Ο κύριος grand faux Γιάννης Μάρκοβιτς

Transcript

1 Ο κύριος grand faux Γιάννης Μάρκοβιτς Θεσσαλονίκη,

2 Μέρος Πρώτο Κοιτάχτηκα στον καθρέπτη για να δω εάν ήμουν σωστά χτενισμένος, είχα δέσει με τον κλασικό αγγλικό τρόπο τη γραβάτα και το μουστάκι με το γένι ήταν σωστά ψαλιδισμένα και σε απόλυτη συμμετρία μεταξύ τους. Μουστάκια και γένια δεν είχα πάντοτε. Τα περισσότερα χρόνια ξυριζόμουν σε καθημερινή βάση, αλλά τον τελευταίο χρόνο τα ανέπτυξα λόγω ειδικών συνθηκών. Καθώς κοιταζόμουν είδα ότι η σημερινή μου εικόνα ήταν περισσότερο brutal από ό,τι παλιότερα. Αυτό μ άρεσε και χαμογέλασα από ευχαρίστηση. Στη συνέχεια, έφτιαξα απαλά με τα ακροδάχτυλα της παλάμης μου τα μαλλιά, τέντωσα προς τα κάτω το σακάκι και αφού έριξα πάνω μου δύο ανεπαίσθητες σταγόνες perfume, είπα με τη σιγουριά που με διακρίνει: «Έτοιμος και προετοιμασμένος!» Άνοιξα την πόρτα του διαμερίσματός μου που βρίσκεται στον τελευταίο όροφο του τριώροφου κτηρίου, απέναντι από τη Villa Bianca και βγήκα στο πλακόστρωτο. Η μέρα ήταν περίεργη. Η υγρασία είχε πιάσει υψηλά ποσοστά και ο ήλιος προσπαθούσε να ζεστάνει τη Θεσσαλονίκη. Δυσκολεύονταν όμως από τον αγώνα επικράτησης μεταξύ θάλασσας και βουνού. Ο Θερμαϊκός και ο Χορτιάτης πάντα παλεύουν με τρόπαιο τη Θεσσαλονίκη. Και όμως, αυτή η πόλη, χιλιάδες χρόνια τώρα, έμαθε να ζει ανάμεσα σε δυο θεριά. Το καταφέρνει, ματώνοντας που και που, ταλαιπωρώντας τους κατοίκους της και μεταβάλλοντας τη σύνθεση του πληθυσμού. Ότι όμως και να γίνει, η θάλασσα και το βουνό την ορίζουν. Στο λεπτό κατέφθασε η κούρσα με τον οδηγό που κάλεσα από την προηγούμενη μέρα. Δεν φοβόμουν μην καθυστερήσω στην υποχρέωσή μου, αλλά επειδή είμαι αυτός που είμαι, ένας άνθρωπος του προγράμματος και της οργάνωσης, δεν είναι δυνατό αυτή η ασήμαντη κίνηση να αφεθεί στην τύχη της. Πάντοτε έχω κατά νου τους απρόβλεπτους παράγοντες και τα μη αναμενόμενα συμβάντα. Για παράδειγμα, τι θα γινόταν αν ο σύλλογος των αυτοκινητιστών προκήρυσσε απεργία; Ή αν, υποθετικά σκεπτόμενος, η ανοιξιάτικη μέρα που είχε ξημερώσει ήταν ένα χειμωνιάτικο χιονισμένο πρωινό; Οπότε, οποιαδήποτε πιθανότητα να μην προγραμματισθεί οτιδήποτε, όσο ανούσιο αυτό φαντάζει, ήταν μακρινή σε μένα. Ο chauffer μού άνοιξε ευγενικά την πίσω πόρτα της σκουρόχρωμης Daimler Benz και αφού έκανε μια ελαφρά υπόκλιση, κρατώντας με τα δύο δάχτυλα το γείσο του καπέλου του, με καλημέρισε και μου ευχήθηκε να έχω μιαν όμορφη και δημιουργική μέρα. Καθώς ένα από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μου είναι η αβροφροσύνη και η αποτελεσματική χρήση ευγενικών και gallant χαιρετισμών, άμεσα του ανταπέδωσα τη φιλοφρόνηση. «Αγαπητέ και καλοσυνάτε οδηγέ. Και εγώ ολόψυχα σου εύχομαι να χεις μία ασφαλή και κερδοφόρα μέρα. Προπάντων όμως, να πλουτίσεις σε εικόνες κι εμπειρίες!» Όπως καθόμουν στο πίσω δερμάτινο κάθισμα, με την γωνία του ματιού μου διέκρινα το ελαφρώς επιτιμητικό ύφος του, την ώρα που το ανταπέδιδα την 1 2

3 καλημέρα. «Έδωσα τόπο» στην ενόχλησή μου και δεν θέλησα να σχολιάσω, πολύ δε περισσότερο να αρχινήσω μιαν ατέρμονη λογομαχία και μια ανούσια αντιπαράθεση με έναν εκπρόσωπο της ευτελούς τάξης των καροτσέρηδων! Η λεωφόρος ήταν σχεδόν άδεια και η ταχύτητα με την οποία τη διασχίζαμε ξεπερνούσε τα ειωθότα. Δεν έδωσα σημασία σε αυτή την ακαταλόγιστη βιασύνη του οδηγού, καθώς η εντολή μου ήταν να με πάει στον προορισμό μου με ασφάλεια και ακρίβεια. Δεν το καταλαβαίνω. Ποτέ μου δεν του είπα ότι βιάζομαι ή ότι έχω συνάντηση με τον Άγιο Πέτρο! Κάποιοι άνθρωποι νομίζουν ότι τρέχοντας ή κινούμενοι με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, θα πετύχουν περισσότερα στην ζωή τους ή θα φτάσουν γρηγορότερα στον προορισμό τους. Πόσο πλανεμένοι είναι! Εγώ ότι έχω κάνει και όσα έχω πετύχει δεν τα έπραξα βιαστικά, αλλά μεθοδικά και με σχέδιο. Σκέφτομαι καλά πριν δράσω. Μελετάω τα υπέρ και τα κατά των εναλλακτικών επιλογών, παρακολουθώ τις εξελίξεις, παρατηρώ τους ανταγωνιστές και κείνους που ενδέχεται να ναι εμπόδιο στις δουλειές μου. Τότε μόνο κινούμαι και ενεργώ κατάλληλα. Η πράξη είναι η ακροτελεύτια κίνησή μου και εκ του αποτελέσματος, μπορώ να περηφανευτώ ότι δεν έχω βγει ζημιωμένος. Τρόπος του λέγειν βέβαια, ότι πάντοτε έδρεψα δάφνες. Ως επί το πλείστον και γι αυτό είμαι απόλυτα σίγουρος, ένα άτομο της δικής μου συνομοταξίας με ολόψυχη ειλικρίνεια καταθέτει ότι ανά πάσα στιγμή άδραξα τις ευκαιρίες που μου παρουσιάσθηκαν. Για το τελευταίο πιστεύω ότι είμαι ένας grand monsieur. Για κάποιους όμως, θεωρούμαι ως ένας grand faux. Δυστυχώς για μένα, αλλά και για την κοινωνική καταξίωση που έχω επιτύχει, εμφανίστηκε στην ζωή μου, πριν από λίγο καιρό, εκείνος ο ελεεινός και τρισάθλιος «εισαγγελίσκος». Εμφανίστηκε απρόσκλητα και απρόβλεπτα. Κατ αρχήν, εγώ δεν είχα κανένα λόγο, πολύ δε περισσότερο δεν περνούσε από τη σκέψη μου να τον καλέσω στην ζωή μου. Πέραν τούτου, όσο και αν αναταράξω τις κρύπτες της μνήμης μου με εικόνες και γεγονότα, τα οποία έχω με μεγάλη ευταξία και τάξη εναποθέσω για μελλοντική χρήση, δεν ενθυμούμαι να έχω προβλέψει την «επίσκεψη» τού εν λόγω κυρίου στις καθημερινές μου ενασχολήσεις. Τέλος πάντων! Η κούρσα βρισκόταν επί της οδού Ιωάννου Τσιμισκή και σ ένα ή δύο λεπτά το μέγιστο, θα με άφηνε έξωθεν της κεντρικής εισόδου του δικαστικού μεγάρου. Αυτός ήταν ο αρχικός μου προορισμός. Δεν θα περνούσε πολύ ώρα για να συνειδητοποιήσω ότι ήταν κι ένας καθοριστικός για μένα προορισμός. Το δικαστικό μέγαρο, ένας χώρος που δεν έδειχνε άγνωστος προς εμέ, χωρίς όμως να μου προσφέρει τη φιλοξενία που ενδεχομένως αποζητούσα. Βγήκα από το αυτοκίνητο και κοίταξα ολόγυρά μου. Η κίνηση των πεζών ήταν σχετικά υποτονική και ως επί το πλείστον, βάδιζαν αρκετά γρήγορα εκτός εκείνων που η ηλικία ή κάποιο πρόβλημα στα πόδια ή στη μέση, τούς έκανε να κινούνται με αργά βήματα. Για κάποιο λόγο, που κρίνω σκόπιμο να μην τον εκθέσω, οι πρώτοι μου προκαλούν απέχθεια, ενώ οι άλλοι συμπάθεια. 2 3

4 Προφανώς γιατί όσοι τρέχουν συνήθως σκοντάφτουν και βρίσκονται, στην καλύτερη περίπτωση, με τη πλάτη στο οδόστρωμα, ενώ κάποιοι σωριάζονται με τα μούτρα και, όπως είναι αναμενόμενο, τα σπάνε. Εγώ δεν σκοπεύω να σπάσω τα δικά μου, ούτε έχω αφήσει τον εαυτό μου να ριψοκινδυνεύσει να βρεθεί κάτω, κοιτάζοντας τους άλλους από μειονεκτική θέση. Πάντοτε τα κατάφερνα και ήμουν εγώ από πάνω, βλέποντάς τους αφ υψηλού. Όταν είσαι σε αυτή την κατάσταση, μπορείς να κομπάζεις ότι η βραδύτητα οδηγεί γρηγορότερα στον τελικό στόχο. Το είπαν εξάλλου και οι αρχαίοι: «σπεύδε βραδέως». Οι άνθρωποι που κινούνται αργά, μου προκαλούν το ενδιαφέρον για έναν ακόμη λόγο. Οι αργές κινήσεις των κάτω άκρων ερμηνεύονται, ιατρικώς και κοινωνιολογικώς, είτε ως σωματικό πρόβλημα, είτε ως ένδειξη ενός γηράσκοντος ατόμου, είτε σε κάποιες περιπτώσεις, ως νωχελικότητα -μια ανθρώπινη στάση άκρως ενοχλητική και απεχθής. Εάν υφίσταται η πρώτη περίπτωση, τότε ο ανήμπορος άνθρωπος χρειάζεται τη βοήθεια ενός ικανού και υγιούς ατόμου. Κι ένα τέτοιο άτομο είμαι εγώ. Οπότε πάραυτα συντρέχω για να τον βοηθήσω ή καλύτερα να παράσχω τις υπηρεσίες μου ως σύγχρονος «Σαμαρείτης», διασφαλίζοντας ασφαλώς την ανταμοιβή μου. «Παρέχουμε τις οποιεσδήποτε υπηρεσίες και συντρέχουμε σε βοήθεια των κατατρεγμένων και αναξιοπαθούντων, μέσα σε λογικά πλαίσια και με λογικές τιμές». Αυτό το κείμενο σκεφτόμουν να χαράξω στο υπνοδωμάτιό μου, αλλά εν τέλει αμέλησα και τώρα έχω άλλες προτεραιότητες και μελήματα. Εάν είμαστε στη δεύτερη περίπτωση, τον γηραιό κύριο ή την γηραιά κυρία, τότε προστρέχω να τους εξυπηρετήσω μόνο όταν έχω ολοκληρώσει την ενδελεχή και μυστική μου έρευνα. Εξετάζω για την ύπαρξη συγγενών, έως και τρίτου βαθμού, την ύπαρξη ακίνητης περιουσίας και ασφαλώς για κινητά και τιμαλφή. Η θέση μου και η ευκολία πρόσβασης σε τέτοιας μορφής πληροφορίες, απεδείχθησαν πολύτιμες για μένα και την εξέλιξή μου. Εφόσον κρίνω ότι τα ευρήματά μου είναι επαρκή που δικαιολογούν την ενασχόλησή μου, δηλαδή τη δαπάνη ενέργειας και χρόνου, αλλά και το αδόκητο δόσιμό μου, τότε τους προσεγγίζω διακριτικά προσφέροντας εχέγγυα ασφάλειας με το να προτείνω μια συντροφιά και μια εκ του σύνεγγυς φροντίδα. Μια νεαρά κοπέλα για την γηραιά κυρία ή μια χήρα ή ανύπαντρος, για να φροντίζει τον γηραιό κύριο. Εγώ, εξυπακούεται, είμαι πάντοτε εκεί κοντά. Διατηρώ τον έλεγχο και λαμβάνω αναφορά καθ εκάστη από το άτομο που έχω στείλει στην οικία του ηλικιωμένου. Τέλος, στην τρίτη περίπτωση, του νωχελικού και νωθρού ατόμου, η αντιμετώπισή μου είναι ολότελα διαφορετική. Ένας άνθρωπος που έχει αυτά τα χαρακτηριστικά, είναι άβουλος, άγεται και φέρεται, περιμένει οι άλλοι να σκέφτονται γι αυτόν και να του ορίζουν τι πρέπει να κάνει και πότε. Αυτό σημαίνει ότι εγώ οφείλω να δηλώσω την παρουσία μου και να τον καθοδηγήσω. Του λέω τι να κάνει και πώς να ενεργεί. Απαραίτητη προϋπόθεση, όπως και στις άλλες δύο περιπτώσεις των βραδυπορούντων ατόμων, είναι να έχουν οικονομική επιφάνεια, να απουσιάζουν οι συγγενείς και να μην έχουν ιδιαίτερη σχέση με την οικονομία της αγοράς και τις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. 4

5 Η διπλή σιδερένια πόρτα του δικαστικού μεγάρου ήταν ανοικτή από τη μια πλευρά της, αφήνοντας επαρκή χώρο ώστε να εισέρχονται οι πολίτες και οι έχοντες κάποια σχετική ασχολία, διατηρώντας ταυτόχρονα το μυστήριο που θεωρητικά, περιβάλει ένα τέτοιο οικοδόμημα. Το δικαστικό μέγαρο: ένα κτίσμα όπου απονέμεται η δικαιοσύνη, αθωώνονται όσοι από λάθος ή κακεντρέχεια έχουν συρθεί εκεί, αλλά και κείνοι που ελλείψει αποδεικτικών στοιχείων βρέθηκαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου, ενώ καταδικάζονται όσοι τους πρέπει η τιμωρία. Εγώ ανήκω στην πρώτη κατηγορία. Η σχέση μου με τον χώρο θα έληγε εντός ολίγων λεπτών, καθώς αυτός ο «εισαγγελίσκος» χωρίς λόγο και με λίγα στοιχεία, φαντάζομαι τα περισσότερα εξ αυτών ψευδή και συκοφαντικά, με είχε καλέσει για να μιλήσουμε. Τώρα, τι ήταν το «να μιλήσουμε -λίγα βήματα πριν εισέλθω στο «ναό των δίκαιων ανθρώπων»- δεν το είχα επακριβώς καταλάβει. Να μιλήσω μ έναν άγνωστο σε μένα και να συζητήσουμε θέματα που με αφορούν, δεν το βρίσκω πρέπον και συνετό. Τέλος πάντων Οφείλουμε να υπακούμε στους νόμους και να εμπιστευόμαστε τη δικαιοσύνη. Αν βέβαια με ρωτούσε αυτός ο, πως τον λένε, κύριος αν υπακούω στους νόμους και σέβομαι το νόμο και την τάξη, τότε αμελλητί θα του απαντούσα: «Κύριε Εγώ, ως ευυπόληπτος και νομοταγής πολίτης, πάντοτε και χωρίς να παρεκκλίνω ή να σκεφθώ διαφορετικά, υπακούω στους νόμους, τους τηρώ και υπηρετώ την ευταξία και τη σωστή λειτουργία του κράτους και της κοινωνίας. Ουδέποτε αμφισβήτησα, πολύ δε περισσότερο άσκησα δημόσια κριτική στις αποφάσεις του κράτους και της δικαιοσύνης. Κάτι τέτοιες συμπεριφορές και ενέργειες δεν συνάδουν με την κοινωνική μου ανατροφή και είναι μακράν άσχετες από τις αξίες και τα ιδεώδη με τα οποία έχω ανατραφεί και ασπάζομαι. Εσείς και εμείς, βρισκόμαστε στο ίδιο καράβι. Ακολουθούμε την αυτήν πορεία. Εκείνοι που βρίσκονται στην αντίπερα όχθη και δημιουργούν προβλήματα στην κοινωνική ευημερία και την ειρηνική συνύπαρξη, είναι οι αναρχοσοσιαλιστές και οι συνδικαλιστές που έχουν γίνει της μόδας τα τελευταία χρόνια.» Πέρασα την είσοδο και μπροστά μου στεκόταν επιβλητική, μια μεγάλη κεντρική σκάλα που οδηγεί στον πάνω όροφο. Στην κορυφή της διακλαδώνονται -αριστερά και δεξιά- δύο μικρότερου πλάτους σκάλες που πηγαίνουν στο δεύτερο όροφο. Μέχρι εκεί έφτανε η ματιά μου. Παρατηρούσα ολόγυρα το χώρο και για κάποιον ανεξήγητο λόγο, δεν μου φαινόταν ξένα όσα αντίκριζα. Είμαι σαράντα πέντε ετών και δεν υπήρξε λόγος για να περάσω το κατώφλι των δικαστηρίων ως κατηγορούμενος ή έστω, ως ύποπτος. Και βέβαια ποτέ μου ως μάρτυρας. Εγώ κοίταζα τη δουλειά μου και τις δικές μου υποθέσεις και δεν με ενδιέφεραν εκείνες των άλλων. Αν με ρωτούσαν για κάποιον που έμενε κοντά σε μένα ή είχε κάποια άμεση ή έμμεση σχέση με δικά μου πεπραγμένα, φρόντιζα ευγενικά και πειστικά να τους δείξω ότι δεν γνώριζα, δεν είχα δει και δεν μου είχαν πει οτιδήποτε. Δεν βλέπω, δεν ακούω, δεν μιλάω. Αυτός είναι ένας βασικός κανόνας προσωπικής μου επιβίωσης, σε ένα αδηφάγο και εξοντωτικό σύστημα, όπου ο ένας κοιτάζει να κατασπαράξει 3 5

6 τον άλλον, καθένας προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τον διπλανό του. Με λύπη διαπιστώνω ότι ο πανάρχαιος Ιουδαϊκός νόμος εφαρμόζεται στην εποχή μας σε όλο του το μεγαλείο και με προσήκουσα μεγαλοπρέπεια. Ο κόσμος στο δικαστικό μέγαρο κινούνταν με γοργούς ρυθμούς σε ακανόνιστα σχήματα. Οι πλείστοι κρατώντας χαρτοφύλακες κι έγγραφα, άλλοι συνομιλούντες μεγαλόφωνα και κάποιοι ψιθυριστά στις γωνίες του οικοδομήματος ή σε μικρές, κυκλικής μορφής, παρέες. Προφανώς οι τελευταίες πρέπει να απαρτίζονταν από το δικηγόρο, τον πελάτη του και τους συγγενείς αυτού. Όλοι ετούτοι μου προκάλεσαν μια δυσανεξία και επ ουδενί λόγω τους εκτίμησα ή εμφάνισα αισθήματα συμπάθειας και εντυπωσιασμού προς αυτούς. Για να βρίσκονταν σε αυτό τον χώρο είχαν διαπράξει κάποιο αδίκημα ή είχαν έρθει ως μάρτυρες κατηγορίας σε βάρος κάποιου εγκληματία ή προς υπεράσπιση αυτού. Αυτό εγώ ξέρω! Πιθανώς να ήταν μάρτυρες εκείνου που έχει βλαφθεί και ζημιωθεί από τις ενέργειες του κακοποιού στοιχείου. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι μου δημιουργούσαν αισθήματα αηδίας, καθώς όποιος φθάνει στο σημείο να χρειάζεται την απόφαση του δικαστή είναι άξιος της μοίρας του. Οι άνθρωποι οφείλουν να επιλύουν μεταξύ τους οτιδήποτε τους βασανίζει, οποιαδήποτε διαφωνία ή αντιδικία που έχουν εμπλακεί. Ο καλύτερος δικαστής είναι και παραμένει, ένας εξωτερικός κριτής που κρίνει με βάσει δικές του εκτιμήσεις και αναλύσεις των παραταθέντων στοιχείων και τεκμηρίων, αλλά και με τις προφορικές μαρτυρίες αξιολύπητων και μικρονόων ανθρώπων. Δεν θα μπορούσα να διακινδυνεύσω τη φήμη μου εμφανιζόμενος ενώπιον δικαστικής αίθουσας με παριστάμενους στο ακροατήριο, βρωμερούς χωρικούς, αλλοπαρμένες γυναίκες και δικομανείς επαγγελματίες που επιβιώνουν χάριν αυτού του θεσμού. Δεν συνάδει με την ανατροφή μου. Εν τοιαύτη περιπτώσει, με είχε καλέσει αυτός ο «εισαγγελίσκος» για «να συζητήσουμε» και όφειλα να προσέλθω για να μην θεωρηθεί ότι αγνοώ τους νόμους ή ότι συμπεριφέρομαι επιτιμητικά προς τη δικαστική εξουσία. Οπότε δεν είχα παρά να αφήσω παράμερα τις αλλόκοτες σκέψεις, να αδιαφορήσω για τα βλέμματα που με κοίταζαν (δεν περίμενα ότι θα ήμουν σε κάποιους αναγνωρίσιμος!), να προσπεράσω τους κακοντυμένους και τις ασχημόφατσες που συναντούσα εγκλωβισμένες σε αυτό το κτήριο και να ανέβω με σταθερά και στιβαρά βήματα τις σκάλες για τον πρώτο όροφο. «Ανεβαίνοντας την κεντρική σκάλα, θα συνεχίσετε σε κείνη που είναι στα αριστερά σας και μετά, μόλις φτάσετε στον πρώτο όροφο, θα ακολουθήσετε το διάδρομο που βλέπετε μπροστά σας. Στο πέμπτο γραφείο δεξιά, είμαστε εμείς. Έχει το όνομα του κυρίου Εισαγγελέα έξω στην πόρτα. Χτυπάτε και μπαίνετε μέσα. Όπως είπαμε στις δέκα και τριάντα το πρωί. Ακριβώς! Εγώ, ονομάζομαι» Αυτά περίπου μου είπε ο γραμματέας του «εισαγγελίσκου» την περασμένη Πέμπτη όταν με κάλεσε στο τηλέφωνο. Μου ανέφερε το όνομά του, αλλά δεν το συγκράτησα. Προφανώς, θα μου ήταν αδιάφορο. Δεν συγκρατώ ονόματα εκτός κι αν υπάρχει σοβαρός λόγος για να το κάνω. Όσον αφορά όμως τα πρόσωπα, αυτά δεν διαφεύγουν της μνήμης μου. 6

7 Μόλις έλαβα το συγκεκριμένο τηλεφώνημα, ένιωσα μιαν απρόσμενη, θα την ερμήνευα σε ανησυχητικό βαθμό ταχυπαλμία. Ποιός είναι αυτός ο υπαλληλίσκος -ο γραμματέας- που με καλεί και μου ζητάει να πάω σε ένα αδιαπραγμάτευτο rendezvous; Και πως είπε ότι λένε τον «κύριό» του; Εισαγγελέας είναι; Ανακριτής ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων; Με όνομα που μου ήταν αδύνατο να το συγκρατήσω. Το μόνο που θυμόμουν ήταν ότι είχε γραφείο στον πρώτο όροφο, στο διάδρομο ευθεία, πέμπτο στη σειρά, στα δεξιά. Αυτά ασφαλώς, δεν ήταν που μου δημιούργησαν τα προβλήματα με τους ακανόνιστους καρδιακούς κτύπους, αλλά όσα μου είπε στο τηλέφωνο, με τσιριχτή και εξόχως ενοχλητική φωνή. Η χρήση της γλώσσας έδειχνε ημιμαθή υπάλληλο. Ήμουν σίγουρος ότι χάριν κάποιου γνωστού ή πολιτικού βρέθηκε σε μια θέση που του δίνει το δικαίωμα να καλεί -νωρίς το πρωί- ευυπόληπτους ανθρώπους και να τους ζητάει να πάνε σε αυτόν, για «να συζητήσουν». «Καλημέρα σας! Σας καλώ απ τα δικαστήρια της πόλης. Συγκεκριμένα απ την Εισαγγελία. Ονομάζομαι Παρακαλώ να προσέλθετε στην Υπηρεσία μας. Την επόμενη Τρίτη, στις δέκα και μισή το πρωί εννοώ. Να έρθετε απευθείας στο γραφείο του κυρίου Εισαγγελέα στον πρώτο όροφο του δικαστικού μεγάρου Θέλει να συζητήσετε κάποια θέματα μαζί του, εννοώ με τον κύριο Εισαγγελέα». Κάπως έτσι μου μίλησε, αν μπορώ να τα φέρω αυτολεξεί στη μνήμη μου. Με δυσκολία ολοκλήρωνε τις προτάσεις του και θα έβαζα στοίχημα ότι αυτά που ήθελε να μου ανακοινώσει τα είχε γράψει σε μια κόλλα χαρτί και τα διάβαζε. Όταν τον ρώτησα τι εννοεί με το «να συζητήσετε», η απάντησή του ήταν «δεν μπορώ να γνωρίζω τι θέλει ο κύριος Εισαγγελέας. Εμένα μου έδωσε εντολή να σας καλέσω στο τηλέφωνο Μου είπε αν δεν απαντούσατε εσείς όμως απαντήσατε Είπε ακόμα αν αρνιόσασταν τότε» Συνέχισε να μιλάει σε έναν τόνο και χρησιμοποιώντας λέξεις που δεν τις καταλάβαινα. Όμως θυμάμαι καλά ότι του απάντησα στο τέλος ότι δεν υπάρχει λόγος να συνεχίσει να μιλάει και να μου εκθέτει διάφορα υποθετικά σενάρια. «Θα έρθω την ημέρα και την ώρα που μου είπατε. Κύριε δεν έχουμε κάτι άλλο να πούμε, καθώς όπως μου είπατε, δεν γνωρίζετε ούτε τον λόγο, ούτε το περιεχόμενο της συζήτησης που μου ζητάτε να έχω -χωρίς περιθώριο διαφορετικής επιλογής- με τον κύριο Εισαγγελέα. Καλημέρα σας και ευχαριστώ πολύ!» Του έκλεισα το τηλέφωνο κατάμουτρα όπως του έπρεπε. Από τη φωνή και τα λεγόμενα συμπέρανα ότι ήταν ένας άχρηστος και ακαμάτης δημόσιος υπάλληλος. Από κείνους που θα προτιμούσα να τους έστελναν στον Καιάδα μετά από την ολοκλήρωση της εργασίας τους ή να τους άλλαζαν με άλλους, περισσότερο φρέσκους και λιγότερο ράθυμους. Δεν χρειάζεται να εκθέσω την άποψή μου για τα άτομα που εργάζονται στο Δημόσιο: αποτυχημένοι, τεμπέληδες, ευθυνόφοβοι, χαμηλής μόρφωσης και το σημαντικότερο, χαμηλής κοινωνικής στάθμης. Tres banal τύποι! Θα τους χαρακτήριζα κοινωνικούς αρουραίους που προσπαθούν να αναρριχηθούν μέσα από τα γραφειοκρατικά τους τερτίπια και τις γνωριμίες που έχουν με 4 7

8 την εκάστοτε εξουσία. Την εξουσία που την προσκυνούν, την γλείφουν και όταν αυτή δεν τους ενδιαφέρει ή τους επηρεάζει, τότε τελείως ανερυθρίαστα και ξεδιάντροπα, τη βρίζουν και αποκολλούνται από δίπλα της. Μέχρι βέβαια τη στιγμή που θα βρουν μια νέα εξουσία να προσκολληθούν. Αυτοί είναι τα τσιμπούρια της εξουσίας. Μετά από κείνο το τηλεφώνημα δεν έμεινα άπραγος. Την ίδια κιόλας μέρα φρόντισα να μάθω το ποιόν του «κυρίου εισαγγελέα». Τι είδους άνθρωπος ήταν, πως βρέθηκε σε αυτή τη θέση, πως εργαζόταν, με ποιους έκανε παρέα, ποιους συναναστρέφονταν, σε ποιους λογοδοτούσε και το σημαντικότερο, ποιοι τον επηρέαζαν. Αυτές είναι τυπικές ερωτήσεις που θέτω σε κατάλληλα πρόσωπα κι έχουν ένα και μόνο αποκλειστικό σκοπό: να αποκτήσω πληρέστερη εικόνα και όσο το δυνατόν ολοκληρωμένη γνώση για τον άνθρωπο που θα χρειαστεί να αντιμετωπίσω ή να έρθω σε επαφή μαζί του. Δεν αφήνω τίποτα στην τύχη -νομίζω ότι το έχω ήδη αναφέρει- και δεν στηρίζομαι στη διαίσθηση, στο θυμικό ή σε οτιδήποτε δεν έχει σχέση με τη λογική, τη σκέψη και τη γνώση. Σε κάποιους, πιθανά περισσότερο στις κυρίες και στις δεσποινίδες, αυτό να μην αρέσει και να με προτιμούσαν ρομαντικό, γλυκομίλητο, γαλίφη και με τρόπους τρυφερού bon viveur. Μπορεί το romance να είναι διαχρονικό και άκρως επιθυμητό από το «ωραίο φύλο», αλλά εκείνος που στο τέλος της ημέρας κερδίζει και βρίσκεται στο βάθρο του νικητή δαφνοστεφανωμένος, είναι ο «ατρόμητος Αττίλας». Οι πληροφορίες που συνέλεξα, με εντυπωσιακή ταχύτητα και παροιμιώδη μυστικότητα, ήταν πολύ σημαντικές και με πολλή σημασία για μένα και την προετοιμασία μου. Ο «κύριος εισαγγελέας» ήταν το πολύ σαράντα ετών, ανύπαντρος, σχετικά νέος στο σώμα των Εισαγγελέων και χωρίς ιδιαίτερη εμπειρία στην εξιχνίαση υποθέσεων. Ήταν μελετηρός, απόφοιτος της Νομικής Σχολής Θεσσαλονίκης και εισήλθε στο Δικαστικό Σώμα μετά από ολιγόχρονη δικηγορία. Στη συνέχεια μεταπήδησε στην Εισαγγελία. Κάποιος θείος του είναι δικαστής παρ Αρείω Πάγω, ενώ ένας άλλος, δικηγόρος με ενδιαφέρουσες πολιτικές σχέσεις και μεγάλο κύκλο γνωριμιών. Οι «φίλοι» μου, μού είπαν ότι αυτά τα δύο πρόσωπα έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στους επαγγελματικούς του προσανατολισμούς, τον κατεύθυναν να πάει στην Εισαγγελία και πιθανά, φρόντισαν να τοποθετηθεί στη Θεσσαλονίκη, όπου υπηρετεί σήμερα. Δεν δείχνει να έχει ασχοληθεί με μεγάλες υποθέσεις. Μόνο με μηνύσεις, προσβολή δημοσίας αιδούς, ψευδές καταμηνύσεις και τέτοια ανούσια θέματα. Το γραφείο το χρησιμοποιεί για τα απαραίτητα και δεν ενδιαφέρεται να παίρνει δύσκολες υποθέσεις ή να κυνηγάει την ταχεία προαγωγή. Μου ανέφεραν «χαρτί και καλαμάρι» ποια ήταν τα «κατορθώματα» του λεγάμενου, αλλά χρησιμοποιούσαν λέξεις και αδιάφορες έννοιες προς εμένα, οπότε μετά από την ενδελεχή και εμπεριστατωμένη αναφορά, τους ρώτησα: «Καλά όλα αυτά! Ο τύπος είναι σοβαρός; Ξέρει; Είναι επικίνδυνος; Και αν ξέρει, θα πρέπει να φυλάσσομαι; Ποιο είναι το πιο κατάλληλο άτομο για να τον προσεγγίσει; Να δούμε τι γνωρίζει και τι προτίθεται να κάνει» Οι απαντήσεις που πήρα ήταν ότι δεν φαινόταν να γνωρίζει τίποτα σημαντικά πράγματα, μάλλον του έδωσαν την υπόθεση για να έχει κάτι να ασχολείται 8

9 και να την κλείσει στο «άψε-σβήσε». Οι λέξεις «δεν φαίνεται», «δεν νομίζουμε», δεν μου άρεσαν. Τις θεώρησα ως ελλιπείς απαντήσεις, αλλά οι άνθρωποί μου δεν μπορούσαν να με διαφωτίσουν περισσότερο από αυτά που μου παρέθεσαν. Έδειχναν να είχαν βαλτώσει ή να υπήρχε ένα πυκνό σύννεφο που δεν μπορούσαν να το διώξουν και να δουν καθαρά. Διαπίστωσα ότι όντως υπήρχε ένα ομιχλώδες τοπίο περί του εισαγγελέα και το ιστορικό του. Αλλά δεν είχα χρόνο για έρευνα σε βάθος και αντιπαραβολή πληροφοριών. Τους ευχαρίστησα δίνοντάς τους το απαραίτητο «μπαξίσι» (μου αρέσει αυτή η λέξη γιατί δείχνει την επίδρασή μας και την πολιτισμική μας καταγωγή) κι έκλεισα την πόρτα. Κούνησα το κεφάλι μου, κοίταξα από το παράθυρο την απέναντι βίλα και για ελάχιστα δευτερόλεπτα αναλογίστηκα: «Που είναι οι παλιοί Θεσσαλονικείς; Γεμίσαμε από τουρκόσπορους και λεχρίτες. Ρουφιάνους και λιγούρηδες.» Η βίλα μου θύμισε αυτό που λένε: «Περασμένα μεγαλεία, διηγώντας τα να κλαις.» Ευτυχώς εγώ δεν έχω αφήσει κανένα να με «ρίξει» ή να με ζημιώσει. Δεν επεδίωξα δόξα και χλιδή, καμαριέρες και αυλικούς, σαν τους άλλους με τα αριστοκρατικά σπίτια. Αλλά το «κομμάτι» μου το έκανα. Ζω καλά, από λεφτά δεν παραπονιέμαι κι έχω τα τυχερά μου: γυναίκες, ιππόδρομος, ταξίδια αναψυχής, elegant soiree και garden parties. Σκεφτόμενος αυτά αναφώνησα περιχαρής: «Τι κύριος εισαγγελέας και κουραφέξαλα! Εισαγγελίσκος είναι. Αυτό. Εισαγγελίσκος!» κι έσκασα στα γέλια. Ήμουν μόνος στο σπίτι και οι μόνοι που με άκουσαν ήταν οι τέσσερεις τοίχοι. Όπως πάντα! Ανέβηκα την κεντρική σκάλα κι έστριψα στην αριστερή, έτσι όπως μου είπαν. Οι τοίχοι στο κτήριο ήταν «φορτωμένοι» με μεγάλα πορτραίτα. Ο κύριος τάδε, ο κύριος δείνα. Έδειχναν άγνωστα προς εμένα αυτά τα ονόματα, αν και θα στοιχημάτιζα ότι τα είχα ακούσει ή αυτούς που φαινόταν να ήταν εν ζωή, τους είχα δει. Δικαστές, εισαγγελείς. Άτομα επιφανή και με κύρος. Προφανώς πέρασαν από αυτό τον χώρο, αφήνοντας το στίγμα τους και παρέχοντας τις σχετικές υπηρεσίες τους. Τα κορνιζαρισμένα ζωγραφισμένα πορτραίτα τους, με την εγχάρακτη επιγραφή του ονοματεπωνύμου τους, την αλλοτινή ιδιότητά τους και τα χρόνια που την άσκησαν στα δικαστήρια της Θεσσαλονίκης, δεν άφηναν περιθώριο για αμφιβολίες. Η ανθρώπινη ματαιοδοξία «κρεμασμένη» σε όλο της το μεγαλείο. Και μετά ασχολούνται με μένα και με το ότι με τις πράξεις μου επιθυμώ και φροντίζω να γίνω γνωστός όσο ζω. Αηδίες και σχόλια ατόμων που είναι ζηλόφθονα, κακεντρεχή και μνησίκακα. Αν με κατηγορούσαν για ματαιοδοξία και υπερφίαλες επιδιώξεις, αυτό θα ήταν λάθος και άδικο. Φροντίζω να κάνω καλά τη δουλειά μου, ασχολούμαι με αυτά που με ενδιαφέρουν και δεν γίνομαι φορτικός. Δεν υποχρεώνομαι σε κανέναν. Αν όσα κάνω οδηγούν σε κάποια αναγνωρισιμότητα, αυτό δεν γίνεται από πρόθεση κι έχοντας κατά νου κάτι τέτοιο. Ενώ αυτοί στα κρεμασμένα κάδρα, τα αγέλαστα και ανέκφραστα πρόσωπα με τα γουρλωμένα μάτια και τους τραβηγμένους κροτάφους, 5 9

10 κοιτούσαν καθημερινά -πολλές φορές- τον καθρέπτη τους και ρωτούσαν τον εαυτό τους: «Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου;» Μου προκαλούν αναγούλα, μου «γυρίζουν τα άντερα», σκεπτόμενος πόσα άτομα έστειλαν στη φυλακή και στα κάτεργα με τις αποφάσεις τους. Κάποιοι, αφαίρεσαν ζωές οδήγησαν ανθρώπους στο ικρίωμα. Βέβαια δεν με ενδιαφέρει αν το άξιζαν ή όχι, αν τους έπρεπε να τιμωρηθούν ή οι δικαστές έσφαλαν. Όμως ότι χρειάσθηκε να αποφασίσουν κάποιοι τρίτοι για την ζωή τους, αυτό με εξοργίζει και μου έρχονται σίελοι στο στόμα μου. Να τους φτύσω, να το ευχαριστηθώ. Κάνοντας αυτές τις σκέψεις δεν πρόσεξα ότι έφτασα στο κεφαλόσκαλο και παραπάτησα. Κόντεψα να σωριαστώ στο διάδρομο, φαρδύς-πλατύς. Δύο κυρίες που βρισκόταν ακριβώς μπροστά μου και ετοιμάζονταν να κατέβουν την σκάλα, τρόμαξαν. Έβγαλαν μια τσιριχτή κραυγή, απόλυτα συντονισμένη κι έπιασαν με τις παλάμες τους το ορθάνοιχτο στόμα τους. Τις κοίταξα φευγαλέα. Από το μυαλό μου πέρασε μια σοκαριστική και αρκετά χυδαία εικόνα. Από την μία, τα ανοικτά στόματα των δύο κυριών και από την άλλη, εγώ ανάμεσά τους να προσπαθώ να χώσω όσο περισσότερο βαθιά τα χέρια μου στο μπούστο της καθεμιάς. Η τρομάρα τους δεν αφορούσε τη φανταστική κίνησή μου κι αυτό που υπέθεσα ή επιθυμούσα να είχαν δει ως εξόγκωμα στο παντελόνι μου, αλλά έχει να κάνει με την παρ ολίγον πτώση μου. Εν τοιαύτη περιπτώσει, με δυσκολία διατήρησα την ισορροπία μου, αν και κάτι τέτοιο το απέφευγα και δεν ήθελα να μου συμβαίνει. Σιάχτηκα κι έκανα σαν να μη συνέβη κάτι. Προχώρησα στο διάδρομο που έβλεπα μπροστά μου, ρίχνοντας μια τελευταία λοξή ματιά στις δύο κυρίες. Είχαν αρχίσει να κατεβαίνουν τα σκαλοπάτια, κοιτούσαν κλεφτά προς εμένα και χαμογελούσαν με πονηριά. Τις κέρδισα! Αν είχα χρόνο, θα ασχολιόμουν μαζί τους. Όμως η ώρα ήταν δέκα και εικοσιπέντε και ο «εισαγγελίσκος» θα ήταν στο γραφείο του και θα με περίμενε. Μόλις είχα φτάσει έξω από την πόρτα του και σε μια φτηνή και αδιάφορη ταμπέλα ήταν χαραγμένο το όνομά του. «Εδώ είμαστε», σκέφτηκα. Χτύπησα και δίχως να περιμένω απάντηση άνοιξα την πόρτα και μπήκα στο γραφείο. Η κίνηση που έκανα, μου φάνηκε οικεία και συνηθισμένη. «Καλημέρα. Ονομάζομαι», είπα μόλις αντίκρισα απέναντι και στα δεξιά του γραφείου, να κάθεται ένας αδύνατος, διοπτροφόρος. Ήταν γύρω στα τριανταπέντε, μπορεί και λίγο παραπάνω, με λεπτό μουστάκι, μαυριδερός και με λιγδιασμένο μαλλί, χτενισμένο με χωρίστρα στη μέση του κεφαλιού. Αστραπιαία σκέφτηκα: «Καλά είπα εγώ! Εισαγγελίσκος! Ποντικίσια φάτσα. Με κοίταξε με το κεφάλι σκυμμένο, τα μάτια υπερυψωμένα και τα γυαλιά να στηρίζονται στα πτερύγια της γαμψής του μύτης. Να προσέχω, γιατί κάτι τέτοιοι είναι ικανοί να σου τη φέρουν και να σε τυλίξουν σε μια κόλλα χαρτί. Τους ξέρω εγώ!» Ο τύπος δεν απάντησε μεμιάς. Έδειξε να αδιαφορεί για την παρουσία μου. Λες κι έβλεπε κάποιον γνωστό του, κάποιον που περίμενε να έρθει. 6 10

11 Αυτό μου έδωσε την ευκαιρία να περιεργαστώ, μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, τον χώρο που μόλις είχα εισχωρήσει. Τυπικός, σχετικά ευρύχωρος, με δύο γραφεία το ένα αντικριστά στο άλλο. Ένας χάρτης της Ελλάδας, μια φτηνή θαλασσογραφία και ο Χριστός με την κλασική εικόνα να ευλογεί και το φωτοστέφανο να τον περιβάλει, ήταν τα μόνα εκθέματα στους τέσσερεις τοίχους. Ένθεν κακείθεν, δύο καλόγεροι για να κρεμιούνται πανωφόρια, σακάκια και ομπρέλες και από την πλευρά του γραφείου του ζαρωμένου μυστακοφόρου μια τεράστια βιβλιοθήκη με ράφια που έφταναν ψηλά ως το ταβάνι, γέμιζε τον τοίχο. Φάκελοι, χαρτιά, κουτιά ήταν στοιβαγμένα, έχοντας μικρές ταμπέλες που ξεκινούσαν από το Α κι έφθαναν το Ω, τηρώντας μια απαρέγκλιτη χρονική σειρά. Από αριστερά προς τα δεξιά, πήγαινε το παρελθόν προς το παρόν. Ο απέναντι τοίχος είχε μιαν άλλη βιβλιοθήκη, καλύτερης ποιότητας και σαφώς μικρότερου μεγέθους. Είχε κι αυτή κάποιους φακέλους, αλλά τα δερματόδετα βιβλία κυριαρχούσαν. Μια φευγαλέα ματιά αρκούσε για να καταλάβω ποιο ήταν το περιεχόμενό τους. Ο ποινικός κώδικας, το αστικό δίκαιο, το Σύνταγμα, νομοθεσίες, διατάγματα, οδηγοί για δικαστές και εισαγγελείς. Κάτω δεξιά στην γωνία, ανακάλυψα κάποια διαφορετικά βιβλία. Λογοτεχνία. Κλασικοί. Ρώσοι, Γάλλοι, Έλληνες. Τολστόι, Ντοστογιέφσκι, Ουγκώ, Ζολά, Παπαδιαμάντης, Βιζυηνός. «Τι τα θέλει άραγε όλα αυτά; Και είναι απέναντί του; Γιατί δεν βρίσκονται πίσω από το γραφείο του; Τα διαβάζει; Πότε όμως;» Αυτά τα φευγαλέα ερωτηματικά πέρασαν και εξαφανίσθηκαν, έτσι όπως εμφανίσθηκαν. Ερωτήματα που δεν περίμεναν την απάντησή τους και χάθηκαν στο κενό. Αυτός που με κοιτούσε μέσα από τα μυωπικά του γυαλιά επιτέλους με ρώτησε: «Παρακαλώ, ο κύριος;» «Μα, σας είπα ονομάζομαι» «Α, ναι καλά, καλά! Μου το είπατε μπαίνοντας, αλλά βλέπετε ο θόρυβος από έξω ανυπόφορος κι ενοχλητικός!» Που τον άκουσε τον θόρυβο κι ένιωσε την ενόχλησή του, δεν το καταλαβαίνω. Στο διάδρομο έχει αρκετή ησυχία και στην απόσταση που κάθεται, οι θόρυβοι απορροφώνται. Φαντάζομαι πόσο υποχόνδριος είναι και πόση μιζέρια τον περιβάλει. Ας μην του απαντήσω, γιατί δεν μπορείς να ξέρεις πως θα το εκλάβουν αυτοί οι «εισαγγελίσκοι»! «Ναι, δίκιο έχετε ενοχλητικός.» «Περάστε καθίστε εδώ.» Με το αριστερό του χέρι, μου υπέδειξε που να καθίσω. Μια φθαρμένη καρέκλα, ξύλινη και μισοσκονισμένη ήταν τοποθετημένη από την εξωτερική πλευρά του γραφείου, έχοντας μέτωπο απέναντι. Κάθισα νιώθοντας ήδη τη βρώμα και την αποπνέουσα φθήνια να μου δημιουργούν άκρως ενοχλητικά συναισθήματα. «Εισαγγελίσκος, όνομα και πράμα!» σκέφτηκα βάζοντας το ένα πόδι πάνω στο άλλο και περνώντας με μια γεμάτη κίνηση, το δεξί χέρι από το μουστάκι και τα γένια μου. Έπρεπε να σιγουρευτώ ότι ήταν φτιαγμένα, δεν πετούσαν και μου προσέδιδαν την αρχοντιά και την αβρότητα που ήταν γνωστά τοις πάσι. Ο τύπος με κοίταξε από πάνω ως κάτω, με περιεργάστηκε με εμφανή απορία, καθώς η ανωτερότητά μου του ήταν ξεκάθαρη και η δική του 11

12 μετριότητα αναδεικνυόταν όλο και περισσότερο. Βάζοντας πιο κοντά στα μάτια τα γυαλιά και στήνοντας πιο όρθια την πλάτη του, προφανώς για να προσπαθήσει να δείχνει ισοϋψής με μένα, μου απεύθυνε το λόγο. «Ο κύριος Εισαγγελέας θα βρίσκεται εδώ σε λίγο. Αναμένεται εντός ολίγων λεπτών. Τον κάλεσε ο Προϊστάμενος. έπρεπε να πάει πάραυτα. Μπορείτε να περιμένετε εδώ θα ρθει, όπως σας είπα. Εγώ, εντωμεταξύ, πρέπει να ολοκληρώσω κάτι που έχω αρχινίσει από το πρωί. Εντάξει;» Τον κοίταξα απορημένος και σε ένα βαθμό αιφνιδιασμένος από αυτό που άκουσα. «Δηλαδή, δεν είστε ο Εισαγγελέας;» Έπεσα έξω. Είχα κάνει λάθος. Παραγνώρισα. Και μένα ποσώς που με ενδιέφερε τι δουλειά έκανε, τι ήταν αυτό που έπρεπε να τελειώσει και ασφαλώς, δεν είχα κανένα λόγο να απαντήσω σε κείνη την ερώτηση: «Εντάξει;» «Ασφαλώς και δεν είμαι! Μοιάζω για εισαγγελέας. Καλά θα ήταν Όχι, κύριε. Είμαι ο γραμματέας. Αυτός που σας κάλεσε στο τηλέφωνο εγώ, την περασμένη Πέμπτη. Θυμάστε; Μου προκαλεί έκπληξη που δεν το καταλάβατε. Έπρεπε να ξέρατε» Μόλις είχα φτιάξει την εικόνα για τον «εισαγγελίσκο» και μου προέκυπτε ότι ήταν ο μικρότατος και εξ όψεως φαιδρός γραμματέας του. Λάθεψα. Ανεπίτρεπτο για μένα. Τώρα έπρεπε να ανασυνταχθώ και να επανακαθορίσω την στρατηγική μου. Αυτός που ανέμενα να «συζητήσει» μαζί μου δεν ήταν εκεί και δεν ήξερα πως μοιάζει. Θα ήμουν ικανοποιημένος να ήταν αυτή η ποντικόφατσα που είχα μπροστά μου, αλλά δυστυχώς παρέμενα στο σκοτάδι, διερωτώμενος πως ήταν αυτός που θα ερχόταν για μένα. «Θα αργήσει; Είπατε, ότι» «Όχι, δεν θα αργήσει. Όπου να ναι, έρχεται. Α, νάτος! Ο κύριος Εισαγγελέας.» Ο κύριος Εισαγγελέας. Στην πόρτα πρόβαλε ολόρθος και στητός, σίγουρος για τις κινήσεις και τη σχέση του με τον χώρο. Στάθηκε για λίγα δευτερόλεπτα χωρίς να κινείται και αφού την έκλεισε με ανάλαφρες και ήρεμες κινήσεις, περπάτησε προς το μέρος μου. Βάδιζε σιγά με τις πατούσες να κοιτούν προς τα έξω και τα χέρια να είναι περίπου κολλημένα στο σώμα. Φορούσε ένα μπλε κοστούμι, που περισσότερο έκλεινε προς το γκρι, παρά προς το θαλασσί. Το πουκάμισο είχε υπόλευκο χρώμα, με αχνές κάθετες ρίγες και η γραβάτα ήταν μονόχρωμη, σε καφέ με κεραμιδί χρώμα. Αδύνατος, μελαχρινός, με καθαρό και φρεσκοξυρισμένο πρόσωπο, λίγες ελιές και σημάδια που δεν αλλοίωναν την καθαρότητά του. Δεν φαινόταν ίχνη από τρίχες αν και μου έδινε την εντύπωση ότι προτιμούσε το γένι και τα μουστάκια. Αν του δινόταν η ευκαιρία ή το απαιτούσαν οι περιστάσεις, εκτιμώ ότι θα έμενε αξύριστος. Με κοίταξε κατευθείαν στα μάτια. Έκανε μια γεμάτη κίνηση, περνώντας την παλάμη του από πάνω προς τα κάτω καλύπτοντας μύτη, μάγουλα, στόμα και πηγούνι. Μια αργή κίνηση σαν να είχε μουστάκι και γένια και ήθελε να σιγουρευτεί ότι ήταν στρωμένα και με την ίδια φορά. Ήταν αγέλαστος και 7 12

13 ανέκφραστος. Κοιτούσε λες κι έβλεπε το δικό του πρόσωπο στον καθρέπτη. Λες και καθρεφτιζόταν πάνω μου. Είμαι απόλυτα σίγουρος ότι αν τον συναντούσα στο διάβα μου δεν θα γυρνούσα να τον κοιτάξω. Το ίδιο θα συνέβαινε εάν τον έβλεπα σε ένα καφέ ή σε ένα εστιατόριο. Μάλλον όμως ούτε αυτή τη συνάντηση θα είχα, καθώς εγώ πίνω καφέ στο «Ντορέ» ή στο σαλόνι του ξενοδοχείου Méditerranée, ενώ γευματίζω στο «Όλυμπος-Νάουσα» και όταν έχω μεγάλη παρέα ή φιλοξενούμενους από την Αθήνα, πηγαίνουμε στη «Ρέμβη». Αυτός ο τύπος δεν πιστεύω ότι έχει περάσει το κατώφλι αυτών των οίκων γευσιγνωσίας και χαλάρωσης. Μου φαινόταν αγροίκος, ένας άνθρωπος που ναι μεν μένει στην πόλη, αλλά δυσκολεύεται να συμβιώσει μαζί της. Τέλος πάντων. Η πρώτη εντύπωση ήταν απαίσια. Αρνητική. Έβλεπα έναν άνθρωπο που δεν ξέρω πως θα μπορούσα να τον δω με άλλο τρόπο. Είτε μέσα σε ένα τέτοιο χώρο ή ως είδωλο; Περιττό να αναφερθώ στην απολύτως ευδιάκριτη δημοσιοϋπαλληλική και γραφειοκρατική εικόνα που εμφάνιζε. Αυτές οι σκέψεις με απορρόφησαν ώστε δεν άκουσα τι μου είπε, καθώς καθόταν αντίκρυ μου. Ω, ναι. Το γραφείο του ήταν εκείνο που βρισκόταν απέναντι απ αυτό του λιγδιασμένου γραμματέα του. Θα έπρεπε κι αυτό να το περιμένω. Η φορά που ήταν τοποθετημένη η καρέκλα μου, σηματοδοτούσε ότι όποιος και να καθόταν σε αυτήν, έπρεπε να κοιτάζει προς την μεριά του εισαγγελέα για να μπορεί να ακούει τι τον ρωτάει και να απαντάει αναλόγως. Η ελαφρά κλίση προς το γραφείο του γραμματέα ήταν προφανώς για κάποιον άλλο λόγο, που εκείνη τη στιγμή μου διέφευγε κι αδυνατούσα να κατανοήσω. «Δεν ακούσατε που σας ρώτησα; Είστε ο κύριος» Με ανεβασμένο τον τόνο στη φωνή και με ελαφρά την ενόχληση στη χροιά της, επανέλαβε την ερώτηση που δεν είχα ακούσει. «Ναι, ναι! Είμαι ο κύριος» «Ωραία, ωραία!» Τι ήταν αυτό το διπλό «ωραία»; Που βρήκε το ωραίο σε όλη την ιστορία; Του άρεσε το όνομά μου; Μήπως η εμφάνισή μου; Και γιατί λέει ωραία και δεν με κοιτάζει, παρά σκαλίζει τα χαρτιά του; Και ο άλλος; Ο γραμματέας; Έχει «καρφωθεί» πάνω μου. Μοιάζει να μειδιά, αλλά χωρίς δυσκολία θα έλεγα ότι είναι έτοιμος να κοιμηθεί και τα βρωμογυαλιά του να πέσουν από την γαμψή του μύτη. «Ορίστε είπατε κάτι;» Μόνο αυτό κατάφερα να ψελλίσω, καθώς δεν μπορούσα να συντονιστώ με τους ρυθμούς τους και να αντιληφθώ τι σήμαιναν οι λέξεις και οι κινήσεις που έκαναν. Αυτοί οι γραφειοκράτες! Συμπεριφέρονται με τέτοιο τρόπο που σε μπερδεύουν και σε αποσυντονίζουν. Είμαι σίγουρος ότι το κάνουν εξεπίτηδες. Σίγουρα έχουν το σκοπό τους. Άραγε τους έμαθαν, τους δίδαξαν ή τους είπαν πώς να μιλάνε; Δεν μπορώ να γνωρίζω, αλλά όλοι τους λαμβάνουν ένα περισπούδαστο ύφος, συνοφρυώνονται και μιλάνε με ένα ολόδικό τους λεξιλόγιο. Ακόμα και αν οι φράσεις που λένε είναι οικείες, ο τρόπος που τις εκφέρουν και τα πιθανά τους νοήματα, είναι κατανοητά και ερμηνεύσιμα μόνο από αυτούς. Όπως λόγου χάριν κάνουν οι γιατροί και οι δικηγόροι. Οι πρώτοι δεν σου λένε τι έχεις, αλλά ότι πάσχεις από κάτι που αυτοί μπορούν να θεραπεύσουν μόνο όταν 13

14 υπακούσεις και κατά γράμμα τηρήσεις αυτά που σου γράφουν και σου έχουν συνταγογραφήσει. Οι δικηγόροι δεν σου λένε αν αθωωθείς ή καταδικαστείς, αλλά ότι η υπόθεσή σου είναι δύσκολη, απαιτείται προσοχή και κείνοι είναι διατεθειμένοι να δώσουν τον δίκαιο και καλό αγώνα για χάριν σου. Και οι δυο τους προσβλέπουν στο πορτοφόλι του πελάτη τους. Ο ασθενής και ο κατηγορούμενος είναι η βασική πηγή του πλουτισμού τους. Εκείνοι έχουν τους δικούς τους πελάτες, εγώ τους δικούς μου. Διαφορά καμία. «Είπα ωραία, κύριε. Μου αναφέρατε το όνομά σας και εγώ απάντησα. Για να δω λοιπόν, γιατί σας κάλεσα. Μια στιγμή να ανοίξω τους φακέλους μου. Μια στιγμή» Τι γίνεται εδώ; Δεν ξέρει γιατί με κάλεσε; Τώρα κοιτάζει να βρει τι είναι αυτό που με θέλει; Δεν ξέρει ποιος είμαι; Τι είναι ετούτος; Κι αυτό που είπε να δει τους φακέλους; Πληθυντικός αριθμός; Υπάρχουν φάκελοι για μένα; Τι λέει; Που βρίσκομαι; Τι συμβαίνει; «Τι κάνετε εκεί;» Η τελευταία ερώτηση έγινε φωναχτά δεν την έθεσα στον εαυτό μου. Την είπα σε κείνον. Ευθέως. «Ορίστε; Σε μένα μιλάτε; Τι κάνω εγώ; Κοιτάζω, κύριε εσάς ψάχνω. Σας είπα να περιμένετε!» «Συγγνώμη! Μου ξέφυγε κάτι άλλο σκεφτόμουν!» Με κοίταξε φευγαλέα, σμίγοντας τα φρύδια και ξερόβηξε. Έκλεισε τους δύο φακέλους που είχε μπροστά του, έβαλε τα χέρια σταυρωτά επάνω τους, σαν να προσπαθούσε να τους προστατεύσει. Να μην τους πάρω ή τουλάχιστον να μην δω τι περιέχουν. Μετά από μία μικρή παύση, συνέχισε: «Λοιπόν, όλα εντάξει Τα έριξα μια ματιά να τα θυμηθώ ξανά. Κύριε, σας κάλεσα σήμερα στο γραφείο μου, στην Εισαγγελία Θεσσαλονίκης, για να σας απαγγείλω τις παρακάτω κατηγορίες.» Αυτό ήταν. Θόλωσα. Όλα σκοτείνιασαν και από κείνη τη στιγμή έχασα την επαφή με το περιβάλλον. Δεν άκουγα και δεν τον παρακολουθούσα. Χύθηκα στην καρέκλα, κρέμασαν τα χέρια μου και απλώθηκαν τα πόδια μου. Δεν ένιωθα τίποτα. Δεν άκουγα. Δεν έβλεπα. «Κύριε με ακούτε; Ακούτε τι σας λέω;» Η φωνή του εισαγγελέα ακουγόταν σαν να έρχεται από έναν άλλο κόσμο. Λες κι άκουγα μια απόκοσμη φωνή και αντίκριζα μιαν εικόνα εξωπραγματική. Είχα μπροστά μου τον άγγελο της κολάσεως. Μόλις με είχε επισκεφθεί κι εγώ ήμουν απροετοίμαστος. Απέναντί μου είχα το πρόσωπο της δυστυχίας μου. Πριν από έναν περίπου μήνα, καθώς περπατούσα στην παραλία της Θεσσαλονίκης, μετά από ένα χορταστικό μεσημεριανό γεύμα στο γνωστό εστιατόριο των κοσμικών και γνωστών της πόλης, έπεσα πάνω στον κύριο Ευγένιο Παπαδόπουλο. Γνωστό επιχειρηματία και γνώστη του χρήματος. Περπατούσε στο πλακόστρωτο με κατεύθυνση αντίθετη της δικής μου. Εγώ κατευθυνόμουν προς τον Λευκό Πύργο, εκείνος στο Λιμάνι. Με είδε και με χαιρέτισε εγκάρδια. Γνωριζόμαστε πολύ καλά κι έχουμε συνεργαστεί κατά το παρελθόν με μεγάλη εμπορική και οικονομική επιτυχία. Εκείνος πούλησε 8 14

15 αυτά που ήθελε και εγώ ανταμείφτηκα για όσα του προσέφερα. Συναλλαγές με αμοιβαίο όφελος και πεπερασμένη χρονική διάρκεια. Αυτές είναι που προτιμώ περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Καθαρές σχέσεις, σίγουρα αποτελέσματα. Το ρίσκο περιορίζεται στο ελάχιστο. Οπότε ο κύριος Παπαδόπουλος είναι ένας καλός φίλος κι ένας φερέγγυος συνεταίρος. «Καλησπέρα σας!» με χαιρέτισε δίνοντας το δεξί του για να έχουμε την πρέπουσα χειραψία. Με έπιασε με το δεξί κι έβαλε το αριστερό του, πάνω από τη δική μου δεξιά παλάμη. Δυνατή και γεμάτη χειραψία. Εγκάρδια και αδελφική, με τη δική της μοναδική σημασία. «Τι κάνετε κύριε Παπαδόπουλε; Καιρό έχω να ακούσω τα νέα σας και να τις προάλλες σκεφτόμουν που να βρίσκεστε, πώς να περνάτε» «Όλα καλά, όλα πηγαίνουν πρίμα! Δεν έχω παράπονο! Μπορεί να υπάρχει σχετική πολιτική αναταραχή και να έχουν έρθει στην πόλη νεοφερμένοι από την Ανατολή, αλλά αν έχεις σχέδια και μυαλό, τότε επωφελείσαι από όλα και εκμεταλλεύεσαι ό,τι σου προσφέρεται! Σωστά δεν λέω; Εξάλλου εσείς το γνωρίζετε αυτό καλύτερα από τον οποιονδήποτε» «Κύριε Παπαδόπουλε, μαζί μεγαλουργήσαμε, όποτε χρειάστηκε να συνεργαστούμε. Και οι δυο μας ξέρουμε πώς να αξιοποιούμε τις ευκαιρίες που μας δίνονται ή βρίσκονται στο δρόμο μας. Περιττό να αναφέρω ότι doing business μ εσάς είναι ό,τι καλύτερο για μένα!» «Το ξέρω αυτό αγαπητέ μου και το εκτιμώ βαθύτατα. Μια και σας συνάντησα αναπάντεχα, έχετε πέντε λεπτά καιρό να σας μιλήσω για κάτι που έγινε πριν από λίγες ημέρες; Και όπως ξέρετε, δεν λανθάνω σε αυτά που αντιλαμβάνομαι, γιατί δεν λαμβάνω αμφίσημη πληροφόρηση.» «Παρακαλώ κύριε Παπαδόπουλε! Θέλετε να τα πούμε εδώ, παρά θιν αλός; Ή προτιμάτε να σας κεράσω έναν καφέ πιο πάνω, στα ζαχαροπλαστεία της Πλατείας Αριστοτέλους;» «Εδώ! Εδώ και τώρα, γιατί έχω μια συνάντηση στο λιμάνι και δεν πρέπει να αργήσω. Περιμένω ένα καράβι από την Αίγυπτο και θέλω να ετοιμάσω τις σχετικές διατυπώσεις με το τελωνείο και την λιμενική υπηρεσία. Με αυτούς πρέπει να είσαι προσεκτικός γιατί έχουν τη δυνατότητα να σου φέρουν τα πάνω-κάτω. Πηγαίνω για τα τακτοποιήσω κάποια χαρτιά που μου ζήτησαν για την εισαγωγή του φορτίου και να φροντίσω για τις λεπτομέρειες. Με πιάνετε, έτσι; Τις λεπτομέρειες» Το τελευταίο το είπε χαμηλόφωνα, συνωμοτικά και με πονηρό χαμόγελο. Δεν χρειαζόταν περαιτέρω διευκρινήσεις. Κατάλαβα τι εννοούσε και τι ήταν αυτό που σκόπευε να κάνει. Χαμογέλασα και εγώ, αλλά δεν θέλησα να τον αφήσω να μου μιλάει για τα δικά του. Από τη στιγμή που δεν με ενέπλεκε και δεν είχε ζητήσει τη βοήθειά μου, τότε δεν είχα κανένα λόγο να μάθω λεπτομέρειες και να χάνω τον χρόνο μου με τα επικείμενα επιχειρηματικά κατορθώματα του Παπαδόπουλου. Οπότε τον σταμάτησα και δεν τον άφησα να συνεχίσει. Τον ρώτησα τι ήταν αυτό που είχε αντιληφθεί και ήθελε να μου πει. Με κοίταξε σαν να αναρωτιόνταν σε τι αναφερόμουν. Έδειξε να είχε ξεχάσει αυτό για το οποίο πριν από λίγα λεπτά ήθελε να με ενημερώσει. «Α, α! Ναι με συγχωρείτε! Να σας πω τι είναι αυτό που σας ενδιαφέρει; Λοιπόν πριν από μια, μιάμιση εβδομάδα, -δεν ενθυμούμαι επακριβώς- 15

16 εδέχθη μια επίσκεψη στο γραφείο μου. Κάποιος κύριος, περίπου σαράντα και κάτι ετών -έτσι τον υπολόγισα- αδύνατος, κουστουμαρισμένος θέλησε να με δει. Μου είπε ότι ήταν εισαγγελέας, αλλά πως είπε το όνομά του τώρα πια μου διαφεύγει.» «Εισαγγελέας, τι εισαγγελέας. Σε σας τι ήθελε;» Τον ρώτησα με έκδηλη απορία και μια υποκρυπτόμενη αγωνία. «Δεν ήθελε να μάθει κάτι για μένα, αλλά για σας. Συγκεκριμένα με ρώτησε αν γνωριζόμαστε, από πού, πως και πότε είχαμε συνάψει επαγγελματικές σχέσεις. Έδειχνε ενημερωμένος δεν ξέρω από πού, αλλά δεν φαινόταν να ρωτάει κάτι το οποίο δεν ήξερε.» «Σοβαρά; Και σεις τι του είπατε;» «Τι να του πω αγαπητέ μου. Για τη συνεργασία μας του είπα και τις επιχειρηματικές σχέσεις. Όλα καθαρά και ξάστερα. Δεν υπάρχει τίποτα κρυφό γι αυτές. Όλα νόμιμα έγιναν με τους ισχύοντες κανόνες και νόμους. Σωστά; Μήπως διαφωνείτε επ αυτού;» Με κοίταξε επισταμένα και ελαφρώς άγρια. Απόρησα για το βλέμμα. Άμεσα του απάντησα: «Ασφαλώς και δεν διαφωνώ. Υπάρχει κάτι για να διαφωνήσω; Τα πάντα έγιναν όπως έπρεπε και καθ όλα νόμιμα. Και μετά; Τι έγινε;» Η αγωνία μου ήταν πια έκδηλη κι έτσι απότομα έδειξα ότι ήμουν αγχωμένος. Σταγόνες ιδρώτα κύλησαν στο μέτωπο και το δέρμα μου κοκκίνισε. «Τι να γίνει τίποτα! Σημείωσε κάτι σε ένα μικρό τετράδιο που είχε στα χέρια του, με ευχαρίστησε για τη φιλοξενία και την ενημέρωση που του παρείχα και αποχώρησε. Αυτά! Έκτοτε δεν άκουσα κάτι περισσότερο. Ρώτησα να μάθω αν είχε επισκεφθεί κι άλλους, ζητώντας πληροφορίες για σένα, αλλά δεν έβγαλα άκρη. Όπως σου είπα το ένστικτό μου λέει να προσέχεις και να φυλάγεσαι. Μου φάνηκε ξύπνιος. Θα μπορούσα να τον χαρακτηρίσω και πονηρό.» «Ναι, ναι. Σε ευχαριστώ. Αν μάθεις κάτι σε παρακαλώ τηλεφώνησέ μου. Θα ρωτήσω κι εγώ για να δω τι συμβαίνει. Ευχαριστώ για την πληροφόρηση κύριε Παπαδόπουλε.» Αυτό ήταν. Εκείνη την ημέρα άκουσα για πρώτη φορά για τον εισαγγελέα. Μετά δέχθηκα το τηλεφώνημα από τον γραμματέα του και τώρα, να που βρίσκομαι στο γραφείο του και μου απαγγέλει κατηγορίες. Όλα έγιναν πολύ γρήγορα και πριν καλά-καλά προλάβω να οργανωθώ, να ετοιμασθώ και να σχεδιάσω τις κινήσεις μου. Για πρώτη φορά, πιάστηκα εξαπίνης. Για πρώτη και τελευταία φορά. «Λοιπόν, κύριε μπορούμε να προχωρήσουμε; Με παρακολουθείτε; Σας διάβασα το κατηγορητήριο και τα δικαιώματά σας. Τι έχετε να πείτε επ αυτών; Κατ αρχήν, θα ασκήσετε τα έννομα δικαιώματα που έχετε; Ο νόμος και το κράτος σας παρέχει τα δικαιώματα που σας διάβασα και ευθέως σας ερωτώ, για μια ακόμη φορά, εάν επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε τη χρονική προθεσμία, την παρουσία συνηγόρου υπεράσπισης και την προετοιμασία 9 16

17 εγγράφου απολογητικού υπομνήματος, αναφορικά με όσα σας προσάπτονται.» Η φωνή του είχε γίνει τυπική, απρόσωπη και εκφοβιστική. Πάνω μου ένιωσα τον πέλεκυ έτοιμο να ακουμπάει απειλητικά το σβέρκο μου και να λυγίζω από το βάρος του. Το αίσθημα του φόβου που με διέτρεξε. Δεν ήξερα πώς να του απαντήσω. Να έχω μαζί μου δικηγόρο; Και τι να τον κάνω; Ποτέ μου δεν χρειάστηκε να ζητήσω τη βοήθεια από δικηγόρο και όποτε ήταν δίπλα μου, ήταν γιατί ο συμβολαιογράφος ή ο νόμος ή δεν ξέρω τι άλλο ακριβώς, μου τον επέβαλε. Οι δικηγόροι δεν είναι χρειαζούμενο επάγγελμα και αντί να βρίσκουν λύσεις τα μπερδεύουν και στο τέλος, ζητάνε χρήματα από τους κακόμοιρους για τις ψευτιές που λένε και τις υποκρισίες που κάνουν. Και το άλλο με τα δικαιώματα που έχω; Εκείνο με το απολογητικό υπόμνημα; Όλα αυτά είναι λέξεις σε μένα που δεν μου λένε απολύτως τίποτα. Ποτέ μου δεν απολογήθηκα, ούτε συνέταξα υπόμνημα. Αυτό ήταν δουλειά άλλων. Σαν «κερασάκι στην τούρτα» μου ήρθε στο τέλος εκείνο το «όλα όσα μου προσάπτονται». Από ποιους; Μόνο αυτός είναι απέναντί μου και μου απαγγέλει τις κατηγορίες. Πότε απέκτησε συνεργάτες; Όλη αυτή η ιστορία εμφάνιζε στοιχεία παραλόγου. Ένας γραμματέας με καλεί. Ένας εισαγγελέας - έτσι ισχυρίζεται ότι είναι- μου εκστομίζει κατηγορίες και στη συνέχεια, όλοι μαζί, πιθανώς και κάποιοι άλλοι που δεν έχουν εμφανισθεί ακόμα, με στήνουν στο απόσπασμα. Βγάζουν την ετυμηγορία. Ένοχος. Ανεξήγητες καταστάσεις και ανερμήνευτες συμπεριφορές. Σιγά μην ακολουθήσω αυτά που μου υποδείκνυε ο «εισαγγελίσκος». Ήμουν σίγουρος ότι κάτι πονηρό και καταχθόνιο έκρυβε και το μόνο που επιθυμούσε ήταν να με μπλέξει. Να με στείλει μια ώρα αρχύτερα στο δικαστήριο. Δεν θα του έκανα το χατίρι να πέσω σαν πρωτάρης στην παγίδα του. «Όχι, κύριε, δεν θα ασκήσω κάποιο από τα δικαιώματα που μου απαριθμήσατε. Μπορώ μόνος μου να υπερασπίσω τον εαυτό μου. Δεν μου χρειάζονται τρίτοι. Επίσης, επειδή ξέρω πολύ καλύτερα από εσάς και από οποιονδήποτε άλλο τι έχω κάνει στην ζωή μου, δεν θεωρώ σκόπιμο να έρθω στο γραφείο σας, μιαν άλλη φορά. Έχω πολλές δουλειές που με περιμένουν να τις τελειώσω και πολλές υποχρεώσεις που πρέπει, ως ευσυνείδητο και υπεύθυνο άτομο που είμαι, να τις ολοκληρώσω. Όλοι γνωρίζουν το ποιόν μου και ξέρουν για το βίο και την πολιτεία μου. Ως εκ τούτου, θεωρώ ότι μπορείτε να προχωρήσετε παρακάτω και να με ρωτήσετε ό,τι θέλετε. Εγώ θα σας απαντήσω και ελπίζω το συντομότερο δυνατό να έχουμε τελειώσει για να προλάβω να κάνω κάποιες από τις σημερινές μου δουλειές!» Τα είπα με μιαν ανάσα, κοιτάζοντάς τον κατάματα. Αναθάρρησα. Δεν θα μου έπαιρνε το πάνω χέρι, να έχει τον έλεγχο των κινήσεων. Εγώ ήμουν πάντα αυτός που ήλεγχε τις καταστάσεις. Ήμουν ο απόλυτος chief και δεν άφηνα σε κανέναν να μου λέει τι να κάνω και πώς να ενεργώ. Περιττό είναι βέβαια να σημειώσω ότι δεν υπήρξε ούτε ένας άνθρωπος που να κατευθύνει τη σκέψη μου και να έχει λόγο στις αποφάσεις μου. «Κύριε, βρίσκομαι σήμερα εδώ ενώπιον σας για να συζητήσουμε. Αυτή ακριβώς τη λέξη χρησιμοποίησε ο γραμματέας σας. Ο κύριος που κάθεται απέναντί σας και όπισθεν μου. Ήρθα για να συζητήσουμε και αντί αυτής της συνομιλίας και της ανταλλαγής απόψεων -έτσι εγώ προσωπικά ερμηνεύω τη 17

18 λέξη συζήτηση- δέχομαι από εσάς έναν καταιγισμό κατηγοριών, ανυπόστατων ψεμάτων και τολμώ να πω -διότι γνωρίζω ότι δεν έχετε το δίκαιο με το μέρος σας- συκοφαντικών και άκρως ενοχλητικών ψευδολογιών. Ως εκ τούτου, παρακαλώ όπως ανασκευάσετε τα λεχθέντα σας και θα ήμουν ικανοποιημένος εάν μου ζητούσατε συγγνώμη για το λάθος που έχετε κάνει, καλώντας με στο γραφείο σας». Είχα λάβει ένα αυτάρεσκο ύφος, έβαλα τα χέρια στη μέση, έσφιξα τα πόδια όπως τα είχα το ένα πάνω στο άλλο και τεντώθηκα στην καρέκλα. «Όχι, θα μου τη βγεις εσύ εισαγγελίσκο! Δεν ξέρεις καθόλου καλά με ποιον έχεις να κάνεις και που έπεσες!» Αυτά σκέφτηκα με περισσή ικανοποίηση, θεωρώντας ότι με την κίνηση roi mat που έκανα, έθετα τον αντίπαλό μου στη γωνία και του έδειχνα ποιος είναι ο κυρίαρχος του παιχνιδιού. Δεν υπήρχε περιθώριο αντίδρασης και ήμουν έτοιμος να σηκωθώ να φύγω, καθώς όπως φαινόταν, ο «κύριος εισαγγελέας» θα μου ζητούσε συγγνώμη για την αναστάτωση και την ταλαιπωρία. Θα με ευχαριστούσε που ήμουν gentleman στη συνάντησή μας και θα με αποχαιρετούσε μια και καλή. Βρισκόμουν αρκετή ώρα απέναντί του και δεν υπήρχε κανένας λόγος να έχει συνέχεια αυτή η περίεργη «συνεύρεσή» μας. «Μου φαίνεται ότι δεν έχετε συναίσθηση που βρίσκεστε και τι συμβαίνει. Σας παρακαλώ να είστε περισσότερο ευπρεπής και να μην μιλάτε ειρωνικά. Σας υπενθυμίζω ότι βρίσκεστε ενώπιον της Εισαγγελικής Αρχής. Είστε σε ιερό χώρο και οφείλετε να επιδεικνύετε σεβασμό και ταπεινοφροσύνη. Δεν με ενδιαφέρει αν θέλετε να ασκήσετε τα δικαιώματά σας. Αυτή είναι μια δική σας επιλογή, ένα ακόμα αναφαίρετο δικαίωμα που σας δίνει ο νόμος και η ευνομούμενη πολιτεία. Αυτή την οποία εσείς απαξιώνετε κι εκμεταλλεύεστε για ίδιον όφελος. Στην περίπτωση που θέλετε να παραμείνετε στο γραφείο μου και να απολογηθείτε, ζητώ, μάλλον απαιτώ να καθίσετε ευπρεπέστερα και να ομιλείτε μόνον όταν σας δίνω εγώ το λόγο. Κύριε, εδώ που είστε, εγώ που σας έχω καλέσει λέω λοιπόν, ότι εγώ και κανείς άλλος δεν μπορεί να ορίσει τη διαδικασία. Εγώ θέτω τις ερωτήσεις και αναμένω τις δικές σας απαντήσεις. Επίσης, για να μην έχετε καμία απορία, στο τέλος της απολογίας σας και με βάσει το συλλεχθέν υλικό που έχω σε αυτούς τους δύο φακέλους και όσα εσείς θα μου πείτε, ή δεν θα πείτε, θα αποφασίσω εάν θα σας καταστήσω προσωρινά κρατούμενο -ως ύποπτο φυγής και τέλεσης νέων αξιόποινων πράξεων- ή θα σας αφήσω ελεύθερο να πάτε σπίτι σας μέχρι τον ορισμό της δίκης -ελεύθερο με ή χωρίς περιοριστικούς όρους, με ή άνευ χρηματικής εγγύησης. Τα καταλάβατε όλα αυτά;» Αυτό δεν το περίμενα. Τα αναποδογύρισε όλα! Εκτός του ότι μου φανήκαν απειλητικά αυτά που κατάμουτρα μού εκστόμισε υπήρξαν λέξεις, έννοιες για να ακριβολογήσω, που δεν τις ερμήνευσα και φοβήθηκα να τον ρωτήσω τι εννοούσε με όσα έλεγε. Αυτή η αναθεματισμένη ταχυπαλμία με επισκέφτηκε ξανά, και τώρα πια ήμουν σίγουρος ότι αυτά τα φτερουγίσματα στην καρδιά δεν είναι από έρωτα, αλλά από άγχος και φόβο. Τι συνέβαινε εδωπέρα; Αυτός ο τύπος μου έδειχνε το δρόμο για τη φυλακή; Εγώ; Στη φυλακή; Έπρεπε να φύγω από αυτό το γραφείο. Τα πάντα εδώ μέσα ήταν σκοτεινά και τρομακτικά. Οι βιβλιοθήκες στεκόταν από πάνω μου σαν τους αγγέλους της κολάσεως. Να με κτυπήσουν με τα βιβλία των νόμων. Οι κουρτίνες είχαν 18

19 χρώμα mauve, το χρώμα του θανάτου. Αποκρουστικό, θλιβερό. Πως ζουν αυτοί εδώ; Μήπως δεν ζουν; Και η εικόνα του Χριστού; Σαν να σε κοιτάζει από ψηλά και να σε καλεί. Να πας να τον βρεις. Αν όμως δεν σε δεχτεί; Η θαλασσογραφία που ήταν κρεμασμένη πίσω και δίπλα από αυτόν, δεν ήταν απλά κακή. Ήταν πνιγηρή. Παρουσίαζε μια τρικυμία κι ένα καράβι λίγο πριν βουλιάξει. Μόνο του, χωρίς τον καπετάνιο και τους ναύτες. Λες να ήταν μια αλληγορική παράσταση; Με το καράβι να αντιπροσωπεύει την ζωή εκείνου που κάθεται απέναντι από τον εισαγγελέα και του απαγγέλει κατηγορίες; Και αυτοί οι δυο τους; Έδειχναν για κριτές; Αυτοί που κρίνουν και αποφασίζουν ποιος πηγαίνει στα δεξιά και ποιος στα αριστερά; Ποιος έχει πράξει το καλό και ποιος έχει κάνει το κακό; Με κοίταζαν και ήταν έτοιμοι να αποφασίσουν την τύχη μου. Στην αρχή με ρωτάνε και μετά αποφασίζουν. Έτσι ακριβώς μου είπε. «Εγώ ρωτάω, εσείς απαντάτε. Κι εγώ αποφασίζω.» Αν όμως το έχουν ήδη κάνει; Αν έχουν λάβει τις αποφάσεις τους και απλά με έχουν εδώ για να με ταλαιπωρούν; Μήπως θέλουν να με ξεφτιλίσουν; Οπότε είναι φρόνιμο να παραδοθώ και να αποδεχτώ ό,τι μου προσάπτουν; Τι εν τέλει, θέλουν; Ο εισαγγελέας θα εκδώσει το πόρισμά του και ο γραμματέας θα το καθαρογράψει και θα μου το ανακοινώσει. Έτσι γίνεται. Χάθηκα μέσα σε έωλα ερωτηματικά. Όλα γύρω μου γυρίζουν και το οπτικό πεδίο έχει θολώσει. Κοίταζα αποχαυνωμένος και κάτωχρος. Αδυνατούσα να συγκρατήσω τις εκφράσεις του προσώπου και τα λόγια του. Αυτά με διαπερνούσαν σαν μαχαιριές, ξέσχιζαν το είναι μου. Γέμιζα αίματα και βλέννες. Βούιζαν τα πάντα, σαν να είχα πέσει μέσα σε μια μελισσοφωλιά. Με τον εκκωφαντικό τους βόμβο με τρέλαιναν. Απάντησα ασυναίσθητα: «Ναι, σας κατάλαβα. Με συγχωρείτε» Είχα παραδοθεί. Προσπάθησα να βρω έναν καθρέπτη να κοιταχτώ. Πουθενά δεν έβλεπα. Μόνο το πρόσωπο Εκείνου να με θωρεί με βλέμμα στοργής και συγχώρεσης. Άραγε υπάρχω ή έχω εξαφανισθεί; Μήπως χάθηκα μέσα από κείνον; 19

20 Μέρος Δεύτερο Τα πρωινά σηκωνόμουν από το κρεβάτι μετά τις οκτώ και ανεξάρτητα από την εποχή του χρόνου, αδιάφορο αν είχε κρύο ή ζέστη, άνοιγα διάπλατα τις μπαλκονόπορτες για να μπει φρέσκος, καθαρός πρωινός αέρας και να αναζωογονηθεί το υπνοδωμάτιο και οι χώροι του σπιτιού. Αφού έπαιρνα ένα γρήγορο douche, ετοίμαζα το breakfast μου. Για χρόνια, χωρίς διακοπή, εξαιρουμένων των ημερών που ήμουν αδιάθετος ή βρισκόμουν εκτός σπιτιού, το πρωινό απαρτιζόταν από δύο φέτες μαύρο ψωμί, λευκό τυρί και ζαμπόν, μαζί με φυτικό βούτυρο και τρεις κουταλιές κομπόστα. Αυτή η τελευταία ήταν η ποικιλία που υπήρχε στο πρωινό τραπέζι άλλοτε φράουλα, άλλοτε ροδάκινο ή οτιδήποτε μου τραβούσε την προσοχή πηγαίνοντας στον μπακάλη για ψώνια. Ο κύριος Τάκης Παπαδόπουλος, ο μπακάλης, μου είχε τεράστια υποχρέωση. Βοήθησα την κόρη του να χειρουργηθεί κατά παρέκκλιση και εκτός προτεραιότητας -ο γιατρός ήταν «φίλος» μου, του πήγαινα ασθενείς με το αζημίωτο- κι έκτοτε ψώνιζα σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές και όλο και μου έκανε κάποια «δώρα». Από όσο θυμάμαι, ο γιατρός πήρε ένα γενναιόδωρο «μπαξίσι». Κάποτε ο κύριος Τάκης έφερε χαβιάρι από την Μαύρη Θάλασσα και μια άλλη φορά, παστουρμά καμήλας από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Τα πήρα χωρίς πολλά λόγια, ευχαριστώντας τον και ρωτώντας για την υγεία της θυγατέρας του. Αυτό είναι κάτι που το κάνω πάντοτε. Είναι ένας χρυσός κανόνας ευγενείας και μία προϋπόθεση δημιουργίας συνειδητούς υποχρέωσης. Τέλος, απαραίτητη συνοδεία στο πρωινό μου ήταν ένα ποτήρι κρύο γάλα και ο καφές. Αυτός ήταν ο πρώτος που έπινα κατά τη διάρκεια της ημέρας και τον απολάμβανα όπως εγώ τον ήθελα. Τον έκανα μόνος μου, έπινα αυτόν που ήθελα, σε όση ποσότητα ήθελα. Οι άλλοι καφέδες ήταν είτε από ανάγκη, είτε από υποχρέωση και κάποιοι, δυστυχώς σπανιότερα, για δική μου χαλάρωση και διασκέδαση. Στη συνέχεια ντυνόμουν και πριν φύγω από το σπίτι έριχνα μια τελευταία ματιά στις δουλειές της ημέρας. Τι είχα να κάνω, ποιους να συναντήσω, που να πάω, τι να αγοράσω, ποιοι θα με πληρώσουν, και άλλα τέτοια χρειαζούμενα. Άρπαζα τον γεμάτο χαρτοφύλακά μου και αναχωρούσα. Το κέντρο της πόλης ήταν ο συνήθης προορισμός μου τουλάχιστον για την ημερήσια έναρξη των εργασιών μου. Είχα ένα γραφείο στην οδό Τσιμισκή, λίγο πιο πάνω από τη θάλασσα, αλλά δεν τον αισθανόμουν ως τον χώρο που καθημερινά και απαρέγκλιτα όφειλα να επισκέπτομαι. Βέβαια πήγαινα εκεί γιατί υπήρχε ένα ελάσσονος σημασίας rendezvous ή επειδή έπρεπε να οργανώσω τις επόμενες κινήσεις μου. Ήταν ένα γραφείο που αναγκαζόμουν 1 20