Εισαγωγή. Το ψηφιακό περιβάλλον, η προϊστορία και η δομή του

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εισαγωγή. Το ψηφιακό περιβάλλον, η προϊστορία και η δομή του"

Transcript

1 Οι νέοι ψηφιακοί πόροι του ΚΕΓ για τη φιλολογική έρευνα και τη διδασκαλία. Ανάπτυξη, προβλήματα και προοπτικές ενός corpus νεοελληνικής ποίησης ή «Σκαρφαλώνοντας λέξεις όπως μιαν ανεμόσκαλα» 1 Μαρία Ακριτίδου Υποψ. Δρ. Νεοελληνικής Φιλολογίας (Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου) εκπαιδευτικός, αποσπασμένη ερευνήτρια στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Στην ανακοίνωση παρουσιάζονται ζητήματα ανάπτυξης ενός ψηφιακού σώματος λογοτεχνικού νεοελληνικών κειμένων και συγκεκριμένα προβλήματα και προοπτικές που θέτει η ανάπτυξη της ψηφιακής Ανεμόσκαλας, ενός ψηφιακού corpus νεοελληνικής ποίησης του 19ου και 20ού αιώνα. Εισαγωγή. Το ψηφιακό περιβάλλον, η προϊστορία και η δομή του Το περιβάλλον της Ανεμόσκαλας αποτελεί ένα ψηφιακό corpus (με εργαλείο ad hoc δημιουργίας συμφραστικών πινάκων) με το ποιητικό έργο σημαντικών Νεοελλήνων ποιητών του 19ου και 20ού αιώνα. 2 Προς το παρόν έχουν ενταχθεί οι Κάλβος, Σολωμός, Βάρναλης, Καρυωτάκης, Καβάφης, Σεφέρης, Σαχτούρης, Αναγνωστάκης, Σινόπουλος, Βαλαωρίτης σύντομα θα είναι διαθέσιμο το ποιητικό έργο του Κωστή Παλαμά, με τη συμπλήρωση πλέον 70 ετών από τον θάνατό του, ενώ θα ακολουθήσουν και άλλοι ποιητές, κυρίως της γενιάς του Το κείμενο διατηρεί τον χαρακτήρα της προφορικής παρουσίασης, με ελάχιστες βιβλιογραφικές προσθήκες και υποσημειώσεις. Ευχαριστώ και από εδώ την Στέση Αθήνη για την πρόσκληση συμμετοχής στην ημερίδα καθώς και τους Τιτίκα Δημητρούλια, Διονύση Γούτσο και Τάκη Καγιαλή για τις χρήσιμες υποδείξεις τους κατά τη συζήτηση. Εκτενέστερη μορφή της εισήγησης στο Ακριτίδου (υπό έκδοση). 2 Διαθέσιμο στον νέο δικτυακό τόπο του ΚΕΓ «Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα», στο πλαίσιο Οριζόντιων Πράξεων που συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και το Ελληνικό Δημόσιο, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», με επιστημονικό υπεύθυνο τον Πρόεδρο του ΚΕΓ, Ι. Ν. Καζάζη. Η ομάδα εργασίας της Ανεμόσκαλας εδώ: Μια από τις προκλήσεις του συγκεκριμένου project υπήρξε ο συντονισμός αλλά και η τελική επιμέλεια του έργου μιας πολυσυλλεκτικής και διεπιστημονικής ομάδας, που ήταν απαραίτητη δεδομένου της έκτασης του project. 1

2 Εικόνα 1. Η αρχική σελίδα < Η εμπειρία στον ελληνικό χώρο από τη δημιουργία ανάλογων έργων (ψηφιακών σωμάτων κειμένων ποιητικών έργων) είναι ελάχιστη η εμπειρία στα ηλεκτρονικά σώματα κειμένων μη λογοτεχνικών έργων για γλωσσολογικούς κυρίως σκοπούς είναι πολύ εκτενέστερη. 3 Μέρος της προϊστορίας στο χώρο της 3 Βλ. Goutsos (2010). Αναφέρουμε το σώμα κειμένων δημοσιογραφικού και εκπαιδευτικού λόγου του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, διαθέσιμο στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα το εκτενέστερο Σώμα Ελληνικών Κειμένων (ΣΕΚ) < προϊόν συνεργασίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, και τον Εθνικό Θησαυρό της Ελληνικής Γλώσσας (ΕΘΕΓ) < από το Ινστιτούτο Επεξεργασίας Λόγου. Ηλεκτρονικά σώματα κειμένων ποιητικών έργων, για τα οποία απαιτείται αγορά, είναι τα: Ερατοσθένης Καψωμένος (επιστημονική ευθύνη) - Διεπιστημονική ερευνητική ομάδα, Διονύσιος Σολωμός, Ο βίος, το έργο, η ποιητική του. Φιλολογική μελέτη και έκδοση σε ηλεκτρονική μορφή. Αθήνα: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία,

3 νεοελληνικής φιλολογίας αποτελούν οι έντυποι συμφραστικοί πίνακες λέξεων, κυρίως για κείμενα της πρώιμης δημώδους νεοελληνικής λογοτεχνίας αλλά και οι λημματικοί πίνακες λέξεων σε ποιητικά έργα, 4 όλα σημαντικά έργα υποδομής της νεοελληνικής φιλολογίας που υποστήριξαν στη συνέχεια ερμηνευτικές εργασίες. Στο πλαίσιο ανάπτυξης ψηφιακών πόρων για την «Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη γλωσσική διδασκαλία» ( το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας είχε προχωρήσει σε ψηφιοποίηση (μετατροπή σε βάση δεδομένων) της προηγούμενης έντυπης έκδοσης του Συμφραστικού Πίνακα Λέξεων στο ποιητικό έργο του Γιώργου Σεφέρη, 5 εντάσσοντάς τον μάλιστα ως γλωσσικό εργαλείο σε ένα ολοκληρωμένο corpus του σεφερικού έργου, όπου ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να μεταβεί από τη λέξη στο ποίημα και αντιστρόφως. Σήμερα, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» (ΕΣΠΑ ), το ΚΕΓ σχεδίασε και υλοποιεί ένα νέο ψηφιακό περιβάλλον. Η Ανεμόσκαλα βασίζεται στην προηγούμενη εμπειρία της δημιουργίας του σεφερικού corpus αλλά δεν εκκινεί από μια έντυπη έκδοση η φορά είναι αντίστροφη: το ποιητικό έργο επισημειώνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε, πέρα από τη δυνατότητα ανάγνωσης, ο χρήστης να έχει τη δυνατότητα ad hoc δημιουργίας συμφραστικών πινάκων λέξεων, με βάση μια σειρά από κριτήρια. Δεν πρόκειται επομένως για ψηφιοποιημένο αλλά για born digital κείμενο, κείμενο δηλαδή εξ αρχής ψηφιακά συγκροτημένο (εκδομένο θα λέγαμε με τους όρους της επιστήμης μας), με στόχο την ένταξη σε ένα ευρύτερο corpus με στοιχεία γλωσσικής τεχνολογίας έτσι μπορεί και ενσωματώνει καινοτόμα χαρακτηριστικά (όπως δυνατότητα αναζήτησης με ειδικά κριτήρια ή περιορισμό της αναζήτησης σε σημασιολογικά ευρετήρια), καθώς για τη Philippides Dia M.L. - David Holton με την τεχνική συνεργασία του John L. Dawson Ερωτόκριτος : Του δίσκου τα γυρίσματα, Αθήνα, Ερμής, 2014 [εμπλουτισμένη επανέκδοση της α έκδοσης του 1990]. Το εγχείρημα του Ιδρύματος Θησαυρού της Ελληνικής Γλώσσας, που διέθετε εμπορικά, μεταξύ άλλων, και το «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Τα Άπαντα», φαίνεται πως έχει λήξει άδοξα, καθώς ο δικτυακός τόπος < είναι ανενεργός. Τα Άπαντα του Παπαδιαμάντη έχουν αναρτηθεί και σε ελεύθερα προσβάσιμη μορφή pdf και html στον δικτυακό τόπο της Εταιρίας Παπαδιαμαντικών Σπουδών < στην περίπτωση αυτή όμως δεν έχουμε συγκροτημένο σώμα κειμένων (corpus με εργαλεία γλωσσικής τεχνολογίας), αλλά ανάρτηση ψηφιοποιημένου κειμένου. Πρόκειται δηλαδή για ψηφιακή μεταγραφή έντυπου υλικού και όχι για ψηφιακή έκδοση, αντίστοιχο με το εγχείρημα του Σπουδα 4 Τα έργα αυτά, σημαντικά και πρωτοποριακά δεν μπορούν να παρουσιαστούν εδώ. Για μια καταγραφή τους, τουλάχιστον μέχρι το 2003, βλ. Μαστροδημήτρης (2005), Καζάζης Ι.Ν., Σιστάκου Ε. (φιλολ. επιμ.), Müller V.C. (ηλεκτρ. επιμ.), Συμφραστικός Πίνακας Λέξεων στο ποιητικό έργο του Γ. Σεφέρη, Θεσσαλονίκη, Κέντρο ελληνικής γλώσσας,

4 συγκρότησή του ακολουθείται, προσαρμοσμένο, διεθνές πρότυπο για την ψηφιακή κωδικοποίηση κειμένων ανθρωπιστικών επιστημών. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και ας ξεκινήσουμε με τα συμβατικά στοιχεία του ψηφιακού περιβάλλοντος. Ένα τέτοιο στοιχείο αποτελεί το γεγονός πως οργανωτικός άξονας σχεδιασμού παραμένει ο συγγραφέας και το έργο του. Όπως θα περιμέναμε και σε μια έντυπη χρηστική έκδοση, ο αναγνώστης έχει πρόσβαση και σε συνοδευτικό υλικό, όπως χρονολόγιο και πολυμεσικό εργοβιογραφικό. Επιλέγοντας «Για τη ζωή και το έργο του» έχουμε πρόσβαση σε χρονολόγιο, πολυμεσικό εργοβιογραφικό και βιβλιογραφία Εικόνα 2 Το εργοβιογραφικό του Κ. Π. Καβάφη 4

5 Επιπλέον, όπως και σε μια συμβατική έκδοση, ο αναγνώστης έχει ελεύθερη πρόσβαση στο ποιητικό έργο, εκ νέου επιμελημένο για τις ανάγκες του ψηφιακού corpus, μέσα από κατάλογο περιεχομένων: Εικόνα 3 Τα περιεχόμενα του ποιητικού έργου του Αναγνωστάκη, προσβάσιμα από την επιλογή του μολυβιού πάνω δεξιά Η βασική διαφορά ωστόσο του ψηφιακού corpus σε σχέση με μια συμβατική έκδοση, έντυπη ή ψηφιοποιημένη/ψηφιακή, είναι οι σύνθετες δυνατότητες αναζήτησης που δίνονται στον χρήστη. Εικόνα 4 Το πλαίσιο αναζήτησης Ο στόχος λοιπόν της Ανεμόσκαλας είναι διττός: α) η πρόσβαση σε νέες, σύγχρονες, χρηστικές και φιλολογικά επιμελημένες εκδόσεις των ποιητικών έργων και β) η πρόσβαση σε εργαλεία κειμενικής ανάλυσης. Προκειμένου να επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος, αφετηρία σε κάθε περίπτωση είναι το κείμενο για τι είδους κείμενου μιλάμε επομένως; 5

6 Εκδοτικές αρχές για τη χρηστική (ψηφιακή) έκδοση Αφετηρία είναι πάντα η φιλολογική προετοιμασία του κειμένου. Δεν προχωράμε σε νέα κριτική έκδοση ένα τέτοιο εγχείρημα προϋποθέτει διαφορετικό χρονικό και μεθοδολογικό πλαίσιο αλλά συγκροτούμε ένα νέο, ψηφιακό corpus με προσαρμογή στο ισχύον τονικό και ορθογραφικό σύστημα 6 (καθώς η σκόπευση είναι κυρίως χρηστική), με βάση συγκεκριμένες προδιαγραφές ανάλογα με το κάθε ποιητικό έργο και τις ιδιαιτερότητές του (Καράογλου 2002). 7 Όπου δεν υπάρχει στερεότυπη έκδοση απάντων, προχωράμε και σε εκδοτικές επιλογές ταξινόμησης του ποιητικού έργου, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις απαιτήθηκε νέα κατάταξη, ώστε να συνάδει με τις ανάγκες της σήμανσης π.χ. ταξινόμηση των μεταφράσεων ως διακριτών «συλλογών», καθώς στο ψηφιακό corpus περιλαμβάνονται και οι μεταφράσεις, όταν εντάσσονται, κατόπιν επιλογής του ποιητή ή του φιλολογικού επιμελητή, στις συλλογές ή στη συγκεντρωτική έκδοση του έργου, ωστόσο σημαίνονται με ειδικό τρόπο, ώστε να είναι δυνατή η συμπερίληψη ή μη στην αναζήτηση. Εικόνα 5. Η κατάταξη του ποιητικού έργου του Αρ. Βαλαωρίτη 6 Δεν μπορώ να αναφερθώ εδώ αναλυτικότερα στις εκδοτικές αρχές για παράδειγμα ακολουθείται ένα «εμπλουτισμένο» μονοτονικό σε σχέση με τη σχολική γραμματική, για την καλύτερη απόδοση του ποιητικού μέτρου (Παπαναστασίου 2008, Πετρούνιας 1999). Η σχετική μελέτη προδιαγραφών θα αναρτηθεί σε επόμενη φάση στον δικτυακό τόπο της Ανεμόσκαλας. 7 Εκδοτική επιλογή αποτελεί η ομογενοποίηση του κειμένου ως προς τυπογραφικές, τονικές, ορθογραφικές και άλλες συμβάσεις, χωρίς άλλες διορθωτικές επεμβάσεις πέρα από εμφανή τυπογραφικά σφάλματα ή ήδη διαπιστωμένα παροράματα. Πραγματολογικά λάθη (realia) και ιδιότροπες γραφές του συγγραφέα διατηρούνται - οι επεμβάσεις στην στίξη είναι ελάχιστες, ενώ όπου υπάρχουν άλλου είδους εκδοτικές παρεμβάσεις, αυτό δηλώνεται: [] προσθήκη του εκδότη. Με αυτόματο τρόπο, όλες οι εκδοτικές προσθήκες αποκλείονται από τα αποτελέσματα αναζήτησης. 6

7 Εκδοτικές αρχές για ένα ψηφιακό corpus: η σήμανση Ένα φιλολογικά επιμελημένο κείμενο αποτελεί στην περίπτωση της Ανεμόσκαλας όχι το τέλος αλλά την αρχή του εκδοτικού εγχειρήματος. «Το βασικό πρόβλημα - πρόκληση για τον εκδότη ποίησης αποτελεί η ισορροπία μεταξύ της γλωσσικής μορφής του κειμένου και της παρουσίασης του ποιήματος [ ] Όταν μεταφέρει κανείς την ποίηση στην οθόνη του υπολογιστή οφείλει, πολύ περισσότερο από ό,τι για άλλα κειμενικά είδη, να σχεδιάσει με πολλή προσοχή: τόσο την οργάνωση και λειτουργία της ιστοσελίδας (λογική δομή του κειμένου, δυνατότητα αναζήτησης, πίνακες κτλ. [ ] όσο και την παρουσίαση του κειμένου στην οθόνη με τρόπο ανάλογο με την πρόθεση του ποιητή (τυπογραφική ή ορθότερα "ψηφιογραφική" εμφάνιση [ ]». Τουφεξής (2007). Την παραπάνω πρόκληση (λειτουργική και αναπαραστατική) επιχειρεί να αντιμετωπίσει το διεθνές πρότυπο κωδικοποίησης κειμένου Text Encoding Initiative (TEI). 8 Πρόκειται για διεθνώς αναγνωρισμένο και ανοιχτό πρότυπο για την κωδικοποίηση κάθε είδους ηλεκτρονικών κειμένων, με έμφαση στις ανθρωπιστικές σπουδές (πεζός λόγος-prose, ποίηση-verse, δράμα-drama, συνεχές ή ασυνεχές κείμενο κλπ.). Με τον όρο σήμανση κειμένου (text encoding, text markup) εννοούμε τη διαδικασία διάκρισης δομικών ή σημασιολογικών χαρακτηριστικών κειμένου με βάση κάποιους κανόνες (σχήμα). Με το πρότυπο ΤΕΙ δημιουργείται ένα σημασμένο σώμα κειμένων (tagged corpus), δηλαδή ένα ψηφιακό σώμα κειμένων με γλωσσικές ετικέτες (tags) οι οποίες «χαρακτηρίζουν» το κείμενο. Οι κατηγορίες σήμανσης των κειμένων της Ανεμόσκαλας με βάση το διεθνές πρότυπο Τ.Ε.Ι. είναι οι εξής: 9 α) σήμανση της δομής (καθορισμός της ιεραρχίας των περιεχομένων) β) σήμανση της μορφής απόδοση της τυπογραφικής εικόνας, ορισμός στιχαρίθμησης (αυτόματης ή μη). Στη φάση της σήμανσης προστίθενται και αριθμητικοί δείκτες : δείκτης γενικής συλλογής, δείκτης στιχαρίθμησης, κλπ. π.χ. ένας στίχος με σήμανση: <l n="03(33)">της <placename><hi rend="bold">αφρικής</hi></placename> τη θάλασσα, αγναντεύει</l> γ) σήμανση του περιεχομένου (κυρίως σημασιολογική/semantic): ενδοκειμενικά στοιχεία (π.χ. για τη συγκρότηση ευρετηρίου προσώπων και ξένων λέξεων) παρακειμενικά στοιχεία (αφιερώσεις, motti, προμετωπίδες, τοποχρονολογίες, ομιλούντα πρόσωπα, σκηνικές οδηγίες κλπ.), εξωκειμενικά στοιχεία (συνοδευτικές σημειώσεις του ποιητή ή του εκδότη). 8 Βλ. τον δικτυακό τόπο 9 Εδώ δεν γίνεται αναφορά στα μεταδεδομένα που προστίθενται σε κάθε ποιητικό έργο, καθώς δεν αποτελούν μέρος του υπό κωδικοποίηση κειμένου, αλλά παρέχουν δευτερογενείς πληροφορίες (μεταδεδομένα) για αυτό. 7

8 Είναι σαφές ότι οι παραπάνω εργασίες σήμανσης αποδίδουν ένα κείμενο «εμπλουτισμένο» με πληροφορίες εκδοτικές, σημασιολογικές κ.ά., οι οποίες αποτελούν τη βάση των σύνθετων αναζητήσεων για τον χρήστη. Είναι επίσης σαφές ότι το έργο της σήμανσης αποτελεί και αυτό φιλολογικό έργο, με ερμηνευτική διάσταση δεν πρόκειται για αυτόματη τεχνική εργασία αλλά χειρωνακτική φιλολογική, που απαιτεί ωστόσο διεπιστημονική συνεργασία, πολλαπλά ωφέλιμη. Το επόμενο στάδιο είναι η εισαγωγή του σημασμένου κειμένου σε βάση δεδομένων που θα επιτρέπει σύνθετες αναζητήσεις, εξόρυξη κειμένου (text mining) και ανάκτηση δεδομένων. Ωστόσο το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι ποιο είναι το αποτέλεσμα των παραπάνω εργασιών; Σε ποια ερευνητικά ερωτήματα απαντά ένα τέτοιο ψηφιακό corpus και σε ποια δεν απαντά; Η προστιθέμενη αξία ενός ψηφιακού ποιητικού corpus Η αξία της ελεύθερης πρόσβασης και ανάγνωσης στα σημαντικότερα έργα της νεοελληνικής ποίησης είναι, πιστεύω, αυτονόητη, τόσο για την εκπαίδευση (δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια), όσο και για την έρευνα. Ωστόσο κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επιτευχθεί, εν μέρει τουλάχιστον, και με την ψηφιοποίηση έντυπων εκδόσεων σε μορφή pdf επίτευγμα όχι μικρό αν σκεφτούμε την πολύ σημαντική προσφορά της ψηφιακής βιβλιοθήκης της Ανέμης (anemi.lib.uoc.gr) για παράδειγμα, η οποία δεν αρκείται στην απλή ανάρτηση pdf αλλά τα συνοδεύει με αναλυτικά μεταδεδομένα και αναπτύσσει και εργαλεία όπως ευρετήρια. Άλλωστε η ψηφιοποίηση πρώτων εκδόσεων και επανεκδόσεων που αποδίδει, μεταξύ άλλων, και το υλικό περικείμενο της έκδοσης, επεκτείνοντας τον σημειωτικό ιστό του κειμένου και διατηρώντας την ιστορικότητα της έκδοσης έχει ειδικό ενδιαφέρον για τους ιστορικούς και τους κριτικούς της λογοτεχνίας και είναι ένας τομέας που σε καμία περίπτωση δεν έχει εξαντληθεί. Ένα ψηφιακό corpus όπως η Ανεμόσκαλα δεν έχει στόχο να αντικαταστήσει την καθιερωμένη έκδοση, έντυπη ή ψηφιοποιημένη/ψηφιακή προσφέρει κάτι διαφορετικό. Όπως ήδη έχω υπαινιχθεί, προστιθέμενη αξία του corpus είναι οι σύνθετες δυνατότητες αναζήτησης που δίνονται στον αναγνώστη, δυνατότητες που τον καθιστούν «δρων υποκείμενο» (Μπακογιάννης 2014: 187) συνοπτικά οι δυνατότητες αυτές μπαίνουν κάτω από τον επίτιτλο «συμφραστικός πίνακας λέξεων» 8

9 (ΣΠΛ), παρόλο που η μεθοδολογία ενός ψηφιακού ΣΠΛ διαφέρει από αυτήν του γνωστού μας εντύπου. Στην Ανεμόσκαλα ο ΣΠΛ περιλαμβάνει όλους ανεξαιρέτως τους λεξικούς/λεκτικούς τύπους (ΛΤ) που απαντούν στα ποιήματα, και τους οποίους μπορεί να ανακαλέσει ο χρήστης μέσα από αναζητήσεις. 10 Οι αναγνώστες έχουν τη δυνατότητα: 1. απλής αναζήτησης λέξης ή μέρους τύπου: α) σε όλο το ποιητικό έργο ενός ποιητή 11 β) σε συγκεκριμένες συλλογές ενός ποιητή γ) σε έναν ή περισσότερους ποιητές (συνδυαστική αναζήτηση) έτσι είναι δυνατόν να ανιχνευθούν είτε ευθείες διακειμενικές αναφορές είτε κοινά μοτίβα και άλλου είδους ποιητικές συνομιλίες. Η αναζήτηση γίνεται ατονικά. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί αστερίσκος * για να αναζητηθούν ομάδες λέξεων που περιέχουν το μόρφημα ή την ακολουθία χαρακτήρων που πληκτρολογείται: π.χ. *Σοφία (για να αναζητήσετε Αγια-Σοφιά, Αγία-Σοφία, δηλαδή τις περιπτώσεις ημιπαραθετικών συνθέτων) ή *δωσε (για να αναζητήσετε π.χ. δωσε, παράδωσε, πρόδωσε) Ο αναγνώστης μπορεί να δει το σύνολο των τύπων του ποιητικού έργου που τον ενδιαφέρει (δηλαδή ολόκληρο τον ΣΠΛ) αφήνοντας κενό το πλαίσιο αναζήτησης και πατώντας την ένδειξη «Βρες». 2. σύνθετης αναζήτησης α) με περιορισμό σε καταλόγους λέξεων (τίτλων, μεταφράσεων, κυρίων ονομάτων κλπ.). Πρόκειται για αναζήτηση τύπων λέξεων που συμπεριλαμβάνονται στον ΣΠΛ (εντοπίζονται δηλαδή και με την απλή αναζήτηση). Η ένταξή τους και σε καταλόγους (μέσω σήμανσης) δίνει στον χρήστη τη δυνατότητα περιορισμού της αναζήτησής του. Δεν πρόκειται ωστόσο για λημματικούς πίνακες λέξεων ή τυπικά ευρετήρια, αλλά για περιορισμένη αναζήτηση λεξικών τύπων εντός συγκεκριμένων πεδίων. β) με ειδικά κριτήρια για λεξικούς τύπους που δεν περιλαμβάνονται στην απλή αναζήτηση του ΣΠΛ. Συγκεκριμένα, δεν θεωρήθηκαν οργανικό μέρος του ποιητικού κειμένου και δεν εμφανίζονται στον ΣΠΛ με απλή αναζήτηση τα υπότιτλα παραθέματα (motti), οι προμετωπίδες, οι αφιερώσεις, οι ενδείξεις των ομιλούντων προσώπων, οι τοποχρονολογίες γραφής κλπ. Η αναζήτηση αυτών των στοιχείων είναι ωστόσο δυνατή με την επιλογή «Ειδικά κριτήρια». 10 Πρόκειται για λέξεις-αναφορές/παραπομπές (tokens ή references), και όχι λήμματα: Οι ΛΤ καταγράφονται όπως ακριβώς απαντούν, π.χ. τύποι με απόστροφο δεν κατατάσσονται μαζί με τους ολόγραφους τύπους Στην αλφαβητική κατάταξη παίζουν ρόλο οι τόνοι, όταν διαφοροποιούν τύπους κατά τα άλλα ομόγραφους (ακόμα π.χ. και λεξικές μορφές που δέχονται εγκλιτικό τόνο). Μια λεξική μορφή που είναι γραφικά πανομοιότυπη με μια άλλη συμψηφίζεται με αυτήν [εξαίρεση: τα κύρια ονόματα π.χ. Ψαρά ψαρά] Δεν πρόκειται επομένως για λημματολόγιο αλλά για μορφολόγιο (=πίνακας των λεξικών μορφών του κειμένου, βλ. Peri 1983 και Φιλιππίδου 1986). Αναλυτικές οδηγίες αναζήτησης εδώ: 11 Τμήμα του ποιήματος θεωρήθηκαν, επίσης, όλοι οι τίτλοι ποιημάτων και συλλογών - δίνεται όμως η δυνατότητα περιορισμού της αναζήτησης μόνο σε αυτούς με την επιλογή «Κατάλογοι Λέξεων». 9

10 Ο αναγνώστης μπορεί να δει το σύνολο των τύπων που περιλαμβάνονται στους Καταλόγους Λέξεων και στις αναζητήσεις με Ειδικά Κριτήρια επιλέγοντας τον κατάλογο που τον ενδιαφέρει, αφήνοντας κενό το πλαίσιο αναζήτησης και πατώντας την ένδειξη «Βρες». Εικόνα 6. Παράδειγμα απλής αναζήτησης. Κάθε λεξικός τύπος καταγράφεται τόσες φορές όσες απαντά, πάντα συνοδευόμενος από τα άμεσα συμφραζόμενά του (context, έκτασης κατά κανόνα ενός στίχου ή μιας αράδας) και από ακριβείς παραπομπές. Εικόνα 7. Δυνατότητα συνδυαστικής αναζήτησης 10

11 Εικόνα 8. Αναζήτηση λεκτικών τύπων στον κατάλογο κύριων ονομάτων του σαχτουρικού ποιητικού έργου. Αφήνοντας κενό το πλαίσιο αναζήτησης και πατώντας «Βρες» εμφανίζονται όλα τα αποτελέσματα του συγκεκριμένου καταλόγου Στα αποτελέσματα κάθε αναζήτησης οι παραπομπές αριστερά αφενός προσδιορίζουν μέσω βραχυγραφιών την ακριβή θέση του λεκτικού τύπου στο ποιητικό έργο, αφετέρου επιτρέπουν τη μετάβαση από τη λέξη σε ολόκληρο το ποίημα. Στην περίπτωση ένταξης στη βάση δεδομένων ποιητών για τους οποίους δεν έχουμε άδεια δημοσίευσης του πλήρους έργου τους, ο χρήστης διαθέτει τις ίδιες δυνατότητες αναζήτησης λέξεων, σε επίπεδο συμφραζομένων, χωρίς, ωστόσο, δυνατότητα ανάγνωσης του ποιήματος, μετάβασης δηλαδή από τη λέξη και τα συμφραζόμενα στο ποίημα δίνεται δηλαδή πρόσβαση μόνο στους συμφραστικούς πίνακες λέξεων και όχι στο σώμα κειμένων. Σε τι όμως εξυπηρετούν οι παραπάνω δυνατότητες αναζήτησης; Η πιο γνωστή αξιοποίηση των σωμάτων κειμένων γενικά είναι η λεξικογραφική, κάτι που βρίσκει εφαρμογή και στην περίπτωση των ποιητικών έργων λ.χ. ιδιωτισμοί, σημασιολογικά πεδία λέξεων κλπ., αλλά και η υφολογική. 12 Ωστόσο ένα ψηφιακό ποιητικό corpus μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ευρύτερα, π.χ. για την ανίχνευση θεμάτων, μοτίβων, εικόνων, για την ανίχνευση διακειμενικών σχέσεων, για την ειδολογική αναγνώριση 12 Εδώ αξίζει να σημειώσουμε και την πρόσφατη αξιοποίηση σωμάτων κειμένων για την αναγνώριση της πατρότητας παπαδιαμαντικών μεταφράσεων (Πολίτου-Μαρμαρινού, Μικρός, Δημητρούλια 2011). Η τεχνολογία συγκρότησης συμφραστικών πινάκων αξιοποιείται προκειμένου να καταρτιστούν και έντυπες κριτικές εκδόσεις, βλ. Καπλάνης (2007). 11

12 κειμένων, αλλά και για την ανάλυση της διαπλοκής της ρητορικής του κειμένου με την ιδεολογία (π.χ. διεθνώς για τη μελέτη του έμφυλου λόγου). 13 Αλλάς ας προσπαθήσουμε να σκεφτούμε μερικά ενδεικτικά ερωτήματα για το corpus της Ανεμόσκαλας: σε ποιους αφιέρωσε ποιήματά του ο Κ. Παλαμάς; σε ποιους ποιητές απαντούμε πιο συχνά αρχαιόγλωσσα παραθέματα και ποια; ποιο είναι το κοινό λεξιλόγιο Βάρναλη-Σολωμού ή πώς συνομιλεί τελικά ο Βάρναλης με τη σολωμική ποίηση; ποιες οι λέξεις-άπαξ που αξιοποιεί ή/και συνθέτει ο Σαχτούρης; ποια ιστορικά πρόσωπα απαντούν σε στίχους του Βαλαωρίτη; Ερωτήματα όπως αυτά φαντάζουν, και είναι, απλοϊκά από τη διατύπωσή τους άλλωστε επίτηδες απουσιάζει το δεύτερο σκέλος: το γιατί, το ερμηνευτικό εγχείρημα. Ωστόσο βασική αρχή για την ερευνητική αξιοποίηση ενός corpus είναι ότι δεν δίνει αυτόματα απαντήσεις περιμένει τον ερευνητή και τις υποθέσεις εργασίας του. 14 Από την άλλη, ερωτήματα όπως αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν στην εκπαίδευση ως αφετηρία μικρών ή μεγαλύτερων project στο μάθημα της λογοτεχνίας, μετατοπίζοντας το κέντρο βάρος του μαθήματος από την έτοιμη πληροφορία στην επαγωγική διερεύνηση (π.χ. διερεύνηση της παρουσίας της Αλεξάνδρειας στην καβαφική ποίηση). 15 Επομένως αυτό που χρειάζεται να έχουμε κάθε φορά στο νου μας είναι τι είναι και συνάμα τι δεν είναι το εκάστοτε ψηφιακό corpus, της Ανεμόσκαλας στην προκειμένη περίπτωση. Τι δεν είναι; Δεν είναι υπερκείμενο Δεν είναι ψηφιακό αρχείο ούτε ψηφιακή (γενετική ή κριτική) έκδοση αρχειακού υλικού [η οποία, για την περίπτωση του Σολωμού ή του Καβάφη ας πούμε, αποτελεί ερευνητικό ζητούμενο της ψηφιακής νεοελληνικής φιλολογίας] Δεν περιλαμβάνει στατιστική επεξεργασία γλωσσικών δεδομένων (π.χ. μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ερευνητικό εργαλείο για να καταρτίσει κάποιος τις 13 Η Adolphs (2006, 64-79) στον πρακτικό οδηγό της προτείνει ενδεικτικά περιοχές λογοτεχνικής κειμενικής ανάλυσης με αξιοποίηση ψηφιακών corpora. 14 Σε αυτό το πλαίσιο, ενδεικτικά αναφέρω την ομιλία της Helma Dik (2013) που πρόσφατα επιχείρησε να απαντήσει σε ανάλογα ερωτήματα που τίθενται σε ένα πεδίο πολύ πιο αναπτυγμένο: αυτό των ψηφιακών κλασικών σπουδών. 15 Όσον αφορά το κομμάτι όχι της έρευνας αλλά της εκπαίδευσης, στην Ανεμόσκαλα θα αναρτηθεί μελέτη διδακτικής αξιοποίησης καθώς και πλήθος διδακτικών προτάσεων, πρβλ. και Γιάννου Το ΚΕΓ, στο πλαίσιο επίσης του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» (ΕΣΠΑ ), με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκπονεί έναν δικτυακό τόπο με πρωτότυπα εκπαιδευτικά σενάρια για τα γλωσσικά μαθήματα, τα οποία αξιοποιούν και τους ψηφιακούς πόρους που υλοποιούνται στο πλαίσιο των ίδιων Πράξεων, όπως η Ανεμόσκαλα (Πρωτέας, 12

13 λέξεις- άπαξ, δεν παρέχει όμως αυτόματα έναν πίνακα, καθώς κάτι τέτοιο θα απαιτούσε λημματοποίηση) Τι είναι; Είναι ερευνητικό εργαλείο (και όχι ερευνητικό πόρισμα) Είναι περιβάλλον έκδοσης και ανάγνωσης ποιητικού λόγου Ας προστεθεί όμως εδώ ένα ακόμα ερώτημα: Τι θα μπορούσε να είναι; Όπως ήδη υπαινίχθηκα, η Ανεμόσκαλα, ως λογοτεχνικό corpus δίνει βάρος στο εκδοτικό κομμάτι και την ψηφιακή κωδικοποίηση του κειμένου σύμφωνα με το ΤΕΙ, όχι (προς το παρόν;) στην υπολογιστική γλωσσολογία π.χ. για να εκπονηθούν λημματικοί πίνακες απαιτείται η ενσωμάτωση σύνθετων μορφολογικών κανόνων. Η ενσωματωμένη ποσοτικοποίηση και οπτικοποίηση της πληροφορίας αποτελεί την επόμενη μεγάλη πρόκληση και για αυτού του είδους τα corpora. Εικόνα 9 Παράδειγμα κειμενικού corpus με εργαλεία οπτικοποίησης: στατιστική ανάλυση του πρώτου κεφαλαίου του Sherlock Holmes < Βέβαια, ήδη έχει γίνει φανερό, ότι ένα corpus συγκροτείται κάθε φορά με βάση τα ερωτήματα και του «κατασκευαστή» του. Έτσι στην Ανεμόσκαλα δεν συμπεριλάβαμε σήμανση για το μετρικό σύστημα κάθε ποιήματος καθώς δόθηκε προτεραιότητα στο είδος σήμανσης που εξυπηρετεί ταυτόχρονα και ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς (για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση) σκοπούς όπως είναι η σημασιολογική χωρίς όμως κάτι τέτοιο να είναι εκτός του φάσματος των δυνατοτήτων αντίστοιχα αν το corpus αποσκοπούσε στην υποστήριξη της έρευνας της ιστορικής γλωσσολογίας για παράδειγμα, οι εκδοτικές αρχές θα ήταν πολύ 13

14 διαφορετικές και δεν θα περιλάμβαναν τον ορθογραφικό εκσυγχρονισμό του κειμένου. Μια άλλη δυνατή προοπτική θα ήταν να αποκτήσει χαρακτηριστικά παράλληλου corpus, στο οποίo θα είναι δυνατή η παράλληλη προβολή και αντιπαραβολή διαφορετικών εκδοχών του ίδιου ποιήματος πρέπει πάντως να επισημανθεί και πάλι πως η μεθοδολογία μιας κριτικής και μιας χρηστικής ψηφιακής έκδοσης είναι πολύ διαφορετική και απαιτεί επομένως και διαφορετικές εκδοτικές αρχές σήμανσης. Επίλογος: προς μια κριτική προσέγγιση Όπως ίσως έχει φανεί, οι εργασίες που απαιτεί η σύνθετη ψηφιακή έκδοση ενός ποιητικού corpus, δεν λειτουργεί μόνο επικουρικά στις παραδοσιακές εργασίες σύνταξης λεξιλογικών πινάκων, 16 υφολογικής διερεύνησης κλπ. αλλά θέτει η ίδια μια σειρά από ερμηνευτικά ζητήματα: π.χ. τι συμβαίνει με την απαίτηση αυστηρής οργανωτικής ιεραρχίας του ΤΕΙ σε κείμενα που δεν επιδέχονται τέτοιου τύπου οργάνωση; τι συμβαίνει με την απαίτηση για ακριβείς παραπομπές και άρα στιχαρίθμηση σε κείμενα που δοκιμάζουν τα όρια; Εικόνα 10 Τα «κομμάτια» της τελευταίας συλλογής του Αναγνωστάκη, όπως εμφανίζονται με αναγκαστικούς αριθμητικούς ψευδότιτλους στον «πίνακα περιεχομένων» 16 Αξίζει εδώ να σημειώσουμε πως ακόμα και το καθαρό δεδομένο της συχνότητας των λέξεων, είναι μεν ποσοτικής φύσης, αλλά εξαρτάται απόλυτα από την ποιοτική ανάλυση, καθώς όπως έχει δείξει ο Kirk (2009) ο ίδιος ο ορισμός της «λέξης» είναι προβληματικός. 14

15 Επιπλέον η ίδια η οργάνωση του δικτυακού περιβάλλοντος θέτει μια σειρά από ζητήματα για τη θέση του λογοτεχνικού κανόνα αλλά και την πρακτική της ανάγνωσης στην ψηφιακή πραγματικότητα: αλλάζει και πως η αναγνωστική πρακτική; ποια είναι το όρια ενός άυλου κειμένου; π.χ. στοιχεία όπως οι προμετωπίδες είναι στενά συνδεδεμένα στο μυαλό μας με το ξεφύλλισμα μιας έντυπης έκδοσης Εικόνα 11. Για κάποιους αναγνώστες το motto στης συλλογής παραμένει κρυφό, μη εντοπίσιμο μέσα από τον «πίνακα περιεχομένων» μήπως ένα τέτοιο corpus μάς επιστρέφει από άλλον δρόμο στον φορμαλισμό, σε μια αποπλαισιωμένη, αποϊστορικοποιημένη ανάγνωση; μήπως ένα τέτοιο corpus λειτουργεί ως δούρειος ίππος για επιστροφή από άλλο δρόμο στον λογοτεχνικό κανόνα; μπορούμε να φανταστούμε ένα ψηφιακό corpus που δεν θα έχει τον συγγραφέα ως σταθερά οργανωτική αρχή; Τα παραπάνω ερωτήματα, που μόνο ενδεικτικά και εν είδει επιλόγου τίθενται εδώ, εκβάλλουν στον κίνδυνο σύλληψης του ψηφιακού ως μιας καινοτομίας της συντήρησης: συντήρηση όχι μόνο με την έννοια της διατήρησης του πολιτισμικού υλικού αρχείου μέσω της ψηφιοποίησης, που είναι ο τομέας στον οποίο δίνεται δικαίως έμφαση από τα ποικίλα προγράμματα ψηφιακής σύγκλισης, αλλά με την 15

16 έννοια της ερευνητικής αξιοποίησης των νέων εργαλείων για να κάνουμε αποδοτικότερα αυτό που κάναμε παλιότερα. Η όποια απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα πάντως δεν μπορεί να είναι μια απλή περιχαράκωση στις γραμμές της διαμάχης «ψηφιακό vs έντυπο» η απάντηση μπορεί να προέλθει μόνο από τον πολλαπλασιασμό των πόρων, πολλαπλασιασμός που θα μας επιτρέψει να ξανασκεφτούμε ταυτόχρονα τις λειτουργίες τόσο του εντύπου όσο και του ψηφιακού μια ψηφίδα αυτού του οικοσυστήματος είναι και η Ανεμόσκαλα. Ο αναστοχασμός πάνω στη λειτουργία αλλά και την ιδεολογία του «εργαλείου» είναι το πρώτο βήμα του «φιλολόγου ως δημιουργού, διαχειριστή και χρήστη ψηφιακού περιεχομένου» προκειμένου να ανταποκριθεί στην πρόκληση που θέτει ο Liu (2012) για την σύνδεση των ψηφιακών ανθρωπιστικών σπουδών με τις πολιτισμικές σπουδές αλλά και την κριτική θεωρία. Βιβλιογραφία Adolphs, Svenja Introducing electronic text analysis. A practical guide for language and literary studies, Λονδίνο & Νέα Υόρκη: Routledge. Ακριτίδου, Μαρία (υπό έκδοση). «Οι νεοελληνικές σπουδές μπροστά στην ψηφιακή πραγματικότητα. Η ανάπτυξη ψηφιακού σώματος νεοελληνικής ποίησης από το ΚΕΓ με το διεθνές πρότυπο Text Encoding Initiative» στο Συνέχειες, ασυνέχειες, ρήξεις στον ελληνικό κόσμο ( ): οικονομία, κοινωνία, ιστορία, λογοτεχνία, Πρακτικά Ε Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών. Γιάννου, Tριανταφυλλιά «Tı είναı καı σε τı χρησıμεύεı ένας Συμφραστıκός Πίνακας Λέξεων», στο Κουτσογιάννης κ.ά., Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωση, Τεύχος 3: Κλάδος ΠΕ02, ΕΑΙΤΥ, Πάτρα, β έκδοση αναθεωρημένη Νοέμβριος 2010, Goutsos, Dionysis «The Corpus of Greek Texts: A reference corpus for Modern Greek». Corpora 5 (1), [διαθέσιμο και εδώ < [τελευταία πρόσβαση ]. Dick, Helma Brute Force Philology? Text Mining the Classics, προφορική εισήγηση στην Αμερικάνικη Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, διαθέσιμη ως videocast < [τελευταία πρόσβαση ]. Καπλάνης, Τάσος Α «Θεωρία, τεχνολογία και σύγχρονες εκδόσεις νεοελληνικών κειμένων ή ο Έρασμος, ο Barthes, ο usus auctoris, ο θάνατος του συγγραφέα και εμείς», στο K. A. Δημάδης (επιμ.), Ο ελληνικός κόσμος ανάμεσα στο Διαφωτισμό και τον εικοστό αιώνα. Πρακτικά του Γ Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών (Bουκουρέστι, 2-4 Ιουνίου 2006), Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, Καράογλου, Χαράλαμπος Λ «Ζητήματα ορολογίας και τεχνικής των εκδόσεων», στο Εκδοτικά προβλήματα και απορίες. Πρακτικά συνεδρίου στη μνήμη του Γ. Π. Σαββίδη, Αθήνα, Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Kirk, John M «Word frequency use or misuse?», στο Archer, Dawn (επιμ.), What s in a Word-List? Investigating word frequency and keyword extraction, Ashgate, Μαστροδημήτρης, Π. Δ Εισαγωγή στη νεοελληνική φιλολογία. Αθήνα: Δόμος. Μπακογιάννης, Μ.Γ «Ματιές στον ψηφιακό κόσμο ("Ανεμόσκαλα" του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας)», Το Δέντρο (Ιούλιος 2014),

17 Μπουντούρη, Λίνα «Text Encoding Initiative: επισκόπηση, προβλήματα και εφαρμογές». Πρακτικά του 13ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, Κέρκυρα, Οκτωβρίου 2004, Κέρκυρα: Ιόνιο Πανεπιστήμιο, 294- Liu, Alan «Where is Cultural Criticism in the Digital Humanities?», στο Matthew Gold (επιμ.), Debates in the Digital Humanities, Minneapolis: U of Minnesota Press, Παπαναστασίου, Γιώργος Νεοελληνική ορθογραφία. Ιστορία, θεωρία, εφαρμογή. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Peri, Massimo 1983, Πίνακας λέξεων του Καρυωτάκη, Università di Padova, Studi Bizantini e Neogreci, Padova, Liviana, Πετρούνιας, Ευάγγελος «Κριτική του μονοτονικού ορθογραφικού συστήματος». Στο Συνέδριο για την ελληνική γλώσσα ( ): Είκοσι χρόνια από την καθιέρωση της νεοελληνικής (δημοτικής) ως επίσημης γλώσσας, Πρακτικά συνεδρίου (Αθήνα, 29 Νοεμβρίου-1 Δεκεμβρίου 1996), Αθήνα: Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τομέας Γλωσσολογίας & Η εν Αθήναις Γλωσσική Εταιρεία, < [τελευταία πρόσβαση ]. Πολίτου-Μαρμαρινού Ελένη / Γεώργιος Μικρός / Ξανθίππη Δημητρούλια «Εφαρμογή υφομετρικών τεχνικών στην αναγνώριση πατρότητας κειμένου: πρωτότυπα έργα και μεταφράσεις του Παπαδιαμάντη», Πρακτικὰ Γ Διεθνοῦς Συνεδρίου γιὰ τὸν Ἀλέξανδρο Παπαδιαμάντη, Αθήνα: Δόμος, Τουφεξής, Νότης «Ηλεκτρονικές εκδόσεις νεοελληνικών κειμένων και διαδίκτυο». Στο 1ο Παγκόσμιο Συνέδριο Νεοελληνικών Σπουδών < [τελευταία πρόσβαση ]. Τουφεξής, Νότης χχ. «Ψηφιακές εκδόσεις», Μελέτες σε θέματα νεοελληνικής λογοτεχνίας [ηλεκτρονική έκδοση], Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, < [τελευταία πρόσβαση ]. Φιλιππίδου, Ντία «Ηλεκτρονικές φιλολογικές εκδόσεις: εμπειρίες και απορίες (με ειδική αναφορά στα κείμενα της Κρητικής Αναγέννησης)», στο Εκδοτικά προβλήματα και απορίες. Πρακτικά Συνεδρίου στη Μνήμη του Γ. Π. Σαββίδη (Αθήνα, Ιουνίου 2000), Αθήνα: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Φιλιππίδου, Ντία Η Θυσία του Αβραάμ στον Υπολογιστή. Λεξιλογικοί Πίνακες και Υφολογικά Σχόλια, Αθήνα: Ερμής. 17

Ψηφιακό corpus νεοελληνικής ποίησης

Ψηφιακό corpus νεοελληνικής ποίησης Ψηφιακό corpus νεοελληνικής ποίησης Ανεμόσκαλα www.greek-language.gr/ digitalresources Μαρία Ακριτίδου Στο πλαίσιο ανάπτυξης πόρων για την «Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη γλωσσική διδασκαλία» (www.greek-language.gr)

Διαβάστε περισσότερα

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02) γ έκδοση 348

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02) γ έκδοση 348 Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02) γ έκδοση 348 5.3 Σώματα κειμένων νεοελληνικής λογοτεχνίας. Μαρία Ακριτίδου Ανεμόσκαλα. Σώματα Κειμένων & Συμφραστικοί Πίνακες

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφίδες για τη Νεοελληνική Γλώσσα

Ψηφίδες για τη Νεοελληνική Γλώσσα [1] Ψηφίδες για τη Νεοελληνική Γλώσσα Παρουσίαση και ενδεικτικά παραδείγματα εκπαιδευτικής αξιοποίησης Συντάκτρια: Μαρία Αλεξίου (εκπαιδευτικός ΠΕ02, ΜΔΕ Θεωρητικής Γλωσσολογίας, συντονίστρια του ψηφιακού

Διαβάστε περισσότερα

Τα γλωσσικά μαθήματα στο Ψηφιακό Σχολείο

Τα γλωσσικά μαθήματα στο Ψηφιακό Σχολείο Τα γλωσσικά μαθήματα στο Ψηφιακό Σχολείο διδασκαλίας και μάθησης Ψηφιακή διαμόρφωση: η ηλεκτρονική επεξεργασία των σχολικών εγχειριδίων, η κατάτμησή τους σε μαθησιακούς πόρους - σε αρχεία μορφής html η

Διαβάστε περισσότερα

Τα γλωσσικά μαθήματα στο Ψηφιακό Σχολείο

Τα γλωσσικά μαθήματα στο Ψηφιακό Σχολείο Τα γλωσσικά μαθήματα στο Ψηφιακό Σχολείο διδασκαλίας και μάθησης Ψηφιακή διαμόρφωση: η ηλεκτρονική επεξεργασία των σχολικών εγχειριδίων, η κατάτμησή τους σε μαθησιακούς πόρους - σε αρχεία μορφής html η

Διαβάστε περισσότερα

Κοινοί ανοικτοί πόροι για τη γλωσσική εκπαίδευση: η συνεισφορά του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας

Κοινοί ανοικτοί πόροι για τη γλωσσική εκπαίδευση: η συνεισφορά του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας Κοινοί ανοικτοί πόροι για τη γλωσσική εκπαίδευση: η συνεισφορά του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας Κουτσογιάννης Δημήτρης Τμήμα Φιλολογίας Α.Π.Θ., Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Αφετηρία Ελληνική γλώσσα: μία από τις

Διαβάστε περισσότερα

ΨΗΦΙΑΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ. Κική Δημοπούλου

ΨΗΦΙΑΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ. Κική Δημοπούλου ΨΗΦΙΑΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Κική Δημοπούλου Θεσσαλονίκη, Σεπτέμβριος 2015 ΨΗΦΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Στο πλαίσιο της υλοποίησης του Ψηφιακού Σχολείου, το ΚΕΓ ανέλαβε τον ψηφιακό εμπλουτισμό των σχολικών

Διαβάστε περισσότερα

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ;

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; Eρωτήματα ποιες επιλογές γίνονται τελικά; ποιες προκρίνονται από το Π.Σ.; ποιες προβάλλονται από το εγχειρίδιο; ποιες υποδεικνύονται από το ίδιο το αντικείμενο; με

Διαβάστε περισσότερα

Ποιος φοβάται το ψηφιακό περιεχόμενο στη Νεοελληνική Φιλολογία;

Ποιος φοβάται το ψηφιακό περιεχόμενο στη Νεοελληνική Φιλολογία; Άννα-Μαρία Σιχάνη, Υποψ. Δρ. (ΕΚΠΑ), MA Digital Humanities (UCL) Ποιος φοβάται το ψηφιακό περιεχόμενο στη Νεοελληνική Φιλολογία; Οι ψηφιακές τεχνολογίες όχι μόνο διευκολύνουν την αναζήτηση, τον εντοπισμό

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιστημονική υπεύθυνη: Καθηγήτρια Ζωή Παπαναούμ Ημερίδα Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας Ομιλία με θέμα: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ & ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ Εκδήλωση αριστούχων μαθητών: Οι μαθητές συναντούν τη Φυσική και η Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

Διαδραστικός πίνακας και φιλολογικά μαθήματα. Επιμέλεια: Νότα Σεφερλή

Διαδραστικός πίνακας και φιλολογικά μαθήματα. Επιμέλεια: Νότα Σεφερλή Διαδραστικός πίνακας και φιλολογικά μαθήματα Επιμέλεια: Νότα Σεφερλή Περί τίνος πρόκειται Υβριδική συσκευή που συνδυάζει κλασικά χαρακτηριστικά πίνακα τάξης με χαρακτηριστικά των ΤΠΕ Μπορεί να δείξει ό,τι

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Παναρέτου Επίκουρη Καθηγήτρια Τομέας Γλωσσολογίας Τμήμα Φιλολογίας Πανεπιστήμιο Αθηνών. Γνωστικό αντικείμενο Γλωσσολογία: Κειμενογλωσσολογία

Ελένη Παναρέτου Επίκουρη Καθηγήτρια Τομέας Γλωσσολογίας Τμήμα Φιλολογίας Πανεπιστήμιο Αθηνών. Γνωστικό αντικείμενο Γλωσσολογία: Κειμενογλωσσολογία Ελένη Παναρέτου Επίκουρη Καθηγήτρια Τομέας Γλωσσολογίας Τμήμα Φιλολογίας Πανεπιστήμιο Αθηνών Γνωστικό αντικείμενο Γλωσσολογία: Κειμενογλωσσολογία ΑΘΗΝΑ 2009 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Σπουδές 1976 Απολυτήριο

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Προγράμματος Σπουδών EGL / Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία

Διάταξη Προγράμματος Σπουδών EGL / Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία Διάταξη Προγράμματος Σπουδών EGL / Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών EGL Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία Επίπεδο Προπτυχιακό Μεταπτυχιακό

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι το αρχείο Γεωργακά;

Τι είναι το αρχείο Γεωργακά; Τι είναι το αρχείο Γεωργακά; 0 Είναι ένα λεξικογραφικό αρχείο δυόμιση εκατομμυρίων δελτίων, προϊόν συστηματικής και ακαταπόνητης αποδελτίωσης της νέας ελληνικής γλώσσας που πραγματοποιήθηκε υπό την εποπτεία

Διαβάστε περισσότερα

ΓΛΩΣΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ:

ΓΛΩΣΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ: ΓΛΩΣΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ: Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ημερίδα παρουσίασης CLARIN-EL 1/10/2010 Πένυ Λαμπροπούλου Ινστιτούτο Επεξεργασίας Λόγου / Ε.Κ. "Αθηνά" ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΧΩΡΟΥ ΓΤ ΓΙΑ ΚΑΕ Στο

Διαβάστε περισσότερα

Ε Π Ι Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Γ Ι Α Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ Σ Σ Τ Ο Ν Π Ο Λ Υ Χ Ω Ρ Ο Μ Ε Τ Α Ι Χ Μ Ι Ο

Ε Π Ι Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Γ Ι Α Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ Σ Σ Τ Ο Ν Π Ο Λ Υ Χ Ω Ρ Ο Μ Ε Τ Α Ι Χ Μ Ι Ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Ε Π Ι Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Γ Ι Α Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ Σ Σ Τ Ο Ν Π Ο Λ Υ Χ Ω Ρ Ο Μ Ε Τ Α Ι Χ Μ Ι Ο Ο κ τ ώ β ρ ι ο ς Ν ο έ μ β ρ

Διαβάστε περισσότερα

διάλογος και η σύγκλιση των δύο πεδίων είναι απαραίτητα. Στο συγκεκριµένο περιβάλλον το

διάλογος και η σύγκλιση των δύο πεδίων είναι απαραίτητα. Στο συγκεκριµένο περιβάλλον το Οι νεοελληνικές σπουδές µπροστά στην ψηφιακή πραγµατικότητα. Η ανάπτυξη ψηφιακού σώµατος νεοελληνικής ποίησης από το ΚΕΓ µε το διεθνές πρότυπο Text Encoding Initiative Μαρία Ακριτίδου But will digital

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή

Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή Εργαλεία αναζήτησης πληροφορίας Διδάσκων: Καθηγητής Αναστάσιος Α. Μικρόπουλος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λάρισας «Κωνσταντίνος Κούμας» Παρασκευή 3 Μαρτίου 2017

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λάρισας «Κωνσταντίνος Κούμας» Παρασκευή 3 Μαρτίου 2017 Βιογραφικό σημείωμα Η Κατερίνα Τικτοπούλου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα και οι

Διαβάστε περισσότερα

http://didefth.gr ΘΕΜΑ : «2 ο πανελλήνιο συνέδριο της Πανελλήνιας Ένωσης Σχολικών Συμβούλων (ΠΕΣΣ)»

http://didefth.gr ΘΕΜΑ : «2 ο πανελλήνιο συνέδριο της Πανελλήνιας Ένωσης Σχολικών Συμβούλων (ΠΕΣΣ)» Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί μέχρι: Βαθμός Προτεραιότητας ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Διάγραμμα Μαθήματος. Νεοελληνική Λογοτεχνία

Διάγραμμα Μαθήματος. Νεοελληνική Λογοτεχνία Διάγραμμα Μαθήματος Κωδικός Μαθήματος EDUE-220 Τίτλος Μαθήματος Νεοελληνική Λογοτεχνία Πιστωτικές Μονάδες ECTS 6 Προαπαιτούμενα Τμήμα Εξάμηνο Κανένα Παιδαγωγικών Σπουδών Χειμερινό Κατηγορία Μαθήματος Γνωστικό

Διαβάστε περισσότερα

«Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ημερήσιου και Γ και Δ εσπερινού ΓΕΛ

«Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ημερήσιου και Γ και Δ εσπερινού ΓΕΛ «Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ημερήσιου και Γ και Δ εσπερινού ΓΕΛ Μ. Κασκαντάμη, Χρ. Κουμπάρου Συντονίστριες Εκπαιδευτικού Έργου 6 ο ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Αττικής Από πού διδάσκουμε; Από τα «παλιά» βιβλία;

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ Ρέθυμνο, 12 Αυγούστου 2013 Δεύτερη Αναγγελία Η Ελληνική Επιστημονική Ένωση

Διαβάστε περισσότερα

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Α/ Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Απλή Αν κάνετε αναζήτηση µιας λέξης σε ένα αρχαιοελληνικό σώµα κειµένων, αυτό που θα λάβετε ως αποτέλεσµα θα είναι: Μια καταγραφή όλων των εµφανίσεων της λέξης στο συγκεκριµένο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ «ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ «ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ. ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ «ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Άρθρο 1 Ίδρυση Ιδρύεται στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Εθνικού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. Για τη διευκόλυνσή σας, μπορείτε να συμπληρώσετε το ερωτηματολόγιο ηλεκτρονικά, στη διεύθυνση:

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. Για τη διευκόλυνσή σας, μπορείτε να συμπληρώσετε το ερωτηματολόγιο ηλεκτρονικά, στη διεύθυνση: ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Για την αξιολόγηση της Πράξης 61, με τίτλο «Διαμόρφωση μεθοδολογίας ψηφιακής διαμόρφωσης των σχολικών βιβλίων και έντυπου εκπαιδευτικού υλικού για τα γλωσσικά μαθήματα, ψηφιακή διαμόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: ΒΕΔΑ9-ΚΣΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΑΔΑ: ΒΕΔΑ9-ΚΣΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. "ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ" Ταχ. Δ/νση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α Να διατηρηθεί μέχρι... Βαθμός Ασφαλείας...

Διαβάστε περισσότερα

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Στόχοι της εισήγησης: Επισήμανση βασικών σημείων από τις οδηγίες

Διαβάστε περισσότερα

Η Βιβλιοθήκη του Α.Τ.Ε.Ι.Θ

Η Βιβλιοθήκη του Α.Τ.Ε.Ι.Θ Η Βιβλιοθήκη του Α.Τ.Ε.Ι.Θ Ένα μοντέλο που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των χρηστών για πληροφόρηση Προϋπολογισμός: 2.013.363 Μερσίνη Μορελέλη-Κακούρη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015*

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015* ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015* ΔΕΥΤΕΡΑ 19/1 ΤΡΙΤΗ 20/1 ΤΕΤΑΡΤΗ 21/1 ΠΕΜΠΤΗ 22/1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 23/1 ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6 πρώτο δεύτερο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I ΓΑΛ 170 e-french ΓΑΛ 100-299 Μάθημα περιορισμένης επιλογής ΓΑΛ 104 Γραπτός λόγος II ΓΑΛ 111 Φωνητική ΓΑΛ 1 Από

Διαβάστε περισσότερα

Προσεγγίσεις στην Τοπική Εκπαιδευτική Ιστορία: Σχολεία και εκπαιδευτικοί της Θεσσαλονίκης. Ενότητα 2 η : Επιστημονική τεχνογραφία

Προσεγγίσεις στην Τοπική Εκπαιδευτική Ιστορία: Σχολεία και εκπαιδευτικοί της Θεσσαλονίκης. Ενότητα 2 η : Επιστημονική τεχνογραφία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2 η : Επιστημονική τεχνογραφία Βασίλης Α. Φούκας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Επιμορφωτικού Υλικού

Ανάπτυξη Επιμορφωτικού Υλικού Ανάπτυξη επιμορφωτικού υποστηρικτικού υλικού για την ενσωμάτωση των νέων Τεχνολογιών Πληροφορίας ρ και Επικοινωνίας στη μαθησιακή διαδικασία Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Τομέας Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας Φεβρουάριος

Διαβάστε περισσότερα

«DARIAH-ΑΤΤΙΚΗ Ανάπτυξη της ελληνικής ερευνητικής υποδομής για τις ανθρωπιστικές επιστήμες ΔΥΑΣ» Αθήνα, 26 Φεβρουαρίου 2015

«DARIAH-ΑΤΤΙΚΗ Ανάπτυξη της ελληνικής ερευνητικής υποδομής για τις ανθρωπιστικές επιστήμες ΔΥΑΣ» Αθήνα, 26 Φεβρουαρίου 2015 ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Αθήνα, 26 Φεβρουαρίου 2015 Αξιότιμες

Διαβάστε περισσότερα

Οι συγγραφείς του τεύχους

Οι συγγραφείς του τεύχους Οι συγγραφείς του τεύχους Οι συγγραφείς του τεύχους [ 109 ] Ο Θανάσης Αγάθος είναι λέκτορας Νεο ελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας & Συστημάτων Πληροφόρησης από το 1984

Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας & Συστημάτων Πληροφόρησης από το 1984 ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας & Συστημάτων Πληροφόρησης από το 1984 Γιώργος Χριστοδούλου Καθηγητής Εφαρμογών gchrist@libd.teithe.gr Βιβλιοθήκες σήμερα Το παραδοσιακό μοντέλο της

Διαβάστε περισσότερα

E-Learning-Projekt Spracherwerb des Neugriechischen Για τη διδακτική της νεοελληνικής γλώσσας στο Freie Universität Berlin

E-Learning-Projekt Spracherwerb des Neugriechischen Για τη διδακτική της νεοελληνικής γλώσσας στο Freie Universität Berlin E-Learning-Projekt Spracherwerb des Neugriechischen Για τη διδακτική της νεοελληνικής γλώσσας στο Freie Universität Berlin Bart Soethaert Λουκία Στέφου E-Learning στην Έδρα Νεοελληνικών Σπουδών Εκμάθηση

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ ( )

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ ( ) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Μάιος 2014 Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ (2013-2014) Κεντρική Επιμόρφωση για Διευθυντές/ντριες & Εκπαιδευτικούς

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΟ ΔΕΠΠΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες)

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) 1.α 3 ώρες Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων Επισκόπηση

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία 1 η Ενεργή παρακολούθηση του Διεθνούς Συνεδρίου Scinte2015 με θέμα «Science in Technology»

Εργασία 1 η Ενεργή παρακολούθηση του Διεθνούς Συνεδρίου Scinte2015 με θέμα «Science in Technology» ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Εργασία 1 η Ενεργή παρακολούθηση του Διεθνούς Συνεδρίου Scinte2015

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ Α.Ε.Ι.

Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ Α.Ε.Ι. Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ Α.Ε.Ι. Β.Ι. ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ Καθηγητής Ε.Μ.Π., Πρόεδρος Σ.Ε.Α.Β. Ημερίδα με θέμα: «Συνεργασία

Διαβάστε περισσότερα

2. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ DQS DIN EN ISO 9001: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ISO 9001:2015 & BS ISO 29990:2010

2. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ DQS DIN EN ISO 9001: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ISO 9001:2015 & BS ISO 29990:2010 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Κέντρο Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σας καλωσορίζει στη νέα σειρά δωρεάν Προγραμμάτων Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης που

Διαβάστε περισσότερα

1. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΧΟΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΦΕ0708 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Ζ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Φάκελος επιμορφωτικού υλικού για την εκπαίδευση επιμορφωτών στην εκπαιδευτική αξιοποίηση διαδραστικών συστημάτων διδασκαλίας

Φάκελος επιμορφωτικού υλικού για την εκπαίδευση επιμορφωτών στην εκπαιδευτική αξιοποίηση διαδραστικών συστημάτων διδασκαλίας Ε.Π. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση, ΕΣΠΑ (2007 2013) ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ Φάκελος επιμορφωτικού υλικού για την εκπαίδευση επιμορφωτών στην

Διαβάστε περισσότερα

Παιδί και Ιστορικά Αρχεία: Προβληματισμοί, Μεθοδολογία, Μελέτη περίπτωσης. Λεωνίδας Κ. Πλατανιώτης Εκπαιδευτικός ΠΕ 02 (Φιλόλογος)

Παιδί και Ιστορικά Αρχεία: Προβληματισμοί, Μεθοδολογία, Μελέτη περίπτωσης. Λεωνίδας Κ. Πλατανιώτης Εκπαιδευτικός ΠΕ 02 (Φιλόλογος) Παιδί και Ιστορικά Αρχεία: Προβληματισμοί, Μεθοδολογία, Μελέτη περίπτωσης Λεωνίδας Κ. Πλατανιώτης Εκπαιδευτικός ΠΕ 02 (Φιλόλογος) 1. Εισαγωγή Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης είναι: να αναδείξει τη σημασία

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Πληροφορικής

Διδακτική της Πληροφορικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Η Πληροφορική στην Ελληνική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Γυμνάσιο Σταύρος Δημητριάδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Το κωμικό και η Ποιητική της Ανατροπής

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Το κωμικό και η Ποιητική της Ανατροπής ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Το κωμικό και η Ποιητική της Ανατροπής Ενότητα 6: Η «μπαρόκ» ειρωνεία του Κ. Π. Καβάφη Κατερίνα Κωστίου Τμήμα Φιλολογίας ενότητα 6 Η «μπαρόκ» ειρωνεία του Κ.

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργασία Παιδαγωγικού Ινστιτούτου με τα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης

Συνεργασία Παιδαγωγικού Ινστιτούτου με τα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης Συνεργασία Παιδαγωγικού Ινστιτούτου με τα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης Υποστήριξη Επαγγελματικής Μάθησης 29 Αυγούστου 2016 Δρ Αθ. Μιχαηλίδου Ευριπίδου Διευθύντρια Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Περιεχόμενο της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ..................................... 13 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ................................... 14 ΠΡΟΛΟΓΟΣ............................................. 15 ΜΕΡΟΣ Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

ανθρωπιστικών επιστημών Ηρώ Φραντζή

ανθρωπιστικών επιστημών Ηρώ Φραντζή Πληροφόρηση και επικοινωνία στο χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών έρευνα χρηστών στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ Ηρώ Φραντζή Ανθρωπιστικές επιστήμες Litterae humaniores Humanities Geisteswissenschaften-Kulturwissenschaten

Διαβάστε περισσότερα

Επιμορφωτική συνάντηση

Επιμορφωτική συνάντηση Επιμορφωτική συνάντηση Ψηφιακό υλικό (διαδραστικάσχολικά βιβλία, Ψηφίδες, Φωτόδεντρο) και διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο Ευγενία Δανιηλίδου Σχολική Σύμβουλος ΠΕ02 21 Οκτωβρίου2015 Διδασκαλία

Διαβάστε περισσότερα

Το Τμήμα ιδρύθηκε το 1951, αρχικά ως μέρος του Ινστιτούτου Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και στη συνέχεια, από το

Το Τμήμα ιδρύθηκε το 1951, αρχικά ως μέρος του Ινστιτούτου Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και στη συνέχεια, από το Το Τμήμα ιδρύθηκε το 1951, αρχικά ως μέρος του Ινστιτούτου Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και στη συνέχεια, από το 1984, ως Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, ένα από

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Εργασίας Εκπαιδευτικού Σεναρίου

Τίτλος Εργασίας Εκπαιδευτικού Σεναρίου Τίτλος Εργασίας Εκπαιδευτικού Σεναρίου Επώνυμο και Όνομα Πρώτου Εισηγητή (ΠΡΟΣΟΧΗ: πρώτα το Επώνυμο) Ιδιότητα, Εργασιακός Φορέας, Διεύθυνση email Επώνυμο και Όνομα Δεύτερου Εισηγητή (ΠΡΟΣΟΧΗ: πρώτα το

Διαβάστε περισσότερα

Λογισμικό Καθοδήγησης ή Διδασκαλίας

Λογισμικό Καθοδήγησης ή Διδασκαλίας Λογισμικό Καθοδήγησης ή Διδασκαλίας Ένα σύγχρονο σύστημα καθοδήγησης στοχεύει να ικανοποιήσει τουλάχιστον δύο βασικές φάσεις των οποίων η δομή και η αλληλουχία παρουσιάζεται στο σχήμα 3: παρουσίαση της

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόμβος της γλωσσικής εκπαίδευσης

Ο ρόμβος της γλωσσικής εκπαίδευσης Ο ρόμβος της γλωσσικής εκπαίδευσης Το παράδειγμα του παράγω Έκδοση Α Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Κατάρτισης Ιανουάριος 2013 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Το θεωρητικό μοντέλο του ρόμβου... 3 2. Το μοντέλο του ρόμβου μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΞΑΝΘΗ 2013, 2 ο ΣΕΚ ΞΑΝΘΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΗΣ : ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΤΙΔΗΣ Μαθηματικός www.kutidis.gr ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2013 Νέες

Διαβάστε περισσότερα

Α. Βαγγελάτος 2, Γ. Ορφανός 2, Χ. Τσαλίδης 2, Χ. Καλαμαρά 3

Α. Βαγγελάτος 2, Γ. Ορφανός 2, Χ. Τσαλίδης 2, Χ. Καλαμαρά 3 Ανάπτυξη Οντολογίας Βιοϊατρικών Όρων Α. Βαγγελάτος 2, Γ. Ορφανός 2, Χ. Τσαλίδης 2, Χ. Καλαμαρά 3 www.iatrolexi.cti.gr 1 Ερευνητικό Ακαδημαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών (ΕΑΙΤΥ) Σελίδα 1 Ημερομηνία:

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΡΗΤΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΤΗ. Δημόσια Διαβούλευση

ΦΟΡΗΤΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΤΗ. Δημόσια Διαβούλευση ΦΟΡΗΤΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΤΗ Δημόσια Διαβούλευση ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Εισαγωγή Η εισαγωγή υπολογιστών στην εκπαίδευση μόνο καλό μπορεί να φέρει: Στην απλούστερη περίπτωση να σταματήσουν να τυπώνονται

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτική μεθοδολογία έρευνας στη Διδακτική των Μαθηματικών Ενότητα 1: Η έρευνα στη Διδακτική των Μαθηματικών

Ποιοτική μεθοδολογία έρευνας στη Διδακτική των Μαθηματικών Ενότητα 1: Η έρευνα στη Διδακτική των Μαθηματικών Ποιοτική μεθοδολογία έρευνας στη Διδακτική των Μαθηματικών Ενότητα 1: Η έρευνα στη Διδακτική των Μαθηματικών Πόταρη Δέσποινα, Σακονίδης Χαράλαμπος Σχολή Θετικών επιστημών Τμήμα Μαθηματικών Η εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Τίτλος μαθήματος ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιλογής / Ενότητα Τεχνών (ΤΕ) ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΕΙΡΗΝΗ ΝΑΚΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΚΤ1121 ΜΟΝΑΔΕΣ ECTS:

Διαβάστε περισσότερα

Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017)

Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017) Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017) 1. Ταυτότητα της έρευνας Η παρούσα αξιολόγηση αποτελεί συνέχεια προηγούμενης αξιολόγησης, που

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΆ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΣΥΓΓΡΆΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΟΗΘΉΜΑΤΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΆ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΣΥΓΓΡΆΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΟΗΘΉΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΆ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΣΥΓΓΡΆΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΟΗΘΉΜΑΤΑ Οριζόντια Δράση Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Εθνικό Δίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας 21ο Πανελλήνιο Συνέδριο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ 13 1. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 17 ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 17 1.1 Η αξία του λεξιλογίου και η θέση του στο γλωσσικό μάθημα 18 1.2 Εμπόδια στη

Διαβάστε περισσότερα

1 Συστήματα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών

1 Συστήματα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών 1 Συστήματα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών Τα Συστήματα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση καταχωρήσεων βιβλιοθηκών. Τα περιεχόμενα των βιβλιοθηκών αυτών είναι έντυπα έγγραφα, όπως βιβλία

Διαβάστε περισσότερα

Αναδιάρθρωση και εξορθολογισμός διδακτέας ύλης

Αναδιάρθρωση και εξορθολογισμός διδακτέας ύλης Αναδιάρθρωση και εξορθολογισμός διδακτέας ύλης ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ (ΗΜΕΡΗΣΙΟ- ΕΣΠΕΡΙΝΟ) Τάξεις: Α, Β Ημερησίου και Α, Β, Γ Εσπερινού Χρυσάνθη Κουμπάρου Σχολική Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρµογές Τεχνολογιών Γλωσσικής Επεξεργασίας στα Συστήµατα Αναζήτησης των Ελληνικών Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών

Εφαρµογές Τεχνολογιών Γλωσσικής Επεξεργασίας στα Συστήµατα Αναζήτησης των Ελληνικών Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών Εφαρµογές Τεχνολογιών Γλωσσικής Επεξεργασίας στα Συστήµατα Αναζήτησης των Ελληνικών Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών Άννα Μάστορα 1, Μανόλης Πεπονάκης 2, Σαράντος Καπιδάκης 1 1 Εργαστήριο Ψηφιακών Βιβλιοθηκών και

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστικό αντικείµενο της ενότητας είναι η παρουσίαση του

Γνωστικό αντικείµενο της ενότητας είναι η παρουσίαση του Κολίτση Φιλοθέη ΠΛΑΝΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΚΣΕ 1. Θέµα της ενότητας Αναφέρετε το γνωστικό αντικείµενο της ενότητας, τη σχέση της µε το ΑΠΣ και το υλικό του ΚΣΕ. Ποιες ήταν οι κυριότερες νέες γνώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για το Νέο Σχολείο: Η γνώση είναι ο δρόμος για το μέλλον!

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για το Νέο Σχολείο: Η γνώση είναι ο δρόμος για το μέλλον! Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για το Νέο Σχολείο: Η γνώση είναι ο δρόμος για το μέλλον! 1 ΣΥΝΟΨΗ 150.000 εκπαιδευτικοί όλων των ειδικοτήτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα συμμετάσχουν μέχρι

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης Βενετία Μπαλτά Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Στόχοι της εισήγησης:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015 Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ Κατηγορία ECTS Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη Υποχρεωτικό 6 Ελληνική Γλώσσα Υποχρεωτικό 6 Η Ιστορία και η Διδακτικής της Υποχρεωτικό 6

Διαβάστε περισσότερα

Β. Πρόγραμμα Βοηθών Διευθυντών Σχολείων Μέσης Γενικής και Μέσης

Β. Πρόγραμμα Βοηθών Διευθυντών Σχολείων Μέσης Γενικής και Μέσης ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Διευθυντικών Στελεχών στην Εκπαίδευση Το Έργο δύναται να συγχρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) κατά 85% και από εθνικούς πόρους

Διαβάστε περισσότερα

Α. Ανοιχτά διερευνητικά περιβάλλοντα για τα αρχαία ελληνικά

Α. Ανοιχτά διερευνητικά περιβάλλοντα για τα αρχαία ελληνικά Α. Ανοιχτά διερευνητικά περιβάλλοντα για τα αρχαία ελληνικά χάρτες σώματα α.ε. κειμένων εργαλεία αναζήτησης λέξεων και δημιουργίας συμφραστικών πινάκων λεξικά της αρχαίας ελληνικής εγκυκλοπαιδικά λεξικά

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307)

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) Ενότητα #4: Λειτουργικός και Κριτικός Γραμματισμός Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Γλωσσική επιμέλεια: επιλογή ή αναγκαιότητα; Άννα Ιορδανίδου

Γλωσσική επιμέλεια: επιλογή ή αναγκαιότητα; Άννα Ιορδανίδου Γλωσσική επιμέλεια: επιλογή ή αναγκαιότητα; Άννα Ιορδανίδου Γλωσσική επιμέλεια // Διαμόρφωση και οργάνωση κειμένου Η γλωσσική επιμέλεια αφορά τη γλωσσική μορφή και το περιεχόμενο, ενώ η διαμόρφωση και

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Γ ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Γ ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Γ ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στην Γ Γυμνασίου διδάσκεται τρεις (3) περιόδους την εβδομάδα. Συνεπώς, το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γενική Ενημέρωση

Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γενική Ενημέρωση Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γενική Ενημέρωση Επαρχιακά Συνέδρια Δ/ντών-ντριών & Δ/νόντων-νουσών Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Νοέμβριος 2013 Ειρήνη Χατζηλουκά-Μαυρή, ΕΔΕ Διδασκαλία της Νέας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΑΜΗΝΟ: Δ / Ακ. Έτος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΑΜΗΝΟ: Δ / Ακ. Έτος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. Προγραμματισμός Μαθήματα 1-3: Εισαγωγή στην εκπαιδευτική έρευνα. Επίπεδα έρευνας, δεοντολογία εκπαιδευτικής έρευνας. Ερευνητικές διαδικασίες: Ερευνητικά πλαίσια,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ:

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ: ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS 299516 ΥΠΟΕΡΓΟ: «ΜΟΔΙΠ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» και α/α «01» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Εκπαίδευση και Δια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Γ Κ.Π.Σ. Β Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. ΕΡΓΟ : ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΤΟΥ Α.Π.Θ. Γ Κ.Π.Σ.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Γ Κ.Π.Σ. Β Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. ΕΡΓΟ : ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΤΟΥ Α.Π.Θ. Γ Κ.Π.Σ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Γ Κ.Π.Σ. Β Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. ΕΡΓΟ : ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΤΟΥ Α.Π.Θ. Γ Κ.Π.Σ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 43 Τμήματα σε 9 Σχολές 45 Περιφερειακές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ. ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων του Γενικού και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ. ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων του Γενικού και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α ----- Ταχ. Δ/νση: Ανδρέα Παπανδρέου 7 Τ.Κ. Πόλη:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Το κωμικό και η Ποιητική της Ανατροπής

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Το κωμικό και η Ποιητική της Ανατροπής ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Το κωμικό και η Ποιητική της Ανατροπής Ενότητα 7: Η τέχνη του προσωπείου στην καβαφική ποίηση Κατερίνα Κωστίου Τμήμα Φιλολογίας ενότητα 7 Αχρονολόγητο σχέδιο

Διαβάστε περισσότερα

Η διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης /ξένης γλώσσας

Η διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης /ξένης γλώσσας Η διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης /ξένης γλώσσας Εισαγωγικά Μαρία Παπαλεοντίου, Φιλόλογος Π.Ι.Κ. Προβληματιζόμαστε... Τι εννοούμε με τον όρο Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.) και τι

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση μεταφράσεων ιταλικής ελληνικής γλώσσας

Αξιολόγηση μεταφράσεων ιταλικής ελληνικής γλώσσας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αξιολόγηση μεταφράσεων ιταλικής ελληνικής γλώσσας Ενότητα 11: Μεταφραστικές ομάδες από προπτυχιακούς/ μεταπτυχιακούς φοιτητές και ομαδική

Διαβάστε περισσότερα

3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες

3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες 1 η ανακοίνωση 3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες «Εκπαιδευτικό υλικό Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών: διαφορετικές χρήσεις,

Διαβάστε περισσότερα

Τσικολάτας Α. (2011) Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή. Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2011) Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή. Αθήνα Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή Τσικολάτας Αλέξανδρος Αναπληρωτής Καθηγητής, ΕΕΕΕΚ Παμμακαρίστου, tsikoman@hotmail.com Περίληψη Στην παρούσα εργασία γίνεται διαπραγμάτευση του ρόλου των

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός Πλοήγησης στην Ηλεκτρονική Αρχαιογνωσία

Οδηγός Πλοήγησης στην Ηλεκτρονική Αρχαιογνωσία [Βιβλιογραφίες-Ηλεκτρονικές πηγές] Οδηγός Πλοήγησης στην Ηλεκτρονική Αρχαιογνωσία Κλασικές σπουδές και Ενημέρωση Σχολές-Τμήματα - Σχολές-Τμήματα - Ινστιτούτα - Κέντρα ερευνητικά - Ομάδες διαλόγου Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγοί και παιδαγωγική σκέψη στον ελληνόφωνο χώρο (18ος αιώνας Μεσοπόλεμος)

Παιδαγωγοί και παιδαγωγική σκέψη στον ελληνόφωνο χώρο (18ος αιώνας Μεσοπόλεμος) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παιδαγωγοί και παιδαγωγική σκέψη στον ελληνόφωνο χώρο (18ος αιώνας Μεσοπόλεμος) Ενότητα 2: Ιστορική-ερμηνευτική μέθοδος Βασίλειος Φούκας

Διαβάστε περισσότερα

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο Μαρία Παπαδοπούλου ΠΩΣ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ Η διδακτέα ύλη αντιμετωπίζεται με «ακαδημαϊκό» τρόπο. Θεωρητική προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

Η Δράση ανάδειξης και προβολής καλών πρακτικών αξιοποίησης ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου

Η Δράση ανάδειξης και προβολής καλών πρακτικών αξιοποίησης ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου Επιμορφωτικό Εργαστήριο «Καλές πρακτικές αξιοποίησης Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Περιεχομένου: Η αναζήτηση Περιεχομένου και η δημοσίευση πρακτικών που το αξιοποιούν στο Φωτόδενδρο Ανοιχτών Εκπαιδευτικών Πρακτικών»

Διαβάστε περισσότερα

Κατάλογος Βιβλιοθήκης ΤΕΙ Ηπείρου Ιδρυματικό αποθετήριο ΤΕΙ Ηπείρου Ερευνητικό αποθετήριο ΤΕΙ Ηπείρου:

Κατάλογος Βιβλιοθήκης ΤΕΙ Ηπείρου Ιδρυματικό αποθετήριο ΤΕΙ Ηπείρου Ερευνητικό αποθετήριο ΤΕΙ Ηπείρου: Κατάλογος Βιβλιοθήκης ΤΕΙ Ηπείρου Ιδρυματικό αποθετήριο ΤΕΙ Ηπείρου Ερευνητικό αποθετήριο ΤΕΙ Ηπείρου: Περιγραφή και οδηγός χρήσης για φοιτητές και ερευνητές Βιβλιοθήκη ΤΕΙ Ηπείρου Οκτώβριος 2015 Ο κατάλογος

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματική Ανάπτυξη Εκπαιδευτικών σε θέματα Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας Ερευνητικές-Πιλοτικές Εφαρμογές ΗΜΕΡΙΔΑ - 6 Φεβρουαρίου 2010 Καλές πρακτικές ενσωμάτωσης των Τεχνολογιών Πληροφορίας

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας. εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014

Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας. εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014 Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014 1 Διευκρινίσεις για τα εγχειρίδια «Ο Λόγος Ανάγκη της Ψυχής» Και τα τρία εγχειρίδια και των τριών τάξεων κυκλοφορούν

Διαβάστε περισσότερα

Ποιος φοβάται το ψηφιακό περιεχόμενο στη Νεοελληνική Φιλολογία;

Ποιος φοβάται το ψηφιακό περιεχόμενο στη Νεοελληνική Φιλολογία; Ποιος φοβάται το ψηφιακό περιεχόμενο στη Νεοελληνική Φιλολογία; Άννα-Μαρία Σιχάνη annasixani@gmail.com Ψηφιακές Τεχνολογίες και Νεοελληνική Φιλολογία. Ο φιλόλογος ως δημιουργός, διαχειριστής και χρήστης

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α τάξη Γενικού Λυκείου και Α τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου Το Π.Σ. για το μάθημα της Λογοτεχνίας στην Α Λυκείου επιδιώκει να δώσει νέες κατευθύνσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας

Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας Ενότητα 10: Η Συγγραφή της ερευνητικής έκθεσης (2/2) 2ΔΩ Διδάσκοντες: Χ. Κασίμης- Ελ. Νέλλας Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Μαθησιακοί στόχοι

Διαβάστε περισσότερα