ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ Κ. Σταματίου

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ Κ. Σταματίου"

Transcript

1 ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ Κ. Σταματίου Επιδηµιολογικά στοιχεία Σύµφωνα µε την ιεθνή Εταιρία Εγκράτειας (International Continence Society -ICS), ως ακράτεια ορίζεται η ακούσια απώλεια των ούρων. Αν και αποτελεί σύµπτωµα και όχι νόσο, έχει ευρύ φάσµα κλινικών εκδηλώσεων και συνοδεύει µια ευρεία οµάδα ετερόκλητων νοσηµάτων. υνητικά επηρεάζει όλες τις ηλικιακές οµάδες και των δυο φύλων. εν είναι απόλυτα σαφής ο ακριβής επιπολασµός της πάθησης, καθότι υπάρχουν διαφορές µεταξύ των διαφόρων µελετών που οφείλονται κυρίως στο σχεδιασµό και όχι σε επιδηµιολογικές διαφορές µεταξύ των πληθυσµών. Ο συνολικός επιπολασµός (άνδρες και γυναίκες όλων των ηλικιών) υπολογίζεται µεταξύ 20 και 40%, ενώ κοινό στοιχείο σε όλες τις µελέτες είναι η συχνότερη εµφάνιση της ακράτειας στις γυναίκες και τους ηλικιωµένους. Ειδικότερα σε ότι αφορά τους ηλικιωµένους, η συχνότητα της ακράτειας αυξάνει γραµµικά µε την αύξηση της ηλικίας, ώστε από 6.1% στα 65 έτη ανεβαίνει στο 9.6% στα 75 έτη και στο 21.8% για τα 85 µε 89 έτη, ενώ ανέρχεται στο 28.2% για άτοµα µεγαλύτερα των 90 ετών. Η συχνότητα είναι υψηλότερη στις ηλικιωµένες γυναίκες απ ό,τι στους ηλικιωµένους άνδρες και κυµαίνεται σε αυτές µεταξύ 9 και 29,2% έναντι 6 έως 16,9% στους άνδρες. Η διαφορά αυτή εξηγείται µε τη σχετικά µεγαλύτερη ευπάθεια των µηχανισµών εγκράτειας ούρων στις γυναίκες. Το γεγονός ότι ο επιπολασµός της ακράτειας στις µη-υγιείς ή νοσηλευόµενες ηλικίας µεγαλύτερης των 60 ετών κυµαίνεται µεταξύ 22-90% έναντι 15-50% των µη-υγιών ή και νοσηλευόµενων ανδρών της ίδιας ηλικίας επιβεβαιώνει την παραπάνω διαπίστωση ενώ φαίνεται πως παράγοντες που δρουν περιστασιακά (λοιµώξεις, φαρµακευτικές ουσίες) στο έδαφος χρόνιων ανατοµικών και λειτουργικών διαταραχών απορυθµίζουν τους µηχανισµούς εγκράτειας στις γυναίκες. Πράγµατι, ο ετήσιος ρυθµός επίπτωσης της ακράτειας στις γυναίκες είναι ακριβώς διπλάσιος απ ότι στους άνδρες (20 έναντι 10%). Αντίστοιχα, ο ετήσιος ρυθµός αυτόµατης ύφεσης της νόσου είναι 30% έναντι µόλις 12% στις γυναίκες. Παρά το γεγονός ότι η ακράτεια των ούρων δεν είναι µια απειλητική για τη ζωή κατάσταση, έχει σηµαντικές επιπτώσεις στην υγεία και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Ιατρικά, η ακράτεια συνδέεται µε βλάβες του δέρµατος και ως απότοκα αυτών ελκών πίεσης, µε πτώσεις και ως απότοκα αυτών κατάγµατα, µε συχνές ουρολοιµώξεις και κακοσµία του σώµατος. Ο ψυχολογικός και κοινωνικός αντίκτυπος µπορεί να είναι καταστρεπτικός, καθώς η ακράτεια µπορεί να οδηγήσει στην ανησυχία, την κατάθλιψη, την εξάρτηση, την αµηχανία, και την αποµόνωση. Οι δραστηριότητες έξω από το σπίτι, οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και οι σεξουαλικές σχέσεις µπορούν να περιοριστούν σοβαρά. Επιπλέον, η παρουσία ακράτειας είναι συχνά ένας σηµαντικός λόγος ιδρυµατοποίησης. Το πρόβληµα δεν αφορά µόνο το άτοµο αλλά και την οικογένεια, τους φίλους, και το ευρύτερο 86

2 περιβάλλον. Η επιβάρυνση του συστήµατος υγείας από την ακράτεια και τα απότοκα αυτής ιατρικά προβλήµατα είναι ουσιαστική. Στις Ηνωµένες Πολιτείες το ετήσιο κόστος υπολογίζεται συντηρητικά σε 16,4 δισεκατοµµύρια δολάρια, από τα οποία τα 11,2 δισεκατοµµύρια δαπανήθηκαν για τους ασθενείς της κοινότητας και τα 5,2 δισεκατοµµύρια για τους νοσηλευόµενους ασθενείς (Hu Τ et al. 1990). Καθότι η ακράτεια είναι µια συχνή κατάσταση στο γήρας και µε δεδοµένη τη γήρανση του πληθυσµού ο οικονοµικός αντίκτυπος της ακράτειας αναµένεται να αυξηθεί κατά 60% την επόµενη πενταετία. Παρά τη σπουδαιότητά της, η ακράτεια παραµένει ένα παραµεληµένο πρόβληµα, τόσο από την πλευρά των ασθενών όσο και από εκείνη των ιατρών. Περισσότερο από 50% των ακρατών ηλικιωµένων δεν επιδιώκουν βοήθεια. Οι λόγοι περιλαµβάνουν την αµηχανία που επιφέρει η συζήτηση του προβλήµατος, την εντύπωση ότι είναι µέρος της γήρανσης, τη λανθασµένη πεποίθηση ότι διορθώνεται αυτόµατα, ή αντιθέτως των φόβων ότι δεν διορθώνεται καθόλου παρά µόνο µε την απευκταία για πολλούς ηλικιωµένους- χειρουργική επέµβαση. Από την άλλη πλευρά καθότι οι περισσότεροι ηλικιωµένοι δεν συζητούν αυτό το πρόβληµα, πολλοί ιατροί δεν ρωτούν τους ασθενείς τους, εάν υπάρχει ακούσια απώλεια ούρων κατά τη λήψη του ιστορικού, ενώ ακόµα και όταν η ακράτεια είναι οφθαλµοφανής, ορισµένοι δεν αποτολµούν να προτείνουν θεραπείες. Πίνακας 1. Παράγοντες που συµβάλλουν στη διατήρηση της εγκράτειας Ακεραιότητα σφιγκτηριακού µηχανισµού Υποβλεννογόνιο αγγειακό δίκτυο της ουρήθρας Επαρκής στήριξη του κυστικού αυχένα και ουρήθρας Ανελκτήρας πρωκτού Ενδοπυελική περιτονία Τενόντιο τόξο Ηβοουρηθρικοί σύνδεσµοι Επαρκής στήριξη του κόλπου Προδιαθεσικοί παράγοντες Στην πραγµατικότητα η ακράτεια δεν είναι αποτέλεσµα της γήρανσης, απλώς ορισµένες από τις αλλαγές που επέρχονται µε την έλευσή της προδιαθέτει στην ακράτεια, επειδή η γενική ικανότητα εγκράτειας µειώνεται. Επιπλέον, η ακράτεια στους ηλικιωµένους είναι συνήθως αποτέλεσµα πολλών παραγόντων -συχνά εκτός του ουροποιητικού συστήµατος-, όπως φυσιολογικές µεταβολές, παθολογικές καταστάσεις, λήψη ουσιών, έξεις, που είναι δυνατό να συµβάλλουν στην απορύθµιση του ελέγχου της ούρησης και στην πρόκληση ακράτειας. -Γυναικολογικοί- µαιευτικοί παράγοντες Το ιστορικό κυήσεων αποτελεί παράγοντα κινδύνου προβληµάτων ελέγχου της ουροδόχου κύστης. εν είναι γνωστό εάν ο τοκετός αφ εαυτός ευθύνεται για την ακράτεια ή εάν άλλοι παράγοντες, όπως η κατασκευή της πυέλου, το µέγεθος του εµβρύου, οι µαιευτικοί και χειρουργικοί χειρισµοί, 87

3 προδιαθέτουν εξίσου στην ακράτεια. Ωστόσο, το µικρό ποσοστό ακράτειας σε γυναίκες µε ιστορικό τοκετών µε καισαρική τοµή υποστηρίζει τη νεύρο-µυϊκή κάκωση κατά τον τοκετό ως γενεσιουργό αιτία της ακράτειας. Το µέγεθος της ακράτειας επηρεάζεται από τον αριθµό των γεννήσεων -καθότι η πιθανότητα ανάπτυξης ακράτειας αυξάνεται σε πολύτοκες µε περισσότερα από τρία τέκνα- και την ηλικία της µητέρας κατά τον πρώτο και κατά τον τελευταίο τοκετό. Το γεγονός όµως ότι η θετική συσχέτιση µεταξύ εµφάνισης ακράτειας και ιστορικού κυήσεων εξασθενεί µε την πάροδο του χρόνου, καθώς και ότι η θετική συσχέτιση µεταξύ εµφάνισης ακράτειας και ιστορικού κυήσεων αφορά µόνο την ακράτεια από προσπάθεια και όχι την επιτακτική ακράτεια και την µικτή ακράτεια, αποσυνδέουν την τεκνοποίηση µε την εµφάνιση ακράτειας στο γήρας. Το µικρό ποσοστό ακράτειας µεταξύ των άτεκνων ηλικιωµένων γυναικών που δεν κυοφόρησαν ποτέ ισχυροποιεί την παραπάνω παρατήρηση. Καθότι η χρονική περίοδος εµφάνισης της εµµηνόπαυσης συµπίπτει µε το µέγιστο του επιπολασµού της ακράτειας από προσπάθεια (ηλικιακή οµάδα ετών), η παύση της αναπαραγωγικής λειτουργίας της γυναίκας έχει ενοχοποιηθεί ως παράγοντας κινδύνου για την εµφάνιση της ακράτειας. Καθότι η εµµηνόπαυση και η οριστική διακοπή της εµµήνου ρύσεως χαρακτηρίζεται από την µείωση των κυκλοφορούντων επιπέδων οιστρογόνων, η διασύνδεση κυκλοφορούντων επιπέδων οιστρογόνων και της εµµηνόπαυσης µε την ακράτεια φαίνεται λογική. Ειδικότερα, πιστεύεται ότι τα οιστρογόνα αυξάνουν τον αριθµό των αδρενεργικών υποδοχέων σε ολόκληρο το πυελικό έδαφος, ενώ παράλληλα αυξάνουν την αιµάτωση και την ευαισθησία του κόλπου και της ουρήθρας. Τόσο η αύξηση της επίδρασης του συµπαθητικού όσο και η καλύτερη οξυγόνωση των µυϊκών ινών του σφιγκτήρα, της ουρήθρας και ολόκληρου του πυελικού εδάφους τουλάχιστον θεωρητικά βελτιώνει την εγκράτεια σε ασθενείς µε ακράτεια από προσπάθεια. Επιπλέον τα συµπτώµατα της κλιµακτηρίου, δηλαδή της χρονικής περιόδου που ακολουθεί τις πρώτες ανωµαλίες της περιόδου µέχρι την εµµηνόπαυση, ακολουθούνται συχνά από συµπτώµατα αποθήκευσης και για αυτό τον λόγο η µείωση των κυκλοφορούντων οιστρογόνων θα µπορούσε να σχετίζεται επίσης µε την εµφάνιση της ερεθιστικής ακράτειας. Από την άλλη πλευρά, µολονότι έλλειψη των οιστρογόνων συνδέεται µε ουροδυναµικές αλλαγές που σχετίζονται µε τη λειτουργία της ουρήθρας και του πυελικού εδάφους, η εµµηνόπαυση καθ αυτή δεν έχει αποδειχθεί ως ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για την εµφάνιση κανενός τύπου ακράτειας σε καλά σχεδιασµένες µελέτες µε µεγάλο αριθµό ασθενών. Επίσης, αν και η θεραπεία αποκατάστασης της ακράτειας µε οιστρογόνα αποτελεί κοινή πρακτική, ορισµένες µελέτες απέδειξαν αντίθετα, αυξηµένο κίνδυνο εµφάνισης ακράτειας σε ασθενείς υπό ορµονοθεραπεία. Υπό αυτές τις συνθήκες, το γεγονός ότι ο επιπολασµός της ερεθιστικής ακράτειας αυξάνεται µε την αύξηση της ηλικίας επιβεβαιώνει απλά τη διασύνδεση του γήρατος µε την ερεθιστική ακράτεια και αποσυνδέει την τελευταία από τις ορµονικές αλλαγές της εµµηνόπαυσης. Επιπλέον, η µείωση της 88

4 συχνότητας της ακράτειας από προσπάθεια µε την αύξηση της ηλικίας συνηγορεί υπέρ της ύπαρξης ενός µηχανισµού επούλωσης. -Χειρουργεία και ακτινοβολία πυέλου Η σχέση των χειρουργικών επεµβάσεων της πυέλου µε την ακράτεια των ούρων δεν έχει ακόµα διευκρινιστεί εκτός από τις περιπτώσεις που σχετίζονται µε βλάβη του ανελκτήρα µυός ή µε καταστροφή της νεύρωσης της ουροδόχου κύστης, όπως η ριζική υστερεκτοµή και οι επεµβάσεις στο ορθό. Ειδικότερα για την υστερεκτοµή δεν έχουν εντοπιστεί οι παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωσης της ακράτειας ούρων, ωστόσο η εµφάνιση ακράτειας φαίνεται πως εξαρτάται από το είδος της επέµβασης: η κολπική υστερεκτοµή δεν έχει επίδραση στη συχνότητα της ούρησης ή στη συµπτωµατολογία της ακράτειας ούρων από έπειξη ή στρες σε αντίθεση µε την κοιλιακή υστερεκτοµή. Η ακτινοβολία της πυέλου µπορεί επίσης να οδηγήσει σε καταστροφή του µυϊκού ιστού και της νεύρωσης του κατώτερου ουροποιητικού που εκδηλώνεται µε διαταραχές ούρησης, ωστόσο δεν υπάρχουν διαθέσιµα πειστικά στοιχεία από µελέτες που να τεκµηριώνουν την συσχέτισή της µε την εµφάνιση ακράτειας. - Ανατοµικές αλλοιώσεις που επέρχονται µε το χρόνο Ανατοµικές αλλοιώσεις, όπως η πρόπτωση µήτρας µε συνοδό ορθοκήλη ή κυστεοκήλη, καθώς και τα ινοµυώµατα, συνδέονται µε την εκδήλωση ακράτειας ούρων, χωρίς ωστόσο να είναι απόλυτα αποσαφηνισµένος ο παθογεννετικός µηχανισµός. Για παράδειγµα, η απώλεια της στήριξης του πρόσθιου κολπικού τοιχώµατος (κυστεοκήλη) σχετίζεται κυρίως µε την εκδήλωση ερεθιστικών συµπτωµάτων και ερεθιστικής ακράτειας, σε ένα ποσοστό δε ο ουροδυναµικός έλεγχος τεκµηριώνει τη διάγνωση της υπερδραστήριας κύστης. Ωστόσο ένας αριθµός ασθενών µε κυστεοκήλη εµφανίζει υπερκινητικότητα του αυχένα της κύστης και ακράτεια από προσπάθεια, ενώ ένας αριθµός ασυµπτωµατικών γυναικών µε κυστεοκήλη εµφανίζουν ερεθιστική ακράτεια µετά την χειρουργική αποκατάστασή της. -Παχυσαρκία Η παχυσαρκία αποτελεί έναν καθιερωµένο παράγοντα για ανάπτυξη ακράτειας ούρων: οι επιδηµιολογικές µελέτες εµφανίζουν υψηλότερη επίπτωση της ακράτειας των ούρων σε άτοµα µε µεγαλύτερο του µέσου όρου δείκτη µάζας σώµατος καθώς και σε υπέρβαρους. Ειδικότερα για τα παχύσαρκα άτοµα του γυναικείου φύλου, ο κίνδυνος ανάπτυξης ακράτειας από προσπάθεια είναι 4,2 φορές µεγαλύτερος απ ό,τι για τις γυναίκες µε σωµατικό βάρος εντός των φυσιολογικών ορίων, ενώ ο κίνδυνος ερεθιστικής ακράτειας είναι 2,2 φορές µεγαλύτερος. Επιπλέον, η µείωση του σωµατικού βάρους σε παχύσαρκες γυναίκες είχε ως αποτέλεσµα τη µείωση της ακράτειας από προσπάθεια από 89

5 61% σε µόλις 12%. Το περίσσιο σωµατικό βάρος και η αύξηση της ενδοκοιλιακής και της ενδοκυστικής πίεσης εξασθενίζουν σταδιακά το µυϊκό και συνδετικό ιστό. -Νόσοι των πνευµόνων και κάπνισµα Παθήσεις και καταστάσεις που αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση όπως η χρόνια βρογχίτιδα και το εµφύσηµα αυξάνουν τον κίνδυνο εµφάνισης ακράτειας ούρων. Επιδηµιολογικές µελέτες συνδέουν το επίσης το κάπνισµα µε την εµφάνιση ακράτειας ούρων στις γυναίκες, αλλά δεν έχει διευκρινιστεί ο µηχανισµός µε τον οποίο συνδέεται το κάπνισµα µε την ακράτεια των ούρων. Αν και είναι πιθανό ο βήχας των καπνιστών να προκαλεί ακράτεια µέσω της αύξησης της ενδοκοιλιακής πίεσης, µια πιθανή επίδραση της νικοτίνης σε επίπεδο υποδοχέων στην κύστη δεν αποκλείεται να συµβάλλει επίσης. -Οικογενής προδιάθεση Επιδηµιολογικές µελέτες εµφανίζουν τον σχετικό κίνδυνο ανάπτυξης ακράτειας ούρων έως τρεις φορές µεγαλύτερο σε γυναίκες µε οικογενειακό ιστορικό ακράτειας. Χαρακτηριστικά ο σχετικός κίνδυνος αυξάνει µε την αύξηση της ηλικίας. -Χρόνια υσκοιλιότητα Η απόφραξη του ορθού συνεπεία χρόνιας δυσκοιλιότητας µπορεί να οδηγήσει σε επίσχεση ούρων και ακράτεια εξ υπερπληρώσεως εξαιτίας αύξησης της αντίστασης στην έξοδο των ούρων (κυρίως σε ηλικιωµένους άνδρες µε υπερτροφία προστάτη). Μπορεί επίσης να τεντώσει υπερβολικά το πυελικό έδαφος εµποδίζοντας τη σύσπαση των µυών του ή να αυξήσει υπέρµετρα την ενδοκοιλιακή πίεση λόγω της συνοδού αεροκολίας, οδηγώντας σε περιστασιακή ακράτεια από προσπάθεια (κυρίως σε ηλικιωµένες γυναίκες). -Φάρµακα και ουσίες Αρκετά από τα συχνά χρησιµοποιούµενα στη γηριατρική φάρµακα προκαλούν παρενέργειες,που επηρεάζουν άµεσα ή έµµεσα τους µηχανισµούς εγκράτειας. Για παράδειγµα τα αντικαταθλιπτικά αυξάνουν την ουρηθρική αντίσταση µε τη διέγερση των α-αδρενεργικών υποδοχέων του τριγώνου της κύστης, της ουρήθρας και του λειοµυο σφιγκτήρα ενώ µε την αύξηση των επιπέδων σεροτονίνης µειώνουν τα ερεθίσµατα (τόσο τα φυσιολογικά όσο και της ανακλαστικής ανατροφοδότησης) καθώς και τη διέγερση των νευρώνων. Παρόµοια, ουσίες του καθηµερινού διαιτολογίου µπορούν να προκαλέσουν, σε υπερβολική λήψη, δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης ειδικά όταν όταν συνδυάζονται µε άλλες καταστάσεις (π.χ. ουρολοίµωξη, µειωµένη κινητικότητα κλπ). 90

6 Πίνακας 2. Φάρµακα και ουσίες που επηρεάζουν την εγκράτεια Φάρµακα και ουσίες Μηχανισµός Ανταγωνιστές α-αδρενεργικών υποδοχέων Μείωση αντιστάσεων Αντιχολινεργικά Μείωση συσταλτικότητας εξωστήρα ιουρητικά Αύξηση ποσότητας ούρων, αύξηση όγκου ούρησης, συχνουρία και ερεθιστικότητα Αντιόξινα Χρόνια δυσκοιλιότητα, αύξηση αντιστάσεων Μη στεροειδή αντιφλεγµονώδη Χρόνια δυσκοιλιότητα, αύξηση αντιστάσεων Ασβέστιο, Σίδηρος Χρόνια δυσκοιλιότητα, αύξηση αντιστάσεων, αύξηση ενδοκοιλιακής πίεσης αμεα Χρόνιος βήχας, αύξηση ενδοκοιλιακής πίεσης Αλκοόλ Αύξηση ποσότητας ούρων, αύξηση όγκου ούρησης, συχνουρία και ερεθιστικότητα Τσάι, καφές Αύξηση ποσότητας ούρων, αύξηση όγκου ούρησης, συχνουρία και ερεθιστικότητα Είδη ακράτειας. Από κλινικής απόψεως η ακράτεια µπορεί να διακριθεί σε ακράτεια από προσπάθεια, επιτακτική ακράτεια, µικτού τύπου, ολική ή συνεχή ακράτεια και ακράτεια από υπερπλήρωση. Πίνακας 3. Είδη ακράτειας ❶Ακράτεια από προσπάθεια (stress urinary incontinence) ❷Επιτακτική ακράτεια (ερεθιστική ή ακράτεια από έπειξη, urge urinary incontinence) ❸Μικτού τύπου ακράτεια (mixed urinary incontinence) ❹Ολική ή συνεχής ακράτεια ❺Ακράτεια από υπερπλήρωση ❶ Η ακράτεια προσπάθειας είναι η διαφυγή των ούρων, όταν η ενδοκυστική πίεση υπερβαίνει την πίεση συγκλίσεως σε καταστάσεις αυξηµένης ενδοκοιλιακής πίεσης όπως ο βήχας, το γέλιο κ.τ.λ. Το αίτιό της είναι ανατοµικό και συγκεκριµένα η µειωµένη αντίσταση του κυστικού αυχένα στη δίοδο των ούρων, είτε λόγω υπερκινητικότητας της ουρήθρας είτε λόγω σφιγκτηριακής ανεπάρκειας. Ωστόσο, η εµφάνισή της ευνοείται από εξωτερικούς παράγοντες. Αποτελεί το συχνότερο τύπο ακράτειας, αφού ο επιπολασµός της υπολογίζεται στο 64% του συνόλου των περιπτώσεων και είναι συχνότερη στο γυναικείο φύλο. Αντίθετα µε τις δυο άλλες µορφές που ο επιπολασµός τους αυξάνει µε την αύξηση της ηλικίας, η ακράτεια από προσπάθεια εµφανίζει το µέγιστο της τιµής της στην ηλικιακή οµάδα ετών, παρουσιάζοντας µικρή αλλά σταδιακή πτώση µετά την ηλικία των 64 ετών. Αν και δεν έχει εξηγηθεί επαρκώς η ιδιαιτερότητα αυτή, πιθανολογείται πως ένας αριθµός 91

7 περιστατικών διαγιγνώσκεται και αντιµετωπίζεται εγκαίρως, αφού άλλωστε αποτελεί την κατ εξοχήν χειρουργικά διορθούµενη ακράτεια. Είναι πάντως χαρακτηριστικό ότι αποτελεί ένα από τα πλέον συχνά προβλήµατα υγείας του γυναικείου φύλου, καθότι ο επιπολασµός της ξεπερνά σε αναλογία παθήσεις όπως η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η κατάθλιψη. Παρά την σπουδαιότητά της η ακράτεια από προσπάθεια παραµένει ένα παραµεληµένο πρόβληµα. ❷ Η επιτακτική ακράτεια οφείλεται στην ανώµαλη υπερδραστηριότητα του εξωστήρα επί της φάσης πληρώσεως, βιώνεται δε ως επιτακτικότητα και οδηγεί σε επεισόδιο ακράτειας επί υπερβάσεως της πίεσης σύγκλισης. Ο επιπολασµός της αυξάνει µε την αύξηση της ηλικίας µετά τα 25 έτη και υπερτερεί στο ανδρικό φύλο. Χαρακτηριστικά µόλις το 15% των περιπτώσεων γυναικείας ακράτειας αφορά αυτόν τον τύπο. Οι διαφορές φύλου στον επιπολασµό της ακράτειας ανάµεσα στους δύο τύπους ερµηνεύονται από τη διαφορετική παθοφυσιολογία του κάθε ενός από αυτούς. Πράγµατι, εκτός από ουρολογικές παθήσεις, η επιτακτική ακράτεια συσχετίζεται και µε νευρολογικές διαταραχές όπως για παράδειγµα τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, γεγονός που συνδέει τον τύπο αυτό περισσότερο µε νευρογενείς παρά µε µηχανικές διαταραχές. Εικόνα 1. Βαρύτητα και κατανοµή τύπων ακράτειας ανά ηλικία (και στα δύο φύλα) Εικόνα 2. Επίπτωση της ακράτειας από προσπάθεια στο γυναικείο φύλο από: Hampel C, et al. Urology 1997;50(suppl 6A):

8 ❸ Η µικτή ακράτεια είναι ένας συνδυασµός της επιτακτικής µε την ακράτεια προσπάθειας. Αίτιό της είναι η συνύπαρξη υπερδραστήριου εξωστήρα µε διαταραγµένη συσπαστικότητα αυτού. Αν και είναι ο σπανιότερος από τους τρεις τύπους είναι εκείνος µε τη µεγαλύτερη βαρύτητα. Είναι χαρακτηριστικός για τους ηλικιωµένους καθότι ο επιπολασµός της αυξάνει µε την αύξηση της ηλικίας µετά τα 25 έτη χωρίς να εµφανίζει σηµαντικές διαφορές µεταξύ των δύο φύλων. ❹ Η ολική ή συνεχής ακράτεια ❺ Η εξ υπερπληρώσεως ακράτεια διαχωρίζεται σαφώς από τις άλλες µορφές από το γεγονός ότι αίτιο της είναι το υπόλειµµα ούρων, συχνά λόγω µειωµένης εξωστηριακής συσπαστικότητας, µειωµένης αισθητικότητας ή υποκυστικού κωλήµατος. Συσχετίζεται επίσης µε κάποιες νευρολογικές διαταραχές και µε άλλες χρόνιες καταστάσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης. Ταξινόµηση -Από απόψεως συχνότητας η ακράτεια µπορεί να διαιρεθεί σε δυο κατηγορίες: την περιστασιακή µε λιγότερα από έξι ηµερήσια επεισόδια το χρόνο και τη µόνιµη µε περισσότερα από έξι. -Από απόψεως χρονικής διάρκειας από την εγκατάστασή της η ακράτεια διακρίνεται σε οξεία, όταν έχει αιφνίδια έναρξη, υποξεία και χρόνια, όταν εγκαθίσταται σταδιακά και εµµένει για µακρό χρονικό διάστηµα. Οι παραπάνω ταξινοµήσεις είναι πρακτικές και αντιδιαστέλλονται µεταξύ τους, συµβάλλοντας στην ορθή διάγνωση και αντιµετώπιση. Περιστασιακή ακράτεια Η περιστασιακή ακράτεια είναι συχνότερα οξεία και λειτουργική και αφορά ένα στους οκτώ ηλικιωµένους. Είναι συνήθως αποτέλεσµα καταστάσεων και παθήσεων που δεν σχετίζονται µε ανατοµικές ανωµαλίες του κατώτερου ουροποιητικού, όπως το παραλήρηµα, η οξεία λοίµωξη, η φαρµακευτική και ψυχολογική ακράτεια, η υπερβολική παραγωγή ούρων, η µειωµένη κινητική ικανότητα και η κοπρόσταση. Άλλοτε, είναι αποτέλεσµα συνδυασµού ενός εξωτερικού παράγοντα πχ. λοίµωξης και ανατοµικών αλλοιώσεων που επέρχονται µε το γήρας, όπως η ατροφική ουρηθρίτιδα και η ατροφική κολπίτιδα. Η θεραπεία του εξωτερικού αιτιολογικού παράγοντα επιλύει συνήθως το πρόβληµα της παροδικής ακράτειας στις νεώτερες ηλικίες. Αντίθετα, στους ηλικιωµένους, το κατώτερο ουροποιητικό δεν είναι πάντοτε απολύτως άθικτο, οπότε η λειτουργική εξασθένιση εύκολα εκµηδενίζει τη δυνατότητα της αντιστάθµισης. Έτσι, το ένα τρίτο σχεδόν των ηλικιωµένων ασθενών µε περιστασιακή ακράτεια θα εµφανίσουν µόνιµη ακράτεια σε διάστηµα πενταετίας. Πιο συνηθισµένοι εξωτερικοί παράγοντες είναι: -Το παραλήρηµα (ή οξεία σύγχυση) που µπορεί να προκύψει από ηλεκτρολυτικές διαταραχές, από µια οξεία λοίµωξη, (π.χ., πνευµονία) ή τη λήψη φαρµάκων (οπιοειδών ή υπνωτικών ουσιών), σε έδαφος ηπατικής ή νεφρικής δυσλειτουργίας, νευρολογικών και καρδιολογικών παθήσεων, πρόσφατης 93

9 χειρουργικής επέµβασης, τραύµατος, αλλαγής περιβάλλοντος (εισαγωγή σε νοσοκοµείο) καθώς και χρήσης αλκοόλ. Το παραλήρηµα παρεµποδίζει τη δυνατότητα ενός προσώπου να φροντίσει για τις ανάγκες του συµπεριλαµβανοµένης και της κένωσης της κύστης. Με την παρέλευση του παραληρήµατος επανέρχεται η εγκράτεια. -Η συµπτωµατική λοίµωξη του ουροποιητικού εκδηλώνεται µε ερεθιστική ούρηση και -κυρίως στις γυναίκες- µε ερεθιστική ακράτεια Η ασυµπτωµατική βακτηριουρία αντίθετα δεν σχετίζεται µε την ακράτεια των ούρων. Η θεραπεία αποκαθιστά την εγκράτεια. -Η ατροφική ουρηθρίτιδα και κολπίτιδα είναι συχνές στις ηλικιωµένες γυναίκες, λόγω της µειωµένης δράσης των οιστρογόνων µε την ηλικία. Συνδυάζονται µε ακράτεια από προσπάθεια αλλά και ερεθιστική ακράτεια στα πλαίσια λοίµωξης του ουροποιητικού. Στην κλινική εξέταση ανευρίσκεται ξηρότητα του κολπικού βλεννογόνου, ευθραυστότητα και τηλεαγγειεκτασία. Η θεραπεία αντικατάστασης οιστρογόνου είναι αποτελεσµατική µόνη ή σε συνδυασµό µε αντιβίωση, όταν συνυπάρχει λοίµωξη του ουροποιητικού. Ωστόσο, θα πρέπει να εξετάζονται οι επιπτώσεις της αντικατάστασης οιστρογόνου στα άλλα συστήµατα που δρα αυτή η ορµόνη. - Το κυριότερο ψυχολογικό αίτιο ακράτειας είναι η κατάθλιψη κατά την οποία το άτοµο αδιαφορεί για την τακτική κένωση της κύστης και καταλήγει να ουρεί από υπερπλήρωση. Η ακράτεια της κατάθλιψης µπορεί να ιαθεί µε την θεραπεία της πάθησης. - Υπερβολική παραγωγή ούρων µπορεί να προκληθεί από µεγάλη κατανάλωση υγρών, θεραπεία µε διουρητικά, κατανάλωση αλκοόλ ή από κινητοποίηση υγρών στο έδαφος συµφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας ή οιδήµατος των άκρων. Ακριβώς λόγω της ταχείας αύξησης του όγκου των ούρων, εµφανίζεται πολυουρία και ακράτεια µικτού τύπου που επίσης µπορεί να ανασχεθεί µε τη θεραπεία της υποκείµενης πάθησης. -Μεταβολικά νοσήµατα που οδηγούν σε υπερασβεστιαιµία και υπεργλυκαιµία µπορούν να οδηγήσουν σε πολυουρία, και ακράτεια µικτού τύπου. -Η περιορισµένη κινητικότητα, που είναι συχνό φαινόµενο στο γήρας δυσκολεύει την πρόσβαση στους χώρους υγιεινής, συνδέεται συχνά µε λειτουργική ακράτεια. Η αντιµετώπιση ορισµένων εκ των αιτίων της περιορισµένης κινητικότητας, παραδείγµατος χάριν της αρθρίτιδας, της εξασθενηµένης όρασης ή της καρδιακής νόσου αποκαθιστά την εγκράτεια. -Ορισµένα φάρµακα είναι πιθανόν να συµβάλλουν στην ακράτεια στους ηλικιωµένους. Λόγω της πολυφαρµακίας που είναι συχνό φαινόµενο στους ηλικιωµένους και της συνεργικής δράσης πολλών από αυτά δεν είναι πάντοτε εύκολο να προσδιοριστεί ποιο από τα χορηγούµενα φάρµακα προκαλεί την ακράτεια. Έχει διαπιστωθεί ωστόσο πως η διακοπή της χορήγησης κάποιων φαρµάκων ή η µεταβολή της δόσης άλλων αποκαθιστά την εγκράτεια. 94

10 -Η κοπρόσταση που επίσης είναι κοινό πρόβληµα, ειδικά στους κατακεκλιµένους ηλικιωµένους, µπορεί να δηµιουργεί ακράτεια. Αν και ο µηχανισµός δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως, πιθανολογείται πως πρόκειται για οργανικής αιτιολογίας ακράτεια που οφείλεται στη διέγερση υποδοχέων οπιοειδών. Συχνά, η αντιµετώπιση της δυσλειτουργίας του εντέρου επαναφέρει την εγκράτεια. Εάν οι παραπάνω παράγοντες έχουν ερευνηθεί και αντιµετωπισθεί και δεν αποκαθίσταται η εγκράτεια, τότε θα πρέπει να θεωρηθεί ως επίµονη και να διερευνηθούν οι αιτίες της. Μόνιµη ακράτεια Η επίµονη ακράτεια είναι χρόνια ή υποξεία και οργανική και εµφανίζεται στο 1 / 4 των ηλικιωµένων. Στη µόνιµη ακράτεια είτε δεν βρίσκεται κανένας εξωτερικός εκλυτικός παράγοντας είτε η θεραπεία του δεν βελτιώνει την ακράτεια, µε αποτέλεσµα αυτή να διαιωνίζεται. Η παθοφυσιολογία της σχετίζεται µε προβλήµατα της κύστης ή της ουρήθρας ή µε συνδυασµό αυτών. Η κύστη µπορεί να συσπάται πρόωρα (υπερδραστηριότητα του εξωστήρα) ή πάρα πολύ αδύναµα (υποδραστηριότητα του εξωστήρα). Αντίστοιχα, η αντίσταση της ουρήθρας στην έξοδο των ούρων µπορεί να αυξηθεί (παρεµπόδιση-απόφραξη) ή να µειωθεί (ανεπάρκεια). Μπορούν να υπάρχουν συνδυασµοί κάθε τύπου ακράτειας ενώ η ελλοχεύουσα αιτία κάθε τύπου ακράτειας, µπορεί να είναι νευρογενής, µηνευρογενής, ή µικτή. Πρακτικά οι ανωµαλίες της κινητικότητας του εξωστήρα θεωρούνται κύριες αιτίες ενώ οι διαταραχές της εξόδου των ούρων θεωρούνται δευτερεύουσες αιτίες, επειδή η διόρθωση τους οδηγεί ως επί το πλείστον- στη βελτίωση της κατάστασης του εξωστήρα στους νεώτερους ενηλίκους. Στους ηλικιωµένους ωστόσο δεν υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία που να τεκµηριώνουν την παραπάνω παρατήρηση. 95

11 Πίνακας 4. Aιτιολογική ταξινόµηση ακράτειας στο γηριατρικό ασθενή Α. ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ 1. Λειτουργική ακράτεια 2. Ακράτεια λόγω νευρογενούς δυσλειτουργίας της ουροδόχου κύστης -νόσος του Parkinson -αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (κυρίως υπερλειτουργικός εξωστήρας-ερεθιστική ακράτεια) -σακχαρώδης διαβήτης -νωτιαία φθίση (κυρίως υποαισθητικός εξωστήρας-ακράτεια από υπόλειµµα) -τραυµατισµός ή χειρουργείο πυέλου (κυρίως υπολειτουργικός εξωστήρας-ακράτεια από υπόλειµµα) Β. ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΕ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ 1. Ακράτεια λόγω δυσλειτουργίας της ουροδόχου κύστης Ιδιοπαθής υπεραισθητικός εξωστήρας ευτεροπαθής υπεραισθητικός εξωστήρας Ιδιοπαθής υπερλειτουργικός εξωστήρας Σύνδροµο υπερλειτουργικής κύστης ευτεροπαθής υπερλειτουργικός εξωστήρας Υπολειτουργικός εξωστήρας (detrusor underactivity) 2. Ακράτεια λόγω δυσλειτουργίας του σφιγκτηριακού µηχανισµού Μειωµένη αντίσταση στην έξοδο των ούρων (Υπερκινητικότητα της ουρήθρας) Αυξηµένη αντίσταση στην έξοδο των ούρων (Υποκυστικό κώλυµα) 3. Ακράτεια µετά από προστατεκτοµή Ακράτεια που οφείλεται σε παθήσεις εκτός ουροποιητικού. Λειτουργική ακράτεια: Ως λειτουργική ακράτεια ορίζεται η ακράτεια που αναπτύσσεται ως αποτέλεσµα εξωτερικής επιρροής, ενώ η λειτουργία του κατώτερου ουροποιητικού είναι άθικτη. Για παράδειγµα, η λειτουργική κατάσταση (η δυνατότητα του ηλικιωµένου να µετακινείται και να ντύνεται χωρίς τη βοήθεια τρίτων) που εµποδίζει τη δυνατότητα του προσώπου να φθάσει στο λουτρό εγκαίρως αλλά και παθήσεις όπως η παχυσαρκία και η χρόνια αποφρακτική πνευµονοπάθεια, έχουν ανεξάρτητα συνδεθεί µε την ακράτεια των ούρων για διαφορετικούς λόγους η κάθε µια. Επιπλέον οι παραπάνω καταστάσεις και νοσήµατα µπορεί να επιδεινώσουν προϋπάρχουσα ακράτεια, όταν συνδυαστούν µε µια οξεία λοίµωξη. Νόσος του Parkinson -Προσβάλλει περί το 1% των ενηλίκων άνω των 50 ετών, ωστόσο µη διαγνωσµένα πρώιµα συµπτώµατα της πάθησης µπορεί να είναι παρόντα στο 10% των ενηλίκων άνω των 60 ετών. Παλαιότερες µελέτες αναφέρουν δυσλειτουργία της κύστης στους ασθενείς µε νόσο του Parkinson 96

12 που κυµαίνεται µεταξύ 37 και 71%, ωστόσο, σε ασθενείς που διαγιγνώσκονται σύµφωνα µε τα σύγχρονα κριτήρια, η επικράτηση των συµπτωµάτων ούρησης βρέθηκε να κυµαίνεται σε χαµηλότερα ποσοστά (27 έως 40%). Αν και η νόσος του Parkinson είναι συχνότερη στο ανδρικό φύλο σε σχέση µε το γυναικείο (αναλογία 3:2), δεν είναι εξακριβωµένο από την επιδηµιολογική έρευνα εάν υπάρχουν διαφορές µεταξύ των φύλων στο ποσοστό εµπλοκής του ουροποιητικού συστήµατος. Η ακριβής αιτιοπαθογένεια της νόσου, καθώς και ο ακριβής µηχανισµός µε τον οποίο εµπλέκεται το ουροποιητικό σύστηµα, δεν είναι πλήρως διασαφηνισµένα. Γενικά ή πάθηση χαρακτηρίζεται από εκφύλιση και σταδιακή απώλεια των νευρώνων της µέλανας ουσίας (substantia nigra) του µεσεγκεφάλου. Οι νευρώνες αυτοί φέρουν ντοπαµινεργικούς υποδοχείς και αποτελούν τµήµα του σύνθετου δικτύου διακλαδώσεων των βασικών γαγγλίων. Οι νευροχηµικές ή/και δοµικές παθολογικές καταστάσεις που επηρεάζουν τα βασικά γάγγλια έχουν ως αποτέλεσµα την εκδήλωση κινητικών διαταραχών, ενώ η µείωση της πλούσιας σε ντοπαµίνη µέλανας ουσίας επιφέρει ανισορροπία στην σχέση ακετυλχολίνης και ντοπαµίνης (µε επικράτηση της πρώτης). Σε ζωικά µοντέλα, η µεν µείωση των ντοπαµινεργικών νευρώνων προκαλεί υπερδραστηριότητα του εξωστήρα η δε χορήγηση αγωνιστών των D1 υποδοχέων προάγει την παρεµπόδιση της αντανακλαστικής ούρησης κατά τρόπο ανάλογο της δόσης. Επιπλέον καθότι περιοχές του εγκεφάλου, όπως η µέλανα ουσία, έχουν αποδειχθεί ότι ασκούν ανασταλτική επίδραση στην ούρηση, τυχόν απώλειά τους είναι εύλογο ότι οδηγεί σε αυξηµένη δραστηριότητα του εξωστήρα. Εποµένως, ο εκφυλισµός των ντοπαµινεργικών νευρώνων στη µέλανα ουσία και η επακόλουθη µείωση στη συγκέντρωση της ντοπαµίνης στο ραβδωτό σχηµατισµό που παρατηρούνται στη νόσο του Parkinson πιθανώς οδηγούν στην υπερδραστηριότητα του εξωστήρα µέσω της ανικανότητας ενεργοποίησης της αναστολής της διαµεσολαβούµενης από τους D1 υποδοχείς αντανακλαστικής σύσπασης του εξωστήρα. Πράγµατι, πρόσφατη µελέτη των Winge και συνεργατών απέδειξε ότι η παρουσία συµπτωµάτων από την ουροδόχο κύστη σχετίζεται µε την µείωση του συνολικού αριθµού των ντοπαµινεργικών νευρώνων του ραβδωτού σχηµατισµού, ενώ η εκφύλιση του κερκοφόρου πυρήνα σχετίζεται µε την βαρύτητα των συµπτωµάτων αυτών. Είναι επίσης πιθανό στη νόσο του Parkinson, οι ανασταλτικοί ντοπαµινεργικοί νευρώνες της µέλανας ουσίας να είναι περισσότερο κατεστραµµένοι από τους διεγερτικούς ντοπαµινεργικούς νευρώνες της οροφιαίας περιοχής των κοιλιών που ελέγχουν το αντανακλαστικό της ούρησης διφασικά, µε αποτέλεσµα να προκαλείται τελικά επείγουσα ερεθιστική ούρηση και συχνουρία. Τέλος, αν και έχει διατυπωθεί η άποψη ότι τα συµπτώµατα από το κατώτερο ουροποιητικό οφείλονται στα αντιπαρκινσονικά φάρµακα, µελέτες πάνω στη δράση των λεβοντόπα και της αποµορφίνης στο ουροποιητικό σύστηµα δεν την επιβεβαιώνουν. Αντίθετα µάλιστα, φαίνεται πως τόσο η επείγουσα ερεθιστική ούρηση όσο και η συχνουρία βελτιώνονται µετά τη χορήγηση 97

13 αποµορφίνης και σε ένα µικρότερο βαθµό, µετά από τη χορήγηση λεβοντόπα. Για την τελευταία οι πληροφορίες από τις µέχρι τώρα κλινικές µελέτες παρουσιάζουν διφορούµενα αποτελέσµατα, καθότι φαίνεται πως σε άλλους ασθενείς βελτιώνει τα ερεθιστικά συµπτώµατα και σε άλλους τα επιδεινώνει. Σύµφωνα πάντως µε τους Uchiyama και συνεργάτες η χορήγηση λεβοντόπα αυξάνει την συσταλτικότητα του εξωστήρα. Τα ουροδυναµικά ευρήµατα που συνοδεύουν την πάθηση είναι φυσιολογική αισθητικότητα συνδυαζόµενη µε µη αναχαιτιζόµενη, ακούσια σύσπαση της κύστης (αστάθεια) σε χαµηλές ενδοκυστικές χωρητικότητες. Τα παραπάνω ευρήµατα συνιστούν υπερλειτουργικό εξωστήρα και απαντώνται σε ποσοστό που κυµαίνεται µεταξύ 58 και 93% στους άνδρες και µεταξύ 70 και 80% στις γυναίκες ασθενείς µε νόσο του Parkinson. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο υπερλειτουργικός εξωστήρας συνδυάζεται µε φυσιολογική ηλεκτροµυογραφία του περιναιϊκού εδάφους ωστόσο σε ορισµένους ασθενείς παρατηρείται βραδυκινησία του σφιγκτήρα ή ψευδοδυσσυνέργεια σφιγκτήρα εξωστήρα, φαινόµενα που οφείλονται στη σύσπαση των µυών του πυελικού εδάφους, που προκαλεί η νόσος του Parkinson στο πλαίσιο της υπερτονίας των σκελετικών µυών. Η υποσυσταλτικότητα και η αδυναµία συστολής του εξωστήρα (αρεφλεξία) είναι σπανιότερα ευρήµατα και απαντώνται στο 7 έως 30% των ασθενών. Αληθής δυσσυνέργεια σφικτήρα εξωστήρα είναι πολύ σπάνια στη νόσο του Parkinson καθότι εµφανίζεται σε ποσοστό 0,1% 3%. Σε επιβεβαίωση των παραπάνω το 57% των ασθενών µε νόσο του Parkinson εµφανίζουν ερεθιστική ούρηση, το 21% εµφανίζει µικτή συµπτωµατολογία, και µόλις το 22% εµφανίζει αποφρακτικά συµπτώµατα. Το συχνότερο σύµπτωµα είναι η νυκτουρία η οποία αναφέρεται από το 60% των ασθενών µε νόσο του Parkinson και κυστική νευροπάθεια ενώ η επιτακτική ούρηση και η συχνουρία αναφέρονται από το 54 και 36% αντίστοιχα. Ερεθιστική ακράτεια υπάρχει σε πολύ µικρότερο ποσοστό, ειδικά µάλιστα σε άτοµα µε περιορισµένη λειτουργική κατάσταση. Σύµφωνα µε την µελέτη των Sakakibara και συνεργατών υπάρχει συσχέτιση µεταξύ σταδίου νόσου και συµπτωµάτων ούρησης ωστόσο οι Campos-Sousa και συνεργάτες δεν επιβεβαιώνουν την παραπάνω παρατήρηση, αντίθετα συσχετίζουν την παρουσία συµπτωµάτων ούρησης µε την ηλικία. Είναι πιθανό η σύσπαση των µυών του πυελικού εδάφους και η βραδυκινησία του σφιγκτήρα να συµβάλλουν στην περιορισµένη συχνότητα της ακράτειας από προσπάθεια στους ασθενείς µε νόσο του Parkinson. Αν και ορισµένοι συγγραφείς υποδεικνύουν την περιορισµένη χάλαση ή/και τη βραδυκινησία του σφιγκτήρα της ουρήθρας ως τον παθογεννετικό µηχανισµό της υπερδραστηριότητας του εξωστήρα, µέσω της απόφραξης της εξόδου των ούρων, στη νόσο του Parkinson, οι ουροδυναµικές µελέτες έχουν δείξει ότι τα αποφρακτικά φαινόµενα είναι σπάνια στους ασθενείς αυτούς, ενώ οι αναφορές σε ακράτεια εξ υπολείµµατος είναι ελάχιστες. Στις περιπτώσεις αυτές, η παρουσία άλλων καταστάσεων (πχ υπερτροφία του προστάτη) φαίνεται πως 98

14 παίζει περισσότερο σηµαντικό ρόλο. Είναι µάλιστα χαρακτηριστικό ότι η χειρουργική αντιµετώπιση εγκρατών παρκινσονικών ασθενών µε υπερτροφία του προστάτη µπορεί να προκαλέσει ακράτεια, ενώ η επιµονή προϋπάρχουσας ακράτειας µετά την προστατεκτοµή υποδηλώνει αδυναµία ικανοποιητικού ελέγχου του σφιγκτήρα και όχι περιορισµένη χάλαση και βραδυκινησία. Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια -Αποτελούν µείζονα αιτία νευρολογικής αναπηρίας συχνά δε συνοδεύονται από ακράτεια ούρων. Μάλιστα, φαίνεται πως η ακράτεια επηρεάζει ιδιαίτερα την ποιότητα ζωής και το ηθικό των ασθενών µε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ), και ως εκ τούτου τη δυνατότητα να επιτευχθεί η βέλτιστη αποκατάσταση. Επιπλέον η ακράτεια θεωρείται δείκτης της δριµύτητας του ΑΕΕ καθότι σχετίζεται στενά µε την έκβαση λόγω της σχέσης της µε το µέγεθος του εµφράκτου και της ενδοεγκεφαλικής αιµορραγίας. Η συχνότητα των ενοχληµάτων ούρησης και ειδικότερα της ακράτειας των ούρων µεταξύ των ασθενών µε ΑΕΕ είναι υψηλή, καθώς κυµαίνεται µεταξύ 32 και 51% στους νοσηλευόµενους ασθενείς. Ειδικότερα για τους ηλικιωµένους που αποτελούν την πλειοψηφία των ασθενών µε ΑΕΕ, η επικράτηση της ακράτειας είναι ακόµα υψηλότερη: οι Kamouchi και συνεργάτες αναφέρουν ένα ποσοστό ακράτειας 69% µεταξύ των ηλικιωµένων ασθενών που νοσηλεύονται λόγω ΑΕΕ. εν είναι γνωστό εάν η ηλικία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εµφάνιση ακράτειας µετά από ΑΕΕ γιατί όπως το ΑΕΕ έτσι και η ακράτεια είναι ιδιαίτερα κοινή κατάσταση στους ηλικιωµένους: οι Wetle και συνεργάτες αναφέρουν ότι το 36% των ηλικιωµένων της κοινότητας εµφανίζουν µέτριου βαθµού επιτακτική ακράτεια (που δεν συνοδεύεται πάντοτε από ερεθιστική ούρηση ή συχνουρία) µερικές ή όλες τις φορές που ουρούν. Η επικράτηση της ακράτειας ούρων σε άτοµα άνω των 65 ετών που νοσηλεύονται σε ιδρύµατα και νοσοκοµεία είναι πολύ υψηλότερος, φτάνει δε το 44% στα άτοµα άνω των 75 ετών, καθώς και σε εκείνα µε φτωχή λειτουργικότητα και άνοια. Έτσι είναι πιθανό, το επιπλέον ποσοστό ακράτειας των ηλικιωµένων να αντιστοιχεί σε άτοµα που είχαν ήδη πριν το ΑΕΕ ακράτεια ούρων. Σύµφωνα µάλιστα µε τους Brittain και συνεργάτες, συµπτώµατα από το κατώτερο ουροποιητικό και ακράτεια ούρων προϋπάρχουν σε υψηλό ποσοστό µεταξύ του ειδικού πληθυσµού των ασθενών µε ΑΕΕ, ενώ σε επιβεβαίωση των παραπάνω, οι Wetle και συνεργάτες βρήκαν ένα σχετικό κίνδυνο 7.4 για ανάπτυξη ακράτειας µετά ΑΕΕ σε γυναίκες ηλικίας άνω των 65 ετών µε προϋπάρχουσα δυσκολία στην συγκράτηση των ούρων. Ωστόσο πρόσφατη µελέτη των Pattel και συνεργατών σε ασθενείς χωρίς προηγούµενο ιστορικό που εµφάνισαν ακράτεια ούρων µετά από ΑΕΕ συνδέει το γήρας (ηλικία άνω των 75 ετών) µε την εµφάνιση νευρογενούς ακράτειας. Σύµφωνα µε τους ίδιους ερευνητές, άλλοι παράγοντες που συνδέονται µε την ακράτεια µετά από ΑΕΕ, είναι η υπαραχνοειδής αιµορραγία, η δυσφαγία, η µείωση του οπτικού πεδίου και η κινητική 99

15 αδυναµία (Patel M et al. 2001). Τέλος, οι Gelber και συνεργάτες συµπεραίνουν πως οι κύριες αιτίες ακράτειας ούρων µετά από ΑΕΕ είναι οι εξής: 1) νευρολογική βλάβη µε ανάπτυξη υπεραντανακλαστικού εξωστήρα, 2) συνυπάρχουσα νευροπάθεια ή/και χρήση φαρµάκων µε επίδραση στον εξωστήρα 3) γνωστική και λεκτική δυσλειτουργία µε κύστη φυσιολογικής λειτουργικότητας. Πράγµατι, η ακράτεια ούρων στους ηλικιωµένους ασθενείς µε ΑΕΕ µπορεί να µην οφείλεται αποκλειστικά στην εγκεφαλική βλάβη καθ' εαυτή, αλλά να προκύψει ως έµµεσο αποτέλεσµα αυτής είτε λόγω έκπτωσης της λειτουργικής θέσης του αρρώστου, είτε λόγω κατάθλιψης. Οι Wade και Hewer συσχέτισαν το καταθλιπτικό επίπεδο συνείδησης µε την παρουσία ακράτειας σε ασθενείς µε ΑΕΕ. Κατά την εκτίµησή τους, το ΑΕΕ ακολουθείται συχνά από κατάθλιψη και συναισθήµατα απάθειας, που µπορούν να έχουν δυσµενή αποτελέσµατα στη συµπεριφορά ούρησης ενός προσώπου µε κύστη φυσιολογικής λειτουργικότητας. Σε ότι αφορά την ακράτεια που οφείλεται αµιγώς στο ΑΕΕ, δεν είναι γνωστός ο ακριβής παθοφυσιολογικός µηχανισµός ούτε είναι απόλυτα αποσαφηνισµένος ο ακριβής ρόλος των διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου στον έλεγχο της ούρησης. Οι Andrews και Nathan ήδη από τεσσαρακονταετίας συνέδεσαν τις βλάβες του µετωπιαίου λοβού µε τη δυσλειτουργία της ούρησης. Αργότερα οι Khan και συνεργάτες και οι Oostra και συνεργάτες συσχέτισαν την παρουσία βλαβών του µετωπιαίου λοβού και της µέτωπο-βρεγµατικής περιοχής του φλοιού µετά από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο µε τη δυσλειτουργία της ούρησης, ενώ οι Burney και συνεργάτες συσχέτισαν βλάβες περιοχών του κροταφικού λοβού και της έσω κάψας µετά από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο µε την ακράτεια των ούρων. Μόνο ο ινιακός λοβός φαίνεται να µην έχει καµία διασύνδεση µε τη λειτουργία της ούρησης και την εµφάνιση ακράτειας. Σε ό,τι αφορά την επίσχεση των ούρων και την ακράτεια από υπερπλήρωση που παρατηρείται αρχικά σε ένα ποσοστό ασθενών µε ΑΕΕ πιστεύεται ότι οφείλεται σε εγκεφαλική καταπληξία. Η επιµονή του φαινοµένου ενδέχεται να οφείλεται σε βλάβη περιοχής του εγκεφάλου που επιδρά ευοδοτικά στην ούρηση σε συνδυασµό µε την υπερβολική διάταση της ουροδόχου κύστης λόγω της αρχικής επίσχεσης. Η υπεραντανακλαστικότητα του εξωστήρα που είναι η πιο συνηθισµένη αιτία ακράτειας ούρων µετά από ΑΕΕ αποδίδεται στην απελευθέρωση νωτιαίων αντανακλαστικών της ούρησης ως αποτέλεσµα της βλάβης των ανασταλτικών εγκεφαλικών κέντρων. εν υπάρχει καµία οµοιοµορφία στις ουροδυναµικές διαγνώσεις σε ότι αφορά στον τύπο βλάβης της ουροδόχου κύστης. Συνήθως όµως η ουροδυναµική µελέτη ασθενών µε ΑΕΕ καταδεικνύει υπεραντανακλαστικό εξωστήρα σε ποσοστό που κυµαίνεται από 38-60%, ενώ η παρουσία ψευδοδυσσυνέργειας (εκούσια σύσπαση του σφιγκτήρα) δεν είναι σπάνια. 100

16 Ο βαθµός της ακράτειας και η παραµονή της εξαρτώνται από το είδος του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου καθώς και την θέση, το µέγεθος της εγκεφαλικής βλάβης αλλά και την κατάσταση του ασθενούς προ και µετά το επεισόδιο. Οι Gelber και συνεργάτες απέδειξαν την ύπαρξη συσχέτισης µεταξύ της εµφάνισης ακράτειας µετά από ΑΕΕ και τα έµφρακτα µεγάλου µεγέθους, την αφασία την γνωστική εξασθένιση και τη λειτουργική ανικανότητα και πρότειναν το µέγεθος της βλάβης ως σηµαντικότερο προγνωστικό παράγοντα για την εµφάνιση ακράτειας, από την θέση και το είδος της βλάβης. Πράγµατι, τα ισχαιµικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια καίτοι συχνά θανατηφόρα δεν προκαλούν συνήθως σοβαρή δυσλειτουργία της ούρησης και σπάνια καταλείπουν ακράτεια στους επιζήσαντες αυτών σε αντίθεση µε τα εµφρακτικά και αιµορραγικά. Οι Fender και συνεργάτες καθόρισαν το µέγεθος των 40 χιλιοστών εγκεφαλικής βλάβης (έµφρακτο) ως όριο για την πρόγνωση ανάπτυξης ακράτειας ούρων. Αν και η παραπάνω παρατήρηση δεν επιβεβαιώθηκε ως προς την πρόγνωση ανάπτυξης ακράτειας, είναι όµως πιθανό να σχετίζεται µε την παραµονή της ακράτειας. Ενώ η συνολική συχνότητα της ακράτειας σε νοσηλευόµενους ασθενείς φτάνει το 79% κατά την εισαγωγή, µειώνεται σε 32% πέντε µέρες µετά το ΑΕΕ και κυµαίνεται µεταξύ 25 και 28%, κατά την έξοδο από το νοσοκοµείο. Έξι µήνες µετά το επεισόδιο η ακράτεια παραµένει σε ένα ποσοστό µεταξύ 12% και 19% και µειώνεται στο 5% στα δύο έτη. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι περιπτώσεις παραµονής της ακράτειας συνδέονται µε µεγαλύτερες βλάβες και βαρύτερη κλινική εικόνα. Οι Brocklehurst και συνεργάτες αναφέρουν πως το 51% των επιζώντων ασθενών µε βαρύ ΑΕΕ έχουν ακράτεια ούρων κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους τους µετά από το επεισόδιο. - Σακχαρώδης διαβήτης Είναι µια από τις συχνότερες διαταραχές που µπορεί να προκαλέσει βλάβη του περιφερικού νευρικού συστήµατος και αισθητική νευρογενή δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστεως. Αν και η συχνότητα της κυστικής νευροπάθειας µεταξύ των διαβητικών δεν είναι απόλυτα διευκρινισµένη πιστεύεται πως κυµαίνεται µεταξύ 32 και 45%. Αξίζει να σηµειωθεί ότι τα άτοµα µε διαβήτη έχουν έναν αυξανόµενο κίνδυνο να αναπτύξουν ενοχλήµατα από το κατώτερο ουροποιητικό (LUTS), που αναφέρεται ότι είναι 25 έως 100% υψηλότερο απ ό,τι ο γενικός πληθυσµός. Η διαβητική κυστεοπάθεια απαντάται µε την ίδια συχνότητα στον ινσουλινοάντοχο και ινσουλινοεξαρτώµενο σακχαρώδη διαβήτη κυρίως σε ηλικιωµένους ασθενείς µε µακροχρόνιο ή κακώς ελεγχόµενο σακχαρώδη διαβήτη. Πράγµατι, η ανάπτυξη της σχετίζεται µε τη χρονιότητα της κύριας νόσου, καθότι η συχνότητα φτάνει το 7% στους ασθενείς µε διάρκεια σακχαρώδη διαβήτη ενός έτους από τη διάγνωση, ενώ µπορεί να ξεπερνά το 50% στους ασθενείς µε διάγνωση σακχαρώδη διαβήτη άνω των 25 ετών. Οι βλάβες µπορεί να είναι αποτέλεσµα των σχετικών µε την υπεργλυκαιµία αλλαγών που υφίστανται τα κύτταρα των λείων µυικών ινών του εξωστήρα, αλλά και αλλαγών στη λειτουργία του 101

17 νευρικού ιστού. Πειραµατικές µελέτες σε διαβητικούς αρουραίους εµφανίζουν προοδευτικές αυξήσεις τόσο στη µάζα του εξωστήρα µυός όσο και του πάχους του ουροθηλίου που οδηγούν σε υπερτροφία και διάταση της ουροδόχου κύστης. Είναι πιθανό οι µορφολογικές αυτές αλλαγές να συνδυάζονται µε µεταβολές της λειτουργίας των λείων µυϊκών ινών του εξωστήρα όπως: αλλαγές στην µεσοκυττάρια επικοινωνία, αλλαγές στην πυκνότητα, τη διανοµή και τη λειτουργία των υποδοχέων, τροποποιήσεις στην ενδοκυττάρια µεταγωγή σηµάτων, αλλά και µοριακές ή γενετικές αλλαγές που έχουν ως τελικό αποτέλεσµα τη δυσλειτουργία της κύστης στους ασθενείς µε διαβήτη. Οι εκλεκτικές αλλαγές στην παραγωγή µονοξειδίου του αζώτου και το οξειδωτικό stress που έχουν παρατηρηθεί σε πειραµατικά µοντέλα είναι πιθανόν να συµβάλλουν επίσης στην παθογέννεση της διαβητικής κυστεοπάθειας. Σε ό,τι αφορά στις αλλαγές στη λειτουργία του νευρικού ιστού πιστεύεται ότι σχετίζονται µε τη µειωµένη παραγωγή του αυξητικού παράγοντα των νεύρων στην κύστη, αλλά και τη µειωµένη επίδρασή του στα Ο5 και Ι1 ραχιαία γάγγλια. Οι αλλαγές αυτές φέρονται να επηρεάζουν κυρίως τις κεντροµόλες αισθητήριες ίνες και ενίοτε σε άλλο βαθµό τις παρασυµπαθητικές και τις συµπαθητικές απαγωγές ίνες. Η διαβητική κυστεοπάθεια χαρακτηρίζεται από προοδευτική απώλεια της αισθητικότητας της ουροδόχου κύστεως που έχει ως αποτέλεσµα την προοδευτική υπερδιάταση και παράλληλα την µείωση -έως της πλήρους απώλειας- της συσταλτικότητας του εξωστήρα. Η µείωση της συχνότητας των ουρήσεων και της ροής των ούρων, το αυξηµένο υπόλειµµα και η ακράτεια από υπερπλήρωση συνιστούν την τυπική κλινική εκδήλωση της διαβητικής κυστεοπάθειας. Συχνουρία, επιτακτική ούρηση και επιτακτική ακράτεια είναι επίσης κοινές κλινικές εκδηλώσεις από το ουροποιητικό σε ασθενείς µε σακχαρώδη διαβήτη. Στην πραγµατικότητα οι διαβητικοί ασθενείς δεν εµφανίζουν µόνο ποικιλία συµπτωµάτων αλλά και ουροδυναµικών ευρηµάτων, όπως υποαισθητικό εξωστήρα, υπεραισθητικό εξωστήρα, υπερλειτουργικό εξωστήρα ή υπολειτουργικό εξωστήρα. Η εµφάνιση εκδηλώσεων από το ουροποιητικό, τα συµπτώµατα και ο τύπος της ακράτειας φαίνεται πως εξαρτάται από τη χρονιότητα του διαβήτη, τις συνυπάρχουσες παθήσεις καθώς και το φύλο. Σύµφωνα µε τους Menendez και συνεργάτες η χαρακτηριστική τριάδα των ουροδυναµικών ευρηµάτων του υποαισθητικού εξωστήρα -µειωµένη αισθητικότητα, αυξηµένη χωρητικότητα και πτωχή κινητικότητα- που εκδηλώνεται µε κατακράτηση ούρων και ακράτεια εξ υπολείµµατος, είναι σπανιότερη και παρατηρείται σε τελικού σταδίου διαβητική κυστεοπάθεια. Αντίθετα, η συχνουρία, η νυκτουρία, η ερεθιστική ούρηση και η ερεθιστική ακράτεια είναι συχνότερα φαινόµενα στους ασθενείς µε διαβήτη και ενδέχεται να αντιπροσωπεύουν πρώιµες εκδηλώσεις της διαβητικής κυστεοπάθειας. Στους ηλικιωµένους άρρενες διαβητικούς προεξάρχουν τα συµπτώµατα ούρησης όπως: δυσχέρεια στην έναρξη, αδύναµη ακτίνα, βραδεία διακεκοµµένη και σταγονοειδής ροή, ακράτεια εξ υπολείµµατος. Στις ηλικιωµένες γυναίκες µε σακχαρώδη διαβήτη προεξάρχουν τα 102

18 συµπτώµατα αποθήκευσης όπως: συχνουρία επιτακτικότητα και επιτακτική ακράτεια που αποτελεί και το συχνότερο σύµπτωµα. Οι αναφορές σχετικά µε τη συχνότητα των διαφορετικών τύπων νευρογενούς δυσλειτουργίας της ουροδόχου κύστης στον σακχαρώδη διαβήτη ποικίλλουν. Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της µελέτης των Kaplan και συνεργατών, οι ακούσιες συσπάσεις σε έδαφος φυσιολογικής αισθητικότητας (υπερλειτουργικός εξωστήρας) αποτελούν το συχνότερο (55%) ουροδυναµικό εύρηµα στους ασθενείς µε σακχαρώδη διαβήτη και συµπτώµατα από το ουροποιητικό, ενώ η µειωµένη διατασιµότητα ή η πλήρης έλλειψη διατασιµότητας (υπολειτουργικός εξωστήρας) απαντώνται στο 23 και 10% αντίστοιχα. Αξιοσηµείωτο είναι πως στο 11% των ασθενών της παραπάνω µελέτης τα ευρήµατα χαρακτηρίστηκαν ως «ενδιάµεσα». Αντίθετα, οι Kitami και συνεργάτες βρήκαν ευρήµατα συµβατά µε υποαισθητικό εξωστήρα σε ένα ποσοστό 66,9%, ενώ υπερλειτουργικός εξωστήρας ή υπολειτουργικός εξωστήρας βρέθηκαν στο 14 και 11% των ασθενών αντίστοιχα. Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι συχνός στα άτοµα της τρίτης ηλικίας, όπως συχνή είναι η υπερτροφία του προστάτη στα άρρενα άτοµα και το σύνδροµο υπερδραστήριας κύστης στα άτοµα του γυναικείου φύλου. Επιπλέον οι ουρολοιµώξεις αναπτύσσονται συχνά στο έδαφος του σακχαρώδη διαβήτη. Καθότι τα προαναφερθέντα συµπτώµατα της διαβητικής κυστεοπάθειας αποτελούν και εκδηλώσεις των παραπάνω παθήσεων, είναι δύσκολο να αποφανθεί κανείς κατά πόσον οφείλονται στο σακχαρώδη διαβήτη. Είναι αξιοσηµείωτο πως από το 38% των διαβητικών ασθενών της µελέτης του Moller που βρέθηκαν µε συµπτώµατα από το ουροποιητικό και ουροδυναµικά ευρήµατα «διαβητικής κυστεοπάθειας», περισσότεροι από τους µισούς είχαν υποκυστικό κόλληµα. -Νωτιαία φθίση Οποιοδήποτε νόσηµα ή βλάβη διακόπτει την αισθητική νευρική οδό από τον εγκέφαλο ή και το νωτιαίο µυελό αποτελεί αιτία αισθητικού τύπου νευρογενούς κύστης. Όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, έτσι και η νωτιαία φθίση µπορεί να προκαλέσει νευρογενή υποαισθητικό εξωστήρα. Κλινικά υπάρχει απώλεια της αίσθησης πληρότητας της κύστης µε µείωση του ηµερήσιου αριθµού ουρήσεων και σταδιακή υπερδιάταση της κύστης και ως εκ τούτου υποτονία του εξωστήρα. Στην περίπτωση που συµβεί απώλεια των µηχανισµών αντιστάθµισης του εξωστήρα, αρχίζει να αναπτύσσεται σηµαντικό υπόλειµµα µετά την ούρηση και ακράτεια εξ υπερπληρώσεως. Ο ουροδυναµικός έλεγχος αναδεικνύει κύστη µεγάλης χωρητικότητας, µε επίπεδη υψηλής ευενδοτότητας και χαµηλής πίεσης καµπύλη πλήρωσης. -Τραυµατική και µετεγχειρητική βλάβη πυελικού πλέγµατος Εκτεταµένες πυελικές κακώσεις ή χειρουργικές επεµβάσεις µπορεί να προκαλέσουν κινητικού τύπου παράλυτη κύστη λόγω καταστροφής της παρασυµπαθητικής κινητικής νεύρωσης της κύστης. 103

19 Τα πρώιµα συµπτώµατα αυτής της διαταραχής ποικίλλουν από επίσχεση των ούρων συνοδευόµενη από πόνο, µέχρι σχετική αδυναµία έναρξης της ούρησης και διατήρησης φυσιολογικής ροής. Η συµπεριφορά της κύστης κατά την πλήρωση είναι οµαλή, χωρίς όµως να επιτυγχάνεται σύσπαση κατά τη λειτουργική χωρητικότητα. Εφόσον υπάρξει χρόνια υπερδιάταση και απώλεια των αντισταθµιστικών µηχανισµών, ο ασθενής οδηγείται σε µια κύστη υψηλής χωρητικότητας, µε µία επιπεδωµένη, χαµηλής πίεσης ροή ούρων. Ακράτεια που οφείλεται σε πάθησεις του ουροποιητικού Τα πλέον συνηθισµένα αίτια που µπορούν να δηµιουργήσουν υπερευαισθησία του εξωστήρα (δευτεροπαθής υπεραισθητικός εξωστήρας) και συνακολούθως ακράτεια ερεθιστικού τύπου, είναι οι ουρολοιµώξεις, το ουροθηλιακό καρκίνωµα και η λιθίαση της κύστης. Τα παραπάνω είναι κοινά στους ηλικιωµένους και διαγιγνώσκονται εύκολα µε τις συνήθεις διαγνωστικές εξετάσεις. Σπανιότερα στην τρίτη ηλικία είναι η λιθίαση της κυστεουρητηρικής συµβολής και ακόµα πιο σπάνια η φυµατίωση του ουροποιητικού. εν υπάρχουν ακριβείς αναφορές για τον επιπολασµό της ακτινικής κυστίτιδας αλλά µε δεδοµένη την προτίµηση των θεραπόντων των ηλικιωµένων καρκινοπαθών στην ακτινοθεραπεία, υπολογίζεται πως είναι συχνότερη στην υποοµάδα αυτή. Αντίθετα ο ιδιοπαθής υπεραισθητικός εξωστήρας είναι σπάνιος µετά τα 65 έτη. Η διάγνωσή του γίνεται µόνον αφού αποκλειστούν άλλα αίτια ερεθιστικής ούρησης και ακράτειας ερεθιστικού τύπου και εφόσον δεν διαπιστωθεί η γενεσιουργός αιτία. Έχουν προταθεί διαφορες θεωρίες για την παθογέννεσή του µε κυριότερη εκείνη των Jones και Morgan που αποδίδουν τη διαταραχή στο ανοσοποιητικο σύστηµα, καθότι παρατήρησαν αυξηµένες τιµές στον παράγοντα C του συµπληρώµατος στον ορό. Η πρωτοπαθής υπερδραστηριότητα του εξωστήρα (Ιδιοπαθής υπερλειτουργικός εξωστήρας Σύνδροµο υπερλειτουργικής κύστης) είναι η πιο κοινή αιτία ακράτειας που οφείλεται σε παθήσεις του ουροποιητικού στους ηλικιωµένους. Η παθοφυσιολογία του ιδιοπαθούς υπερλειτουργικού εξωστήρα δεν είναι πλήρως εξακριβωµένη, ωστόσο έχουν προταθεί διαφορες θεωρίες για την παθογέννεσή του όπως µειωµένη υπεργεφυρική αναστολή των ερεθισµάτων πλήρωσης, αυξηµένη ευαισθησία του εξωστήρα στην ακετυλοχολίνη και αυξηµένη παραγωγή και µεταφορά νευτικών ώσεων προς τα ανώτερα κέντρα ούρησης. Στην περίπτωση αυτή, πιστευεται ότι τα κύτταρα των λείων µυϊκών ινών της ουροδόχου κύστης σχηµατίζουν ανώµαλες προεξοχές σύνδεσης που επιτρέπουν την ηλεκτρική αγωγιµότητα µεταξύ των κυττάρων. Τυπικά ο ασθενής µε υπερδραστηριότητα του εξωστήρα αισθάνεται µια ξαφνική, επαναλαµβανόµενη, ισχυρή επιθυµία ούρησης, η οποία υφίεται µε την ούρηση ή την ακούσια απώλεια ούρων. Η ποσότητα των ούρων που διαφεύγει ποικίλλει, συνήθως όµως είναι µέτρια έως µεγάλη. Ανάλογα µε τη συσταλτικότητα η υπερδραστηριότητα του εξωστήρα µπορεί να διαιρεθεί σε δύο τύπους: ο πρώτος 104

20 τύπος αφορά υπερδραστηριότητα του εξωστήρα µε κανονική συσταλτικότητα (η κύστη είναι σε θέση να κενώνει το περιεχόµενό της), και ο δεύτερος αφορά υπερδραστηριότητα του εξωστήρα µε εξασθενισµένη συσταλτικότητα (η κύστη δεν µπορεί να κενωθεί πλήρως και συνήθως περισσότερα από 100 ml των ούρων παραµένουν µετά από µια ακούσια συστολή). Γενικά η επιτακτικότητα µε συχνουρία και νυκτουρία, µε ή χωρίς επιτακτική ακράτεια, ορίζεται ως σύνδροµο υπερδραστήριας κύστης (OAB), σύµφωνα µε τον ορισµό της International Continence Society (ICS). Το σύνδροµο αυτό είναι µια συχνή κατάσταση της οποίας η επίπτωση αυξάνει µε την ηλικία. Στις Ηνωµένες Πολιτείες το 17% των γυναικών και το 16% των ανδρών πάσχουν από το σύνδροµο, ωστόσο, ενώ µόνο το 9% των γυναικών ηλικίας 40 έως 44 ετών έχουν OAB, στις γυναίκες άνω των 75 ετών το ποσοστό ξεπερνά το 30%. Παροµοίως ενώ µόλις το 3% των ανδρών ηλικίας 40 έως 44 ετών έχουν OAB, στους άνδρες άνω των 75 ετών το ποσοστό ξεπερνά το 42%. Μεταξύ των ασθενών µε OAB µόλις το 37% εµφανίζει ακράτεια, ενώ η πλειοψηφία (63%) πάσχει µόνο από επιτακτικότητα. Είναι χαρακτηριστικό πως το µεγαλύτερο ποσοστό ασθενών µε επιτακτική ακράτεια απαρτίζεται από ηλικιωµένες γυναίκες. Εκτός από τη φυσική ταλαιπωρία η OAB αυξάνει την πιθανότητα πτώσεων και καταγµάτων. Σε µια µελέτη ηλικιωµένων γυναικών βάθους χρόνου τριών ετών, το 25% ανέφερε επεισόδια ερεθιστικής ακράτειας τουλάχιστον µια φορά την εβδοµάδα. Το 55% από αυτές ανέφεραν πτώσεις και το 8,5% κατάγµατα ως επακόλουθα των πτώσεων. Εικόνα 3. Συχνότητα συνδρόµου υπερδραστήριας κύστης ανά ηλικιακή οµάδα Η υπολειτουργικότητα του εξωστήρα οδηγεί σε ακράτεια εξ υπερπληρώσεως, ακριβώς γιατί η δυνατότητα σύσπασης των λείων µυϊκών ινών της κύστης είναι πολύ περιορισµένη και κατακρατούνται ούρα. ιαφέρει από τον δεύτερο τύπο της υπερδραστηριότητας του εξωστήρα (υπερδραστηριότητα µε εξασθενισµένη συσταλτικότητα), γιατί στην υπερδραστηριότητα η κύστη συσπάται ανεξάρτητα από τη θέληση του ασθενούς, ενώ ο υπολειτουργικός εξωστήρας συσπάται 105

ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ. Αίτια της ακράτειας

ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ. Αίτια της ακράτειας ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ Η ICS (International Continence Society) έχει ορίσει την ακράτεια των ούρων ως μια κατάσταση ακούσιας απώλειας των ούρων, η οποία αποτελεί κοινωνικό και υγιεινoμικό πρόβλημα που μπορεί να

Διαβάστε περισσότερα

- ΚΑΘΕ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ - ΚΑΘΕ ΑΝΔΡΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ

- ΚΑΘΕ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ - ΚΑΘΕ ΑΝΔΡΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ - ΚΑΘΕ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ - ΚΑΘΕ ΑΝΔΡΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ Τι είναι η ακράτεια ούρων; Η ακράτεια ούρων είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει καταστάσεις στις

Διαβάστε περισσότερα

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων.

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. 15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. Η ουροδόχος κύστη δεν είναι απλά μία κοιλότητα η οποία γεμίζει απλά

Διαβάστε περισσότερα

Ασθενής 55 ετών με συχνουρία. Τσίμαρης Ιωάννης Επιμελητής Α, FEBU Ουρολογική Κλινική ΓΝ Ιωαννίνων «Γ.Χατζηκώστα»

Ασθενής 55 ετών με συχνουρία. Τσίμαρης Ιωάννης Επιμελητής Α, FEBU Ουρολογική Κλινική ΓΝ Ιωαννίνων «Γ.Χατζηκώστα» Ασθενής 55 ετών με συχνουρία Τσίμαρης Ιωάννης Επιμελητής Α, FEBU Ουρολογική Κλινική ΓΝ Ιωαννίνων «Γ.Χατζηκώστα» Παρούσα νόσος.πηγαίνω πολλές φορές την ημέρα επειγόντως για ούρηση, κάποιες λίγες φορές δεν

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΡΑΤΕΙΑ

ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΡΑΤΕΙΑ Κείμενο: Κέντρο ακράτειας Västra Götaland Φωτογραφίες: Kajsa Lundberg Σχεδιασμός: Svensk Information Σας είναι δύσκολο να ελέγξετε την ουροδόχο

Διαβάστε περισσότερα

Βασίλειος Ι. Τζελέπης Χειρουργός -- Ουρολόγος Δντης Ουρολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ

Βασίλειος Ι. Τζελέπης Χειρουργός -- Ουρολόγος Δντης Ουρολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ Βασίλειος Ι. Τζελέπης Χειρουργός -- Ουρολόγος Δντης Ουρολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ Τα συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό (LUTS) είναι η πιο συχνή κατάσταση στους ενήλικους άνδρες. Αύξηση LUTS με την

Διαβάστε περισσότερα

LUTS, BOO and BPH. LUTS, BOO and BPH

LUTS, BOO and BPH. LUTS, BOO and BPH LUTS, BOO and BPH LUTS, BOO and BPH Φ. Σοφράς Συμπτώματα Κατώτερου Ουροποιητικού LowerUrinaryTractSymptoms Αποφρακτικά (κένωσης) Καθυστέρηση έναρξης Διακεκομμένη ούρηση Ατελής κένωση κύστεως Χαμηλή ροή

Διαβάστε περισσότερα

Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη και Υπερλειτουργική Κύστη στον άνδρα. Γ. Δημητριάδης Η. Μητσογιάννης

Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη και Υπερλειτουργική Κύστη στον άνδρα. Γ. Δημητριάδης Η. Μητσογιάννης Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη και Υπερλειτουργική Κύστη στον άνδρα Γ. Δημητριάδης Η. Μητσογιάννης Γ. Δημητριάδης Σύγκρουση συμφερόντων Ερευνητής και Ομιλητής (κατά την τελευταία 4ετία) για τις εταιρείες:

Διαβάστε περισσότερα

Συμβουλεύει ο κ. Σταύρος Αθανασίου, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, μαιευτήρας γυναικολόγος, ειδικός Ουρογυναικολογίας

Συμβουλεύει ο κ. Σταύρος Αθανασίου, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, μαιευτήρας γυναικολόγος, ειδικός Ουρογυναικολογίας Συμβουλεύει ο κ. Σταύρος Αθανασίου, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, μαιευτήρας γυναικολόγος, ειδικός Ουρογυναικολογίας Η εμφάνιση της ακράτειας δεν σχετίζεται αποκλειστικά με τη γήρανση- αντίθετα,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ Ζωή Σ. Πολυζοπούλου Αναπλ.καθηγήτρια, DipECVCP Διαγνωστικό Εργαστήριο Κτηνιατρική Σχολή Α.Π.Θ. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ (ΚΝΣ-ΑΝΣ)

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση φάσεων πλήρωσης - κένωσης της κύστης

Ανάλυση φάσεων πλήρωσης - κένωσης της κύστης Ανάλυση φάσεων πλήρωσης - κένωσης της κύστης Ιωάννης Γαλανάκης MD, PhD, FEBU Επιμελητής Ουρολογικής Κλινικής Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών ΝΙΜΤΣ, 19-03-14 Τα ούρα παράγονται από τους νεφρούς και συγκεντρώνονται

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμουσκαρινικά και νευρογενής κύστη: Τι γνωρίζουμε και τι μας αγχώνει? Αθανάσιος Οικονόμου Ουρολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας

Αντιμουσκαρινικά και νευρογενής κύστη: Τι γνωρίζουμε και τι μας αγχώνει? Αθανάσιος Οικονόμου Ουρολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας Αντιμουσκαρινικά και νευρογενής κύστη: Τι γνωρίζουμε και τι μας αγχώνει? Αθανάσιος Οικονόμου Ουρολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας Σύγκρουση συμφερόντων Astellas Pfizer GSK Amgen Eli-Lilly

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ Τι είναι ο υδροκέφαλος παθολογική αύξηση της ποσότητας εγκεφαλονωτιαίου υγρού εντός της κρανιακής κοιλότητας που αντανακλά σε αύξηση των διαστάσεων των κοιλιών του εγκεφάλου. Η

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Βιολογίας Α' Λυκείου με θέμα: Μάριος Μ., Α'2. Νόσος του Πάρκινσον

Εργασία Βιολογίας Α' Λυκείου με θέμα: Μάριος Μ., Α'2. Νόσος του Πάρκινσον Εργασία Βιολογίας Α' Λυκείου με θέμα: Μάριος Μ., Α'2 Νόσος του Πάρκινσον Τρόπος αντιμετώπισης νόσου Πάρκινσον. Η νόσος του Πάρκινσον (Parkinson) είναι νευροεκφυλιστική ασθένεια της μέλαινας ουσίας με συχνότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΘΙΑΣΗ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΝΕΦΡΩΝ - ΟΥΡΗΤΗΡΑ - ΚΥΣΤΕΩΣ - ΟΥΡΗΘΡΑΣ

ΛΙΘΙΑΣΗ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΝΕΦΡΩΝ - ΟΥΡΗΤΗΡΑ - ΚΥΣΤΕΩΣ - ΟΥΡΗΘΡΑΣ ΛΙΘΙΑΣΗ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΝΕΦΡΩΝ - ΟΥΡΗΤΗΡΑ - ΚΥΣΤΕΩΣ - ΟΥΡΗΘΡΑΣ Τι είναι η "λιθίαση του ουροποιητικού" Λιθίαση ουροποιητικού είναι η δημιουργία λίθου ή λίθων μέσα στην αποχετευτική μοίρα του

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ Ζ. Πολυζοπούλου Καθηγήτρια Διαγνωστικό Εργαστήριο Τμήμα Κτηνιατρικής Σχολή Επιστημών Υγείας Α.Π.Θ. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ (ΚΝΣ-ΑΝΣ)

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή Κατάταξη ακράτειας Σφικτηριακή ανεπάρκεια Ιατρογενής Ιδιοπαθής Σφικτήρας Μέσο τριτηµόριο ουρήθρας Λείες (επιµήκεις και κυκλοτερείς) Γραµµωτές µυικές ίνες (ουρηθρικά και περιουρηθρικά) 2 ειδών

Διαβάστε περισσότερα

17/6/2013. Εφαρµογή Τ ΛΑ σε άνδρα µε ΟΑΒ

17/6/2013. Εφαρµογή Τ ΛΑ σε άνδρα µε ΟΑΒ Εφαρµογή Τ ΛΑ σε άνδρα µε ΟΑΒ Γρηγόριος ελλής 3ο Κλινικό Φροντιστήριο Λειτουργικής και Επανορθωτικής Ουρολογίας Αγριά 16/06/2013 1 Σύγκρουση συµφερόντων Καµία 2 Ασθενής Άνδρας 42 ετών προσέρχεται στα ΤΕΙ

Διαβάστε περισσότερα

Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια

Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια ρ ZΩΗ ΚΑΤΣΑΡΟΥ Νευρολόγος ιευθύντρια ΕΣΥ Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια µορφή κατάθλιψης,

Διαβάστε περισσότερα

Τί είναι απαραίτητο για κάθε πάθηση (ΚΥΠ, υπερδραστήρια κύστη, ακράτεια, LUTS άλλων αιτιολογιών)

Τί είναι απαραίτητο για κάθε πάθηση (ΚΥΠ, υπερδραστήρια κύστη, ακράτεια, LUTS άλλων αιτιολογιών) Τί είναι απαραίτητο για κάθε πάθηση (ΚΥΠ, υπερδραστήρια κύστη, ακράτεια, LUTS άλλων αιτιολογιών) Απόστολος Αποστολίδης, Επίκ. Καθ. Ουρολογίας-Νευροουρολογίας ΑΠΘ Σύγκρουση συμφερόντων Pfizer, Astellas,

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΚΥΣΤΗ ΚΑΙ ΣΚΠ: ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΦΑΣΗ

ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΚΥΣΤΗ ΚΑΙ ΣΚΠ: ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΦΑΣΗ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΚΥΣΤΗ ΚΑΙ ΣΚΠ: ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΦΑΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΣΙΒΓΟΥΛΗΣ ΙΑΤΡΟΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΠ. ΔΙΕΥΘ. ΚΑΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠ. ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ Β' ΠΑΝ/ΚΗΣ ΝΕΥΡ/ΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΓΝ ΑΤΤΙΚΟΝ H Π.Σ. ΚΑΙ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ/ΑΝΑΠΗΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ (Ενημέρωση κειμένου Μάρτιος 2009) M. Stöhrer (chairman), B. Blok, D. Castro-Diaz, E. Chartier- Kastler, P. Denys, G. Kramer,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ. Κέντρο Πρόληψης Γυναικείων Καρδιολογικών Νοσηµάτων Β Καρδιολογική Κλινική. Ενηµερωτικό Έντυπο

ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ. Κέντρο Πρόληψης Γυναικείων Καρδιολογικών Νοσηµάτων Β Καρδιολογική Κλινική. Ενηµερωτικό Έντυπο ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Β Καρδιολογική Κλινική Ενηµερωτικό Έντυπο ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Οι γυναίκες σήµερα πληρώνουν (όπως και οι άνδρες) το τίµηµα της σύγχρονης ζωής. Η παράταση

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά γάγγλια. Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας

Βασικά γάγγλια. Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Βασικά γάγγλια Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Ιεραρχία κινητικού ελέγχου ΠΡΟΘΕΣΗ Αναμετάδοση της πληροφορίας Εξειδίκευση της θέσης και της κίνησης για να εκτελεστεί η πρόθεση δράσης

Διαβάστε περισσότερα

Ακράτεια. Τύποι ακράτειας

Ακράτεια. Τύποι ακράτειας Ακράτεια στις γυναίκες Υπερδραστήρια κύστη Κυστεοκολπικό συρίγγιο Κυστεομητρικό συρίγγιο Ουρητηροκολπικό συρίγγιο Ουρηθροκολπικό συρίγγιο Πρόπτωσης πυελικών οργάνων: Κυστεοκήλη Ορθοκήλη Εντεροκήλη Κολποκήλη

Διαβάστε περισσότερα

Δυσκοίλιο, θεωρούμε ένα άτομο όταν εμφανίζει δύο τουλάχιστον από τα παρακάτω προβλήματα για 3 ή περισσότερους μήνες:

Δυσκοίλιο, θεωρούμε ένα άτομο όταν εμφανίζει δύο τουλάχιστον από τα παρακάτω προβλήματα για 3 ή περισσότερους μήνες: Δυσκοιλιότητα. Η δυσκοιλιότητα αποτελεί ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα του κατώτερου πεπτικού σωλήνα, επηρεάζοντας κάθε χρόνο ένα μεγάλο αριθμό ασθενών, κυρίως των χωρών του δυτικού κόσμου. Εικόνα 1.

Διαβάστε περισσότερα

Υπερλειτουργική κύστη Διάγνωση

Υπερλειτουργική κύστη Διάγνωση Υπερλειτουργική κύστη Διάγνωση Ηρακλής Χ. Μητσογιάννης Επίκουρος Καθηγητής Ουρολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Σισμανόγλειο Γ.Ν.Α. OAB: «σύμπλεγμα» συμπτωμάτων Επιτακτική ούρηση (urgency) Πιθανόν επιτακτική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ.

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. Η στυτική δυσλειτουργία είναι ένα από τα συχνότερα νοσήματα των ανδρών στην σημερινή εποχή.σε νεαρότερες ηλικίες το 30% οφείλεται σε οργανικές αιτίες και το 70 % σε ψυχολογικά αίτια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΥΝΗΘΗ ΑΙΤΙΑ ΔΥΣΟΥΡΙΑΣ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΩΝ. 1. Νοσήματα της ουροδόχου κύστης. 2. Νοσήματα της ουρήθρας. 3.

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΥΝΗΘΗ ΑΙΤΙΑ ΔΥΣΟΥΡΙΑΣ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΩΝ. 1. Νοσήματα της ουροδόχου κύστης. 2. Νοσήματα της ουρήθρας. 3. ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Γυναίκα 42 ετών προσέρχεται στα εξωτερικά ιατρεία παραπονούμενη για δυσουρία ΣΥΝΗΘΗ ΑΙΤΙΑ ΔΥΣΟΥΡΙΑΣ 1. Νοσήματα της ουροδόχου κύστης 1.1. Κυστίτιδα 1.2. Σκλήρυνση του αυχένα της κύστης

Διαβάστε περισσότερα

15. ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

15. ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Η ακράτεια ούρων επηρεάζει το 10-70% του γυναικείου πληθυσμού και φτάνει στο 50% των ηλικιωμένων γυναικών. Η επίπτωση της ακράτειας φαίνεται να αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας.

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΡΑΣ ΜΕ ΕΠΙΜΟΝΗ ΣΥΧΝΟΥΡΙΑ

ΑΝΤΡΑΣ ΜΕ ΕΠΙΜΟΝΗ ΣΥΧΝΟΥΡΙΑ ΑΝΤΡΑΣ ΜΕ ΕΠΙΜΟΝΗ ΣΥΧΝΟΥΡΙΑ Η. Μητσογιάννης Σύγκρουση συμφερόντων Ερευνητής, Ομιλητής, Σύμβουλος (κατά την τελευταία 4ετία) για τις εταιρείες: l l l l l l l Astellas Pfizer Allergan Galenica Merc Lilly

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ Ιούλιος 2009 Το παρόν έγγραφο

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ Τ.Ε. Β Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η στεφανιαία µονάδα είναι ένας χώρος

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Καρκίνος του προστάτη Επιδημιολογία: Αποτελεί τον συχνότερα διαγνωσμένο καρκίνο στον άνδρα. 186.320

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ. Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2015

ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ. Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2015 ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2015 ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ Περιεχόμενα προηγούμενης διάλεξης Περιγραφή παθολογιών

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI)

Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Σύνδροµο Μηροκοτυλιαίας Πρόσκρουσης Femoroacetabular Impingement Syndrome (FAI) Τι είναι το σύνδροµο µηροκοτυλιαίας πρόσκρουσης; Φυσιολογικά, η κεφαλή του ισχίου δεν προσκρούει στο χείλος της κοτύλης κατά

Διαβάστε περισσότερα

15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα της λιθίασης του ουροποιητικού.

15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα της λιθίασης του ουροποιητικού. 15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα της λιθίασης του ουροποιητικού. Τι είναι η λιθίαση του ουροποιητικού ; Λιθίαση του ουροποιητικού Είναι η ύπαρξη των λίθων σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού.

Διαβάστε περισσότερα

Πως ένα νεφρό αποφράσσεται Συχνές αιτίες απόφραξης των νεφρών και των ουρητήρων είναι:

Πως ένα νεφρό αποφράσσεται Συχνές αιτίες απόφραξης των νεφρών και των ουρητήρων είναι: ΟΥΡΗΤΗΡΙΚΑ STENTS ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στους ασθενείς που έχουν ή πιθανόν να έχουν απόφραξη του νεφρού, τοποθετείται ένας εσωτερικός σωλήνας παροχέτευσης, ο οποίος ονομάζεται stent, στον ουρητήρα που είναι το σωληνάκι

Διαβάστε περισσότερα

14. ΠΡΟΠΤΩΣΕΙΣ ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

14. ΠΡΟΠΤΩΣΕΙΣ ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΟΡΙΣΜΟΙ - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Οι προπτώσεις των γεννητικών οργάνων αναφέρονται σε ένα ή περισσότερα όργανα και περιλαμβάνουν το τράχηλο, τη μήτρα και τα τοιχώματα του κόλπου. Οι προπτώσεις του κόλπου μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Καταγραφή ασθενών προσερχόµενων στο Τµήµα Επειγόντων Περιστατικών µε Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο σε νοσοκοµείο της Κεντρικής Ελλάδας

Καταγραφή ασθενών προσερχόµενων στο Τµήµα Επειγόντων Περιστατικών µε Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο σε νοσοκοµείο της Κεντρικής Ελλάδας Καταγραφή ασθενών προσερχόµενων στο Τµήµα Επειγόντων Περιστατικών µε Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο σε νοσοκοµείο της Κεντρικής Ελλάδας Χρουµπ- Παπαβάιου Α., Πλακιάς Σ., Δεληγιάννης Γ., Τσατίρης Κ., Μπράχος

Διαβάστε περισσότερα

διαταραχές και δυσκολία στη βάδιση άνοια επιδείνωση του ελέγχου της διούρησης- ακράτεια ούρων

διαταραχές και δυσκολία στη βάδιση άνοια επιδείνωση του ελέγχου της διούρησης- ακράτεια ούρων ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) είναι ένα υγρό το οποίο περιβάλλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό και είναι υπεύθυνο για την προστασία και τη θρέψη τους. Ο υδροκέφαλος είναι μια παθολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ Τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραδοσιακά θεωρούνται νοσήματα των ανδρών. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου στις γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ Κυριακή Σταματέλου Ειδικός Νεφρολόγος, MBA Τι είναι η νεφρολιθίαση; Η νεφρολιθίαση λέγεται κοινά «πέτρες στα νεφρά» και είναι γνωστή στην ανθρωπότητα από τα αρχαία χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Στη δυστονία έχουμε ακούσια σύσπαση μυών

Στη δυστονία έχουμε ακούσια σύσπαση μυών Δυστονία Δυστονία Στη δυστονία έχουμε ακούσια σύσπαση μυών προκαλώντας ανεξέλεγκτες επαναλαμβανόμενες ή στροφικές κινήσεις του προσβεβλημένου τμήματος του σώματος. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια ή

Διαβάστε περισσότερα

Η υπερλειτουργική κύστη θεραπεύεται (?) μετά τη διουρηθρική προστατεκτομή

Η υπερλειτουργική κύστη θεραπεύεται (?) μετά τη διουρηθρική προστατεκτομή Uro-Swords I Η υπερλειτουργική κύστη θεραπεύεται (?) μετά τη διουρηθρική προστατεκτομή Γ. Δημητριάδης Η. Μητσογιάννης Γ. Δημητριάδης Σύγκρουση συμφερόντων Ερευνητής και Ομιλητής (κατά την τελευταία 4ετία)

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά γάγγλια. Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Μάρτιος 2017

Βασικά γάγγλια. Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Μάρτιος 2017 Βασικά γάγγλια Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Μάρτιος 2017 Ιεραρχία κινητικού ελέγχου ΠΡΟΘΕΣΗ Αναμετάδοση της πληροφορίας Εξειδίκευση της θέσης και της κίνησης για να εκτελεστεί

Διαβάστε περισσότερα

Συνιστώνται για... Οι δονήσεις είναι αποτελεσματικές...

Συνιστώνται για... Οι δονήσεις είναι αποτελεσματικές... ΠΕΔΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Εκφυλιστικές αλλοιώσεις Αγγειακές παθήσεις Παθολογίες των πνευμόνων Ουρο-γυναικολογικές διαταραχές Καρδιακές παθήσεις Παθολογίες σπονδυλικής στήλης Παθολογίες αρθρώσεων Παθολογίες συνδέσμων

Διαβάστε περισσότερα

1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία;

1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία; Γράφει: Χρήστος Μαρκόπουλος, Αν. Καθηγητής Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Διευθυντής Κλινικής Μαστού Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Πρόεδρος Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού 1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία;

Διαβάστε περισσότερα

Οσφυαλγία-Ισχιαλγία ( Πόνος στη µέση )

Οσφυαλγία-Ισχιαλγία ( Πόνος στη µέση ) Οσφυαλγία-Ισχιαλγία ( Πόνος στη µέση ) Συντηρητική ή Χειρουργική Αντιµετώπιση Γ. Στράντζαλης Νευροχειρουργική Κλινική, Πανεπιστήµιο Αθηνών, Θεραπευτήριο Ευαγγελισµός ΓΕΝΙΚΑ Η οσφυo-ισχιαλγία ή ο «πόνος

Διαβάστε περισσότερα

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Οι ρευματικές παθήσεις είναι συχνές στην αναπαραγωγική ηλικία των γυναικών. Στην πρόσφατη πανελλήνια επιδημιολογική έρευνα για τις ρευματικές παθήσεις στο γενικό

Διαβάστε περισσότερα

Ακράτεια ούρων: Κλινική προσέγγιση και σύγχρονη αντιμετώπιση. Χαράλαμπος Κωνσταντινίδης, MD, FEBU, FECSM Εθνικό Κέντρο Αποκατάστασης

Ακράτεια ούρων: Κλινική προσέγγιση και σύγχρονη αντιμετώπιση. Χαράλαμπος Κωνσταντινίδης, MD, FEBU, FECSM Εθνικό Κέντρο Αποκατάστασης Ακράτεια ούρων: Κλινική προσέγγιση και σύγχρονη αντιμετώπιση Χαράλαμπος Κωνσταντινίδης, MD, FEBU, FECSM Εθνικό Κέντρο Αποκατάστασης Εθνικό Κέντρο Αποκατάστασης Ιατρείο Νευροουρολογίας & ακράτειας Ορισμοί

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα των ουρολοιμώξεων.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα των ουρολοιμώξεων. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα των ουρολοιμώξεων. Τι είναι ουρολοίμωξη; Σαν ουρολοίμωξη χαρακτηρίζουμε την βακτηριδιακή λοίμωξη κυρίως οποιοδήποτε σημείου του ουροποιητικού συστήματος.

Διαβάστε περισσότερα

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση;

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση; Υπέρταση Τι Είναι η Υπέρταση; Η πίεση του αίματος είναι η δύναμη που ασκεί το αίμα στις αρτηρίες όταν μεταφέρεται από την καρδιά στην κυκλοφορία. Η σταθερά αυξημένη πίεση, άνω των φυσιολογικών ορίων, αποκαλείται

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Οστεοπόρωση Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Η οστεοπόρωση είναι πιο συχνή από τις παθήσεις της καρδιάς και των πνευμόνων Οστεοπόρωση: Η σιωπηλή επιδημία

Διαβάστε περισσότερα

11/6/2015 TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ. Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού. Εισαγωγικά στοιχεία

11/6/2015 TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ. Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού. Εισαγωγικά στοιχεία TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού Σπονδυλική στήλη: 7 αυχενικοί, 12 θωρακικοί, 5 οσφυϊκοί, 5 ιεροί και 4-5 κοκκυγικοί

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδροµο Καρπιαίου Σωλήνα

Σύνδροµο Καρπιαίου Σωλήνα Σύνδροµο Καρπιαίου Σωλήνα Το σύνδροµο του καρπιαίου σωλήνα είναι µία συνήθης αιτία πόνου και διαταραχής της αισθητικότητας στα χέρια. Οφείλεται σε πίεση του µέσου νεύρου στην περιοχή του καρπού. Στην περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΥΠΝΟΥ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΥΠΝΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΥΠΝΟΥ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η κεντρική υπνική άπνοια (central sleep apnea - CSA) συναντάται σε ποσοστό 5-10% όλων των ασθενών με διαταραχή της αναπνοής στον ύπνο (sleep-disordered breathing

Διαβάστε περισσότερα

ΔΩΔΕΚΑ ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΔΡ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΟΥΡΤΟΓΛΟΥ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ-ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΘ

ΔΩΔΕΚΑ ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΔΡ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΟΥΡΤΟΓΛΟΥ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ-ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΘ ΔΩΔΕΚΑ ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΔΡ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΟΥΡΤΟΓΛΟΥ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ-ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΘ ΙΑΤΡΕΙΟ: ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 46 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗ 2310254030 ΠΑΝΟΡΑΜΑ 2310380000 Aρτηριακή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΛΟΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΗΣ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑ ΜΗΤΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ Α' ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ "ΛΑΪΚΟ" ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΕΤΡΟΣ Π. ΣΦΗΚΑΚΗΣ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ-ΝΟΣΟΛΟΓΙΑ 7ου ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΕΤΟΣ 2017-2018 ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω;

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; MegalakriaBroshure.indd 1 17/11/2010 1:27:39 μμ Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών

Διαβάστε περισσότερα

13η Εκπαιδευτική Εβδομάδα Ελλήνων Ειδικευομένων Ουρολόγων 12-16/02/2016, Αθήνα. Νευρογενής δυσλειτουργία Κατώτερου Ουροποιητικού.

13η Εκπαιδευτική Εβδομάδα Ελλήνων Ειδικευομένων Ουρολόγων 12-16/02/2016, Αθήνα. Νευρογενής δυσλειτουργία Κατώτερου Ουροποιητικού. 13η Εκπαιδευτική Εβδομάδα Ελλήνων Ειδικευομένων Ουρολόγων 12-16/02/2016, Αθήνα Νευρογενής δυσλειτουργία Κατώτερου Ουροποιητικού. Αντιμετώπιση Χαράλαμπος Κωνσταντινίδης, MD, FEBU, FECSM Εθνικό Κέντρο Αποκατάστασης

Διαβάστε περισσότερα

Προ-άνοια. Αρχική άνοια

Προ-άνοια. Αρχική άνοια Αλτσχάιμερ Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο κοινή μορφή άνοιας. Είναι μια ασθένεια μη θεραπεύσιμη, εκφυλιστική και θανατηφόρα. Γενικά εντοπίζεται στους ανθρώπους πάνω από 65 ετών, αν και το λιγότερο συχνά,

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Διάλεξη 5: Σακχαρώδης Διαβήτης και Άσκηση Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς, Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 5 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιοπαθογένεια της νόσου

Αιτιοπαθογένεια της νόσου Νόσος ALZHEΪMER Η νόσος Alzheϊmer είναι η συνηθέστερη & περισσότερο σημαντική εκφυλιστική πάθηση του εγκεφάλου. Μπορεί να εμφανισθεί σε οποιαδήποτε περίοδο της ενήλικης ζωής & κυρίως σε άτομα άνω των 50

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Σακχαρώδης Διαβήτης Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος με μετεκπαίδευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος Μετεκπαιδευθείσα στο Σακχαρώδη Διαβήτη Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ. Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ. Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου Η στεφανιαία νόσος είναι µία πάθηση των αρτηριών της καρδιάς που οφείλεται

Διαβάστε περισσότερα

7/4/2017. Παγώνη Πολυτίμη Φυσικοθεραπεύτρια Msc ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ Υπεύθυνη Εργαστηρίου φυσ/ας ΓΝΘ Γ.ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ

7/4/2017. Παγώνη Πολυτίμη Φυσικοθεραπεύτρια Msc ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ Υπεύθυνη Εργαστηρίου φυσ/ας ΓΝΘ Γ.ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ * Παγώνη Πολυτίμη Φυσικοθεραπεύτρια Msc ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ Υπεύθυνη Εργαστηρίου φυσ/ας ΓΝΘ Γ.ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ 1 Σύμφωνα με την Διεθνή Εταιρεία Εγκράτειας (International Continence Society), με τον όρο ακράτεια ούρων

Διαβάστε περισσότερα

5. ΠΕΡΙΝΕΟΤΟΜΙΑ ΡΗΞΕΙΣ ΠΕΡΙΝΕΟΥ

5. ΠΕΡΙΝΕΟΤΟΜΙΑ ΡΗΞΕΙΣ ΠΕΡΙΝΕΟΥ ΠΕΡΙΝΕΟΤΟΜΙΑ Η περινεοτομία είναι μια από τις πιο συνήθεις παρεμβάσεις στη μαιευτική. Ιστορικά ο σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι η διευκόλυνση του 2ου σταδίου του τοκετού, με απώτερο στόχο τη βελτίωση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΟΠΤΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΣΥΓΚΟΠΤΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΣΥΓΚΟΠΤΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ Κόγιας Ιωάννης: Διευθυντής Καρδιολογικής κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Καρδίτσας Μουλατζίκος Θωμάς:

Διαβάστε περισσότερα

Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που τις περισσότερες φορές δηλώνουν κάποια σοβαρή νόσο.

Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που τις περισσότερες φορές δηλώνουν κάποια σοβαρή νόσο. Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που τις περισσότερες φορές δηλώνουν κάποια σοβαρή νόσο. Τα συμπτώματα αυτά δεν πρέπει ποτέ να τα αγνοούμε γιατί η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου μπορεί να σώσει

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι οστεοπόρωση;

Τι είναι οστεοπόρωση; Τι είναι οστεοπόρωση; Η οστεοπόρωση είναι χρόνια πάθηση του μεταβολισμού των οστών, κατά την οποία παρατηρείται σταδιακή μείωση της πυκνότητας και της ποιότητάς τους, ώστε αυτά με την πάροδο του χρόνου

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΟΣ PARKINSON : ΜΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ

ΝΟΣΟΣ PARKINSON : ΜΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ ΝΟΣΟΣ PARKINSON : ΜΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ Η νόσος του Parkinson είναι μια προοδευτικά εξελισσόμενη, εκφυλιστική νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος, είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

ΟΥΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Λειτουργική διερεύνηση του κατώτερου ουροποιητικού στα πλαίσια προμεταμοσχευτικού ελέγχου. ΟΥΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Μυτιλέκας Κωνσταντίνος Βάιος Ουρολόγος FEBU Πανεπιστημιακός υπότροφος Β Ουρολογική Κλινική

Διαβάστε περισσότερα

Επίπεδο της συνείδησης

Επίπεδο της συνείδησης Καθηγητής ρ. Λάζαρος Ι. Τσούσκας ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ Θεσσαλονίκη 2003: 20-25 Επίπεδο της συνείδησης Η µερική ή ολική απώλεια της συνείδησης του πάσχοντος είναι µια σοβαρή κατάσταση, κατά την οποία διαταράσσεται

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22 Δημήτρης Ι. Χατζηδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας - Ενδοκρινολογίας, Υπεύθυνος Ενδοκρινολογικής Mονάδας Β' Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Ουρολοιμώξεις στις γυναίκες

Ουρολοιμώξεις στις γυναίκες Ουρολοιμώξεις στις γυναίκες Οι ουρολοιμώξεις είναι συχνότερες στις γυναίκες, καθώς η γυναικεία ουρήθρα είναι μικρή σε μήκος και ο κόλπος αποικίζεται από βακτήρια. Οι ουρολοιμώξεις στις γυναίκες εκτός από

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ 1.1. Εισαγωγή Ο ζωντανός οργανισµός έχει την ικανότητα να αντιδρά σε µεταβολές που συµβαίνουν στο περιβάλλον και στο εσωτερικό του. Οι µεταβολές αυτές ονοµάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΥΔΡΟΚΗΛΗ Είναι η συλλογή υγρού μεταξύ των πετάλων του ιδίως ελυτροειδούς χιτώνα

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα IV Επιστημονικά πορίσματα 1 Επιστημονικά πορίσματα Από τη στιγμή χορήγησης της άδειας κυκλοφορίας του Esmya έχουν αναφερθεί τέσσερις περιπτώσεις σοβαρής ηπατικής βλάβης που οδήγησαν σε μεταμόσχευση

Διαβάστε περισσότερα

Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3

Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3 Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3 Για χρόνια, οι καταναλωτές µαθαίνουν για τα οφέλη της µείωσης των καρδιαγγειακών παθήσεων µε τη λήψη ωµέγα-3 λιπαρών οξέων. Αυτή η άποψη έχει επικρατήσει,

Διαβάστε περισσότερα

Απόστολος Αποστολίδης Αναπλ. Καθ. Ουρολογίας-Νευροουρολογίας Β Ουρολογική Κλινική ΑΠΘ, Γ.Ν.Παπαγεωργίου

Απόστολος Αποστολίδης Αναπλ. Καθ. Ουρολογίας-Νευροουρολογίας Β Ουρολογική Κλινική ΑΠΘ, Γ.Ν.Παπαγεωργίου Απόστολος Αποστολίδης Αναπλ. Καθ. Ουρολογίας-Νευροουρολογίας Β Ουρολογική Κλινική ΑΠΘ, Γ.Ν.Παπαγεωργίου Πλήρωση Κένωση Πλήρωση Κένωση Πλήρωση Κένωση Πλήρωση Κένωση Νευρολογικός έλεγχος ούρησης de Groat,

Διαβάστε περισσότερα

Διακοπή Καπνίσματος. Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Ομάδες Υψηλού Κινδύνου (TOB.g) Βάσω Ευαγγελοπούλου, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος

Διακοπή Καπνίσματος. Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Ομάδες Υψηλού Κινδύνου (TOB.g) Βάσω Ευαγγελοπούλου, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος Διακοπή Καπνίσματος Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Ομάδες Υψηλού Κινδύνου (TOB.g) Βάσω Ευαγγελοπούλου, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος TOB.g Tobacco Cessation Guidelines for High Risk Populations

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι το γλαύκωμα;

Τι είναι το γλαύκωμα; Τι είναι το γλαύκωμα; Το γλαύκωμα περιλαμβάνει μια ομάδα παθήσεων που βλάπτουν το οπτικό νεύρο, προκαλώντας διαταραχές όρασης, οι οποίες, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μπορούν να εξελιχθούν και να επιφέρουν

Διαβάστε περισσότερα

Νευρικό Σύστημα και Κατώτερο Ουροποιητικό

Νευρικό Σύστημα και Κατώτερο Ουροποιητικό Λειτουργικές διαταραχές της ούρησης στην πολλαπλή σκλήρυνση και σε περιφερικές νευροπάθειες. Αθανάσιος Οικονόμου Ουρολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας Νευρικό Σύστημα και Κατώτερο Ουροποιητικό

Διαβάστε περισσότερα

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Παρασυµπαθητική Φυγόκεντρος Οδός Κεντρική Μοίρα (Εγκεφαλικό Σκέλος) Ιερή Μοίρα (Ιερό Σκέλος) Προγαγγλιακές Ίνες Τα Παρασυµπαθητικά Γάγγλια και

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω Σκληρόδερµα;

Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Για να πληροφορηθώ µýëïò ôçò Σπάνιος ναι... Μόνος όχι Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών σπανίων παθήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες ποιότητας της υγειονοµικής περίθαλψης (HCQI) όσον αφορά την οστεοαρθρίτιδα (OA)

Δείκτες ποιότητας της υγειονοµικής περίθαλψης (HCQI) όσον αφορά την οστεοαρθρίτιδα (OA) Δείκτες ποιότητας της υγειονοµικής περίθαλψης (HCQI) όσον αφορά την οστεοαρθρίτιδα (OA) HCQI OA 1: Όταν διαγιγνώσκεται συµπτωµατική οστεοαρθρίτιδα σε έναν ασθενή, θα πρέπει να αξιολογείται ο πόνος, η λειτουργική

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΙΣΧΊΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΘΡΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ

ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΙΣΧΊΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΘΡΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΙΣΧΊΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΘΡΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ Του Δρ. Κωνσταντίνου Δ. Στρατηγού Δ/ντού Ορθοπαιδικής Επανορθωτικής Χειρουργικής

Διαβάστε περισσότερα

Σημαιοφορίδης Π. Βασίλειος Επιμ. Ουρολογικής Κλινικής Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο

Σημαιοφορίδης Π. Βασίλειος Επιμ. Ουρολογικής Κλινικής Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο Σημαιοφορίδης Π. Βασίλειος Επιμ. Ουρολογικής Κλινικής Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο Ορισμός Ενούρησης Απώλεια ούρων κατά τη διάρκεια του νυκτερινού ύπνου σε ηλικίες άνω των 5 ετών Πρωτοπαθής όταν δεν έχει ποτέ επιτευχθεί

Διαβάστε περισσότερα

www.cirse.org www.uterinefibroids.eu

www.cirse.org www.uterinefibroids.eu Εμβολισμός Ινομυωμάτων Μήτρας Ενημέρωση Ασθενών Επεμβατική Ακτινολογία: Η εναλλακτική σου στη χειρουργική www.cirse.org www.uterinefibroids.eu Cardiovascular and Interventional Radiological Society of

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΜΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΝ Α Π Λ Η Ρ Ω Τ Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ϊ Σ ΤΑΜ Ε Ν Η ΟΥ Ρ ΟΛΟ Γ Ι ΚΟΥ- Ο Γ ΚΟΛΟ Γ Ι ΚΟΥ Τ Μ Η Μ ΑΤΟ Σ ΑΝ Θ «Θ Ε ΑΓ Ε Ν Ε Ι Ο» ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ Βασική

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ Χ Ο Ν Δ Ρ Ο Μ Α Τ Ι Δ Ο Υ Μ Α Ρ Ι Α Ν Ο Σ Η Λ Ε Υ Τ Ρ Ι Α T E, M S C, Μ Ε Θ Α, Π Γ Ν Α Χ Ε Π Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ.. Όπως είναι ευρέως

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ Πως να προλάβετε τον ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ με ΤΗΝ ΕΥΓΕΝΙΚΗ Χορηγία Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία με ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ «Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Μετεµµηνοπαυσιακό Ορµονικό Προφίλ Εµµηνόπαυση καλείται η παύση της εµµήνου ρύσης µιας γυναίκας και σηµατοδότηση το τέλος της δυνατότητας τεκνοποίησης µε φυσιολογικό τρόπο. Αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Το συχνότερο χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας.

Το συχνότερο χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας. ΤΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΑΣΘΜΑ Το συχνότερο χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας. Αν από το τρέξιμο, τη γυμναστική ή άλλη εργασία, δυσκολεύεται η αναπνοή, αυτό λέγεται άσθμα. Αρεταίος Καππαδόκης, 100 μχ Οι γυναίκες ήταν

Διαβάστε περισσότερα