Βάση Δεδομένων για την Ελληνική Φύση Φιλότης

Transcript

1 Βάση Δεδομένων για την Ελληνική Φύση Φιλότης ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ: Κίμων Χατζημπίρος, Νίκος Μαμάσης και Ευάγγελος Κυρίτσης Τομέας Υδατικών Πόρων Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αθήνα 2002

2 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ-ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ

3 ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το 1990 ξεκίνησε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο η δημιουργία Τράπεζας Στοιχείων για την Ελληνική Φύση, η οποία ονομάστηκε φιλότης (όρος που χρησιμοποιήθηκε από τον αρχαίο φιλόσοφο Εμπεδοκλή για να περιγράψει την ενοποιητική δύναμη της φύσης). Υπεύθυνος για την Τράπεζα Στοιχείων είναι ο Κίμων Χατζημπίρος Επικ. Καθηγητής ΕΜΠ. Η βάση δεδομένων ΦΙΛΟΤΗΣ στηρίχτηκε στις εξής ερευνητικές δραστηριότητες: Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα CORINE-Biotopes ( ) Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα MEDSPA ( ) Το πρόγραμμα βιοτόπων NATURA 2000 του οποίου τα στοιχεία έχουν δοθεί από το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (η ψηφιοποίηση των ορίων των βιοτόπων έχει γίνει στο ΕΜΠ) Το πρόγραμμα "Οριοθέτηση και Καθορισμός Μέτρων Προστασίας Τοπίων Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους" του ΥΠΕΧΩΔΕ ( ) 8 διπλωματικές εργασίες φοιτητών που εκπονήθηκαν στο Ε.Μ.Π. Κύριος σκοπός του συστήματος είναι η συλλογή και οργάνωση της πληροφορίας για το φυσικό περιβάλλον της χώρας μας. Η λειτουργία ενός πληροφοριακού συστήματος μέσα από το οποίο θα αναπτύσσεται η ποιοτική και ποσοτική γνώση του ελληνικού οικολογικού πλούτου, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή προστατευτικών μέτρων σε οικολογικά ευαίσθητες περιοχές. Τα μέτρα αυτά είναι απαραίτητα εφόσον ο οικολογικός και πολιτιστικός πλούτος της ελληνικής φύσης απειλείται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες ενώ σήμερα αναγνωρίζεται διεθνώς η σημασία της διατήρησης της βιοποικιλότητας.

4 Η ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΥΣΗΣ Ο πλούτος της ελληνικής φύσης εκδηλώνεται κυρίως με την ύπαρξη μεγάλης ποικιλίας χλωρίδας και πανίδας, μεγάλο αριθμό σημαντικών βιοτόπων και φυσικών τοπίων. Στην Ελλάδα, το πλήθος των τόπων που παρουσιάζουν μεγάλη αξία ως βιότοποι ή ως φυσικά τοπία ανέρχεται σε αρκετές χιλιάδες και περιλαμβάνουν δάση, υγροτόπους, ακτές, νησιά και βραχονησίδες, αλπικές περιοχές, θαμνότοπους, ποτάμια, λίμνες, φαράγγια, πηγές, σπήλαια κλπ. Ο ελληνικός χώρος χαρακτηρίζεται επιπλέον από ένα εξαιρετικό πολιτιστικό πλούτο, που συνδέεται στενά με την ποικιλία της ελληνικής φύσης. Τα ιστορικά μνημεία τόσων διαφορετικών εποχών, η παραδοσιακή αρχιτεκτονική, τα ήθη, οι παραδόσεις και γενικώς όλα τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά, μαζί με τα φυσικά και βιολογικά στοιχεία, συνθέτουν την έννοια του αισθητικά σημαντικού τοπίου. Μεγάλος αριθμός τόπων απειλούνται με υποβάθμιση, εξ αιτίας έντονων ανθρωπογενών πιέσεων, όπως η αυθαίρετη ή ακαλαίσθητη δόμηση, η διάνοιξη δρόμων, ο ανεξέλεγκτος τουρισμός και πολλές άλλες καταστροφικές δραστηριότητες που υποβαθμίζουν τη φύση.

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΒΔ ΦΙΛΟΤΗΣ 449 Τοπία Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ), με συνολική έκταση 6270 τετραγωνικά χιλιόμετρα ή 4,8% της χερσαίας έκτασης της χώρας 430 ελληνικοί βιότοποι του ευρωπαϊκού προγράμματος CORINE, με συνολική έκταση τετραγωνικά χιλιόμετρα ή 26,1% της χερσαίας έκτασης της χώρας 206 πρόσθετοι βιότοποι, σημαντικοί για απειλούμενα είδη της ελληνικής χλωρίδας και πανίδας, με συνολική έκταση 4378 τετραγωνικά χιλιόμετρα ή 3,3% της χερσαίας έκτασης της χώρας 294 ελληνικοί βιότοποι του επιστημονικού καταλόγου NATURA 5596 είδη και υποείδη της ελληνικής χλωρίδας (το σύνολο των ανώτερων φυτών) Όλα τα είδη και υποείδη της ελληνικής σπονδυλωτής πανίδας, κυρίως του χερσαίου χώρου (138 θηλαστικά, 480 πτηνά, 132 ερπετά, 15 αμφίβια, 128 ιχθύες του γλυκού νερού) 438 είδη και υποείδη της ελληνικής εντομοπανίδας (λεπιδόπτερα και ορθόπτερα) Χάρτες με τις περιμέτρους των ανωτέρω τόπων (βιότοποι και τοπία), ψηφιοποιημένες σε κλίμακα 1:50000

6 ΤΟΠΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ (ΤΙΦΚ) Το Τοπίο Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ) είναι ένας τόπος που διακρίνεται για την αισθητική του αξία και παραμένει σε αξιόλογο βαθμό φυσικός, αν και συχνά είναι δομημένος Πολλές φορές περιλαμβάνει παραδοσιακούς οικισμούς, αρχαιολογικούς ή ιστορικούς χώρους. Το μέγεθός του έχει οριστεί με ανθρώπινα μέτρα και δεν υπερβαίνει τη δυνατότητα πεζοπορίας μιας μέρας, εκτός ειδικών εξαιρέσεων. Τα κριτήρια επιλογής και αξιολόγησης των ΤΙΦΚ συνδέονται με: ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ανάγλυφο γεωλογική δομή είδος των εδαφών χλωρίδα και πανίδα υδατικό περιβάλλον μετεωρολογικές συνθήκες πανοραμική θέα ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ύπαρξη μνημείων ιστορική αναφορά παραδοσιακός χαρακτήρας χρήσεις γης υποδομή των παλαιών και νέων ανθρώπινων δραστηριοτήτων (αγροί, δάση, οικισμοί και τοπικές επιχειρήσεις) ΑΛΛΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ δυνατότητες χρήσης για αναψυχή και εκπαίδευση ύπαρξη μονοπατιών διαχρονικότητα αίσθηση φυγής ή απομόνωσης δημιουργία συναισθημάτων επαφή με την φύση δυνατότητα κατανόησης φυσικών διεργασιών

7 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Το σύστημα που λειτουργεί σε προσωπικό Η/Υ αποτελείται από Βάση Δεδομένων (ΒΔ), Σύστημα Γεωγραφικής Πληροφορίας (ΣΓΠ) και εφαρμογή Διαδικτύου. Η ΒΔ έχει αναπτυχθεί σε MS-Access και περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό πινάκων (βασικών και βοηθητικών) καθώς και εφαρμογές για τη εισαγωγη δεδομένων και την υποβολή ερωτημάτων Το ΣΓΠ έχει αναπτυχθεί σε ESRI ArcView και περιλαμβάνει τα όρια των τόπων ψηφιοποιημένα σε κλίμακα 1: στο σύστημα ΕΓΣΑ 87 καθώς και εφαρμογές για παραγωγή ψηφιακών χαρτών. Στη γεωγραφική βάση αποθηκεύονται η περίμετρος το εμβαδόν και ο κωδικός κάθε τόπου. Με βάση τον κωδικό γίνεται η σύνδεση με τη ΒΔ και είναι δυνατή η παραγωγή χαρτών με τα αποτελέσματα ερωτημάτων Η εφαρμογή Διαδικτύου αφορά στην ανάπτυξη ιστοσελίδων ( μέσα από τις οποίες είναι δυνατή η απομεμακρυσμένη πρόσβαση στο σύστημα και η πραγματοποίηση ορισμένων λειτουργιών του

8 ΣΧΕΣΕΙΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΒΑΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

9 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΒΔ Παραδείγματα από φόρμες εισαγωγής και παρουσίασης δεδομένων

10 ΕΝΤΥΠΟ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗΣ ΤΟΠΩΝ

11 ΕΝΤΥΠΟ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗΣ ΤΟΠΩΝ

12 ΕΝΤΥΠΟ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΕΙΔΩΝ

13 ΤΟΠΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ (ΤΙΦΚ) 449 τόποι

14 ΒΙΟΤΟΠΟΙ CORINE 430 τόποι

15 ΒΙΟΤΟΠΟΙ NATURA 294 τόποι

16 ΑΛΛΟΙ ΒΙΟΤΟΠΟΙ 206 τόποι

17 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

18 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΙΔΩΝ Αρκούδα (Ursus arctos)

19 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΙΔΩΝ Λύκος (Canis lupus)

20 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΙΔΩΝ Οχιά Μήλου (Vipera lebetina)

21 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΙΔΩΝ Γύπας (Gyps fulvus)

22 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΙΔΩΝ Κέδρος (Juniperus communis communis)

23 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΙΔΩΝ Φράξος (Fraxinus angustifolia oxycarpa)

24 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΙΔΩΝ Φώκια η Μεσογειακή (Monachus monachus)

25 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Τόποι με κινδυνεύοντα είδη πανίδας

26 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Τόποι με αρχαιολογικό ενδιαφέρον

27 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Τόποι με θρησκευτικό ενδιαφέρον

28 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Τόποι με ταχεία υποβάθμιση

29 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ Τόποι που απειλούνται από κυνήγι και έχουν προτεραιότητα προστασίας πολύ επείγουσα 156 τόποι απειλούνται από κυνήγι 41 τόποι με προτεραιότητα προστασίας πολύ επείγουσα 35 τόποι πληρούν και τα δύο κριτήρια

30 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΒΔ ΠΑΡΓΑ ΦΑΡΑΓΓΙ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΙΟ ΔΑΣΟΣ ΕΒΡΟΥ ΝΥΜΦΑΙΟ ΠΥΛΟΣ

31 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Κεντρική ιστοσελίδα

32 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Αποτελέσματα αναζήτησης

33 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Αποτελέσματα αναζήτησης

34 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Αποτελέσματα αναζήτησης ΤΙΦΚ Αττικής

35 ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Δραστηριότητες προστασίας περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών Καταγραφή-κατοχύρωση τοπίων και βιοτόπων Αναζήτηση τόπων ή συγκεκριμένων οικολογικών χαρακτηριστικών για αναψυχή Εκπόνηση περιβαλλοντικών, χωροταξικών και αναπτυξιακών μελετών Περιβαλλοντική εκπαίδευση-γνωριμία με την ελληνική φύση Ανάδειξη περιβαλλοντικής αξίας περιοχών και αφύπνιση της οικολογικής συνείδησης των πολιτών Πεδίο ερευνητικών δραστηριοτήτων

36 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΗ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΥΠΑΡΧΟΝΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΒΙΟΤΟΠΩΝ-ΤΙΦΚ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΜΕ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΓΕΙΤΟΝΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΗΣ ΒΔ ΣΑΝ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

37 Κατερίνα Αναγνωστοπούλου, Βιολόγος Ευαγγελία Αρχοντή, Φοιτήτρια Αγρονόμος-Τοπογράφος Μηχανικός Veronique Auzet, Charge de Recherches C.N.R.S. J. P. Cancela da Fonseca, Maitre de Recherches C.N.R.S. Nίκος Γεωργόπουλος, Αρχιτέκτων Μαρτίνος Γκαίτλιχ, Βιολόγος Μαριάνθη Γρηγορίου, Γραμματέας Ben Hallmann, Βιολόγος, Ορνιθολόγος Λουκία Κανδηλάκη, Φοιτήτρια Πολιτικός Μηχανικός Δημήτριος Καραντζένης, Φοιτητής Αγρονόμος-Τοπογράφος Μηχανικός Θεόδωρος Κάργας, Φοιτητής Πληροφορικής Σταύρος Κατσίβας, Φοιτητής Αγρονόμος-Τοπογράφος Μηχανικός Μαρία Κελεμένη, Αρχαιολόγος Θεόδωρος Κοκκινόπουλος, Φοιτητής Αγρονόμος- Τοπογράφος Μηχανικός Πολυξένη Κοσμάκη, Αρχιτέκτων, Επίκουρη Καθηγήτρια Ε.Μ.Π. Αντώνης Κουκουβίνος, Αγρονόμος-Τοπογράφος Μηχανικός Δημήτρης Κουτσογιάννης, Πολιτικός Μηχανικός, Επίκουρος Καθηγητής Ε.Μ.Π. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΟΥ ΦΙΛΟΤΗΣ Χαρά Κυρίου, Φοιτήτρια Πολιτικός Μηχανικός Ευάγγελος Κυρίτσης, Περιβαλλοντολόγος Γεώργιος Μαγείρου, Φοιτητής Πολιτικός Μηχανικός Αρτεμις Μάτση, Φοιτήτρια Πολιτικός Μηχανικός Ελευθερία Μερτσιώτη, Φοιτήτρια Πολιτικός Μηχανικός Κωνσταντίνος Μισιακός, Φυσικός-Ορνιθολόγος Όλγα Μουτοπούλου, Χημικός Μηχανικός Ειρήνη Ντόνα, Δασολόγος Γεώργιος Ντούρος, Δασολόγος Ιωάννης Ντούρος, Φοιτητής Πληροφορικής Αννα Πατρικίου, Αρχιτέκτων Δημήτρης Σακελλαριάδης, Μηχανικός Ορυκτών Πόρων Νίκος Σιφναίος, Φοιτητής Πολιτικός Μηχανικός Γεώργιος Σφήκας, Ερευνητής ελληνικής χλωρίδας, Ζωγράφος Νικολής Ταζάρτες, Φοιτητής Πολιτικός Μηχανικός Δημοσθένης Τσαντίλης, Φυσικός, καταχωρητής μεγάλου αριθμού ΤΙΦΚ Θεώνη Τσέλιου, Αρχιτέκτων, καταχωρητής ΤΙΦΚ Γρηγόρης Τσούνης, Βιολόγος, καταχωρητής ειδών πανίδας Βασίλης Χατζηρβασάνης, Δασολόγος, Κίμων Χατζημπίρος, Φυσικός-Οικολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Ε.Μ.Π., Επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος.

38 ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ CORINE. (1991) Corine Biotopes Project.Commission of the European Communities, D.G.XI, Brussels Hadjibiros, K. (1996). Sustainable development in a country with extensive presence of valuable biotopes. In The Environmentalist 16, 3-8 Hadjibiros, K. and Aravantinou, M. (1993). The Greek natural environment in numbers. In Proceedings of the 3 rd Conference on Environmental Science and Technology. Molivos, Lesvos Hadjibiros, K. and Koukouvinos, A. (1996). A Data bank for sites of special ecological interest. In Proceedings Balcan Conference : National parks and their role in biodiversity protection on Balcan Peninsula, Ochrid Hadjibiros, K., Patrikiou, A., Koukouvinos, A. (1997). A database for sites of outstanding natural beauty Research Group. (1993). Creation d une banque de Donnees pour l Environement Naturel de Grece. Raport final Universite National Technique et Commission de Communautes Europeennes D.G.XI. Athens Research Group. (1996). Border definition and definition of protection measures for the Sites of Outstanding Natural Beauty. 1 st intermediate Report to the Ministry of Environment. National Technical University of Athens Research Group. (1997). Border definition and definition of protection measures for the Sites of Outstanding Natural Beauty. 2 nd intermediate Report to the Ministry of Environment. National Technical University of Athens