ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΝ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ Σχολή : ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Τμήμα : ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

Transcript

1 ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΝ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ Σχολή : ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Τμήμα : ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΜΟΥΣΟΥΝΑΚΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΑΕΜ 9669 Ηµεροµηνία παράδοσης:08/04/2015

2 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σελ.3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΘΕΣΜΟΙ, ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ 1.1 Ευρωπαϊκή Ένωση...σελ Θεσμοί, Όργανα και ο ρόλος τους στην ΕΕ...σελ Ευρωπαϊκή Επιτροπή...σελ Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ο ρόλος του...σελ Ευρωπαϊκό Συμβούλιο...σελ Συμβούλιο Υπουργών...σελ Ευρωπαϊκό Δικαστήριο...σελ Θεσμικό Πλαίσιο...σελ Ρόλος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) στη διατήρηση της Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας...σελ Ρόλος Ευρωσυστήματος...σελ 19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ 2.1 Οικονομική Ολοκλήρωση...σελ Λειτουργία...σελ Νομισματική Πολιτική...σελ Συντονισμός Δημοσιονομικής Πολιτικής...σελ Χάραξη Οικονομικής Πολιτικής...σελ 25 1

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ3:EFSF:ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ 3.1 Λειτουργία...σελ Διοικητικές Διατάξεις...σελ Προσαρμοσμένο Ποσοστό Κλίμακας Συνεισφοράς...σελ ρόλος του ΔΝΤ σχετικά με την Διεθνή Οικονομική Σταθερότητα...σελ Δανειακή Σύμβαση...σελ36 3.6Διάρκεια Ισχύος και εκκαθάριση του EFSF...σελ Μνημόνια...σελ Οίκοι Αξιολόγησης...σελ Δημοσιονομική Επιτήρηση.σελ Συντονισμός του σχεδιασμού οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής...σελ 54 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΕΡΕΥΝΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ...σελ 55 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...σελ 59 ΒΙΝΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΙΑΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ...σελ 60 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ, ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ...σελ 45 ΠΙΝΑΚΑΣ 2 : ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΧΡΕΟΣ ΕΛΛΑΔΑΣ...σελ 49 ΠΙΝΑΚΑΣ 3 : ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΗΣ ΕΕ...σελ 52 2

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας είναι ένα θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο συμφωνήθηκε από τις χώρες που ανήκουν στη ζώνη του ευρώ. Έχει ως στόχο την διευκόλυνση κρατών μελών της Ευρωζώνης που βρίσκονται σε οικονομική δυσχέρεια. Οι βασικότεροι στόχοι της παρούσας εργασίας είναι: Ιστορική αναδρομή για την ίδρυση της ΕΕ και τις συνθήκες που την διέπουν. Χώρες που την αποτελούν Σκοπός λειτουργίας της. Όργανα που την αποτελούν. Περιγραφή του θεσμικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ανάλυση και ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού ταμείου χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ως ειδικού θεσμικού οργάνου. Ειδικότερα: Περιγραφή ίδρυσης του Ευρωπαϊκού ταμείου χρηματοπιστωτικής σταθερότητας Εκτιμήσεις των οίκων αξιολόγησης για την πιστοληπτική του ικανότητα Διοίκηση & Λειτουργία Περιγραφή του τρόπου δανεισμού,συσχετισμός και διαδικασίες για τα απαιτούμενα μνημόνια καθώς και οι επιπτώσεις από αυτά. Περιπτώσεις λειτουργίας του Ευρωπαϊκού ταμείου χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Επιστημονικά βιβλία και περιοδικά, οικονομικές εφημερίδες και άρθρα αναρτημένα στο διαδίκτυο από αξιόπιστες πηγές αποτελούν το υλικό που χρησιμοποιήθηκε στην εργασία αυτή. 3

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΘΕΣΜΟΙ,ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ 1.1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια πολιτική και οικονομική ένωση 27 δημοκρατικών κρατών που συνεργάζονται για να οικοδομήσουν το κοινό τους μέλλον βελτιώνοντας τον τρόπο ζωής των πολιτών τους και δημιουργώντας την προοπτική ενός καλύτερου κόσμου. Τα ευρωπαϊκά κράτη που συμμετέχουν δεσμεύονται να σέβονται και να προάγουν αξίες όπως της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ισότητας, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ανεξάρτητα κυρίαρχα έθνη που συνενώνουν τις προσπάθειές τους στην καθιέρωση και διατήρηση της ειρήνης και της ευημερίας των πολιτών της.(παπαδημητρίου, 2005) Αποτελεί επίσης μεγάλη εμπορική δύναμη με «ενιαία αγορά» με ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων, των υπηρεσιών, των αγαθών και των προσώπων χωρίς σύνορα. Επιπλέον έχουν καθιερώσει κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, σχετικά πρόσφατα, το ευρώ. Το νόμισμα χρησιμοποιείται από 17 κράτη μέλη και είναι στα πλαίσια της νομισματικής και οικονομικής ένωσης. Αποτελεί μια ισχυρή ένωση κρατών σε παγκόσμιο επίπεδο με στόχους οικονομικούς, πολιτικούς, κοινωνικούς και πολιτιστικούς. 4

6 Οι Ιδρυτές της ΕΕ Οι οραματιστές ηγέτες που ακολουθούν ενέπνευσαν τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία ζούμε σήμερα. Χωρίς την ενεργητικότητα και την κινητοποίησή τους, δεν θα κυριαρχούσε η ειρήνη και η σταθερότητα που θεωρούμε δεδομένη στον κόσμο που ζούμε. Από αντιστασιακοί μέχρι δικηγόροι, οι ιδρυτές της ΕΕ συνιστούσαν μια ποικιλόμορφη ομάδα ανθρώπων με κοινά ιδανικά: μια ειρηνική, ενωμένη και ευημερούσα Ευρώπη. Πλέον των ιδρυτών της ΕΕ που περιγράφονται παρακάτω, πολλοί άλλοι εργάστηκαν άοκνα και ενέπνευσαν το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Η ενότητα αυτή για τους ιδρυτές της ΕΕ είναι συνεπώς ένα έργο σε εξέλιξη. Κόνραντ Αντενάουερ, Σίκο Μάνσχολτ, Γιόζεφ Μπεχ, Ζαν Μοννέ, Γιόχαν Βίλεμ Μπέγιεν, Ρομπέρ Σουμάν, Ουίνστον Τσόρτσιλ, Πωλ-Ανρί Σπάακ, Αλτσίντε ντε Γκάσπερι, Αλτιέρο Σπινέλλι, Βάλτερ Χάλσταϊν Μια ειρηνική Ευρώπη η αρχή της συνεργασίας Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε για να τεθεί τέλος στους συχνούς και αιματηρούς πολέμους μεταξύ των γειτονικών χωρών που κατέληξαν στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήδη από το 1950, με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα αρχίζει η ένωση των ευρωπαϊκών χωρών σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο με στόχο τη διασφάλιση διαρκούς ειρήνης. Τα έξι ιδρυτικά μέλη είναι το Βέλγιο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο και οι Κάτω Χώρες. Η δεκαετία του 1950 κυριαρχείται από τον Ψυχρό Πόλεμο μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Το 1956, τα σοβιετικά τανκς καταστέλλουν το κύμα διαμαρτυρίας που ξέσπασε στην Ουγγαρία κατά του κομμουνιστικού καθεστώτος, ενώ το επόμενο έτος, το 1957, η Σοβιετική Ένωση πρωτοστατεί στον «αγώνα δρόμου του διαστήματος», εκτοξεύοντας τον πρώτο τεχνητό διαστημικό δορυφόρο Σπούτνικ 1. Επίσης, το 1957, με τη Συνθήκη της Ρώμης ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), ή «Κοινή Αγορά» Η «ανθηρή δεκαετία του 60» μια περίοδος οικονομικής ανάπτυξης Στη δεκαετία του 60, εμφανίζεται για πρώτη φορά μια πραγματική «κουλτούρα των νέων». Μουσικά συγκροτήματα όπως οι Beatles προσελκύουν, σε όλες τις εμφανίσεις τους, τεράστια πλήθη εφήβων θαυμαστών και δίνουν έναυσμα σε μια πολιτιστική επανάσταση, διευρύνοντας το χάσμα μεταξύ των γενεών. Το διάστημα αυτό είναι ευνοϊκό για την οικονομία ως συνέπεια, μεταξύ άλλων, της κατάργησης των δασμών στις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Τα κράτη μέλη συμφωνούν, επίσης, να ελέγχουν από κοινού την παραγωγή τροφίμων, ούτως ώστε να υπάρχει επάρκεια τροφίμων για όλους και σύντομα δημιουργείται ακόμη και πλεόνασμα στη γεωργική παραγωγή. Ο Μάιος του 1968 γίνεται γνωστός για τις φοιτητικές 5

7 εξεγέρσεις στο Παρίσι. Πολλές αλλαγές στην κοινωνία και στη συμπεριφορά συνδέονται με την αποκαλούμενη «γενιά του 68» Η Κοινότητα σε εξέλιξη η πρώτη διεύρυνση Η Δανία, η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο προσχωρούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Ιανουαρίου 1973, αυξάνοντας τον αριθμό των κρατών μελών σε εννέα. Ο σύντομος, αλλά βίαιος αραβοϊσραηλινός πόλεμος, τον Οκτώβριο του 1973, είχε ως συνέπεια την ενεργειακή κρίση καθώς και σειρά οικονομικών προβλημάτων για την Ευρώπη. Η ανατροπή του καθεστώτος του Σαλαζάρ στην Πορτογαλία το 1974 και ο θάνατος του στρατηγού Φράνκο στην Ισπανία το 1975, σηματοδοτούν την πτώση των τελευταίων ακροδεξιών δικτατοριών στην Ευρώπη. Χάρη στην περιφερειακή πολιτική της ΕΕ, τεράστια ποσά μεταφέρονται στις φτωχότερες περιφέρειες με στόχο τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και την ανάπτυξη υποδομών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αυξάνει την επιρροή του στις υποθέσεις της ΕΕ και, το 1979, όλοι οι πολίτες μπορούν για πρώτη φορά να εκλέξουν απευθείας τα μέλη του Η μορφή της Ευρώπης αλλάζει η πτώση του Τείχους του Βερολίνου Το πολωνικό συνδικάτο Αλληλεγγύη (Solidarność), με επικεφαλής τον Λεχ Βαλέσα, γίνεται ευρέως γνωστό σε όλη την Ευρώπη και στον κόσμο ύστερα από τις απεργίες στα ναυπηγεία της πόλης Γκντανσκ το καλοκαίρι του Το 1981, η Ελλάδα γίνεται το δέκατο μέλος της ΕΕ, ενώ η Ισπανία και η Πορτογαλία ακολουθούν πέντε χρόνια αργότερα. Το 1986 υπογράφεται η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, η οποία παρέχει τη βάση για ένα φιλόδοξο εξαετές πρόγραμμα που αποσκοπεί στην εξάλειψη των εμποδίων στο ελεύθερο εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό, η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη οδηγεί στη δημιουργία της «Ενιαίας Αγοράς». Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου, στις 9 Νοεμβρίου 1989, προκαλεί σοβαρή πολιτική αναταραχή. Τα σύνορα μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής Γερμανίας ανοίγουν για πρώτη φορά σε διάστημα 28 ετών και σύντομα συντελείται η επανένωση της χώρας Μια Ευρώπη χωρίς σύνορα Με την κατάρρευση του κομμουνισμού στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη, οι Ευρωπαίοι γίνονται στενότεροι γείτονες. Το 1993, η Ενιαία Αγορά ολοκληρώνεται με την καθιέρωση των «τεσσάρων ελευθεριών»: της ελεύθερης κυκλοφορίας αγαθών, υπηρεσιών, προσώπων και κεφαλαίων. Στη δεκαετία του 90 υπογράφονται, επίσης, δύο συνθήκες: το 1993, η συνθήκη του Μάαστριχτ για την Ευρωπαϊκή Ένωση και, το 1999, η συνθήκη του Άμστερνταμ. Αρχίζει ο προβληματισμός για το πώς θα προστατευθεί το περιβάλλον και, επίσης, για τον τρόπο με τον οποίο οι Ευρωπαίοι μπορούν να αναλάβουν κοινή δράση σε θέματα ασφάλειας και άμυνας. Το 1995, η ΕΕ αποκτά τρία ακόμη νέα μέλη, την Αυστρία, τη Φινλανδία και τη Σουηδία. Ένα 6

8 μικρό χωριό στο Λουξεμβούργο δίνει το όνομά του στις συμφωνίες του Σένγκεν που επιτρέπουν σταδιακά στους Ευρωπαίους πολίτες να ταξιδεύουν χωρίς να υποβάλλονται σε έλεγχο διαβατηρίων στα εσωτερικά σύνορα. Εκατομμύρια νέων σπουδάζουν σε άλλες χώρες με την υποστήριξη της ΕΕ. Η επικοινωνία διευκολύνεται δεδομένου ότι όλο και περισσότερα άτομα αρχίζουν να χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα και το Διαδίκτυο Περαιτέρω εξελίξεις Το ευρώ είναι το νέο νόμισμα πολλών Ευρωπαίων. Η 11η Σεπτεμβρίου 2001, ημέρα κατά την οποία αεροπειρατές έριξαν αεροπλάνα σε κτίρια της Νέας Υόρκης και της Ουάσινγκτον, είναι πλέον συνώνυμη με τον «Πόλεμο κατά της Τρομοκρατίας». Οι χώρες της ΕΕ αρχίζουν να συνεργάζονται στενότερα για την καταπολέμηση του εγκλήματος. Η πολιτική διχοτόμηση μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής Ευρώπης θεωρείται πως λήγει με την προσχώρηση στην ΕΕ 10 νέων χωρών το 2004 και άλλων δύο χωρών το Η χρηματοπιστωτική κρίση που πλήττει την παγκόσμια οικονομία τον Σεπτέμβριο του 2008, οδηγεί σε στενότερη οικονομική συνεργασία μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Η Συνθήκη της Λισαβόνας κυρώνεται από όλες τις χώρες της ΕΕ πριν τεθεί σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου Η ΕΕ αποκτά σύγχρονους θεσμούς και πιο αποτελεσματικές μεθόδους εργασίας μέχρι σήμερα Μια δεκαετία ευκαιριών και προκλήσεων Η νέα δεκαετία ξεκινά με μια σοβαρή χρηματοπιστωτική κρίση, αλλά και με την ελπίδα ότι οι επενδύσεις σε νέες, πράσινες, φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες καθώς και η ευρωπαϊκή συνεργασία θα συμβάλουν στη διαρκή ανάπτυξη και ευημερία. (Παπαδημητρίου, 2005) 7

9 1.2 ΘΕΣΜΟΙ,ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΕ Οι αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών καθώς και του κράτους δικαίου, αποτελούν τα θεμέλια της ίδιας της Ένωσης. Η αλληλεγγύη μεταξύ των λαών της Ένωσης και ο σεβασμός της ιστορίας, του πολιτισμού και των παραδόσεών τους, αποτελούν βασικούς όρους για την εμβάθυνση της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στην αυγή της τρίτης χιλιετίας Τριάντα πέντε χρόνια μετά τη γέννηση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, οι ηγέτες των 12 κρατών μελών, καλούνται στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας στις 7 Φεβρουαρίου 1992 να υπογράψουν τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, «δίνοντας μια αχνή υπόσταση στο όραμα των πρωτεργατών της ευρωπαϊκής ενοποίησης» και προσπαθώντας να προωθήσουν τη συνεργασία τους, δρομολογώντας ορισμένα στοιχεία της πολιτικής και κυρίως της οικονομικής ενοποίησης της Ευρώπης. «Η Συνθήκη του Μάαστριχτ δημιούργησε έναν νέο οργανισμό, την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία επρόκειτο να βασίζεται σε τρεις πυλώνες: τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) και τη Συνεργασία στους Τομείς της Δικαιοσύνης και των Εσωτερικών Υποθέσεων (ΔΕΥ)». Με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ η Κοινότητα απέκτησε περισσότερες αρμοδιότητες, μπόρεσε να λειτουργήσει αποτελεσματικότερα έτσι ώστε οι αποφάσεις της να λαμβάνονται όσο το δυνατόν πιο κοντά στους πολίτες, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας και του σεβασμού της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η αρχή της επικουρικότητας συνδυάζει, ή προσπαθεί να συνδυάσει, κατά την εφαρμογή της τα δυο υπο-κριτήρια που 8

10 περιέχονται σ αυτήν: τα κριτήρια της αποκέντρωσης (εγγύτητας προς τον πολίτη) και της αποτελεσματικότητας. Οι νέες αρμοδιότητες της Ένωσης αφορούν στους τομείς της προστασίας του καταναλωτή, της υγείας, των διευρωπαϊκών δικτύων (μεταφορές, τηλεπικοινωνίες, μεταφορά ενέργειας), της βιομηχανικής πολιτικής, της εκπαίδευσης, του πολιτισμού, της εντατικοποίησης της προστασίας του περιβάλλοντος, της έρευνας και της ανάπτυξης της κοινωνικής πολιτικής και της συνεργασίας στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων. Η Ένωση σέβεται την εθνική ταυτότητα των κρατών μελών της, την ιστορία, τον πολιτισμό τους και τις παραδόσεις τους. Η πολιτιστική πολυμορφία των κρατών μελών και των περιφερειών προστατεύεται και ενισχύεται. Οι διευρύνσεις που έλαβαν χώρα στον κόλπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επηρέασαν και άλλαξαν την Ένωση σε μεγάλο βαθμό. Κατά πρώτον και πιο προφανές είναι το γεγονός ότι η Ένωση απέκτησε μεγαλύτερη βαρύτητα ως διεθνής οργανισμός. Κατά δεύτερον και επίσης ουσιώδες, είναι το ότι, το μέγεθος των οργάνων της αυξήθηκε, ώστε να μπορέσουν να δεχθούν τους εκπροσώπους των νέων κρατών μελών, και η εσωτερική διαδικασία λήψης αποφάσεων ένα γίνει πιο πολύπλοκη λόγω του ευρύτερου φάσματος εθνικών και πολιτικών συμφερόντων που έπρεπε να ικανοποιηθούν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίχθηκε σε τρείς προγενέστερες συνθήκες: Συνθήκη περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (Ε.Κ.Α.Χ). Υπογραφή στο Παρίσι 18/04/1951. Θέση σε ισχύ 23/07/1952. Λήξη συνθήκης 23/07/2002. Συνθήκη περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας(Ε.Ο.Κ). Υπογραφή στη Ρώμη 25/03/1957. Θέση σε ισχύ 01/01/1958. Συνθήκη περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας(Ε.Κ.Α.Ε ή ΕΥΡΑΤΟΜ). Υπογραφή στη Ρώμη 25/03/1957. Θέση σε ισχύ 01/01/1958.(wikipedia) Οι ανάγκες επέκτασης και διεύρυνσης ακόλουθες συνθήκες: τη Ευρωπαϊκής Ένωσης επικυρώθηκαν από τις Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη( Ε.Ε.Π.). Υπογραφή 02/1986. Θέση σε ισχύ 01/07/1987. Υλοποίηση ενιαίας αγοράς. Συμφωνία Σένγκεν( ). Σταδιακή κατάργηση των συνόρων μεταξύ των κρατών μελών. (Παπακωνσταντής, 1998) Συνθήκη Άμστερνταμ. Υπογραφή 02/10/1997. Θέση σε ισχύ 01/05/1999. Τροποποιητική συνθήκη. 9

11 Συνθήκη της Νίκαιας. Υπογραφή 26/02/2001. Θέση σε ισχύ 01/02/2003. Τροποποιητική συνθήκη και συνθήκη εξομάλυνσης λόγω προσχώρησης νέων κρατών μελών. Συνθήκη της Λισαβόνας. Υπογραφή 13/12/2007. Θέση σε ισχύ 01/12/2009. Τροποποίηση στη δομή και λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι χώρες που αποτελούν σήμερα την Ευρωπαϊκή Ένωση, με τη σειρά ένταξής τους, είναι: Βέλγιο 1973 Δανία Γερμανία( από 03/10/1990 ενιαία Γερμανία) Γαλλία Ιταλία Λουξεμβούργο Ολλανδία Ιρλανδία Ηνωμένο Βασίλειο 1981 Ελλάδα 1986 Ισπανία Πορτογαλία 1995 Αυστρία Φινλανδία Σουηδία 2004 Τσεχία 2007 Βουλγαρία Εσθονία Κύπρος Λεττονία Λιθουανία Ουγγαρία Μάλτα Πολωνία Σλοβενία Σλοβακία Ρουμανία Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποσκοπεί στην εδραίωση της Ειρήνης και την προάσπιση αξιών για την ευημερία των λαών της. 10

12 Να παρέχει στους πολίτες ασφάλεια ελευθερία και δικαιοσύνη χωρίς σύνορα. Πρωταρχικός στόχος είναι η διαμόρφωση μια ισχυρής εσωτερικής αγοράς μέσω ελεύθερης κυκλοφορίας κεφαλαίων, κοινού συστήματος έμμεσης φορολογίας, κοινούς τελωνειακούς δασμούς και φόρου. Επίσης ενιαία αγροτική πολιτική και πολιτική αλιείας στήριξη σε μειονεκτούσες περιφέρειες και οικονομικές ενισχύσεις μετά από φυσικές καταστροφές. Εργάζεται για βιώσιμη ανάπτυξη πλήρη απασχόληση κοινωνική πρόοδο προστασία και βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος. Προάγει την επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο. Καταπολεμά κοινωνικούς αποκλεισμούς και διακρίσεις και προστατεύει την ισότητα και την αλληλεγγύη. Εξασφαλίζει κοινωνική οικονομική και εδαφική συνοχή μεταξύ των κρατών μελών. Σέβεται τη γλωσσική πολυμορφία και φροντίζει για την ανάπτυξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. (Παπαδημητρίου, 2005) Οι κύριοι θεσμοί των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης τροποποιήθηκαν σημαντικά τόσο ως προς τις λειτουργίες όσο και ως προς τις μεταξύ τους σχέσεις ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ «Κυβέρνηση» της Ένωσης θεωρείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που είναι και το εκτελεστικό της όργανο. Η Επιτροπή αποτελεί την κινητήρια δύναμη και την αφετηρία κάθε δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Παράλληλα όμως, στην Επιτροπή ανήκει και το δικαίωμα της νομοθετικής πρωτοβουλίας, το οποίο ασκεί με εισηγήσεις στο Συμβούλιο των Υπουργών». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέκυψε από τη συγχώνευση τον Ιούλιο του 1967, των εκτελεστικών οργάνων των τριών Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και ο αριθμός των μελών της αυξήθηκε με τις διαδοχικές διευρύνσεις της Κοινότητας. Τα άρθρα 156 και 163 της Συνθήκης Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, όπως τροποποιήθηκαν μετά την ένταξη τριών νέων κρατών μελών, προβλέπουν ότι η Επιτροπή αποτελείται από 20 μέλη που διορίζονται για μια πενταετή θητεία με κοινή συμφωνία από τις Κυβερνήσεις των κρατών μελών μετά την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και εκτελούν τα καθήκοντά τους με πλήρη ανεξαρτησία για το κοινό συμφέρον της Κοινότητας. Οι 20 Επίτροποι που την αποτελούν μεταξύ των οποίων και ο Πρόεδρός της, δεσμεύονται να είναι εντελώς ανεξάρτητοι από τις εθνικές κυβερνήσεις τους και να δρουν μόνο προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα μέλη της Επιτροπής πρέπει να έχουν ικανότητες, κατάρτιση και εμπειρίες από την άσκηση υψηλών καθηκόντων στο εθνικό και κοινοτικό επίπεδο. «Επιλέγονται δε βάσει των γενικών τους προσόντων και παρέχουν κάθε εγγύηση ανεξαρτησίας» σύμφωνα με το άρθρο 4 Περί Διατάξεων που αφορούν την Επιτροπή.(Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2008), Το έργο της Επιτροπής συνεπικουρείται από μια Γενική Γραμματεία με περίπου υπαλλήλους που οργανώνονται σε 26 Γενικές Διευθύνσεις. Το 1/5 του προσωπικού εργάζεται στις γλωσσικές υπηρεσίες. 11

13 Φύλακας του κοινοτικού πνεύματος ή αλλιώς φύλακας των Συνθηκών η Επιτροπή, επαγρυπνεί για τη σωστή εφαρμογή από τα κράτη μέλη των διατάξεων των Συνθηκών και του απορρέοντος από αυτές δικαίου. Για το λόγο αυτό διαθέτει την εξουσία έρευνας την οποία ασκεί είτε με δική της πρωτοβουλία, είτε κατα αίτηση ενός κράτους μέλους, είτε με καταγγελία ιδιώτη. Εάν η Επιτροπή μετά από ενδελεχή έρευνα εκτιμήσει ότι υπάρχει παράβαση του κοινοτικού δικαίου, καλεί το κατηγορούμενο κράτος μέλος να τις υποβάλει τις παρατηρήσεις του σε εύλογο χρονικό διάστημα. Σε περίπτωση που δεν υπάρξει ικανοποιητική αιτιολογία που δεν πείθει την Επιτροπή, τότε επιδίδεται στο κράτος μέλος μια αιτιολογημένη γνώμη με την οποία καλείται να συμμορφωθεί σε ορισμένη προθεσμία. Εάν και πάλι το κράτος μέλος δεν συμμορφωθεί τότε η Επιτροπή υποβάλλει την υπόθεση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο τάσσεται ως είθισται με το μέρος της Επιτροπής, υποχρεώνοντας το δύστροπο κράτος μέλος να επανέλθει στην κοινοτική τάξη. Το ίδιο ισχύει για τη διαχείριση των μέτρων διασφάλισης, τα οποία προβλέπουν οι Συνθήκες ή οι διατάξεις για διάφορες κοινοτικές πολιτικές. Στην εκτέλεση του ρόλου της η Επιτροπή παίρνει υπόψη της τα ζωτικά συμφέροντα του κράτους μέλους, το οποίο θεωρεί ότι θίγεται από κάποια κατάσταση, παίρνοντας ταυτοχρόνως προφυλάξεις και επιβάλλοντας όρους. Η Επιτροπή είναι επίσης και το εκτελεστικό όργανο της Ένωσης. Οι συνθήκες αποδίδουν στην Επιτροπή ευρείες εκτελεστικές εξουσίες για την πραγματοποίηση των σκοπών που ορίζουν: την πραγματοποίηση της κοινής αγοράς, τον έλεγχο των κανόνων του ανταγωνισμού, την προμήθεια πυρηνικών πρώτων υλών, κλπ. Πάντως οι εξουσίες της Επιτροπής πολλαπλασιάζονται συνεχώς με τις αρμοδιότητες εκτέλεσης που της παραχωρεί το Συμβούλιο στο όνομα των κρατών μελών για τη θέση σ εφαρμογή των κοινοτικών πολιτικών.(ευρωπαϊκή Επιτροπή 2008), Η οποιαδήποτε νομοθετική διαδικασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκινά με πρόταση της Επιτροπής. Χωρίς αυτήν δεν υφίσταται νομοθετική διαδικασία. Όταν η Επιτροπή καταρτίζει τις προτάσεις της ακολουθεί τρεις κατευθυντήριες αρχές: το ευρωπαϊκό συμφέρον, να τηρεί την αρχή της επικουρικότητας, δηλαδή να μην υπερβαίνει τις αρμοδιότητες της Ένωσης και να διεξάγει όσες προκαταρκτικές διαβουλεύσεις είναι αναγκαίες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει το καθήκον της πιστής διαχείρισης ενός ετήσιου προϋπολογισμού της Ένωσης, ενώ παράλληλα αποτελεί και το διαπραγματευτή της Ένωσης σε εμπορικές συμφωνίες και σε συμφωνίες συνεργασίας μα άλλες χώρες ή ομάδες χωρών ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πήρε τη σημερινή του ονομασία στις 30 Μαρτίου 1962 αλλάζοντας τον προηγούμενο τίτλο του που ήταν «Ευρωπαϊκή Κοινοβουλευτική Συνέλευση». Σήμερα είναι το άμεσα εκλεγμένο κοινοβουλευτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εκφράζει και εκπροσωπεί τους 372 εκ. πολίτες της και το μόνο θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει την άμεση δημοκρατική νομιμοποίηση γιατί εκλέγεται κάθε πέντε χρόνια με άμεσες, γενικές εκλογές που διεξάγονται την ίδια περίοδο στα κράτη μέλη. Στα πρώτα χρόνια της Ευρωπαϊκής οικοδόμησης, οι Ευρωβουλευτές ορίζονταν από τα εθνικά κοινοβούλια και έπρεπε να είναι μέλη τους. Η Συνθήκη του Άμστερνταμ όμως έδωσε τη 12

14 δυνατότητα στο Κοινοβούλιο να καταρτίσει σχέδιο για τη διεξαγωγή εκλογών με άμεση και καθολική ψηφοφορία κατά ενιαία διαδικασία σε όλα τα κράτη μέλη ή σύμφωνα με τους αντίστοιχους συνταγματικούς τους κανόνες. Ο αριθμός των Ευρωβουλευτών αυξήθηκε με τις διαδοχικές διευρύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το πρώτο πραγματικά πολυεθνικό κοινοβούλιο στον κόσμο και το μόνο θεσμικό όργανο που συνεδριάζει δημόσια. Η Ολομέλειά του συνέρχεται για μια εβδομάδα κάθε μήνα στο Στρασβούργο, ενώ οι έκτακτες σύνοδοι και οι συνεδριάσεις των κοινοβουλευτικών επιτροπών πραγματοποιούνται στις Βρυξέλλες. Η έδρα της Γενικής Γραμματείας του, στην οποία εργάζονται περίπου υπάλληλοι είναι στο Λουξεμβούργο. Οι εργασίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διευθύνονται από τον Πρόεδρο, ο οποίος μαζί με τους 14 Αντιπροέδρους συγκροτούν το Προεδρείο, όργανο που αποφασίζει για ένα μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων του Κοινοβουλίου. Οι εξουσίες του Κοινοβουλίου ενισχύθηκαν σημαντικά τόσο με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη του 1987, όσο και με τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση το 1993.(Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2008), Αποστολές του Κοινοβουλίου Το Κοινοβούλιο έχει να εκπληρώσει 4 αποστολές. Η πρώτη του αποστολή είναι η συμβουλευτική, η οποία του επιτρέπει να δίνει τη γνώμη του στις προτάσεις της Επιτροπής. Έχει το δικαίωμα της σύμφωνης γνώμης, δηλαδή να εγκρίνει ή να απορρίπτει τις πράξεις σχετικά με την σύναψη ορισμένων διεθνών συμφωνιών, την ένταξη νέων κρατών μελών και τα διαρθρωτικά ταμεία. Η δεύτερη του αποστολή είναι η δημοσιονομική. Σε ότι αφορά τον προϋπολογισμό της Ένωσης, θα πρέπει να τονιστεί ότι το Κοινοβούλιο εγκρίνει τον προϋπολογισμό της Ένωσης, τον οποίο καταρτίζει από κοινού με το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο προϋπολογισμός μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή μόνο εφόσον τον υπογράψει ο Πρόεδρός του. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις το Σώμα έχει απορρίψει τον προϋπολογισμό διότι το Συμβούλιο δεν είχε υιοθετήσει τις επιλογές του Κοινοβουλίου. Η συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση επαυξάνει τις εξουσίες του Κοινοβουλίου στη διαδικασία του προϋπολογισμού και τις κάνει συγκρίσιμες με αυτές των εθνικών κοινοβουλίων. Το Κοινοβούλιο έχει επίσης το δικαίωμα ελέγχου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πιστή εκτέλεση του κοινοτικού προϋπολογισμού. Σε περίπτωση που διαπιστώσει ότι η Επιτροπή δεν εκτέλεσε πιστά τον προϋπολογισμό, μπορεί να αρνηθεί να της χορηγήσει σχετική απαλλαγή. Σημαντικό ρόλο στο θέμα αυτό διαδραματίζει και η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Η πολιτική λειτουργία του Κοινοβουλίου είναι επίσης σημαντική αποστολή, καθώς ως εκπρόσωπος περίπου 320 εκ. πολιτών θεωρείται ο φυσικός εντολέας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Το Κοινοβούλιο ζητά από την Επιτροπή και το Συμβούλιο να αναπτύξουν ή να τροποποιήσουν τις κοινοτικές πολιτικές: π.χ. την πολιτική των μεταφορών, του περιβάλλοντος, την πολιτική για τα δικαιώματα των εργαζομένων ή τα δικαιώματα του ανθρώπου στον κόσμο.(ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2008), Τέλος το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ορίζει διαμεσολαβητή, ο οποίος είναι εξουσιοδοτημένος να παραλαμβάνει καταγγελίες όλων των πολιτών της Ένωσης ή των φυσικών ή νομικών προσώπων που κατοικούν ή έχουν καταστατική τους έδρα σε κράτος μέλος, και που οι καταγγελίες σχετίζονται με κακή διοίκηση στο πλαίσιο της δράσης των κοινοτικών οργάνων. 13

15 Το Κοινοβούλιο μπορεί να συνιστά προσωρινή εξεταστική επιτροπή προκειμένου να εξετάσει τις καταγγελίες παραβάσεων ή κακής διοίκησης ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι το κατ εξοχήν πολιτικό όργανο στο πλαίσιο της Ένωσης που διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο με τον καθορισμό των γενικών πολιτικών προσανατολισμών της Ένωσης». Είναι ο αρχιτέκτονας του κοινοτικού οικοδομήματος που καταστρώνει τα πολιτικά σχέδια για τη συνέχιση των εργασιών και λύνει τα πιο σημαντικά προβλήματα της οικοδόμησης. Οι θεσμοθετημένες συναντήσεις των κυβερνήσεων των κρατών μελών των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων είναι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που προωθεί συχνά τα δύσκολα πολιτικά και οικονομικά θέματα που έχουν μπλοκαριστεί σε επίπεδο Υπουργών. Το άρθρο 13 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση προβλέπει ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθορίζει τις αρχές και τους γενικούς προσανατολισμούς της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων που έχουν συνέπειες στην άμυνα» και ότι «το Συμβούλιο λαμβάνει τις απαραίτητες αποφάσεις για τον καθορισμό και την εφαρμογή της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας βάσει των γενικών προσανατολισμών που καθορίζει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο». Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απέκτησε τη σημερινή του μορφή μετά το 1986, δηλαδή μετά την υπογραφή της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης, αν και οι συναντήσεις των αρχηγών των κυβερνήσεων πραγματοποιούνταν και πιο πριν. Στην αρχή κάποιοι παράγοντες εξέφρασαν τους ενδοιασμούς τους ότι οι συναλλαγές που θα γίνονταν στους κόλπους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα συρρίκνωναν τις εργασίες των κλασικών κοινοτικών θεσμών. Όμως έπεσαν έξω καθώς οι θεσμοί προετοιμάζουν και παρακολουθούν τις εργασίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μέσω των Υπουργών Εξωτερικών και του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μάλιστα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει πάντα την πρωτοβουλία, που της αποδίδουν οι Συνθήκες, στην προετοιμασία των εργασιών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Οι Υπουργοί Εξωτερικών συντρέχουν τους Πρωθυπουργούς στις υψηλού επιπέδου διαπραγματεύσεις που γίνονται κατά τη διάρκεια των συναντήσεων. Οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων δεν υιοθετούν νομικές πράξεις οι οποίες δεσμεύουν τυπικά τα κράτη μέλη. Οι διαβουλεύσεις τους καταλήγουν στη δημοσίευση κοινών δηλώσεων που περιλαμβάνουν είτε κατευθύνσεις και γενικές οδηγίες είτε αποφάσεις σε θέματα εξωτερικής πολιτικής.(παπακωνσταντής, Β., Γιώργος, 1998), ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΥΠΟΥΡΓΩΝ Το Συμβούλιο Υπουργών είναι το θεσμικό όργανο, στο οποίο εκπροσωπούνται οι κυβερνήσεις των κρατών μελών. Για το λόγο αυτό έχει ταυτόχρονα κοινοτικό (υπερεθνικό) και διακυβερνητικό χαρακτήρα. Απαρτίζεται από Υπουργούς κρατών μελών και η σύνθεσή του ποικίλλει ανάλογα με το χαρακτήρα και το θέμα που εξετάζεται κάθε φορά (π.χ. Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών, Συμβούλιο Γεωργίας, Μεταφορών, Οικονομικών, κ.λ.π). Συμβαίνει δε συχνά να συνεδριάζουν συγχρόνως δύο ή τρία Συμβούλια, τρεις μήνες το χρόνο στο Λουξεμβούργο και τον υπόλοιπο χρόνο στις Βρυξέλλες. 14

16 Η Προεδρία του Συμβουλίου ασκείται εκ περιτροπής, ανά εξάμηνο από τα κράτη μέλη. Η Προεδρία ορίζει τις συνεδριάσεις και την ημερήσια διάταξή τους, επεξεργάζεται αποδεκτές προτάσεις συμβιβασμών και προσπαθεί να εξασφαλίσει συνέπεια και συνέχεια στη λήψη αποφάσεων. Το Συμβούλιο Υπουργών θεσπίζει τις πράξεις του κοινοτικού δικαίου. Οι αποφάσεις του παίρνονται είτε ομόφωνα, οπότε η ψήφος και του μικρότερου κράτους μετράει όσο και εκείνη του μεγαλύτερου, είτε με ειδική πλειοψηφία. Από τις συνολικά 87 σταθμισμένους ψήφους χρειάζονται για την επίτευξη της ειδικής πλειοψηφίας 62 ψήφοι υπέρ, οι οποίες θα πρέπει να προέρχονται τουλάχιστον από 10 κράτη μέλη. Όταν το Συμβούλιο αποφασίζει πάνω σε πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, χρειάζονται μόνο 62 ψήφοι υπέρ. Το Συμβούλιο Υπουργών είναι το πολιτικό όργανο που αποφασίζει τους νόμους της Ένωσης στους περισσότερους τομείς. Ο ρόλος του ως Νομοθέτης της Ένωσης ενώ εκπροσωπεί με τα μέλη του και την εκτελεστική εξουσία στα κράτη μέλη, έχει δημιουργήσει το πρόβλημα του «δημοκρατικού ελλείμματος» στο κοινοτικό θεσμικό σύστημα. Στην κοινοτική πρακτική όλο και μεγαλύτερη σημασία προσλαμβάνει η Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων, η λεγόμενη COREPER, η οποία απαρτίζεται από τους Μονίμους Αντιπροσώπους (ανώτερους διπλωμάτες) των κρατών μελών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρόλο που δεν προέβλεπαν την Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων οι αρχικές Συνθήκες, οι υπουργοί ανέθεσαν εργασίες σε αυτήν την επιτροπή ήδη από τον Ιανουάριο του Μετά από την εξέταση ενός θέματος, η COREPER είτε κάνει έκθεση στο Συμβούλιο προτείνοντας το έδαφος για τις διαβουλεύσεις του, είτε προετοιμάζει τις υπουργικές συνόδους είτε εξετάζει σε πρώτη φάση τα προς επίλυση θέματα και ο εκπρόσωπος του προεδρεύοντος κράτους μέλους αναλαμβάνει να διερευνήσει και να διατυπώσει το σχέδιο αποφάσεων που θα συζητηθεί στο Συμβούλιο Υπουργών.(Παπακωσταντής, Β., Γιώργος, 1998), ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί και Κοινότητα Δικαίου. Η ύπαρξή της προϋποθέτει ότι τα κράτη μέλη, τα θεσμικά όργανα και οι ιδιώτες αναγνωρίζουν τα θεσμικά όργανα και οι ιδιώτες αναγνωρίζουν τον υποχρεωτικό χαρακτήρα των κανόνων της. Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο μπορεί να επικαλεσθεί ενώπιον των Δικαστηρίων της χώρας του την ισχύ και την εφαρμογή του Κοινοτικού Δικαίου και να προσφύγει αν χρειασθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απαρτίζεται από 15 Δικαστές και επικουρείται από 8 Γενικούς Εισαγγελείς. Κατόπιν αιτήσεως του Δικαστηρίου, το Συμβούλιο δύναται, αποφασίζοντας ομόφωνα να αυξήσει τον αριθμό των γενικών εισαγγελέων. Οι Δικαστές και οι γενικοί εισαγγελείς του Δικαστηρίου επιλέγονται μεταξύ προσωπικοτήτων που παρέχουν πλήρη εγγύηση ανεξαρτησίας και συγκεντρώνουν στις χώρες τους τις αναγκαίες προϋποθέσεις για το διορισμό στα ανώτατα δικαστικά αξιώματα ή είναι νομικοί αναγνωρισμένου κύρους. Διορίζονται με κοινή συμφωνία από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών για περίοδο έξι ετών. Οι Δικαστές εκλέγουν μεταξύ τους για μια τριετία τον Πρόεδρο του Δικαστηρίου, ο οποίος διευθύνει τις εργασίες του Δικαστηρίου και προεδρεύει των συνεδριάσεων και των διασκέψεων. Η επανεκλογή του Προέδρου επιτρέπεται. Κάθε κράτος μέλος εκπροσωπείται με ένα Δικαστή. 15

17 Το Ευρωδικαστήριο μέχρι το Σεπτέμβριο του 1989, αποτελούσε το μοναδικό δικαιοδοτικό όργανο της Κοινότητας. Το Συμβούλιο όμως αποφάσισε την ίδρυση Πρωτοδικείου στο οποίο ανατέθηκε η εξέταση όλων προσφυγών που ασκούν ιδιώτες και επιχειρήσεις που αντιτίθενται σε αποφάσεις των κοινοτικών οργάνων. Σύμφωνα με το άρθρο 220, του 4ου Τμήματος που αφορά το Δικαστήριο η Συνθήκη προβλέπει ότι: «Το Δικαστήριο και το Πρωτοδικείο εξασφαλίζουν, στα πλαίσια των αντίστοιχων αρμοδιοτήτων τους, την τήρηση του δικαίου κατά την ερμηνεία και την εφαρμογή της παρούσας συνθήκης». Στο Δικαστήριο εξετάζονται δυο κατηγορίες υποθέσεων: οι άμεσες προσφυγές που ασκούνται από την Επιτροπή, από άλλα κοινοτικά όργανα ή από κράτος μέλος και, αιτήσεις για την έκδοση προδικαστικής απόφασης που προέρχονται από Δικαστήρια των κρατών μελών, τα οποία ζητούν τη σχετική ερμηνεία από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για να μπορέσουν να εκδώσουν τη δική τους απόφαση. Το Δικαστήριο αποφαίνεται μόνο σε ζητήματα κοινοτικού δικαίου. Στους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνονται ακόμα το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο που απαρτίζεται από 15 μέλη, και που αποστολή του είναι ο έλεγχος της χρηστής και πιστής διαχείρισης των οικονομικών της Ένωσης. Έχει δε την εξουσία να ελέγξει εάν τα έσοδα και οι δαπάνες της Ένωσης γίνονται σύμφωνα με τις δημοσιονομικές και λογιστικές αρχές της Κοινότητας. Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΟΚΕ) είναι επίσης ένα συμβουλευτικό όργανο, στο οποίο εκπροσωπούνται οι παραγωγικές τάξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ΟΚΕ γνωμοδοτεί πάνω σε κοινωνικά και οικονομικά θέματα, αλλά μπορεί επίσης να γνωμοδοτήσει για οποιοδήποτε ζήτημα κοινοτικού ενδιαφέροντος. Τέλος η Επιτροπή Περιφερειών είναι το νεώτερο όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αποτελείται από μέλη που διορίζονται από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών για μια θητεία τεσσάρων ετών, αποκλειστικά από τους εκπροσώπους της περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η Επιτροπή των Περιφερειών εκφράζει και υπερασπίζει την τήρηση της αρχής της επικουρικότητας, όσο κανένα άλλο όργανο. Οι πρωταγωνιστές της Ευρωπαϊκής οικοδόμησης είναι τα κύρια όργανα τα οποία αποκαλούνται θεσμοί μέσα στις Συνθήκες με έργο και αποστολή δύσκολο αλλά πολύ ιδιαίτερο και σημαντικό. Πίσω όμως από τους πρωταγωνιστές δρα ένα πλήθος κομπάρσων που είναι απαραίτητοι για την νομιμοποίηση των δράσεων δημοκρατικών θεσμών μέσα σ ένα δημοκρατικό περιβάλλον. Αυτοί οι κομπάρσοι είναι οι πολίτες ο ρόλος των οποίων σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αγνοείται. Και ο ρόλος των πολιτών ακόμα και στη ομαλή λειτουργία αυτών των οργάνων είναι καθοριστικός(παπακωνσταντής, Β., Γιώργος 1998), 16

18 1.3 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η πρόληψη κρίσεων και η διαχείριση επίλυσης τους είναι τομείς δράσεις που αποτελούν το θεσμικό πλαίσιο της Ε.Ε. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (Ε.Κ.Τ) μαζί με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστήματος κινδύνου, αξιολογεί τους κινδύνους που μπορεί προκληθούν και να επηρεάσουν την σταθερότητα του συστήματος. Οι παρακάτω τρείς επιτροπές, Η Επιτροπή Ευρωπαϊκών Αρχών Τραπεζικής Εποπτείας (CEBS) Η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών Κεφαλαιαγοράς (CESR) Η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (CEIOPS) χαρακτηρίζονται ως εθνικές εποπτικές αρχές, οι οποίες όρισαν μια επιτροπή, η οποία είναι υπεύθυνη για την προληπτική εποπτεία και για τον έλεγχο τήρησης των συμφωνηθέντων όρων.( Ας δούμε όμως αναλυτικότερα τους τομείς, δράσεις: Πρόληψη κρίσεων: Οι τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δραστηριοποιούνται είτε ως υποκαταστήματα, είτε ως θυγατρικές και έκτος της έδρας του και εκτός των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πράγμα που αυξάνει τους κινδύνους αποσταθεροποίησης. Για το λόγο αυτό οι παραπάνω εποπτικές αρχές σε συνεργασία με τις αντίστοιχες των άλλων κρατών λαμβάνουν μέτρα για την πρόληψη των κρίσεων. Προϋπόθεση για την καλύτερη διαφύλαξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας είναι να υπάρχουν 2 συνιστώσες, οι κανονισμοί στην εποπτεία και ο έλεγχος ιδρυμάτων για την πλήρη συμμόρφωση στους κανόνες θέσπισής της. Επίλυση κρίσεων: Η αντιμετώπιση των κρίσεων είναι αναγκαία για την επίλυση προβλημάτων φερεγγυότητας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων καθώς και την προστασία των πιστωτών και ιδίως των καταθετών. Η δημιουργία σχεδίων διάσωσης 17

19 η σύνοψη συμφωνιών που αφορούν τον τρόπο επιμερισμού της επιβάρυνσης η οργάνωση ελεγχόμενης χρεοκοπίας αν είναι απαραίτητο η θέσπιση ρυθμίσεων είναι μερικά από τα μέτρα δεύτερου τομέα δράσης Ρόλος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ) στην διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας Η ΕΚΤ στον τομέα της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας έχει 4 καθήκοντα τα οποία είναι τα εξής: Παρακολούθηση και αξιολόγηση χρηματοπιστωτικής σταθερότητας: Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και οι τράπεζες ευρωπαϊκού συστήματος κεντρικών τραπεζών παρακολουθούν τις εξελίξεις στον τομέα της ζώνης του ευρώ και της Ε.Ε, συστηματικά, όπως και τους υπόλοιπους κλάδους χρηματοπίστωσης. Με αυτό τον τρόπο γίνεται ο εντοπισμός για πιθανές αδυναμίες, καθώς και ο έλεγχος στην ανθεκτικότητα του ίδιου του συστήματος. Η αξιολόγηση πραγματοποιείται σε συνεργασία με την ΕΚΤ και την Ε.Ε μέσω της επιτροπής χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Η αξιολόγηση πραγματοποιείται από τη Διεύθυνση της επιτροπής χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, τη Γενική Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών, τη Γενική Διεύθυνση Δραστηριοτήτων αγορών, τη Γενική διεύθυνση Διεθνών και ευρωπαϊκών Σχέσεων και τέλος τη Γενική Διεύθυνση πληρωμών και υποδομών αγοράς. Παροχή Συμβουλών: Η ΕΚΤ καλείται από την Ε.Ε να συμβάλλει στη σχεδίαση των χρηματοπιστωτικών κανόνων και των απαιτήσεων τους που ισχύουν για τα ιδρύματα. Η ΕΚΤ συμμετέχει επίσης: Στην επιτροπή τραπεζικής εποπτείας της βασιλείας. Στην ευρωπαϊκή επιτροπή τραπεζών Στην ευρωπαϊκή επιτροπή κινητών αξιών Στις ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές (ΕΑΤ, ΕΑΚΑΑ, ΕΑΑ) Προώθηση συνεργασίας: Οι κεντρικές τράπεζες και οι εποπτικές αρχές της Ε.Ε βοηθούν στην ενίσχυση της συνεργασίας στο πλαίσιο της Ε.Τ.Ε (Επιτροπή Τραπεζικής Εποπτείας) Το 2011 μετά τις αλλαγές του κανονισμού για την σύσταση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστήματος Κινδύνου, δημιουργήθηκε μια νέα επιτροπή, ΕΣΚΤ, επιτροπή χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Σε αυτή την επιτροπή συμμετέχουν στελέχη της ΕΚΤ και άλλων τραπεζών της κεντρικής εμβέλειας 18

20 στη ζώνη του ευρώ. Αυτή η επιτροπή συμβάλλει στην λήψη αποφάσεων του ΕΣΚΤ και στην εκπλήρωση καθηκόντων της. Η καλή συνεργασία και η ανταλλαγή δεδομένων σε τακτά χρονικά διαστήματα θεωρούνται ουσιώδη για την διατήρηση σταθερότητας. Επίβλεψη των υποδομών αγοράς από το Ευρωπαϊκό Σύστημα: Το ευρωπαϊκό σύστημα είναι επιπλέον υπεύθυνο για τη ν επίβλεψη των υποδομών των χρηματοπιστωτικών αγορών. Οι υποδομές βοηθούν στη ροή κεφαλαίων, κινητών αξιών και χρηματοδοτικών μέσων μεταξύ αγοραστών και πωλητών. Λειτουργούν ομαλά και οι τυχόν διαταραχές δημιουργούν αλλεπάλληλους κινδύνους που επηρεάζουν το σύστημα ΡΟΛΟΣ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Είναι σύμβολο στην άσκηση πολιτικών που αφορούν την εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων και την σταθερότητα του συστήματος. Πιο συγκεκριμένα το ευρωσύστημα παρακολουθεί και αξιολογεί την σταθερότητα του συστήματος στην ζώνη του ευρώ και δεν εξετάζει τις τράπεζες μεμονωμένα, επίσης παρέχει συμβουλές για ζητήματα χρηματοπιστωτικών κανονιστικών ρυθμίσεων. Επιπλέον προωθεί ρυθμίσεις για τη διαχείριση κρίσεως και τέλος προωθεί τη συνεργασία κεντρικών τραπεζών και των εποπτικών αρχών της Ε.Ε. Το Ευρωσύστημα δημιουργήθηκε το Η αναταραχή που ξεκίνησε σε συγκεκριμένους τομείς του συστήματος τον Αύγουστο του 2007, μετέπειτα εξελίχθηκε σε παγκόσμια κρίση. Συνέπεια αυτής ήταν να πτωχεύσουν ή να κλείσουν για οποιονδήποτε άλλο λόγο πολλές επιχειρήσεις, το ποσοστό της ανεργίας να ανεβαίνει ραγδαία και τέλος οι επενδυτές να σημειώνουν απώλεια χρημάτων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ορισμένες χώρες της Ε.Ε να ζητήσουν στήριξη, με σκοπό την ενδυνάμωση των μηχανισμών στήριξης καθώς και την μείωση του χρηματοπιστωτικού τομέα. (Παπακωνσταντής, Β., Γιώργος, 1998),(europa.eu) Αποφάσεις: Μετά την οικονομική κρίση στις χώρες της νότιας Ευρώπης και της Ιρλανδίας και κυρίως την ανάγκη αντιμετώπισης του προβλήματος του χρέους της Ελλάδας, τα κράτη μέλη αποφάσισαν να προχωρήσουν σε αναβάθμιση του ταμείου. Έτσι το EFSF έχει την δυνατότητα εκτός από το να παίρνει τα κρατικά ομόλογα και να δανείζει χρήματα στις κυβερνήσεις για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. 19

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Ορισμός: Η Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό βήμα για την ολοκλήρωση των οικονομιών της ΕΕ. Εμπεριέχει το συντονισμό των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών, μια ενιαία νομισματική πολιτική και ένα κοινό νόμισμα, το ευρώ. Παρόλο που και τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ συμμετέχουν στην οικονομική ένωση, ορισμένες χώρες έχουν κάνει ένα επιπλέον βήμα προς την ολοκλήρωση, υιοθετώντας το ευρώ. Οι χώρες αυτές συνιστούν τη λεγόμενη ευρωζώνη.(ec.europa.eu) Η απόφαση για τη δημιουργία μιας οικονομικής και νομισματικής ένωσης ελήφθη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας το Δεκέμβριο 1991 και στη συνέχεια περιελήφθη στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (Συνθήκη του Μάαστριχτ). Με την Οικονομική και Νομισματική Ένωση η ΕΕ κάνει ένα βήμα μπροστά στη διαδικασία οικονομικής ολοκλήρωσης που ξεκίνησε το 1957 με την ίδρυσή της. Τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η οικονομική ολοκλήρωση στην ΕΕ αλλά και σε κάθε κράτος είναι η αύξηση του μεγέθους, η εσωτερική αποδοτικότητα και η ευρωστία της οικονομίας, τα οποία με τη σειρά τους συμβάλλουν στην ενίσχυση της οικονομικής σταθερότητας, την τόνωση της ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης αποτελέσματα που οφελούν άμεσα τους Ευρωπαίους πολίτες.(ec.europa.eu) Στην πράξη, η ΟΝΕ σημαίνει τα εξής: Συντονισμός των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών Συντονισμός των δημοσιονομικών πολιτικών, κυρίως με τον περιορισμό του δημόσιου χρέους και του ελλείματος Aνεξάρτητη νομισματική πολιτική την οποία διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EΚΤ) Ενιαίο νόμισμα και ευρωζώνη Η οικονομική διακυβέρνηση στο πλαίσιο της ΟΝΕ Στο πλαίσιο της ΟΝΕ δεν υπάρχει ενιαίος φορέας για την άσκηση της οικονομικής πολιτικής. Τις αρμοδιότητες μοιράζονται τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Οι βασικοί συντελεστές της ΟΝΕ είναι: Tο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που χαράσσει τις βασικές κατευθύνσεις πολιτικής Tο Συμβούλιο της ΕΕ (" το Συμβούλιο") που συντονίζει τη χάραξη των οικονομικών πολιτικών και αποφασίζει αν ένα κράτος μέλος μπορεί να υοθετήσει το ευρώ Η "Ευρώ ομάδα" που συντονίζει τις πολιτικές κοινού ενδιαφέροντος για τα κράτη μέλη της ευρωζώνης 20

22 Tα κράτη μέλη που καταρτίζουν τον εθνικό τους προϋπολογισμό εντός των συμφωνημένων ορίων για το έλλειμμα και το χρέος και χαράσσουν τις δικές τους διαρθρωτικές πολιτικές για την αγορά εργασίας, τις συντάξεις και τις κεφαλαιαγορές Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που παρακολουθεί τις οικονομικές επιδόσεις και τη συμμόρφωση με τους κανόνες Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EΚΤ) που χαράσσει τη νομισματική πολιτική με κύριο στόχο τη σταθερότητα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - είναι συναρμόδιο με το Συμβούλιο να εκδίδει νομοθεσία και ασκεί τον δημοκρατικό έλεγχο της οικονομικής διακυβέρνησης, ιδίως μέσω του νέου Οικονομικού Διαλόγου.(ec.europa.eu) 2.1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ Η οικονομική και νομισματική ένωση αποτελεί ένα προηγμένο στάδιο της διαδικασίας οικονομικής ολοκλήρωσης. Ο βαθμός οικονομικής ολοκλήρωσης μπορεί να υποδιαιρεθεί σε έξι στάδια: 1. Ζώνη συναλλαγών με προτιμησιακούς όρους (μειωμένοι δασμοί μεταξύ ορισμένων χωρών) 2. Ζώνη ελευθέρων συναλλαγών (συναλλαγές χωρίς εσωτερικούς δασμούς για ορισμένα ή όλα τα προϊόντα των συμμετεχουσών χωρών) 3. Τελωνειακή ένωση (με κοινό εξωτερικό δασμολόγιο για τις τρίτες χώρες και κοινή εμπορική πολιτική) 4. Ενιαία αγορά (με κοινές κανονιστικές ρυθμίσεις για τα προϊόντα και ελεύθερη κυκλοφορία προϊόντων, κεφαλαίου, εργατικού δυναμικού και υπηρεσιών) 5. Οικονομική και νομισματική ένωση (ενιαία αγορά με κοινό νόμισμα και κοινή νομισματική πολιτική) 6. Πλήρης οικονομική ολοκλήρωση (όλα τα προηγούμενα στάδια συν εναρμονισμένες δημοσιονομικές και οικονομικές πολιτικές). Όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση ιδρύθηκε το 1958 ως Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, στόχος ήταν η τελωνειακή ένωση και η δημιουργία κοινής γεωργικής αγοράς. Στη συνέχεια, η περιορισμένη αυτή κοινή αγορά επεκτάθηκε για να καλύψει επίσης εμπορεύματα και υπηρεσίες στην ενιαία αγορά, η οποία μέχρι το 1993 είχε σχεδόν ολοκληρωθεί. Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στο πέμπτο στάδιο αυτής της διαδικασίας. Η σταδιακή οικονομική ολοκλήρωση δεν ξεκίνησε με την απόφαση καθιέρωσης του ευρώ: πρόκειται για μια μακροχρόνια διαδικασία, που εξελίσσεται παράλληλα με την ιστορία της ΕΕ και αποτελεί ένα από τα κυριότερα επιτεύγματά της.(des.unipi.gr) 21

23 2.1.1 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Οικονομική και Νομισματική Ένωση δεν είναι αυτοσκοπός. Είναι ένα μέσο για την προώθηση των στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη βελτίωση της ζωής των πολιτών στα κράτη μέλη. Οι εργασίες και η διαχείριση της ΟΝΕ σχεδιαστεί για να υποστηρίξει τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και υψηλά επίπεδα απασχόλησης μέσω των κατάλληλων οικονομικών και νομισματικών πολιτικών αποφάσεων. Αυτό περιλαμβάνει τρεις κύριες οικονομικές δραστηριότητες: Η υλοποίηση μιας αποτελεσματικής νομισματικής πολιτικής για τη ζώνη του ευρώ με το στόχο της σταθερότητας των τιμών Ο συντονισμός των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών Η εξασφάλιση της ομαλής λειτουργίας της ενιαίας αγοράς Η νομισματική πολιτική βοηθάει να επηρεάζουν τα επιτόκια και τις συναλλαγματικές ισοτιμίες προς όφελος της οικονομίας μιας χώρας. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από μια κεντρική τράπεζα που ελέγχει την προσφορά χρήματος στην οικονομία. Ωστόσο, αν κάθε κράτος μέλος της ΕΕ που λειτουργεί δική του νομισματική πολιτική, τότε η ενιαία αγορά θα ήταν πολύ λιγότερο αποτελεσματική, το εμπόριο θα μπορούσε να διαταραχθεί και τα οφέλη θα είναι λιγότερα. Για το λόγο αυτό, στο πλαίσιο της ΟΝΕ, η νομισματική πολιτική συντονίζει στενά, και εντός της ζώνης του ευρώ,καθώς είναι κεντρική και ανεξάρτητη. Κυβερνήσεις των κρατών μελών ελέγχουν άλλους τομείς της οικονομικής πολιτικής. Αυτές περιλαμβάνουν τη δημοσιονομική πολιτική που αφορά τους κρατικούς προϋπολογισμούς, οι φορολογικές πολιτικές που καθορίζουν το πώς το εισόδημα αυξάνεται, και οι διαρθρωτικές πολιτικές που καθορίζουν τα συνταξιοδοτικά συστήματα, εργατικού δυναμικού και τους κανονισμούς της κεφαλαιαγοράς. Ωστόσο, η ΟΝΕ συνεπάγεται μεγαλύτερη οικονομική ολοκλήρωση, καθώς και τη ζώνη του ευρώ, ακόμη περισσότερο. Κατά συνέπεια, η χάραξη οικονομικής πολιτικής γίνεται ένα ζήτημα κοινού ενδιαφέροντος για όλα τα κράτη μέλη. Για να διασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία της οικονομίας της ΕΕ στο σύνολό της, είναι σημαντικό τα κράτη μέλη συντονίζουν τις οικονομικές πολιτικές τους με τον κοινό στόχο της σταθερότητας και της ανάπτυξης. Όπως επίσης και φέρνοντας τα οφέλη της οικονομικής σταθερότητας, της ΟΝΕ και του ενιαίου νομίσματος υποστηρίζει επίσης μια πιο αποτελεσματική ενιαία αγορά προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων. Εάν οι εθνικές οικονομικές πολιτικές ενεργούν για να αποθαρρύνουν την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των υπηρεσιών, κεφαλαίου και εργασίας, τότε αυτά τα οφέλη, συμπεριλαμβανομένων των θέσεων εργασίας και της ανάπτυξης, θα πρέπει να μειωθεί. Ως εκ τούτου, την χάραξη οικονομικής πολιτικής των κρατών μελών θα πρέπει να ενεργήσουν για τη στήριξη της ενιαίας αγοράς.(europedia) 22

24 2.1.2 ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Η νομισματική πολιτική για τη ζώνη του ευρώ γίνεται μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των εθνικών κεντρικών τραπεζών της ζώνης του ευρώ κράτη μέλη, τα οποία συνθέτουν το Ευρωσύστημα. Οι αποφάσεις για τη νομισματική πολιτική στη ζώνη του ευρώ μπορεί να ληφθεί μόνο από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ, η οποία αποτελείται από τους διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών των κρατών μελών της ευρωζώνης και των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ. Οι αποφάσεις αυτές λαμβάνονται χωρίς εξωτερική επιρροή. Η Συνθήκη προβλέπει την αποστολή της ΕΚΤ που είναι η εξασφάλιση της σταθερότητας των τιμών στη ζώνη του ευρώ. Η ΕΚΤ επιδιώκει να κρατήσει τον πληθωρισμό των τιμών στη ζώνη του ευρώ κάτω αλλά πλησίον του 2% μεσοπρόθεσμα. Αυτό το στόχο για τον πληθωρισμό 2% θεωρείται η βέλτιστη για την προώθηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης.(europedia.moussis.eu) Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης Χάραξης της οικονομικής πολιτικής στα κράτη μέλη συντονίζονται στο πλαίσιο του Συμβουλίου. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ), που προβλέπονται στη συνθήκη, αποτελεί κεντρικό στοιχείο του συντονισμού αυτού. Εγκρίθηκε από το Συμβούλιο το 1997 και αργότερα αναθεωρήθηκε το 2005, το ΣΣΑ βοηθά στην επιβολή δημοσιονομικής πειθαρχίας εντός της ΟΝΕ και την εξασφάλιση υγιών και βιώσιμων δημόσιων οικονομικών. Το ΣΣΑ απαιτεί τα δημόσια ελλείμματα και το δημόσιο χρέος να είναι μικρότερη από 3% και το 60% του ΑΕΠ, αντίστοιχα. Η υπέρβαση των ορίων αυτών μπορεί να οδηγήσει σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος που απαιτεί το κράτος μέλος να λάβει διορθωτικά μέτρα. Οι χώρες της ζώνης του ευρώ μπορεί επίσης να υπόκεινται σε οικονομικές κυρώσεις ως έσχατη λύση. Αυτό αποτελεί το «διορθωτικού σκέλους» του ΣΣΑ. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου τα υπερβολικά ελλείμματα θεωρείται έκτακτη και προσωρινή, όπως όταν οφείλεται σε σοβαρή οικονομική ύφεση ή οφείλονται στον αντίκτυπο ενός ασυνήθιστου γεγονότος εκτός του ελέγχου της κυβέρνησης. Το ΣΣΑ έχει επίσης ένα «προληπτικό σκέλος», που στοχεύει στην αποφυγή των διαδικασιών υπερβολικού ελλείμματος και τη δημοσιονομική εξυγίανση μέσω των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών στόχων. Αυτά καθορίζονται από κάθε κράτος μέλος σύμφωνα με ιδιαίτερη οικονομική κατάσταση και τις προοπτικές της, αλλά δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1% του ΑΕΠ για τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ και εκείνων που συμμετέχουν στο μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών (ΜΣΙ ΙΙ), με 0,5% του ΑΕΠ για τον προϋπολογισμό διόρθωση προς το στόχο που πρέπει να γίνονται κάθε χρόνο. Το προληπτικό σκέλος δεν έχει κυρώσεις για τα κράτη μέλη που δεν επιτυγχάνουν τους στόχους τους, αλλά μάλλον μετρά στην αμοιβαία πίεση για να ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις να τηρήσουν την πορεία προς την αειφόρο προϋπολογισμούς.(europedia.moussis.eu) Οι Γενικές Κατευθυντήριες Γραμμές Οικονομικής Πολιτικής 23

25 Ευρύτερη συντονισμός επιτυγχάνεται μέσω συζητήσεων της οικονομικής πολιτικής μεταξύ των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Αυτός ο συντονισμός της πολιτικής ενοποιείται στους γενικούς προσανατολισμούς της οικονομικής πολιτικής (ΓΠΟΠ), τα οποία εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο της ΕΕ, με βάση σύσταση της Επιτροπής. Η γενικών προσανατολισμών οικονομικής πολιτικής είναι μη δεσμευτικές κατευθυντήριες γραμμές για την Κοινότητα και κάθε κράτος μέλος με σκοπό την προώθηση της μακροοικονομικής σταθερότητας, διατηρησιμότητας των δημόσιων οικονομικών, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και η ομαλή λειτουργία της ΟΝΕ. Η ΓΠΟΠ καθορίζουν το πρότυπο βάσει του οποίου οι εθνικές και χάραξη της ευρωπαϊκής πολιτικής οικονομικής μπορεί να μετρηθεί. Στην διαχείριση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, συμμετέχουν πολλοί παράγοντες με διαφορετικές αρμοδιότητες. Όπως επίσης και οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχουν όλα ρόλους να εκπληρώσει. Η διαχείριση της ΟΝΕ περιλαμβάνει τρεις κύριους τομείς της μακροοικονομικής πολιτικής λήψης αποφάσεων: νομισματική πολιτική, δημοσιονομική πολιτική και ο συντονισμός της οικονομικής πολιτικής. Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) ενώνει τις εθνικές κεντρικές τράπεζες (Εθν ΚΤ) όλων των κρατών μελών της ΕΕ και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Εντός του ΕΣΚΤ, το Ευρωσύστημα συνδυάζει όλα τα στοιχεία της ζώνης του ευρώ ΕθνΚΤ και η ΕΚΤ. Οι αποφάσεις για τη ζώνη του ευρώ νομισματικής πολιτικής λαμβάνονται ανεξάρτητα από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ, η οποία αποτελείται από τους διοικητές της ζώνης του ευρώ ΕθνΚΤ και τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ. Τα κράτη μέλη εκτός της ζώνης του ευρώ συντονίζει τη νομισματική πολιτική τους με την ΕΚΤ.(eyeisotita.gr) ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Ο ακρογωνιαίος λίθος του συντονισμού της δημοσιονομικής πολιτικής στο πλαίσιο της ΟΝΕ είναι το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ), η εφαρμογή της οποίας προϋποθέτει διαφόρων φορέων και μια σειρά διαδικασιών: Τα κράτη μέλη τρέχουν δημοσιονομικές πολιτικές τους εντός των ορίων για το δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος που προβλέπεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) - 3% και το 60% του ΑΕΠ, αντίστοιχα. Τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ αναφέρουν τη συμμόρφωσή τους προς το ΣΣΑ με την υποβολή τακτικών «προγράμματα σταθερότητας», ενώ τα κράτη μέλη εκτός της ζώνης του ευρώ να υποβάλουν «προγράμματα σύγκλισης». Τα προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν τα μεσοπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους του κάθε κράτους μέλους, καθώς και τα μέτρα που προβλέπονται για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος. Έχουν υποβληθεί στο Συμβούλιο και την Επιτροπή και να τρέξει για τέσσερα χρόνια, αλλά τα οποία αναθεωρούνται ετησίως. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί τη συμμόρφωση με το ΣΣΑ κάνοντας αξιολογήσεις των προγραμμάτων σταθερότητας και σύγκλισης των κρατών μελών. Το 24

26 Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, εκδίδει γνωμοδοτήσεις προς τα κράτη μέλη και, εάν είναι απαραίτητο, να τους καλέσει να ενισχύσουν το πρόγραμμά τους. Το Συμβούλιο παρακολουθεί την εφαρμογή των προγραμμάτων και, για να αποφευχθεί η κατάσταση υπερβολικού ελλείμματος, όταν ένα κράτος μέλος θα παραβίαζε τα όρια του ΣΣΑ ή σημαντικά παρεκκλίνει από το μεσοπρόθεσμο στόχο του, μπορεί να συστήσει μέτρα προσαρμογής. Αυτό είναι γνωστό ως «διαδικασία έγκαιρης προειδοποίησης». Αν η δημοσιονομική απόκλιση ενός κράτους μέλους επιδεινώνεται και ότι το κράτος μέλος έχει βρεθεί να υπερβαίνει τα όρια του ΣΣΑ, το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί να ξεκινήσει μια διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος κατά του εν λόγω κράτους μέλους. Αυτό απαιτεί ταχείες διορθωτικές ενέργειες από το κράτος μέλος, με ως έσχατη λύση, οικονομικές κυρώσεις στην περίπτωση των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ. Το Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει την άρση των κυρώσεων εάν το κράτος μέλος έχει βρεθεί να σημειώνουν σημαντική πρόοδο στην πορεία της διόρθωσης, ή εάν η απόφαση για την ύπαρξη υπερβολικού ελλείμματος καταργείται η ίδια.(wikipedia) ΧΑΡΑΞΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Οι Γενικοί Προσανατολισμοί Οικονομικής Πολιτικής (ΓΠΟΠ) αποτελούν το κύριο μέσο για το συντονισμό της οικονομικής πολιτικής στην ΕΕ. Βασίζονται στο ετήσιο κύκλο των συζητήσεων της οικονομικής πολιτικής μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών. Οι συζητήσεις αυτές έχουν ως αποτέλεσμα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνιστά γενικών προσανατολισμών οικονομικής πολιτικής για κάθε κράτος μέλος και την ΕΕ στο σύνολό της, οι οποίες εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο. Η γενικών προσανατολισμών οικονομικής πολιτικής να ενημερώνονται ετησίως και καλύπτουν τα επόμενα τρία χρόνια. Η Επιτροπή παρακολουθεί την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών σε κάθε κράτος μέλος και συντάσσει τακτικές εκθέσεις εφαρμογής. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, το Συμβούλιο μπορεί να εκδίδει μη δεσμευτικές συστάσεις για διορθωτικές ενέργειες σε μεμονωμένα κράτη μέλη.(europa.eu) ΟΝΕ:ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: επανασυνδέει από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων των κρατών μελών της ΕΕ, που καθορίζουν τις βασικές κατευθύνσεις της πολιτικής. Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (το «Συμβούλιο»): αποτελείται από εκπροσώπους των κυβερνήσεων των κρατών μελών. Είναι το κύριο όργανο λήψης αποφάσεων της ΕΕ. ECOFIN είναι το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην διαμόρφωση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Το Συμβούλιο συντονίζει τη χάραξη οικονομικής πολιτικής και λαμβάνει αποφάσεις σχετικά με τις δραστηριότητες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και την εφαρμογή της Συνθήκης. Επίσης αποφασίζει αν ένα κράτος μέλος μπορεί να υιοθετήσει το ευρώ. 25

27 Eurogroup: μια άτυπη ομαδοποίηση των υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών της ζώνης του ευρώ, οι οποίοι συναντώνται για να συζητήσουν θέματα κοινού ενδιαφέροντος για τις χώρες της ζώνης του ευρώ, συμβάλλοντας έτσι στον συντονισμό της οικονομικής πολιτικής. Ευρωπαϊκή Επιτροπή: παρακολουθεί τις επιδόσεις και τη συμμόρφωση με τη Συνθήκη και το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, και κάνει εκτιμήσεις και συστάσεις προς το Συμβούλιο σχετικά με τις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: η κεντρική τράπεζα για τη ζώνη του ευρώ, η οποία χαράσσει τη νομισματική πολιτική, με τη σταθερότητα των τιμών ως πρωταρχικό στόχο της. Η ΕΚΤ αποτελεί μέρος του Ευρωσυστήματος, η οποία ενώνει τις κεντρικές τράπεζες των κρατώνμελών που έχουν υιοθετήσει το ευρώ, και είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής. Το Ευρωσύστημα αναλαμβάνει τα καθήκοντα του ΕΣΚΤ (Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών), για όσο διάστημα υπάρχουν κράτη μέλη της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ.(europa.eu) 26

28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ3: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ «EFSF» 3.1 Λειτουργία Η πρόσφατη οικονομική κρίση η οποία ξεκίνησε το 2008 και επηρέασε την παγκόσμια οικονομία είχε αρνητικά αποτελέσματα στις οικονομίες των κρατών μελών όπως, αποσταθεροποίηση των χρηματοπιστωτικών αγορών, ανάγκη για μεγαλύτερο δανεισμό των κρατών και τέλος μείωση της οικονομικής ανάπτυξης. Οι προαναφερθείσες δυσκολίες αποτέλεσαν μεγάλη απειλή για την χρηματοοικονομική σταθερότητα ολόκληρης της Ε.Ε. Έτσι, για τη διαφύλαξή της καθώς και για την παροχή βοήθειας σε κράτη μέλη που βρίσκονται σε δυσχερή θέση, κρίθηκε απαραίτητη η θέσπιση ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού οικονομικής στήριξης.(wikipedia) Στις 9 Μαΐου 2010, αποφασίστηκε ένα ολοκληρωμένο πακέτο μέτρων που περιλαμβάνει ένα Κανονισμό του Συμβουλίου ο οποίος συστήνει τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθεροποίησης («EFSM») βάσει του Άρθρου 122 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας («EFSF»), για την παροχή οικονομικής στήριξης στα Κράτη Μέλη της Ευρωζώνης τα οποία αντιμετωπίζουν δυσχερείς και εξαιρετικές καταστάσεις οι οποίες τελούν πέραν του ελέγχου τους. Προβλέπεται ότι η οικονομική στήριξη προς τα Κράτη Μέλη της Ευρωζώνης σε συνεργασία με το ΔΝΤ θα παρέχεται υπό όρους συγκρίσιμους με τα δάνεια στήριξης σταθερότητας που έχουν προκαταβληθεί από Κράτη Μέλη της Ευρωζώνης προς την Ελληνική Δημοκρατία. To EFSF συστάθηκε στις 7 Ιουνίου 2010 προκειμένου να παράσχει στήριξη σταθερότητας σε Κράτη Μέλη της Ευρωζώνης με τη μορφή συμβάσεωνδανειακής διευκόλυνσης («Συμβάσεις Δανειακής Διευκόλυνσης») και δανείων(«δάνεια») βάσει αυτών, 27

29 ύψους έως 440 δις ευρώ για ορισμένο χρονικό διάστημα. Η διαθεσιμότητα των συγκεκριμένων Συμβάσεων Δανειακής Διευκόλυνσης προϋποθέτει τη σύναψη από τα αιτούντα τα εν λόγω δάνεια Κράτη Μέλη της Ευρωζώνης μνημονίων συνεννόησης (καθένα από τα οποία: «Μνημόνιο») με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θα ενεργεί για λογαριασμό των Κρατών Μελών της Ευρωζώνης, αναφορικά με τη δημοσιονομική σταθερότητα και την οικονομική πολιτική τους η οποία θα πρέπει να βρίσκεται σε συμμόρφωση με τους όρους του εν λόγω Μνημονίου. Αναφορικά με κάθε τέτοια Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης, το αντίστοιχο επωφελούμενο Κράτος Μέλος της Ευρωζώνης θα αναφέρεται ως: ο «Δανειολήπτης». Με απόφαση που ελήφθη στις 7 Ιουνίου 2010 από τους εκπροσώπους των κυβερνήσεων των 16 Κρατών Μελών της Ευρωζώνης, οι οποίοι ενήργησαν βάσει των συμπερασμάτων στα οποία κατέληξαν τα 27 Κράτη Μέλη στις 9 Μαΐου 2010, ανατέθηκε στην Επιτροπή η ανάληψη ορισμένων αρμοδιοτήτων και καθηκόντων όπως προβλέπεται από τους όρους της παρούσας Σύμβασης. (efsf.europa.eu) To EFSF θα χρηματοδοτεί τη χορήγηση των εν λόγω δανείων μέσωτης έκδοσης ή σύναψης ομολόγων, γραμματίων, εμπορεύσιμων τίτλων, χρεογράφων ή άλλων χρηματοδοτικών μέσων («Χρηματοδοτικά Μέσα») τα οποία θα είναι καλυμμένα με ανέκκλητες και άνευ όρων εγγυήσεις (κάθε μία από τις οποίες: η «Εγγύηση») των Κρατών Μελών της Ευρωζώνης που θα ενεργούν ως εγγυητές για τα εν λόγω Χρηματοδοτικά Μέσα, όπως προβλέπεται από τους όρους της παρούσας Σύμβασης. Οι εγγυητές (οι «Εγγυητές») των Χρηματοδοτικών Μέσων που εκδίδονται ή συνάπτονται από το EFSF θα περιλαμβάνουν κάθε ένα Κράτος Μέλος της Ευρωζώνης (εκτός όσων είναι ή καθίστανται Αποχωρούντες Εγγυητές πριν την έκδοση των εν λόγω Χρηματοδοτικών Μέσων). Μόλις τουλάχιστον πέντε (5) Κράτη Μέλη της Ευρωζώνης που αποτελούν τουλάχιστον τα δύο τρίτα (2/3) των συνολικών εγγυητικών δεσμεύσεων που ορίζονται στο Παράρτημα 1 (οι «Συνολικές Εγγυητικές Δεσμεύσεις») υποβάλουν στο EFSF την έγγραφη επιβεβαίωση τους πως έχουν ολοκληρώσει όλες τις διαδικασίες που προβλέπονται από την εθνική τους νομοθεσία και διασφαλίζουν την πλήρη ισχύ και εγκυρότητα των υποχρεώσεών τους που απορρέουν από την παρούσα («Επιβεβαίωση Δέσμευσης»),τότε η παρούσα Σύμβαση (με εξαίρεση την υποχρέωση των Κρατών Μελών της Ευρωζώνης να εκδίδουν Εγγυήσεις βάσει της παρούσας) θα τεθεί σε ισχύ και θα καταστεί δεσμευτική μεταξύ του EFSF και των Κρατών Μελών της Ευρωζώνης που έχουν υποβάλει τις εν λόγω Επιβεβαιώσεις Δέσμευσης. Η υποχρέωση των Κρατών Μελών της Ευρωζώνης να εκδίδουν Εγγυήσεις βάσει της παρούσας Σύμβασης, θα τεθεί σε ισχύ και θα καταστεί δεσμευτική μεταξύ του EFSF και των Κρατών Μελών της Ευρωζώνης που έχουν υποβάλει τις εν λόγω. Σύμφωνα με τον κανονισμό, αν δεν υπάρχει κανένας οικονομικός λόγος για την λειτουργία του EFSF, το ταμείο θα πάψει να λειτουργεί μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Πρέπει όμως να λειτουργεί μέχρι να εξοφληθεί και η τελευταία υποχρέωση. Στη συνέχεια θα αντικατασταθεί με τον μόνιμο Μηχανισμό Χρηματοοικονομικής Στήριξης (Μ.Χ.Σ). Για την προστασία της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας κρίνεται απαραίτητος ο εντοπισμός των αδυναμιών και των κινδύνων που θα προκύψουν σε αντίθετη περίπτωση.financialstability.en.html#crisis 28

30 Οι κίνδυνοι αυτοί είναι οι εξής: Σε περιπτώσεις μείωσης του ρυθμού ανάπτυξης όπου το ποσοστό ανεργίας συνέχεια αυξάνεται γίνεται περισσότερο δύσκολη η αποπληρωμή δανείων από τα νοικοκυριά. Αντίστοιχα η μείωση της κατανάλωσης επηρεάζει τις επιχειρήσεις στην κάλυψη των δανειακών τους υποχρεώσεων. Τα περιουσιακά στοιχεία (πάγια, κινητές αξίες) θα μειωθούν ή θα υποστούν απότομη αλλαγή δημιουργώντας αβεβαιότητα στις αγορές και οδηγώντας τους επενδυτές σε απότομες μειώσεις στα οικονομικά των επιχειρήσεων τους. Χορηγούνται δάνεια με υψηλό κόστος από τράπεζες οι οποίες επηρεάζονται από πιθανή αλλαγή στον κλάδο. Οι τράπεζες επενδύουν μεγάλα ποσά σε ομόλογα, όπου σε πιθανή πτώση των τιμών υπάρχει ο κίνδυνος μείωσης των κεφαλαίων τους. Τρόποι άμυνας: Όλα τα χρηματοπιστωτικά ταμεία, συμπεριλαμβανομένου και του EFSF, αποτελούν την κύρια άμυνα ενάντια στην κρίση. Είναι υπεύθυνα για την διατήρηση της φερεγγυότητας τους και με αυτό τον τρόπο χειρίζονται τους κινδύνους που θα προκύψουν. Για την μείωση των κινδύνων, δημιουργήθηκαν μέτρα που λαμβάνουν οι δημόσιες αρχές και τα οποία είναι τα εξής: α) Κανόνες εποπτείας, οι οποίοι απαιτούνται για την διαφύλαξη της ασφάλειας των κεφαλαίων των καταθετών, καθώς και ενίσχυση της πειθαρχίας της αγοράς. β) Διασφάλιση τήρησης των κανόνων από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. γ) Αξιολόγηση του συστήματος. 3.2 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ (1) Τα λειτουργικά έξοδα και οι διάφορες δαπάνες του EFSF θα καταβάλλονται από το EFSF από τα γενικά έσοδα και πόρους αυτού. Αμοιβές και δαπάνες που σχετίζονται άμεσα με τη χρηματοδότηση ενδέχεται να τιμολογούνται εκ νέου στους αντίστοιχους Δανειολήπτες (όπως κρίνεται αναγκαίο). (2) Μετά τη σύσταση του, το EFSF αναλαμβάνει την πλήρη ευθύνη για το σύνολο των εξόδων και των δαπανών που προέρχονται από την ίδρυση και σύστασή του. Επιπροσθέτως, αναλαμβάνει όλες τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις (περιλαμβανομένων των υποχρεώσεων αποζημίωσης) βάσει συμβάσεων και διευθετήσεων που έχουν συναφθεί εκ μέρους του και προς όφελος του (είτε από 29

31 κάποιον μέτοχο ή κάποιο τρίτο μέρος) πριν τη σύστασή του. (3) To EFSF θα προβαίνει σε αναφορά προς τα Κράτη Μέλη της Ευρωζώνης και την Επιτροπή ως προς τις ανεξόφλητες αξιώσεις και υποχρεώσεις στο πλαίσιο των Συμβάσεων Δανειακής Διευκόλυνσης, τις εκδόσεις των Χρηματοδοτικών Μέσων του EFSF και τις Εγγυήσεις σε τριμηνιαία βάση. (4) To EFSF θα προβαίνει σε αναφορά προς τους Εγγυητές και θα ζητά οδηγίες από τον Πρόεδρο της Ομάδας Εργασίας του Eurogroup ως προς εκκρεμείς αξιώσεις και υποχρεώσεις ή οποιαδήποτε άλλα ζητήματα που ενδεχομένως να προκύπτουν στο πλαίσιο της παρούσας Σύμβασης ή αναφορικά με οποιαδήποτε Εγγύηση. (5) Τα Μέρη δεν θα εκχωρούν ή μεταβιβάζουν οποιοδήποτε από τα δικαιώματά τους ή υποχρεώσεις βάσει της παρούσας Σύμβασης χωρίς την πρότερη έγγραφη συναίνεση όλων των υπολοίπων Μερών της παρούσας Σύμβασης. (6)(α) Τα Κράτη Μέλη της Ευρωζώνης με το παρόν συμφωνούν ότι οι μετοχές που κατέχουν στο EFSF δεν μπορούν να μεταβιβαστούν από οποιονδήποτε Μέτοχο του EFSF για χρονικό διάστημα 10 (δέκα) ετών από την ημερομηνία απόκτησης των μετοχών από τον εν λόγω Μέτοχο του EFSF, εξαιρουμένης της περίπτωσης ομόφωνης συναίνεσης όλων των Μετόχων του EFSF. Η συγκεκριμένη απαγόρευση δεν ισχύει για (i) την αρχική μεταβίβαση από το μοναδικό (τυχόν) ιδρυτικό μέτοχο στα υπόλοιπα Κράτη Μέλη της Ευρωζώνης και (ii) αναλογικές μεταβιβάσεις από κάθε Μέτοχο του EFSF σε οποιοδήποτε νέο Κράτος Μέλος της Ευρωζώνης, το οποίο υιοθετεί το Ευρώ ως νομισματική μονάδα μετά τη σύσταση της Εταιρείας. (β) Σε περίπτωση που κάποιο Κράτος Μέλος της Ευρωζώνης επιθυμεί να διαθέσει τις μετοχές του στο EFSF μετά τη λήξη της περιόδου δέσμευσης που προβλέπεται στο Άρθρο 6.4 του Καταστατικού του EFSF, θα διαθέτει τις εν λόγω μετοχές προς αγορά από τους άλλους μετόχους του EFSF κατ' αναλογία με τα μετοχικά τους μερίδια στο EFSF. Τυχόν μετοχές που δεν αγοράζονται από μέτοχο στον οποίο προσφέρονται, δύνανται να προσφερθούν σε και αποκτηθούν από οποιονδήποτε άλλο Μέτοχο του EFSF. Σε περίπτωση που κανένας Μέτοχος του EFSF δεν επιθυμεί να αγοράσει τις εν λόγω μετοχές, τότε, στο βαθμό που διαθέτει επαρκή κεφάλαια για το σκοπό αυτό, το EFSF δύναται να αποκτήσει τις εν λόγω μετοχές στην πραγματική τους αγοραία αξία. (7) Σε περίπτωση που μία νέα χώρα καταστεί Κράτος Μέλος της Ευρωζώνης, τα Μέρη της παρούσας θα επιτρέψουν στο εν λόγω νέο Κράτος Μέλος της Ευρωζώνης να γίνει μέτοχος του EFSF μέσω της μεταβίβασης μετοχών από τους υπόλοιπους μετόχους του EFSF, έτσι ώστε το συνολικό του ποσοστό κατοχής μετοχών στο EFSF να αντιστοιχεί με την Κλίμακα Συνεισφοράς του, καθώς και να συνταχθεί με τους όρους της παρούσας Σύμβασης. Τα Μέρη θα διαπραγματεύονται με καλή πίστη ως προς τη βάση σύμφωνα με την οποία το εν λόγω νέο Κράτος Μέλος της Ευρωζώνης, που έχει συνταχθεί με τους όρους της Σύμβασης, θα προσχωρήσει σε αυτήν. (8) Σε περίπτωση που ένα Κράτος Μέλος της Ευρωζώνης προβεί στη σύσταση του EFSF, αμέσως μετά την υπογραφή και θέση σε ισχύ της παρούσας Σύμβασης, θα μεταβιβάσει τις μετοχές στα έτερα Κράτη Μέλη της Ευρωζώνης, έτσι ώστε το αντίστοιχο ποσοστό μετοχικών μεριδίων τους στο EFSF να αντιστοιχεί στις αντίστοιχες Κλίμακες Συνεισφοράς τους. (9) Ο όρος: - «Εργάσιμη Ημέρα» αναφέρεται σε ημέρα κατά την οποία το σύστημα Target 2 είναι ανοικτό για εκκαθαρίσεις σε Ευρώ. - «Target 2» αναφέρεται στο Διευρωπαϊκό Αυτοματοποιημένο Σύστημα Ταχείας Μεταφοράς Κεφαλαίων και Διακανονισμού σε Συνεχή Χρόνο, το οποίο χρησιμοποιεί 30

32 μία ενιαία κοινή πλατφόρμα (SSP) και το οποίο τέθηκε σε λειτουργία στις 19 Νοεμβρίου 2007.(e-forosimv.gr) 3.3 ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΜΕΝΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑΣ. Tο EFSF δύναται να διορίσει την ΕΤΕπ (ή συναφείς άλλους φορείς, ιδρύματα, οργανισμούς της EE, χρηματοδοτικά ιδρύματα ή άλλα πρόσωπα εφόσον υφίσταται ομόφωνη έγκριση από τα Κράτη Μέλη) για: (α) τη διαχείριση της παροχής των κεφαλαίων από επενδυτές μετά την έκδοση ομολόγων ή αξιογράφων στο πλαίσιο ενός Προγράμματος EFSF, τη διαχείριση της μεταφοράς των εν λόγω κεφαλαίων σε Δανειολήπτες υπό τη μορφή Δανείων, την είσπραξη των κεφαλαίων από τους Δανειολήπτες και τη χρησιμοποίηση των εν λόγων κεφαλαίων για την πραγματοποίηση των προγραμματισμένων πληρωμών αρχικού κεφαλαίων και τόκων που προκύπτουν από τα ομόλογα και τα χρεόγραφα και, μετά την πραγματοποίηση πληρωμών βάσει κάποιας Εγγύησης, τη διαχείριση των κεφαλαίων που εισπράχθηκαν από τους Δανειολήπτες και την κατανομή των αποδιδόμενων ποσών στους Εγγυητές, (β) ^ σχετική διαχείριση του ταμείου του EFSF περιλαμβανομένων ιδιαιτέρως του Ταμειακού Αποθέματος και οποιωνδήποτε κεφαλαίων που προέρχονται μέσω προεξόφλησης ή προκαταβολής των Δανείων για το χρονικό διάστημα μεσολαβεί έως τη χρησιμοποίηση των εν λόγω κεφαλαίων για την εξόφληση των Χρηματοδοτικών Μέσων, (γ) οποιεσδήποτε άλλες συναφείς εργασίες διαχείρισης χρηματικών ποσών και ταμείου, όπως ενδέχεται να ανατεθούν κατά διαστήματα, (δ) την παροχή νομικών υπηρεσιών, υπηρεσιών λογιστικής, υπηρεσιών ανθρώπινων πόρων, διαχείρισης εγκαταστάσεων, υπηρεσίες προμηθειών, εσωτερικού ελέγχου και άλλες συναφείς υπηρεσίες που προϋποθέτουν εξωτερική ανάθεση και/ή εφοδιαστική στήριξη. Οι εν λόγω αναθέσεις δύνανται να γίνουν βάσει μίας Σύμβασης Παροχής Υπηρεσιών μεταξύ του EFSF και της ΕΤΕπ (ή τον αρμόδιο φορέα ή οργανισμό). To EFSF δύναται να συνάψει σύμβαση με την ΕΚΤ προκειμένου η τελευταία να ενεργήσει ως αντιπρόσωπος πληρωμών. To EFSF δύναται να διορίσει την ΕΚΤ (ή κάποιον άλλο φορέα, ίδρυμα, οργανισμό της EE, χρηματοδοτικό ίδρυμα ή άλλα πρόσωπα εγκεκριμένα ομόφωνα από τους Εγγυητές) για την τήρηση των τραπεζικών λογαριασμών και των λογαριασμών αξιογράφων αυτού. To EFSF, σε περίπτωση υιοθέτησης μιας Διαφοροποιημένης Χρηματοδοτικής Στρατηγικής και με την προϋπόθεση της ομόφωνης έγκρισης των Εγγυητών (εκτός των Αποχωρούντων Εγγυητών), δικαιούται και δύναται να αναθέτει λειτουργίες διαχείρισης στοιχείων ενεργητικού και παθητικού, καθώς και τις άλλες δραστηριότητες και λειτουργίες που περιγράφονται στο Άρθρο 4(6) σε έναν ή περισσότερους φορείς διαχείρισης χρέους ενός Κράτους Μέλους της Ευρωζώνης ή σε άλλους φορείς, ιδρύματα, οργανισμούς της EE ή χρηματοδοτικά ιδρύματα, σύμφωνα με την ομόφωνη έγκριση των Εγγυητών. To EFSF δικαιούται να αναθέτει και/ ή να προβαίνει σε εξωτερική ανάθεση, σύμφωνα με τις ισχύουσες συνθήκες αγοράς, σε οποιοδήποτε φορέα, ίδρυμα, οργανισμό της EE, χρηματοδοτικό ίδρυμα ή άλλα πρόσωπα τις εν λόγω λειτουργίες, 31

33 σύμφωνα με τη βούληση του διοικητικού συμβουλίου του για την αποτελεσματική εκπλήρωση των λειτουργιών του.(e-forosimv.gr) ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΓΓΥΗΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ ΕΓΓΥΗΤΙΚΕΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥΣ Εγγυητικές Δεσμεύσεις Χώρα Ευρώ (εκατομμύρια) Βασίλειο του Βελγίου ,18 Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας ,07 Ιρλανδία 7.002,40 Βασίλειο της Ισπανίας ,51 Γαλλική Δημοκρατία ,45 Ιταλική Δημοκρατία ,72 Κυπριακή Δημοκρατία 863,09 Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου 1.101,39 Δημοκρατία της Μάλτας 398,44 Βασίλειο των Κάτω Χωρών ,58 Δημοκρατία της Αυστρίας ,43 Πορτογαλική Δημοκρατία ,38 Δημοκρατία της Σλοβενίας 2.072,92 Σλοβακική Δημοκρατία 4.371,54 Δημοκρατία της Φιλανδίας 7.905,20 Ελληνική Δημοκρατία ,70 Σύνολο Εγγυητικών Δεσμεύσεων ,00 (statistics.gr) ΚΛΙΜΑΚΑ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑΣ Κλείδα Κατανομής για την Εγγραωιί στο Κράτος Μέλος Κεφάλαιο ττκ ΕΚΤ Κλίαακα Συvεισ(Pooάc % Βασίλειο του Βελγίου 2,4256 3, % Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας 18, , % Ιρλανδία 1,1107 1, % Βασίλειο της Ισπανίας 8, , % Γαλλική Δημοκρατία 14, , % Ιταλική Δημοκρατία 12, , % Κυπριακή Δημοκρατία 0,1369 0, % Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου 0,1747 0, % Δημοκρατία της Μάλτας 0,0632 0, % Βασίλειο των Κάτω Χωρών 3,9882 5, % Δημοκρατία της Αυστρίας 1,9417 2, % 32

34 Πορτογαλική Δημοκρατία 1,7504 2, % Δημοκρατία της Σλοβενίας 0,3288 0, % Σλοβακική Δημοκρατία 0,6934 0, % Δημοκρατία της Φιλανδίας 1,2539 1, % Ελληνική Δημοκρατία 1,9649 2, % Σύνολο 67, , (statistics.gr) 3.4 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΝΤ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΕΘΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ Το ΔΝΤ συμβουλεύει κράτη-μέλη στην υλοποίηση οικονομικών και χρηματοοικονομικών πολιτικών που προωθούν τη σταθερότητα, μειώνουν την ευπάθεια σε περίπτωση κρίσης και ενθαρρύνουν τη σταθερή ανάπτυξη και το υψηλό βιοτικό επίπεδο. Επίσης, εξετάζει διεθνείς οικονομικές τάσεις και εξελίξεις που επηρεάζουν την ομαλή λειτουργία του διεθνούς νομισματικού και οικονομικού συστήματος και προωθεί το διάλογο μεταξύ των κρατών-μελών σχετικά με τις περιφερειακές και διεθνείς συνέπειες των οικονομικών και χρηματοοικονομικών πολιτικών τους. Το ΔΝΤ δημοσιεύει πλέον το σύνολο των αναλύσεών του. Εκτός από τις δραστηριότητες αυτές, που περιλαμβάνονται στην "επιτήρηση", το ΔΝΤ παρέχει τεχνική υποστήριξη θέλοντας να βοηθήσει στην ενδυνάμωση της θεσμικής ικανότητας των μελών, και διαθέτει πόρους στα κράτη-μέλη ώστε να διευκολύνει την προσαρμογή τους σε περίπτωση κρίσης του ισοζυγίου πληρωμών. (imf.org.) Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ Με την προώθηση της οικονομικής σταθερότητας αποφεύγεται η οικονομική και χρηματοοικονομική κρίση. Με την οικονομική σταθερότητα αποτρέπονται επίσης οι σημαντικές διακυμάνσεις στην οικονομική δραστηριότητα, ο υψηλός πληθωρισμός και η υπερβολική μεταβλητότητα στις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τις χρηματαγορές. Η οικονομική αστάθεια μπορεί να αυξήσει την αβεβαιότητα και να αποθαρρύνει τις επενδύσεις, να παρεμποδίσει την οικονομική ανάπτυξη και να μειώσει το βιοτικό επίπεδο. Κάθε ισχυρή οικονομία της αγοράς περιλαμβάνει απαραίτητα κάποιο βαθμό αστάθειας καθώς και σταδιακή δομική αλλαγή. Η πρόκληση για τους φορείς χάραξης πολιτικής είναι να ελαχιστοποιηθεί αυτή η αστάθεια, χωρίς να περιοριστεί η ικανότητα του οικονομικού συστήματος να αυξάνει το βιοτικό επίπεδο μέσω της αυξανόμενης παραγωγικότητας, αποτελεσματικότητας και απασχόλησης που δημιουργεί. Η οικονομική και χρηματοοικονομική σταθερότητα αποτελεί εθνική αλλά και πολυμερή υπόθεση. Όπως έχει δείξει η πρόσφατη εμπειρία από τις διεθνείς χρηματαγορές, η διασύνδεση μεταξύ των χωρών γίνεται όλο και μεγαλύτερη. Προβλήματα σε έναν φαινομενικά απομονωμένο τομέα μιας οποιασδήποτε χώρας μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα σε άλλους τομείς και να εξαπλωθούν σε άλλες χώρες. Οι διεθνείς οικονομικές και χρηματοοικονομικές συνθήκες ασκούν σημαντική επίδραση στις εξελίξεις που διαδραματίζονται στις περισσότερες εθνικές οικονομίες. Έτσι, όταν πρόκειται για την οικονομική και χρηματοοικονομική σταθερότητα, κανένα κράτος δεν λαμβάνεται υπόψη 33

35 μεμονωμένα. Κάθε χώρα που συμμετέχει στο ΔΝΤ αποδέχεται την υποχρέωση να θέσει την οικονομική και χρηματοοικονομική πολιτική της σε αυστηρό έλεγχο από τη διεθνή κοινότητα. Από την πλευρά του, το ΔΝΤ υποχρεούται από το καταστατικό του να επιβλέπει το διεθνές νομισματικό σύστημα ώστε να διασφαλίζει την αποτελεσματική λειτουργία του και τη συμμόρφωση κάθε μέλους με τη δέσμευση που έχει αναλάβει βάσει του Άρθρου IV, να εφαρμόζει πολιτικές που διατηρούν την εγχώρια και διεθνή σταθερότητα. Έτσι, το ΔΝΤ παρακολουθεί και αξιολογεί τις εξελίξεις και τις πολιτικές σε εγχώριο, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. (europa.eu) ΠΩΣ ΤΟ ΔΝΤ ΠΡΟΩΘΕΙ ΤΗΝ ΔΙΕΘΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ Το ΔΝΤ βοηθά χώρες να υλοποιήσουν ισχυρές και κατάλληλες πολιτικές μέσω των βασικών λειτουργιών της επιτήρησης, της τεχνικής υποστήριξης και του δανεισμού. Διμερής επιτήρηση. Ο πυρήνας της διμερούς επιτήρησης είναι οι τακτικές συνήθως ετήσιες διαβουλεύσεις του ΔΝΤ με κάθε κράτος-μέλος. Στη διάρκεια αυτών των διαβουλεύσεων, το προσωπικό του ΔΝΤ συζητά οικονομικές και χρηματοοικονομικές εξελίξεις και πολιτικές με κρατικούς φορείς χάραξης πολιτικής και συχνά με εκπροσώπους της επιχειρησιακής και αστικής κοινωνίας. Ειδικότερα, οι διαβουλεύσεις αναφέρονται σε πιθανές εθνικές και διεθνείς συνέπειες εγχώριας πολιτικής και σε πιθανές εγχώριες επιπτώσεις των εξελίξεων που πραγματοποιούνται σε άλλες χώρες ή περιφέρειες. Ένα μεγάλο μέρος των αναφορών του προσωπικού δημοσιεύονται, επιτρέποντας την ενημέρωση της δημόσιας συζήτησης σε πολλές χώρες. Επιπλέον, το προσωπικό αξιολογεί τις τιμές συναλλάγματος των κρατών-μελών για να διασφαλίσει ότι είναι γενικά κατάλληλες. Σε αυτή τη βάση, το ΔΝΤ προσφέρει συμβουλές για πολιτικές ώστε να προωθήσει τη μακροοικονομική και εξωτερική σταθερότητα, με βάση την εμπειρία των κρατών-μελών. Το πλαίσιο πολιτικής για τις διαβουλεύσεις αυτές ενημερώθηκε το 2007 με μια νέα απόφαση για την επιτήρηση, που διασαφηνίζει τις προσδοκίες, ενισχύει την πολιτική ευθύνη, διατυπώνει τη βέλτιστη πρακτική και εισάγει την έννοια της εξωτερικής σταθερότητας ως οργανωτικής αρχής - καινοτομίες για βελτίωση της εστίασης, της ειλικρίνειας, της αμεροληψίας και της αποτελεσματικότητας της επιτήρησης. Αυτές οι διαβουλεύσεις υποστηρίζονται επίσης από πρωτοβουλίες των κρατών-μελών για ενημέρωση της διμερούς επιτήρησης και προώθηση της διεθνούς οικονομικής σταθερότητας, που περιλαμβάνουν τα εξής: (i) προσπάθεια για συστηματική αξιολόγηση της ευπάθειας των χωρών σε περίπτωση κρίσης (ii) σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα, το Πρόγραμμα Αξιολόγησης Χρηματοοικονομικού Τομέα (FSAP), που προσδιορίζει τα δυνατά σημεία, τους κινδύνους και τις ευπάθειες του οικονομικού συστήματος των κρατών και βοηθά να διαμορφωθούν οι κατάλληλες απαντήσεις μέσω πολιτικής (iii) επίσης, σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα, ανάπτυξη και αξιολόγηση της τήρησης από τις χώρες μιας σειράς προτύπων και κωδίκων ορθής πρακτικής με στόχο το σχεδιασμό και την υλοποίηση οικονομικών και χρηματοοικονομικών πολιτικών Πολυμερής επιτήρηση. Το ΔΝΤ παρακολουθεί επίσης στενά τις οικονομικές και χρηματοοικονομικές εξελίξεις σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο. Οι περιοδικές αναφορές του ΔΝΤ για την Παγκόσμια Οικονομική Προοπτική, οι περιφερειακές εταιρείες-τεχνοβλαστοί και η Έκθεση Διεθνούς Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας αναλύουν τις διεθνείς και περιφερειακές μακροοικονομικές και χρηματοοικονομικές εξελίξεις, προκειμένου να διασφαλιστεί μια διεθνής προοπτική για επιτήρηση. Το ΔΝΤ προσανατολίζεται επίσης να διευκολύνει 34

36 πολυμερείς συζητήσεις για θέματα σχετικού ή κοινού ενδιαφέροντος σε ομάδες μελών και προοδευτικά να προωθήσει την κοινή κατανόηση των πολιτικών που προωθούν τη σταθερότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, το ταμείο συνεργάζεται με την ομάδα των G-20 για την αξιολόγηση της συνοχής των πλαισίων πολιτικής αυτών των χωρών για να υποστηρίξει μια ισορροπημένη και σταθερή ανάπτυξη Το ΔΝΤ βοηθά χώρες να ενισχύσουν την ικανότητά τους να σχεδιάζουν και να υλοποιούν ισχυρές οικονομικές πολιτικές. Το Ταμείο παρέχει συμβουλές και εκπαίδευση για μια σειρά θεμάτων που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές του, όπως η φορολογική, νομισματική και συναλλαγματική πολιτική, η ρύθμιση και επιτήρηση οικονομικών συστημάτων, συστήματα στατιστικής και νομικά πλαίσια. Δανεισμός: Ακόμη και οι καλύτερες οικονομικές πολιτικές δεν μπορούν να εξαλείψουν εντελώς την αστάθεια ή να αποτρέψουν τις κρίσεις. Σε περίπτωση που ένα κράτος-μέλος αντιμετωπίσει οικονομικές δυσκολίες, το ΔΝΤ μπορεί να προσφέρει χρηματοοικονομική στήριξη για να υποστηρίξει προγράμματα πολιτικής που θα διορθώσουν υφιστάμενα μακροοικονομικά προβλήματα, θα περιορίσουν τη ρήξη στην εγχώρια και διεθνή οικονομία και θα συμβάλουν στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, της σταθερότητας και της ανάπτυξης. Τα χρηματοδοτικά μέσα του ΔΝΤ μπορούν επίσης να στηρίξουν την πρόληψη της κρίσης Δανεισμός (imf.org) Ένα κράτος μέλος της ζώνης του ευρώ μπορεί να καταφύγει στη διαδικασία δανεισμού ύστερα από αίτημα υποστήριξης. Προηγουμένως το οικονομικό πρόγραμμα και το αίτημα της χώρας πρέπει να το έχουν διαπραγματευθεί η ευρωπαϊκή επιτροπή και το Δ.Ν.Τ και να έχει γίνει ομόφωνα αποδεκτό από το Eurogroup (υπουργοί οικονομικών της ζώνης του ευρώ). Για την επικύρωση του δανείου θα πρέπει να υπογραφεί από όλα τα μέλη, μνημόνιο στο οποίο θα συμπεριλαμβάνονται οι όροι, οι προϋποθέσεις και οι υποχρεώσεις των μερών που διαπραγματεύονται (σχετικά μνημόνια έχει υπογράψει η Ελλάδα τον Μάϊο του2010). Αν υπάρχει αίτημα στήριξης από κάποια χώρα θα χρειαστεί εύλογος χρόνος για την εκπόνηση του προγράμματος στήριξης το οποίο θα γίνει από κοινού με εμπειρογνώμονες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (Δ.Ν.Τ) και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (Ε.Κ.Τ.) Το πρόγραμμα αυτό πρέπει να εγκριθεί από το Eurogroup και στη συνέχεια το EFSF θα κάνει τις απαιτούμενες ενέργειες για την αύξηση των πόρων και την εκταμίευση του δανείου προς τη χώρα που αντιμετωπίζει δυσκολίες. Στις αρχές του 2010 το έλλειμμα της Ελλάδας βρισκόταν σε τέτοιο ύψος, που καθιστούσε αδύνατο το δανεισμό της χώρας από τις αγορές. Από εκείνο το σημείο, τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης προσπάθησαν με τέσσερις κινήσεις να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση που ξεκίνησε με αφορμή το ελληνικό χρέος. Τα τέσσερα σημεία-σταθμοί για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους στην Ελλάδα: 1) Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης ( Loan facility Agreement -συνδέεται με τα τρία «μνημόνια») 35

37 - Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής (ΜΟΧΠ), - Τεχνικό Μνημόνιο Συνεννόησης (ΤΜΣ) και - Μνημόνιο Συνεννόησης στις Συγκεκριμένες Προϋποθέσεις Οικονομικής Πολιτικής (ΣΠΟΠ) 2) Ο προσωρινός μηχανισμός στήριξης EFSF (European Financial Stability Facility) 3) O μόνιμος μηχανισμός στήριξης ΕFSM (European Financial Stabilisation Mechanism) 4) Η δεύτερη δανειακή σύμβαση μηχανισμός, ο Στα πλαίσια δημιουργίας των μηχανισμών στήριξης, υπήρξε και ένας ενδιάμεσος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθεροποίησης (European Financial Stabilisation Mechanism-EFSM), ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για την οικονομική ενίσχυση της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας.(naftemporikh.gr) 3.5 ΔΑΝΕΙΑΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ Πρόκειται ουσιαστικά για την πρώτη δανειακή σύμβαση, βάσει της οποίας η Ελλάδα λαμβάνει δανειοδότηση συνολικού ύψους 110 δισεκατομμυρίων ευρώ, από τα οποία, 80 δισεκατομμύρια προέρχονται από τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης και 30 δισεκατομμύρια από το Δ.Ν.Τ. Ο επιμερισμός της βοήθειας που παρέχει κάθε κράτος-μέλος της ζώνης του ευρώ γίνεται με βάση το ποσοστό συμμετοχής στο κεφάλαιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ.). Η Γερμανία συμμετέχει με το ποσό των 22,4 δισεκατομμυρίων ευρώ, η οποία είναι η μεγαλύτερη συνεισφορά από τα κράτη της ευρωζώνης. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του υπουργείου Οικονομικών της Γερμανίας, Dr. Johannes Blankenheim, υπεύθυνο διεθνών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων, από το πρώτο γερμανικό πακέτο οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα, η Γερμανία έως το τέλος του 2012 έλαβε τόκους ύψους 320 εκατομμυρίων ευρώ, όμως τo φθινόπωρο του 2012, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τα κράτη-μέλη θα παραιτηθούν μελλοντικά από την αναζήτηση των τόκων, έτσι ώστε να ελαφρυνθεί η Ελλάδα από αυτό το επιπλέον οικονομικό βάρος, που όμως μπροστά στις τεράστιες οικονομικές υποχρεώσεις που έχει αναλάβει με τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής, είναι μάλλον ελάχιστο.ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθεροποίησης (EFSM) Ο EFSM είναι ένα προσωρινό πρόγραμμα χρηματοδότησης έκτακτης ανάγκης, το οποίο στηρίζεται σε κεφάλαια από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, κάνοντας χρήση του προϋπολογισμού της Ε.Ε. ως εγγύηση. Εποπτική αρχή είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σκοπός του είναι η διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση με την παροχή οικονομικής βοήθειας προς τα κράτη-μέλη της, τα οποία βρίσκονται σε οικονομική δυσκολία. 36

38 Το ταμείο της Επιτροπής, που υποστηρίζεται από τα 27 μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορεί να αυξηθεί έως και 60 δισεκατομμύρια. Ο μόνιμος μηχανισμός στήριξης (ESM) Aπό τον Οκτώβριο του 2012, ενεργοποιήθηκε ο μηχανισμός ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας) ο οποίος θα λειτουργεί παράλληλα με τον EFSF και τον EFSM μέχρι τα μέσα του 2013 και εν συνεχεία ως ο μοναδικός μηχανισμός στήριξης, όταν ολοκληρωθεί το έργο του EFSF. Τα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ διαπίστωσαν την ανάγκη μόνιμης στήριξης των κρατών-μελών που βρίσκονται σε έντονη οικονομική κρίση. Ακόμα και μετά το τέλος της λειτουργίας του EFSF, τα κράτη- μέλη με οικονομικές δυσκολίες μέσω αυτού του μηχανισμού θα μπορούν να έχουν τη δυνατότητα να δανείζονται από τις αγορές με συμφέροντα επιτόκια. Περισσότερες πληροφορίες εδώ Ο ESM λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο με τον EFSF ως ένας αυτόνομος οργανισμός με έδρα το Λουξεμβούργο και «αγοράζει» πιστώσεις για τα κράτη-μέλη με οικονομικές δυσκολίες και εγγυήσεις. Ο ESM διαθέτει μεγαλύτερο κεφάλαιο από τον EFSF, περίπου συνολικά στα 700 δισεκατομμύρια ευρώ. Τα μέλη της ευρωζώνης πληρώνουν σε τέσσερις δόσεις το ποσό των 620 δισεκατομμυρίων στον ESM τα οποία θα κληθούν να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση ανάγκης. Η δεύτερη δανειακή σύμβαση για την Ελλάδα Από τις αρχές του 2012 τα κράτη-μέλη συμφώνησαν σε ένα δεύτερο πακέτο οικονομικής βοήθειας για την Ελλάδα. Αυτή τη φορά τα χρήματα δεν λαμβάνονται απευθείας από τα κράτη, αλλά από τον EFSF.(newmoney.gr) Εάν, μετά την αποπληρωμή όλων των Δανείων που χορηγούνται βάσει των Συμβάσεων Δανειακής Διευκόλυνσης και όλων των Χρηματοδοτικών Μέσων που εκδίδονται ή συνάπτονται από το EFSF, παραμείνουν χρήματα στο Ταμειακό Απόθεμα (περιλαμβανομένων ποσών που αντιπροσωπεύουν τόκους ή επενδυτικά έσοδα του Ταμειακού Αποθέματος), τα ποσά αυτά θα καταβληθούν στους Εγγυητές ως αντάλλαγμα για την έκδοση των Εγγυήσεών τους. To EFSF θα τηρεί λογαριασμούς γενικού καθολικού και άλλα αρχεία για τα ποσά της Διαχειριστικής Αμοιβής και του αναμενόμενου Περιθωρίου που παρακρατούνται αναφορικά με κάθε Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης, καθώς και για το ποσό του συνόλου των Εγγυήσεων που έχουν εκδοθεί από κάθε Εγγυητή σύμφωνα με την παρούσα Σύμβαση. Οι εν λόγω λογαριασμοί γενικού καθολικού και αρχεία θα επιτρέπουν στο EFSF να υπολογίζει το αντάλλαγμα που οφείλεται σε κάθε Εγγυητή αναφορικά με τις Εγγυήσεις που εκδίδονται βάσει της παρούσας Σύμβασης και το οποίο θα είναι πληρωτέο αναλογικά σε κάθε Εγγυητή, για τη συμμετοχή του στο σύνολο των Εγγυήσεων που εκδίδονται βάσει της παρούσας Σύμβασης. Τα Κράτη Μέλη της Ευρωζώνης που είναι δυνητικοί Δανειολήπτες δύνανται να ζητήσουν και να συνάψουν Συμβάσεις Δανειακής Διευκόλυνσης μόνο για το διάστημα που ξεκινά την ημέρα θέσης της παρούσας Σύμβασης σε ισχύ και λήγει στις 30 Ιουνίου 2013 (με την προϋπόθεση ότι είναι δυνατόν να εκταμιευθούν Δάνεια και μετά την ημερομηνία αυτή εφόσον οι σχετικές Συμβάσεις Δανειακής Διευκόλυνσης έχουν συναφθεί πριν τη συγκεκριμένη ημερομηνία).(ilisnews.gr) 37

39 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΑΚΩΝ ΕΚΤΑΜΙΕΥΣΕΩΝ Πριν από κάθε εκταμίευση Δανείου βάσει μίας Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης, η Επιτροπή, συμπράττοντας με την ΕΚΤ, υποβάλει έκθεση στην Ομάδα Εργασίας Eurogroup όπου αναλύεται η συμμόρφωση του αντίστοιχου Δανειολήπτη με τους όρους και τις προϋποθέσεις του Μνημονίου και της (τυχόν) σχετικής Απόφασης του Συμβουλίου. Οι Εγγυητές αξιολογούν την εν λόγω συμμόρφωση και αποφασίζουν ομόφωνα εάν θα επιτρέψουν την εκταμίευση του αντίστοιχου Δανείου. Το πρώτο Δάνειο που θα διατεθεί στο Δανειολήπτη βάσει κάποιας Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης αποδεσμεύεται αμέσως μετά την αρχική υπογραφή του αντίστοιχου Μνημονίου και δεν αποτελεί αντικείμενο της εν λόγω έκθεσης. Μετά από αίτημα για καταβολή κεφαλαίων (το «Αίτημα Καταβολής Κεφαλαίων») από κάποιο Δανειολήπτη που τελεί σε συμμόρφωση με τους όρους της αντίστοιχης Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης και που ζητά Δάνειο βάσει αυτής, οι Εγγυητές (με εξαίρεση το πρώτο Δάνειο) θα μελετούν την έκθεση της Επιτροπής σχετικά με τη συμμόρφωση του Δανειολήπτη με το Μνημόνιο και την (τυχόν) σχετική Απόφαση του Συμβουλίου. Ενεργώντας ομόφωνα, εάν οι Εγγυητές θεωρήσουν ότι ο Δανειολήπτης τελεί σε συμμόρφωση με τους όρους για ανάληψη κεφαλαίων βάσει της Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης και ικανοποιηθούν με τη συμμόρφωσή του με τους όρους και τις προϋποθέσεις του Μνημονίου, τότε ο Πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας Eurogroup ζητά εγγράφως από το EFSF να υποβάλει πρόταση με τους λεπτομερείς όρους του Δανείου που προτείνεται να χορηγηθεί στο Δανειολήπτη, στο πλαίσιο των παραμέτρων της Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης, του Μνημονίου, λαμβανομένης υπόψη της βιωσιμότητας του χρέους και των συνθηκών της αγοράς για την έκδοση ομολόγων. Η πρόταση του EFSF θα προσδιορίζει το ποσό το οποίο εξουσιοδοτείται το EFSF να χορηγήσει μέσω Δανείου σύμφωνα με τη Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης καθώς και τους όρους αυτού, όπως το ποσό του Δανείου, το Καθαρό Ποσό Εκταμίευσης, τη διάρκεια, το πρόγραμμα αποπληρωμής και το επιτόκιο (περιλαμβανομένου και του Περιθωρίου) που σχετίζονται με το συγκεκριμένο Δάνειο. Εάν η Ομάδα Εργασίας Eurogroup αποδεχθεί την εν λόγω πρόταση, ο Πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας Eurogroup θα ζητήσει από το EFSF να κοινοποιήσει μία γνωστοποίηση αποδοχής (η «Γνωστοποίηση Αποδοχής») προς το Δανειολήπτη όπου θα επιβεβαιώνονται οι όροι του Δανείου. Το αργότερο αμέσως μετά την υπογραφή της Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης, το EFSF θα ξεκινήσει τη διαδικασία για την έκδοση ή σύναψη των Χρηματοδοτικών Μέσων είτε στο πλαίσιο ενός ή περισσοτέρων Προγραμμάτων EFSF είτε όχι και, στο βαθμό που είναι απαραίτητο, θα ζητήσει από τους Εγγυητές να εκδώσουν Εγγυήσεις έτσι ώστε το EFSF να έχει επαρκή κεφάλαια όταν χρειάζεται να προβεί στις εκταμιεύσεις βάσεων αντίστοιχου Δανείου. (express.gr) 38

40 ΕΚΔΟΣΗ Ή ΣΥΝΑΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ Σε συμμόρφωση με τη χρηματοδοτική του στρατηγική, το EFSF δύναται είτε να εκδίδει ή να συνάπτει ανεξάρτητα Χρηματοδοτικά Μέσα που αποτελούν αντικείμενο Εγγυήσεων είτε να καθιερώσει ένα ή περισσότερα Προγράμματα EFSF για τους σκοπούς της έκδοσης Χρηματοδοτικών Μέσων που αποτελούν αντικείμενο Εγγυήσεων, τα οποία θα χρηματοδοτήσουν τα Δάνεια σύμφωνα με τους όρους της παρούσας Σύμβασης. To EFSF δύναται να καθιερώσει ένα βασικό ενημερωτικό δελτίο (το «Βασικό Ενημερωτικό Δελτίο») για κάθε επί μέρους έκδοση Χρηματοδοτικών Μέσων που θα εκδίδεται σύμφωνα με τους τελικούς όρους (οι «Τελικοί Όροι») που περιλαμβάνουν τους λεπτομερείς χρηματοοικονομικούς όρους κάθε έκδοσης. Εναλλακτικά, το EFSF δύναται να καθιερώσει ενημερωτικά τεύχη (τα «Ενημερωτικά Τεύχη») για τους σκοπούς της έκδοσης των Χρηματοδοτικών Μέσων. Τα Βασικά Ενημερωτικά Δελτία,οι Τελικοί Όροι, τα ενημερωτικά τεύχη ή άλλα συναφή υλικά που σχετίζονται με την εισαγωγή ή την κοινοπρακτική αναδοχή Χρηματοδοτικών Μέσων θα αναφέρονται ως: τα «Υλικά της Προσφοράς». Επίσης το EFSF θα εκδίδει τα συναφή συμβατικά έγγραφα που σχετίζονται με τα εν λόγω Χρηματοδοτικά Μέσα. To EFSF ορίζει γενικούς όρους και προϋποθέσεις για τα Χρηματοδοτικά Μέσα που εκδίδονται ή συνάπτονται από το EFSF. Αυτοί μπορεί να περιλαμβάνουν διατάξεις για την επίκληση των Εγγυήσεων είτε από το EFSF εάν αυτό προβλέψει έλλειμμα πριν την προγραμματισμένη ημερομηνία πληρωμής είτε από τον αντίστοιχο Εκπρόσωπο των Ομολογιούχων (εάν το EFSF δεν προβεί στην προγραμματισμένη καταβολή τόκων ή αρχικού κεφαλαίου βάσει κάποιου Χρηματοδοτικού Μέσου όταν αυτή καταστεί οφειλόμενη). Οι γενικοί όροι και προϋποθέσεις θα διευκρινίζουν ότι δεν υφίσταται επίσπευση των Χρηματοδοτικών Μέσων στην περίπτωση που το Δάνειο ή τα Δάνεια που χρηματοδοτούνται από τα εν λόγω Χρηματοδοτικά Μέσα επισπευστούν ή προεξοφληθούν για οποιοδήποτε λόγο. Σε σχέση με τη διάρθρωση και τη διαπραγμάτευση των Χρηματοδοτικών Μέσων είτε ανεξάρτητα είτε στο πλαίσιο ενός ή περισσοτέρων Προγραμμάτων EFSF, το EFSF δύναται: (α) να ορίζει, να συμπράττει και να διαπραγματεύεται με τις διοργανώτριες τράπεζες, τις λοιπές επικεφαλής τράπεζες και τους αναδόχους, (β) να ορίζει, να συμπράττει και να διαπραγματεύεται με οίκους αξιολόγησης και με τους συμβούλους τους, να τους παρέχει τα απαραίτητα στοιχεία, τεκμηρίωση και παρουσιάσεις ώστε να λαμβάνει τις απαιτούμενες αξιολογήσεις, (γ) να ορίζει, να συμπράττει και να διαπραγματεύεται με εκπροσώπους πληρωμών, εκπροσώπους εισαγωγής προς διαπραγμάτευση, Εκπροσώπους των Ομολογιούχων, δικηγόρους και λοιπούς επαγγελματίες συμβούλους, (δ) να ορίζει, να συμπράττει και να διαπραγματεύεται με κοινά αποθετήρια και συστήματα εκκαθάρισης τίτλων όπως το Euroclear και/ή το Clearstream για την εκκαθάριση των Χρηματοδοτικών Μέσων, (ε) να παρίσταται σε παρουσιάσεις και εκθέσεις επενδυτών που βοηθούν στην εισαγωγή ή την κοινοπρακτική αναδοχή Χρηματοδοτικών Μέσων βάσει ενός ή περισσοτέρων Προγραμμάτων του EFSF, (στ) να διαπραγματεύεται, να επικυρώνει και να υπογράφει όλα τα νόμιμα έγγραφα που σχετίζονται με τα Χρηματοδοτικά Μέσα και τα Προγράμματα EFSF, 39

41 (ζ) γενικά, να κάνει ο,τιδήποτε είναι αναγκαίο για την επιτυχή διάρθρωση και υλοποίηση των Προγραμμάτων EFSF και την έκδοση ή τη σύναψη των Χρηματοδοτικών Μέσων. Με την προϋπόθεση των συνθηκών της αγοράς, το EFSF θα χρηματοδοτεί τα Δάνεια μέσω της έκδοσης ή σύναψης Χρηματοδοτικών Μέσων στη βάση συνδυασμένης χρηματοδότησης, κατά τρόπο ώστε τα Χρηματοδοτικά Μέσα τα οποία χρηματοδοτούν ένα Δάνειο να είναι ουσιαστικά του ιδίου προφίλ με το ποσό, το χρόνο έκδοσης, το νόμισμα, το πρόγραμμα αποπληρωμής, την τελική λήξη και το επιτόκιο αυτών, με την προϋπόθεση ότι, στο βαθμό που είναι εφικτό, οι προγραμματισμένες ημερομηνίες πληρωμής των Δανείων ορίζονται τουλάχιστον δεκατέσσερις (14) Εργάσιμες Ημέρες πριν τις προγραμματισμένες ημερομηνίες πληρωμής που προβλέπονται από τα αντίστοιχα Χρηματοδοτικά Μέσα, ώστε να δίνεται η δυνατότητα διεκπεραίωσης των πληρωμών. Εάν, λόγω των συνθηκών της αγοράς ή του όγκου των Χρηματοδοτικών Μέσων που πρόκειται να εκδοθούν ή να συναφθούν από το EFSF βάσει ενός ή περισσοτέρων Προγραμμάτων EFSF, δεν είναι πρακτικά δυνατό ή εφικτό να εκδοθούν ή να συναφθούν Χρηματοδοτικά Μέσα αυστηρά στη βάση συνδυασμένης χρηματοδότησης, το EFSF δύναται να ζητήσει από τους Εγγυητές να του επιτρέψουν κάποιο βαθμό ευελιξίας ως προς τη χρηματοδότηση, ώστε αυτή να μην είναι συνδυασμένη με τα Δάνεια τα οποία παρέχει, ιδιαίτερα ως προς (α) το νόμισμα των Χρηματοδοτικών Μέσων, (β) το χρόνο έκδοσης ή σύναψης των Χρηματοδοτικών Μέσων, (γ) τις βάσεις επιτοκίου και (δ) τη λήξη και το πρόγραμμα αποπληρωμής των Χρηματοδοτικών Μέσων που πρόκειται να εκδοθούν ή να συναφθούν (περιλαμβανομένης της δυνατότητας έκδοσης βραχυπρόθεσμων χρεογράφων, εμπορεύσιμων τίτλων ή άλλων χρηματοπιστωτικών διευθετήσεων που καλύπτονται από τις Εγγυήσεις) και (ε) τη δυνατότητα προ-χρηματοδότησης των Δανείων σύμφωνα με υφιστάμενη Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης. Ενεργώντας ομόφωνα, οι Εγγυητές δύνανται να επιτρέψουν στο EFSF κάποιο βαθμό χρηματοδοτικής ευελιξίας, ενώ θα προσδιορίσουν το πλαίσιο και τα όρια εντός των οποίων το EFSF μπορεί να υιοθετήσει μία μη-συνδυασμένη χρηματοδοτική στρατηγική (η «Διαφοροποιημένη Χρηματοδοτική Στρατηγική»). Δεδομένου ότι η Διαφοροποιημένη Χρηματοδοτική Στρατηγική απαιτεί τη διαχείριση του μετασχηματισμού και των βασικών κινδύνων, στην περίπτωση που επιτραπεί στο EFSF η Διαφοροποιημένη Χρηματοδοτική Στρατηγική, το EFSF μπορεί να αναθέσει τη διαχείριση των εν λόγω χρηματοδοτικών δραστηριοτήτων, τη διαχείριση των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού καθώς και τη σύναψη συναφών πράξεων αντιστάθμισης κινδύνου κατά της αναντιστοιχίας νομίσματος, επιτοκίου ή λήξης, σε έναν ή περισσότερους φορείς διαχείρισης χρεών του Κράτους Μέλους της Ευρωζώνης ή σε άλλους φορείς ή ιδρύματα τα οποία θα έχουν ομόφωνα εγκριθεί από τους Εγγυητές, οι οποίοι (φορείς) θα δικαιούνται αποζημίωσης με βάση τους όρους που επικρατούν στην αγορά, για την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών, το κόστος της οποίας (αποζημίωσης) θα αποτελεί λειτουργικό κόστος για το EFSF.(e-forosism.gr) 40

42 3.6 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΙΣΧΥΟΣ ΚΑΙ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ TOY EFSF (1) Η παρούσα Σύμβαση παραμείνει σε πλήρη ισχύ και εγκυρότητα για το χρονικό διάστημα που υφίστανται ανεξόφλητα ποσά βάσει οποιωνδήποτε Συμβάσεων Δανειακής Διευκόλυνσης ή Χρηματοδοτικών Μέσων που έχουν εκδοθεί από το EFSF στο πλαίσιο ενός Προγράμματος EFSF ή λόγω αποδιδόμενων ποσών που οφείλονται προς τους Εγγυητές. (2) Τα Κράτη Μέλη της Ευρωζώνης δεσμεύονται ότι θα εκκαθαρίσουν το EFSF σύμφωνα με το Καταστατικό του, κςιτά τη συντομότερη ημερομηνία μετά τις 30 Ιουνίου 2013, κατά την οποία δεν υφίστανται πλέον ανεξόφλητα Δάνεια προς κάποιο Κράτος Μέλος της Ευρωζώνης και όλα τα Χρηματοδοτικά Μέσα που έχουν εκδοθεί από το EFSF και οποιαδήποτε αποδιδόμενα ποσά που οφείλονται προς τους Εγγυητές έχουν πλήρως εξοφληθεί. (3) Σε περίπτωση που υφίστανται οποιεσδήποτε εναπομείνασες υποχρεώσεις του EFSF κατά την εκκαθάριση του, τα Κράτη Μέλη της Ευρωζώνης, κατά τη διάρκεια της τελικής συνεδρίασης των μετόχων του, θα αποφασίσουν σε ποια βάση θα κατανεμηθούν οι εν λόγω υποχρεώσεις μεταξύ των Κρατών Μελών της Ευρωζώνης. (4) Σε περίπτωση που υφίσταται πλεόνασμα κατά την εκκαθάριση του EFSF, αυτό πρόκειται να κατανεμηθεί στους μετόχους του σε αναλογική βάση υπολογιζόμενη ως προς τη συμμετοχή τους στο μετοχικό κεφάλαιο του EFSF. Πριν καθοριστεί εάν υφίσταται πλεόνασμα: (α) το πιστωτικό υπόλοιπο του Ταμειακού Αποθέματος θα καταβληθεί στους Εγγυητές, και (β) τυχόν λειτουργικό κέρδος ή πλεόνασμα που απορρέει από το EFSF και το οποίο προέρχεται από την έκδοση Χρηματοδοτικών Μέσων εγγυημένων από τους Εγγυητές θα καταβληθεί ως πρόσθετη αποζημίωση στους Εγγυητές ανάλογα με το αντίστοιχο τη χρησιμοποίηση των εν λόγω κεφαλαίων για την εξόφληση των Χρηματοδοτικών Μέσων, (γ) οποιεσδήποτε άλλες συναφείς εργασίες διαχείρισης χρηματικών ποσών και ταμείου, όπως ενδέχεται να ανατεθούν κατά διαστήματα, (δ) την παροχή νομικών υπηρεσιών, υπηρεσιών λογιστικής, υπηρεσιών ανθρώπινων πόρων, διαχείρισης εγκαταστάσεων, υπηρεσίες προμηθειών, εσωτερικού ελέγχου και άλλες συναφείς υπηρεσίες που προϋποθέτουν εξωτερική ανάθεση και/ή εφοδιαστική στήριξη. Οι εν λόγω αναθέσεις δύνανται να γίνουν βάσει μίας Σύμβασης Παροχής Υπηρεσιών μεταξύ του EFSF και της ΕΤΕπ (ή τον αρμόδιο φορέα ή οργανισμό). To EFSF δύναται να συνάψει σύμβαση με την ΕΚΤ προκειμένου η τελευταία να ενεργήσει ως αντιπρόσωπος πληρωμών. To EFSF δύναται να διορίσει την ΕΚΤ (ή κάποιον άλλο φορέα, ίδρυμα, οργανισμό της EE, χρηματοδοτικό ίδρυμα ή άλλα πρόσωπα εγκεκριμένα ομόφωνα από τους Εγγυητές) για την τήρηση των τραπεζικών λογαριασμών και των λογαριασμών αξιογράφων αυτού. To EFSF, σε περίπτωση υιοθέτησης μιας Διαφοροποιημένης Χρηματοδοτικής Στρατηγικής και με την προϋπόθεση της ομόφωνης έγκρισης των Εγγυητών (εκτός των Αποχωρούντων Εγγυητών), δικαιούται και δύναται να αναθέτει λειτουργίες διαχείρισης στοιχείων ενεργητικού και παθητικού, καθώς και τις άλλες δραστηριότητες και λειτουργίες σε έναν ή περισσότερους φορείς διαχείρισης χρέους ενός Κράτους Μέλους της Ευρωζώνης ή σε άλλους φορείς, ιδρύματα, οργανισμούς της EE ή χρηματοδοτικά ιδρύματα, σύμφωνα με την ομόφωνη έγκριση των Εγγυητών. To EFSF δικαιούται να αναθέτει και/ ή να προβαίνει σε εξωτερική ανάθεση, σύμφωνα με τις ισχύουσες συνθήκες αγοράς, σε οποιοδήποτε φορέα, ίδρυμα, 41

43 οργανισμό της EE, χρηματοδοτικό ίδρυμα ή άλλα πρόσωπα τις εν λόγω λειτουργίες, σύμφωνα με τη βούληση του διοικητικού συμβουλίου του για την αποτελεσματική εκπλήρωση των λειτουργιών του. (europa.eu) Μέχρι τις 30 Ιουνίου 2015 η επέκταση της δανειακής σύμβασης Ελλάδας - EFSF Τη λήξη στις 30 Ιουνίου 2015 της περιόδου διαθεσιμότητας της δανειακής διευκόλυνσης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) προς την Ελληνική Δημοκρατία και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) προβλέπει η τρίτη τροποποίηση (η πρώτη ήταν στις 12 Δεκεμβρίου 2012 και η δεύτερη στις 19 Δεκεμβρίου 2014) της κύριας σύμβασης χρηματοδοτικής διευκόλυνσης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας, του EFSF, του ΤΧΣ και της Τράπεζας της Ελλάδος. Η τρίτη τροποποίηση της κύριας σύμβασης χρηματοδοτικής διευκόλυνσης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας, του EFSF, του ΤΧΣ και της Τράπεζας της Ελλάδος που θα πρέπει να κυρωθεί από την ελληνική Βουλή έως τις 28 Φεβρουαρίου προβλέπει τους γνωστούς αυστηρούς όρους εφαρμογής που προέβλεπε και η αρχική σύμβαση (παραίτηση αμετάκλητα και άνευ όρων από οποιαδήποτε ασυλία, παραίτηση ασυλίας για λόγους εθνικής κυριαρχίας, κά). Μοναδική διαφορά είναι ότι προστίθεται νέο άρθρο που προβλέπει τις διαδικασίες επιστροφής των αδιάθετων χρεογράφων που κατέχονται από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας στον EFSF στη βάση της απόφασης του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου, αλλά και τους όρους και τις προϋποθέσεις που αυτά (10,9 δισ. ευρώ) θα χρησιμοποιηθούν από το ΤΧΣ εάν ανακύψει ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης κάποιας τράπεζας έως τα τέλη Ιουνίου. (newsin.gr) Στα παραρτήματα της δανειακής σύμβασης σημειώνονται επίσης: 1) «Η περίοδος Διαθεσιμότητας σε σχέση με την παρούσα Δανεική Διευκόλυνση θα αρχίσει από την ημερομηνία (συμπεριλαμβανομένη) κατά την οποία οι εν λόγω Ειδικοί Οροί της Διευκόλυνσης θα τεθούν σε ισχύ και θα λήξει στις 30 Ιουνίου 2015». 2) «Τα Συμβαλλόμενα μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να υποβάλουν οποιαδήποτε διαφορά ενδέχεται να προκύψει σχετικά με τη νομιμότητα, την εγκυρότητα, την ερμηνεία ή την εκτέλεση της παρούσας Δεύτερης Τροποποιητικής Σύμβασης στην αποκλειστική δικαιοδοσία των δικαστηρίων του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου». 3) «Η Ελλάδα, η Τράπεζα της Ελλάδος και το ΤΧΣ παραιτούνται με την παρούσα αμετάκλητα και άνευ όρων από οποιαδήποτε ασυλία της οποίας είναι ή ενδέχεται να καταστούν δικαιούχοι, όσον αφορά στα ίδια ή τα περιουσιακά τους στοιχεία, από νομικές διαδικασίες σε σχέση με την παρούσα Τρίτη Τροποποιητική Σύμβαση συμπεριλαμβανομένων, χωρίς περιορισμό, της ασυλίας έναντι αγωγής, δικαστικής ή άλλης εντολής, από κατάσχεση, σύλληψη ή ασφαλιστικά μέτρα πριν την έκδοση δικαστικής απόφασης και από την εκτέλεση και επιβολή εις βάρος των περιουσιακών τους στοιχείων, στο βαθμό που αυτό δεν απαγορεύεται από αναγκαστικό δίκαιο». 42

44 4) «Ούτε ο Εγγυητής ούτε οποιοδήποτε περιουσιακό του στοιχείο απολαύει ασυλίας για λόγους εθνικής κυριαρχίας ή άλλως από δικαιοδοσία, κατάσχεση - είτε πριν είτε μετά τη δικαστική απόφαση - ή εκτέλεση σε σχέση με οποιαδήποτε ενέργεια ή διαδικασία αφορά τη Τρίτη Τροποποιητική Σύμβαση».(newsin.gr) 3.7 ΜΝΗΜΟΝΙΑ Το μνημόνιο η υπόμνημα, είναι έκθεση με ειδική αναφορά σε συγκεκριμένη υπόθεση. Δεδομένου ότι συσχετίζεται εννοιολογικά με τη μνήμη, ως μνημόνιο εννοείται οποιοδήποτε έγγραφο ή άλλο μέσο βοηθά τη μνήμη μέσω της καταγραφής γεγονότων ή συγκεκριμένων παρατηρήσεων πάνω σε ένα δεδομένο θέμα. Σε ό,τι αφορά στη διπλωματική γλώσσα, το μνημόνιο είναι επίσημο διπλωματικό έγγραφο, μέσω του οποίου είτε ανταλλάσσονται απόψεις ή εντοπίζονται θέματα για διμερείς ή πολυμερείς συμβάσεις διεθνούς δικαίου. Σε ό,τι αφορά στην τυπική δομή του το μνημόνιο περιλαμβάνει πληροφορίες για την τρέχουσα κατάσταση, συνοπτική περιγραφή της προτεινόμενης πολιτικής συζήτηση επί των κεντρικών σημείων-κλειδιών, ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται θέματα υλοποίησης, γενικά οικονομικά και ειδικά χρηματιστηριακά ζητήματα, όπως επίσης και απροσδόκητες αλλαγές. «Το Μνημόνιο είναι ένα ξεχωριστό και αυτόνομο έγγραφο, όμως συνδέεται με τη δανειακή σύμβαση. Καμία εκταμίευση [δόσης στήριξης] δεν είναι δυνατό να γίνει χωρίς συμμόρφωση με το Μνημόνιο, το οποίο αξιολογείται από τους θεσμούς» Το Μνημόνιο, σε αντίθεση με τη δανειακή σύμβαση, δε χρειαζόταν να επεκταθεί, επειδή δεν έχει ημερομηνία λήξης. Η Ελλάδα βρέθηκε από τα τέλη του 2009 σε κατάσταση αδυναμίας χρηματοδότησης του τρέχοντος ελλείμματος, αδυναμίας αναχρηματοδότησης του χρέους και πληρωμής των ελληνικών κρατικών ομολόγων που έληγαν τον επόμενο χρόνο, ομόλογα που κατείχαν κατά ένα μέρος εγχώριες τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, κλπ, και κατά ένα μέρος φορείς και τράπεζες του εξωτερικού. Η Τράπεζα Πειραιώς φαίνεται να είναι η πλέον ανθεκτική στην κρίση εκροής καταθέσεων ELA, καθώς διαθέτει 14,2 δισ. ευρώ σε ομόλογα EFSF έναντι 10,08 δισ. ευρώ της Eurobank, 9,1 δισ. ευρώ της Εθνικής και 4,3 δισ. ευρώ της Alpha. Σύμφωνα με την HSBC, η Πειραιώς διαθέτει επίσης 1,27 δισ. ευρώ σε ελληνικά ομόλογα έναντι 2,53 δισ. ευρώ της Εθνικής, 0,9 δισ. ευρώ της Alpha και 4,1 δισ. ευρώ της Eurobank. (capital.gr) Περιπτώσεις λειτουργίας του Μηχανισμού Στήριξης είναι οι εξής: Ιρλανδία 2010: Μετά από αίτημα των Ιρλανδικών χωρών στις 21/11/2010 αποφασίστηκε τριετής χρηματοδοτική στήριξης ύψους 85 δις από τα οποίο ο EFSF θα καταβάλει το ποσό των 17,7 δις. Πορτογαλία 2011: Το αίτημα της Πορτογαλίας υποβλήθηκε στις 7/04/2011 ενώ οι προϋποθέσεις και οι όροι για μια επίσης τριετή χρηματοδότηση συμφωνήθηκε στις 17/05/2011, για το ποσό των 78 δις από τα οποία ο EFSF θα καταβάλει το ποσό των 26δις Στις 3 Μαΐου 2010 η Ελλάδα αιτήθηκε 80δις από τις υπόλοιπες (15) χώρες του Ευρώ και 30δις από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Την αίτηση συνόδευαν 3 συνημμένα μνημόνια: 43

45 "Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής" (ΜΟΧΠ), "Τεχνικό Μνημόνιο Συνεννόησης" (ΤΜΣ) και "Μνημόνιο Συνεννόησης στις Συγκεκριμένες Προϋποθέσεις Οικονομικής Πολιτικής" (ΣΠΟΠ). Υπογράφοντες για την ελληνική πλευρά είναι ο Υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου και ο Πρόεδρος της Τράπεζας της Ελλάδος Γεώργιος Προβόπουλος, χωρίς κύρωση της δανειακής σύμβασης από τη Βουλή των Ελλήνων. Στις 8 Μαΐου 2010 υπογράφηκαν η "Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης" ("Loan Facility Agreement") με τις χώρες του Ευρώ και "Διακανονισμός Χρηματοδότησης Αμέσου Ετοιμότητας" ("Stand-by Agreement") με το ΔΝΤ. Το σύνολο αυτών των συμφωνιών ονομάζεται συχνά για συντομία "Μνημόνιο". Στη συνέχεια σχηματίστηκε ομάδα εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ), της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), γνωστή και ως "Τρόικα", η οποία ανά τρίμηνο αξιολογεί την πρόοδο του προγράμματος εφαρμογής των όρων του "Μνημονίου" (ΜΟΧΠ και ΣΠΟΠ) και αποφασίζει για την εκταμίευση της αντίστοιχης δόσης του δανείου. Στις 8/05/2010 εγκρίθηκε η σύμβαση δανειακής διευκόλυνσης και το σύνολο αυτών των συμφωνιών είναι αυτό που αποκαλούμε στη νέα ελληνική πραγματικότητα «μνημόνιο».η «τρόικα» δηλαδή οι τεχνοκράτες, εμπειρογνώμονες εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Δ.Ν.Τ) παρακολουθούν την πορεία του προγράμματος για την πιστή εφαρμογή των όρων του μνημονίου και αποφασίζουν για την εκταμίευση της επόμενης δόσης(dialogers.eu) ΧΡΕΟΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΕ Η ελληνική οικονομία είχε εντυπωσιακούς ρυθμούς ανόδου μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο και τον Εμφύλιο, κατά κύριο λόγο όμως επειδή ξεκινούσε από πολύ χαμηλή βάση. Η συνεχής σύγκλιση με τις αναπτυγμένες δυτικές χώρες διακόπηκε απότομα το 1973 λόγω της πρώτης μεγάλης πετρελαϊκής κρίσης, κάτι που συνετέλεσε και στην πτώση της χούντας. Ακόμη χειρότερη έγινε η κατάσταση το 1979, με το ξέσπασμα της δεύτερης πετρελαϊκής κρίσης. Την 1 Ιανουαρίου 2002 η Ελλάδα, και οι άλλες έντεκα τότε χώρες της ευρωζώνης απέκτησαν κοινό νόμισμα, το ευρώ. Η ένταξης της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ έγινε το 2001 μετά την επιτυχή πορεία σύγκλισης των δημοσιονομικών μεγεθών και την ικανοποίηση κατά τη διάρκεια του 2000 των (τεσσάρων από τα πέντε) κριτηρίων της συνθήκης του Μάαστριχτ (πληθωρισμός, έλλειμμα γενικής κυβέρνησης, δημόσιο χρέος, μηχανισμός συναλλαγματικών ισοτιμιών, μακροπρόθεσμο επιτόκιο δανεισμού). Το ακαθάριστο προϊόν συνέχισε να αυξάνεται με ρυθμούς άνω του ευρωπαϊκού μέσου όρου εν μέρει λόγω των επενδύσεων σε υποδομές σχετιζόμενες με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, αλλά και λόγω της ευκολίας πρόσβασης σε πιστώσεις για καταναλωτικές δαπάνες. Ωστόσο η Ελλάδα από το 2001 έως και το 2005 βρέθηκε να παραβιάζει το κριτήριο για έλλειμμα κάτω από 3% του Συμφώνου Σταθερότητας (το οποίο έχει σκοπό να διασφαλίζει ότι τα κράτη μετά την ένταξη στην ευρωζώνη και την ικανοποίηση των κριτηρίων του Μάαστριχτ, συνεχίζουν να τα τηρούν).(wikipedia) 44

46 Από τα τέλη του 2009 και αρχές 2010, εξαιτίας συνδυασμού διεθνών (οικονομική κρίση) και τοπικών (ανεξέλεγκτες δαπάνες κατά την περίοδο μέχρι τις εκλογές του 2009) παραγόντων η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, καθώς έχει το δεύτερο μεγαλύτερο ετήσιο έλλειμμα κρατικού προϋπολογισμού και το δεύτερο μεγαλύτερο δημόσιο χρέος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. πίνακας 1 (eurostat) Η Ελληνική Οικονομία σήμερα Η Ελλάδα είναι μια ανεπτυγμένη χώρα, με ένα υψηλό επίπεδο διαβίωσης και "πολύ υψηλό" Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης, όπου κατατάσσεται 22η στον κόσμο το 2010, και 22η στον δείκτη του The Economist του 2005 για την ποιότητα ζωής παγκοσμίως. Με βάση τα στοιχεία της Eurostat το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν ίσο με το 94% του μέσου όρου της ΕΕ το Οι κύριοι μεγάλοι κλάδοι της Ελληνικής οικονομίας είναι ο τουρισμός, η ναυτιλία, η βιομηχανική παραγωγή τροφίμων και η επεξεργασία καπνού, η υφαντουργία, τα χημικά, τα προϊόντα μετάλλου, η μεταλλευτική και οι μονάδες διύλισης πετρελαίου. Η μεγέθυνση του ΑΕΠ της Ελλάδος είναι επίσης, κατά μέσον όρο, από το 1990 υψηλότερη από αυτόν του μέσου όρου των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εντούτοις, η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα, περιλαμβανομένων και της αύξησης των επιπέδων της ανεργίας, την γραφειοκρατία και την διαφθορά. Το 2009, η Ελλάδα είχε την δεύτερη χαμηλότερη κατάταξη στην ΕΕ σύμφωνα με τον Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας (μετά την Πολωνία), ενώ κατατάσσεται 81η παγκοσμίως. Η χώρα υποφέρει από υψηλά επίπεδα πολιτικής και οικονομικής διαφθοράς και χαμηλή ανταγωνιστικότητα συγκριτικά με τους Ευρωπαίους εταίρους της. Λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, ο ρυθμός μεγέθυνσης της οικονομίας γύρισε σε αρνητικό πρόσημο το 2009, για πρώτη φορά από το Μια ένδειξη της τάσης υπερχρέωσης τα περασμένα χρόνια είναι το γεγονός ότι η αναλογία ιδιωτικών δανείων προς καταθέσεις ξεπέρασε τις 100 μονάδες (αναλογία δηλαδή μεγαλύτερη του 1 προς 1 κατά την διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του έτους Μέχρι το τέλος του 2009, ως αποτέλεσμα του συνδυασμού της διεθνούς οικονομικής κρίσης και εσωτερικών παραγόντων (ανεξέλεγκτης σπατάλης λίγο πριν τις εκλογές του Οκτωβρίου 2009), η Ελληνική οικονομία αντιμετώπισε την πιο σοβαρή της κρίση από το 1993, με το 45

47 υψηλότερο δημόσιο έλλειμμα (αν και κοντά σε αυτό της Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου) καθώς και το δεύτερο υψηλότερο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στην ΕΕ. Το δημόσιο έλλειμμα του 2009 έφτασε στο 15,4% του ΑΕΠ. Αυτό, και τα αυξανόμενα επίπεδα χρέους (στο 127,1% του ΑΕΠ το 2009) οδήγησαν σε υψηλό κόστος δανεισμού, που προκάλεσε μια σοβαρή οικονομική κρίση. Η Ελλάδα προσπαθεί να καλύψει το υπερβολικό δημόσιο έλλειμμα της στα ίχνη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Το εργατικό δυναμικό της Ελλάδος φτάνει συνολικά τα 4,9 εκατομμύρια, και είναι το δεύτερο πιο σκληρά εργαζόμενο ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ, μετά την Νότιο Κορέα. Το Κέντρο Ανάπτυξης του Γκρόνιγκεν δημοσίευσε μια έρευνα που αποκάλυπτε ότι μεταξύ του 1995 και του 2005, η Ελλάδα ήταν η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό ωρών εργασίας ανά εργαζόμενο ανάμεσα στα Ευρωπαϊκά έθνη. Οι Έλληνες εργάστηκαν κατά μέσον όρο ώρες ανά έτος, ακολουθούμενοι από τους Ισπανούς (με μέσο όρο ώρες ανά έτος).(investing greece) Η κρίση εξυπηρέτησης του χρέους του 2010 Κατά τις πρώτες εβδομάδες του 2010 παρατηρήθηκε μια ανανεωμένη ανησυχία για το υπερβάλλον δημόσιο χρέος. Κάποιες Ευρωπαϊκές δεξαμενές σκέψης (think-tanks) στο Οικονομικό Συμβούλιο Καναδά- Ευρώπης ισχυρίστηκαν ότι η δυσχερής θέση μερικών χωρών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας στην οποία περιήλθαν σήμερα είναι το αποτέλεσμα μιας δεκαετίας Κεϊσιανών πολιτικών δανεισμού που επιδίωξαν τοπικοί διαμορφωτές της πολιτικής από κοινού με αυτάρεσκους κεντρικούς τραπεζίτες της ΕΕ. Πολλοί οικονομολόγοι έχουν προτείνει την επιβολή μιας δέσμης από διορθωτικές πολιτικές για να ελέγξουν το δημόσιο χρέος, όπως την επιβολή δραστικών περιοριστικών μέτρων και ουσιαστικά υψηλότερους φόρους.(capital.gr) Μερικοί υψηλόβαθμοι Γερμανοί πολιτικοί αξιωματούχοι έφτασαν έως το σημείο να πουν ότι τα επείγοντα μέτρα θα έπρεπε να επιφέρουν σκληρές ποινές στις χώρες που λαμβάνουν την Κοινοτική βοήθεια, όπως η Ελλάδα και η Ιρλανδία. Εντούτοις, τέτοια σχέδια έχουν περιγραφεί ως απαράδεκτες παραβιάσεις της εθνικής κυριαρχίας των κρατών μελών της ευρωζώνης και απορρίφθηκαν από χώρες στυλοβάτες της ΕΕ όπως η Γαλλία. Επίσης, ασκήθηκε σκληρή κριτική ενάντια στους κερδοσκόπους για χειραγώγηση των αγορών: η Άνγκελα Μέρκελ έχει δηλώσει ότι "οργανισμοί που στηρίχθηκαν με δημόσια κεφάλαια εκμεταλλεύονται την δημοσιονομική κρίση στην Ελλάδα και αλλού". Τον Μάιο του 2010 υπογράφηκε Μνημόνιο με το ΔΝΤ την ΕΕ και την ΕΚΤ ώστε να καλυφθεί η δανειακή ανάγκη της χώρας. Η ελληνική κρίση χρέους είναι μέρος της κρίσης της Ευρωζώνης. Στα μέσα του 2010, και μετά τις αποκαλύψεις ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας έκλεισε για το 2009 σε επίπεδα πολύ πάνω από αυτά που θα καθιστούσαν το δημόσιο χρέος βιώσιμο, η ελληνική κυβέρνηση αδυνατούσε να δανειστεί με λογικά επιτόκια από τις αγορές για τη χρηματοδότηση του τρέχοντος δημοσιονομικού ελλείμματος και την αναχρηματοδότηση του χρέους. Αποτέλεσμα ήταν ο άμεσος κίνδυνος στάσης πληρωμών του 46

48 Ελληνικού Δημοσίου. Η προσπάθεια της κυβέρνησης να ανακτήσει την αξιοπιστία της χώρας στις διεθνείς αγορές και να πετύχει μείωση των επιτοκίων οδήγησε σε λήψη μέτρων μείωσης των δαπανών, τα οποία δεν κατάφεραν να ανατρέψουν το αρνητικό κλίμα. Κατόπιν αυτών η Ελλάδα κατέφυγε στη βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που συγκρότησαν από κοινού μηχανισμό βοήθειας για την Ελλάδα. H ανακοίνωση της προσφυγής στον μηχανισμό στήριξης έγινε στις 23 Απριλίου 2010 από τον πρωθυπουργό. Η χρηματοδότηση από τον μηχανισμό στήριξης έγινε υπό τους όρους ότι η Ελλάδα θα λάβει μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής και, ειδικότερα, υπό τους όρους ότι θα λάβει μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης. Με τη χρηματοδότηση από το μηχανισμό αποφεύχθηκε ο άμεσος κίνδυνος στάσης πληρωμών της Ελλάδας, που θα είχε πιθανές ανεξέλεγκτες συνέπειες και για όλη τη ζώνη του ευρώ. Τα πρώτα μέτρα ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό την Κυριακή 2 Μαΐου Η Ελληνική Οικονομία συνέχισε να βρίσκεται σε κατάσταση δημοσιονομικής ανισορροπίας και το επόμενο διάστημα με αποτέλεσμα ένα χρόνο μετά, τον Ιούνιο του 2011, η κυβέρνηση να καταφύγει στην ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, που περιλάμβανε νέα μέτρα λιτότητας και περικοπές. Επίσης τέθηκε θέμα πώλησης μέρους της δημόσιας περιουσίας και αναδιάρθρωσης ή «κουρέματος» του χρέους με σκοπό τη μακροπρόθεσμη μείωση του χρέους σε βιώσιμα επίπεδα. Αποτέλεσμα του πρόσφατου δανεισμού της χώρας μας ήταν και το "κούρεμα" του χρέους. Οι επιπτώσεις ήταν οι εξής: Το "κούρεμα" του ελληνικού χρέους είχε σαν αποτέλεσμα την παραμονή της χώρας στο Ευρώ και επομένως πλήρη έλεγχο των θεσμικών οργάνων της Ευρωζώνης για την εφαρμογή. Οι καταθέσεις των ιδιωτών δεν θα χάσουν την αξία τους. Οι τράπεζες και τα Ασφαλιστικά Ταμεία έχουν υποστεί ανάλογη ζημία των ομολόγων που διέθεταν και για το λόγο αυτό προσέφυγαν στη στήριξη από τα κεφάλαια του Έκτακτου Μηχανισμού Ρευστότητας της Ευρωζώνης (EFSF) Το χρέος μειώνεται με αντίστοιχη μείωση των τόκων και των χρεολυσίων με αποτέλεσμα να καταστεί διαχειρήσιμο. Αν μάλιστα παραχθεί πλεόνασμα θα είναι δυνατόν να μειωθεί και μέρος του κεφαλαίου. Το τίμημα για το βιοτικό επίπεδο των πολιτών είναι η σημαντική υποτίμησή του, διαδικασία που αποτυπώνεται στις λεπτομέρειές των Μνημονίων. Στον Δημόσιο Τομέα, οι μισθοί και οι συντάξεις μειώνονται. Καθώς θα περιοριστούν οι μισθοί χωρίς να επηρεαστεί το ύψος των δανείων, θα χρειαστεί οι Τράπεζες να προχωρήσουν σε ρυθμίσεις για μείωση της μηνιαίας δόσης, επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής για τον περιορισμό του φαινομένου αδυναμίας των δανειοληπτών να πληρώνουν τις ληξιπρόθεσμες δόσεις τους. Οι τιμές των ακινήτων μειώνονται και στις περιπτώσεις των αποκτηθέντων με δάνειο ακινήτων ανοίγει η ψαλίδα μεταξύ της αξίας του ακινήτου και του ύψους του δανείου. Ο έντονος περιορισμός της κατανάλωσης λόγω περιστολής των αποδοχών αναπόφευκτα θα οδηγήσει τις επιχειρήσεις σε μειώσεις των τιμών των προϊόντων πράγμα που θα πλήξει το 47

49 λιανικό εμπόριο καθώς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις δύσκολα θα αντέξουν σε αντίθεση με τις μεγάλες αλυσίδες. Στόχος είναι η μείωση του χρέους στο 120% του Α.Ε.Π μέχρι το 2020 ώστε η χώρα να επιστρέψει ρεαλιστικά στις αγορές Στην πρόσφατη απόφαση του Eurogroup στις 26/11/2012 εγκρίθηκε η εκταμίευση προς την Ελλάδα ποσού 43,7 δις, εκ του οποίου τα 23,8 δις θα προέρχονται από τον EFSF για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, σύμφωνα με την σχετική δήλωση του υπουργού οικονομικών κυρίου Στουρνάρα.(aienaristeyein.com) Την Δευτέρα 3/12/2012 το Ελληνικό Δημόσιο μέσω δημοπρασίας κάλεσε σε ανταλλαγή κρατικών ομολόγων ύψους 30 δις. Λαμβάνοντας υπόψη ότι με την επαναγορά των ελληνικών ομολόγων η Ελλάδα θα είναι σε θέση να αποσύρει ομόλογα ονομαστικής αξίας ύψους 30 δις και ότι θα δανειστεί από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας 10 δις ενώ το καθαρό αποτέλεσμα και η αντίστοιχη μείωση του ελληνικού χρέους θα είναι 20 δις. Η Ισπανία κατέθεσε και επίσημα την αίτηση στήριξης από τον μηχανισμό στήριξης την Δευτέρα 3/12/2012 για 40 δις για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της. Επίσης η Κύπρος βρίσκεται στην φάση συζήτησης και διαπραγμάτευσης των όρων των μνημονίων για την ένταξή της στο μηχανισμό στήριξης. (κεντρικό δελτίο ειδήσεων) Τα πρόσφατα παραδείγματα της Ισπανίας και της Κύπρου επιβεβαιώνουν ότι η οικονομική κρίση δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Τί σημαίνει κούρεμα του Ελληνικού Δημόσιου Χρέους σε απλά Ελληνικά και ποιοί και πώς ωφελούνται, παραθέτω παρακάτω : 1) 200 δισ. ευρώ είναι η αξία των ομολόγων που θα ενταχθούν στο PSI 2) 50% στην ονομαστική αξία θα είναι το ύψος του «κουρέματος» 3) Από 1 ευρώ που θα ανταλλάσσεται στα «κουρεμένα» νέα ομόλογα, ο πιστωτής θα παίρνει 30 λεπτά σε ομόλογα του EFSF και τα υπόλοιπα 70 λεπτά σε νέα ελληνικά ομόλογα. 4) Τα 14,4 δισ. λήγουν έως τις 5 Μαρτίου ) Τα 30 ή 45 δισ. ευρώ τα οποία θα πάρουν οι Τράπεζες, θα καλύψει το EFSF 6) Τα επιπλέον 35 δισ. ευρώ, θα δοθούν για όσο διάστημα διαρκέσει η ανταλλαγή των ομολόγων, ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών. 7) Τα 5,7 δισ. ευρώ θα δοθούν για την αποπληρωμή δεδουλευμένων τόκων των ελληνικών ομολόγων 8) Προβλέπεται ειδική φορολογική μεταχείριση των ομολόγων, δηλ. των κατόχων ομολόγων. 48

50 9) Απαλλαγή από φόρο εισοδήματος, μέχρι τη λήξη των ομολόγων 10)Aπαλλάσονται από το φόρο εισοδήματος οι τόκοι των ομολόγων που ανταλλάσσονται στο πλαίσιο του PSI καθώς θεωρείται διακράτηση. 11) H απαλλαγή ισχύει μέχρι την ημερομηνία λήξης των αρχικών ομολόγων, ενώ σε περίπτωση πώλησης των ομολόγων μετά την ημερομηνία λήξης των τίτλων οι τόκοι φορολογούνται με συντελεστή 10%. 12) Eπίσης, σύμφωνα με το άρθρο 3 του νομοσχεδίου, δίνεται η δυνατότητα στις τράπεζες, ασφαλιστικές επιχειρήσεις, ασφαλιστικά ταμεία και λοιπά νομικά πρόσωπα, να αποσβέσουν τη χρεωστική διαφορά που προκύπτει σε βάρος τους από την ανταλλαγή των ομολόγων του Δημοσίου με νέους τίτλους ονομαστικής αξίας (ανταλλαγή σε «discount») σε όσες διαχειριστικές περιόδους μεσολαβούν μέχρι τη λήξη των ομολόγων. 13) Mεταφέρεται η χρεωστική διαφορά προς συμψηφισμό με το φόρο εισοδήματος τυχόν πιστωτικού υπολοίπου από δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος έτους 2011 και μετά, των τραπεζών, κατά το μέρος που οφείλεται σε φόρο που έχει παρακρατηθεί επί τόκων ομολόγων ή εντόκων γραμματίων του Δημοσίου και ομολόγων ημεδαπών επιχειρήσεων διαδοχικώς στα επόμενα πέντε οικονομικά έτη από τη δημιουργία του πιστωτικού υπολοίπου κατά το υπόλοιπο που απομένει κάθε φορά(newsbomb.gr) πίνακας2 (bank of greece) 49

51 Ισχυρή ζήτηση για την ΕΕ ομολόγων 4 δισ απόδοση των 15ετών υπέρ της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) τοποθετεί σήμερα ένα ομόλογο με 15 χρόνια διάρκεια. Η επιχείρηση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθεροποίησης (EFSM) και διεξήχθη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από τα έσοδα Ιρλανδία και η Πορτογαλία θα λάβουν εκατομμύρια το καθένα ως περαιτέρω δάνεια ως μέρος των πακέτων οικονομικής βοήθειας τους, σύμφωνα με τις γενικές απαιτήσεις χρηματοδότησης. Η νέα έκδοση είναι το πρώτο ομόλογο της ΕΕ με διάρκεια μεγαλύτερη των 10 ετών. Αυτή η επέκταση ωριμότητα μέχρι 15 ετών αναμένεται να ενισχύσει τη βιωσιμότητα του χρέους και να βελτιώσει τις προοπτικές ρευστότητας για τις δύο χώρες.(statistics.gr) Με την απόφαση έκδοσης , αντί του ενός που προορίζονται αρχικά χαμηλότερο ποσό, η ΕΕ εκμεταλλεύτηκε τη διαθεσιμότητα στην αγορά για μεγάλο χρονικό χρηματοδότηση διάρκεια του πρωθυπουργικού δανειολήπτη. Ωστόσο, η συνολική απαίτηση χρηματοδότησης ανακοινωθεί δημοσίως πριν από τη συμφωνία (περίπου 5,000,000,000 συνολικά σε μία ή δύο συναλλαγές, MEMO / 11/604 της 14ης Σεπτεμβρίου) δεν θα αυξηθεί.το σημείο αναφοράς λήγει την 4η Σεπτεμβρίου 2026, πληρώνει τοκομερίδιο 3,00% και ήταν τιμή σε mid-swaps +40 μονάδες βάσης, το σφιχτό τέλος της αρχικής τιμής προσανατολισμού. Η ζήτηση των επενδυτών προήλθε κυρίως από την Ευρώπη (92%), κυρίως από τη Γερμανία / Αυστρία (34%), ακολουθούμενη από τη Γαλλία (16%), της Μπενελούξ (16%), το Ηνωμένο Βασίλειο (12%) και στις σκανδιναβικές χώρες (12% ). Ασία υπολογίζεται με 7% αυτή τη φορά κάτω από το συνηθισμένο αναλάβουν, λόγω της μεγάλης διάρκειας. Σχετικά με το είδος του επενδυτή, απαιτεί από τους διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων οδηγούσαν (38%), ακολουθούμενη από την ασφάλιση / συνταξιοδοτικά ταμεία (28%), τράπεζες (20%) και οι κεντρικές τράπεζες (13%) Κύριοι ανάδοχοι ήταν η Barclays Capital, η Crédit Agricole CIB, DZ Bank, Goldman Sachs και η JP Morgan. Συν-απαγωγές ήταν η Citibank, η Commerzbank, ING, η Morgan Stanley, η Royal Bank of Scotland, η Santander, η UBS και η Unicredit. Οι εκταμιεύσεις προς την Ιρλανδία και την Πορτογαλία θα γίνουν στις 29 Σεπτεμβρίου του 2011, η ημερομηνία διακανονισμού του ομολόγου. Η Ιρλανδία και η Πορτογαλία λαμβάνουν οικονομική στήριξη ως μέρος των πακέτων βοήθειας, που παρέχεται από την ΕΕ (ΕΜΧΣ) από κοινού, η Ευρωπαϊκή Διευκόλυνση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. (naftemporiki.gr) 3.8 ΟΙΚΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Το EFSF είχε, αρχικά, την μέγιστη πιστοληπτική διαβάθμιση (AAA από την Fitch Ratings και Standard & Poor s και Aaa από την Moody s). Στις 16/01/2012 η Standard & Poor s υποβάθμισε την πιστοληπτική του ικανότητα σε AA+. Σύμφωνα με δημοσιεύματα στις 16/01/2012 η Standard & Poor s επικαλείται πως ο λόγος για την υποβάθμιση τον Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης ήταν η αντίστοιχη υποβάθμιση της Γαλλίας και της 50

52 Αυστρίας θεωρώντας ότι οι εγγυήσεις για τα ομόλογα που εκδίδονται από τον EFSF δεν είναι επαρκείς. Στις01/12/2012 ο οίκος Moody s υποβάθμισε το Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από Aaa σε Aa1. Ο λόγος για τον οποίο ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης υποβαθμίστηκε εκ νέου ήταν η νέα υποβάθμιση της Γαλλίας αλλά και των οικονομικών κινδύνων που έχουν προκύψει όσον αφορά ορισμένους βασικούς χρηματοδότες του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης. Επίσης στις 16/07/2013 υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (EFSF), από τον οίκο αξιολόγησης Fitch.«Οι αξιολογήσεις του EFSF εδράζονται στις αμετάκλητες και άνευ προϋποθέσεων εγγυήσεις και υπέρ-εγγυήσεις που προσφέρουν τα κράτη μέλη του ευρώ», επισημαίνεται στην ανακοίνωση του Fitch, προσθέτοντας πως «η υποβάθμιση της Γαλλίας είχε ένα ιδιαίτερο βάρος στη λήψη της σημερινής απόφασης». «Όλα τα δάνεια που καλείται να εκδώσει το ΕFSF καλύπτονται από χώρες με αξιολόγηση ΑΑΑ και ΑΑ+, όμως εάν το αξιόχρεο κάποιας από αυτές στο μέλλον υποβαθμισθεί κάτω του ΑΑ+, τότε θα χρειασθεί και νέα αναθεώρηση της αξιολόγησής του. Οι προοπτικές πάντως για την αξιολόγηση του ταμείου διάσωσης χαρακτηρίζονται σταθερές και δεν προβλέπεται στο άμεσο μέλλον άλλη υποβάθμισή του», αναφέρεται επίσης στην ανακοίνωση.(left.gr) 51

53 Διαγραμμα υποβαθμισεων χωρών της ΕΕ πινακας3 (theguardian) 1.ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ Στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης προβλέπεται αυστηρότερη εποπτεία των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών από την ΕΕ. Συγκεκριμένα, η επιτήρηση των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών προσδιορίζεται από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (Stability and Growth Pact), όπως αυτό αναθεωρήθηκε τον Δεκέμβριο του Το Σύμφωνο προβλέπει ότι: α) η δημοσιονομική ισορροπία των κρατών μελών πρέπει να συγκλίνει προς τον συγκεκριμένο μεσοπρόθεσμο στόχο της χώρας (προληπτικό σκέλος) β) το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης δεν πρέπει να υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ και γ) το δημόσιο χρέος δεν πρέπει να υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ (ή τουλάχιστον να μειωθεί επαρκώς προς την κατεύθυνση του ορίου του 60%). 52

54 Για να επιτευχθούν αυτά, η ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση προβλέπει τόσο τη δημοσιονομική, όσο και τη μακροοικονομική επιτήρηση των κρατών-μελών της ΕΕ.(europa.eu) 3.9 ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ Προληπτικό σκέλος: Το προληπτικό σκέλος απαιτεί από τα κράτη-μέλη να υποβάλλουν κάθε χρόνο το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων (National Reform Programme) και το Πρόγραμμα Σταθερότητας (Annual Stability Programme- οι χώρες της Ευρωζώνης) ή το Πρόγραμμα Σύγκλισης (Convergence Programme - τα κράτη μέλη εκτός Ευρωζώνης). Το πρόγραμμα αυτό καθορίζει τους τρόπους με τους οποίους κάθε κράτος μέλος σκοπεύει να επιτύχει και να διατηρήσει υγιή δημόσια οικονομικά μεσοπρόθεσμα. Στη συνέχεια, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η Επιτροπή μπορεί να διατυπώσει συστάσεις πολιτικής (τον Ιούνιο), ή, αν κρίνεται αναγκαίο, να υποβάλει πρόταση στο Συμβούλιο για την έκδοση έγκαιρης προειδοποίησης με στόχο την αποφυγή υπερβολικού ελλείμματος. Διορθωτικό σκέλος: Το διορθωτικό σκέλος διέπει τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ). Σύμφωνα με αυτή τη διαδικασία, αν το δημοσιονομικό έλλειμμα ενός κράτους μέλους υπερβεί το όριο του 3% που προβλέπει η Συνθήκη, το Συμβούλιο θα εκδώσει συστάσεις για το πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Η μη συμμόρφωση με αυτές τις συστάσεις μπορεί να οδηγήσει σε επιβολή κυρώσεων σε κράτη μέλη της Ευρωζώνης.(902.gr) Το 2011, το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης ενισχύθηκε από το six-pack (εξάπτυχο) και το two-pack (δίπτυχο). Το six-pack τέθηκε σε ισχύ στις 13 Δεκεμβρίου 2011, ενώ το twopack στις 30 Μαΐου Το six-pack αποτελείται από πέντε Κανονισμούς και μία Οδηγία (εξ ου και ονομάζεται "sixpack") και αποτελεί παράγωγο δίκαιο της ΕΕ. Ισχύει και στα 27 κράτη-μέλη (με ορισμένους ειδικούς κανόνες για τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, ιδίως όσον αφορά τις οικονομικές κυρώσεις). Το six-pack καλύπτει τη δημοσιονομική εποπτεία, αλλά και την μακροοικονομική επιτήρηση στο πλαίσιο της νέας διαδικασίας μακροοικονομικών ανισορροπιών. Στον δημοσιονομικό τομέα, το six-pack ενισχύει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ): Συγκεκριμένα, ενισχύει τόσο το προληπτικό και το διορθωτικό σκέλος του Συμφώνου, δηλαδή τη Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος (ΔΥΕ), η οποία ισχύει για τα κράτη-μέλη που έχουν παραβιάσει είτε το κριτήριο ελλείμματος, είτε το κριτήριο χρέους. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζει αυστηρότερη εφαρμογή των δημοσιονομικών κανόνων, ορίζοντας ποσοτικά τι σημαίνει «σημαντική απόκλιση» από το μεσοπρόθεσμο στόχο ή πορεία προσαρμογής προς αυτό, στο πλαίσιο του προληπτικού σκέλους του ΣΣΑ. Το two-pack αποτελείται από δύο κανονισμούς (εξ ου και ονομάζεται "two-pack"). Ισχύει μόνο για τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης (με βάση το άρθρο 136 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και αποσκοπεί στην περαιτέρω ενίσχυση των μηχανισμών εποπτείας στην Ευρωζώνη. Ο πρώτος κανονισμός προβλέπει την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων και τη διασφάλιση της διόρθωσης των υπερβολικών ελλειμμάτων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, ενώ ο δεύτερος κανονισμός προβλέπει την ενισχυμένη εποπτεία των κρατώνμελών της Ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν ή απειλούνται με οικονομικές δυσκολίες.(902.gr) 53

55 3.10 ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Ο σχεδιασμός των δημοσιονομικών, μακροοικονομικών και διαρθρωτικών πολιτικών όλων των κρατών-μελών συντονίζονται χάρη στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο. Κατά την πρώτη εξαμηνιαία περίοδο κάθε χρόνου, τα κράτη-μέλη υποβάλλουν τα σχέδιά τους για εν λόγω πολιτικές τους, οι οποίες εξετάζονται από την ΕΕ. Έτσι, τα κράτη-μέλη επωφελούνται από τις παρατηρήσεις της ΕΕ σε αρχικό στάδιο της διαδικασίας κατάρτισης των εθνικών τους προϋπολογισμών και της λήψης αποφάσεων για διάφορα θέματα οικονομικής πολιτικής. Αναλυτικότερα: Τον Ιανουάριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταρτίζει την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης (Annual Growth Survey), όπου παρουσιάζονται οι γενικές κατευθυντήριες γραμμές για την ΕΕ. Τον Μάρτιο, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ εκδίδουν κατευθυντήριες γραμμές για τις εθνικές πολιτικές με βάση την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης. Τον Απρίλιο, τα κράτη μέλη (πλην των κρατών που υπόκεινται σε προγράμματα χρηματοοικονομικής συνδρομής) καταρτίζουν: 1. τα Προγράμματα Σταθερότητας (Stability Programmes - οι χώρες της Ευρωζώνης) ή Προγράμματα Σύγκλισης (Convergence Programmes - τα κράτη μέλη εκτός Ευρωζώνης) για υγιή δημοσιονομικά και 2. τα Εθνικά Προγράμματα Μεταρρυθμίσεων (National Reform Programmes) σχετικά με τις διαρθρωτικές αλλαγές και τα μέτρα που προτίθενται να πάρουν για την προώθηση της ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Στη συνέχεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει αυτά τα προγράμματα και εκδίδει τον Ιούνιο τις Ειδικές συστάσεις ανά χώρα (Country-specific recommendations), οι οποίες αφορούν, μεταξύ άλλων, τη δημοσιονομική πολιτική και τις μακροοικονομικές ανισορροπίες. Οι ειδικές συστάσεις ανά χώρα συζητούνται στο Συμβούλιο και εγκρίνονται από το Εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο(eforiakoi.org) 54