Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη 24 Δεκεμβρίου Ελληνική Οικονομία

Transcript

1 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη 24 Δεκεμβρίου 2015 Ελληνική Οικονομία Σύμφωνα με την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό ανεργίας συνέχισε την σταδιακή πτωτική πορεία του και στο τρίτο τρίμηνο του 2015 φθάνοντας το 24,0%, παρά τις συνθήκες οικονομικής αβεβαιότητας που επικράτησαν μετά την επιβολή των ελέγχων κεφαλαίων. Η εξέλιξη αυτή ήταν συνέπεια της αυξήσεως του αριθμού των απασχολουμένων κατά 1,3% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο και 2,3% σε ετήσια βάση καθώς και του περιορισμού του αριθμού των ανέργων κατά 1,7% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο και 5,6% σε ετήσια βάση. Η θετική αυτή πορεία προσδιορίσθηκε από εξελίξεις, τόσο σε μακροοικονομικό, όσο και μικροοικονομικό επίπεδο. Πρώτον, η είσοδος της ελληνικής οικονομίας σε περιβάλλον ανακάμψεως σε όλη σχεδόν τη διάρκεια του 2014 έως και το πρώτο εξάμηνο του 2015 (Γράφημα 1) υποστήριξε τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, έστω και με ασθενικό ρυθμό, σε ορισμένους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας και ιδιαίτερα στον τουρισμό. Η διάρκεια της νέας υφεσιακής διαταραχής, που ξεκίνησε το τρίτο τρίμηνο του 2015, θα αποτελέσει βασικό προσδιοριστικό παράγοντα της πορείας της απασχολήσεως το Δεύτερον, η μείωση του κόστους εργασίας για τις επιχειρήσεις ως αποτέλεσμα της πολιτικής της εσωτερικής υποτιμήσεως των τελευταίων ετών έχει τονώσει τα κίνητρα για νέες προσλήψεις. Τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της πολιτικής δεν ανετράπησαν εντός του Τρίτον, σε μικροοικονομικό επίπεδο, οι θεσμικές παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια συνέβαλλαν στην διεύρυνση της μερικής και εκ περιτροπής απασχολήσεως. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος «Εργάνη» 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% -10% -12% Γράφημα 1. Απασχόληση, Ανάκαμψη και Κόστος Εργασίας % ετήσιες μεταβολές I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Ακαθαριστο Εγχωριο Προιον, αριστ.άξονας Αριθμός Απασχολούμενων, αριστ.άξονας Ωριαίο Ονομαστικό Κόστος Εργασίας, δεξ.άξονας Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% στο δεκάμηνο του 2015 μειώθηκε το ποσοστό των συμβάσεων εργασίας πλήρους απασχολήσεως των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα, το οποίο διαμορφώθηκε σε 44,7%, έναντι 50,2% στην αντίστοιχη περίοδο του 2014, ενώ παράλληλα σημαντική αύξηση κατέγραψε το ποσοστό των συμβάσεων εκ περιτροπής απασχόλησης στο σύνολο των νέων προσλήψεων από 13,7% στο δεκάμηνο του 2014 σε 18,2% στην αντίστοιχη περίοδο του Παρά τις ανωτέρω εξελίξεις, οι άνεργοι παραμένουν για ένα ακόμη έτος σε επίπεδα στην περιοχή του ενός τετάρτου του εργατικού δυναμικού, το υψηλότερο ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης, προκαλώντας τεράστιο κόστος για τη χώρα σε οικονομικούς, δημοσιονομικούς και κοινωνικούς όρους. Ειδικότερα: Πρώτον, η παραγωγική δυνατότητα της ελληνικής οικονομίας θίγεται, αφού η μακροχρόνια ανεργία ζημιώνει την ποιότητα του ανθρώπινου κεφαλαίου ενώ πολλοί νέοι επιστήμονες και στελέχη με υψηλές δεξιότητες αξιοποιούνται σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Η μείωση του αριθμού των απασχολουμένων προήλθε από την παύση της λειτουργίας σημαντικού αριθμού επιχειρήσεων. Ιδιαίτερα ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι η ανεργία έχει πλήξει και ηλικιακές ομάδες εργαζομένων χρόνων, που πριν την κρίση δεν αντιμετώπιζαν ιδιαίτερο πρόβλημα ανεργίας, ενώ οξύτατο παραμένει το ζήτημα της ανεργίας των νέων και των μακροχρόνιων ανέργων. Διαχρονικά, τα άτομα ηλικίας 30-44, που αποτελούν και τον βασικό παραγωγικό ιστό, ήτοι το 43,9% του εργατικού δυναμικού (τρίτο τρίμηνο 2015), εμφανίζουν το μεγαλύτερο ποσοστό απασχολήσεως και ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας, ενώ αντίθετα οι άνεργοι ηλικίας ετών αντιμετωπίζουν το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (Γράφημα 2). Σε περιόδους κρίσεως η ανεργία των νέων τείνει να αυξάνεται περισσότερο από ότι η ανεργία των υπόλοιπων ηλικιακών ομάδων Γράφημα 2. Διάρθρωση Ανεργίας ως προς την ηλικιακή ομάδα I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Σύνολο

2 Αυτό αποδίδεται σε ένα βαθμό στο γεγονός ότι συνήθως οι νέοι απασχολούνται σε εργασίες εκ περιτροπής ή προσωρινές, οι οποίες είναι πιο ευάλωτες σε περιόδους υφέσεως. Σε χώρες όπως η Ιρλανδία, η μεγάλη αύξηση του ποσοστού ανεργίας των νέων είναι απόρροια της κρίσεως, καθώς το 2008 το ποσοστό αυτό διαμορφωνόταν στο 13,3% του εργατικού δυναμικού, έναντι 30,4% το Σημειώνεται ότι το ποσοστό αυτό το 2006 ήταν μόλις 8,7%. Αντίθετα, χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία διαχρονικά έχουν υψηλό ποσοστό ανεργίας στους νέους (αρκετά υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης). 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Γράφημα 3. Ποσοστό Ανεργίας Νέων (κάτω των 25) Σεπτ. Γερμανία Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Πορτογαλία Ιρλανδία Πηγή: Eurostat Συγκεκριμένα, το ποσοστό ανεργίας των νέων κάτω των 25 ετών, ανήλθε στην Ελλάδα στο υψηλότερο σημείο (60,0%) το πρώτο τρίμηνο 2013, ενώ μέχρι και το τρίτο τρίμηνο του 2014 υπήρξε τάση αποκλιμάκωσης. Το ποσοστό αυτό μειώθηκε ελαφρά στο 48,8% το τρίτο τρίμηνο 2015, αν και παραμένει σε απογοητευτικά υψηλό επίπεδο. Δεύτερον, το υψηλό ποσοστό ανεργίας αποτελεί μέγα κίνδυνο και βλάβη για την κοινωνική συνοχή. Παρατηρείται ότι ταυτόχρονα με την άνοδο του ποσοστού ανεργίας έχει σημειωθεί και επιμήκυνση της διάρκειας της ανεργίας. Τούτο οφείλεται στη μακρά διάρκεια της υφέσεως στην Ελλάδα και αφορά κυρίως τους κλάδους όπως το εμπόριο και οι κατασκευές οι οποίοι επλήγησαν περισσότερο τα τελευταία έτη. H απόκτηση νέων δεξιοτήτων δεν είναι μια εύκολη διαδικασία ιδιαίτερα σε μεγαλύτερες ηλικίες. Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στην Ενδιάμεση Έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος (Δεκέμβριος 2015, σελ.77-78)) επιβεβαιώνει την αύξηση της διαρθρωτικής ανεργίας στην Ελλάδα κατά την περίοδο της κρίσεως διαπιστώνοντας εμπειρικά την διεύρυνση της αναντιστοιχίας μεταξύ των ζητούμενων και προσφερόμενων επαγγελματικών δεξιοτήτων από το 2013 και εντεύθεν. Στην Ελλάδα η διάρκεια της ανεργίας είναι από τις υψηλότερες ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενώσεως όπως προκύπτει από τα υψηλά ποσοστά των μακροχρονίων ανέργων, οι οποίοι αυξήθηκαν σημαντικά το τρίτο τρίμηνο 2015 σε 73,7% στο σύνολο των ανέργων, από 40,0% το τρίτο τρίμηνο 2009, έναντι 52,4% στην Ευρωζώνη (δεύτερο τρίμηνο 2015). Σημειώνεται ότι η Ελλάδα κατέχει το υψηλότερο ποσοστό μακροχρονίων ανέργων στην Ευρωζώνη, και ακολουθεί η Ιταλία με ποσοστό 60,3% (δεύτερο τρίμηνο 2015). σε χιλ Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Γράφημα 4. Διάρκεια Χρόνου της Ανεργίας ΙΙ ΙΙΙ ΙV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III Άνεργοι κάτω των 12 μηνών Νέοι Άνεργοι Άνεργοι άνω των 12 μηνών Τρίτον, η διατήρηση επί μακρόν του ιδιαίτερα υψηλού ποσοστού ανεργίας θέτει σε μεγάλη δοκιμασία τη χρηματοδοτική ικανότητα και κατά συνέπεια την βιωσιμότητα, του εγχώριου ασφαλιστικού συστήματος σε μία περίοδο που επιχειρείται η ελάφρυνση του δημοσιονομικού του βάρους. Η προσαρμογή μιας οικονομίας, η οποία στηριζόταν στην κατανάλωση προς ένα νέο παραγωγικό μοντέλο που θα στηρίζεται στις επενδύσεις και την εξαγωγική διείσδυση θα απαιτήσει χρόνο. Αυτό συνδέεται με το γεγονός ότι η διαρθρωτική ανεργία αναμένεται να διατηρηθεί σε υψηλό επίπεδο, εξαιτίας του μεγάλου αριθμού αναντιστοιχιών μεταξύ των δεξιοτήτων υψηλής ζητήσεως και προσφοράς. Κατά συνέπεια, είναι απαραίτητο στα επόμενα χρόνια να υιοθετηθούν ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης στο μικροοικονομικό πεδίο, ώστε να περιορισθεί το φαινόμενο, όπως προγράμματα εκπαιδεύσεως σε νέες ειδικότητες. Σημαντική είναι η ανάλυση της ανεργίας, από πλευράς επιπέδου εκπαιδεύσεως. Ειδικότερα, η ανεργία τροφοδοτήθηκε στο τρίτο τρίμηνο 2015 σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο του 2014 περισσότερο από αυτούς που έχουν ολοκληρώσει μερικές τάξεις του Δημοτικού ή δεν έχουν πάει ποτέ σχολείο (τρίτο τρίμηνο 2015: 40,7%, τρίτο τρίμηνο 2014: 33,6%) ενώ πτωτικά εμφανίζεται το ποσοστό ανεργίας στους έχοντες απολυτήριο γ γυμνασίου ή απολυτήριο μέσης εκπαιδεύσεως (τρίτο τρίμηνο 2015: 25.9%, τρίτο τρίμηνο 2014: 28,2%). Το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας (υψηλότερο όμως από πέρυσι) παρατηρείται στους κατέχοντες διδακτορικό ή μεταπτυχιακό δίπλωμα με 13,2% στο τρίτο τρίμηνο 2015 (τρίτο τρίμηνο 2014:12,7%). Σημειώνεται ότι στον τουρισμό και στις κατασκευές το ποσοστό των ανειδίκευτων είναι της τάξεως του 15% του εργατικού τους δυναμικού. Όσον αφορά στην κατανομή της απασχολήσεως ανά τομέα δραστηριότητας, αυτή έχει μεταβληθεί σημαντικά από το 2010 μέχρι το Ειδικότερα το εννεάμηνο 2010, το ποσοστό των απασχολουμένων στον δευτερογενή τομέα ως προς το σύνολο των 2

3 απασχολουμένων ήταν στο 19,8%, ενώ το εννεάμηνο 2015 στο 15%, εξέλιξη αναμενόμενη δεδομένης της καθίζησης που σημειώθηκε κυρίως στις κατασκευές και τη μεταποίηση κατά το διάστημα αυτό. Αντίθετα, αυξήθηκε η συμμετοχή της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα ως προς το σύνολο των απασχολουμένων, στο 71,9% το εννεάμηνο 2015, από 67,8% το εννεάμηνο Προκύπτει ότι οι κλάδοι που έχουν πληγεί περισσότερο και έχουν καταγράψει τις μεγαλύτερες απώλειες θέσεων εργασίας είναι οι κλάδοι οι οποίοι συρρικνώθηκαν κατά την διάρκεια της κρίσεως, δηλαδή κυρίως οι κατασκευές και η μεταποίηση, αλλά και το λιανικό και χονδρικό εμπόριο. Την περίοδο (εννεάμηνα) η μείωση της απασχολήσεως ανήλθε στο 17,7% στον κλάδο λιανικού-χονδρικού εμπορίου, 55,5% στον κλάδο κατασκευών και 29,7% στον μεταποιητικό κλάδο. Αντίθετα, ο κλάδος του τουρισμού σημείωσε αύξηση της απασχόλησης το διάστημα (εννεάμηνα), κατά 4,2%. Εξελίξεις στο Ισοζύγιο Πληρωμών: Συνεχίζεται η βελτίωση του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) το Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕλλάδος στο δεκάμηνο του 2015 το πλεόνασμα του ΙΤΣ ανήλθε σε 2,1 δισ., έναντι ισχνού ελλείμματος 403 εκατ. την ίδια περίοδο του Κατά συνέπεια σημειώθηκε στο δεκάμηνο 2015 πλεόνασμα ύψους 1,2% του ΑΕΠ, έναντι ελλείμματος 0,2% του ΑΕΠ που παρατηρήθηκε το αντίστοιχο διάστημα του Η σημαντική βελτίωση στο ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών προήλθε από την αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών, το οποίο διαμορφώθηκε σε 1,9 δισ., που υπερκάλυψε το πλεόνασμα των ισοζυγίων των πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων 150 εκατ Γράφημα 6. Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (σε δισ.) (Ιανουάριος-Οκτώβριος) Ισοζύγιο Δευτερογενών Εισοδημάτων Ισοζύγιο Υπηρεσιών Εμπορικό Ισοζύγιο εκτός Καυσίμων Ισοζύγιο Καυσίμων Ισοζύγιο Πρωτογενών Εισοδημάτων Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών Ειδικότερα το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών, που αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος του ΙΤΣ, παρουσίασε πλεόνασμα ύψους 1,9 δισ. στο δεκάμηνο 2015, έναντι ελλείμματος 1,4 δισ. στο αντίστοιχο διάστημα του Συγκεκριμένα: (Α) Σημειώθηκε σημαντική μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου των αγαθών (δεκάμηνο 2015: -14,2 δισ., δεκάμηνο 2014: -18,5 δισ.), λόγω της πτώσης του ελλείμματος του ισοζυγίου των καυσίμων (δεκάμηνο 2015: -3,4 δισ., δεκάμηνο 2014: -5,3 δισ.) και της μείωσης του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών εκτός καυσίμων και πλοίων (δεκάμηνο 2015: -10,3 δισ. δεκάμηνο 2014: -11,3 δισ.). Επισημαίνεται η αύξηση των εισπράξεων από εξαγωγές αγαθών εκτός καυσίμων κατά 3,1%, σε ετήσια βάση, έναντι μικρής αύξησης κατά 0,6% στο δεκάμηνο Οι εισπράξεις από εξαγωγές εκτός καυσίμων προήλθαν από σημαντικούς κλάδους της ελληνικής βιομηχανίας, όπως χαρακτηριστικά αυτοί των τροφίμων και ποτών, των βασικών μετάλλων, της καπνοβιομηχανίας και της φαρμακοβιομηχανίας, καθώς και από την αύξηση των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων. Ταυτόχρονα σημειώθηκε πτώση των εισαγωγών αγαθών εκτός καυσίμων κατά 7,5%, έναντι ανόδου 6,7% στην αντίστοιχη περίοδο του 2014, που αποδίδεται στην επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων και στη χαμηλή εγχώρια ζήτηση. (Β) Αντίθετα, περιορίσθηκε το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών κατά 1,1 δισ. (δεκάμηνο 2015: 16,1 δισ., δεκάμηνο 2014: 17,2 δισ.), αφού παρουσίασε αύξηση των καθαρών εισπράξεων από ταξιδιωτικές υπηρεσίες που όμως δεν κάλυψαν τη μείωση των καθαρών εισπράξεων από υπηρεσίες μεταφορών. Ο περιορισμός των ακαθάριστων εισπράξεων από θαλάσσιες κυρίως μεταφορές (δεκάμηνο 2015: -20,3%, δεκάμηνο 2014: +8,7%) αποδίδεται στη μείωση των τιμών των ναύλων. Είναι ενδεικτικό ότι ο Baltic Dry Index μειώθηκε κατά 27,6% στο ενδεκάμηνο 2015 σε ετήσια βάση. Οι ακάθαριστες εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες αυξήθηκαν κατά 4,1%, έναντι ωστόσο αύξησης κατά 10,5% στην αντίστοιχη περίοδο του Τέλος, αναφορικά με το ισοζύγιο των κεφαλαίων σημειώνεται η μείωση (-4,0%) των κεφαλαιακών μεταβιβάσεων από την ΕΕ στον τομέα της γενικής κυβέρνησης που οφείλεται στην βραδεία 2,2 1,8 1,4 1 0,6 0,2-0,2-0,6-1 -1,4-1,8-2,2 3

4 1998A 1998D 1999C 2000B 2001A 2001D 2002C 2003B 2004A 2004D 2005C 2006B 2007A 2007D 2008C 2009B 2010A 2010D 2011C 2012B 2013A 2013D 2014C 2015B Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων απορρόφηση των διαρθρωτικών κονδυλίων στο εννεάμηνο του Δείκτης Κύκλου Εργασιών και Παραγωγής στη Βιομηχανία: Ο δείκτης κύκλου εργασιών της βιομηχανίας, στο σύνολο της αγοράς (ΕΛΣΤΑΤ) μειώθηκε κατά 11,1% στο δεκάμηνο του 2015, σε ετήσια βάση, έναντι οριακής μείωσης κατά 0,6% στην αντίστοιχη περίοδο του Η μείωση του κύκλου εργασιών επεκτάθηκε, τόσο στην εσωτερική (-10,7%), όσο και στην εξωτερική αγορά (-11,7%). Η ελάττωση των πωλήσεων της βιομηχανίας στην εξωτερική αγορά προήλθε από την κατά 17,8% υποχώρηση των πωλήσεων στις αγορές εκτός της Ζώνης του Ευρώ, ενώ αντίθετα αυξήθηκαν οι πωλήσεις στην Ευρωζώνη κατά 3,4%. Τσιμεντοβιομηχανία Πλαστικοβιομηχανία Φαρμακοβιομηχανία Καπνοβιομηχανία Ηλεκτρονικά Προϊόντα Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Σιδηρουργία Διϋλιστήρια Ποτοποιϊα Βιομ.Τροφίμων Μηχανήματα Γράφημα 7. Πωλήσεις της Μεταποιήσης στο Εξωτερικό (% ετήσια μεταβολή) -29,3% Ωστόσο, εάν αφαιρεθεί η επίπτωση του κλάδου των καυσίμων, τότε ο κύκλος εργασιών εκτός καυσίμων στο σύνολο της αγοράς αυξάνεται σημαντικά κατά 3,1% στο δεκάμηνο 2015, σε ετήσια βάση, στην εξωτερική αγορά κατά 4,2%, ενώ η μείωση των πωλήσεων στην εγχώρια αγορά περιορίζεται σε 0,9%. Σημειώνεται ότι ο κλάδος των καυσίμων, εξαιτίας της πτώσης των τιμών πετρελαίου και επειδή κατέχει σημαντική βαρύτητα στην κατάρτιση του δείκτη κύκλου εργασιών, παρουσίασε σημαντική μείωση της αξίας των πωλήσεων κατά -24,5% στην εγχώρια και κατά -29,3% για την εξωτερική αγορά. Ο κλάδος των καυσίμων επειδή έχει τον υψηλότερο συντελεστή στάθμισης στον κύκλο εργασιών της βιομηχανίας, τυχόν μικρές μεταπτώσεις επηρεάζουν το σύνολο της αξίας του κύκλου εργασιών της μεταποιητικής βιομηχανίας, επισκιάζοντας τη δυναμική επίδοση στο εξωτερικό σημαντικών κλάδων της ελληνικής βιομηχανίας. Ειδικότερα, από την ανάλυση των κλάδων της ελληνικής βιομηχανίας, εκ των 24 μεταποιητικών κλάδων οι 18 σημείωσαν σημαντικές εξαγωγικές επιδόσεις κατά το δεκάμηνο του Εξ αυτών τη μεγαλύτερη, ανάλογα με τη σημασία τους είχαν οι κλάδοι: Της βιομηχανίας τροφίμων (+10,4%), της ποτοποιίας (19,3%), της καπνοβιομηχανίας (43,8%), των βασικών μετάλλων (+11,1%), της βιομηχανίας πλαστικών (+10,9%), της τσιμεντοβιομηχανίας (+7,7%), της φαρμακοβιομηχανίας (+5,4%), της χαρτοβιομηχανίας (+3,7%) και των ηλεκτρονικών προϊόντων (+28,0%). 7,7% 5,4% 10μηνο ,1% 10,9% 10,4% 13,9% 19,3% 28,0% 43,8% Αντίθετα, μικρές σχετικά επιδόσεις των πωλήσεων σημειώθηκαν στην εγχώρια αγορά. Την καλύτερη επίδοση είχε η καπνοβιομηχανία (+14,7%) και ακολουθούν με μικρότερες τιμές, ο κλάδος του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού (+10,5%), η φαρμακοβιομηχανία (+3,4%), η βιομηχανία χημικών (+2,1%), η βιομηχανία πλαστικών (+0,8%) και ο κλάδος των μηχανοκίνητων οχημάτων (+19,5%). Οι λοιποί κλάδοι της μεταποίησης σημείωσαν, είτε στασιμότητα, είτε πτώση των πωλήσεων στην εσωτερική αγορά. Χαρακτηριστικά και εξελίξεις στην αγορά εργασίας: Συνεχίζονται οι θετικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας το 2015, που ξεκίνησαν από το τρίτο τρίμηνο του Ειδικότερα, το ποσοστό της ανεργίας μειώθηκε αισθητά στο 24,0% του εργατικού δυναμικού στο τρίτο τρίμηνο του 2015, έναντι 24,6% στο προηγούμενο τρίμηνο και 25,5% στο αντίστοιχο τρίμηνο του Συγκεκριμένα, η απασχόληση αυξήθηκε κατά 1,3% σε μηνιαία βάση και κατά 2,3% σε ετήσια, με αποτέλεσμα η ποσοστιαία αναλογία των απασχολούμενων στο εργατικό δυναμικό να αυξηθεί στο 76,0% στο τρίτο τρίμηνο του 2015 από 75,4% στο δεύτερο και 74,5% στο τρίτο τρίμηνο του Η σημαντική άνοδος του αριθμού των απασχολουμένων συνέβαλε στη μείωση του αριθμού των ανέργων κατά 5,6% ή κατά 68,9 χιλ., ήτοι σε 1.160,5 χιλιάδες στο τρίτο τρίμηνο του 2015 από 1.229,4 χιλιάδες στο αντίστοιχο τρίμηνο του Αναφορικά με τη μορφή της ανεργίας, σημειώνεται η σημαντική μείωση του αριθμού των μακροχρόνιων ανέργων σε 855,0 χιλιάδες στο τρίτο τρίμηνο του 2015 από 863,2 χιλ. στο δεύτερο τρίμηνο, έναντι 927,1 χιλ. στο τρίτο τρίμηνο του % 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Γράφημα 8. Σχέση μεταξύ "Νέων" και Μακροχρονίων Ανέργων Άνεργοι Νέοι Άνεργοι Μακροχρόνια άνεργοι Παρά την αισθητή μείωση του αριθμού των μακροχρόνια ανέργων και κατά το τρίτο τρίμηνο του 2015, οι μακροχρόνια άνεργοι εξακολουθούν να αναλογούν σε ποσοστό άνω του 70% του συνόλου των ανέργων (73,7% στο τρίτο τρίμηνο του 2015 από 73,1% στο δεύτερο, έναντι του υψηλότερου 75,4% του τρίτου τριμήνου του 2014). Επισημαίνεται ότι η πλειονότητα των μακροχρόνια ανέργων είναι άνω των 30 ετών, σχετικά χαμηλής εκπαίδευσης, 4

5 προερχόμενοι από τους κλάδους του εμπορίου των κατασκευών και της μεταποίησης. Παράλληλα, το ποσοστό των «νέων ανέργων» αυτών που κατά την ΕΛΣΤΑΤ δεν έχουν εργασιακή εμπειρία (δεν έχουν εργασθεί ποτέ) διαμορφώθηκε στο 23,6% του συνόλου των ανέργων στο τρίτο τρίμηνο του 2015 από 23,5% στο δεύτερο και 24% στο τρίτο τρίμηνο του Σημειώνεται ότι μετά το δεύτερο τρίμηνο του 2009 υφίσταται μια αρνητική σχέση μεταξύ των «νέων ανέργων» και των μακροχρόνια ανέργων. Αυτό συμπίπτει με την αρχή της αύξησης της ανεργίας, όπως και η διόγκωση της διαφοράς μεταξύ των «νέων» και των μακροχρόνια ανέργων συμπίπτει με την αύξηση της ανεργίας. Έτσι στους ανέργους συγκαταλέγονται όλο και περισσότερα άτομα που έχουν απολέσει τη δουλειά τους και κατά συνέπεια το ποσοστό των «νέων ανέργων» να κυμαίνεται από το 2010 μέχρι σήμερα μεταξύ του 24,0% και 23,0%, έναντι 28,3% το 2009 και 35,4% το Tο ποσοστό της μερικής απασχόλησης υποχώρησε στο 9,1% του συνόλου των απασχολουμένων στο τρίτο τρίμηνο 2015, από 9,5% στο δεύτερο, έναντι 9,5% στο τρίτο τρίμηνο του 2014 και το ποσοστό των απασχολούμενων με πλήρη απασχόληση διαμορφώθηκε στο υψηλό 90,9% του συνόλου των απασχολουμένων στο τρίτο τρίμηνο του Σημειώνεται ότι από το σύνολο των απασχολουμένων το 29,9% ήταν αυτοαπασχολούμενοι και το 65,6% μισθωτοί στο δεύτερο τρίμηνο 2015, έναντι 30,8% στο τρίτο τρίμηνο του Σημειώνεται ότι συνολικά το 2010 το ποσοστό των αυτοαπασχολουμένων ανήρχετο στο 35,6% της συνολικής απασχόλησης. Επισημαίνεται η σημαντική αύξηση του αριθμού των αυτοαπασχολουμένων με προσωπικό κατά 14,6% σε ετήσια βάση στο τρίτο τρίμηνο του 2015, οφείλεται στην έναρξη της λειτουργάς μικρών επιχειρήσεων, έναντι μείωσης κατά 8,1% στο αντίστοιχο τρίμηνο του 2014, λόγω παύσης της λειτουργίας μικρών επιχειρήσεων. Σχετικά με τη μισθωτή εργασία, σημειώνεται ότι το ποσοστό των δημοσίων υπαλλήλων μειώθηκαν σημαντικά σε χιλ. στο τρίτο τρίμηνο του 2015 από χιλ. στο τρίτο τρίμηνο του 2014 και αποτελούσαν το 32,0% της συνολικής μισθωτής απασχόλησης, έναντι υψηλότερου 33,6% του τρίτου τριμήνου του Σημειώνεται ότι το 2010 ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων αριθμούσε σε 974,4 χιλ. και ως εκ τούτου παρουσίασαν σωρευτικά στην περίοδο ο τρίμηνο 2015 σωρευτική μείωση κατά 20,8%, έναντι αντίστοιχης ωστόσο κάθετης πτώσης κατά 45% που σημείωσε ο αριθμός των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα. Αντίθετα αυξήθηκε κατά 6,7% ο αριθμός των απασχολούμενων στον ιδιωτικό τομέα (τρίτο τρίμηνο 2015: χιλ. τρίτο τρίμηνο 2014: ). Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) των ΗΠΑ, προέβει την περασμένη εβδομάδα στην πολυσυζητημένη άνοδο των επιτοκίων της, χωρίς να προκαλέσει ιδιαίτερα προβλήματα στις χρηματαγορές. Συμβολικά με την κίνηση της η Fed έθεσε το τέλος της δημοσιονομικής και τραπεζικής κρίσης του Η ανακοίνωση της απόφασης, αν και αρχικά οδήγησε σε ενίσχυση του ευρώ έναντι του δολαρίου μέχρι τα 1,10 δολάρια, στη συνέχεια το ευρώ απώλεσε τμήμα των κερδών του. Παράλληλα πιέσεις καταγράφηκαν στις χρηματιστηριακές αγορές των ΗΠΑ, στο χρυσό, το πετρέλαιο, ενώ αντιθέτως ανοδικά κινήθηκαν τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια. Με την κίνηση της η Fed, τερμάτισε την περίοδο των σχεδόν μηδενικών επιτοκίων και ταυτόχρονα σηματοδότησε ότι η νομισματική πολιτική που θα ασκηθεί στο μέλλον θα είναι κατά στάδια περιοριστική Πιθανότητα (%) ανόδου επιτοκίων Fed στις συνεδριάσεις της FOMC εντός 2016 στις Ιαν. 16 Μαρτ. 27 Απρ. 15 Ιουν. 27 Ιουλ. 21 Σεπτ. 2 Νοεμ. 14 Δεκ. Πηγη:Bloomberg, Οικονομικές Μελέτες Alpha Bank Η αντίδραση της Fed είναι δικαιολογημένη, καθώς στα τέλη Μαΐου του 2013 όταν ο επικεφαλής της Fed είχε προαναγγείλει ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα θα ξεκινούσε τη σταδιακή μείωση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE) που είχε ξεκινήσει τον Νοέμβριο του 2008 και είχε ως αποτέλεσμα το χαρτοφυλάκιο της Fed από $800 δισ. τον Ιανουάριο 2008 να προσεγγίσει τα $4,5 τρισ. στα τέλη του 2014, οδήγησε στα μέσα Αυγούστου 2013, στην πρώτη μαζική φυγή ξένων κεφαλαίων από τις αναδυόμενες οικονομίες. Ωστόσο, η Fed κατόρθωσε να αποσύρει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, μέσω της ρητορικής της, ενώ ταυτόχρονα έδωσε τον απαραίτητο χρόνο στους επενδυτές να αναδιαρθρώσουν τα χαρτοφυλάκια τους και στις αναδυόμενες οικονομίες, να προβούν στις αλλαγές των οικονομικών τους πολιτικών, προκειμένου να προστατεύσουν τις αγορές τους. Η Fed στην παρούσα συγκυρία καλείται να κινηθεί εντός ενός έντονα ευμετάβλητου διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος, στο οποίο πέραν των διαφορετικών νομισματικών πολιτικών που εφαρμόζουν οι σημαντικότερες κεντρικές τράπεζες, διακρίνεται από πολιτική αβεβαιότητα και γεωπολιτικές εντάσεις. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, καλείται να επιλύσει τα προβλήματα της δικής της οικονομίας και να ομαλοποιήσει την νομισματική της πολιτική, χωρίς 5

6 να προκαλέσει αρνητικές επιδράσεις στις οικονομίες άλλων χωρών. Προκειμένου να αποφευχθούν οι αναταράξεις στην παγκόσμια οικονομία από την νέα νομισματική πολιτική της Fed, αυτή θα πρέπει να αναπροσαρμόζεται από τις επικρατούσες οικονομικές συνθήκες. Όσο πιο γρήγορα οι επενδυτές εξοικειωθούν με τις αποκλίσεις της νομισματικής πολιτικής των βασικών κεντρικών τραπεζών, τόσο θα περιορίζεται η πιθανότητα εμφάνισης ακραίων συμπεριφορών στις αγορές. Θα πρέπει να επισημανθεί, ότι εάν οι αυξήσεις των επιτοκίων της Fed είναι διαδοχικές στα επόμενα τρίμηνα, δεν αποκλείεται να προκληθεί επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας των ΗΠΑ με αποτέλεσμα να προκληθεί αναστάτωση στις αγορές και να πληγεί η εύθραυστη ανάκαμψη πολλών οικονομιών (λχ Ευρωζώνη). Μια εβδομάδα μετά την ανακοίνωση ανόδου των επιτοκίων στις ΗΠΑ, όλα φανερώνουν ότι το πρώτο βασικό βήμα για την επιστροφή στην νομισματική ομαλότητα, στην κυριότερη οικονομία του πλανήτη, έχει συντελεσθεί. Οι αγορές έχουν αντιδράσει με σχετικά ήπιο τρόπο, ωστόσο το οικονομικό πάζλ της παγκόσμιας οικονομίας δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού. Η Fed θα είναι μόνιμα στο επενδυτικό ενδιαφέρον και για το λόγο αυτό οι κινήσεις της Κεντρικής Τραπέζης θα πρέπει να αξιολογούνται πολύ προσεκτικά, προτού υιοθετηθούν. Άλλωστε μια επιτυχής έκβαση των κινήσεων προς την ομαλή νομισματική πολιτική θα αποτελέσει παράδειγμα για τις υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες, που ακολουθούν προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης. αμερικανικής και της διεθνούς οικονομίας. Επιπλέον, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αξιωματούχων της Fed, το βασικό επιτόκιο θα φθάσει το 1,375% έως το τέλος του 2016 μετά από 4 αυξήσεις, όπως προβλεπόταν τον Σεπτέμβριο. Επιπλέον, η Fed ανακοίνωσε ότι θα διατηρήσει τον ισολογισμό της αμετάβλητο (περί τα $ 4,5 δισ.), επανεπενδύοντας τα ομόλογα που λήγουν, έως ότου τα βασικά επιτόκια επιστρέψουν σε φυσιολογικά επίπεδα. Τέλος, δημοσιεύθηκαν οι προβλέψεις της Fed με κύριο χαρακτηριστικό την προς τα κάτω αναθεώρηση των εκτιμήσεων για τον πληθωρισμό για τα έτη , σε σχέση με τις προβλέψεις του Σεπτεμβρίου. Η επόμενη συνεδρίαση της Fed είναι προγραμματισμένη για τις 27 Ιανουαρίου Βιομηχανική παραγωγή Η βιομηχανική παραγωγή τον Νοέμβριο μειώθηκε εκ νέου, κατά 0,6% σε μηνιαία βάση, μετά από μείωση 0,4% τον Οκτώβριο. Η μείωση αυτή δεν ήταν αναμενόμενη και προκλήθηκε από τις ευνοϊκές καιρικές συνθήκες οι οποίες μείωσαν τη ζήτηση για υπηρεσίες (-4,3%) όπως τη θέρμανση, αλλά και την απρόσμενη περαιτέρω πτώση της εξορυκτικής δραστηριότητας τον Νοέμβριο, κατά -1,1%, μετά από μείωση κατά 2,4% τον Οκτώβριο. Επιπροσθέτως, η βιομηχανική παραγωγή συνέχισε να επηρεάζεται αρνητικά από το ισχυρό δολάριο και την αποδυνάμωση της παγκόσμιας οικονομίας που οδήγησαν σε μείωση των εξαγωγών. Σε ετήσια βάση, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά 1,2% τον Νοέμβριο, από αύξηση κατά 0,3% τον Οκτώβριο. Η αδυναμία της βιομηχανικής παραγωγής να ανακάμψει αντικατοπτρίζεται και στην περαιτέρω, σημαντική μείωση του ποσοστού αξιοποίησης της εργοστασιακού δυναμικού (capacity utilization) της βιομηχανίας, για πέμπτο συνεχόμενο μήνα, στο 77,0% τον Νοέμβριο από 77,5% τον Οκτώβριο. Ομοσπονδιακή Τράπεζα ΗΠΑ Το Συμβούλιο Νομισματικής Πολιτικής της Fed (FOMC), μετά τη συνεδρίαση της 15ης-16ης Δεκεμβρίου, αύξησε τα βασικά επιτόκιά της κατά 25 μονάδες βάσης, στο 0,25% και 0,50%. Πρόκειται για την πρώτη αύξηση των επιτοκίων από τον Ιούνιο του 2006, ενώ είχε μείνει αμετάβλητο από τον Δεκέμβριο του 2008, όταν πραγματοποιήθηκε η τελευταία μείωση. Σύμφωνα με τις δηλώσεις των αξιωματούχων, η αξιοσημείωτη βελτίωση των συνθηκών της αγοράς εργασίας και η πεποίθηση ότι ο πληθωρισμός θα αυξηθεί οδήγησαν στην παραπάνω ιστορική απόφαση. Περαιτέρω, επισημάνθηκε ότι η αύξηση θα γίνει σταδιακά λαμβανομένου υπόψη της συγκυρίας της Αγορά κατοικιών Η έναρξη νέων κατοικιών αυξήθηκε κατά 10,5% τον Νοέμβριο, σε μηνιαία βάση, μετά από μείωση κατά 12,0% τον Οκτώβριο, όταν οι ακραίες καιρικές συνθήκες είχαν μειώσει σημαντικά τον αριθμό των υπό κατασκευή νέων κατοικιών. Σε ετήσια βάση, οι νέες κατοικίες υπό κατασκευή αυξήθηκαν κατά 16,5%, ξεπερνώντας τις εκτιμήσεις των αναλυτών, με την άνοδο να οφείλεται κυρίως στις ιδιαιτέρως ευνοϊκές καιρικές συνθήκες. Επιπλέον, οι άδειες νέων οικοδομών, πρόδρομος δείκτης της έναρξης νέων 6

7 κατοικιών, αυξήθηκαν κατά 11,0% τον Νοέμβριο σε μηνιαία βάση και κατά 19,5% σε ετήσια. ανωτέρω, ο δομικός πληθωρισμός μειώθηκε στο 0,9% τον Νοέμβριο από 1,1% τον Οκτώβριο, ενώ ο ΔΤΚ εξαιρουμένης της ενέργειας μειώθηκε στο 1,0%, από 1,2%. Αρνητική εξέλιξη η επιστροφή του ρυθμού αύξησης των τιμών των υπηρεσιών, στο 1,2% τον Νοέμβριο, από 1,3% τον Οκτώβριο, ποσοστό που αντανακλά την αδυναμία της εγχώριας ζήτησης να αποκτήσει δυναμική. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΚΤ (Δεκέμβριος), ο πληθωρισμός προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 1,0% το 2016 αν και η νέα καθοδική πορεία της τιμής του πετρελαίου αυξάνει την αβεβαιότητα για την πορεία του πληθωρισμού. Δείκτης PMI Markit Ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit (πρώτη εκτίμηση) μειώθηκε στις 53,5 μονάδες τον Δεκέμβριο από 55,9 μονάδες τον Νοέμβριο. Πρόκειται για το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 12 μηνών, αποτέλεσμα της απουσίας πληθωριστικών πιέσεων και του επιβραδυνόμενου ρυθμού ανάπτυξης. Εντούτοις, ο δείκτης εξακολουθεί να βρίσκεται αρκετά υψηλότερα των 50 μονάδων και επομένως προοιωνίζεται αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,8% το 4ο τρίμηνο του 2015 (σε ετησιοποιημένη βάση). Αναφορικά με τους επιμέρους υποδείκτες: α) Ο δείκτης PMI Markit για τη μεταποίηση (πρώτη εκτίμηση) μειώθηκε στις 51,3 μονάδες τον Δεκέμβριο από 52,8 μον. τον Νοέμβριο και βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο του Η υποχώρηση της μεταποίησης οφείλεται στις χαμηλές τιμές του πετρελαίου, οι οποίες έχουν μειώσει αισθητά τη ζήτηση για επενδύσεις ιδίως στον κλάδο της ενέργειας. Ο κλάδος της μεταποίησης αποτελεί περίπου το 12% της προστιθέμενης αξίας της οικονομίας και σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την πορεία του ΑΕΠ καθώς επηρεάζει σημαντικά άλλους κλάδους, όπως των μεταφορών. β) Ο δείκτης PMI Markit για τις υπηρεσίες (πρώτη εκτίμηση) μειώθηκε στις 53,7 μονάδες τον Δεκέμβριο από 56,1 μον. τον Νοέμβριο και διαμορφώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο τον τελευταίο χρόνο. Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός τον Νοέμβριο σημείωσε, μη αναμενόμενη, άνοδο ανερχόμενος στο 0,2%, έναντι 0,1% τον Οκτώβριο. Στην άνοδο του ΔΤΚ συνέβαλε η αύξηση του ΔΤΚ της Γερμανίας ο οποίος έφθασε στο 0,3% τον Νοέμβριο, από 0,2% τον Οκτώβριο. Η ανάλυση των επιμέρους στοιχείων του ΔΤΚ στη ΖτΕ δείχνει ότι η άνοδος του δείκτη δεν οφείλεται στην αναθέρμανση της οικονομίας αλλά στη σημαντική αποδυνάμωση των αποπληθωριστικών πιέσεων από την τιμή της ενέργειας. Αυτή, με τη σειρά της είναι αποτέλεσμα, τόσο της νέας πτώσης της τιμής της ενέργειας, όσο και του αποτελέσματος βάσης. Πιο συγκεκριμένα, ο ρυθμός μείωσης των τιμών της ενέργειας διαμορφώθηκε στο 7,3% τον Νοέμβριο, έναντι 8,5% τον Οκτώβριο. Ως αποτέλεσμα των Αγορά εργασίας Το ονομαστικό ωριαίο κόστος εργασίας, στο 3ο τρίμηνο 2015 αυξήθηκε κατά 1,1% σε ετήσια βάση, μετά από αύξησή του κατά 1,5% το 2ο τρίμηνο Τα επιμέρους στοιχεία του ωριαίου κόστους εργασίας, ο μισθός και το μη μισθολογικό κόστος, αυξήθηκαν κατά 1,4% και 0,1% αντίστοιχα. Σε επίπεδο χώρας μέλους, αξίζει να σημειωθεί ότι η αύξηση του ωριαίου κόστους εργασίας ήταν 2,4% στη Γερμανία, ποσοστό αρκετά υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΖτΕ. Η άνοδος αυτή ήταν αναμενόμενη, καθώς η γερμανική οικονομία αναζωπυρώνεται την στιγμή που το επίπεδο ανεργίας βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό (Οκτώβριος: 4,5%). Αντίθετα, στην Ιταλία το ωριαίο κόστος εργασίας μειώθηκε κατά 0,4%. Εξωτερικός τομέας Σύμφωνα με την πρώτη εκτίμηση της Eurostat, τον Οκτώβριο το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ανήλθε σε 20,4 δισ. έναντι 30,1 δισ. τον Σεπτέμβριο (εποχικά διορθωμένα στοιχεία). Η μείωση του πλεονάσματος οφείλεται στην περιστολή των επιμέρους πλεονασμάτων του εμπορικού ισοζυγίου, του ισοζυγίου υπηρεσιών και του ισοζυγίου πρωτογενών εισοδημάτων καθώς και στη διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου δευτερογενών εισοδημάτων. Στο δεκάμηνο 2015, το συνολικό πλεόνασμα ανήλθε σε 257,4 δισ., από 193,9 δισ. την αντίστοιχη περίοδο του 2014, σημειώνοντας αύξηση της τάξεως του 31,4%. Ειδικότερα το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου έχει αυξηθεί κατά 34,9%, αποτέλεσμα κυρίως του αποδυναμωμένου ευρώ. 7

8 Δείκτης PMI Markit Ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit (πρώτη εκτίμηση) μειώθηκε στις 54,0 μονάδες τον Δεκέμβριο από 54,2 μον. τον Νοέμβριο. Η μείωση του δείκτη οφείλεται στη μείωση του υποδείκτη των υπηρεσιών, από 54,2 μον. τον Νοέμβριο σε 53,9 μονάδες τον Δεκέμβριο. Αντιθέτως, ο δείκτης PMI Markit για τη μεταποίηση αυξήθηκε, από 52,8 μονάδες τον Νοέμβριο στις 53,1 μονάδες τον Δεκέμβριο. Παρά τη μείωση του ενοποιημένου δείκτη PMI Markit, το επίπεδό του συμβαδίζει με αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,4% στο 4ο τρίμηνο του 2015 και 1,5% συνολικά το Σε επίπεδο χώρας-μέλους, ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit μειώθηκε τόσο στη Γερμανία, όσο και τη Γαλλία. Πιο συγκεκριμένα, στη Γερμανία τον Δεκέμβριο διαμορφώνεται στις 54,9 μονάδες, από 55,2 μονάδες τον Νοέμβριο. Βάσει του δείκτη PMI, αναμένεται αύξηση του ΑΕΠ της Γερμανίας κατά 0,5% το 4ο τρίμηνο του Επιπλέον, στη Γερμανία ήταν ενθαρρυντικά τα στοιχεία της έρευνας για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας οι οποίες αυξήθηκαν με τον υψηλότερο ρυθμό από το 2011, αντικατοπτρίζοντας την αισιοδοξία των επιχειρηματιών για την πορεία της οικονομίας. Στη Γαλλία ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit μειώθηκε στις 50,3 μονάδες τον Δεκέμβριο, από 51,0 μονάδες τον Νοέμβριο, αποτέλεσμα της μείωσης του επιμέρους δείκτη για τις υπηρεσίες (από 51,0 μονάδες τον Νοέμβριο σε 50,0 μονάδες τον Δεκέμβριο). Ο ενοποιημένος δείκτης βρίσκεται πλέον οριακά άνω των 50 μονάδων, οπότε και διακυβεύεται η ανάκαμψη, με τη γαλλική οικονομία να αναμένεται να αναπτυχθεί μόλις κατά 0,2% στο 4ο τρίμηνο του Γερμανία Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών Ifo Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών Ifo μειώθηκε στις 108,7 μονάδες τον Δεκέμβριο από 109,0 μον. τον Νοέμβριο, ενώ οι αναλυτές ανέμεναν τον δείκτη αμετάβλητο. Παρά τη μείωση του δείκτη, ο υποδείκτης των επιχειρηματικών προσδοκιών για τη μεταποίηση αυξήθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από τον Μάϊο. Σημειώνεται ότι, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών για τον κάθε κλάδο της οικονομίας (βιομηχανία, κατασκευές, χονδρικό και λιανικό εμπόριο) είναι υψηλότερος σε σχέση με πέρυσι. Περαιτέρω, οι επιχειρηματικές προσδοκίες για το προσεχές μέλλον παρέμειναν αμετάβλητες, αντικατοπτρίζοντας την αισιοδοξία των επιχειρηματιών ότι η σθεναρής εγχώρια ζήτηση θα υπερκεράσει τα προβλήματα που ανέκυψαν από την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας και την προσφυγική κρίση. ΙΑΠΩΝΙΑ Η ΤτΙαπωνίας στη συνεδρίαση της 18 ης Δεκεμβρίου, συνέχισε με τον ίδιο ρυθμό την ενίσχυση της νομισματικής βάσης, υιοθετώντας μέτρα για την ενίσχυση των επιχειρήσεων στη χώρα. Στόχος αυτής της κίνησης είναι να δοθούν κίνητρα στις επιχειρήσεις προκειμένου να αυξήσουν τους μισθούς και τις επενδύσεις και έτσι να τονωθεί η ανάπτυξη και να αυξηθεί ο πληθωρισμός στο 2% που αποτελεί κύριο στόχο της οικονομικής πολιτικής. Η ΤτΙαπωνίας προέβη σε αυτή την κίνηση καθώς εκτιμά ότι οι ιαπωνικές επιχειρήσεις, που παρουσιάζουν ιστορικά υψηλά κέρδη, έχουν τη δυνατότητα να προβούν σε αυξήσεις μισθών και σε υψηλότερες επενδύσεις και παρόλο που ήδη έχει προχωρήσει σε σχετικές παροτρύνσεις δεν έχει υπάρξει ανταπόκριση. Συγκεκριμένα, η ΤτΙαπωνίας αποφάσισε την επέκταση της διάρκειας των κρατικών ομολόγων που αγοράζει από τα 10 στα 12 έτη με ισχύ από το 2016 με στόχο να μειωθούν τα επιτόκια σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Επίσης, θέσπισε ένα νέο πρόγραμμα αγοράς διαπραγματεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων (exchange-traded funds) που επενδύουν σε μετοχές εταιρειών που περιλαμβάνονται στον δείκτη JPX- Nikkei 400 και οι οποίες προβαίνουν σε κεφαλαιουχικές δαπάνες και σε αυξήσεις μισθών. Το πρόγραμμα θα ξεκινήσει τον Απρίλιο 2016 και θα επενδύει κεφάλαια ύψους 300 δισ. ($2,4 δισ.) ανά έτος. Οι προκλήσεις για την κυβέρνηση και την ΤτΙαπωνίας παραμένουν καθώς η επιβράδυνση της ανάπτυξης στις αναδυόμενες οικονομίες και στην Κίνα επηρεάζουν καθοριστικά την οικονομία της Ιαπωνίας όπως φαίνεται από τα στοιχεία που αφορούν το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου. Ωστόσο, θετική προοπτική για την οικονομία της Ιαπωνίας, η οποία σημείωσε ανάπτυξη κατά 1,0% σε ετήσια βάση στο 3 ο τρίμηνο 2015, προσδίδει η ανάκαμψη στις ΗΠΑ όπως αντανακλάται στην πρόσφατη απόφαση της Fed για αύξηση των επιτοκίων. Συγκεκριμένα, το εμπορικό ισοζύγιο παρουσίασε χαμηλότερο έλλειμμα 379,7 δισ. τον Νοέμβριο, έναντι 898,8 δισ. τον Νοέμβριο 2014 και έναντι πλεονάσματος 111,5 δισ. τον Οκτώβριο. Η 8

9 υποχώρηση των εξαγωγών συνεχίσθηκε, για δεύτερο στη σειρά μήνα και ήταν της τάξεως του 3,3%, σε ετήσια βάση (υψηλό από Δεκέμβριο 2012), έναντι 2,1% τον Οκτώβριο. Αυτή η μείωση προήλθε κυρίως από τις ελαττωμένες, για τέταρτο κατά σειρά μήνα, εξαγωγές προς την Κίνα κατά 8,1% (17,7% επί των συνολικών εξαγωγών). Παράλληλα, η συνεχιζόμενη, για ενδέκατο κατά σειρά μήνα, μείωση των εισαγωγών ήταν εντονότερη σε σχέση με τις εξαγωγές, της τάξεως του 10,2% λόγω των χαμηλότερων εισαγωγών καυσίμων ,8 Το εμπορικό ισοζύγιο παρουσίασε χαμηλότερο έλλειμμα λόγω μεγάλης μείωσης των εισαγωγών (σε δισ. γιεν) -660, ,5-424,6 227,4-55,8-69,0-216,0-268,4-569,7-114,5 111,5-379,7 Νοε-14 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Νοε-15 Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών Ιαπωνίας Ισοτιμίες Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγο, οι τοποθετήσεις στο δολάριο ΗΠΑ (USD+DXY) για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) την εβδομάδα που έληξε στις μειώθηκαν σημαντικά, ωστόσο οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις παρέμειναν σε θετικό επίπεδο για 84 η εβδομάδα. Περιορίσθηκε το αγοραστικό ενδιαφέρον για το δολάριο-ηπα με αποτέλεσμα η καθαρή θέση υπέρ του δολαρίου να διαμορφωθεί στα $ 35,7 δισ. Οι τοποθετήσεις κατά του ευρώ για μη εμπορικές συναλλαγές (specs), την εβδομάδα που έληξε , μειώθηκαν κατά συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις να διαμορφωθούν στα συμβόλαια από την προηγούμενη εβδομάδα. Σημειώνεται ότι πρόκειται για τη δεύτερη μείωση μετά από έξι συνεχείς εβδομάδες αυξητικών θέσεων κατά του ευρώ. Αναμένεται σταθεροποίηση των specs θέσεων εναντίον (short) του ευρώ δισ. Ιαν-00 6-Ιαν 6-Μαρ 6-Μαϊ 6-Ιουλ 6-Σεπ 6-Νοε Πηγή: CFTC,IMM, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank Ευρώ: Το εκλογικό αποτέλεσμα στην Ισπανία δεν επηρέασε το ευρώ, το οποίο εμφανίζεται ελαφρώς εξασθενημένο στην αρχή της εβδομάδας, έναντι του -20,0 δολαρίου-ηπα. Η ισοτιμία δολαρίου-ευρώ στις 22 Δεκεμβρίου διαμορφωνόταν περί τα 1,0932 USD/EUR από 1,0990 USD/EUR που ήταν στις 14 Δεκεμβρίου. Ωστόσο, το ευρώ διαπραγματεύεται χαμηλότερα κατά 9,6% από την αρχή του έτους, έναντι του δολαρίου. Η σταθεροποίηση του ευρώ, αποδίδεται σε σημαντικό βαθμό, στο κλείσιμο θέσεων λόγω των εορταστικών αργιών με αποτέλεσμα την τρέχουσα εβδομάδα να αναμένονται χαμηλοί όγκοι συναλλαγών. Το ενδιαφέρον των επενδυτών θα είναι στραμμένο στις ΗΠΑ, όπου θα δημοσιευθούν τα στοιχεία για τις προσωπικές δαπάνες κατανάλωσης τις παραγγελίες διαρκών αγαθών και η τελική μέτρηση του ΑΕΠ για το 3ο τρίμηνο. Ωστόσο, μετά την απόφαση της Fed να αυξήσει τα επιτόκια οι επενδυτές προσπαθούν να διαπιστώσουν, εάν θα υπάρξει νέα άνοδος στη συνεδρίαση της FOMC (Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής) στις 16 Μάρτιου Σύμφωνα με τα Fed Funds futures που διαπραγματεύονται στο CME, η πιθανότητα αύξησης των επιτοκίων, προσδιορίζεται στο 46,1%, από 41,3% που ήταν την περασμένη εβδομάδα. Ελβετικό φράγκο: Το ευρώ, εμφανίζεται ενισχυμένο στην αρχή της εβδομάδας, κινούμενο στην περιοχή των 1,0834 φράγκων. Σημειώνεται, ότι το ευρώ έχει διολισθήσει από την αρχή του έτους έναντι του φράγκου, κατά 9,9%. Ωστόσο, την προηγούμενη εβδομάδα, δεν υπήρξε κάποια παρέμβαση της SNB στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή ενίσχυσης του φράγκου, καθώς το ποσό των μετρητών που οι εμπορικές τράπεζες της Ελβετίας έχουν καταθέσει στη ΤτΕλβετίας αυξήθηκε οριακά την εβδομάδα που έληξε στις 18 Δεκεμβρίου, στα 468,4 δισ. φράγκα, από 467,7 δισ. φράγκα που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα. Στερλίνα: Απώλειες εμφανίζει η στερλίνα στις 22 Δεκεμβρίου, σε εβδομαδιαία βάση τόσο έναντι του δολαρίου-ηπα (1,4889 USD/GBP), όσο και του ευρώ (0,7341 GBP/EUR). Η συμπεριφορά της στερλίνας θα εξαρτηθεί από την τελική μέτρηση του ΑΕΠ για το 3ο τρίμηνο που θα ανακοινωθεί στις 23 Δεκεμβρίου, καθώς μπορεί να επιταχύνει την πολυσυζητημένη άνοδο των επιτοκίων. Σύμφωνα με την αγορά η πιθανότητα ανόδου των επιτοκίων στις 4 Αυγούστου 2016 προσδιορίζεται στο 47,3% από 43,9% που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα. Αγορές ομολόγων Η πορεία του προγράμματος QE της ΕΚΤ Υποτονική η συναλλακτική δραστηριότητα στην πλειονότητα των ομολογιακών αγορών της ΖτΕ, καθώς πλησιάζουμε στην αργία των Χριστουγέννων. Ανοδικές τάσεις στις αποδόσεις των ομολόγων της Ισπανίας, καθώς το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών της 20ης Δεκεμβρίου, καθιστά δύσκολα τα σενάρια συνεργασίας, που συζητούντο προεκλογικά μεταξύ ιδεολογικά συγγενών κομμάτων, με αποτέλεσμα να εντείνεται η νευρικότητα των επενδυτών. 9

10 Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ την εβδομάδα μέχρι 18 Δεκεμβρίου στα πλαίσια εφαρμογής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), ανήλθαν στα 486,69 δισ., με αποτέλεσμα ο μέσος εβδομαδιαίος όρος να διαμορφωθεί στα 11,9 δισ. Παράλληλα, στην ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προέβη στην αγορά καλυμμένων ομολόγων, ύψους 1,6 δισ. και ABS ύψους 127 εκ. δισ Πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων της ΕΚΤ Εφαρμογή προγράμματος: 41 εβδομάδες Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, Διεύθυνση Oικονομικών Μελετών-Alpha Bank Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) της ελληνικής 10ετίας λήξης 2025 στις 22 Δεκεμβρίου διαμορφωνόταν σε τιμές μεταξύ 69,78-70,69 ή με απόδοση 8,18%-8,37%. Υπενθυμίζεται ότι στις το 10-ετές ομόλογο είχε καταγράψει χαμηλό 5,475% και στις υψηλό 19,27%. Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα Ρευστοποιήσεις κερδών ενόψει τέλους έτους 0,56 0,55 0,72 0,71 0,89 0,90 2,47 1,57 2,51 1,59 1,66 1,78 8,53 8, /12/ /12/2015 Η διαφορά απόδοσης μεταξύ των ελληνικών 10ετών και γερμανικών ομολόγων (spread) υποχώρησε στις 763 μονάδες βάσης. Η απόδοση του 10-ετούς γερμανικού ομολόγου, το σημείο αναφοράς για το κόστος δανεισμού της ζώνης του ευρώ, υποχώρησε στο 0,55%. Η 10-ετία της Πορτογαλίας στις 21 Δεκεμβρίου εμφάνιζε απόδοση 2,51%, της Ισπανίας 1,78% και της Ιταλίας 1,59%. Η διαφορά απόδοσης του 10-ετούς πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του γερμανικού, αυξήθηκε σε εβδομαδιαία βάση, στις 196 μ.β. από 191 μ.β. και του 10-ετούς ιταλικού ομολόγου με το γερμανικό στις 104 μ.β. από 101 μ.β. Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 10- ετούς ομολόγου διαμορφωνόταν στο 2,20 στις Αλβανία ΤτΑλβανίας-Βασικό επιτόκιο Η ΤτΑλβανίας αποφάσισε στη συνεδρίαση της 16 ης Δεκεμβρίου να διατηρήσει το βασικό της επιτόκιο στο 1,75% που αποτελεί ιστορικά χαμηλό. Σύμφωνα με την ΤτΑλβανίας, η απόφαση αυτή βασίσθηκε στο ότι η τρέχουσα άσκηση της νομισματικής πολιτικής είναι ικανή να συμβάλει στην ανάκαμψη της οικονομίας στα επόμενα δύο χρόνια και στην επίτευξη του στόχου του πληθωρισμού 2%-4% σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 Οκτ-13 Δεκ-13 Φεβ-14 Απρ-14 Ιουν-14 Αυγ-14 Οκτ-14 Δεκ-14 Μαρ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Δεκ-15 Βουλγαρία Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Το πλεόνασμα του ισοζυγίου των τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 13,9%, σε ετήσια βάση, στα 1.064,4 εκατ. στην περίοδο Ιανουαρίου- Οκτωβρίου 2015 (2,5% του ΑΕΠ) από 934,6 εκατ. στην αντίστοιχη περίοδο του 2014 (2,2% του ΑΕΠ). Η αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών προήλθε από τη μείωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου σε 1.378,0 εκατ. από 2.212,9 εκατ. καθώς οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 6,9% και οι εισαγωγές κατά 1,9%, παρά την αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου εισοδημάτων σε 1.562,0 εκατ. από 790,9 εκατ Πηγή: Bank of Albania 934,6 Η ΤτΑλβανίας διατήρησε το βασικό της επιτόκιο στο 1,75% όπου το είχε μειώσει στις 4 Νοεμβρίου 2015 Το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε λόγω μείωσης του εμπορικού ελλείμματος (εκατ. ευρώ) 371,1 18,8-43,8 194,6 163,8 206,2 324,0 675, , , , ,7 Ιαν.-Οκτ.14 Ιαν.15 Ιαν.-Απρ.15 Ιαν.-Ιούλ.15 Ιαν.-Οκτ.15 Πηγή: Bulgarian National Bank Ρουμανία Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών 10

11 Το έλλειμμα του ισοζυγίου των τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 84,9%, σε ετήσια βάση, στα 906 εκατ. στο δεκάμηνο 2015, έναντι 490 εκατ. στην αντίστοιχη περίοδο του Η αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ήταν αποτέλεσμα της διεύρυνσης του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου στα εκατ. από εκατ., με τις εισαγωγές να αυξάνονται κατά 8,0% και τις εξαγωγές κατά 5,7% και του ισοζυγίου εισοδημάτων στα εκατ. από εκατ. Αντιθέτως, θετική συμβολή στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είχε η αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών στα εκατ. από εκατ. και του ισοζυγίου τρεχουσών μεταβιβάσεων στα εκατ. από εκατ Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε λόγω αύξησης του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου και του ισοζυγίου εισοδημάτων (εκατ. ευρώ) Ιαν.-Οκτ.14 Ιαν.15 Ιαν.-Απρ.15 Ιαν.-Ιούλ.15 Ιαν.-Οκτ.15 Πηγή: National Bank of Romania Σερβία Fitch Ratings Ο οίκος αξιολόγησης Fitch Ratings επιβεβαίωσε την πιστοληπτική ικανότητα της Σερβίας στο Β+ και επιπλέον αναθεώρησε σε θετικές, από σταθερές, τις προοπτικές της οικονομίας. Η απόφαση βασίσθηκε στην εντονότερη από την αναμενόμενη οικονομική ανάπτυξη, στη συνεπή εφαρμογή των μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης, στην αναμενόμενη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών των συναλλαγών και στη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος όπως προκύπτει από την υψηλότερη θέση της χώρας στη σχετική έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας. Προληπτική συμφωνία με το ΔΝΤ Στις 18 Δεκεμβρίου, ολοκληρώθηκε από το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου η τρίτη αξιολόγηση στο πλαίσιο της τριετούς προληπτικής συμφωνίας με τη Σερβία (Stand-byarrangement) ύψους SDR 935,4 εκατ. ( 1.168,5 εκατ.) που εγκρίθηκε στις 23 Φεβρουαρίου. Η ολοκλήρωση της αξιολόγησης διαμορφώνει το σύνολο των εκταμιεύσεων σε SDR 491,1 εκατ. ( 627 εκατ.). Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην αξιολόγησή του αναφέρει ότι το πρόγραμμα που περιλαμβάνεται στη συμφωνία αποδίδει αποτελέσματα καθώς η οικονομία συνεχίζει να ανακάμπτει, ενισχύονται τα δημόσια οικονομικά, αντιμετωπίζονται οι διαρθρωτικές αδυναμίες και βελτιώνεται το επιχειρηματικό κλίμα. 11

12 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές αγοράς) -0,4-4,4-5,3-8,9-6,6-4,0 0,7 Ιδιωτική Κατανάλωση 2,7-0,7-6,9-10,7-7,9-2,2 1,4 Δημόσια Κατανάλωση -2,2 1,8-4,4-6,3-6,6-5,2-0,8 Ακαθάριστες Επενδύσεις -6,5-13,3-20,8-17,0-28,5-9,5 2,9 - Κατοικίες -23,5-18,9-26,5-14,7-33,4-27,7-51,4 - Εξοπλισμός 2,5-15,3-22,7-21,7-30,0-3,9 29,8 Ανεργία (%) 7,8 9,6 12,7 17,9 24,4 27,5 26,5 Συνολική Απασχόληση 1,2-0,6-2,6-5,6-8,3-3,7 0,6 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (μέσα επίπεδα) 4,2 1,2 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3 Κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος 4,9 5,2-0,1-1,8-6,2-7,8-1,5 Πιστωτική Επέκταση (προς ιδιωτικό τομέα) 15,9 4,1 0,0-3,1-4,0-3,9-3,1 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -5,0-10,5-5,7-3,3-1,0-2,2 0,3 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 109,3 126,8 146,0 171,3 156,9 175,0 177,1 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -14,9-10,9-9,9-9,9-2,4-2,0-2,3 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Τελευταία διαθέσιμη έτος Q3 Q4 Q4 Q1 Q2 περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων (εκτός καυσίμων & λιπαντικών) -8,4-9,1-1,8 0,3 1,4 0,6 Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων 3,1 6,4 15,2 30,9 19,2 33,2 14,1 (10μηνο) Οικοδομική Δραστηριότητα -25,6-21,9 2,2-12,3 29,2-5,6-1,1 (8μηνο) Μεταποίηση -1,1-3,9-3,0 5,3 5,2-1,0 1,2 (9μηνο) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 46,0 47,7 48,7 49,1 48,5 47,1 47,3 (Οκτώβριος) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 90,6 91,8 91,6 101,4 96,8 91,6 86,5 (Οκτωβρίος) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 87,8 90,1 85,4 94,9 87,1 85,6 81,2 (Οκτώβριος) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -69,0-73,0-65,0-52,0-37,0-44,0-59,6 (Οκτώβριος) Πιστωτική Επέκταση Ιδιωτικός Τομέας -3,9-3,9-3,9-3,1-2,5-1,7-1,5 (Σεπτέμβριος) Επιχειρήσεις -4,9-4,7-4,9-3,7-2,2-0,5-1,2 (Σεπτέμβριος) - Βιομηχανία -2,8-1,9-2,8-3,3-0,9 2,7 2,8 (Σεπτέμβριος) - Κατασκευές 0,6 0,4 0,6-1,2 0,5 0,9 0,0 (Σεπτέμβριος) - Τουρισμός -2,6-1,5-2,6-0,6-1,2 0,4 0,6 (Σεπτέμβριος) Νοικοκυριά -3,5-3,6-3,5-2,9-3,0-3,1-3,2 (Σεπτέμβριος) - Καταναλωτική Πίστη -3,9-4,8-3,9-2,8-2,5-2,3-2,8 (Σεπτέμβριος) - Στεγαστικά Δάνεια -3,3-3,2-3,3-3,0-3,3-3,4-3,5 (Σεπτέμβριος) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -0,9-1,0-2,2-0,7-1,7 1,5-0,9 (Σεπτέμβριος) Δομικός Πληθωρισμός -1,7-2,0-2,1 0,4-1,5 1,2 0,1 (Σεπτέμβριος) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -10,9-10,2-9,6-0,8-0,6-3,4-5,6 (2ο 3μηνο) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -4,0-1,9-1,9 0,9 0,4 1,1 1,1 (6μηνο) Τελική Κατανάλωση -3,0-2,6 1,1 0,6 1,7 (6μηνο) Επενδύσεις -9,5-2,3-8,7 17,9 5,1 (6μηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 2,1 6,9-5,0 10,8-0,4 (6μηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -1,6 9,2-7,5 17,3 2,8 (6μηνο) Ισοζύγιο Πληρωμών σε δισ. Εξαγωγές Αγαθών 26,9 6,9 6,4 6,9 6,1 6,5 18,6 (9μηνο) Εισαγωγές Αγαθών 47,7 12,0 11,9 12,7 11,1 11,1 31,4 (9μηνο) Εμπορικό Ισοζύγιο -20,8-5,1-5,5-5,8-5,0-5,0-12,8 (9μηνο) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών -3,7 4,2-2,8-3,8-3,2-0,4 1,8 (9μηνο) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώμη, πρόβλεψη ή εκτίμηση που περιέχεται σε αυτό μεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καμία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριμένη χρήση και δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση ζημία θα μπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση με οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν μέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση αυτού του δελτίου ή τμήματος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του. 12