κάθε δεύτερη Πανσέληνο ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ: Φ ιλοτεχνικος Ο μ ιλ ο ς Μ υτιλήνης «Ο Θεόφιλος»

Transcript

1 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ: Φ ιλοτεχνικος Ο μ ιλ ο ς Μ υτιλήνης «Ο Θεόφιλος» κάθε δεύτερη Πανσέληνο...Κι άν κάνεις δχι ά νο ίγεις τό στόμα σου νιώ θεις δτι θά βγούνε κάτι παλιά Α ιολικά, δλα ά λφ α κ α ί νύ, κάτι «τάν άπάλαν Σελάναν - τάν Μ υτιλάναν»... Ό δ υ σ σ έα ς Έ λ ύ τη ς ^ Α Υ Γ Ο Υ Σ Τ Ο Σ Ό7

2 Το περιοδικό ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Τ Ε Υ Χ Ο Σ 1 / 28 Α Υ ΓΟ Υ ΣΤΟ Υ Πανσέληνος Μντιληναίων Λόγος - Τέχνες - Πολιτισμός διανέμεται ΔΩΡΕΑΝ, κυκλοφορεί κάθε δεύτερη Πανσέληνο 3 ΕάΐΙοηβΙ: Με μια Ματιά του Περικλή ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗ χρόνια μετά ο Οδνσσέας Ελύτης Τηλόθι Λέσβου του Περ. Μ. 5 Ά Σελάννα και η αιολική διάλεκτος του Στράτου Σ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗ 7 Πλέοντας προς Μυτιλήνη. Ποίημα της Χρυσουλας ΧΑΤΖΗΠΑΝΝΙΟΥ 7 Ήχος ευθύς. Ποίημα του Φαίδωνα ΘΕΟΦΙΛΟΥ 7 Σίγρι. Λάδι σε καμβά του Γιώργου ΠΕΡΡΟΥ 8 Τάκης Χατζηαναγνώστου 70 χρόνια στα Γράμματα Απόσπασμα απ το Μυθιστόρημά του Έ να νησί ταξιδεύει. 9 Μελέτη θέρους. Ποίημα του Αρη ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΗ 10 Λλφόνσου ΔΕΛΗ. Μια ζωή κοντά στ ακρογιάλι. Λάμπρος Πορφύρας του Μήτσου Ν. ΤΣΙΑΜΗ 11 Μίλτης Παρασκευαΐδης του Κώστα Γ.ΜΙΣΣΙΟΥ Νέα Τάξη. Ποίημα του Γιάννη ΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ Η Κόρη και η Ψυχή. Ποίημα του Στρατη ΠΑΝΝΙΚΟΥ Υδάτινες ζωγραφιές. Ακουαρέλλα της Μαρίας ΚΑΛΛΙΠΟΛΙΤΗ Σαπφώ η Λεσβία. Λογοτεχνικός ηθικοσωβινισμός του Παναγιώτη Σ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗ Το πέρασμα. Ποίημα του Περικλή ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗ Τοπίο ακουαρέλλα του Γιώργου ΛΟΛΟΣΙΔΗ 30 ΧΡΟΝΙΑ ΦΟΜ Οο$ί θ ($6 νί ρ 8 Γ β ) 'Ετσι είναι αν έτσι νομίζετε 3 Γράμματα από τρεις φίλους: Τάκης ΧΑΤΖΗΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ Φαίδωνας ΘΕΟΦΙΛΟΥ Θανάσης ΠΛΑΤΩΝ Η θεατρική ομάδα ΦΟΜ, μια αναδρομή, του Ανδρέα ΣΕΦΤΕΛΗ 30 θεατρικά Έργα, επί σκηνής ( ) 11 Τα μαύρα στάχυα, Λάδι σε καμβά του Στρατη ΑΘΗΝΑΙΟΥ Τ ο «ανοιχτό βήμα» σε ολους τους δημιουργούς Όσοι από τους δημιουργούς στο χώρο των Γραμμάτων και Τεχνών επιθυμούν να στείλουν «συνεργασίες» προς δημοσίευση ή να διατυπώσουν απόψεις σκέψεις ή προτάσεις πάνω σε ευρύτερα Πολιτιστικά θέματα το «ά σελάννα» είναι πρόθυμο να φιλοξενήσει κείμενά τους με μόνη παράκληση αυτά να είναι σύντομα και περιεκτικά. (Παράκληση, τα κείμενα σε ηλεκτρονικό αρχείο) Εξώφυλλο: Λογότυπο: Α σελάννα της ζωγράφου Μαρίας ΚΑΛΛΙΠΟΛΙΤΗ Μήθυμνα (πενάκι) του ζωγράφου ΟΗβοπδ ΑΝΟΚΙΟϋΤδΑ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Φ ίλ Ο Τ Ε Χ Ν ΙΚ Ο Σ Ο Μ ΙΛ Ο Σ Μ Υ Τ ΙΛ Η Ν Η Σ «Ο Θεόφιλος» (1977) Γραφεία: Σαμοθράκη; 3 * Τ.θ Μυτιλήνη Εκδότης - Δ ιευθυντή; - Επιμελητής: Π ΕΡΙΚΛΗΣ Φ. Μ ΑΥΡΟΠΑΝΝΗΣ, Πρόεδρος ΦΟΜ Τηλ. & Ραχ: (+30) * Μο6: (+30) * Ε-ιιηίΙ: $«β ΐίδ@χαΗοο.$Γ Σελιδοποίηση - Εκτύπωση: ΡΚΟΜ ΟϋΝΕ Α.Ε. Τηλ.& Ραχ: Ε-ηιαΐΙ: ρπ>πκ>1ίικ@ιε$.γοηιικΐ. Γ Ε πιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου του περιοδικού μόνο με προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη (Ν. 2121/93) (Έκδοση με δαπάνη ΦΟΜ)

3 θ ο Η Ι ο ν β Ι μια ματιά Ε ίν α ι π ια γεγονός, εδώ κ α ι δεκαετίες, πω ς με τη ν περιθω ριοποίηση τω ν πολιτιστικώ ν πραγμ ά τω ν στην Π εριφέρεια, η ελληνική επ α ρ χία πολύπλευρα τα λα νίζετα ι, μην μπορώ ντας να αντέξει το δια φορετικό του ακριβοδίκαιου Πολιτισμού. Η έλλειψη μιας ορθολογικής πολιτικής Π ολιτισμού παραμένει αθεράπευτη πληγή. Α π ό τη μια, ο ι εκάστοτε κ ρ α το ύ ντες κ α ι έχο ντες, α υ το π ερ ιο ρ ιζό μ ενο ι στη δ ια χείρ η σ η τη ς μιζέριας, όλο κ α ι περισσότερο στριμώ χνονται κάτω α π ό το ν χαμηλό πήχυ τη ς μέτριας συμβατικότητας κ α ι αναποτελεσματικότητας. Α π ό τη ν άλλη, η ελαφ ρότητα τη ς βαρύνουσας κουλτούρας, ο ι γνω στοί εν δυνάμει άσχετοι, και κατά δήλωση δημιουργοί π α ντό ς επιστητού... κ α ι μαϊντανού, δ ια γκ ω νίζο ντα ι στις γνω στές επικοινω νιακές πασαρέλες, σε π ό ζες αστέρω ν βω βού κ ινη μ α το γρ ά φ ο υ, στο π ώ ς α βά σταχτα θ α... εκτεθούν, αδια φ ορώ ντας γ ια τη γλαστροποίηση τη ς ό π ο ια ς αισθητικής τους επιλογής!.. Ο ι εξαιρέσεις, υπογραμμίζουν πάντοτε το ν κανόνα. Κ αι αναρω τιώ νται έπ ειτα κ ά π ο ιο ι άλλοι, σαν ιθα γενείς μ ια ς ακαθόριστης μειονότητας: τι απομένει λ ο ιπ ό ν σ τα π ο λιτισ τικ ά π ρ ά γ μ α τα τ η ς πα ρα μ εθ ό ρ ια ς κ α ι α κ ρ ιτικ ή ς επαρχίας, τη γεμ ά τη α π ό α να π ά ν τη το υ ς προβληματισμούς, ε κ ε ί ό π ο υ β α ρέθηκε π ια "να χ τυ π ά η καρδιά τη ς Ε λλά δ α ς \ Κ αι, εισπράττουν το αμίμητο: Ο ι ανόητες ερω τήσεις, λαμβάνουν ανόητες απαντήσεις!.. Π α ρ α τα ύ τα, α υ το ί π ο υ α να ρ ω τιο ύ ντα ι, επιμ ένουν, μόνοι ή σ υλλογικά, ν α συναντήσουν στο αλαφ ροΐσκιω το διά β α τους ανθρώ πους ξεχω ριστούς με ό ρ α μ α κ α ι ελπίδα, ικανούς ν α σχεδιάσουν, να υ λοποιή σ ουν κ α ι ν α μπολιάσουν τη ν Κ οινω νία με τη ν ειδοποιό πολιτισ τική δ ια φ ο ρ ά. Ε πιμ έ νουν ν α βρουν, εκείνους που άφοβα τολμούν στη ζω ή, που δίνουν αγώ νες, με αμέτρητες αγω νίες, μέσα σε μια αφόρητη εικονική πραγμ α τικότη τα μιας σουρεαλιστικής καθημερινότητας. Ε κείνους, που αντέχουν κ α ι μπορούν σαν ξω μάχοι να οργώ σουν, ν α σπείρουν το χω ρ ά φ ι τη ς σκέψης, του λόγου κ α ι του οράματος γ ια ένα καλύτερο σήμερα, γ ια ένα π ιο ανθρώ πινο αύριο. Κ οντά, κ α ι μ α ζί με αυτούς τους φωτεισμένους, τους αθερά πευτα θαυμαστές του ω ραίου, καλού κ α γα θ ο ύ, εδώ κ α ι τριάντα χρόνια, ο Φ ιλοτεχνικός μ ας Ό μ ιλ ο ς παραμένει ορθός κ α ι παρώ ν. Και, προσφέρει, χω ρ ίς κανένα ίδ ιο όφελος, όλες του τις πνευματικές κ α ι καλλιτεχνικές του δυνάμεις, στο Θ έα τρο, τη Μ ουσική, στα Γράμματα κ α ι τις Τέχνες. Μ ια πολυφω νική παρουσ ία μέσα σε ηχηρή σιωπή... Ο Φ Ο Μ συνεχίζοντας, με σ υ νέπ εια κ α ι π ά ν τα με ά π ο ψ η σ τον πολιτισμό, τη ν ισ τορία το υ, και γιορτά ζοντας εφέτος τη ν επέτειο τω ν 30 χρόνω ν ζω ής κ α ι δρά σης ( ), κυκλοφόρησε, κ α ι δια νέμει δω ρεά ν, το α νά χείρ α ς Ιόσ έλιδο π ερ ιο δικ ό το υ, με το ν ειδυλλιακό σ α π φ ικό τίτλο: α σελάννα Μ υτιληναίω ν Λ όγος, Τέχνες κ α ι Πολιτισμός. Τ ο α σελάννα, σαν λογοτεχνικό περιοδικό, κ α ι σαν Β ήμα γ ια τα πολιτιστικά μ ας πράγματα, δ εν φ ιλοδοξεί βέβαια ν α καλύψ ει τυ χό ν κενά στα Γράμματα κ α ι τις Τ έχνες του τόπου μας, αλλά έρχεται σαν ένα δοξαστικό σταχολόϊ, να συνάξει με σεβασμό τ α λυγερόκορμα στάχυα τη ς Α ιολικής Γης και του Λεσβιακού Λ όγου, τω ν Σ υγγραφέω ν μας, τη ς φ ω τεινής γραφ ής, αλλά κ α ι τω ν Έ ρ γω ν τω ν Κ αλλιτεχνών μας, τη ς φ λογάτης δημιουργίας. Και, φ τιά χνοντα ς με α γά π η κ α ι διακριτικότη τα μ ια πνευματική κ α ι καλλιτεχνική θυμω νιά ν α την αποθέτει, κ ά θε δεύτερη πανσέληνο, στο πήλινο βάζο τη ς Μ νήμης κ α ι του Σ τοχασμού, γ ια Σ ας, και γ ια Ό λ ο υ ς μας, σαν χάρισμα: Σ τά χυ α μέσα στο καταχείμω νο!.. Περικλής ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ

4 «Δυτικά της λύπης» 11 χρόνια μετά ρ Οδυσσέας Ελύτης «Τηλόθι Λέσβου» το υ Σ π. Ο ρνεράχη Ο Ν ά μ ^ ϊίσ ^ Τ Ι Ο ρ Π Ή Ε, ίό υ μικρού κ α ι του μεγάλου κόσμου, ο γ ιό ς του Ή λιο υ, του Έ ρω τα του Φ ωτός, ι φ ι τ ^ γ ^ ^ Ι λ ^ τ ι κ ο ί μ ^ ί ^ ^ ^ ^ κ α θ α ρ ή ς λυρικής έκφρασης και της ρωμαλαίας ευαισθησίας μ ια ς ^ ω σ σ ^ ^ ^ ο υ μ ^ γ ίχ η ς / ώ ρ ά ' τ ^ ώ ^ η μία του στην αυλή του Παραδείσου, -18 Μ αρτίου , καταλυτικά μας «αγγίζε/>? και χαρισματικά μάς «ακουμπά» με τον αξεπέραστο ποιητικό του λόγο. του «Της Σ ε λ η Λ ^ τ η < Μ υ ^ ή ν η ς - παλαιά και νέα ωδή», είναι ένας ευαίσθητος ύμνος ία το «νησί του». Μ ας ^ κ μ υ ο ^ ρ ε ΰ ^ α ι^ ^ 0 Τόσο μου'< δυστυχία - που ξέρω: δ α το πω παλιά θαλασσινή Σελήνη μου. Ή τανε στό νησί μου κάποτες κει που αν δε γελιέμαι Π ριν χιλιάδες χρόνους η Σαπφώ κρυφά Σ έφερε μες τον κήπο του παλιού σπιτιού μας Κρούοντας βότσαλα μεσ στο νερό ν ακούσω Π ω ς σε λένε Σελάνα και πω ς εσύ κρατείς Ε πάνω μας και παίζεις τον καθρέφτη του ύπνου. Πώς ανάσκελα θυμάμαι βγαίνοντας ο Ιούλιος Μέσ α π ό τις μαγνόλιες του παραδείσου Σ έβλεπα να κατεβαίνεις 4κει που έλαμπε η χαβούζα Και μυγάκια πάνου από τα σαπισμένα φύλλα Μ υριάδες φωσφόριζες! Π ώ ς μετέωρα όλα! Κ αι βαθύς Ο θόρυβος της ρόδας μες στη νύχτα... Αλλά, και το άλλο κείμενό του, ένα θαυμάσιο πεζό - ποίημα, γ ια τη Σελήνη, και τον Ή λ ιο του νησιού μας, που έγραψε, με τόσο λάμπουσες λυρικές εικόνες,στην εισαγω γή του βιβλίου του «Ο ζω γράφ ος Θεόφιλος», με τίτλο «Η άλλη Λέσβος», ονειρικά σε συναρπάζει: ** «Πουθενά, σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου, ο Ή λ ιο ς και η Σελήνη δε συμβασιλεύουν τόσο αρμονικά, δε μοιράζονται τόσο ακριβοδίκαια τη ν ισχύ τους όσο επάνω σ αυτό το κομμάτι γ η ς που κάποτε, ποιος ξέρει σε τ ι καιρούς απίθανους, ποιος Θεός, γ ια να κάνει το κέφι του, έκοψε και φύσηξε μακριά, ίδιο πλατανόφυλλο καταμεσής του πελάγους. Μ ιλώ γ ια το νησ ί που αργότερα, ότα ν κατοικήθηκε, ονομάστηκε «Λέσβος» και που η θέση του, όπως τη βλέπουμε σημαδεμένη στους γεω γραφικούς χάρτες, δε μοιάζει ν ανταποκρίνεται κ α ι πολύ στην πραγματικότητα». Με τ α παραπάνω α υτά ελάχιστα «ενθυμήματα», εμείς ο ι συμπατριώ τες του Μ υτιληνιοί κρατάμε, ξανά κ α ι ξανά μέσα μας σαν ζωογόνες φωτιές, όλα αυτά που τόσο βαθιά πίστεψε στη ζωή του, κ α ι με τόση ανατρεπτική φωνή οικουμενικά κληροδότησε, ο Μ εγάλος μας Π οιη τής Ο δυσσέας Ελύτης. Π ερ.μ. 4 Ποίηση - Πεζογραφία

5 Στράτος Στ. Παρασκεναΐδη ς Ά ΣΕΛΑ Ν Ν Α Καί ή αιολική διάλεκτος υi αιολική διάλεκτος, μία άπό τις τρεις βασικές άποχρώσεις τής έλληνίκης γλώσσας των προγόνων μας (ύπάρχει καί ή αρκαδική, βοιωτική. κυπριακή κ.ά. άποκλίνουσες κι αυτές απ τήν ίωνικήάττική) εκπροσωπείται στήν ποίηση (διότι τότε, δη λ. τόν 7ο-6ο αιώνες π.χ., οί διανοηταί - καλλιτέχνες προτιμούσαν τόν έμμετρον λόγον άπ* τόν πεζόν) άπό τόν Α λκαίο καί τήν Σαπφώ. Οί άλλοι δύο παλαιοί Ά ρίω ν καί Τέρπανδρος, άλλα καί ό Πιττακός (αν είναι δικά του όσα σοφά του αποδίδονται) δέν εμπεριέχονται στό οοτρικ τής αιολικής διότι τού μέν Ά ρίονος σώζεται ένα μόνο ποίημα (που άρχίζει: «"Υψιστε θεών, πότνιε χρυ- σοτρίαινε Πόσειδον...»), ό δέ Τέρπανδρος έγραψε στή δωρική, άτε ζήσας στήν Σπάρτην. Του Πιττακοΰ ( ; π.χ.), πλήν τής λέξεως έμμεναι (αιολική), δλα τά γνωμικά του μάς διεσώθησαν μεταποιημένα στήν άττική διάλεκτο. Παραδόξως ό Θεόκριτος έχει τουλάχιστον δύο ειδύλλια αίολιστί γραμμένα, με τύπους όπως στύμα (στόμα), μάτερες (μητέρες), έχοισα (έχουσα), πεδά (μετά), μάλθακον (μαλθακόν) άνδρων (άνδρών), τίματα (τιμη- τά) κ.λ.π. Τήν αιολική άπέφευγαν άλλοι, διότι ηχούσε βαρεία, ώσάν βάρβαρος φωνή. Τό λέγει άλλωστε καί ό Πλάτων στόν «Πρωταγόρα» μιλώντας γιά τόν Πιττακό, πού ήταν, λέγει, «τεθραμμένος έν βαρβάρψ φωνή». Αιολικούς τύπους έχει καί ό "Ομηρος, διότι έζησε στήν Σμύρνη, γενικώς στην Αίολίδα τής Μ. Α σίας, όπου είχε συνυπάρξει καί συγχωνευθή τό ιωνικό καί αιολικό στοιχείο. Οι πιό κτυπητές διαλεκτικές διαφορές τής αίολικής διαλέκτου είναι: Ρήματα λήγοντα εις -μι αντί -ω (κυρίως συνηρημένα στην άλλη Ελλάδα): κάλημι (καλώ), όρη- μι(όρώ), έπαίνημι (επαινώ), φίλημι (φιλώ), κ.ά. Ή ψίλωσις: Ο ί Αιολεΐς δέν δασύνουν τό άρχικό φωνήεν ποτέ ή σχεδόν ποτέ. «Αίολεϊς μόνον ψιλούσι»-άπολλώνιος ό Δύσκολος, π.χ. κατεύδω (καθεύδω, εΰδω), ίππος, ιστός (ιστός), άμμες (ήμεϊς), άέλιος κ.ά. Αποφεύγουν νά τονίσουν τήν λήγουσα (πλήν ίσως άκλίτων τινών λέξεων, π.χ. παρά ή πάρα, ύπέρ ή υπέρ. Οί κώδικες διαφωνούν). Αν είναι δυνατόν κατά τούς Αιολεΐς ό τόνος νά πέφτη στήν προπαραλήγουσα.(άρχι- κή θέσις τής ίαπετικής γλώσσας ό τόνος νά πέφτη στήν πρώτη συλλαβή καί σέ τετρασύλλαβες κ.λπ. λέξεις). Οί Αιολεΐς γράφουν: Αφρόδιτα (ένιαχοΰ Άφροδί- τα), πόταμος, Πίττακος ή Φίττακος, Σάπφω - Σάφφω - Ψάπφα - Ψάπφω καί κλητική Σάπφοι ή Ψάπφοι (άντί Σαπφοΐ τών Τώνων), έσλος (έσθλός), σίσυρνα (γούνα), πένιχρος, πάρθενοι, πόρφυρον κ.ά. Αλκαίος «χείμωνι, μοχθεύντες μεγάλω μάλα». Ε ξαιρείται ή γενική πληθυντικού τής Α' κλίσεως* θεάν (θεαινών), κουράν (κουρών), μεριμνάν (μεριμνών) κ.ά. Ή προτίμησις τού α αντί τού η, π.χ. κάλα (καλή), πάκτιδος (πηκτίδος), άμέ- ρα (ήμέρα) κ.ά. Δέν έχει δυϊκόν, καθ ήν έποχήν ήκμαζε ό δυϊκός. Αλλάσ- σει φωνήεντα κρέτος (κράτος), ώρανος (ούρανός) δνω (άνω), σύρκες (σάρκες), παΐς (πάς), ότα (δτε), πότα (πότε), όνία (άνία), στύμα (στόμα), γελαίσας (γελά- σας) κ.ά. Άλλάσσει σύμφωνα* πέμπε (πέντε) Βέλφοι (Δελφοί), πέσσυρες (τέσσαρες), σάμβαλον κ.ά. Αφομοιώνει τό έξαφανισθέν γράμμα ] με τό διπλανό του σύμφωνο* κρίν ω > κρίννω, φθέρ]ω >φθέρρω, χέρ]ων > χέρρων, κτέν ω > κτέννω (άντί κτείνω, χείρων κ.λ.π.) Αφομοιώνει ομοίως καί άλλα σύμφωνα μέ τό διπλανό υγρό ή ένρινο στόν άόριστο έφθερσα > έφθερρα, έκτενσα (έκτεννα) χωρίς άναπληρωματική έκταση (έφθειρα, έκτεινα). Αφομοιώνει όμοί- ως τό σ μέ διπλανά ύγρά καί ένρινα* έσμί > έμμι (είμί), άσμες > άμμες, φαεσνός > φάεννος (φαεινός), ερεβεσνός > ερέ- βεννος (έρεβενός). Διατηρεί τό σδ άντί ζ, π.χ. φροντίσδειν (φροντίζειν), Ε πιστημονικά Σ υνέδρια - Σ υμπόσια Α. 3ΕΙΡΕΚΤ: Η ΗΧΩ ( νκραβούρα

6 Σδεύς (Ζευς), ψιθυρίσδειν. Διατηρεί τό σπ αντί ψ, π.χ. σπέλιον (ψέλιον), ή πσ άντί ψ, π.χ. Ά ραπς. Διατηρεί τό σκ άντί ξ, π.χ. σκίφος (ξίφος). Δεν διατηρεί δμως λέξη με κσ (ξ). νεχει τύπους όπως* δππατα (δμματα), πεδά (μετά), τύ (συ), άπο- κρύπτοισι (άποκρύπτουσι) κ.λ.π. Έ χει καί άσυναιρέτους τύπους* άέλιος, άεθλος (άθλος). Ή αιολική έπέδρασε στην Ελλάδα στην περίπτωση του άνα- βιβασμοΰ τού τόνου στα σύνθετα (δταν ή λήγουσα του β'συνθετικοΰ είναι βραχύ) πολύς >πάμπολυς λόγος > άντίλογος, στάσις > άνά στάσις κ.λ.π., και τά νέα* Πάναγια έτσεινους, εΰτουνους, έδιου Δέσποτα, (τούτο άπ τά όρχαϊα] Ε πίσ ης οί κλητικές έχουν συχνά αναβιβασμένο τόν τόνο: Άπολλον Πόσειδον, Περίκλεις, Δήμητερ σώτερ, θύγατερ, μεγαλόπραγμον άγνωμον, άσχημον, Σώκρατες Άριστόφανες, Δημόσθενες, Διόμη δες, αύτόκρατορ, Άγάμεμνον, βέλ τιον, σύνηθες. Καί οί διπλές* άδελ φέ-άδελφε, πονηρέ-πόνηρε. Έ π ί σης, πολύ νίκες, αυτάρκες κ.λ.π Επίσης, μία άλλη λέξις πού τήν έχουμε άπ τούς Αίολεϊς είναι τό πλεμόνι (πβ.άλκ. «τέγγε πλεύμονα οινω»). "Ας άνατάμωμε τώρα τό σελάννα ή σέλαννα ή σελάνα. Ποιό όπό τά τρία χρησιμοποιούσαν στόν καθημερινό τους λόγο οί πρόγονοί μας; Ποιόν στόν γραπτό; Μπορεί καί τα τρία, μπορεί τό ένα, μπορεί άνάλογα μέ τήν έποχή ή τήν περιοχή. Τέτοιοι διπλοί καί τριπλοί τύποι στήν Ε λλάδα ούκ όλί- γοι* σύ, τύ, τύνη. Σύζυγος, σύζυξ. Εγώ, έγω, έγων. Εκείνος, κείνος. Σκενδάννυμι, κεδάννυμι. Γραΰς, γραία. Ίππεύς-ίππότης - ίππότα καί πολλά άλλα. Καί έννοώ συνώνυμα καί άπό τήν ίδια ρίζα. Διότι συνώνυμα καί άπό διαφορετική ρίζα είναι τόσα καί άλλα τόσα. Λέγω, αύδάω, άγορεύω, φημί, βάζω, φάσκω, λαλώ, φράζω, λάσκω, φθέγγομαι, φωνώ* κτυπώ, τύπτω, κρούω, κόπτω, πλήττω, παταγώ> πατάσσω. Αύτά καί τά τοιαΰτα, είναι άλλη περίπτωσις. Ή ρίζα τής λέξεως σελάννα είναι σελ. Ά π τήν άρχική αυτήν ρίζα ξεκινούν λέξεις πού δηλώνουν φώς, ήλιο, θεόν. Είναι άρκετές, ίαπετικής ή σημιτικής αρχής: Σέλας (φώς), σήλιος (ήλιος), (σ) Όλυμπος (κατοικία θεών), έλη (φώς ήλιου) (σ)ελένη ή (σ)ελάνη (λαμπάς), (σ)έλαιον (τό φωτίζον νύκτωρ), ήλεκτρον (νάναι άραγε σύμπτωσις ή έχει σχέση μέ τήν έλξη τού φωτός;), ήλέκτωρ (ό άκτινοβολών). Τ Αραγε ό αλέκτωρ πού διακηρύσσει τήν έλευση τής πρωίας νάχη σχέση μ αυτήν τήν όμάδα; Ά λέα (θερμότης), άλεαίνω (θερμαίνω), ΙμιΙνΗ (Βαβυλών= ή πύλη τού θεού), Ηαηηϊ&αΐ (ή χάρις τού Βάαλ). Η&άηιδαΙ (αυτόν πού βοηθεϊ ο Βάαλ), άμύγδαλον (πολύτιμο δώρο τού θεού / αιηεςεύει), Βαβέλ (πύλη τού θεού). Ό νεολιθικός Ά ρ ιο ς, δταν δημιουργούσε τήν γλώσσα συνέδεσε εύλόγως καί κατά τήν κρίση του τόν ήλιο, τήν θερμότητα καί τόν θεόν. Στήν σανσκριτική (παλαιά ινδική, παλαιά άρια) ό ήλιος έλεγε- το $ιΐγ8ΐι. Τό σ άποβαλλόμενο στήν αρχή λέξεως συχνά άφήνει δασύ πνεύμα* σίστημι > ΐστημι. σάλλομαι > άλλομαι, ςο > ό, $βρΐβηι> έπτά, σάλς ή σάλας > άλς ή άλας κ.λ.π. Τό έλαιον ή μάλλον ή έλαια το π.χ. έγράφετο (σ) έραρα έλαρα ελαία...;; Ε πίσης τό ρ έναλλάσεται ένίοτε μέ τό λ: Ά χράς > αχλαδιά, κλίβανος >κρίβανος, βάραθρον > βάλαθρον, άλγαλέος > άργαλέος, ναύκληρος > ναύκραρος, σιγηλός> σιγηρός, άμέλγω > άμέργω > άρμέγω (νέο), 4Η8ηι$ (ίαπετ. λέξις) θήλυς. Καί πολλά νεώτερα* αδερφός, αρμυρός, κόρφος (<κόλπος), ήρθα, γρήγορα, κεχλιμπάρι (<κεχριμπάρι, άραβι), άλέτρι (< άροτρον), λυθρίνι (<ερυ- θρϊνος), λαφιάτης (<όροφιάτης δφις) κ.ά. Ή σελήνη λοιπόν άνήκει σ αύτήν τήν κατηγορία λέξεων πού δηλοΰν φώς, θ εό ν κ.λ.π. Ά ρ α και το $ιιγ&η έγινε, ως άνωτέρω άναλυτικώς άναφέρω, ήλιος. Ή σελάννα αναφέρεται στά σωζόμενα τής Σαπ- φοΰς τρίς. Μερικοί παλαιοί έκδοτες (Ταιιοΐιηϊΐζ, 1811) γράφουν σέλαννα. "Αλλοι (ΒβΓβΚ, Γερμ. κριτικός), σελάνα. Οί Δωριείς έγραφαν σελάνα. Ο ί περισσότεροι καί νεώτεροι έκδότες-κριτικοί με βάση τήν συνολικότητα τών κωδίκων γράφουν σελάννα. Πάντως στήν άδιάστρεπτη κατάληξη τού σελάννα (μετά τής όποιας συμφωνούμε): α) Πρέπει νά έχωμε ύπ δψιν καί τά ποιητικά μέτρα, έφ ών έποίει ποίηση ή Σαπφώ, καί τά όποια είναι άρκετά καί πολύπλοκα. Τό μέτρο συχνά έπηρέαζε τήν όρθο- γραφία λέξεων. β) Ανάλογες λέξεις πού άφομοιώνουν τό σ μέ το ν και μ, σελάσνα > σελάννα. Φαεσνός > φαεννός (φάος), όρεσνός > όρεννός (όρος), εσμί > έσμι > έμμι > είμί, άσμες > άμμες (ημείς), έσμεναι > έμμεναι (είναι), ερεβεσνός > ερεβεννός (έρεβος). "Οσον άφορά τόν τόνον τού σελάννα, είμαι λίγο έφεκτικός. Κλίνω δμως πρός τό σελάννα, στηριζό- μενος καί στούς νεώτερους έκδοτες (ΤευδηβΓ, 1907 κ.λ.π.). Στράτος Στ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗΣ Ιστορία - Αρχαιολογία

7 ΠΛΕΟΝΤΑΣ ΠΡΟΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗ Χαράματα Χ ρ νσ ο ύ λ α Χ Α Τ Ζ Η Γ ΙΑ Ν Ν ΙΟ Υ ΗΧΟΣ ΕΥΘΥΣ Χ ά θ η κ α ν ο ί μέσες ν ύ χ τ ε ς π έ ρ α ά π τ ά β ο υνά τ η ν ά σ τρ ιν η τ ο υ ς κόμη ά ν α κ ιν ώ ν τα ς σ τό ν α υ χ έ ν α π ίσ ω, κ α ί τ ίς σ κ ο π ιέ ς τ ο υ ά νέσ υ ρ ε ό ό ρ θ ρ ο ς ό βαθύς. Κ ι ά κ ό μ α λ α χτα ρ ώ τ ό π ο θ η τ ό σ ο υ τό π ερ ίγ ρ α μ μ α σ τη ν ό σ τ ρ ια ν ά χ ν α τ ή ς α υ γ ή ς. Σ τ ίς σ ιγ α λ έ ς α ύ λ ές τ ο ύ ο ρ ίζο ν τα ψ η λ α φ ισ τ ά ν ά σ ά ντα μ ώ σ ο υ ν β ό σ κ ο υ ν τ ά β λ έφ α ρ α κ ι ό λ ο γ ισ μ ό ς, σ π α θ ά τ ο χελ ιδ ό ν ι γ υ ρ ο φ έ ρ ν ε ι ν ά σέ π ερ ιζώ σ ει, κ α θ ώ ς θ ά έ γ ε ίρ ε σ α ι ά π τη ν ε ρ έ ν ια σ ο υ στρω μνή έ π α ρ σ ις τω ν κ υ μ ά τω ν, έω θ ιν ή. Κ α ί ν ά, ο ί α ύ ρ ε ς ή ρ θ α ν κ ι έσ υ ρ α ν τ ά π έ π λ α τ ά θολά κ ι έπ ρ ό β α λ ες, ό γ ρ ή σ α γ ή ν η το ύ γ ια λ ο ύ π ο ύ σέ ε ίδ ε π ρ ώ το ς. Α ν ά γ ε ρ ν ε ς σ τό π λ ά ι σ ο υ τ ά ν ά λ α φ ρ ο κ ο ρ μ ί κ α ί τ ά ψ η λ ό σ ο υ μ έτω π ο κ οσμούσ ε μέ τρ ια ν τά φ υ λ λ α ό π ρ ο σ φ ιλ ή ς σου ό Ν ότος. Ο ί λ έξεις ε ίν α ι θ η λ υ κ ά. Φ λ ε ρ τά ρ ο υ ν μέ τ ίς π έ ν τ α ισ θ ή σ εις. Α ύ ξ ο μ ε ιώ ν ο υ ν τή σ η μ α σ ία το υ ς π ε ρ ιγ ε λ ώ ν τ α ς τ ή ν ά γ ω ν ία τώ ν π ο ιη τ ώ ν, τ ή ν έπ α ρ σ η τώ ν ρ η τό ρω ν. Π ρ ό ς σ τιγ μ ή ν, π α ίρ ν ο υ ν τ ό ά λ η θ ιν ό τ ο υ ς ν ό η μ α μ π ρ ο σ τά σ τή ν τα π ε ιν ο φ ρ ο σ ύ ν η τώ ν α γ ίω ν. Τ ε λ ικ ά δ ικ α ιώ ν ο ν τ α ι ά σ ύ σ το λα σ τ ά χείλ η τώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ν, μέ τ ό ν έρ ω τα ο ύ ρ ιο. Φ α ίό ω ν α ς Θ Ε Ο Φ ΙΛ Ο Υ Γ ιώ ρ γ ο ς Π Ε Ρ Ρ Ο Σ «Σίγρι» Λάδι σε καμβά

8 Τάκπ8 Χαιζηαναγνώσιου 70ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Ένα νησί ταξιδεύει Μ υθισ τόρημα (α π ό σ π α σ μ α ) Ο Λέσβιοβ συγγραφέαβ Τάκηβ Χαιζηαναγνώσιου, φέιοβ συμπληρώνει εβδομήντα χρόνια σια Γράμματα. Το συγγραφικό του έργο, πεζογραφικό, ποιητικό, δοκιμιογραφικό, θεατρικό, κι όχι μόνο, με ξεκάθαρεβ ιδεολογικέβ και αισθηακέβ παραμέτρους προβεβλημένο και πολυβραβευμένο, αδιαμφισβήτητα εμπλουτίζει τη νεοελληνική μαε Γραμματολογία Με την ευκαιρία αυτή, και συμμετέχονιαβ προεισαγωγικά στον ευρύτερο εορτασμό τα>ν 70 χρόνων σια Γράμματα του Τάκη Χαιζηαναγνώσιου, δημοσιεύουμε ένα απόσπασμα του βραβευμένου απ την Ακαδημία Αθηνών μυθιστορήματ03 του «Ένα νησί ταξιδεύει» (αναθεωρημένη έκδοση, «Άγκυραβ» ), που αφορά το νησί μαβ, καθώδ ταξιδεύει στο πέλαγοβ των καιρών, φορτωμένο νιάτα, όνειρα, φιλί63, έρωτεβ κι αγωνίεε. Το απόσπασμα που δημοσιεύουμε παρακάτω αναφέρεται σ' έναν φιλόλογο καθηγητή που άφησε εποχή στον τόπο μ03 όταν δίδασκε στα Γυμνάσια μαβ. Ηάνοιξη είχε μ πει για καλά. Και δ εν την έφεραν μόνο ο ι δ υ ο καινούριεδ συμμαθήιριεδ στην τάξη. Ή ταν κι έναδ καινούριοδ καθηγηιήδ ιηδ φιλολογίαδ, που μαδ τον παρουσίασαν ολόιελα άξαφνα κ ι αναπάντεχα, ν ' ανιικαιασιήσει τον παλιό μαδ, γιατί, λέει, γέρασε. Δε μα$ άρεσε αυτή η απροειδοποίητη αλλαγή. Στο «Ο φείλω να σα3 πω ότι μ ο υ είναι αδιανόητο να οα$ κάνω ένα μά θημα νεκρό, διδάοκοντάβ σα$ άψυχεβ έννοιες π ο υ δ ε ν καταφέρνουν να γεφ υρώ σ ο υν μια στοιχειώ δη μεταξύ μα3 επικοινωνία, θα προτιμούσα να κάναμε ανταλλαγή ιδεώ ν και σκέψεων. Τ ι λέτε;» Δεν απάντησε κανέναδ μαδ. Τι ξέραμε να του πούμε; Εμείδ από «ιδέεδ» και «σκέψείδ» είχαμε μεσάνυχτα. Ό λο κι όλο το ζήτημα πιστεύαμε πωδ ήταν να διαβάζουμε τΐδ σελίδεδ που μαδ παρέδιναν οι καθηγητέδ, να τΐδ αποστηθίζουμε όσο καλύτερα γινόταν, κι ύστερα να τΐδ παπαγαλίζαμε χωρίδ παραλείψείδ. Οι ανταλλαγέδ π ο υ μαδ ζητούσε τούτοδ 'δ ω ήταν για μαδ άγνωστα πράματα πέρα για πέρα. Τ ον κοιτάζαμε χωρίδ να βγάζουμε άχνα. «Δ ε λέτε τίποτα;» Ο Άρηδ γύρισ ε μόλΐδ και μ ε κοίταξε: «Πε3 εσύ», μου ψιθύρισε. Σήκωσα τουδ ώμουδ. Τι να 'λεγα ;Ή μήπωδ ήθελε ο φίλοδ να βγάλω εγώ το φ ίδι απ' την τρύπα ; Αν ήταν έτσι, τον γέλασαν. Έ σφιξα π ιο πολύ τα χείλια μου. Δεν άρθρωσα λέξη. Ωστόσο, ο καθηγηιήδ επέμενε : «Ίσω$ το φταίξιμο είναι δικό μ ο υ, π ο υ δ ε σα3 μιλώ για πιο συγκεκριμένα πράματα. Ωραία. Τότε α3 κου κάιω -κάιω μ ε το «γέρο» τα πηγαίναμε μελι-γάλα. Ή ταν κουρασμένοδ απ' τα χρόνια ο άνθρω ποδ και 6 ε μαδ ζόριζε και πολύ στο μάθημά του. Τούτοδ ο νέοδ σίγουρα θα κρατούσε μιαν άλλη στάση απέναντι σ' όλου δ μαδ, δημιουργώνταδ μαδ υποχρεώσεΐδ. Τον είδαμε με πολλή επιφύλαξη. Μ ε την ίδια επιφύλαξη μαδ αντιμετώπισε οτα δ υ ο πρώτα του μαθήματα κι εκείνοδ. Τυπικόδ και ουμμαζεμένοδ, μαδ κοίταζε έναν-έναν ερευνητικά, αποφεύγονταδ να προσθέσει έστω κι ένα «και» σ' όσα είχε καθήκον να μαδ διδάξει. Ω στόσο την τρίτη φ ορά διακρίναμε στη φ ω νή του ένα σπινθήρισμα. Χωρίδ να το καταλάβουμε τεντώσαμε την προσοχή μαδ. Και τότε είδαμε στο βλέμμα το ύ μια λάμψη που δύσκολα έκρυβε την ακτινοβολία ιηδ. Ανακαθίσαμε οτα θρανία. Λ εσβιακή Β ιβλιοθήκη - Φ ιλολογικά Β ραδινά

9 β εν ιιά σ ο υ μ ε για τη ν ποίηση. Αβ μ ο υ π ει κόποι ο3 η είναι ποίηση. Πώβ ιη ν αντιλαμβάνεται. Τ ι έχετε σχετικά ακούσει.» Πάλι κανέναβ δ εν άνοιξε ιο σιόρα του. Ξέραμε βέβαια πω$ ποίηση σήμαινε κυρίωδ απαγγελία. Δηλαδή ένα κ είμ ενο καλουπωμένο σε στίχου δ, γραμμένουδ πάνω σε κάποιο μέτρο και κάποιο ρυθμό, που έπρεπε να διαβάζεται με ειδικό τρόπο. Μ ήπωδ δ εν ήταν έτσι ; Η ερώ τηση του καθηγητή μάδ έκανε ξαφνικά ν' αμφιβάλουμε. Τ ον κοιτάζαμε σαστισμένοι και κάπωδ καχυποπτοι. Φ οβόμασταν ότι μπορεί να μαδ έστηνε παγίδα. Ευτυχώδ ότι γρήγορα μαδ έβγαλε ο ίδιοδ απ' το αδιέξοδο. Χαμογέλασε. Είπε : «Αε μ η σα3 ταλαιπω ρώ άλλο. Σ π εύ δ ω να σαε πω ότι ούτε εγώ ξέρω έναν ορισμό π ο υ θ ' απαντήσ ει μ ' αναντίρρητη σ ιγο υριά σ ό,τι οα3 ρώτησα. Σα$ βεβαιώ. Γιατί η π ο ίη σ η δ ε ν εξηγείται, δ ε λέγεται, δ ε ν ορίζεται. Δ εν μπορείβ να πει$ είναι αυτό ή εκείνο. Είναι κ ι αυτό, κ ι εκείνο, κ ι όλα, ή τίποτα. Ε ίναι το αίσθημά μ α ε ότι κάτι σ υμβαίνει γύ ρ ω μα$, αε π ο ύ μ ε ένα παλμόε, ένα χτυποκάρδι. Β λέπ ο υ μ ε ένα τριαντάφυλλο. Τα πέταλά του, σφιχτά δεμένα το ένα μ ε τ' άλλο, φ τιάχνουν μ ια ν αρμονία εικόναβ και χρώματοε. Α υτή η αρμονία δ ε σταματά μ ό ν ο στην όρασή μα3. Π ρ ο χ ω ρ εί π ιο μέσα, φτάνει ω$ τη ν καρδιά, τη ν κεντά, την ερεθίζει, ξεσηκώ νει μ έσ α μα3 μια σ υγκ ίνηση. Α κριβώ ε αυτή η σ υ γκ ίν η σ η είναι η αίσθηση τη3 ομορφιά ε π ο υ π λη μ μ υ ρ ίζει το «είναι» μα3 όλο. Ε, λοιπόν, αυτή η αίσθηση τη3 ομορφιά ε είναι η π ο ίη σ η -η π ο ίη σ η τω ν πρα γμά των, τω ν καταστάσεων, τω ν ιδ ε ών, η μαγεία του κόσμου...» Στράφηκα μ ε τρόπο στον Αρη. Ή ταν απορροφημένοδ. Στράφηκα στ' άλλα παιδιά. Τ ο ίδιο. Κανείδ δ ε σάλευε. Ούτε μιλούσε. Ξαφνικά όλοι είχαν τυλιχτεί σ' ένα ρ ό δινο σύννεφ ο και ταξίδευαν έξω τόπου και χρόνου. Κ ι εγώ μαζί. Κι η μαλακιά φωνή του καινούριου καθηγητή μαδ συνέχιζε: «Φ υσικά αυτά τα πράματα τα νιώθ ο υ μ ε ό λο ι μ έ σ α μ α ε : μεγά λοι, μικροί, αμόρφωτοι, κα λλιεργημένοι, θέλω να πω το φτιάξιμό μαε είναι τέτοιο που, είτε το θέλουμε, είτε όχι, α κούμ ε βαθιά μα3 την πρόκλη σ η τω ν ψ ιθυρισμό των π ο υ ξυ π ν ο ύ ν α π ' τη θέα σ η των αντικειμένω ν, ή, α ν θέλετε, αισθανόμαστε το ανατρίχιασμα π ο υ φ έρ ν ει η επα φ ή μα3 μ ε το μυστήριο. Τ ο κα κό είναι ότι λ είπ ει ο ήχοε, λείπ ο υ ν οι συγκεκριμ έ ν εε λέξειε, αε π ο ύ μ ε ο κώδικαε π ο υ θα μ α ε ε ξ η γ ε ί κά θ ε φορά π ε ρ ί τίνοε πρόκειται. Ό λ ' αυτά γίνονται μυστικά και υποδόρια. Γ ι' αυτό κι α π ' το υε π ερισ σότερ ο ύ 3 μ α ε π ερ ν ο ύ ν απαρατήρητα. Οι δ ο υ λ ειέε μαε, οι απασχολήσ ειε μαε, οι φ ροντίδεε μα ε, οι σκοτούρεε μαε, τα επικαλύπτουν. Ω στόσο, υπάρχουν. Γιατί η ποίησ η είναι η ουσία τηε ζω ήε. Υπάρχ ε ι διάχυτη πα ντού γύ ρ ω μα ε, ή και μ έσ α μαε. Είναι η ιερ ή μ έ θ η π ο υ αντιπαραβάλλει τον άνθρωπο απέναντι στο ρομπότ. Τ ο ρο μ π ό τ είναι το μηχανιστικό πλάσμα που μ π ο ρ ε ί να εκτελεί διάφορεε τυποπ ο ιη μ ένεε λειτο υργίεε μ ε βάση κά ποιεε X προδια γρα φ έε, Ο άνθρω ποε είναι κάτι άλλο. Είναι η καταξίω ση τηε δ η μ ιο υ ρ γία ε του θ ε ο ύ, π ο υ αλλιώ ε δ ε θα είχε νόημα. Μ ' άλλα λό για η π ο ίη σ η είναι η γέφ υρα π ο υ μ α ε ανεβάζει ω ε το θ ε ό και μ π ο ρ ο ύ μ ε να σ υ ν ο μ ιλ ο ύ μ ε μ α ζ ί του σ α ν ίσοε μ ε ίσον...» Είχα την αίσθηση ότι ήμουν ανεβασμένοδ πάνω σε φτερά. Μ πο- ΜΕΛΕΊΉ ΘΕΡΟΥΣ Δ ιαβάζω τη θάλασσα Ό τόνος θέλει μιά βάρκα Τό π αραγάδι ρίχνεται Με ρήμα επιθυμίας Ο ι έξαιρέσεις ψάχνουν Τή σημαδούρα τους Κάθε ναυάγιο "Εχει την υποτακτική του Σ τίς άκρογιαλιές ύπερισχύουν Α υθαίρετα γνώ σης Ή άνορθογραφία τη ς ζωής Στό βυθό, στό βυθό Ο ί φελοί καρτεράνε "Αλασθα άλασθα τω ν αιώ νω ν φωνή. Αρης Μ ΙΚΡΑΣΙΑΤΗΣ ρεί να μην έπιανα όλεδ τΐδ έννοιεδ που άκουγα. Μ πορεί να μου ξέφ ευγε ακόμα και το νόημα κάποιω ν λέξεω ν ή φράσεων έτσι όπω δ σαν εικόνεδ τΐδ ξετύλιγε η φ ω νή του καινούριου δασκάλου μπροστά στην έκπληκτη συνείδησή μαδ. Ό μ ω δ ότι πετούσα, ναι, πετούσα. Κι οι συγκινήσεΐδ απ' το πέταγμα ήταν εκπληκτικέδ. Πνοέδ απ' ολόγυρα. Χρώματα. Χρώματα κόκκινα, γαλάζια, κίτρινα, πράσινα. Και πουλιά. Κι από κάτω μου απέραντεδ θάλασσεδ. Κ ι ύστερα απ' τΐδ θάλασσεδ μια γη λουλουδισμένη, με μικρούδ μαλακούδ λόφουμε παιχνιδιστά βουνά. Η καρδιά μου χτυπούσε παράξενα. Ο ι χτύποι αυτοί π ρ έπ ει να ήταν μουσική. Η μουσική με τύλιγε. Μ ε μεθούσε... Τάκης ΧΑΤΖΗΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ Περιοδικές Εκδόσεις - ΜΥΤΙΛΗΝΗ τ. Α - Ε 9

10 Π ρόσωπο με Π ρόσω πο ΑΛΦΟΝΣΟΥ ΔΕΛΗ «Μια ζω ή κοντά στ ακρογιάλι. Λάμπροδ Πορφύραδ» ΤΟ ΠΡΟΣΦΑΤΑ δημοσιευμένο μελετηρά του Αλφόνσου Δελή, για το λυρικό ποιητή ιη$ φρεαττύδαδ Λάμπρο Π ορφυρά, τρυφερό, διεισδυτικό, εμ π ε ριστατωμένο, γραμμένο με τη φλόγα τηδ ποιητικήδ του καρδιάδ, πολλαπλά και βαθιά μ ε ουγκίνησε. Το διάβασα αρχικά, απνευστί στο «Λεσβιακό Η μερολόγιο» του εκπαιδευτικού Αριστείδη Κουτζαμάνη, για πολλέδ φορέδ και το χαίρουμαι και πάλι, στο φροντισμένο ανάτυπο του και ομολογώ με γοήτευσε, όπω δ και από την πρώ τη στιγμή. Και μ' έφερε κοντά, πολύ κοντά στην πρώτη εποχή ιη$ γνωριμίαδ τω ν στίχω ν του Π ορφύρα, σ εκείνα τα αξέχαστα γυμνασιακά μ ου χρ ό νια, όταν Μελέτη, Μ υτιλήνη, 2007 χαρακτηριοπκέδ πληροφορίεδ γνωστέδ τηδ εποχήδ εκείνη δ λογοτεχνώ ν και ανθρώ πω ν των Γραμμάτων, και περιστατικά τηβ ιδιωτικήδ ζ ω ή δ του Π ορφύρα. 0 συγγραφέαβ Αλφόνσοδ Δελή δ, είναι γεγονόδ έχει το χάρισμα να κατακτά τον αναγνώστη μ ε το γλαφυρό, εύστροφο, γνήσιο, λυρικό και εύοσμο ύφοδ των σκιαγραφημάτων του, είτε πρόκειται να παρουσιάσει σπάνιεβ μορφέδ ιερω μ ένω ν τηδ εκκληοίαδ, είτε λεπτούδ και αιθέριουδ λειτουργούδ τηδ ποίησηδ και γενικά τηδ λογοτεχνίαδ. Ο λόγοδ του έχει πειστικότητα ευρυμάθειαδ, καλλιέπεια και κοντολογήδ γοη τεύ ει τον αναγνώ στη. Η ακούγαμε τον σ οφ ό δάσκαλο και διδά χο Γράφει ο γνώ ση του θέματοδ που παρουσιάζει, του πατέρα του Αριστείδη Δελή, (όπω δ εύστοχα Μ ΗΤΣΟΣ Ν. δ ίν ει *ην ευκαιρία να διευ ρύνει και να τον παρουσίασε μ ' ένα εξαίρετο και μοναδι- ΤΣΙΑΜΗΣ εισχω ρήσει αναλυτικά σε λεπτομέρειεβ και κό μελέτημά του ο λόγιοδ και μουσικολόγοδ γιατρόδ Κώσταβ Κούμπαβ), να μαδ απαγγέλλει τουδ αξέχαστουδ, ζωντανού δ στη μνήμη στίχουδ, από τη σειρά «Ανεμώνεδ στον άνεμο», «Τότε που σ είδα ν άρχεσαι», το αιθέριο «Για όσα σβύνουν», και πολλά άλλα. Αυτά, που έθρεψαν από τότεδ τΐδ ευαισθησίεδ μαδ και ίσωδ - ίσωδ διαμόρφω σαν τον εσωτερικό ψυχικό κόσμο μαδ. Και αδ πάνε να γράφουν και να λένε ότι με τΐδ τεχνικέδ κατακτήσεΐδ τουδ οι ουγχρονιστέδ ότι μαδ έφεραν «στον κόσμο των άστρων, όπω δ σημειώ νει ο συγγραφέαν, «αλλά μαδ απομάκρυναν ολοένα από τΐδ καρδιέδ των συνανθρώ πω ν μαδ». Οι χαρακτηρισμοί και του δοκιμίου αυτού και η σκιαγράφηση τηδ ποιητικήδ φιλοσοφίαδ και τηδ εσωτερικήδ τρεμάμενηδ θέρμηδ του Λ. Π ορφύρα αυτόδ ο λεπτεπίλεπτοδ ιερουργόν τηδ ποίησηδ είναι χαρακτηριστικοί και δ είχνο υ ν ων ποιο βαθμό έχει εισχω ρήσει στα απόκρυφ α τηδ ψυχήδ αυτού του ξεχωριστού δεξιοτέχνη λεπτουργού και σμιλευτή, - μ οναδικού χρυσ ικού, των βαθύτερω ν συναισθημάτων και αραχνοΰφαντων σκιρτημάτων τηδ ανθρώπινην ψυχήδ, του δημ ιουργού των «Σκιών». Τ ο χαρακτηριστικό αυτό μελέτημά για τον Λάμπρο Π ορφύρα, εκτόδ του ότι είναι διανθισμένο με σπάνιεδ φωτογραφίεδ, όπω δ άλλωστε και σε όλα τα εξειδικευμένα εκάστοτε κείμενα του Αλφόνσου Δελή, περιλαμβάνει και χαρακτηριστικά ποιήματα, όπω δ το «Ι^οπίΏαο γοπιηι», το «ταξίδι», τη «Δέηση στην ψυχή του Παπαδιαμάντη», καθώδ και διάφοοεδ σε κρίσιμα σημεία, ώστε η κάθε προσω πικότητα, που αναλύει, να γίνεται προσιτή και επαγω γική και στον πλέον απαιτητικό, αλλά και στουδ λιγότερο ειδικούδ αναγνώστεδ. Ο Αλφόνσοδ Δελήδ μάδ έχει ωδ τώρα φιλοδω ρήσει διάσπαρτα σε περιοδικά και εφημερίδεδ, με πλείστα όσα αξιόλογα μελετήματα, π ο υ θα έπρεπε ήδη να έχο υ ν συγκεντρωθεί και να γίνουν ευρύτερα γνωστά, για να μη χαθούνε στη λησμοσύνη τηδ εποχήδ και στην άστοργη αβελτηρία τηδ. Εξάλλου ό,τι καταπιάνεται ο Αλφόνσοδ Δελήδ να ερευνήσει, το προω θεί με πείσμα και σαφήνεια ωδ τΐδ π ιο ακραίεδ του λεπτομέρειεδ. Γι' αυτό και οι μελέτεδ του παραμένουν μοναδικέδ στο είδοδ τουδ και πρωτότυπεδ σε κάθε επιλογή τουδ. Σχετικά μ ε την πρόσβαση στην ποίηση του Λ. Π ορφύρα, ήταν στο γενικότερο κλίμα τηδ ιδιοσυγκρασίαδ του Α λφόνσου Δελή, με την έννοια ότι χρόνια τώρα είχε βρει το δρόμο τηδ εφηβικήδ του καρδιάδ για να γράψει και το αφιερωματικό του ποίημα, όπω δ το παραθέτει σαν ύστατη ε π ω δ ό στο τέλοδ τηδ μελέτηδ του. Χαίρουμαι ειλικρινά, γιατί στίδ αδιέξοδεδ αυτέδ ημέρεδ μαβ, υπάρχουν ακόμα γνήσιοι πνευματικοί λειτουργοί, όπωδ ο σεμνόδ πεπαιδευμένοδ και αθόρυβοδ Αλφόνσοδ Δελήδ, που ενασχολούνται ευδόκιμα και δημιουργικά, με κείμενα, όπω δ ο ανάλαφροδ τηδ ποιητικήδ μούσαδ ιερέαδ Λάμπροδ Π ορφύραδ, από τουδ τελευταίουδ μύστεδ μιαδ άλληδ ανεπίστρεφτηδ, αλλά σημαντικήδ επ οχήδ τω ν Γραμμάτων μαβ. Κ λασική & Σ ύγχρονη Μ ουσική

11 ΠΡΟΣΩΠΟ γραφίες Μ ΙΑ Τ Η Σ Π Α ΡΑ ΣΚ ΕΥ Α ΪΔΗ Σ ( ) Συμπληρώ θηκαν ή δ η επιά χρόνια από την εκδημία του Μίλτη Παραοκευαΐδη (Εκλεισα τα μάτια του, την Τρίτη, 21 Δεκεμβρίου 1999). Αν και ο Μίλτηδ ήταν πλήρηδ ημερών όταν «έφυγε» - είχε γεννη θ εί τον Ιανουάριο του κανέναδ, θέλο> να π ω από εκείνου δ που τον ζούσαμε από κοντά, δ εν τον θεω ρούσε «γέρο» με την έννοια που δίνουμε στη λέξη. Και δ εν ήταν. Ζωγράφιζε, έγραφε, διάβαζε, έκανε σχέδια για το μέλλον. Όταν το 1998 ξεκίνησε να τυπώ σει το λεύκω μα σκίτσων «Ζωγραφιέδ τηδ Αγιάδ Π αρασκευήδ Λ έσβου», κ ι εγώ του είπα - υπολογίζονταδ κατ αρχήν στην ηλικία του - πωδ καλό θα ήταν, επιτέλουδ, να μαδ έδινε ολοκληρωμένο το έργο του, η αντίδρασή του υπήρξε κοφτή: «Αντε, άντε, έχουμε καιρό», και εν συνεχεία, και σαρκαστική: «θ α τα δει$ όλα, μ η στενοχωριέσαι. Μαζί δ εν λεβ ότι το 2048 θα γιορτάσουμε τα διακόσια χρόνια του κομμουνιστικού μανιφέστου;» Η υπερβολή βέβαια γινόταν για τι$ ανόγκεβ τηδ στιγμήδ, όμωδ ο Μίλτηδ όντωδ πίστευε ότι είχε χρονικά περιθώρια. Η αισιοδοξία του αυτή κρατούσε έωβ και λίγο πριν αρχίσουν να τον εγκαταλείπουν ο ι δυνάμειδ του, στην κλινική. Ο Απόστολοδ Γρημάνηδ, που τον είχε δει δυο-τρειδ φορέδ, μου έλεγε ότι συνέχεια μιλούσε περί του τι θα έκανε όταν έβγαινε από την κλινική. Όμωδ, όταν ο Μίμηβ Σαραντάκοδ του πήγε το πρώτο αντίτυπο τού - αιρετικού - βιβλίου του «Οι Εσταυρωμένοι Σωτήρεδ», που ήταν αφιερωμένο σ αυτόν, και διάβασε: «Στον καλό μ ο υ δάσκαλο Μ ίλιη Παραοκευαΐδη π ο υ μ* έμ α θ ε ν αγαπώ τη ν ιστορία» δάκρυσε, λέγονταδ - καθώδ ήξερε το περ ιεχό μ ενό του - στον Μίμη: «Κρίμα που δ εν θα ζω να δ ω τΐδ αντιδράσειδ». Ε ίχε π λέο ν συναίσθηση του τέλουδ που πλησίαζε. Και που ήρθε, σε λίγεδ μέρεδ. Αλλά βέβαια, και αν ο Μίλτηδ Παρασκευαΐδηδ πέρασε στη χώ ρα των Μακά- ρων, είναι σίγουρο ότι θα ζει πάντοτε στίδ καρδιέδ όσων τον γνώρισαν, και θα υπάρχει μέσα από τα γραφτά του, τα σκίτσα του, τΐδ ζω γραφιέδ του - μνημο- νευόμενοδ εσαεί, από τουβ επερχόμενουβ. Κώοταβ Γ. ΜΙΣΣΙΟΣ ΝΕΑ ΤΑΞΗ Α υ το ί κ α ί ο ι άλλοι: ο ί βρυκολάκοι τω ν Κ αιρώ ν, Φ αντάσματα, νάνοι φ α ύ λ ο ι, Κ λέφτες άφεντάδες, κ ίβ δη λ ο ι, ψ εύ τες λαοπλάνοι κ ι ο ί βολεμένοι μ αζί, προσκυνητάδες. Τ όσες π λ η γές κ α ί τόσ ο ι λάκκοι μ αστιγώ νουν τη ζω ή μ ας τη ν άφέντρα, β ουτηγμ ένοι σ τη ν Α δ ικ ία κ α ί στό Ψ έμα δια φ εντά δες τού Λ αού, μέ τη βουκέντρα σ α λα γά τε τ ά μ α θ ο κ ο π ά δ ι στού Χ αμού τό ν κ α τή φ ο ρ ο ν άντάμα. Ά ϊ ν ά χα θείτε Σ ο φ ο ί κ α ί Π λάνοι ρουφ ιανοφ ασουλήδες, τσαρλατάνοι... Γ ιά ννη ς Σ Κ Α Λ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ Γα Μαύρα Στάχυα» Λάδι σε καμβά Εικαστικές Τέχνες - Εργαστήρι Ζωγραφικής 11

12 Η ΚΟΡΗ Μ ά ζευ ες ά ν θ η, μ ύ ρ ιζε φ ώ ς 1 \ \ Η Τ ο ύ κόσμου τ ά πλούτη ΨΥΧΗ ^ ^ν α π α ν έθι α π ίθ ω ν ες Μ ικ ρ ά π ο υ λ ιά θ ρ η νούσ α ν, Τ ά κ ά λ λ η σου Σ τρ α τ η ς γ Ο μορφιές τω ν ενια υ τώ ν Γ ΙΑ Ν Ν ΙΚ Ο Σ Κ α ί π έ τα γ ε ή ψ υ χή Ό λ ό φ ω τ η Σ τ ά ο ύ ρ ά ν ια Π λ α ν ιό τα ν ή ψ υ χή Ά π ό Σ ελ ή νη σέ Σ ελή νη Τ ό είδω μ ένο, τό Α γ ν ω σ το Α ν ά β ε ι κ α ί Σ β ή ν ει Μ ές τ ή ν ά ντά ρ α νω! Τ ί π ιό λογικό! Ή φ ύ σ η Τ ή ν ψ υ χή Σ τ ά ά σ τέρ ια Π ρ ο σ ο ρ μ ίζει Σ έ τ ο ύ τ ο τό τα ξ ίδ ι Ή ν ιό τη έχά θη Κ ι έμεινε Ό Ν ο ύ ς Α ιώ ν α ς Θ α λ α σ σ ο κ ρ ά το ρ α ς " Η λ ιο ς κ α ί Π α ν το κ ρ ά το ρ α ς Σ τό ν Π έ ρ α Ο υ ρ α νό. Σαπφώ η Λεσβία Λ ογοιεχνικ 03 η θικοσω βινισρόδ ίο υ Παναγιώτη Στ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΛΗ Οι ερωιικέβ προτιμήσειβ τηβ «Ποιήιριαβ» (έτσι ονομάτιζε η αρχαία Ελληνική Γραμματεία τη Σαπφώ, όπα>3 «Ποιητή» έλεγε τον Ό μ ρ ο ), για ένα-δυό αιώνεβ τώρα αποτελούν θέμα για μελέτεβ άρθρα, ολόκληρα βιβλία, και τα τελευταία ιδίωβ χρόνια εκδίδονται αλλεπάλληλεβ βιογραφίεβ τηβ με βασικό μέλημα την «αποκατάστασή» τηβ. Ιδίωβ, ο ι Λέσβιοι «γράφοντεβ» θεω ρούν πατριωτικό τουβ καθήκον να αποτρέψουν το «όνειδοβ», που συνοδεύει τη συμπατριώτισσά τουβ, 10η μούσα, και ανακυκλώ νουν τα έωλα επιχειρήματα περί φ θόνου των Α τθίδων και των Αττικών, και γενικά των Ιώ νω ν προβ τιβ Αιολίδεβ και Λεσβίδεβ, για τιβ ελευθεριότητέβ τουβ στον τρόπο ζωήβ και ιδίω β για το Αιολικό Μέλοβ, που ψυχαγωγούσε τουβ πάντεβ, αλλά που μην μπορώνταβ να το συναγωνισθούν θέλησαν να «συκοφαντήσουν» και γελοιοποιήσουν την κυριότερη εκπρόσω πή του. Το αν ο ι αιώνεβ βοούν, ανεξάρτητα πιά απ' τον πιθανό φθόνο, λογοτεχνών και μη, Ιώνων. Και, αν το ίδιο το σω ζόμενο έργο τηβ Ποιήτριαβ μιλά για τιβ προτιμήσειβ τηβ αυτέβ, ερμηνεύεται σαν παρεξήγηση και παρερμηνεία. Ξέρουμε ότι, ο ι Χριστιανοί μέσα στην επίδειξη και επιβολή τηβ θρησκευτικήβ τουβ ηθικήβ έσπασαν και κατέστρεψαν ή τουλάχιστον «έντυσαν» τη γύμνια των εθνικώ ν, αλλά και μεταγενέστερων, αγαλμάτων και πινάκων, και βέβαια έκαψαν πλείστα όσα «ανήθικα» βιβλία, θ α άφηναν άθικτα κείμενα μιάβ σταμπαρισμένηβ «αμαρτωλήβ»; Έτσι, ελάχιστα σώθηκαν απ το μεγάλο έργο τηβ Ψάπφαβ. Μ α ρ ία Κ Α Λ Λ ΙΠ Ο Λ ΙΤ Η Υ δάτινες ζω γραφιές Ακουαρέλλα

13 Πάντωβ, μόνο η προσευχή στην Αφροδίτη (Π οικιλόθρον αθάνατ Αφροδίια, λίσσομαί σε...) είναι απαρερμήνευτου ερω τικού π ερ ιεχ ο μ έ νου. Σ ' αυτή, η Ποιήτρια παρακαλεί τη θεά να φέρει στην αγάπη τηβ το «πρόσωπο», που απ' την ερωτηματική αντωνυμία «τίδ» (τίδ σε αδικεί; Τ η ρωτά η θεά) δ εν φαίνεται το γένοδ, φαίνεται όμωβ από τη μετοχή «εθέλοισα» («θέλουσα», η περί ηβ ο λόγοδ δηλ.). Βέβαια, ο ι υπεραμυνόμενοι τάχα τη$ σαπφικήδ ηθική$, στη σημερινή τη$ διάσταση, δεν δίστασαν το «εθέλοισα», αυτό των κω δίκω ν, να το κάνουν «εθέλοισαν» και να το αποδώ σουν έτσι στην ικετευουσα ποιήτρια, αλλάζονταβ τη σύνταξη και το νόημα τηβ προσευχήδ, που είναι παράκληση για ερωτική ανταπόκριση και επιστροφή τη$ αγαπημένηδ. Τώρα, τι θα πει «ερωτική ανταπόκριση», ο καθέναδ μ πορεί νάχει τη δική του εκδοχή. Μ πορεί δηλ. η Σ απφώ να αγαπούσε τίδ μαθήτριέβ τηβ (σ αυτό όλοι συμφω νούν), να τίδ παίνευε, να τιβ υμνούσε, να τιβ περιέγραφε (και σ αυτά σ υμφω νούν), αλλά, λένε, τα συναισθήματά τηβ προβ αυτέδ ήταν «αγνά». Τρέχα γύρευε τι ήταν. Τ ο σαπφικό πρόβλημα όμωβ δ ε ν είναι ο ι στενέδ ή χαλαρέδ σχέσεΐδ τ η δ Ποιήτριαβ μ ε τιβ μαθήτριέβ τηβ. Είναι το ποιητικό τηβ έργο, που και σπαραγμένο παραμένει μέγα και πράγματι αθάνατο. Τηδ οποίαβ τα τραγούδια (γιατί η Σαπφώ ήταν και μουσικοσυνθέτηβ και επένδυε με μουσική τα ποιήματά τηβ) ψυχαγω γούσαν και Αιολείδ καιίω νεβ. Τόσο μάλιστα, που κι ο Σόλω ν σ ένα συμπόσιο είπε «03 ξανακούσω αυτό το σαπφικό τραγούδι, κι 03 πεθάνω μετά». Καμάρι μα$ η Σαπφώ κι απαράγραπτη η συμβολή τηβ στον πολιτισμό. Μ ε περηφάνεια και τιμή βαφτίζουμε τιβ κόρεβ μαβ Σαπφώ και Λεσβία, κι αδ απορούν ή κι αβ χαμογελούν ειρωνικά όσοι δ εν ξέρουν τη βαρύτητα των ονομάτων αυτών, που είναι ταυτόσημα. «Ο υ γαρ η εδ έχ ο υ σ ι β ρ ό δω ν τω ν εκ Π ιερία$». Χαμπάρι δεν έχουν απ την ευω διά των ρόδω ν των Μ ουσών. Απλώδ είναι άξιοι τηβ αμουσίαβ τουβ Π ερ ικ λ ή ς Μ Α Υ Ρ Ο Γ ΙΑ Ν Ν Η Σ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜ Α Σάν καλαμιές πλάι στό άκρογιάλι άλλοτε κόντρα στην τρελλή νοτιά κι άλλοτε ό φλοίσβος νά μάς γλυκοφιλάει. Μιά ερημιά* τά λόγια μας καί πάλι θλιμμένο βλέμμα δάκρυ χείλη πικρά μές στό για τί καί πώς δλη ή ζωή μας πάει. Νύχτα βαθιά* πλήγωσαν τό φεγγάρι οι άγγελοι* κι εμείς σπηλιά* χωρίς φωτιά καί τό κορμί γυμνό* λύχνος νά άχνοφωτάει. Είναι αργά τώρα γιά μάς ό έξω κόσμος... Γ ιώ ρ γο ς Λ Ο Λ Ο Σ ΙΔ Η Σ «Τοπίο»

14 Από τον Συγγραφέα ΤΑΚΗ ΧΑΤΖΗΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ Αγάπη ιέ μου Περικλή, Έλαβα ιην πρόσκλησή σου για την παράσταση του έργου του φίλου μου Ιάκωβου Καμπανέλλη «Οδυσσέα γύρισε σπίτι». Σ' ευχαριστώ πάρα πολύ που με θυμάσαι. Κι απ' την άλλη σ ευχαριστώ σαν Μυπληνιόε, που κρατάε άσβεστη τη φλόγα τη3 καλλιτεχνική3 προσφοράε στου$ συμπατριώτες μαε, πισιόε στην ιδέα τπε πνευμαπκήε δπμιουργίαε και πιε συμβολήε στπν προαγωγή του λεσβιακού πολιτισμού. Το ότι όλα αυτά τα επιχειρείε άοκνα επί τριάντα χρόνια, είναι έναε οημαντικόε τίτλοε τιμπε για σένα και τουε σύνεργάτεε σου. Εύχομαι να εκαιοστίσειε τα έτη των δραστηριοτήτων σου. Είναι μια ανάσα στο τέλμα τπε ζωήε των ημερών μαε Σ' ευχαριστώ και πάλι. Καλή επιτυχία. Εγκάρδια (Χαλάνδρι, 22 Φεβρ. 07) Τάκηε ΧΑΤΖΗΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ Από ιον Συγγραφέα ΦΑΙΔΩΝΑ ΘΕΟΦΙΛΟΥ «Αν εμείε οι Μυπληνιοί πρέπει για κάτι να είμαστε περήφανοι, αυτό δεν είναι βέβαια ούτε οι αφπρπμένεε καυχηοιολογίεε για τη σπουδαιότατα του νησιού μαε, ούτε οι δήθεν πολιτιστικοί σύλλογοι που συντηρούνται από την ίδια τουε τη μούχλα και συχνά εκτρέπονται από το σκοπό για τον οποίο ιδρύθηκαν. Μπορούμε όμωε να είμαστε περήφανοι, και να χαιρόμαστε γι' αυτό, για φορείε πολιτισμού όπωε ο Φιλοτεχνπτόε Όμιλοε Μύτιλόνηε "Ο Θεόφιλο»" που 30 χρόνια τώρα, παράγει πολιτισμικό έργο, που αντανακλά σ' όλο το νησί και στην πλούσια παράδοσή του. Κάθε φορέαε βέβαια που έχει διάρκεια στην ποιοτική του δημιουργία, χρειάζεται έρωτα και αφοσίωση για να συντηρηθεί και ν' αποδώσει. Έτσι, και ο Φ.Ο.Μ. έχει τουε κατόλληλουε ανθρώπου ε για να λάμψει μέσα και έξω από τη Αέσβο. Τον ιδρυτή και Πρόεδρο του Περικλή Μαυρογιάννη, τα άξια μέλη του ΑΣ και μια πλειάδα εραστών τπε Τέχνπε και των Γραμμάτων. Για όσουε δεν το γνωρίζουν ακόμα, η δραστηριότητα του Φ.Ο.Μ. εκτόε από το θέατρο επεκτείνεται στη Μουσική, Λογοτεχνία, Είκασακέε Τέχνεε, Κινπματογραφικέε προβολέε, Συνέδρια - Συναντήσειε, (διαθέτει τιε κατάλληλε $ αίθουσεε) Λαογραφία, Παραδοσιακέε Τέχνεε (διατηρεί «Λεσβιακή» Βιβλιοθήκη με αρχειακό υλικό), λειτουργεί ετυάίο θεάτρου και Σχολή Ζωγραφικήε (Εργαστήρι), ενώ εκδίδει την περιοδικό έκδοση Γραμμάτων και Τεχνών «Μυτιλήνη» (Τόμοι Α ' έωε και Ε'). Μέχρι τώρα ο Φ.Ο.Μ. ανέβασε 30 θεατρικά έργα του ελληνικού και διεθνούε δραματολογίου, μ ε σκηνοθέτη τον Ανδρέα Σεφτελύ. και συμμετείχε σε 19 Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού θεάτρου στην Ελλάδα και το Εξωτερικό. Είναι μέλοε ιηε Διεθνούε Ομοσπονδίαε Ερασιτεχνικού θεάτρου (ΑΓΓΑ/ΙΑΤΑ) και οι» Ομοσπονδίαε Ερασιτεχνικού θεάτρου Αιγαίου. Εμπνευστήε και ιδρυτήε αυτήε τπε Ομοσπονδίαε, που την συγκροτούν 25 τόσεε θεατρικέε Ομάδεε του Αιγαίου, υπήρξε, ποιόε άλλοε; ο ακαταπόνητοε Περικλή ε Μαυρογιάννηε, που διετέλεσε και ωε πρώτοε Πρόεδρόε τπε, επί πενταετίαν. Επίοηε, στο ενεργητικό του ΦΟΜ καταγράφονται μέσα στα τριάντα χρόνια, εκατοντάδεε ενδιαφέρουοεε πολιτισηκέε εκδηλώσειε Ευχόμαστε στο Φ.Ο.Μ. να έχει πάντα την ίδια ωραία και ποιοτική πορεία και τον ευχαριστούμε που μαε δίνει ένα τόσο συγκεκριμένο όσο και σημαντικό λόγο, για να είμαστε περήφανοι και για τη Αέσβο του σήμερα». Φιλικά (Αθήνα, 07) Φαίδωνα» ΘΕΟΦΙΛΟΥ Και, από ιον Θανάση ΠΛΑΤΩΝΑ, ιδρυτή και ψυχή των Πρότυπων Εκπαιδευτηρίων ΠΛΑΤΩΝΟΣ, Μυτιλήνη» Αγαπητέ Περικλή, θέλω να σε συγχαρώ ακόμα μια φορά για την αξιέπαινη παρουσία του ΦΟΜ στα πολιτιστικά δρώμενα τηε Μυτιλήνηε, ο περισοότεροε κόομοε τη» οποίαε είναι φορτωμένοε με μίσοε και φθόνο, γι' αυτό και λέει«όχι σε όλα». Αυτά όμωε τα ξέρειε. Τι να σου τα λέγω εγώ; Σε μια συζήτησή μαε στο εγγύε παρελθόν μου είπεε, ότι κουράστηκε» και θα ήθελεε να παραδώσειε τη σκυτάλη. Η απάντησή μου τότε ήταν κάθετα αρνητική. Και τώρα είναι. Ο ΦΟΜ είναι δημιούργημά σου, «παιδί» που εσύ ανάθρεψε$ και εσύ τώρα το καμαρώνειε. Τώρα έχει ακόμα πιο πολύ την ανάγκη σου. Στάσου δίπλα του και συνέχισε την ανεκτίμητη προσφορά σου σίον όμορφο τούτο τόπο, κι αε έχει τουε πολλούε κακούε ανθρώπουε. Εγώ, και μια μεγάλη μερίδα του κόσμου αναγνωρίζουμε και επικροτούμε την προσπάθειά σου για την οποία αξίζουν έπαινοι και συγχαρητήρια. Εύχομαι να εξακολουθήοειε να μένειε κοντά στο «παιδί σου» τον ΦΟΜ, για να προσφέρετε στον τόπο μαε, χωρίε να ξεχνάε όπ «ΦΟΜ σημαίνει Περικλήε Μαυρογιάννηε». Να εξακολουθείε να είσαι μάχιμοε, ξέρονταε ότι υπάρχουν πολλοί που αναγνωρίζουν το έργο σου, σε εκτιμούν και σε αγαπούν. Έναε από αυτούε είμαι και εγώ. Με αγάπη (Μυτιλήνη, ) 14 ΟΙΝΕΜΑ - Προβολές - Σεμινάρια Θανάση» ΠΑΛΤΩΝ

15 Η θεατρική Ομάδα του ΦΟΜ Μια αναδρομή Γράφει ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΕΦΤΕΛΗΣ Το θεατρικό τμήμα του ΦΟΜ παρουσίασε την πρώτη του παράσταση το Ήταν η κωμωδία του Δ. Ψαθά «Ο αφελήδ». Στη συνέχεια παρουσίασε κγ άλλεδ κωμωδίεβ του Ψαθά καθώδ και Λεσβιακέδ ηθογραφίεδ. Το φθινόπωρο του 1987 φτιάχνουμε το θεατρικό "8ΤϋΟΙΟ" του ΦΟΜ, το οποίο μπόρεσε να πλησιάσει έναν ευρύτερο κύκλο ανθρώπων, κυρίωδ νέων, που ήθελαν να ασχοληθούν με το θέατρο από τα πρώτα βήματα. Στην ομάδα, που τότε αριθμούσε τα 20 άτομα, συμπεριλαμβάνονταν, εκτόδ από το ντόπιο δυναμικό, αρκετοί οπουδαοτέδ τηδ Παιδαγωγικήδ Ακαδημίαδ καθώδ και του νεοϊδρυθέντοδ Πανεπιστημίου Αιγαίου. Το μέλημα του "δτϋϋιο", εκείνη την περίοδο, ήταν η θεατρική εκπαίδευση τηδ ομάδαδ, η οποία γινόταν ανεξάρτητα από το ανέβαομα θεατρικών παραστάσεων. Το πρόγραμμα περιλάμβανε ασκήοείδ ψυχοσωματικήδ έκφραση δ, υποκριτικήδ, ορθοφωνίαδ, κίνησηδ κλπ. Πάνω από 300 άτομα έχουν παρακολουθήσει το "δτϋοιο" μέχρι σήμερα. Πολλά από αυτά ασχολήθηκαν αργότερα επαγγελματικά με το θέατρο, την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Ο χώροδ που γίνονταν όλα αυτά ήταν μια σοφίτα πάνω από τα παλιά γραφεία του ΦΟΜ, οτο δεξιό λιμενοβραχίονα. Εκεί, ανεβάζουμε και την πρώτη μαδ παράσταση, το Μάιο του Ήταν τα «4 μονόπρακτα», (Τ. Ουίλιαμδ, Ε. Χέμινγουαίη, Α. Στρίντμπεργκ, Κ. Μουροελάδ). Έπαιζε η πρώτη φουρνιά του "δτυϋιο", Ντέσσυ Κομνη- νού, Μιρέλα Σεφτελή, Βίργη Κρητικού, Μανώληδ Μοσχονησιώτηδ, Γιώργοδ Πουριάζοδ, Μαρία Αϊβαλιώτου, Διονύσηδ Δοκτορίδηδ. Στη σοφίτα ξεκινάμε και τΐδ πρόβεδ τηδ Ηλέκτραδ του Σοφοκλή, που στην πρώτη τηδ εκδοχή είχε διανομή 18 ατόμων, με 12 άτομα χορό. Η σοφίτα ήταν μικρή, γύρω οτα 20ητ, τα όνειρά μαδ ήταν μεγάλα... Την ίδια χρονιά, ο Περικλήδ, που ποτέ δεν ησύχαζε, βρίσκει ένα μεγάλο χώρο των 150 τ.μ. με ενοίκιο δρχ., για να τον χρησιμοποιήσουμε για αποθήκη των σκηνικών και των κουστουμιών μαδ. Με πολύ κόπο, μεράκι, αγωνία και προσωπική δουλειά, ο χώροδ μετατράπηκε οτο σημερινό θέατρο του ΦΟΜ, (για την ιστορία, το σημερινό του μηνιαίο ενοίκιο είναι ). Τα επόμενα χρόνια κύλησαν με το ανέβαομα παραστάσεων από όλο το θεατρικό ρεπερτόριο, ανεβάσαμε αρχαίο δράμα, κλασσικό θέατρο, καθώδ και σύγχρονο θέατρο από Έλληνεδ και ξένουδ συγγραφείς Η ομάδα συμμετείχε σε φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, απέσπασε επαίνουδ, καθώδ και πρώτα βραβεία καλύτερηδ παράσταοηδ, σκηνοθεσίαδ, γυναικείου και ανδρικού ρόλου. Για το 2007 με τη συμπλήρωση των 30 χρόνων από την ίδρυση του ΦΟΜ, η ομάδα έχει προγραμματίσει τρείδ παραγωγέδ. Οι πρώτεδ δυο, το «Οδυσσέα γύρισε σπίτι» του Ιακ. Καμπανέλλη και το «Πάρτι Γενεθλίων» του Χάρολντ Πίντερ, έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, ενώ η τρίτη, ο «Δον Κιχώτηδ» του Μ. θερβάντεδ πάει για το τέλοδ του Και οι τρείδ επιλογέδ μαδ, είχαν πολλέδ δυσκολίεδ για την πραγματοποίησή τουδ, αλλά το πιστεύω μαδ όλα αυτά τα χρόνια ήταν και παραμένει, να μην ανεβάζουμε παραστάσειδ με στόχο μόνο την εισπρακτική επιτυχία. Αυτή είναι εξασφαλισμένη με επιλογέδ που αναπαράγουν τα τηλεοπτικά πρότυπα και ξεχνιούνται με ευκολία την επόμενη ημέρα. Αυτό που επιδιώκουμε εμείδ είναι να ανεβάζουμε ουνεχώδ τον ποιοτικό πήχυ, γεγονόδ που έχει αντίκτυπο τόσο οε μαδ που ασχολούμαστε με το θέατρο, όσο και στουδ θεατέδ που παρακολουθούν τΐδ παραστάσειδ μαδ. Αδ ελπίσουμε ότι και τα επόμενα χρόνια θα έχουμε τη δυνατότητα να συνεχίσουμε με τον ίδιο τρόπο... Α ίθουσα Θ Ε Α Τ Ρ Ο Υ - 5αι<ϋο - Π αραστάσεις

16 30 θεατρικά έργα, επί σκηνήβ Συρμειοχέδ Σε 3 Διεθνή Ευρωπαϊκά Φεστιβάλ θεάτρου, Οορρΐη^η - Γερμανία (1992), Μοηίβ Οαιίο - Μονακό (19 ΟίΓοηα - Ισπανία (2004) σιο 12ο Πανελλήνιο Φεστιβάλ Καρδίκχ» (1996), στο Παγκύπριο Φεσαβάλ θεάφου - Λευκωσία (2005) και σε 17 Συναντήσει" Ερασπεχνικού θεάτρου Αιγαία που διοργανώνουν το Υπουργείο Αιγαίου & η ΟΕΘΑ ( ) Υλικό Αντιγόνης (Σοφοκλή) ιλ ο τ ιχ ν ικ ίς Ομιλος Μυτιλήνης Β Ε Ο Φ ΙΛ Ο Σ «ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΕΣ» Αριστοφάνη ιεθνές Φεστιβάλ Οδρρϊηοβη Γερμανίας ( ) Παγκόσμιο Φεστιβάλ Μονακό (Μοηίβ ΟαΚο ) Έ & Λ Υ Υ «Η ΣΑΜ ΙΑ» Μενάνδρου 1998 στο Ν έο Αρχαιολογικό Μ ουσείο Μυτιλήνης ί Πάρτι Γενεθλίων Χ ά ρ ο λ ν τ Π ίν τ ε ρ «ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ*, δραμαιοποίηοη Α. Σεφιελή, στο Φεουβάλ Αναβρύιων - Πολιηοιικό Καλοκαίρι Ό2 & οιο Αιεθνέ$ Φεοηβάλ ιηε Θίιοη3 Ισηανία$ ( ) Κατριν Ανν η Θ ε α τ ρ ι κ ή Ο μ α λ α Φ Ο Μ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΤΟ Θ ΕΑ ΤΡΙΚ Ο ΕΡΓΟ τ ο υ Ι α κ. Κ α μ π α ν ε λ λ η ν ΐ ΟΔΥΣΣΕΑ ΓΥΡΙΣΕ ΣΠΙΤΙ ΣΑΒ. 2 4, ΚΥΡ & ΔΕΥΤ. 2 6 ΦΕΒΡ σ τις 9 μ.μ. στο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ Δον Ζουάν κύπριο Φεστιβάλ Λευκωσίας 2005