ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΘΕΟΦΡΑΣΤΕΙΟ Π.Μ.Σ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΘΕΟΦΡΑΣΤΕΙΟ Π.Μ.Σ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΘΕΟΦΡΑΣΤΕΙΟ Π.Μ.Σ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ: ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ: ΑΡΧΕΣ, ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΓΑΓΑΝΗΣ ΠΕΤΡΟΣ ΚΑΓΓΕΛΙΔΟΥ ΞΑΝΘΙΠΠΗ Α.Μ. 144Μ/ ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005

2 Ευχαριστίες Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών Θεοφράστειο Π. Μ. Σ. Περιβαλλοντική Μηχανική και Οικολογία στο Τμήμα Περιβάλλοντος του Πανεπιστήμιου Αιγαίου. Επιθυμώ να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον κύριο Γαγάνη Πέτρο, καθηγητή του τμήματος Περιβάλλοντος, για την ανάθεση του θέματος της πτυχιακής εργασίας, για την συνεχή επίβλεψη και καθοδήγησή του κατά την εκπόνησή της καθώς και για τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών συνεργασίας. Τα μέλη της εξεταστικής επιτροπής για την παρακολούθηση της παρουσίασης και την αξιολόγηση της παρούσας εργασίας. Επιθυμώ να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στον κύριο Μυλόπουλο Α. Ιωάννη, καθηγητή Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ. και στην κυρία Καμπράγκου Γ. Ελένη, Μηχανικός Περιβάλλοντος, Υποψήφια Διδάκτωρ Α.Π.Θ., για την ενθάρρυνσή τους και την αμέριστη βοήθειά τους στην παροχή κάθε απαιτούμενης πληροφορίας. Τον κύριο Πετρά από τη Διεύθυνση Υδρολογίας και Γεωλογίας, Νομαρχία Δράμας και τον κύριο Μαλκάκη Ευάγγελο, Περιβαλλοντολόγο από τη Διεύθυνση Πολεοδομίας και Περιβάλλοντος Δράμας, για την βοήθειά τους στην εύρεση πληροφοριών. Επίσης ευχαριστώ ιδιαίτερα τους φίλους μου, το Γιώργο για την πολύτιμη βοήθεια στην κατανόηση των οικονομικών θεμάτων και τη Δήμητρα και την Πόπη για την εποικοδομητική κριτική τους και την ηθική συμπαράσταση. Τέλος, ευχαριστώ ιδιαίτερα τους γονείς μου και τον αδερφό μου Δαμιανό για την ηθική υποστήριξή τους.

3 Πρόλογος Η οικονοµική ανάπτυξη κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα διαµόρφωσε νέες συνθήκες στη χρήση των υδατικών πόρων, µιας και αποτελούν µέσο για την επίτευξη των διαφόρων τοµεακών οικονοµικών στόχων, ενώ εξακολουθούν να είναι ένας από τους σηµαντικότερους παράγοντες για την επιβίωση του ανθρώπου και για τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας. Η ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων, η ανάγκη αύξησης της παραγωγικότητας των υφιστάµενων, οι ανάγκες που προκύπτουν από την ανύψωση του βιοτικού επιπέδου, δηµιουργούν ολοένα και μεγαλύτερη ζήτηση νερού κατάλληλης ποιότητας για κάθε χρήση, ενώ η συνεχής ποιοτική υποβάθµιση και η ανάγκη διατήρησης της οικολογικής ισορροπίας δηµιουργούν πολύπλοκα προβλήµατα στην ανάπτυξη της κάθε περιοχής. Εκδηλώνεται έτσι σήμερα μια αυξανόμενη πίεση και ανάγκη να υιοθετηθεί μια ολιστική ή ολοκληρωμένη μέθοδος στη διαχείριση αυτών των συστημάτων. Σκοπός της εργασίας είναι να καθοριστούν οι αρχές για την περιβαλλοντική διαχείριση των υδατικών πόρων, να καταγραφτούν οι διαμορφώμενες αρχές και οι διεθνείς και ελληνικές πρακτικές και εμπειρίες όσον αφορά τη διαχείριση των υδατικών πόρων στα πλαίσια του πολύπλοκου συστήματος μιας λεκάνης απορροής. Επιπλέον με βάση τα παραπάνω εξετάζεται η δυνατότητα ενσωμάτωσης όλων των ετερογενών δεδομένων του προβλήματος στην ανάπτυξη ενός αλγόριθμου για τη λήψη διαχειριστικών αποφάσεων σε κλίμακα λεκάνης απορροής που να απαντά στις προκλήσεις του σήμερα. Τέλος, όσον αφορά τον ελληνικό χώρο, μελετήθηκε η διαχείριση της λεκάνης απορροής του ποταμού Νέστου. Ο ποταμός αυτός επιλέχθηκε αφενός επειδή αποτελεί έναν ποταμό που τα τελευταία χρόνια έχει υποστεί μεταβολές και αφετέρου είναι διακρατικός ποταμός και η διαχειριστική πολιτική του απαιτεί τη διευθέτηση συμφωνιών μεταξύ των δυο χωρών. Στο πρώτο και εισαγωγικό κεφάλαιο περιγράφεται ο κύκλος του νερού στη φύση και ορίζεται η λεκάνη απορροής και η οικολογική και κοινωνικο-οικονομική σημασία της. Αναλύεται η σημερινή κατάσταση των λεκανών απορροής και των υδατικών αποθεμάτων και τονίζεται η σημασία των περιβαλλοντικών κατανομών. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναφέρονται οι αρχές και οι διεθνείς πρακτικές για την κατανομή του περιβαλλοντικού νερού και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών απαιτήσεων του νερού. Καταγράφονται επίσης διάφορα προγράμματα εφαρμογής περιβαλλοντικών ροών από διάφορες χώρες του πλανήτη. Στο κεφάλαιο 3 περιγράφονται οι υδατικοί πόροι της Ελλάδας, επιφανειακοί και υπόγειοι, η ποιοτική τους κατάσταση και η περιβαλλοντική χρήση του νερού στην Ελλάδα. Στο κεφάλαιο 4 περιγράφεται το διοικητικό, θεσμικό και αναπτυξιακό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η διαδικασία της διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας. Στο κεφάλαιο 5 περιγράφεται η διαχείριση στη λεκάνη απορροής του ποταμού Νέστου, καταγράφονται οι κύριες πιέσεις και χρήσεις του νερού και προτείνονται ενέργειες και δράσεις σύμφωνες με τις αρχές και διεθνείς πρακτικές που περιγράφτηκαν στα προηγούμενα κεφάλαια. Τέλος, στο έκτο κεφάλαιο εξετάζεται η ανάπτυξη αλγόριθμου λήψης αποφάσεων για τη συνολική διαχείριση των λεκανών απορροής. 3

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Εισαγωγή Το νερό στη φύση Κύκλος του νερού Υδρολογικό ισοζύγιο Λεκάνη απορροής Σημασία των λεκανών απορροής Οικολογικά Οικονομικο-κοινωνικά Σημερινή κατάσταση των λεκανών απορροής και των υδατικών αποθεμάτων Στόχοι της διατριβής και κοινωνικο-οικονομικές προκλήσεις Αρχές και διεθνείς πρακτικές για την κατανομή του περιβαλλοντικού νερού Αρχές για την κατανομή του περιβαλλοντικού νερού Διεθνείς πρακτικές Μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για να εκτιμηθούν οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις του νερού Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των διαφορετικών μεθόδων για τους ποταμούς Πρόσφατες μεθοδολογίες Προγράμματα εφαρμογής περιβαλλοντικών ροών Αμερική Αυστραλία Γαλλία Ισπανία Βοριοανατολική Νότια Αφρική Κίτρινος Ποταμός, Κίνα Συμπεράσματα Υδατικοί πόροι στην Ελλάδα Γενική περιγραφή Κλίμα Επιφανειακοί και υπόγειοι υδατικοί πόροι Επιφανειακοί υδατικοί πόροι Υπόγειοι υδατικοί πόροι Φυσική προσφορά νερού Ποιοτική κατάσταση Επιφανειακά νερά Υπόγεια νερά Περιβαλλοντική χρήση του νερού στην Ελλάδα Υφιστάμενο πλαίσιο διαχείρισης υδατικών πόρων στην Ελλάδα Διοικητικό πλαίσιο Νομοθετικό πλαίσιο Η μέχρι τώρα αντιμετώπιση της διαχείρισης των υδατικών πόρων στη χώρα Ο Νόμος 1739/03 για τη διαχείριση των υδατικών πόρων Ανάλυση του Νόμου Η μέχρι σήμερα εφαρμογή του Κριτική Προτεραιότητες εφαρμογής Η Οδηγία 2000/60 ΕΚ για την κοινοτική δράση στην πολιτική των υδάτων Σκοπός Στόχοι

5 Χρονοδιάγραμμα εφαρμογής Κοινή στρατηγική εφαρμογής Υποστηρικτικά όργανα Ο Νόμος 3199/03 περί προστασίας και διαχείρισης των υδατικών πόρων Έρευνα των υδατικών πόρων Παρακολούθηση των υδατικών πόρων Δίκτυα μέτρησης Διαχείριση πληροφορίας Μοντέλα υδατικών πόρων Έρευνα των επιφανειακών νερών Έρευνα υπόγειων νερών Διαχείριση του ποταμού Νέστου Γενικά χαρακτηριστικά Διακρατική συμφωνία για τα δικαιώματα χρήσης των υδάτων Γενική περιγραφή των έργων του ποταμού Νέστου ΥΗ Έργο Θησαυρού ΥΗ Έργο Πλατανόβρυσης ΥΗ Έργο Τεμένους Περιγραφή της λεκάνης απορροής του ποταμού Νέστου Γεωλογία, Τοπογραφία, Υδρολογία, Οικολογία Γεωλογία Τοπογραφία Υδρολογία Οικολογία Κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες και ανθρώπινες δραστηριότητες στη λεκάνη απορροής Καθορισμός του καναλιού ροής του ποταμού Πιέσεις και χρήσεις νερού Μεταβολές στο καθεστώς της φυσικής ροής Αλλαγές στα υδρομορφολογικά χαρακτηριστικά του καναλιού ροής και αξιολόγηση των επιπτώσεων Συμπεράσματα Οικολογική κατάσταση της λεκάνης απορροής του ποταμού Νέστου Βιολογικά ποιοτικά στοιχεία Τμήμα Τμήμα Τμήμα Τμήμα Συζήτηση και προτάσεις για τα βιολογικά ποιοτικά στοιχεία Φυσικοχημικά ποιοτικά στοιχεία Τμήμα Τμήμα Τμήμα Τμήμα Συζήτηση και προτάσεις για τα φυσικοχημικά ποιοτικά στοιχεία Καθορισμός της οικολογικής κατάστασης Συμπεράσματα Ανάπτυξη αλγορίθμων λήψης αποφάσεων συνολικής διαχείρισης λεκανών απορροής Ομογενοποίηση ετερογενών δεδομένων Οικονομικά και βιωσιμότητα

6 6.3. Στοχαστικοί αλγόριθμοι Προοπτική και προϋποθέσεις Βιβλιογραφία Παράρτημα ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 3.1. Έκταση και πληθυσµός κατά υδατικό διαµέρισµα...44 Πίνακας 3.2. Υδατικά διαμερίσματα και διοικητική διαίρεση της χώρας...45 Πίνακας 3.3. Οι µεγαλύτερες λεκάνες απορροής ποταµών της χώρας...51 Πίνακας 3.4. Οι µεγαλύτερες λεκάνες απορροής λιµνών και κλειστών λεκανών της χώρας (km 2 ) Πίνακας 3.5. Οι µεγαλύτερες φυσικές λίµνες της χώρας (km 2 )...52 Πίνακας 3.6. Συστήµατα κύριων υδροηλεκτρικών έργων της ΔΕΗ...53 Πίνακας 3.7. Γενικευµένο ετήσιο υδρολογικό ισοζύγιο, κατά υδατικό διαµέρισµα.55 Πίνακας 3.8. Εισροή επιφανειακού νερού (σε hm 3 ) σε κάθε υδατικό διαμέρισμα από γειτονικές χώρες και σύγκρισή της με το θεωρητικό υδατικό δυναμικό του διαμερίσματος (σε μέση ετήσια χρονική βάση)...56 Πίνακας 5.1. Κύρια χαρακτηριστικά των τριών ΥΗ έργων...84 Πίνακας 5.2. Ετήσιο υδρολογικό ισοζύγιο στη λεκάνη απορροής του Νέστου...86 Πίνακας 5.3. Ισοζύγιο νερού στους ταμιευτήρες...89 Πίνακας 5.4. Κύριες αλλαγές στη φυσική ροή και επιδράσεις...91 Πίνακας 5.5. Κύριες αλλαγές στη φυσική ροή και επιδράσεις σε κάθε τμήμα του ποταμού...92 Πίνακας 5.6. Φερτά υλικά...93 Πίνακας 5.7. Μηνιαία απορροή και μέση παροχή του ποταμού Νέστου από τον ταμιευτήρα του Θησαυρού στην πεδιάδα του δέλτα σύμφωνα με στοιχεία από το 2 ο εξάμηνο του Πίνακας 5.8. Σύνθεση της ιχθυοπανίδας κατά μήκος του ποταμού Νέστου...96 Πίνακας 5.9. Διακύμανση της συγκέντρωσης των ποσοτικών στοιχείων...98 Πίνακας Συγκεντρώσεις τοξικών ουσιών στον ποταμό Νέστο...98 Πίνακας 6.1. Σύγκριση της παραγωγής του υγρότοπου Hadejia-Nguru με ένα σχέδιο εναλλακτικής χρήσης του νερού στον ποταμό Kano ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 1.1. Η λεκάνη απορροής είναι όλο εκείνο το έδαφος όπου το νερό ρέει σε ένα συγκεκριμένο ρεύμα, έναν ποταμό, ή μια λίμνη...10 Εικόνα 1.2. Το κανάλι της επιφανειακής ροής, η παρόχθια ζώνηκαι η ζώνη των υψιπέδων...11 Εικόνα 1.3. Μεταφορά και απόθεση ιζημάτων...12 Εικόνα 1.4. Παροχή του απαραίτητου νερού για την ανάπτυξη των καλλιεργειών..14 Εικόνα 1.5. Μεταφορά αγαθών και ανθρώπων Εικόνα Στενά του ποταμού Νέστου...87 Εικόνα 5.2. Το δέλτα του ποταμού Νέστου...88 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 1. Το νερό στη φύση...7 Σχήµα 5.1. Η λεκάνη του Νέστου/Μέστα

7 1. Εισαγωγή Το νερό στη φύση Το νερό υπάρχει στον πλανήτη μας και με τις τρεις καταστάσεις του (στερεά, υγρή, αέρια) και απαντά στην ατμόσφαιρα, στην επιφάνεια του εδάφους και στο υπέδαφος. Οι τρεις αυτές περιοχές αποτελούν τρία διαφορετικά πεδία μελέτης που δεν είναι στεγανά μεταξύ τους. Η δυναμική ισορροπία που υπάρχει μεταξύ των τριών πεδίων είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης, όχι προς όλες τις κατευθύνσεις αμφίδρομης, αφού η μετάβαση νερού από πεδίο σε πεδίο γίνεται σύμφωνα με ορισμένη νομοτέλεια. Διάφοροι ερευνητές συγκλίνουν στο να δεχτούν ότι η ποσότητα του νερού (και με τις τρεις καταστάσεις) που υπάρχει στη Γη είναι της τάξης των km 3. Αυτή η ποσότητα κατανέμεται ως εξής (Σχήμα 1): Σχήμα 1. Το νερό στη φύση. (1) λίμνη, (2) ποτάμια, (3) παγετώνες, (4) επιφανειακή απορροή, (5) σύννεφα, υδρατμοί της ατμόσφαιρας, (6) πιεζομετρική επιφάνεια του υπόγειου νερού (7) θάλασσες (οι αριθμοί χωρίς ένδειξη σημαίνουν km 3 ). 1. Κατά κατάσταση: Υγρή km 3 (97,87%) Στερεά (παγετώνες) km 3 (2,15%) Αέρια (υδρατμοί) km 3 ( ) 2. Κατά περιβάλλον: Θάλασσες (αλμυρό νερό) km 3 Παγετώνες km 3 Ατμόσφαιρα (υδρατμοί) km 3 Επί των ηπείρων (γλυκό νερό) km 3, από το οποίο: Λίμνες, ποτάμια km 3 Υπόγειο νερό km 3, από το οποίο: Κοντά στην επιφάνεια km 3 Μέχρι 800 m βάθος km 3 Βάθος μεγαλύτερο από 800 m km 3. 7

8 Με βάση τα παραπάνω μπορούν να γίνουν μερικές παρατηρήσεις: Αν υποθέσουμε ότι όλη η επιφάνεια της Γης ( km 2 ) καλυφθεί ομοιόμορφα με στρώμα νερού, τότε το πάχος αυτού του στρώματος θα είναι μέτρα περίπου. Από αυτή την τεράστια ποσότητα του νερού που υπάρχει στη Γη μόνο το 2,8% ( km 3 ) είναι γλυκό νερό και από το μεγαλύτερο μέρος 2,15% επί του συνόλου ( km 3 ) είναι οι παγετώνες. Έτσι, τελικά ένα μικρό ποσοστό 0,65% ( km 3 ) είναι γλυκό νερό σε υγρή κατάσταση, αλλά κατά το μεγαλύτερό του μέρος μη προσιτό ή μη χρησιμοποιήσιμο. Γίνεται έτσι φανερό ότι οι ποσότητες του νερού οι χρησιμοποιήσιμες από τον άνθρωπο αντιπροσωπεύουν ελάχιστα ποσοστά (0,15% έως 0,20% κατά μέγιστο όριο). Μερικοί συγγραφείς με βάση το παγκόσμιο ισοζύγιο εκτιμούν ότι η μέση διαθέσιμη ποσότητα νερού (χωρίς εκμετάλλευση μόνιμων αποθεμάτων) είναι της τάξης των km 3. Η κίνηση του νερού στη φύση δίνεται στο σχήμα 1 από όπου για κάθε χρόνο ισχύει: Βροχόπτωση: ολική (Ρ) km 3 (830 mm) Επί των ωκεανών km 3 (900 mm) Επί των ηπείρων km 3 (680 mm) Απορροή ολική (επιφανειακή και υπόγεια): km 3 (180 mm) Επανεξάτμιση: ολική (Ε) km 3 (830 mm) Από τους ωκεανούς km 3 (970 mm) Από τις ηπείρους km 3 (500 mm) Ορισμένοι ερευνητές δίνουν κάπως μεγαλύτερα μεγέθη π.χ. Ρ = km 3. Ασφαλώς είναι δύσκολο να εκτιμηθεί το παγκόσμιο ισοζύγιο του κύκλου του νερού. Όσον αφορά την προέλευση του υπόγειου νερού, αυτή είναι βασικά μετεωρική. Πιο συγκεκριμένα το υπόγειο νερό μπορεί να διακριθεί σε (Σούλιος, 1986): Νερό κατείσδυσης: είναι αυτό που βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια του υδροφόρου ορίζοντα και κινείται κατακόρυφα. Έχει μετεωρική προέλευση. Είναι κινούμενο νερό και η κίνησή του έχει σχεδόν μηδενική οριζόντια συνιστώσα. Νερό ροής: είναι αυτό που κινείται κάτω από την επιφάνεια του υδροφόρου ορίζοντα, δηλαδή αυτό που βρίσκεται μέσα στον υδροφόρο ορίζοντα. Είναι νερό εξ ορισμού κινούμενο και η κίνησή του έχει οριζόντια συνιστώσα. Νερό βάθους ή βαθύ νερό: είναι αυτό που πρακτικά δε κινείται ή κινείται βραδύτατα. Λέγεται και «απολιθωμένο» νερό. Είναι συνήθως υδροστατικά απομονωμένο και δεν υπόκειται στον υδροδυναμισμό. Περιέχει σε διάλυση μεγάλες ποσότητες αλάτων ή κατά διαφορετική έκφραση βρίσκεται σε χημική ισορροπία με τα πετρώματα. Το βάθος μέχρι το οποίο συναντάται αυτό το νερό δεν μπορεί φυσικά να είναι κάτω από εκεί που δεν υπάρχει πορώδες δηλαδή από εκεί που τα πετρώματα είναι εντελώς συμπαγή. Το βάθος αυτό σύμφωνα με μερικούς ερευνητές είναι 10 km, για άλλους 18 km, για άλλους 30 και για άλλους 50 km. Από τις τρεις αυτές κατηγορίες νερού οι δύο πρώτες έχουν μετεωρική προέλευση και είναι παλιά νερά (vadoses) δηλαδή νερά που έλαβαν γένεση σε κάποια άλλη φάση και θέση. Το νερό της τρίτης κατηγορίας μπορεί να έχει διπλή προέλευση: Μπορεί να είναι παλιό νερό (vadose) που καταστράγγισε, ή νερό κάποιας παλιάς λίμνης ή θάλασσας ή υδροφόρου στρώματος που εγκλωβίστηκαν και απομονώθηκαν κατά διαφόρους τρόπους κατά την ιζηματογένεση και γενικά 8

9 κατά τις μεταβολές του στερεού φλοιού της Γης και έτσι τα βρίσκουμε σε βαθιές πετρελαιοφόρες ζώνες κλπ. Μπορεί ακόμα να προέκυψαν από την «απόσταξη» ιζηματογενών πετρωμάτων που βρέθηκαν σε επαφή με μάγμα ή να προήλθαν από τη μεταμόρφωση ιζηματογενών πετρωμάτων και εξωθήθηκαν από γεωστατικές πιέσεις επειδή τα μεταμορφωμένα έχουν πολύ μικρότερο πορώδες σε σχέση με τα ιζηματογενή ή επειδή κατά τη μεταμόρφωση ένυδρα άλατα μετατράπηκαν σε άνυδρα. Μπορεί να είναι νέο νερό (juvenile) δηλαδή νερό που για πρώτη φορά έλαβε γένεση και δεν μετακινήθηκε σημαντικά από εκεί ή δεν ήρθε ακόμα στο φως. Σε αυτά τα πραγματικά νερά ανήκουν: Τα μαγματικά νερά, δηλαδή αυτά που προέρχονται από τα μάγματα στα οποία ήταν εγκλεισμένα σε μη διαλυτή κατάσταση ή αυτά που προέρχονται από την κρυστάλλωση του μάγματος γιατί το τελευταίο μπορεί να περικλείει μέχρι και 5% νερό και να δώσει πραγματικές πηγές νέου νερού. Τα κυρίως νερά που λαμβάνουν γένεση από σύνθεση του υδρογόνου και του οξυγόνου κάτω από πολύ υψηλές πιέσεις και θερμοκρασίες. Αλλά αυτή η κατηγορία νέου νερού αντιπροσωπεύει πολύ μικρές ποσότητες (Σούλιος, 1986) Κύκλος του νερού υδρολογικό ισοζύγιο Στη φύση διαγράφεται ένας αέναος κύκλος του νερού καθώς μεταπηδά από πεδίο σε πεδίο επαναλαμβάνοντας συνεχώς την κίνησή του αυτή μέσα στο χρόνο. Το νερό φθάνοντας στην επιφάνεια της Γης ως κατακρημνίσματα (Ρ) έχει να ακολουθήσει τρεις δρόμους: i. Να διαπεράσει την επιφάνεια του εδάφους και να διηθηθεί στο υπέδαφος, στους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες, προστιθέμενο στο υπόγειο νερό. Η ποσότητα αυτή συνιστά την κατείσδυση Ι. Μπορεί, αφού κάνει ένα υπόγειο δρομολόγιο, να επανέλθει στο φως ύστερα από κάποιο χρόνο παραμονής στο υπέδαφος, και, με το υδρογραφικό σύστημα να οδηγηθεί στη θάλασσα από όπου επανεξατμίζεται για να επαναλάβει τον κύκλο. ii. Να ρεύσει επιφανειακά και παραλαμβανόμενο από το υδρογραφικό δίκτυο (τα ποτάμια συστήματα) να εκχυθεί τελικά στη θάλασσα ή σε λίμνη. Αυτή λοιπόν η ποσότητα που ρέει επιφανειακά και τελικά χύνεται στη θάλασσα, συνιστά την επιφανειακή απορροή R που φυσικά και αυτή μπορεί τελικά να επανεξατμιστεί και να επανέλθει στην ατμόσφαιρα από όπου θα επαναλάβει iii. τον κύκλο. Να επανεξατμιστεί από την επιφάνεια του εδάφους, από την ελεύθερη επιφάνεια του υδρογραφικού συστήματος ή ακόμα να διαπνευσθεί από τα φυτά που το αντλούν από το υπέδαφος. Αυτή η ποσότητα συνιστά την εξατμισοδιαπνοή Ε, που επανέρχεται στην ατμόσφαιρα για να συνεχίσει τον κύκλο. Με βάση όλα τα παραπάνω, προκύπτει η εξίσωση του υδρολογικού ισοζυγίου: Ρ = Ι + R + E Η εξίσωση αυτή είναι χαρακτηριστική σε κάθε περιοχή και καθορίζει την υδάτινη οικονομία της περιοχής (Σούλιος, 1986). Κατά τον υδρολογικό κύκλο η θερμική ενέργεια μετατρέπεται αρχικά σε δυναμική ενέργεια κατά τη διάρκεια της εξάτμισης, ενώ στη συνέχεια η δυναμική ενέργεια μετατρέπεται κατά την πτώση του χιονιού και της βροχής σε κινητική ενέργεια. Μόνο ένα μικρό μέρος της ενέργειας 9

10 χρησιμοποιείται από την κίνηση των ποταμών και των παγετώνων για τη διάβρωση και το σχηματισμό του αναγλύφου της γης (Δούτσος, 2000) Λεκάνη απορροής Η έννοια του υδρολογικού ισοζυγίου εισάγει την έννοια της λεκάνης απορροής η οποία ορίζεται ως το τμήμα εκείνο της επιφάνειας του εδάφους πάνω στο οποίο τα νερά που ρέουν επιφανειακά φέρονται με το υδρογραφικό σύστημα στη κοίτη του υπ όψη ποταμού, ο οποίος τα οδηγεί στη θάλασσα κατευθείαν ή διαμέσου άλλου μεγαλύτερου ποταμού, του οποίου είναι παραπόταμος. Αν ένας ποταμός είναι παραπόταμος κάποιου άλλου μεγαλύτερου, τότε και η λεκάνη απορροής του είναι υπολεκάνη κάποιας ευρύτερης που αντιστοιχεί στο μεγαλύτερο ποταμό (Σούλιος, 1986). Η οριακή περιφερειακή γραμμή μιας λεκάνης απορροής λέγεται υδροκριτική γραμμή της λεκάνης και αντιστοιχεί στην κορυφογραμμή εκείνη εκατέρωθεν της οποίας τα επιφανειακά νερά κατευθύνονται προς διαφορετικές λεκάνες απορροής (Σούλιος, 1986). Μία λεκάνη απορροής μπορεί να είναι πολύ μεγάλη (π.χ. να στραγγίζει χιλιάδες τετραγωνικά στρέμματα σε έναν μεγάλο ποταμό ή μια λίμνη ή τη θάλασσα), ή πολύ μικρή, όπως μία λεκάνη 20 στρεμμάτων που στραγγίζει σε μια λίμνη. Μία μικρή λεκάνη απορροής που περικλείεται μέσα σε μία μεγαλύτερη λεκάνη αναφέρεται μερικές φορές ως υπο-λεκάνη απορροής (Brewer, et al., 1998). Για παράδειγμα η κορυφογραμμή της Πίνδου αποτελεί ένα μεγάλο υδροκρίτη δυτικά και ανατολικά του οποίου τα νερά οδηγούνται με μεγάλους ποταμούς στο Ιόνιο και στο Αιγαίο πέλαγος αντίστοιχα. Εικόνα 1.1. Η λεκάνη απορροής είναι όλο εκείνο το έδαφος όπου το νερό ρέει σε ένα συγκεκριμένο ρεύμα, έναν ποταμό, ή μια λίμνη. Η λεκάνη απορροής διακρίνεται σε τρεις ζώνες: το κανάλι ροής, τη παρόχθια και τη ζώνη των υψιπέδων (Εικόνα 1.2). Κανάλι ροής είναι ένας όρος που περιλαμβάνει οποιοδήποτε ρεύμα, ποταμό, λίμνη, εκβολή ή ωκεανό. Η παρόχθια ζώνη ορίζεται ως η μη-καλλιεργήσιμη περιοχή μεταξύ της κοίτης και της στάθμης των πλημμύρων. Αυτή η ζώνη περιλαμβάνει συχνά υγρότοπους που συνορεύουν με το κανάλι ροής. Οι υγρότοποι, τα έλη, και οι δασώδεις περιοχές κατά μήκος των ρευμάτων (παρόχθιες ζώνες) προστατεύονται σε μερικές περιοχές προκειμένου να εξασφαλιστεί η διατήρηση του βιότοπου της άγριας φύσης και η ποιότητα του κοντινού επιφανειακού 10

11 νερού (Winter et. al, 1998). Η περιοχή των υψιπέδων δεν είναι ένας ακριβής όρος, αλλά συνήθως ορίζεται ως το έδαφος επάνω από ένα σημείο υψηλής στάθμης νερού (π.χ. κοίτη πλημμύρων 100 ετών) (Brewer, et al., 1998). Εικόνα 1.2. Το κανάλι της επιφανειακής ροής, η παρόχθια ζώνη και η ζώνη των υψιπέδων Η σημασία της λεκάνης απορροής έγκειται στο ότι συνιστά ένα τμήμα εδάφους με αυτόνομη επιφανειακή υδροοικονομία, έχει δηλαδή ίδιο ανεξάρτητο υδρολογικό ισοζύγιο. Αυτό βέβαια δε συμβαίνει για οποιοδήποτε τμήμα εδάφους το οποίο μπορεί να δέχεται νερό από ή και να δίνει νερό σε παρακείμενη περιοχή. Είναι δηλαδή η λεκάνη απορροής τμήμα εδάφους με αυτονομία στο υδρολογικό ισοζύγιο (Σούλιος, 1986). Οι παράγοντες που παίζουν ρόλο στον καθορισμό του υδρολογικού ισοζυγίου μιας λεκάνης είναι: Οι κλιματικές συνθήκες και κυρίως η βροχόπτωση και η θερμοκρασία Η φύση των πετρωμάτων που συνιστούν το υπέδαφος της λεκάνης Η μορφολογία της λεκάνης και το υδρογραφικό της δίκτυο Η βλάστηση και η επέμβαση του ανθρώπου (με άροση, καλλιέργειες, γεωτρήσεις κλπ.) (Σούλιος, 1986) Σημασία των λεκανών απορροής Οικολογικά Τα ποτάμια είναι σημαντικά επειδή αποτελούν συνδετικό κρίκο μεταξύ των υψιπέδων με τις χαμηλότερα υψομετρικά περιοχές, διατρέχοντας όλα τα γεωλογικά και υψομετρικά εύρη. Έτσι, μπορεί να αποτελέσουν τη μοναδική περιοχή βιοτόπου που μπορεί να εξυπηρετήσει ως διάδρομος που συνδέει τους βιότοπους και τα είδη, τα οποία έχουν απομονωθεί κατά την εντατικοποίηση των χρήσεων της γης. Μεγάλη ποικιλία ενδιαιτημάτων μπορούν να δημιουργηθούν κατά μήκος των ποταμών. Η παρακείμενη στην κοίτη του ποταμού περιοχή είναι ένα μωσαϊκό βιότοπων, που απεικονίζουν τη στάθμη της πλημμύρας, τον τύπου του εδάφους και το βαθμό με τον οποίο η πιεζομετρική επιφάνεια του νερού συνδέεται με τη στάθμη του νερού στον ποταμό. (Gardiner,1992). Οι οικολογικές διεργασίες της λεκάνης απορροής βοηθούν στη διατήρηση της ζωής. Οι κοίτες των ποταμών, τα παραποτάμια δάση και τα νησάκια μέσα στους ποταμούς αποτελούν ιδανικούς χώρους για τα υδρόβια και παρυδάτια πουλιά (Σαπαρδάνη, 2001). 11

12 Φυσικό υπόβαθρο Μέσα στη λεκάνη απορροής, οι διάφορες μορφές των υλικών, συμπεριλαμβανομένου του νερού, είναι σε σταθερή κυκλική ροή. Μέσω αυτών των διαδικασιών διαμορφώνεται ένα αβιοτικό υπόβαθρο αέρα, νερού, και εδάφους, το οποίο μπορεί να υποστηρίξει τη ζωή. Το φυσικό υπόβαθρο της δομής μιας λεκάνης απορροής καθορίζεται τελικά από ποικίλους συνδυασμούς κλιματολογικών, γεωμορφολογικών και υδρολογικών διαδικασιών. Τα χερσαία και υδατικά οικοσυστήματα έχουν χαρακτηριστικά τροφικά επίπεδα που οργανώνουν τη ροή της ενέργειας εντός, κατά μήκος και εκτός από το οικοσύστημα της λεκάνης απορροής και υποστηρίζουν την αύξηση των οργανισμών μέσα στο σύστημα (O Keefe, et al., 1997). Λειτουργίες στη λεκάνη απορροής Οι λεκάνες απορροής ως φυσικά οικοσυστήματα είναι δυνατόν να υποστηρίξουν πολλές σύνθετες λειτουργίες. Οι λειτουργίες που περιλαμβάνονται σε μια υγιή λεκάνη απορροής είναι: Μεταφορά και αποθήκευση Ανακύκλωση και μετασχηματισμός Οικολογική διαδοχή (Australian Gov., 2001). Μεταφορά και αποθήκευση (του νερού, της ενέργειας, των οργανισμών, των ιζημάτων, και άλλων υλικών) Επειδή η λεκάνη απορροής είναι μια περιοχή που στραγγίζει σε ένα κοινό σώμα νερού, μια από τις κύριες λειτουργίες του είναι να αποθηκεύσει προσωρινά και να μεταφέρει το νερό από την επιφάνεια του εδάφους στο κανάλι ροής και τελικά (για τις περισσότερες λεκάνες) στη θάλασσα. Αλλά, επιπρόσθετα με την κίνηση του νερού, οι λεκάνες απορροής και το κανάλι της ροής τους μεταφέρουν επίσης ιζήματα και άλλα υλικά (συμπεριλαμβανομένων των ρύπων), ενέργεια, και πολλά είδη οργανισμών. Είναι σημαντικό όταν εξετάζεται η διαδικασία της μεταφοράς να εξετάζεται επίσης και η προσωρινή διατήρηση ή η αποθήκευση σε διαφορετικές τοποθεσίες μέσα στη λεκάνη απορροής (Εικόνα 1.3) (O Keefe, et al., 1997). Εικόνα 1.3. Μεταφορά και απόθεση ιζημάτων 12

13 Ανακύκλωση και μετασχηματισμός Η ανακύκλωση και ο μετασχηματισμός είναι μια άλλη ευρεία κατηγορία φυσικών λειτουργιών στις λεκάνες απορροής. Διάφορα στοιχεία και υλικά (συμπεριλαμβανομένου του νερού) είναι σε διαρκή κύκλο μέσα στη λεκάνη απορροής και οι αλληλεπιδράσεις τους οδηγούν σε αμέτρητες άλλες λειτουργίες της λεκάνης. Στοιχεία όπως ο άνθρακας, το άζωτο και ο φώσφορος περιλαμβάνουν τους σημαντικότερους βιογεωχημικούς κύκλους στη λεκάνη απορροής. Η ανακύκλωση περιλαμβάνει τη μεταφορά και την αποθήκευση ενός στοιχείου, την αλλαγή στη μορφή του, το χημικό μετασχηματισμό του και την προσρόφηση (O Keefe, et al., 1997). Οικολογική διαδοχή Ο κλασσικός οικολογικός καθορισμός της διαδοχής των φυτών περιλαμβάνει ένα προβλέψιμο σύνολο αλλαγών της χλωρίδας μέσω μιας σειράς ιδιαίτερων σταδίων (seres). Μέσα στη λεκάνη απορροής, η διαδοχή μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τη χωρική κλίμακα, το υψόμετρο και την τοπογραφία. Σε σχέση με τον υδροκρίτη, η διαδοχή είναι μια διαδικασία που κυκλοφορεί σημαντικά ποσά ενέργειας, νερού και υλικών του υδροκρίτη από το αβιοτικό περιβάλλον πίσω στο βιοτικό, και από ένα σύνολο κυρίαρχων οργανισμών προς ένα επόμενο σύνολο κυρίαρχων οργανισμών. Η διαδοχή διαμορφώνει και αλλάζει βαθμιαία τη δομή της φυτικής κοινότητας, εξυπηρετώντας πολλές κρίσιμες λειτουργίες όπως η διατήρηση της ποικιλότητας του βιότοπου και η επανεγκαθίδρυση των ανανεώσιμων πόρων για ανθρώπινη χρήση (O Keefe, et al., 1997) Οικονομικά Κοινωνικά Οι λεκάνες απορροής παρέχουν ένα κατάλληλο περιβάλλον στους ανθρώπους για εγκατάσταση και τη δημιουργία κοινωνιών. Η άρδευση άρχισε να δημιουργεί έναν ισχυρό δεσμό μεταξύ των ανθρώπων και των ποταμών από τον 6 ο αιώνα π.χ. Δυο από τους σημαντικότερους παραποτάμιους πολιτισμούς, της Μεσοποταμίας και αργότερα της Αιγύπτου, διαχειρίστηκαν το νερό για να διατηρήσουν την εγκατεστημένη γεωργία (Newson, 1997). Η ανάγκη για διαχείριση του νερού, τη συλλογή του και τη διανομή του οδήγησε στην ανάπτυξη και άλλων μεγάλων πολιτισμών όπως στη βόρεια Κίνα, στο κεντρικό Μεξικό και στις ακτές του Περού (Lee, 1999). Οι λεκάνες απορροής παρέχουν στις παρακείμενες γεωργικές εκτάσεις τις απαραίτητες ποσότητες νερού για την ανάπτυξη των καλλιεργητικών φυτών (Εικόνα 1.4). Τα λιβάδια είναι επίσης σημαντικά ως βασικό ενδιαίτημα για τα περισσότερα κατοικίδια ζώα όπως τα βοοειδή, οι αίγες, τα πρόβατα, και τα άλογα, καθώς επίσης και για πολλές συγκομιδές, όπως ο σίτος, το κριθάρι, η σίκαλη, οι βρώμες, και άλλα αγρωστώδη (Ecology, 1997). Η παραγωγικότητα είναι αρκετά υψηλή σε αυτές τις περιοχές και επομένως συμβάλλουν στη διατήρηση του αγροτικού πληθυσμού (Σαπαρδάνη, 2001). Ο άνθρωπος λαμβάνει από τα φυσικά οικοσυστήματα μια σειρά αγαθών - οργανισμοί, των οποίων τα μέρη και τα προϊόντα χρησιμοποιούνται άμεσα για ανθρώπινο όφελος. Εκτός από το αλάτι και λίγα άλλα πρόσθετα, οτιδήποτε αποτελεί τροφή του ανθρώπου προέρχεται από έναν οργανισμό, από ένα στοιχείο της βιοποικιλότητας. Πολλά από αυτά, όπως τα ψάρια και τα ζωικά προϊόντα, κυκλοφορούν συνήθως στο εμπόριο και στις οικονομικές αγορές. Αν και το μεγαλύτερο τμήμα της τροφής του ανθρώπου προέρχεται από εξημερωμένα είδη, ωστόσο καταναλώνεται και μια μεγάλη ποικιλία άγριων ειδών. 13

14 Τα ποτάμια αποτελούν χώρους αλιείας και μεταφοράς αγαθών και ανθρώπων (Εικόνα 1.5) (O Keefe, et al., 1997) και επιπλέον μπορούν να αξιοποιηθούν για παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Οικονομική δραστηριότητα είναι δυνατόν να αναπτυχθεί και για λόγους αναψυχής (τουρισμός). Σε μια ευρεία ποικιλία βιότοπων, οι άνθρωποι κυνηγούν τα ζώα όπως τα υδρόβια πουλιά, τα ελάφια, τις άλκες, την αλεπού, τον κάπρο και άλλους άγριους χοίρους, κουνέλια, και ακόμη και φίδια και πιθήκους. Σε πολλές χώρες, το κρέας κυνηγιού είναι ένα σημαντικό μέρος της τοπικής διατροφής και σε πολλά μέρη το κυνήγι είναι μια οικονομικά και πολιτιστικά σημαντική αθλητική δραστηριότητα (Ecology, 1997). Εικόνα 1.4. Παροχή του απαραίτητου νερού για την ανάπτυξη των καλλιεργειών. Εικόνα 1.5. Μεταφορά αγαθών και ανθρώπων Σημερινή κατάσταση των λεκανών απορροής και των υδατικών αποθεμάτων Τις τελευταίες δεκαετίες έχει αναγνωριστεί ευρέως ότι οι ανθρώπινες επιδράσεις στο περιβάλλον αρχίζουν να απειλούν τις βασικές λειτουργίες από τις οποίες εξαρτόμαστε για τρόφιμα, στέγη και μια αίσθηση ευημερίας. Από όλους τους πόρους 14

15 που είναι σημαντικοί στους ανθρώπους, ίσως αυτός που βρίσκεται κάτω από μεγαλύτερη πίεση είναι το νερό. Η εστίαση των ανησυχιών μέχρι πρότινος ήταν στην ποσότητα του νερού. Τώρα η ανησυχία είναι για την υγεία των υδατικών οικοσυστημάτων, καθώς επίσης και τις ανθρώπινες ανάγκες, που και τα δυο εξαρτώνται από τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα του νερού. Το νερό είναι σημαντικό για έναν μεγάλο αριθμό αξιών που είναι σημαντικές για τους ανθρώπους. Εκτός από τις άμεσες ιδιότητές του για την υποστήριξη της ζωής, είναι επίσης ουσιαστικό για την συνεχή λειτουργία των περισσότερων οικοσυστημάτων στο φυσικό περιβάλλον. Το επίπεδο της ανθρώπινης επίδρασης στο φυσικό περιβάλλον είναι τόσο μεγάλο, ώστε σε πολλές περιπτώσεις έχει γίνει απαραίτητο να διατεθεί σκόπιμα ένα ποσοστό του διαθέσιμου ύδατος έτσι ώστε το περιβάλλον και τα οικοσυστήματά του να μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν. Το νερό που χρησιμοποιείται για αυτόν το λόγο περιγράφεται από τον ευρύ όρο "περιβαλλοντικό νερό". Ως αποτέλεσμα των αλλαγών που προκλήθηκαν από την ανάπτυξη κυρίως κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα, πολλά υδρολογικά συστήματα (ποταμοί, λίμνες, υγρότοποι, συστήματα υπόγειων νερών κ.λπ.) έχουν υποστεί σημαντικές αλλαγές σε σχέση με τις προ της ανάπτυξής τους συνθήκες και υποβάλλονται σε περαιτέρω γρηγορότερο μετασχηματισμό. Υπάρχει αυξανόμενη πίεση να υιοθετηθεί μια ολιστική ή ολοκληρωμένη μέθοδος για τη διαχείριση αυτών των συστημάτων. Σε πολλές περιπτώσεις, είναι σαφές ότι μια επιστροφή στις προ της ανάπτυξης περιβαλλοντικές συνθήκες δεν είναι μια διαχειριστική επιλογή αν και υπάρχει μια διαδεδομένη λογική ότι θα πρέπει να είναι. Η συζήτηση σχετικά με τις περιβαλλοντικές ροές έχει εστιαστεί στα ποτάμια συστήματα και μπορεί να χωριστεί σε τρεις διαφορετικές κατηγορίες. Η πρώτη είναι τα συστήματα ποταμών που θεωρούνται να έχουν ακόμα δυνατότητα για την αυξανόμενη εκμετάλλευση του ύδατός τους. Αυτά τα συστήματα δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ούτε ως υπερ-χρησιμοποιημένα ούτε ως υπερ-κατανεμημένα. Η δεύτερη περιλαμβάνει εκείνα τα συστήματα ποταμών που ακόμα δεν χρησιμοποιούνται πλήρως αλλά θα μπορούσαν, εάν όλες οι κατανομές λαμβάνονταν στο έπακρο. Αυτά τα συστήματα θα μπορούσαν να οριστούν ως υπερ-κατανεμημένα αλλά όχι ακόμα υπερ-χρησιμοποιημένα. Η τρίτη, είναι εκείνα τα συστήματα που είναι υπερ-κατανεμημένα και σαφώς υπερ-χρησιμοποιημένα. Το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης αφορά μέχρι σήμερα την τελευταία ομάδα, αλλά η διαχείριση των άλλων δύο κατηγοριών θα είναι όλο και περισσότερο σημαντική στο μέλλον (Schofield et al, 2003) Στόχοι της διατριβής και κοινωνικο-οικονομικές προκλήσεις Οι στόχοι της διατριβής είναι η καταγραφή των διαμορφούμενων αρχών και της διεθνούς και ελληνικής εμπειρίας και πρακτικής όσον αφορά τη διαχείριση των υδατικών πόρων στα πλαίσια του πολύπλοκου συστήματος μιας λεκάνης αποροοής. Επιπλέον, με βάση τα παραπάνω εξετάζεται η δυνατότητα ενσωμάτωσης όλων των ετερογενών δεδομένων του προβλήματος στην ανάπτυξη ενός αλγορίθμου για τη λήψη διαχειριστικών αποφάσεων σε κλίμακα λεκάνης απορροής που να απαντά στις προκλήσεις του σήμερα. Οι κοινωνικο-οικονομικές προκλήσεις που σχετίζονται με την αύξηση της περιβαλλοντικής ροής στα υπερ-κατανεμημένα και υπερ-χρησιμοποιημένα συστήματα ποταμών μπορούν να διαιρεθούν στις παρακάτω 5 ευρείες κατηγορίες: 15

16 βελτίωση της κατανομής του ύδατος και των ρυθμίσεων για τη συναλλαγή του νερού αξιολόγηση των δαπανών και των ωφελειών από τις αυξανόμενες κατανομές στο περιβάλλον κατανόηση και διαχείριση των επιπτώσεων της μείωσης της κατανομής του νερού που προορίζεται για καταναλωτική χρήση ανάπτυξη οικονομικά αποδοτικών τρόπων για να ενισχυθούν οι περιβαλλοντικές ροές βελτίωση των διαχειριστικών ρυθμίσεων για τη διαχείριση των κατανομών του ύδατος (Schofield et al, 2003). Βελτίωση της κατανομής του ύδατος και των ρυθμίσεων για τη συναλλαγή του νερού. Η αύξηση των περιβαλλοντικών ροών είναι πιο σκόπιμη στα υπερχρησιμοποιημένα και υπερ-κατανεμημένα συστήματα. Η πιο κοινή αιτία αυτής της υπερκατανομής είναι η διαχειριστική αποτυχία να τεθεί ένα όριο στις συνολικές κατανομές και να διατηρηθεί έπειτα το ποσό όλων των κατανομών μέσα σε αυτό το όριο. Στην περίπτωση των ποταμών που εμφανίζουν ιδιαίτερα μεταβλητή ετήσια παροχή, μπορεί επίσης να συμβεί λανθασμένος υπολογισμός ως προς τις περιβαλλοντικές ανάγκες του συστήματος και της ποσότητας του νερού που είναι διαθέσιμη για χρήση (Schofield et al, 2003). Αξιολόγηση των δαπανών και των ωφελειών από τις αυξανόμενες κατανομές στο περιβάλλον. Ένα σχετικό ζήτημα είναι το θέμα της ποσότητας του νερού που πρέπει να διατεθεί στο περιβάλλον και στις περιβαλλοντικές ροές. Ενώ υπάρχει ένα πλήθος επιστημονικών μεθόδων για τον καθορισμό των περιβαλλοντικών αναγκών σε νερό, οι τεχνικές για την εκτίμηση των δαπανών και των ωφελειών είναι ακόμα στα πρώτα βήματα. Ειδικότερα, προσοχή πρέπει να δοθεί στις περιβαλλοντικές κατανομές των συστημάτων των υπόγειων νερών. Πολλοί περιβαλλοντικά σημαντικοί υγρότοποι, παραδείγματος χάριν, βρίσκονται στο σημείο τομής του φρεατίου ορίζοντα ενός συστήματος υπόγειων νερών με την επιφάνεια του εδάφους (Schofield et al, 2003). Κατανόηση και διαχείριση των επιπτώσεων της μείωσης της κατανομής του νερού που προορίζεται για καταναλωτική χρήση. Όταν μια κυβέρνηση ανακοινώνει το ενδεχόμενο για αυξανόμενες κατανομές στο περιβάλλον συχνά εκφράζονται ισχυρές αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες. Συνήθως εκφράζονται δύο τύποι αντιδράσεων. Ο πρώτος εστιάζεται στις αλλαγές στο αναμενόμενο μελλοντικό εισόδημα ως αποτέλεσμα της απώλειας ευκαιριών παραγωγής ή αυξανόμενου κόστους. Ο δεύτερος τύπος των αντιδράσεων εστιάζεται στα διακριτά δικαιώματα για αποζημίωση και στα επιχειρήματα ότι οποιεσδήποτε δαπάνες για την περάτωση του έργου πρέπει να μοιραστούν εξίσου σε όσους επωφελούνται από αυτό. Μια από τις κύριες ερευνητικές προκλήσεις είναι να γίνουν κατανοητές και να προβλεφθούν οι συνέπειες των στρατηγικών που προτείνονται για την ενίσχυση των περιβαλλοντικών ροών. Αυτό περιλαμβάνει τους οικονομικά αποδοτικούς τρόπους ώστε να ρυθμιστούν οι επιδράσεις της διαρθρωτικής προσαρμογής. Αφ' ετέρου, πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη πως τα προγράμματα που έχουν ως στόχο τη βελτίωση της κατάστασης του περιβάλλοντος θα οδηγήσουν συχνά σε σημαντικά οικονομικά οφέλη. Η αρχική έρευνα για τις δυνατότητες να ενισχυθούν οι 16

17 περιβαλλοντικές κατανομές του νερού έχει δείξει ότι μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές αλλαγές των επενδύσεων στην άρδευση, την αναψυχή και τον τουρισμό σε περιφερειακό επίπεδο. Παραδείγματος χάριν, μια απόφαση να ενισχυθούν οι περιβαλλοντικές ροές μπορεί να είναι ένα ερέθισμα για να επιταχυνθεί η επένδυση σε νέες τεχνολογίες. Σε περιοχές όπου αυτό εφαρμόζεται, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να επιφέρει μια ενίσχυση παρά μια πτώση στην περιφερειακή οικονομική δραστηριότητα. Για να βοηθηθεί το ευρύ κοινό να καταλάβει καλύτερα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της ενίσχυσης των κατανομών ύδατος κρίνεται αναγκαίο να αναπτυχθούν τα κατάλληλα συστήματα μοντελοποίησης (Schofield et al, 2003). Ανάπτυξη οικονομικά αποδοτικών τρόπων για να ενισχυθούν οι περιβαλλοντικές ροές. Παράλληλα με την εργασία για τις επιδράσεις των περιβαλλοντικών κατανομών του νερού, υπάρχει μια επείγουσα ανάγκη για έρευνα των καλύτερων τρόπων να αποκτηθεί περισσότερο νερό για το περιβάλλον. Η απλούστερη επιλογή είναι να μειωθούν αναλογικά όλες οι ογκομετρικές κατανομές. Αυτός ο απλός μηχανισμός, εντούτοις, έχει υψηλότερο κόστος διεκπεραίωσης από πολλές άλλες επιλογές: θα απομακρύνει συχνά το νερό από τους αποδοτικότερους χρήστες ύδατος, και θα αποτύχει στις περιοχές ενδιαφέροντος όπου το εξωτερικό περιβαλλοντικό κόστος είναι υψηλότερο. Η έρευνα με σκοπό να εξασφαλιστούν με έξυπνους τρόπους οι κατανομές του νερού, συμπεριλαμβανομένης της λήψης του ύδατος από τις χερσαίες ροές και τα αγροτικά φράγματα, θα μπορούσε να παράγει σημαντικά οφέλη. Εκτός από την έρευνα για την ευχέρεια να εξασφαλιστεί νερό για το περιβάλλον, μπορεί να είναι δυνατό να αναπτυχθούν περίπλοκες ρυθμίσεις κατανομής έτσι ώστε λιγότερο νερό να πρέπει να εξασφαλιστεί. Ομοίως, μπορεί να είναι δυνατό να σχεδιαστεί η κατανομή και προσωρινές ρυθμίσεις των εμπορικών συναλλαγών έτσι ώστε η ποσότητα του νερού που είναι διαθέσιμη στους καταναλωτές να είναι υψηλότερη στις περιόδους μέγιστης ανάγκης. Οι δυνατότητες περιλαμβάνουν τη δημιουργία των ρυθμίσεων μεταφοράς και την εξερεύνηση των ευκαιριών να αποθηκευτεί το επιφανειακό νερό στα συστήματα υπόγειων νερών. Παράλληλα με την έρευνα για την εύρεση των τρόπων να εξασφαλιστούν οι κατανομές του νερού για το περιβάλλον, υπάρχει επίσης χώρος για να ερευνηθούν και άλλες επιλογές να βελτιωθεί το περιβάλλον, όπως η αναβάθμιση της υποδομής παροχής του νερού και η αλλαγή των στρατηγικών που χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση των περιβαλλοντικών κατανομών. Μια σχετική περίπτωση αποτελεί η έρευνα για τα οφέλη των φιλανθρωπικών, περιβαλλοντικών οργανώσεων που θα μπορούσαν, παραδείγματος χάριν, να αγοράσουν το νερό για το περιβάλλον. Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα των ρυθμίσεων κινήτρου που θα μπορούσε να αυξήσει τη φιλανθρωπική δραστηριότητα και να μειώσει την ανάγκη για κυβερνητική επέμβαση στην αγορά (Schofield et al, 2003). Βελτίωση των διαχειριστικών ρυθμίσεων για τη διαχείριση των κατανομών του ύδατος. Ένα θεμελιώδες κοινωνικο-οικονομικό ζήτημα που εξετάζεται είναι ο τρόπος διαχείρισης του περιβαλλοντικού νερού. Η πρόκληση είναι να βρεθεί ο αποτελεσματικότερος τρόπος να αποτιμηθεί η πλήρης ακολουθία των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών συνεπειών επιδιωκόμενων από την κοινωνία (Schofield et al, 2003). 17

18 2. Αρχές και διεθνείς πρακτικές για την κατανομή του περιβαλλοντικού νερού Αρχές για την κατανομή του περιβαλλοντικού νερού Το Συμβούλιο για τη διαχείριση της γεωργίας και των πόρων και το Συμβούλιο Περιβάλλοντος και Προστασίας της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας προετοίμασε ένα σύνολο από 12 αρχές προκειμένου να δοθεί η πολιτική κατεύθυνση για την κατανομή του νερού στο περιβάλλον. Ο στόχος είναι να τροφοδοτηθεί το περιβάλλον με νερό για να διατηρηθούν και όπου δυνατό να αποκατασταθούν οι οικολογικές διαδικασίες και η βιοποικιλότητα στα εξαρτώμενα επιφανειακά υδατικά οικοσυστήματα. Οι αρχές αυτές είναι: 1. οι ρυθμίσεις στον ποταμό και η καταναλωτική χρήση του νερού του πρέπει να αναγνωρίζονται ως ενδεχόμενες ενέργειες που επηρεάζουν τις οικολογικές αξίες. 2. η παροχή του νερού στα οικοσυστήματα πρέπει να γίνεται με βάση τις βέλτιστες διαθέσιμες επιστημονικές πληροφορίες για τα καθεστώτα του νερού που είναι απαραίτητα για τη διατήρηση των εξαρτώμενων υδατικών οικοσυστημάτων. 3. οι παροχές του περιβαλλοντικού νερού πρέπει να κατοχυρώνονται νομικώς. 4. σε συστήματα όπου προϋπάρχουν χρήστες, η παροχή του νερού στα οικοσυστήματα πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο που να εξασφαλίζει την απαραίτητη ποσότητα για τη διατήρηση της οικολογικής αξίας των υδατικών οικοσυστημάτων ενώ παράλληλα να αναγνωρίζει και τα υπάρχοντα δικαιώματα και τα δικαιώματα των άλλων χρηστών του νερού. 5. όταν οι απαιτήσεις για περιβαλλοντικό νερό δε μπορούν να εξασφαλιστούν μέσα από τις υπάρχουσες χρήσεις, ενέργειες, όπως η ανακατανομή, πρέπει να ληφθούν υπόψη για τις περιβαλλοντικές ανάγκες. 6. περαιτέρω κατανομή του νερού για οποιαδήποτε χρήση πρέπει να γίνεται έτσι ώστε να εξασφαλίζονται οι οικολογικές διεργασίες και η βιοποικιλότητα. 7. οι θεωρήσεις όλων των παραμέτρων της διαχείρισης για την παροχή του περιβαλλοντικού νερού πρέπει να είναι διαφανείς και σαφώς καθορισμένες. 8. οι παροχές του περιβαλλοντικού νερού πρέπει να υπόκεινται σε έλεγχο και να παρουσιάζουν ευελιξία ανάλογα με τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. 9. όλες οι χρήσεις του νερού πρέπει να διαχειρίζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να αναγνωρίζονται οι οικολογικές αξίες. 10. κατάλληλη απαιτούμενη διαχείριση και στρατηγικές εκτίμησης του νερού πρέπει να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να διατηρηθεί η οικολογική αξία των υδατικών πόρων. 11. στρατηγική και εφαρμοσμένη έρευνα είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της κατανόησης των απαιτήσεων του περιβαλλοντικού νερού. 12. όλοι οι σχετιζόμενοι περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί και οικονομικοί φορείς θα παίρνουν μέρος στο σχεδιασμό της κατανομής του νερού και τη λήψη αποφάσεων για τις παροχές του περιβαλλοντικού νερού (Water and Rivers Commission, 2000). Επιπρόσθετα, έχουν προταθεί αρχές για την κατανομή του νερού σε οικοσυστήματα εξαρτώμενα από υπόγεια νερά στοχεύοντας στη διατήρηση των οικολογικών διεργασιών και της βιοποικιλότητάς τους. Οι αρχές είναι: 1. η άντληση του υπόγειου νερού και η καταναλωτική χρήση του, η ρύθμιση του επιφανειακού νερού και η καταναλωτική χρήση του, καθώς επίσης και οι 18

19 πρακτικές των χρήσεων γης πρέπει να θεωρούνται ως ενδεχόμενες ενέργειες που επηρεάζουν τις οικολογικές αξίες των οικοσυστημάτων που εξαρτώνται από τα υπόγεια νερά. 2. η παροχή του περιβαλλοντικού νερού πρέπει να γίνεται με βάση τις βέλτιστες επιστημονικές πληροφορίες που είναι διαθέσιμες για το καθεστώς των υπόγειων νερών, από την άποψη της ροής, του επιπέδου, της πίεσης και της ποιότητας, απαραίτητων για τη διατήρηση των οικολογικών αξιών των εξαρτώμενων οικοσυστημάτων. Πρέπει να περιλαμβάνουν την αναγνώριση των κυριότερων οικολογικών αξιών και διεργασιών των οικοσυστημάτων που εξαρτώνται από υπόγεια νερά. Η παροχή του περιβαλλοντικού νερού στα οικοσυστήματα αυτά πρέπει να ενσωματώνει τις απαιτήσεις του υπόγειου και επιφανειακού νερού. Όταν οι πληροφορίες για την απαίτηση περιβαλλοντικού νερού είναι περιορισμένες τότε πρέπει να μελετώνται και η προληπτική αρχή πρέπει να υιοθετείται για την εγκατάσταση ενδιάμεσου διαστήματος παροχής του περιβαλλοντικού νερού,. 3. οι παροχές του περιβαλλοντικού υπόγειου νερού πρέπει να κατοχυρώνονται νομικώς. 4. όταν υπάρχουν χρήστες ενός υδροφόρου ή μιας λεκάνης υπόγειου νερού, η παροχή του νερού στα οικοσυστήματα πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο που να εξασφαλίζει την απαραίτητη ποσότητα για τη διατήρηση των οικολογικών αξιών των υδατικών οικοσυστημάτων ενώ παράλληλα να αναγνωρίζει και τα υπάρχοντα δικαιώματα. 5. όταν οι απαιτήσεις για περιβαλλοντικό νερό δε μπορούν να εξασφαλιστούν μέσα από τις υπάρχουσες χρήσεις, ενέργειες, όπως η ανακατανομή, πρέπει να ληφθούν υπόψη για τις περιβαλλοντικές ανάγκες. Αν οι απαιτήσεις για περιβαλλοντικό νερό δεν μπορούν να ικανοποιηθούν χωρίς βιώσιμο συμβιβασμό των οικονομικών και κοινωνικών ωφελειών των καταναλωτικών χρήσεων, το περιβαλλοντικό ρίσκο να μην ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις του οικοσυστήματος για νερό και τα κοινωνικά και οικονομικά κόστη για την ικανοποίηση αυτών πρέπει να προσδιοριστούν και να συμπεριληφθούν στο σχεδιασμό της διαδικασίας λήψης αποφάσεων για την περιβαλλοντική κατανομή. 6. περαιτέρω κατανομή του νερού για οποιαδήποτε χρήση πρέπει να γίνεται έτσι ώστε να εξασφαλίζονται οι φυσικές οικολογικές διεργασίες και η βιοποικιλότητα. 7. όταν προτείνονται παροχές περιβαλλοντικού νερού σε οικοσυστήματα που εξαρτώνται από υπόγεια νερά προσοχή πρέπει να δοθεί στις αλλαγές του περιβάλλοντος που συνέβησαν μέσω των ιστορικών αντλήσεων, τη διαχείριση των πόρων, τη χρήση της γης, την επίδραση της ποιότητας του νερού και την ικανότητα αποκατάστασης των μεταβολών των οικοσυστημάτων. 8. οι θεωρήσεις όλων των παραμέτρων της διαχείρισης για την παροχή του περιβαλλοντικού νερού στα οικοσυστήματα που εξαρτώνται από υπόγεια νερά πρέπει να είναι διαφανείς και σαφώς καθορισμένες. 9. οι παροχές του περιβαλλοντικού νερού πρέπει να είναι προσαρμοσμένες, να υπόκεινται σε έλεγχο και να παρουσιάζουν ευελιξία ανάλογα με τις απαιτήσεις του περιβαλλοντικού νερού και την οικολογική σπουδαιότητα των εξαρτώμενων οικοσυστημάτων και την μεταβαλλόμενη απαίτηση για καταναλωτική χρήση. 10. όλες οι χρήσεις του νερού πρέπει να διαχειρίζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να αναγνωρίζονται οι οικολογικές αξίες. 19

20 11. απαιτούμενη διαχείριση και στρατηγικές εκτίμησης του νερού πρέπει να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να διατηρηθεί η οικολογική αξία των υδατικών πόρων. 12. στρατηγική και εφαρμοσμένη έρευνα είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της κατανόησης των απαιτήσεων του περιβαλλοντικού νερού στα οικοσυστήματα που εξαρτώνται από υπόγεια νερά. 13. όλοι οι σχετιζόμενοι περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί και οικονομικοί φορείς θα πάρουν μέρος στο σχεδιασμό της κατανομής του νερού και τη λήψη αποφάσεων για τις παροχές του περιβαλλοντικού νερού των οικοσυστημάτων που εξαρτώνται από υπόγεια νερά (Australian Gov., 2001) Διεθνείς πρακτικές Μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για να εκτιμηθούν οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις του νερού Η διαδικασία για τη λήψη της απόφασης σχετικά με το ποιό είδος της περιβαλλοντικής ροής θα εφαρμοστεί είναι μόνο εν μέρει επιστημονική, και απαιτεί τις κρίσεις των ερευνητών, των διαχειριστών ή ακόμα και των συμμετεχόντων. Μια διαδικασία για την αξιολόγηση της περιβαλλοντικής ροής στην οποία δεν προβλέπονται τα αποτελέσματα των εναλλακτικών καθεστώτων ροής θεωρείται ελλιπής. Σε κάποιο στάδιο, κάποιος ή κάποια ομάδα πρέπει να αποφασίσει ποια επιλογή θα εφαρμοστεί. Καθώς οι επιλογές για τη διαχείριση των περιβαλλοντικών ροών έχουν γίνει καλύτερα κατανοητές, υπάρχει μια αυξανόμενη τάση να υιοθετήσει μια ακολουθία μεθόδων με διαφορετικά επίπεδα λεπτομέρειας, παρά να εφαρμοστεί μια ενιαία μέθοδος σε όλες τις περιπτώσεις. Οι βασισμένες σε υδρολογικές προσεγγίσεις μέθοδοι συνήθως στηρίζονται στη χρήση ιστορικών υδρολογικών στοιχείων και αναφέρονται συχνά ως σταθερού ποσοστού ή τυποποιημένος μεθοδολογίες. Υποθέτουν ότι η παροχή κάποιου ποσοστού της φυσικής ροής θα διατηρήσει σε ικανοποιητικό βαθμό τα απαραίτητα υδραυλικά χαρακτηριστικά των βιότοπων, και επομένως την αλιεία ή οποιοδήποτε άλλο επιθυμητό οικολογικό χαρακτηριστικό γνώρισμα. Προσπαθούν συχνά να καθορίσουν μια "ελάχιστη ροή". Οι υδραυλικές μεθοδολογίες χρησιμοποιούν τις εκτιμημένες διατομές των ποταμών προκειμένου να μετρηθούν οι αλλαγές στις υδραυλικές παραμέτρους, όπως το βάθος, με τη μεταβαλλόμενη ροή, και συσχετίζει αυτές τις αλλαγές με την αυξανόμενη ή μειωμένη διαθεσιμότητα των βιότοπων. Οι ολιστικές μεθοδολογίες έχουν ως σκοπό να αξιολογήσουν τις απαιτήσεις του οικοσυστήματος, σε αντίθεση με τις περισσότερες από τις μεθοδολογίες αξιολόγησης της περιβαλλοντικής ροής που περιγράφτηκαν παραπάνω και οι όποιες στοχεύουν να αξιολογήσουν τις απαιτήσεις της ροής για μεμονωμένα είδη ή για οικολογικά στοιχεία. Οι ολιστικές μεθοδολογίες χρησιμοποιούν ειδικούς από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους (π.χ. ιχθυολόγους, βιολόγους, κοινωνιολόγους και υδρογεωλόγους) και η τελική αξιολόγηση είναι μια αθροιστική τιμή των ροών που απαιτούνται για να καλύψουν τις απαιτήσεις ποικίλων κρίσιμων ειδών και στοιχείων του οικοσυστήματος (Schofield et al, 2003). Η μεθοδολογία προσομοίωσης βιοτόπων είναι μια ολιστική μεθοδολογία και βασίζεται στην εκτίμηση των παροχών που απαιτούνται για τη διατήρηση όλων των τύπων των βιοτόπων. Βασίζονται στις γνώσεις και την εμπειρία των επιστημόνων 20

21 προκειμένου α) να προσδιοριστούν οι γενικοί τύποι των βιοτόπων που παρατηρούνται μέσα στη λεκάνη απορροής, β) να καθοριστούν οι παροχές που απαιτούνται για τον κάθε τύπο βιοτόπου, γ) να αναπτυχθούν οι στρατηγικές για τις τροποποιήσεις στις παροχές προκειμένου να καλυφθούν αυτές οι απαιτήσεις και δ) να αναπτυχθεί το σύστημα παρακολούθησης για να ελεχθεί η αποτελεσματικότητα των στρατηγικών ροής (Davis et al., 2001) Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των διαφορετικών μεθόδων για τους ποταμούς Οι βασισμένες σε υδρολογικές προσεγγίσεις μέθοδοι είναι φθηνές και γρήγορες, με απλές απαιτήσεις σε δεδομένα εισόδου. Έχουν δυνατότητα για περιφερειακή αποκέντρωση και μπορούν να αναβαθμιστούν από την αυξανόμενη επαγγελματική εμπειρία. Εντούτοις, δεν περιλαμβάνουν καμία οικολογική πληροφορία και υπάρχει επομένως χαμηλή εμπιστοσύνη στις απαντήσεις που δίνουν. Υπάρχει επίσης ένας κίνδυνος όταν εφαρμοστούν σε άλλες περιοχές να είναι αβάσιμες. Οι υδραυλικές μεθοδολογίες ενσωματώνουν τις οικολογικές πληροφορίες βιότοπων και είναι σχετικά φθηνές και απλές στην εφαρμογή. Είναι ευέλικτες όσον αφορά τον τρόπο που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα διαθέσιμα στοιχεία και κατάλληλες για την αξιολόγηση της λεκάνης απορροής σε αναγνωριστικό επίπεδο. Εντούτοις, περιλαμβάνουν απλοϊκές υποθέσεις βασισμένες στον υπολογισμό των ενιαίων διατομών και συνήθως περιορίζονται στο βιόκοσμο που βρίσκεται στο κανάλι ροής. Τα αποτελέσματα που δίνουν έχουν χαμηλή έως μέτρια αξιοπιστία και είναι δύσκολη η υπεράσπισή τους. Οι μεθοδολογίες προσομοίωσης βιότοπων συμπεριλαμβάνουν υψηλής ανάλυσης χαρακτηρισμό της διαθεσιμότητας των βιότοπων για τους οργανισμούς-στόχους και είναι ευέλικτες για την αξιολόγηση διαφορετικών σεναρίων ροής. Χρησιμοποιούνται συχνά και είναι αποδεκτές από μεγάλο μέρος επιστημόνων. Εντούτοις, είναι χρονοβόρες και ακριβές και περιορίζονται κατά ένα μεγάλο μέρος στα είδη-στόχους. Οι ολιστικές μεθοδολογίες έχουν ως αποτέλεσμα την αξιολόγηση των οικοσυστημάτων (και δεν περιορίζεται στις ανάγκες ακριβώς μερικών ειδών). Αυτό απαιτεί μια διεπιστημονική εκτίμηση των ποτάμιων διαδικασιών. Είναι ευέλικτες στην ικανότητά τους να χρησιμοποιήσουν τα διαθέσιμα στοιχεία και υπάρχει υψηλή αξιοπιστία των αποτελεσμάτων τους επειδή χρησιμοποιούν μια διαδικασία που ενθαρρύνουν τους επιστήμονες που παίρνουν μέρος να σχηματίσουν μια κοινή απόφαση. Εντούτοις, αυτή η προσέγγιση είναι ακριβή και υπάρχει ο κίνδυνος συγκρουόμενων αποτελεσμάτων από διαφορετικούς ειδικούς, που οφείλεται στον βαθμό υποκειμενικότητας ή κρίσης τους (Schofield et al, 2003) Πρόσφατες μεθοδολογίες Οι μέθοδοι για τη διαχείριση του περιβαλλοντικού νερού αναπτύσσονται ραγδαία. Οι πιο πρόσφατες μεθοδολογίες είναι η μέθοδος της κατάντη απόκρισης των επιβαλλόμενων τροποποιήσεων στη ροή (Downstream response to imposed flow transformations, DRIFT), η μέθοδος της πίεσης / απόκρισης της ροής (Flow stress / response, FSR) και η μέθοδος της αξιολόγησης (Benchmarking). Η μέθοδος της κατάντη απόκρισης των επιβαλλόμενων τροποποιήσεων στη ροή, (DRIFT). Η μέθοδος της κατάντη απόκρισης των επιβαλλόμενων τροποποιήσεων στη ροή 21

ΥΔΡΟΧΗΜΕΙΑ. Ενότητα 1:Εισαγωγικές έννοιες της Υδρογεωλογίας. Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογίας

ΥΔΡΟΧΗΜΕΙΑ. Ενότητα 1:Εισαγωγικές έννοιες της Υδρογεωλογίας. Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογίας ΥΔΡΟΧΗΜΕΙΑ Ενότητα 1:Εισαγωγικές έννοιες της Υδρογεωλογίας Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογίας Σκοποί ενότητας Συνοπτική παρουσίαση του Εργαστηρίου Υδρογεωλογίας του Τμήματος Γεωλογίας

Διαβάστε περισσότερα

1. ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Εξάμηνο: Κωδικός μαθήματος:

1. ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Εξάμηνο: Κωδικός μαθήματος: ΕΞΑΜΗΝΟ Δ 1. ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Εξάμηνο: 4 Κωδικός μαθήματος: ΖTΠO-4011 Επίπεδο μαθήματος: Υποχρεωτικό Ώρες ανά εβδομάδα Θεωρία Εργαστήριο Συνολικός αριθμός ωρών: 5 3 2 Διδακτικές Μονάδες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας Τί είναι ένα Οικοσύστημα; Ένα οικοσύστημα είναι μια αυτο-συντηρούμενη και αυτορυθμιζόμενη κοινότητα ζώντων

Διαβάστε περισσότερα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ - ΜΟΡΦΗ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Προέλευση Μορφή έργων Χρήση Επιφανειακό νερό Φράγματα (ταμιευτήρες) Λιμνοδεξαμενές (ομβροδεξαμενές) Κύρια για

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπός «η θέσπιση πλαισίου για την προστασία των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων».

Σκοπός «η θέσπιση πλαισίου για την προστασία των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων». ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Κλιματική Αλλαγή, επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία. Ενσωμάτωση Γνώσης και Εφαρμογή πολιτικών προσαρμογής στην τοπική αυτοδιοίκηση» Δρ. Ιωάννης Ματιάτος Υδρογεωλόγος, Επιστημονικός

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Οικολογία Οικολογία είναι η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών (συνεπώς και του ανθρώπου)

Διαβάστε περισσότερα

Σε αντίθεση με τις θάλασσες, το νερό των ποταμών δεν περιέχει σχεδόν καθόλου αλάτι - γι' αυτό το λέμε γλυκό νερό.

Σε αντίθεση με τις θάλασσες, το νερό των ποταμών δεν περιέχει σχεδόν καθόλου αλάτι - γι' αυτό το λέμε γλυκό νερό. Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καστρίου 2013 Tι είναι τα ποτάμια; Τα ποτάμια είναι φυσικά ρεύματα νερού. Δημιουργούνται από το νερό των βροχών και των λιωμένων πάγων, που κατεβαίνει από πιο ψηλές περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

Εξάτμιση και Διαπνοή

Εξάτμιση και Διαπνοή Εξάτμιση και Διαπνοή Εξάτμιση, Διαπνοή Πραγματική και δυνητική εξατμισοδιαπνοή Μέθοδοι εκτίμησης της εξάτμισης από υδάτινες επιφάνειες Μέθοδοι εκτίμησης της δυνητικής και πραγματικής εξατμισοδιαπνοής (ΕΤ)

Διαβάστε περισσότερα

Παρά το γεγονός ότι παρατηρείται αφθονία του νερού στη φύση, υπάρχουν πολλά προβλήματα σε σχέση με τη διαχείρισή του.

Παρά το γεγονός ότι παρατηρείται αφθονία του νερού στη φύση, υπάρχουν πολλά προβλήματα σε σχέση με τη διαχείρισή του. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το νερό είναι ανανεώσιμος πόρος και αποτελεί ζωτικό στοιχείο για την επιβίωση του ανθρώπου, της πανίδας, της χλωρίδας και τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Η ύπαρξη και η επάρκειά του είναι

Διαβάστε περισσότερα

Υδατικοί πόροι Ν. Αιτωλοακαρνανίας: Πηγή καθαρής ενέργειας

Υδατικοί πόροι Ν. Αιτωλοακαρνανίας: Πηγή καθαρής ενέργειας «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ», ΑΘΗΝΑ, 12-14 Δεκεμβρίου 2012 Υδατικοί πόροι Ν. Αιτωλοακαρνανίας: Πηγή καθαρής ενέργειας Ακράτος Χρήστος Λέκτορας ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ

ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ INTERREG IIIA / PHARE CBC ΕΛΛΑΔΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ: ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ Καθηγητής Βασίλειος A. Τσιχριντζής Διευθυντής, Εργαστήριο Οικολογικής Μηχανικής και Τεχνολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Υδρολογική θεώρηση της λειτουργίας του υδροηλεκτρικού έργου Πλαστήρα

Υδρολογική θεώρηση της λειτουργίας του υδροηλεκτρικού έργου Πλαστήρα Διημερίδα για τη διαχείριση των υδατικών πόρων στη λίμνη Πλαστήρα Νεοχώρι Καρδίτσας 26-27 Ιανουαρίου 21 Υδρολογική θεώρηση της λειτουργίας του υδροηλεκτρικού έργου Πλαστήρα Δημήτρης Κουτσογιάννης Τομέας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.2 Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑΣ Υδρολογία: Η επιστήμη η οποία περιγράφει την εμφάνιση, την κυκλοφορία και τη διανομή του

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΜΑΛΙΩΚΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΕΠΕ Βασίλειος Μαλιώκας, Δρ. Πολ. Μηχανικός

Β. ΜΑΛΙΩΚΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΕΠΕ Βασίλειος Μαλιώκας, Δρ. Πολ. Μηχανικός Β. ΜΑΛΙΩΚΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΕΠΕ Βασίλειος Μαλιώκας, Δρ. Πολ. Μηχανικός Γεωργία σημαντική παράμετρος οικονομικής προόδου. Κρίσιμα σημεία: Σύγχρονα και αποδοτικά εγγειοβελτιωτικά αρδευτικά έργα Ορθολογική

Διαβάστε περισσότερα

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ ΗΓΕΩΡΓΙΚΗΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΚΑΡΑΣΑΒΒΑ Α 2 H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΗ Υ ΡΟΛΟΓΙΑ. Εισαγωγή στην Υδρολογία. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων

ΤΕΧΝΙΚΗ Υ ΡΟΛΟΓΙΑ. Εισαγωγή στην Υδρολογία. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων ΤΕΧΝΙΚΗ Υ ΡΟΛΟΓΙΑ Εισαγωγή στην Υδρολογία Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων ιάρθρωση του µαθήµατος Εισαγωγή στην Υδρολογία Κατακρηµνίσεις

Διαβάστε περισσότερα

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 9 η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ Εαρινό

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 9 η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ Εαρινό ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 03/12/10 Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 9 η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ Εαρινό 2010 2011 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ 1 Ηαποκατάσταση υγροτόπων δεν έχει ένα γενικά αποδεκτό ορισμό: Με την ευρύτερη ερη

Διαβάστε περισσότερα

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Λειτουργίες και αξίες των υγροτόπω. Εαρινό

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Λειτουργίες και αξίες των υγροτόπω. Εαρινό ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η και αξίες των υγροτόπω 03/12/10 Εαρινό 2010 2011 Εμπλουτισμός των υπόγειων υδροφόρων στρωμάτων Ρόλο παίζουν οι φυσικές ιδιότητες του εδάφους και του γεωλογικού

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2.ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΦΥΣΗ

Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2.ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΦΥΣΗ Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Τα μέλη της ομάδας μας:παπαδόπουλος Σάββας Σταθάτος Γιάννης Τσαπάρας Χρήστος Τριανταφύλλου Δημήτρης Χάλαρης Στέλιος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή 2. Το νερό στη φύση 3. Νερό και άνθρωπος 4.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ξέφρενη ανάπτυξη της τεχνολογίας την τελευταία πεντηκονταετία είχε και έχει σαν επακόλουθο εκτεταµένες οικολογικές καταστροφές που προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Σημερινές και μελλοντικές υδατικές ανάγκες των καλλιεργειών της δελταϊκής πεδιάδας του Πηνειού

Σημερινές και μελλοντικές υδατικές ανάγκες των καλλιεργειών της δελταϊκής πεδιάδας του Πηνειού Σημερινές και μελλοντικές υδατικές ανάγκες των καλλιεργειών της δελταϊκής πεδιάδας του Πηνειού Σπυρίδων Κωτσόπουλος Καθηγητής, Διαχείριση Υδατικών Πόρων Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τ.Ε. ΤΕΙ Θεσσαλίας AGROCLIMA

Διαβάστε περισσότερα

Αθανάσιος Λουκάς Καθηγητής Π.Θ. Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων

Αθανάσιος Λουκάς Καθηγητής Π.Θ. Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Εργαστήριο Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων Η Επίπτωση του Σχεδίου Διαχείρισης του ταμιευτήρα της λίμνης Κάρλας στον Υπόγειο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΓΟ LIFE04/ENV/GR/000099 WATER AGENDA Ανάπτυξη και εφαρμογή πολιτικής ολοκληρωμένης διαχείρισης υδατικών πόρων σε μια υδρολογική λεκάνη με την εφαρμογή μιας δημόσιας κοινωνικής συμφωνίας στη βάση των

Διαβάστε περισσότερα

Η παράκτια ζώνη και η ανθεκτικότητα στην αύξηση στάθμης της θάλασσας.

Η παράκτια ζώνη και η ανθεκτικότητα στην αύξηση στάθμης της θάλασσας. [ Αρχιτεκτονική τοπίου και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή με τη συμβολή της χωρικής ανάλυσης. Η παράκτια ζώνη και η ανθεκτικότητα στην αύξηση στάθμης της θάλασσας. [ Ευθυμία Σταματοπούλου Αρχιτέκτων

Διαβάστε περισσότερα

Εκμετάλλευση και Προστασία των Υπόγειων Υδατικών Πόρων

Εκμετάλλευση και Προστασία των Υπόγειων Υδατικών Πόρων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εκμετάλλευση και Προστασία των Υπόγειων Υδατικών Πόρων Ενότητα 9: Ζώνες προστασίας γεωτρήσεων Αναπληρωτής Καθηγητής Νικόλαος Θεοδοσίου

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04 ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Μαρία Κιτριλάκη Διαχείριση φυσικών περιοχών Η σύγχρονη αντίληψη για τη διαχείριση των φυσικών περιοχών δεν κυριαρχείται από την παλαιότερη τακτική της εξάντλησης αλλά από

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ http://www.minenv.gr/

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ http://www.minenv.gr/ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ NATURA 2000 ΚΑΙ LIFE+ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ http://www.minenv.gr/ 369 370 371 ΠΑΡΚΟ ΠΡΕΣΠΩΝ.

Διαβάστε περισσότερα

ΥΨΗΛΗ ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΕΛΛΙΠΗΣ ΚΑΚΗ

ΥΨΗΛΗ ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΕΛΛΙΠΗΣ ΚΑΚΗ ΠΡΟΣΥΝΕΔΡΙΑΚΗ HELECO ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΕΕ Σχεδιασμός και εφαρμογή συστήματος παρακολούθησης ποιότητας επιφανειακών και υπόγειων νερών, σύμφωνα με τις Οδηγίες της Ε.Ε. Σπύρος Παπαγρηγορίου Μελετητής,

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνική Υδρολογία - Αντιπλημμυρικά Έργα

Τεχνική Υδρολογία - Αντιπλημμυρικά Έργα ΤΕΙ-Αθήνας Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών ΤΕ & Μηχανικών Τοπογραφίας και Γεωπληροφορικής ΤΕ Τεχνική Υδρολογία - Αντιπλημμυρικά Έργα Διδάσκων: Ιωάννης Συμπέθερος Καθηγητής Εαρινό Εξάμηνο Σχ. Έτους 2013-14 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

Υδροηλεκτρικά Έργα. 8ο εξάμηνο Σχολής Πολιτικών Μηχανικών. Ταμιευτήρες. Ανδρέας Ευστρατιάδης, Νίκος Μαμάσης, & Δημήτρης Κουτσογιάννης

Υδροηλεκτρικά Έργα. 8ο εξάμηνο Σχολής Πολιτικών Μηχανικών. Ταμιευτήρες. Ανδρέας Ευστρατιάδης, Νίκος Μαμάσης, & Δημήτρης Κουτσογιάννης Υδροηλεκτρικά Έργα 8ο εξάμηνο Σχολής Πολιτικών Μηχανικών Ταμιευτήρες Ανδρέας Ευστρατιάδης, Νίκος Μαμάσης, & Δημήτρης Κουτσογιάννης Τομέας Υδατικών Πόρων & Περιβάλλοντος, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Ακαδημαϊκό

Διαβάστε περισσότερα

Υδροηλεκτρικοί ταμιευτήρες

Υδροηλεκτρικοί ταμιευτήρες Υδροηλεκτρικά Έργα 8ο εξάμηνο Σχολής Πολιτικών Μηχανικών Υδροηλεκτρικοί ταμιευτήρες Ανδρέας Ευστρατιάδης, Νίκος Μαμάσης, & Δημήτρης Κουτσογιάννης Τομέας Υδατικών Πόρων & Περιβάλλοντος, Εθνικό Μετσόβιο

Διαβάστε περισσότερα

Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού

Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού 1. Το νερό στη φύση και τη ζωή των ανθρώπων Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού βρίσκεται στους ωκεανούς, είναι δηλαδή αλμυρό. Μόλις το 2% βρίσκεται στους πόλους

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΛΗΜΜΥΡΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕ Ο ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΙ GIS

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΛΗΜΜΥΡΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕ Ο ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΙ GIS ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ Υπεύθυνος Καθηγητής: Καρατζάς Γεώργιος ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ι ΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΒΗΣ Κουργιαλάς Ν. Νεκτάριος ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

«Βελτίωση της γνώσης σχετικά με τον καθορισμό της ελάχιστα

«Βελτίωση της γνώσης σχετικά με τον καθορισμό της ελάχιστα Αποτελέσματα και προκλήσεις της Πράξης: «Βελτίωση της γνώσης σχετικά με τον καθορισμό της ελάχιστα απαιτούμενης στάθμης/παροχής υδάτινων σωμάτων» Πρόγραμμα «GR02 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ 5. ΑΠΟΡΡΟΗ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ 5. ΑΠΟΡΡΟΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ 5. ΑΠΟΡΡΟΗ 5.1 ΓΕΝΙΚΑ Από το νερό που φθάνει στην επιφάνεια της γης ως κατακρήμνισμα: - Ένα μέρος συγκρατείται από το φύλλωμα των

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. υδάτινο περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. www.ypeka.gr. www.epperaa.gr

Προστατεύει το. υδάτινο περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. www.ypeka.gr. www.epperaa.gr Προστατεύει το υδάτινο περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Το ΕΠΠΕΡΑΑ προστατεύει το Υδάτινο περιβάλλον βελτιώνει την Ποιότητα της Ζωής μας Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη»

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ

ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ Το νερό των κατακρημνισμάτων ακολουθεί διάφορες διαδρομές στη πορεία του προς την επιφάνεια της γης. Αρχικά συναντά επιφάνειες που αναχαιτίζουν την πορεία του όπως είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ H Οδηγία 2006/118/ΕΚ ορίζει τα υπόγεια ύδατα ως πολύτιμο φυσικό πόρο, που θα πρέπει να προστατεύεται από την υποβάθμιση και τη ρύπανση. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα

Διαβάστε περισσότερα

Υδρολογία - Υδρογραφία. Υδρολογικός Κύκλος. Κατείσδυση. Επιφανειακή Απορροή. Εξατµισιδιαπνοή. κύκλος. Κατανοµή του νερού του πλανήτη

Υδρολογία - Υδρογραφία. Υδρολογικός Κύκλος. Κατείσδυση. Επιφανειακή Απορροή. Εξατµισιδιαπνοή. κύκλος. Κατανοµή του νερού του πλανήτη Υδρολογία - Υδρογραφία Στο κεφάλαιο αυτό θα ασχοληθούµε µε το τµήµα του υδρολογικού κύκλου που σχετίζεται µε την υπόγεια και επιφανειακή απορροή του γλυκού νερού της γης. Η επιστήµη που ασχολείται µε την

Διαβάστε περισσότερα

Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας. Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός

Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας. Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός Ποτάμι είναι το ρεύμα γλυκού νερού που κινείται από τα ψηλότερα (πηγές) προς τα χαμηλότερα μέρη της επιφάνειας της Γης (πεδινά) και

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλο Υδατικού Ισοζυγίου

Μοντέλο Υδατικού Ισοζυγίου Μοντέλο Υδατικού Ισοζυγίου ΥΔΡΟΚΡΙΤΗΣ Η νοητή γραμμή που συνδέει τα ψηλότερα σημεία των υψωμάτων της επιφάνειας του εδάφους και διαχωρίζει τη ροή των όμβριων υδάτων. ΥΔΡΟΚΡΙΤΗΣ Κουτσογιάννης και Μαμάσης,

Διαβάστε περισσότερα

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Κείμενο εργασίας στα πλαίσια του ερευνητικού έργου WASSERMed Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ Μονάδα Διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ

ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ Υδατικά οικοσυστήματα Στη βιόσφαιρα υπάρχουν δύο είδη οικοσυστημάτων: τα υδάτινα και τα χερσαία. Tα υδάτινα οικοσυστήματα διαχωρίζονται ανάλογα με την αλατότητα του νερού

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνική Υδρολογία (Ασκήσεις)

Τεχνική Υδρολογία (Ασκήσεις) Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων Εργαστήριο Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων και Διαχείρισης Κινδύνου Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Τεχνική Υδρολογία (Ασκήσεις) Κεφάλαιο 1 ο : Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα.

Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα. Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα. 1 Είναι η σταθερή και αδιάκοπη κίνηση του νερού από την ατμόσφαιρα στην επιφάνεια της Γης, στο υπέδαφος

Διαβάστε περισσότερα

15η Πανελλήνια Συνάντηση Χρηστών Γεωγραφικών Συστηµάτων Πληροφοριών ArcGIS Ο ΥΣΣΕΥΣ

15η Πανελλήνια Συνάντηση Χρηστών Γεωγραφικών Συστηµάτων Πληροφοριών ArcGIS Ο ΥΣΣΕΥΣ 15η Πανελλήνια Συνάντηση Χρηστών Γεωγραφικών Συστηµάτων Πληροφοριών ArcGIS Ο ΥΣΣΕΥΣ Ολοκληρωµένη ιαχείριση Υδατικών Συστηµάτων σε Σύζευξη µε ΕξελιγµένοΥπολογιστικόΣύστηµα Υ ΡΟΓΕΙΟΣ: Μοντέλο γεω-υδρολογικής

Διαβάστε περισσότερα

Το περιβάλλον ως σύστηµα

Το περιβάλλον ως σύστηµα Το περιβάλλον ως σύστηµα Σύστηµα : ηιδέατουστηθεώρησητουκόσµου Το σύστηµα αποτελεί θεµελιώδη έννοια γύρω από την οποία οργανώνεται ο τρόπος θεώρησης του κόσµου και των φαινοµένων που συντελούνται µέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΥΔΡΟΜΕΝΤΩΡ»

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΥΔΡΟΜΕΝΤΩΡ» ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΥΔΡΟΜΕΝΤΩΡ» Συντονιστής: Καθ. Αθανάσιος Λουκάς Επιστ. Υπεύθυνος: Αναπλ. Καθ. Νικήτας Μυλόπουλος Δρ. Λάμπρος Βασιλειάδης Εργαστήριο Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων, Πεδίον Άρεως,

Διαβάστε περισσότερα

σύνολο της απορροής, μέσω διαδοχικών ρευμάτων, ποταμών, λιμνών και παροχετεύεται στη θάλασσα με ενιαίο στόμιο ποταμού, εκβολές ή δέλτα.

σύνολο της απορροής, μέσω διαδοχικών ρευμάτων, ποταμών, λιμνών και παροχετεύεται στη θάλασσα με ενιαίο στόμιο ποταμού, εκβολές ή δέλτα. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΟΔΗΓΙΑ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΡΑ Η Οδηγία Πλαίσιο για τα νερά ή αλλιώς Οδηγία 2000/60/ΕΚ, οποία τέθηκε σε ισχύ στις 22 Δεκεμβρίου 2000, προτείνει νέους, αποτελεσματικότερους τρόπους προστασίας του

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος...11. 1. Οργανισμοί...15

Πρόλογος...11. 1. Οργανισμοί...15 Περιεχόμενα Πρόλογος...11 1. Οργανισμοί...15 1.1 Οργανισμοί και είδη...15 1.1.1 Ιδιότητες των οργανισμών...15 1.1.2 Φαινότυπος, γονότυπος, οικότυπος...17 1.1.3 Η έννοια του είδους και ο αριθμός των ειδών...19

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Όλα τα έμβια όντα συνυπάρχουν με αβιοτικούς παράγοντες με τους οποίους αλληλεπιδρούν. Υπάρχουν οργανισμοί: 1. Αυτότροφοι (Δεσμεύουν την ηλιακή ενέργεια και μέσω της

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Ε. Ντόνου 1, Γ. Ζαλίδης 1, A. Μαντούζα 2 1 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Γεωπονική Σχολή, Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή Μεθοδολογικό Πλαίσιο Προϋποθέσεις εφαρμογής Στόχοι Πρότυπα Αξιολόγησης Κύκλου Ζωής Στάδια

Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή Μεθοδολογικό Πλαίσιο Προϋποθέσεις εφαρμογής Στόχοι Πρότυπα Αξιολόγησης Κύκλου Ζωής Στάδια Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή Μεθοδολογικό Πλαίσιο Προϋποθέσεις εφαρμογής Στόχοι Πρότυπα Αξιολόγησης Κύκλου Ζωής Στάδια Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή Σημασία στην ανάλυση ολόκληρου του κύκλου ζωής ενός προϊόντος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Συνδυασμένη χρήση μοντέλων προσομοίωσης βελτιστοποίησης. Η μέθοδος του μητρώου μοναδιαίας απόκρισης Νικόλαος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Albin Eser Καθηγητής Πανεπιστημίου Freiburg Γερμανίας

ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Albin Eser Καθηγητής Πανεπιστημίου Freiburg Γερμανίας ΠΕΡΙΛΗΨΗ κατά τη διαμόρφωση του δικαίου περιβάλλοντος δεν θα εκλαμβάνεται πια ο άνθρωπος μόνον ως σφετεριστής της φύσης και του περιβάλλοντος αλλά επίσης ως τμήμα και ως μέλος της και συνεπώς κατά τις

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΗΝΕΙΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ΣΕ ΚΡΙΣΗ

Ο ΠΗΝΕΙΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ΣΕ ΚΡΙΣΗ Διεθνές συνέδριο «Πηνειός Ποταμός: Πηγή Ζωής και Ανάπτυξης στη Θεσσαλία» Ο ΠΗΝΕΙΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ΣΕ ΚΡΙΣΗ Συλλογική εισήγηση των Μ.Ε. Περιβάλλοντος και Μ.Ε. Υδάτων του ΤΕΕ/ΚΔΘ Παρουσίαση: Ζωή Παπαβασιλείου,

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της 1 ης Αναθεώρησης του Σχεδίου Διαχείρισης του ΥΔ Θεσσαλίας

Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της 1 ης Αναθεώρησης του Σχεδίου Διαχείρισης του ΥΔ Θεσσαλίας 1 η Αναθεώρηση Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του ΥΔ Θεσσαλίας (EL08) Διαβούλευση επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της 1

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Υδρογεωλογία. Υδροκρίτης-Πιεζομετρία

Περιβαλλοντική Υδρογεωλογία. Υδροκρίτης-Πιεζομετρία Περιβαλλοντική Υδρογεωλογία Υδροκρίτης-Πιεζομετρία Οριοθέτηση υδρολογικής λεκάνης Χάραξη υδροκρίτη Η λεκάνη απορροής, παρουσιάζει ορισμένα γνωρίσματα που ονομάζονται φυσιογραφικά χαρακτηριστικά και μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους σε πολλά επίπεδα στα πλαίσια ενός οικοσυστήματος Οι φυσικές

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Η ΡΟΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Η ροή του νερού μεταξύ των άλλων καθορίζει τη ζωή και τις λειτουργίες των έμβιων οργανισμών στο ποτάμι. Διαμορφώνει το σχήμα του σώματός τους, τους

Διαβάστε περισσότερα

2 o Συνέδριο Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Θεσσαλίας «Πηνειός Ποταμός: Πηγή Ζωής και Ανάπτυξης στη Θεσσαλία» Λάρισα, 2-3 Νοεμβρίου 2018

2 o Συνέδριο Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Θεσσαλίας «Πηνειός Ποταμός: Πηγή Ζωής και Ανάπτυξης στη Θεσσαλία» Λάρισα, 2-3 Νοεμβρίου 2018 [1] 2 o Συνέδριο Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Θεσσαλίας «Πηνειός Ποταμός: Πηγή Ζωής και Ανάπτυξης στη Θεσσαλία» Λάρισα, 2-3 Νοεμβρίου 2018 Συμπεράσματα Συνεδρίου Το 2 ο Συνέδριο της ΠΕΔ Θεσσαλίας με θέμα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ-ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 30 ΛΕΠΤΑ ΜΟΝΑΔΕΣ: 3 ΚΛΕΙΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ-ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 30 ΛΕΠΤΑ ΜΟΝΑΔΕΣ: 3 ΚΛΕΙΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΜΠ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Τεχνική Υδρολογία Διαγώνισμα επαναληπτικής εξέτασης 2012-2013 1 ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ-ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 30 ΛΕΠΤΑ ΜΟΝΑΔΕΣ: 3 ΚΛΕΙΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Θέμα 1 (μονάδες

Διαβάστε περισσότερα

Τι θα έπρεπε κάθε βιολόγος να ξέρει για τον ανθρώπινο πληθυσμό. Λίγοι επιστήμονες. ανθρώπινο πληθυσμό ως τη ρίζα της υποβάθμισης του περιβάλλοντος

Τι θα έπρεπε κάθε βιολόγος να ξέρει για τον ανθρώπινο πληθυσμό. Λίγοι επιστήμονες. ανθρώπινο πληθυσμό ως τη ρίζα της υποβάθμισης του περιβάλλοντος Το Σύνδροµο Αστικών Ρεµάτων (The Urban Stream Syndrome) Ιωάννης Καραούζας Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων, ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., 46.7 χλµ Αθηνών-Σουνίου, 19013 Ανάβυσσος, Αττική. ikarz@hcmr.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΣΤΟΝ ΥΠΟΓΕΙΟ ΥΔΡΟΦΟΡΕΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΑΡΛΑΣ

ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΣΤΟΝ ΥΠΟΓΕΙΟ ΥΔΡΟΦΟΡΕΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΑΡΛΑΣ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΣΤΟΝ ΥΠΟΓΕΙΟ ΥΔΡΟΦΟΡΕΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΑΡΛΑΣ Γιώργος Τζιάτζιος, Παντελής Σιδηρόπουλος, Λάμπρος Βασιλειάδης, Γιάννης Τζαμπύρας, Άγγελος Αλαμάνος,

Διαβάστε περισσότερα

Η παράκτια ζώνη και η ανθεκτικότητα στην αύξηση στάθμης της θάλασσας.

Η παράκτια ζώνη και η ανθεκτικότητα στην αύξηση στάθμης της θάλασσας. Μεταπτυχιακή Διατριβή Ευθυμία Σταματοπούλου Αρχιτέκτων Μηχανικός ΑΠΘ M.La. Αρχιτέκτων Τοπίου ΑΠΘ Αρχιτεκτονική τοπίου και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή με τη συμβολή της χωρικής ανάλυσης. Η παράκτια

Διαβάστε περισσότερα

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Πώς μπορεί να καλυφθεί η απουσία του κράτους; Κρίνα Μπελεάν Δικηγόρος ΔΣ Χανίων Περιβαλλοντολόγος, MSc Στην Ελλάδα, οι κατ εξοχήν αγροτικές περιοχές καταλαμβάνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΑΝΑΓΛΥΦΟΥ. Δρ Γεώργιος Μιγκίρος

ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΑΝΑΓΛΥΦΟΥ. Δρ Γεώργιος Μιγκίρος ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΕΞΩΜΑΛΥΝΣΗ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΑΝΑΓΛΥΦΟΥ Δρ Γεώργιος Μιγκίρος Καθηγητής Γεωλογίας ΓΠΑ Ο πλανήτης Γη έτσι όπως φωτογραφήθηκε το 1972 από τους αστροναύτες του Απόλλωνα 17 στην πορεία τους για τη σελήνη. Η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΔΠΜΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ & ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΑΣΚΗΣΗ 3 ΚΕΜΕΡΙΔΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1 Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του αγροδιατροφικού τομέα

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλο Υδατικού Ισοζυγίου

Μοντέλο Υδατικού Ισοζυγίου Μοντέλο Υδατικού Ισοζυγίου ΥΔΡΟΚΡΙΤΗΣ Η νοητή γραμμή που συνδέει τα ψηλότερα σημεία των υψωμάτων της επιφάνειας του εδάφους και διαχωρίζει τη ροή των όμβριων υδάτων. ΥΔΡΟΚΡΙΤΗΣ Κουτσογιάννης και Μαμάσης,

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνητός εμπλουτισμός ως καλή πρακτική για την αύξηση της διαθεσιμότητας του υπόγειου νερού

Τεχνητός εμπλουτισμός ως καλή πρακτική για την αύξηση της διαθεσιμότητας του υπόγειου νερού Τεχνητός εμπλουτισμός ως καλή πρακτική για την αύξηση της διαθεσιμότητας του υπόγειου νερού Διαμαντής Ιωάννης Καθηγητής ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τομέας

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ιδίως των μεταλλείων και λατομείων)

Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ιδίως των μεταλλείων και λατομείων) Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ιδίως των μεταλλείων και λατομείων) Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Έννοια του όρου αποκατάσταση Ο προσδιορισμός μιας έννοιας, το περιεχόμενο της και η δυναμική που

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210.

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210. ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται στους

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων Επιβίωση οργανισμών Ύλη o Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα

Διαβάστε περισσότερα

Κώστας Κωνσταντίνου Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης

Κώστας Κωνσταντίνου Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης Έρευνες για τεχνητό εμπλουτισμό των υπόγειων νερών της Κύπρου με νερό τριτοβάθμιας επεξεργασίας (παραδείγματα από Λεμεσό και Κοκκινοχώρια) Κώστας Κωνσταντίνου Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης Υπουργείο Γεωργίας,

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Υδατικών Πόρων

Διαχείριση Υδατικών Πόρων Διαχείριση Υδατικών Πόρων Εισαγωγή Βασικές Έννοιες Μοντέλο Υδατικού Ισοζυγίου Δρ Μ.Σπηλιώτη Λέκτορα ΔΠΘ Χρυσάνθου, 2013 Λειψυδρία Προσωρινή κατάσταση Φυσικά Αίτια Ξηρασία (drought) Ανθρωπογενή Αίτια Έλλειμμα

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Υδατικών Πόρων - Νερό και Ενέργεια

Διαχείριση Υδατικών Πόρων - Νερό και Ενέργεια ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΔΠΜΣ Επιστήμη & Τεχνολογία Υδατικών Πόρων Διαχείριση Υδατικών Πόρων - Παρουσίαση: Αλέξανδρος Θ. Γκιόκας Πολ. Μηχανικός ΕΜΠ e-mail: al.gkiokas@gmail.com Διάρθρωση ρ παρουσίασης

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Υδατικών Πόρων

Διαχείριση Υδατικών Πόρων Διαχείριση Υδατικών Πόρων Εισαγωγή Βασικές Έννοιες Μοντέλο Υδατικού Ισοζυγίου Δρ Μ.Σπηλιώτη Λέκτορα ΔΠΘ Χρυσάνθου, 2013 Λειψυδρία Προσωρινή κατάσταση Φυσικά Αίτια Ξηρασία (drought) Ανθρωπογενή Αίτια Έλλειμμα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1 1. Ενίσχυση της ελκυστικότητας του αγροτικού χώρου μέσω βελτίωσης

Διαβάστε περισσότερα

Γκανούλης Φίλιππος Α.Π.Θ.

Γκανούλης Φίλιππος Α.Π.Θ. Σύστηµα Υποστήριξης Αποφάσεων για την Ολοκληρωµένη ιαχείριση Υδάτων της ιασυνοριακής Λεκάνης Απορροής των Πρεσπών Γκανούλης Φίλιππος Α.Π.Θ. Ολοκληρωµένη ιαχείριση Υδατικών Πόρων Global Water Partnership

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2018/0216(COD) Σχέδιο γνωμοδότησης Bronis Ropė (PE629.

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2018/0216(COD) Σχέδιο γνωμοδότησης Bronis Ropė (PE629. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης 2018/0216(COD) 03.12.2018 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 410-446 Σχέδιο γνωμοδότησης (PE629.641v01-00) Θέσπιση κανόνων για τη στήριξη των στρατηγικών σχεδίων

Διαβάστε περισσότερα

1ο Ενημερωτικό Δελτίο του έργου EU-WATER Διακρατική ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων στη γεωργία http://www.eu-water.eu Εισαγωγή Η Ευρώπη και κυρίως οι ανατολικές και Μεσογειακές χώρες, αντιμετωπίζουν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΗ Υ ΡΟΛΟΓΙΑ. Εισαγωγή στην Υδρολογία (1η Άσκηση)

ΤΕΧΝΙΚΗ Υ ΡΟΛΟΓΙΑ. Εισαγωγή στην Υδρολογία (1η Άσκηση) ΤΕΧΝΙΚΗ Υ ΡΟΛΟΓΙΑ Εισαγωγή στην Υδρολογία (1η Άσκηση) Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων ιάρθρωση του µαθήµατος Εισαγωγή στην Υδρολογία

Διαβάστε περισσότερα

Οι υδατικοί πόροι αποτελούν σημαντικό οικονομικό, αναπτυξιακό και περιβαλλοντικό πόρο.

Οι υδατικοί πόροι αποτελούν σημαντικό οικονομικό, αναπτυξιακό και περιβαλλοντικό πόρο. Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδατικών πόρων Από την Οδηγία 2000/60 στη διαχείριση σε επίπεδο υδατικής λεκάνης Σωκράτης Φάμελλος Χημικός Μηχανικός MSc Αντιδήμαρχος Θέρμης Οι υδατικοί πόροι αποτελούν σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ

Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ *Φέρουσα χωρητικότητα Ο μέγιστος αριθμός ατόμων ενός είδους που μπορεί να υποστηρίζεται από ένα δεδομένο οικοσύστημα. Ο προσδιορισμός της για τον άνθρωπο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΤΑΚΡΗΜΝΙΣΕΙΣ ΕΞΑΤΜΙΣΗ. Μ 1 450 mm 150 mm. Μ 2 560 mm 190 mm. Μ 3 480 mm 165 mm. Μ 4 610 mm 173 mm.

ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΤΑΚΡΗΜΝΙΣΕΙΣ ΕΞΑΤΜΙΣΗ. Μ 1 450 mm 150 mm. Μ 2 560 mm 190 mm. Μ 3 480 mm 165 mm. Μ 4 610 mm 173 mm. Στην περιοχή που φαίνεται στον χάρτη υπάρχουν πέντε µετεωρολογικοί σταθµοί. Ποίος είναι ο µέσος ισοδύναµος όγκος νερού µε τον οποίο τροφοδοτείται ο υπόγειος υδροφορέας από την κατείσδυση στην περιοχή αυτή

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό βρίσκεται παντού. Αλλού φαίνεται...

Το νερό βρίσκεται παντού. Αλλού φαίνεται... Υδατικοί Πόροι Το νερό βρίσκεται παντού. Αλλού φαίνεται... και αλλού όχι Οι ανάγκες όλων των οργανισμών σε νερό, καθώς και οι ιδιότητές του, το καθιστούν απαραίτητο για τη ζωή Οι ιδιότητες του νερού Πυκνότητα

Διαβάστε περισσότερα

5.4. Υδατικό δυναμικό

5.4. Υδατικό δυναμικό ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 / ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Εικόνα 5-4 Βασική πορεία και σημείο προορισμού των κατά τόπους ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων: επιφανειακή απορροή, εδαφική διήθηση, εξάτμιση και διαπνοή. (Πηγή: Miller, περιβάλλον,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 2 Στην έξοδο λεκάνης απορροής µετρήθηκε το παρακάτω καθαρό πληµµυρογράφηµα (έχει αφαιρεθεί η βασική ροή):

ΑΣΚΗΣΗ 2 Στην έξοδο λεκάνης απορροής µετρήθηκε το παρακάτω καθαρό πληµµυρογράφηµα (έχει αφαιρεθεί η βασική ροή): ΑΣΚΗΣΗ 1 Αρδευτικός ταµιευτήρας τροφοδοτείται κυρίως από την απορροή ποταµού που µε βάση δεδοµένα 30 ετών έχει µέση τιµή 10 m 3 /s και τυπική απόκλιση 4 m 3 /s. Ο ταµιευτήρας στην αρχή του υδρολογικού

Διαβάστε περισσότερα

Υδρολογική διερεύνηση της διαχείρισης της λίµνης Πλαστήρα

Υδρολογική διερεύνηση της διαχείρισης της λίµνης Πλαστήρα Ηµερίδα για την παρουσίαση του ερευνητικού έργου «ιερεύνηση των δυνατοτήτων διαχείρισης και προστασίας της ποιότητας της Λίµνης Πλαστήρα» Καρδίτσα 30 Μαρτίου 2002 Υδρολογική διερεύνηση της διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Υδρολογική διερεύνηση της διαχείρισης της λίµνης Πλαστήρα

Υδρολογική διερεύνηση της διαχείρισης της λίµνης Πλαστήρα Ηµερίδα για την παρουσίαση του ερευνητικού έργου «ιερεύνηση των δυνατοτήτων διαχείρισης και προστασίας της ποιότητας της Λίµνης Πλαστήρα» Καρδίτσα 30 Μαρτίου 2002 Υδρολογική διερεύνηση της διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 3: Εξατμισοδιαπνοή

Άσκηση 3: Εξατμισοδιαπνοή Άσκηση 3: Εξατμισοδιαπνοή Ο υδρολογικός κύκλος ξεκινά με την προσφορά νερού από την ατμόσφαιρα στην επιφάνεια της γης υπό τη μορφή υδρομετεώρων που καταλήγουν μέσω της επιφανειακής απορροής και της κίνησης

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Υδατικών Πόρων

Διαχείριση Υδατικών Πόρων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 1 : Γενικά περί διαχείρισης Ευαγγελίδης Χρήστος Τμήμα Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΙΖΗΜΑΤΟΓΕΝΗ ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ

ΙΖΗΜΑΤΟΓΕΝΗ ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ Η εφαρμογή των γεωλογικών πληροφοριών σε ολόκληρο το φάσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ανθρώπων και του φυσικού τους περιβάλλοντος Η περιβαλλοντική γεωλογία είναι εφαρμοσμένη

Διαβάστε περισσότερα

3ο Ενημερωτικό Δελτίο του έργου EU-WATER Διακρατική ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων στη γεωργία http://www.eu-water.eu Αειφορική Αγροτική Ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση Το πρόγραμμα EU.WATER

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Πολιτική και Βιώσιμη Ανάπτυξη

Περιβαλλοντική Πολιτική και Βιώσιμη Ανάπτυξη ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Περιβαλλοντική Πολιτική και Βιώσιμη Ανάπτυξη Ενότητα 08: Εκτίμηση Κοινωνικών Επιπτώσεων II Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0178/3. Τροπολογία. Jacques Colombier, Angelo Ciocca, Olaf Stuger εξ ονόματος της Ομάδας ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0178/3. Τροπολογία. Jacques Colombier, Angelo Ciocca, Olaf Stuger εξ ονόματος της Ομάδας ENF 28.5.2018 A8-0178/3 3 Αιτιολογική σκέψη IΣΤ ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, τα τελευταία χρόνια, οι γεωργοί αντιμετωπίζουν μια αυξανόμενη αστάθεια των τιμών, η οποία αντικατοπτρίζει τις διακυμάνσεις των τιμών

Διαβάστε περισσότερα

Εύη Λίττη ΛΔΚ ΕΠΕ Άνδρος 2008

Εύη Λίττη ΛΔΚ ΕΠΕ Άνδρος 2008 ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Εύη Λίττη ΛΔΚ ΕΠΕ Άνδρος 2008 Περιεχόμενα Παρουσίασης Α. Γενικά Στοιχεία Β. Υφιστάμενη κατάσταση υδατικών πόρων Γ. Ανάπτυξη συστημάτων και εργαλείων διαχείρισης Υδατικών

Διαβάστε περισσότερα

Ιωάννα Ανυφαντή, Μηχανικός Περιβάλλοντος Επιβλέπων: Α. Ευστρατιάδης, ΕΔΙΠ ΕΜΠ. Αθήνα, Ιούλιος 2018

Ιωάννα Ανυφαντή, Μηχανικός Περιβάλλοντος Επιβλέπων: Α. Ευστρατιάδης, ΕΔΙΠ ΕΜΠ. Αθήνα, Ιούλιος 2018 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Δ.Π.Μ.Σ. «ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ» ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ιωάννα Ανυφαντή, Μηχανικός Περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα