις διατάξεις του ΑΝ 690/1945 (άρθρο 8 Ν. 2336/95). Επίσης οι εργοδότες που δεν τηρούν τη ΣΣΕ ή ΔΑ που ορίζει τη χορήγηση άδειας (αυξημένη) στους μισθωτούς του κλάδου που αφορά διώκονται και τιμωρούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου /37, που διατηρήθηκε σε ισχύ με το άρθρο 42 παράγ. 2 του Ν. 3239/ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΙΣΘΩΤΟΥΣ & ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ: ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΘΕΟΛ. ΚΑΜΠΑΝΤΑΗΣ, ΣΕΛ. 181, 189 (ΚΑΒΑΛΑ, 1999).

23 2.15. Λύση σύμβασης εργασίας με οττοιοδήποτε τρόπο και άδεια μετά του επιδόματος αδείας α) Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγ. 5 του ΑΝ 539/45 σε συνδυασμό με το άρθρο 4 παράγ. 1 της από ΕΓΣΣΕ που κυρώθηκε με το άρθρο 8 του Ν. 549/77 το άρθρο δεύτερο της από ΠΝΠ και άρθρο 1 του Ν 1346/83 κάθε εργαζόμενος, του οποίου η σχέση εργασίας λύεται με οποιοδήποτε τρόπο (καταγγελία, παραίτηση ή οικειοθελής αποχώρηση, αντικατάσταση, λήξη συμβάσεως εργασίας, θάνατος κλπ.) μετά τη συμπλήρωση έτους εργασίας, αλλά πριν λάβει την κανονική του άδεια δικαιούται αποζημίωση ίση προς τις αποδοχές της κανονικής άδειας. β) Σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγ. 3 Ν. 1346/1983 σε κάθε περίπτωση λύσεως της σχέσεως εργασίας προ της συμπληρώσεως έτους (12μηνος) εργασία (καταγγελία, οικειοθελής αποχώρηση ή παραίτηση, λήξη εποχιακής εργασίας ή συμβάσεως ορισμένου χρόνου, θάνατος κλπ.) ο εργαζόμενος δικαιούται από τον εργοδότη του δύο (2) ημερομίσθια για κάθε μήνα απασχολήσεως σ' αυτόν. Προκειμένου για τους μισθωτούς που απασχολούνται με διαλείπουσα ή εκ περιτροπής εργασία, ως μήνα λογίζονται είκοσι πέντε (25) ημέρες εργασίας. γ) Σύμφωνα με το άρθρο 6 της από ΕΓΣΣΕ, που κυρώθηκε με το άρθρο 8 Ν. 549/77 σε περίπτωση λύσεως της σχέσης εργασίας με οποιοδήποτε τρόπο (καταγγελία συμβάσεως, οικειοθελής αποχώρηση ή παραίτηση, λήξη της συμβάσεως εργασίας, θάνατος κλπ.) το ΕΠΙΔΟΜΑ /ΆΔΕΙΑΣ του εργαζομένου υπολογίζεται όπως και η αποζημίωση για την άδεια. Δηλαδή είναι ίσο με την αποζημίωση άδειας με τον περιορισμό ότι δεν μπορεί να υπερβαίνει τον μισό (1/2) μισθό για τους υπαλλήλους. δ) Των ανωτέρω αποδοχών αποζημιώσεως άδειας και επιδόματος άδειας δικαιούνται και οι κληρονόμοι του θανόντος μισθωτού σε περίπτωση λύσεως της σχέσης εργασίας λόγω του θανάτου. ε) Για διάστημα μικρότερο του μηνός οφείλεται ανάλογο κλάσμα άδειας και επιδόματος άδειας.

24 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΑΔΕΙΩΝ ΑΔΕΙΕΣ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΩΝ 3.1. Δικαίωμα ειδικής άδειας 1. Οι υπάλληλοι έχουν δικαίωμα άδειας απουσίας με αποδοχές πέντε (5) εργασίμων ημερών σε περίπτωση γάμου και τριών (3) εργασίμων ημερών σε περίπτωση θανάτου συζύγου τους ή και συγγενούς έως και β' βαθμού. Επίσης δικαιούνται κατόπιν τεκμηριωμένης αίτησης ειδική άδεια με αποδοχές διάρκειας μιας (1) έως τριών (3) ημερών, κατά περίπτωση, για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος ή για τη συμμετοχή σε δίκη ενώπιον οποιουδήποτε δικαστηρίου. 2. Υπάλληλοι που πάσχουν ή έχουν τέκνα που πάσχουν από νόσημα, το οποίο απαιτεί τακτικές μεταγγίσεις αίματος, ή χρίζει περιοδικής νοσηλείας, δικαιούνται ειδική άδεια με αποδοχές έως είκοσι δύο (22) εργάσιμες ημέρες το χρόνο. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται μετά από πρόταση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Υγείας και Πρόνοιας, καθορίζονται τα νοσήματα του προηγούμενου εδαφίου. 3. Υπάλληλοι με ποσοστό αναπηρίας πενήντα τοις εκατό (50%) και άνω δικαιούνται από την υπηρεσία κάθε ημερολογιακό έτος άδεια με αποδοχές έξι (6) εργασίμων ημερών επιπλέον της κανονικής τους άδειας. 4. Λοιπές άδειες που προβλέπονται από ειδικές διατάξεις διατηρούνται.' 16. Ν.Δ. άρθρο 50, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, τεύχος πρώτο, αρ. φύλλου 19, 9 Φεβρουάριου 1999

25 3.2. Άδειες μητρότητας 1. Στις υτταλλήλους οι οποίες κυοφορούν χορηγείται άδεια μητρότητας με πλήρεις αποδοχές δύο (2) μήνες πριγ και τρεις (3) μήνες μετά τον τοκετό. Η άδεια λόγω κυοφορίας χορηγείται ύστερα από βεβαίωση του θεράποντα γιατρού για τον πιθανολογούμενο χρόνο τοκετού. 2. Όταν ο τοκετός πραγματοποιείται σε χρόνο μεταγενέστερο από αυτόν που είχε πιθανολογηθεί αρχικά, η άδεια που είχε χορηγηθεί παρατείνεται μέχρι την πραγματική ημερομηνία του τοκετού, χωρίς αυτή η παράταση να συνεπάγεται αντίστοιχη μείωση του χρόνου της άδειας που χορηγείται μετά τον τοκετό. Όταν ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο προγενέστερο από αυτόν που είχε αρχικά πιθανολογηθεί, το υπόλοιπο της άδειας χορηγείται μετά τον τοκετό, ώστε να εξασφαλιστεί συνολικός χρόνος πέντε (5) μηνών. 3. Σε κυοφορούσες υπαλλήλους που έχουν ανάγκη ειδικής θεραπείας, μετά την εξάντληση της αναρρωτικής άδειας με αποδοχές, χορηγείται κανονική άδεια κυοφορίας με αποδοχές, μετά από βεβαίωση θεράποντος ιατρού και διευθυντή γυναικολογικής ή μαιευτικής κλινικής ή τμήματος δημόσιου νοσηλευτικού ιδρύματος. 4. Στις υπαλλήλους που υιοθετούν τέκνο χορηγείται άδεια τριών (3) μηνών με πλήρεις αποδοχές εντός του πρώτου εξαμήνου μετά την περαίωση της διαδικασίας της υιοθεσίας, εφόσον το υιοθετημένο τέκνο είναι ηλικίας έως έξι (6) ετών. 5. Επιδόματα λόγω τοκετού, που καταβλήθηκαν στην υπάλληλο νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου λόγω υποχρεωτικής ασφάλισης σε ασφαλιστικούς οργανισμούς, εκπίπτουν από τις αποδοχές που καταβάλλονται κατά τη διάρκεια της άδειας μητρότητας, εφόσον η ασφάλιση θεμελιώνεται και σε συνεισφορά του νομικού προσώπου. 18. ΝΔ, άρθρο 52, ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ, Τεύχος πρώτο, ορ. φύλλου 19, 9 Φεβρουορίου 1999

26 3.3. Διευκολύνσεις υπαλλήλων με οικογενειακές υποχρεώσεις 1. Η προβλεπόμενη από την παράγραφο 2 του άρθρου 51 άδεια χορηγείται υποχρεωτικά, χωρίς γνώμη υπηρεσιακού συμβουλίου, όταν πρόκειται για ανατροφή παιδιού ηλικίας έως και έξι (6) ετών. 2. Στις μητέρες υπαλλήλους ο χρόνος εργασίας μειώνεται κατά δύο (2) ώρες ημερησίως, εφόσον έχουν τέκνα ηλικίας έως δύο (2) ετών, και κατά μία (1) ώρα, εφόσον τέκνα ηλικίας από δύο (2) έως τεσσάρων (4) ετών. Η μητέρα υπάλληλος δικαιούται εννέα (9) μήνες άδεια με αποδοχές για ανατροφή παιδιού, εφόσον δεν κάνει χρήση του κατά το προηγούμενο εδάφιο μειωμένου ωραρίου. 3. Όταν ο ένας γονέας λάβει την άδεια της παρ. 1 ο άλλος δεν έχει δικαίωμα να κάνει χρήση των διευκολύνσεων της παρ. 2 για το ίδιο διάστημα. 4. Σε περίπτωση διάστασης, διαζυγίου, χηρείας, ή γέννησης τέκνου χωρίς γάμο των γονέων του, την άδεια της παρ. 1 δικαιούνται ο γονέας που ασκεί τη γονική μέριμνα. 5. Οι υπηρεσίες υποχρεούνται να διευκολύνουν τους υπαλλήλους που έχουν τέκνα τα οποία παρακολουθούν μαθήματα πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, για να επισκέπτονται το σχολείο των παιδιών τους με σκοπό την παρακολούθηση της σχολικής τους επίδοσης. 6. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης ρυθμίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής των διατάξεων της προηγούμενης παραγράφου και καθορίζεται το ανώτατο όριο ημερών απουσίας. 17. Ν.Δ. άρθρο 53, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Τεύχος πρώτο, αρ. φύλλου 19, 9 Φεβρουαρίου 1999

27 3.4. Γονική άδεια Δικαιούχος της γονικής άδειας είναι κάθε γονέας που έχει συμπληρώσει ένα (1) χρόνο εργασίας στον ίδιο ^εργοδότη και εφόσον ο άλλος γονέας εργάζεται έξω από την κατοικία του. Η γονική άδεια αρχίζει να ισχύει μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας μέχρις ότου το παιδί συμπληρώσει ηλικία τριών και μισό (3 Ά ) ετών. Η άδεια αυτή είναι χωρίς αποδοχές, η διάρκειά της μπορεί να φθάσει τους τρεις μια μισό ( 3 Ά ) μήνες για κάθε γονέα και δίνεται από τον εργοδότη, με βάση τη σειρά προτεραιότητας των απασχολουμένων, για κάθε ημερολογιακό έτος. Στα πλαίσια της γονικής άδειας δίνεται επίσης : α) άδεια απουσίας χωρίς αποδοχές έξι (6) έως (10) δέκα εργάσιμες ημέρες (ανάλογα με τον αριθμό προστατευομένων παιδιών) για ασθένεια παιδιών ή μελών οικογένειας και β) άδεια απουσίας με αποδοχές μέχρι τέσσερις (4) εργάσιμες ημέρες για την παρακολούθηση σχολικής επίδοσης παιδιών ηλικίας μέχρι (16) δεκαέξι ετών Άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιών 1. Οι εργαζόμενες μητέρες δικαιούνται, για τον θηλασμό και τις αυξημένες φροντίδες που απαιτούνται είτε να διακόπτουν την εργασία τους για μία (1) ώρα κάθε ημέρα, είτε να προσέρχονται αργότερα, είτε να αποχωρούν νωρίτερα κατά μία (1) ώρα κάθε ημέρα. Ύστερα από συμφωνία των μερών, η μείωση του χρόνου εργασίας μπορεί να ορίζεται σε δύο (2) ώρες επί ένα (1) χρόνο μετά τον τοκετό. 2. Την άδεια απουσίας για λόγους φροντίδας του παιδιού μπορεί εναλλακτικά να ζητήσει ο άνδρας εφόσον δεν κάνει χρήση αυτής η εργαζόμενη μητέρα. 18. Εργατικά ζητήματα για Μισθωτούς και Εργοδότες : ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΘΕΟΛ. ΚΑΜΠΑΝΤΑΗΣ, ΣΕΛ. 149 (ΚΑΒΑΛΑ, 1999)

28 Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει ο άνδρας να προσκομίσει στην επιχείρηση που απασχολείται βεβαίωση από τον εργοδότη της συζύγου του ότι η ίδια δεν λαμβάνει την άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιών. 3. Το μειωμένο ωράριο για τη φροντίδα του παιδιού θεωρείται και αμείβεται ως χρόνος εργασίας. Το ωράριο αυτό εργασίας είναι ίδιο για όλες τις μητέρες (βρεφών) που είναι μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι, δηλαδή οι ώρες εργασίας περιορίζονται κατά δύο (2) ώρες αν έχουν παιδιά ηλικίας μέχρι δύο (2) χρόνων και κατά μία (1) ώρα την ημέρα αν έχουν παιδιά ηλικίας από (2) δύο μέχρι τεσσάρων (4) χρόνων Εξαίρεση των δικαστικών λειτουργών αττό τις άδειες μητρότητας 15/1999 ΓΝΜΔ ΕΙΣΑΠ (288701) ΓνωμΕισΑΠ 15/1999 Με το υπ' αριθ. πρωτ /16 Μαρτίου 1999 έγγραφό σας, η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου ερωτήθηκε αν οι μητέρες δικαστικοί λειτουργοί έχουν δικαίωμα άδειας (9) εννέα μηνών για ανατροφή παιδιού, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο άρθρο 53 παρ. 2 του νέου δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα (Ν. 2683/99). Στο ερώτημα αυτό δόθηκε θετική απάντηση με την υπ' αριθ. 9/9 Ιουνίου 1999 γνωμοδότηση της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου (Αντιεισαγγελεύς Στ. Κουτελιδάκης). Μετά από νέα μελέτη του ζητήματος η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου κατέληξε σε αντίθετη άποψη. Ειδικότερα : Τα περί αδειών των δικαστικών λειτουργών ρυθμίζει αποκλειστικώς ο Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών (Ν. 1756/1988), ο οποίος στο άρθρο 44 παρ. 20 ορίζει ότι «η δικαστική λειτουργός η οποία κυοφορεί έχει δικαίωμα αδείας πριν και μετά τον τοκετό, κατά τις διατά- 19. ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ : INTERNET, Δημοσιοϋπαλληλικός Κώδικας Ν. 2683/99, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

29 ξεις που ισχύουν για τους πολιτικούς και διοικητικούς υπαλλήλους του Κράτους». Η άδεια που προβλέπει η διάταξη αυτή είναι η διάταξη μητρότητας την οποία, για τους πολιτικούς, διοικητικούς υπαλλήλους και τους υπαλλήλους ΝΠΔΔ προβλέπει και ρυθμίζει η παρ. 1 του άρθρου 52 του νέου δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα (Ν. 2683/99), η οποία ορίζει ότι στις υπαλλήλους που κυοφορούν χορηγείται άδεια μητρότητας με πλήρεις αποδοχές δύο (2) μήνες πριν και τρεις (3) μήνες μετά τον τοκετό. Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών, είναι πρόδηλο ότι η διάταξη του άρθρου 44 παρ. 20 του ΚΟΔ και ΚΔΛ παραπέμπει μόνο στην ως άνω διάταξη του άρθρου 52 παρ. 1 του νέου δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα η οποία αναφέρεται στην άδεια κυοφορίας και τοκετού. Σε άλλες διατάξεις του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα, σχετικές με τις άδειες ή άλλες διευκολύνσεις των μητέρων, δεν παραπέμπει ο ΚΟΔ και ΚΔΛ, προ παντός όμως δεν παραπέμπει στην διάταξη του άρθρου 53 παρ. 2 του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα, που προβλέπει για τις μητέρες υπαλλήλους, μειωμένο ωράριο ή άδεια εννέα (9) μηνών για ανατροφή παιδιού (εφόσον δεν κάνει χρήση μειωμένου ωραρίου). Επομένως, οι δικαστικοί λειτουργοί μητέρες δεν δικαιούνται των διευκολύνσεων ανατροφής παιδιού που προβλέπονται από την παρ. 2 του άρθρου 53 του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα, δηλαδή μειωμένου ωραρίου ή άδειας εννέα (9) μηνών. Η λύση αυτή, η οποία προκύπτει από τις ως άνω διατάξεις, ευρίσκει την εξήγησή της στις ιδιαίτερες συνθήκες υπό τις οποίες η μητέρα δικαστική λειτουργός παρέχει τις υπηρεσίες της, συνθήκες που είναι ασυμβίβαστες με το μειωμένο ωράριο, αλλά και παρέχουν σε αυτήν την δυνατότητα να ασχοληθεί με την ανατροφή του παιδιού της, αφού δεν έχει καθημερινή, εκτός της οικίας της, υπηρεσιακή απασχόληση. Οι ιδιαίτερες αυτές συνθήκες υπηρεσιακής απασχόλησης των μητέρων δικαστικών λειτουργών, δικαιολογούν επαρκώς και την εξαίρεση αυτών από τις διευκολύνσεις του άρθρου 53 παρ. 2 του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα, χωρίς η εξαίρεση αυτή να συνιστά παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως που εισάγεται με τη διάταξη του άρθρου 4 παρ. 2 του Συντάγματος. Κατόπιν των ανωτέρω, έχουμε τη γνώμη ότι οι μητέρες δικαστικοί λειτουργοί δεν έχουν δικαίωμα σε μειωμένο ωράριο ή σε άδεια εννέα (9) μηνών για ανατροφή παιδιού. Ο Εισαγγελεύς του Αρείου Πάγου Παναγιώτης Δημόπουλος

30 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΝΑΡΡΩΤΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ 4.1. Δικαίωμα αναρρωτικής άδειας 1. ο υπάλληλος που έχει συμπληρώσει τριετή πραγματική υπηρεσία και είναι ασθενής ή χρειάζεται να αναρρώσει, δικαιούται αναρρωτική άδεια με αποδοχές τόσων μηνών όσα είναι τα έτη της υπηρεσίας του, από την οποία αφαιρείται το σύνολο των αναρρωτικών αδειών που τυχόν έχει λάβει μέσα στην προηγούμενη πενταετία. Αναρρωτική άδεια χορηγούμενη χωρίς διακοπή δεν μπορεί να υπερβεί τους δώδεκα (12) μήνες. 2. Υπάλληλος με πραγματική υπηρεσία λιγότερη από τρία (3) έτη δικαιούται, για τους ίδιους λόγους, αναρρωτική άδεια με αποδοχές τόσων μηνών όσα τα έτη υπηρεσίας τους, από την οποία αφαιρείται το σύνολο των αναρρωτικών αδειών που έχει μέχρι τότε λάβει. Χρόνος υπηρεσίας τουλάχιστον έξι (6) μηνών θεωρείται ως πλήρες έτος. 3. Στην αναρρωτική λόγω ασθένειας που προηγήθηκαν της άδειας. 4. Οι υπάλληλοι που πάσχουν από δυσίατα νοσήματα δικαιούνται αναρρωτικές άδειες, των οποίων η διάρκεια είναι διπλάσια από τη διάρκεια των αδειών των πρσηγούμενων παραγράφων. 5. Τα δυσίατα νοσήματα καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας, που εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας. 20. Ν.Δ. άρθρο 54, Εφημερίδα της Κυβέρνησης, Τεύχος πρώτο, αρ. φύλλου 19, 9 Φεβρουαρίου 1999

31 4.2. Χορήγηση αvαppcjϋτικής άδειας 1. Η αναρρωτική άδεια χορηγείται ανά τρίμηνο ή σε περίπτωση δυσίατων νοσημάτων ανά εξάμηνο, κατ' ανώτατο όριο, ύστερα από γνωμάτευση της οικείας υγειονομικής επιτροπής, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο Βραχυχρόνιες αναρρωτικές άδειες χορηγούνται: α)με υπεύθυνη δήλωση του υπαλλήλου ή γνωμάτευση θεράποντος γιατρού έως δύο (2) ημέρες κάθε φορά και όχι περισσότερες από τέσσερις (4) ημέρες κατ' έτος, β) με γνωμάτευση του θεράποντα γιατρού έως τρεις (3) ημέρες κάθε φορά και όχι περισσότερες από έξι (6) κατ' έτος, γ) με γνωμάτευση του διευθυντή κλινικής δημόσιου νοσοκομείου έως πέντε (5) ημέρες κάθε φορά και όχι πέραν των δέκα (10) ημερών κατά έτος. Το σύνολο των βραχυχρόνιων αναρρωτικών αδειών των περιπτώσεων (α), (β) και (γ), που χορηγούνται χωρίς γνωμάτευση υγειονομικής επιτροπής, δεν υπερβαίνει αθροιστικά τις δέκα (10) ημέρες το χρόνο. 3. Ο υπάλληλος υποχρεούται να δεχτεί την επίσκεψη του ελεγκτή γιατρού. 4. Η αποστολή γιατρού για έλεγχο υπαλλήλου, που κάνει χρήση βραχυχρόνιων αναρρωτικών αδειών κατ' επανάληψη, είναι υποχρεωτική για την υπηρεσία Διαδικασία χορήγησης αναρρωτικής άδειας 1. Η αναρρωτική άδεια χορηγείται ύστερα από αίτηση του υπαλλήλου ή και αυτεπαγγέλτως. 2. Αναρρωτική άδεια πέραν των δέκα (10) ημερών κατ' έτος χορηγείται ύστερα από γνωμάτευση της οικείας υγειονομικής επιτροπής, με εξαίρεση την περίπτωση που η άδεια χορηγείται βάσει κοινής γνωμάτευσης του διευθυντή κλινικής δημόσιου νοσοκομείου και ενός γιατρού του ίδιου νοσοκομείου. 21. Ν.Δ. άρθρο 55, Εφημερίδα της Κυβέρνησης, Τεύχος πρώτο, αρ. φύλλου 19, 9 Φεβρουαρίου Ν.Δ. άρθρο 56, Εφημερίδα της Κυβέρνησης, Τεύχος πρώτο, αρ. φύλλου 19, 9 Φεβρουαρίου 1999

32 3. To αρμόδιο για τη χορήγηση της αναρρωτικής άδειας όργανο είτε χορηγεί ολόκληρη την άδεια που προτείνει η πρωτοβάθμια υγειονομική επιτροπή ή, εάν κρίνει τη γνωμάτευσή της ως αναιτιολόγητη, παραπέμπει τον ενδιαφερόμενο για εξέταση στη δευτεροβάθμια υγειονομική επιτροπή. Ο ενδιαφερόμενος μπορεί μέσα σε δέκ'ά (10) ημέρες από την κοινοποίηση σε αυτόν της γνωμάτευσης της πρωτοβάθμιας υγειονομικής επιτροπής, να ζητήσει με ένστασή του νέα εξέταση από την οικεία δευτεροβάθμια επιτροπή είτε όταν η πρωτοβάθμια έχει απορρίψει εξ' ολοκλήρου την αίτησή του είτε όταν η απόφαση της πρωτοβάθμιας επιτροπής δεν είναι ομόφωνη. Η αναρρωτική άδεια που προτείνεται από τη δευτεροβάθμια υγειονομική επιτροπή χορηγείται υποχρεωτικά. 4. Δικαίωμα ένστασης ενώπιον της πρωτοβάθμιας ή της ειδικής υγειονομικής επιτροπής έχουν η υπηρεσία και ο υπάλληλος για την κατ' εξαίρεση χορήγηση άδειας σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου αυτού. 5. Η αίτηση υπαλλήλου για παράταση αναρρωτικής άδειας υποβάλλεται το αργότερο μέσα στο τελευταίο δεκαπενθήμερο του χρόνου της άδειας που του έχει χορηγηθεί. 6. Υστερα από κάθε εξέταση, καθώς και μετά τη λήξη του ανώτατου χρονικού ορίου αναρρωτικής άδειας οι υγειονομικές επιτροπές γνωμοδοτούν εάν η νόσος είναι ισότιμη ή όχι. Στη δεύτερη περίπτωση και αφού η γνωμάτευση γίνει οριστική, ο υπάλληλος απολύεται κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 154. Οι προϊστάμενες αρχές της οικείας υπηρεσίας μπορούν να παραπέμπουν και αυτεπαγγέλτως υπαλλήλους στις δευτεροβάθμιες υγειονομικές επιτροπές για απόλυσή τους, εάν κρίνουν ότι δεν μπορούν να εκτελούν τα καθήκοντά τους λόγω σωματικής ή πνευματικής ανικανότητας και πριν χορηγηθεί αναρρωτική άδεια ή μετά τη λήξη αναρρωτικής άδειας, 7. Κατά της γνωμοδότησης αρμόδιας υγειονομικής επιτροπής για απαλλαγή εκ της υπηρεσίας λόγω ασθένειας, δικαιούται ο ενδιαφερόμενος να ασκήσει προσφυγή σε αποκλειστική προθεσμία δέκα (10) ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης της υγειονομικής επιτροπής ενώπιον της επιτροπής προσφυγών του άρθρου 167, με την επιφύλαξη της διάταξης του δεύτερου εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 168. Στην ίδια επιτροπή μπορεί να ασκήσει προσφυγή ο υπάλληλος κατά της γνωμάτευσης της αρμόδιας υγειονομικής επιτροπής με την οποία κρίθηκε ικανός για ανάληψη υπηρεσίας.

33 8. Ο υπάλληλος είναι υποχρεωμένος να παρουσιάζεται για ιατρική εξέταση, εφόσον το ζητήσει η επιτροπή. Αν δεν παρουσιαστεί, δεν χορηγείται αναρρωτική άδεια, 9. Ο υπάλληλος, ο οποίος βρίσκεται δικαιολογημένα εκτός της έδρας του, υποχρεούται, αμέσως μόλις ασθενήσει, να υποβάλλει αίτηση χορήγησης αναρρωτικής άδειας στην πλησιέστερη υγειονομική επιτροπή. Αν η υγειονομική επιτροπή δεν εξετάσει για οποιονδήποτε λόγο τον υπάλληλο έως ότου επανέλθει στην έδρα του, υποχρεούται να διαβιβάσει την αίτηση με τα σχετικά δικαιολογητικά στην υγειονομική επιτροπή της έδρας του υπαλλήλου. 10. Αν η αρμόδια υγειονομική επιτροπή κρίνει ότι για τη χορήγηση αναρρωτικής άδειας είναι αναγκαία η παρακολούθηση του υπαλλήλου για ορισμένο διάστημα σε νοσηλευτικό ίδρυμα, η άδεια δεν χορηγείται χωρίς την παρακολούθηση αυτή. 11. Τυχόν γνωμάτευση δευτεροβάθμιας υγειονομικής επιτροπής για μη χορήγηση εν όλω ή εν μέρει άδειας δεν επιφέρει συνέπειες σε βάρος του υπαλλήλου, εφόσον η άδεια αυτή έχει ήδη διανυθεί βάσει γνωμάτευσης πρωτοβάθμιας επιτροπής, εκτός εάν για τη χορήγησή της διαπιστώνεται βαριά αμέλεια ή δόλος του υπαλλήλου. 12. Ειδικές διατάξεις για έλεγχο της κατ' οίκον ασθένειας των υπαλλήλων διατηρούνται σε ισχύ Αναρρωτικές άδειες για υπαλλήλους που συμπλήρωσαν τριετή υπηρεσία 1. Σε τακτικό υπάλληλο, που συμπλήρωσε τριετή πραγματική πολιτική υπηρεσία, ασθενή ή χρήζοντα ανάρρωσης, χορηγείται, μετά από αίτησή του ή και αυτεπαγγέλτως άδεια απουσίας, με πλήρεις αποδοχές. Η άδεια χορηγείται για δημοσίους υπαλλήλους υπό τον υπουργό ή υπό όργανο που ορίζεται από νόμο, χορηγείται όμως και για υπαλλήλους νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου υπό του διοικητικού συμβουλίου του νομικού προσώπου. 23. ΥΠΑΛΛΗΛΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ (ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΖΕΙΣ) Ενημερωμένος μέχρι : Χ.Γ. ΧΡΥΣΑΝΘΑΚΗΣ, ΣΕΛ. 131,135 (ΑΘΗΝΑ-ΚΟΜΟΤΗΝΗ, 1987)