ΜΗΝΙΑΙΑ FREE PRESS NAFPAKTOS ΤΕΥΧΟΣ 18

Transcript

1 ΜΗΝΙΑΙΑ FREE PRESS NAFPAKTOS ΤΕΥΧΟΣ

2 Illustrate έργο (Mirabergon) του Adam McCauley. Ο καλλιτέχνης σχεδιάζει, κάνει χειροτεχνίες και παίζει µουσική. Το εργαστήριο του βρίσκεται σ ένα ηλιόλουστο προάστειο, το Mission του San Francisco. ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΑ Στις 29/09/2013 η Ελληνική Κοινωνία ξύπνησε για να βρεθεί αντιµέτωπη µε τον εαυτό της. εν θα ήταν άδικο να ισχυρισθεί κάποιος ότι ξύπνησε από ένα βαθύ λήθαργο, σαν ένας δύσθυµος ηλικιωµένος µε αργά αντανακλαστικά. Η Χρυσή Αυγή η οποία είχε λάβει την ψήφο συµπολιτών µας, χαρακτηρίστηκε από την Ελληνική δικαιοσύνη ως εγκλη- µατική οργάνωση. Μια εγκληµατική οργάνωση, η οποία ενδεδυµένη το µανδύα του κοινοβουλευτισµού και κεκαλυµµένη από προπετάσµατα αγαθοεργιών και κοινωνικής ευαισθησίας, προωθούσε τη βία σε οιαδήποτε µορφή της και σε όλες τις εκφάνσεις της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της χώρας, πάντοτε µε την ανοχή ή, και, την ευλογία µιας µεγάλης µερίδας συµπολιτών µας. Ο ιονύσης Χαριτόπουλος υποστηρίζει στο Eγχειρίδιο Βλακείας ότι το µυαλό δεν περισσεύει. εν είναι δυνατό να γνωρίζουµε εάν αυτή η αρχή µπορεί να εφαρµοσθεί στους ψηφοφόρους µιας εγκληµατικής οργάνωσης, οι οποίοι ακόµα και µετά την δολοφονία ενός νέου άνδρα, του Παύλου Φύσσα, συνεχίζουν πάντα σύµφωνα µε τις δηµοσκοπήσεις- να της χαρίζουν ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό αποδοχής. Ανάµεσα στις θεωρίας συνοµωσίας, υπάρχουν ορδές βλακών- οι οποίοι αρνούµενοι να αποδεχθούν τα πορίσµατα της Ελληνικής δικαιοσύνης για εγκληµατίες κοινού ποινικού δικαίου- µεταφέρουν ακόµη και σήµερα την ηλιθιότητα, την µπουρδολογία της ναζιστικής τους οργάνωσης καυχώµενοι για τα πορεία των βουλευτών τους. Η αλήθεια είναι ότι ο ανόητος δεν πτοείται εύκολα. Είναι χαρακτηριστικό ότι όφειλε να πεθάνει ένας νέος άνδρας, για να καταδικάσει ένα µεγάλο ποσοστό-όχι όλο- του Ελληνικού λαού τις πρακτικές της βίας που επιλέγει ο φασισµός ως απάντηση στην δηµοκρατία. Η Ελληνική ικαιοσύνη απέδειξε ότι έχει ακόµα κάποια αντανακλαστικά, αλλά δεν είναι σίγουρο άν και η Ελληνική Κοινωνία θα αποδειχθεί αντάξια της ευκαιρίας που της παρέχεται. Ως πολίτες έχουµε την ικανότητα και την ιδιοµορφία να σκεπάζουµε, να ξεχνάµε, να λησµονούµε ό,τι δεν µας ευχαριστεί, δεν ταιριάζει µε την αισθητική ή µε ακόµη χειρότερα µε την βολή µας. Το µέγεθος της αγανάκτησής µας είναι συχνά αντιστρόφως ανάλογο µε την ζηµία που έχουµε υποστεί, ήτοι οργιζόµαστε ταχύτατα, αλλά λησµονούµε τάχιστα. Ένας λόγος που φασιστικά κινήµατα και εγκληµατικές οργανώσεις βρίσκουν ερείσµατα στην κοινωνία πρέπει να αποδοθεί στην ικανότητά τους να χρησιµοποιούν τα ελαττώµατα του λαού ως προς το συµφέρον τους. Η Χρυσή Αυγή, πάντοτε µε αφορµή την κρίση, παρουσίασε τους Έλληνες ως τον περιούσιο λαό που βρέθηκε σε ένα κυκεώνα επιθέσεων από τρίτους, από εχθρούς που έχουν ως σκοπό να τους τιµωρήσουν, να τους λεηλατήσουν, αγνοώντας επιδεικτικά την προσωπική ευθύνη του εκάστοτε πολίτη και του εκλογικού σώµατος εν γένει. Βρήκε εχθρούς στους γνωστούς άγνωστους, στους αριστερούς, στους λαθροµετανάστες, στους οµοφυλόφιλους ακόµα και στις γυναίκες. Πλάνευσαν σύµφωνα πάντα µε τις δηµοσκοπήσεις που κανείς δεν πιστεύει, αλλά όλοι φοβούνται- όχι µόνο την αµόρφωτη πλέµπα, αλλά και πολίτες µε υψηλό µορφωτικό επίπεδο που παλαιότερα επέλεγαν να ψηφίσουν τα παραδοσιακά κόµµατα, όχι µόνο τη Ν.. ή το ΠΑ.ΣΟ.Κ., αλλά και το Κ.Κ.Ε ή το ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. Η δικαιοσύνη πράττει το χρέος της, η κοινωνία- όπως αυτή εκπροσωπείται από τα εκλεγµένα κόµµατα- πράττει τα δέοντα; Η απάντηση είναι αρνητική. Η ανικανότητα των πολιτικών και θρησκευτικών ταγών να συµφωνήσουν οµόφωνα για τα αυτονόητα, δηλαδή για την οριστική καταδίκη της βίας, από όπου και αυτή και εάν προέρχεται, δεν εξασφαλίζει την πάταξη του φασισµού, αντιθέτως υποκρύπτει τον κίνδυνο θρυαλλίδες φασισµού να πυροδοτηθούν και στο µέλλον. Μαρίνα Τσαµατσούλη 13 Invisible Curriculum 30 Οκτώβριος: Μήνας κατά του καρκίνου του µαστού 34 Μαρία Ηλιού: Η µνήµη των εικόνων Το εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο εικαστικός ηµοσθένης αββέτας. Μηνιαία free press στην Περιφέρεια υτικής Ελλάδας // Τεύχος /10/13 // ISSN: Η ταυτότητα του in fact Εκδότρια / Αρχισυντάκτρια: Mαρίνα Τσαµατσούλη martsama@gmail.com Σύµβουλος έκδοσης / Καλλιτεχνική διεύθυνση: Νικόλας Μάξιµος Σχεδιασµός εντύπου / ηµιουργικό: Νικολέττα Παπαϊωάννου Συντάκτες: Φοίβος Αντωνίου, Ίνα Καραγεώργου, Νίκη Νταϊρατζή, Κώστας Σµαραγδής, Γιώργος Χρυσικός ιόρθωση κειµένων: Γιώργος Χρυσικός Συνεργάτες: Σώτη Τριανταφύλλου, Μανίνα Ζουµπουλάκη, Ελένη Θανοπούλου, Μαρία Κατσικοβόρδου, Ελένη Βαλτινού, Άννα Βασιλική Παπαδιονυσίου, Μαρία Ανδρεάδου, Ευφροσύνη Αγγελοπούλου,, Βίκη Τηλιγάδα (µεταφράσεις), Kλεοπάτρα Φυντανίδου (ραδ. παραγωγός), Ιάκωβος Χατζησταύρου, Γιώτα Τζότζολη, ανάη Χαραλαµπίδη, Ήρα Σινιγάλια, Λιάνα Ζωζά, Πέτρος Παναγιωτίδης, Κωνσταντίνος Μπιλιάνης, Sincerely M.Σ., Γόβα Φιλέτο, Pnig Hro Νοµική Σύµβουλος: Αντωνία Βαρελά Λογιστήριο: Θεόφιλος Ζησιµόπουλος Εκτύπωση: Λ. Τσάντζαλος in fact Θέρµου 37, Ναύπακτος Τ: infactfreepress@gmail.com Σταθερά σηµεία ιανοµής ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ: Bar 2, Barbarossa, smart bar, adagio 2, Coffee Island, sweat & salty, Slide, Taste, Bocca di rosa, JP Central, Paso Latino, hotel Lepanto, hotel Ναύπακτος, Πυξίδα, MAYO, Εν πλω, Χαρτί & Καλαµάρι, Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου, Χάνι Μπανιά ΠΑΤΡΑ: Πάρωδος, θέατρο Λιθογραφείον, γκαλερί Cube, City, Locale, Pas Mal, Kyma, Το όνοµα του Ρόδου, Ποικίλη στοά, Ηχότοπος, Si doux, Salumeria, Φάρος, Χασοµέρι ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ: Μουσείο ιέξοδος, Καφενείο Μαλαβέτα, Κοχλίας ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΤΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΡΟΙΟΝ AΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδη- µοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, µερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχοµένου της εφηµερίδας µε οποιονδήποτε τρόπο, µηχανικό ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, χωρίς προηγούµενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόµος 2121/1993 και κανόνες ιεθνούς ικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

3 in fact / ΚΟΙΝΩΝΙΑ / Όµορφος Νότος Άνδρας ετών 34, κείµενο+ηρα ΣΙΝΙΓΑΛΙΑ in fact / π-ί-σ-ω-α-π-τ-ι-ς-γ-ρ-α-µ-µ-έ-ς- Ποίηµα της ΑΝΝΑΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΠΑΠΑ ΙΟΝΥΣΙΟΥ κάτοικος Κερατσινίου Τι γυρεύει µια επιλαχούσα Πατρινή σε ένα περιοδικό αυθόρµητο, που ποντάρει στον τοπικό του δυναµισµό, πέρα από την καθ ηµάς Αθήνα; Η απάντηση είναι δυο λέξεις, τον Όµορφο Νότο. Κάτι σαν χαµένη Ατλαντίδα δηλαδή, στα προάστια µιας Ευρώπης που όλο και περισσότερο στρέφεται εναντίον του εαυτού της, κάτι σαν αυτοάνοσο νόσηµα. Και έχουµε δικαίωµα και κυρίως password στις Ουτοπίες. Κάθε µήνα λοιπόν στις γραµµές αυτές θα παρελαύνουν τέτοιες ανάσες ως ρεζουµέ του µήνα. Εξήγηση, δεν µας βάρεσε ο ήλιος στο κεφάλι για να τα βλέπουµε όλα ως ευθύγραµµη θετική σκέψη που την τραβάµε σαν τιράντα για να ισιώσει µε το έτσι θέλω η διάθεσή µας. Αν υιοθετούσαµε κάτι τέτοιο, η επόµενη κατοικία µας θα έπρεπε να είναι το κλαρί κάποιου δέντρου στο οποίο θα κελαηδούσαµε περιχαρείς ή έστω θα παπαγαλίζαµε πλουµιστά τα έργα και τις ηµέρες της Ελλάδας. Αυτό όµως το έχουν αναλάβει άλλα πτηνά ουδόλως παραδείσια, µάλλον κολασίσεια- που κρώζουν άλλοτε για success story, άλλοτε για δύο άκρα (θα ξεµπερδεύαµε αν ήταν τσάκρα), άλλοτε για πρωτογενές πλεόνασµα, άλλοτε για δηµοκρατία χωρίς αδιέξοδα (και χωρίς φως στο τούνελ). Είναι η «δηµοκρατία» που σκότωσε «άνδρα, ετών 34, κάτοικο Κερατσινίου», τον Παύλο Φύσσα, τη µέρα που ο Όµορφος Νότος ανακάλυψε πως όσες αναλύσεις κι αν φορέσει δεν θα µπορέσει να κρύψει τη γύµνια του. Ό,τι και να πούµε, όσα καντήλια κι αν ρίξουµε µεγαλοπρεπώς στα social media, όσα σώψυχα κι αν αραδιάσουµε στο Facebook, όσες συνοµωσίες κι αν σκεφτούµε (έστω κι αν εξηγούνται διά της νεοελληνικής βλακείας), µία είναι η αλήθεια: «ο άνδρας, ετών 34, κάτοικος Κερατσινίου» δεν γυρίζει πίσω. Στο δρόµο προς τον τάφο του όταν ξεκίνησαν τα συνθήµατα, τα φιλαράκια του είπαν το καλύτερο: «τραγούδια ρε, αυτό ήθελε ο Παύλος». Κι εκεί, µεταξύ Σκαραµαγκά και Ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης, στο Νεκροταφείο Σχιστού, έκλαψαν και οι γίγαντες, άντρες ψηµένοι στη µουτζούρα και το σίδερο, µε χερούκλες που έσφιγγαν τις µέρες µέσα τους. Επέτρεψαν στον εαυτό τους να ξεσπάσει για κάτι λεπτά και µετά, απότοµα, ξανάγιναν οι άντρες της µουτζούρας και του σίδερου και το βλέµµα τους πήρε την αγριάδα του πόνου και τη χαρακιά της απώλειας. Εκείνη τη µέρα ο Παύλος Φύσσας πέθανε µία φορά, η Ελλάδα αµέτρητες. Επίλογος: η πρώτη του Όµορφου Νότου σίγουρα δεν ήταν και πολύ αισιόδοξη, όµως έχει την ελπίδα ότι αυτό το χαστούκι θα µας κάνει πιο υποψιασµένους απέναντι σε αυτόκλητους σωτήρες. Τις στιγµές µας τις κερδίζουµε δεν τις χαρίζουµε. Τη ζωή µας τη διεκδικούµε, δεν την παραχωρούµε. in fact / ΧΩΡΙΣ ΤΙΤΛΟ Η µέρα που ξύπνησα από τον ταξικό µου λήθαργο... κείµενο+pnig HRO Πίσω απ τα δακρυγόνα εσύ έβλεπες το φράχτη που έκρυβε τα ηλιοτρόπια κι έβλεπες πίσω απ το φράχτη τα σπόρια που θα γίνονταν λουλούδια έγραφες ποιήµατα, συνθήµατα, τραγούδια µα πιο πολύ για όλους τους άλλους τραγουδούσες ένα χαµόγελο δεν ξεράθηκε ποτέ δικό σου ούτε στο φόνο που σου ετοίµασε το κράτος και τώρα κλαίει στις ειδήσεις των οκτώ µια τζαµαρία που σπάσαµε για σένα και για µας έτσι για πλάκα σαν ειρωνεία σ ό,τι χτίσαµε και χτίζουµε στο λάθος ή σε µια αντίφασή µας τραγική µεταξύ παραγωγικότητας και αντιβίας ποτέ δεν θα πούµε είναι η σειρά µας τώρα και τώρα και για πάντα θα σε τραγουδούµε στα παιδιά µας µε µια µολότοφ και ένα δέντρο Χριστουγέννων λαµπαδιασµένο για τον Αλέξη και την Kούνεβα τώρα για σένα. Κι επιµένω. θα θελα να σου αφιερώσω ένα ποίηµα µα ποιό να πω αν τα πες όλα στην ολάνθιστη σου νιότη Παύλο για σένα ένα κοµµάτι απ το υστέρηµα της σιωπής µας δεν πέθανες ακόµα θα πεθάνεις όµως, αν οι καθηµερινοί µας θάνατοι γίνουν πιο επικίνδυνοι από τα αντανακλαστικά µας κάποτε σε λέγανε φατσούλα ύστερα τροµοκράτη µε κουκούλα η οφειλή µας από δω και πέρα είναι να γράφουµε συνθήµατα ή ποιήµατα που να επιστρέφουνε στις καφετέριες που σύχναζες πιο δυνατά από µας και να σε φέρνουν πίσω... στον Παύλο Φύσσα Αθήνα, Προπύλαια, 19/05/09, 18:45 Αντικρίζω τον επάνω κόσµο -µέχρι εκείνη την στιγµή ήµουν βυθισµένη στον κόσµο των βαλσαµωµένων βλεµµάτων του µετρό-. Ορδές από αριστερούς, µαυροκόκκινους, µετανάστες, πανκάδες, κάγκουρους, φρικιά, ότι-να ναι-τύπους, µικροαπατεωνίσκους, επαίτες. Με Αφορµή: την πορεία συµπαράστασης στην Κωνσταντίνα Κούνεβα και συγκέντρωση αλληλεγγύης στον τούρκο κρατούµενο Ταϊφούν Οζκιόκ. Τα φυλλάδια σκορπίζονται σαν οροθετικές πόρνες που άλλοι τις συµπονούν, άλλοι τις αντιµετωπίζουν µε ρατσιστική καχυποψία κι άλλοι τις ποδοπατούν µε τα τακούνια της αδιαφορίας. Κούρδοι έξω από την πύλη του κτιρίου. Σε λίγο θα λάβουν χώρα οµιλίες και συνέδρια. Προσπαθούν να πουλήσουν κουπόνια σε αυτούς που µπαίνουν µέσα. Το Μέσα: Φοβισµένοι οργανωτές που σφιχταγκαλιάζουν τα προπύλαια που προπηλακίζονται. Κοστούµια σε ανήσυχα µυαλά τριγυρνούν ψάχνοντας την κατάλληλη αίθουσα. Τα µικρόφωνα περιµένουν να εµφυσήσουν το πνεύµα του φιλοσοφικού επιστηµονισµού.. Μου. προτάσσεται ένα κουπόνι παρακαλώντας µε. Το παίρνω. Μπαίνω µέσα. Μπορώ, γιατί φορώ επίσηµο κρεµ σακάκι-εισητήριο εισόδου. Οµερτά! Μπαίνω στην αίθουσα µε όνοµα δράκου και νιώθω την καυτή του ανάσα. Το ανήσυχο κρεµ µυαλό µου, αφού δηµοσιοσχετίζεται, επιλέγει µια αναπαυτική θέση. Μετά από λίγα λεπτά, σηκώνοµαι. Βγαίνω από την αίθουσα στο µελαγχολικό προαύλιο του κορεσµένου κτιρίου. Μελαγχολώ. Οχι, πλήττω. Βγάζω το κρεµ µυαλό µου και φοράω το πολύχρωµο: το πανκίζον, καγκουρίζον, αριστερίζον, φρικίζον, επαιτίζον, µικροαπατεωνίζον. Μπαίνω στο πλήθος. Έξω, όµως, όλα µοιάζουν µισο-γνωστά, µισο-ξένα. Στον Κόσµο, είµαστε όλοι µετανάστες. * Η ταξική αφύπνιση δεν έχει να κάνει µε την απόκτηση κάποιας θεωρητικής γνώσης: όσες φορές κι αν κονταροχτυπηθεί κανείς µε το Κεφάλαιο του Μάρξ, τις κριτικές και τις επανερµηνείες του από τους πάσης φύσης και προσανατολισµού µαρξιστές, δεν θα έχει φτάσει να γνωρίσει την ψυχή, το πνεύµα της πίσω από τα άψυχα γράµµατα. Τολµώ να πω ακόµη, πως για µια τέτοια αφύπνιση είναι αναγκαία αλλά σίγουρα όχι επαρκής η παρουσία σε κινητοποιήσεις µε τις συνοδευόµενες πρακτικές της: παθιασµένα συνθήµατα, πορεία στις ίδιες διαδροµές µε τους συντρόφους κτλ. Η αφύπνιση δεν είναι στερεοτυπικές κινήσεις στο χώρο, δεν είναι µορφή έξης. Οι τελευταίες µπορούν να γίνονται σύµφωνα µε το γράµµα της αριστερής ιδεολογίας αλλά όχι από σεβασµό των αριστερών αξιών. Η ταξική αφύπνιση, είναι ένα ατοµικό συµβάν που το νιώθεις σιωπηρά, είναι µια εµπειρία άχρονη και ριζοσπαστική. Η τουλάχιστον, έτσι ήταν για µένα. Μπλεχτήκατε δηµιουργικά; Ρωτήστε µας. in fact ηµιουργική οµάδα Τ Μ e mail: infactfreepress@gmail.com Θέρµου 37. Ναύπακτος

4 in fact / CITY ROOM κείµενο+μαρια ΑΝ ΡΕΑ ΟΥ [µουσικός // e mail: cityroom.maria@yahoo.gr] φωτό+γιωτα ΤΖΟΤΖΟΛΗ in fact / PLANET Μ.Z. κείµενο+μανινα ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ O Τσε σε πετσέτα θαλάσσης στην παραλία, ο Τσε σε τασάκι, σε φλυτζάνι τόσα χρόνια µετά, µε τις επαναστάσεις διαλυµένες, µερικοί ήρωες εξακολουθούν να πουλάνε. Η να µετράνε. Η και τα δύο «Captain my Captain» Το κουβάρι της Εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι τόσο µπερδεµένο, που µοιάζει να προσπαθείς να λύσεις εκείνο το παιχνίδι στα περιοδικά που λέει βρες τη διαδροµή που θα κάνει ο λαγός για να πάει στο καρότο (ούτε καν νερό στης Μαρίας το λαιµό). Στην προκειµένη περίπτωση εκτός από τη διαδροµή εµείς φαίνεται να έχουµε χάσει και το λαγό και το καρότο. Τουτέστιν, δε γνωρίζουµε ούτε ποιά είναι πλέον η αφετηρία, αλλά ούτε και ο προορισµός του εκπαιδευτικού µας συστήµατος (αλλά και γενικώς). Εµείς οι απ έξω. Γιατί οι δηµιουργοί του και οι εκάστοτε «εκσυγχρονιστές» του, γνωρίζουν πολύ καλά πως στόχος τους είναι η εργοστασιακού τύπου παραγωγή υποταγµένων ανθρωπάκων, χωρίς καµία κριτική σκέψη, ουσιαστική µόρφωση και παιδεία. Έτοιµοι προς κατανάλωση της αγοράς εργασίας. Άλλωστε, δεν υπάρχει εκπαιδευτικό σύστηµα το οποίο να µην διακατέχεται από µία φιλοσοφία, µία ιδεολογία. Και σύµφωνα µε αυτή, η Εκπαίδευση στην Ελλάδα προσπαθεί να δηµιουργήσει τον καταρτίσιµο και απασχολήσιµο άνθρωπο, όχι όµως τον ελεύθερα σκεπτόµενο. Άλλωστε αυτό θα αποτελούσε απειλή για το «σύστηµα». Στα «χαρτιά» βεβαίως, δηλαδή στα διάφορα εγχειρίδια, αναλυτικούς οδηγούς, προσχέδια, σχέδια κτλ, µια χαρά τα λένε (προς τέρψιν οφθαλµών, ώτων και συνειδήσεων). Μεγαλεπήβολοι στόχοι και βαρύγδουπα λόγια, θεωρίες και µελέτες γνωστών επιφανών ερευνητών και ουχί µόνον. Στην πράξη βεβαίως όλα αυτά µεταφράζονται σε σχολεία που περισσότερο µοιάζουν µε εργοστάσια, στην έλλειψη βασικής υλικοτεχνικής υποδοµής, σε κακογραµµένα βιβλία, σε πολλούς εκπαιδευτικούς που έχουν ηθικά και εκπαιδευτικά προ πολλού «παραδώσει τα όπλα» και έχουν µετατραπεί σε ζόµπι, στην έλλειψη συνεχούς επιµόρφωσης τους, σε θλιµ- µένους και θυµωµένους µαθητές, στη γνωστή σε όλους µας «παπαγαλιστική γνώση», σε τάξεις 30 µαθητών, στη παντελή απαξίωση ( και πλέον κατάργηση) Καλλιτεχνικών µαθη- µάτων (Μουσική, Εικαστικά), σε απαρχαιωµένους αναλυτικούς οδηγούς σπουδών από το υπουργείο, σε Πανελλήνιες εξετάσεις που αλλάζουν τα ρούχα τους και τα φοράν αλλιώς, σε βαθµοθηρική εκπαίδευση που επαινεί τον παπαγάλο, κατακεραυνώνει το σκεπτόµενο µαθητή και συντελεί στην ανάπτυξη ανταγωνιστικών σχέσεων (ποιος είναι ο καλύτερος), προσπερνά τις ειδικές ικανότητες, δεξιότητες και εκπαιδευτικές ανάγκες του κάθε µαθητή. Στα Φροντιστήρια, στα οποία τρέχουν οληµερίς οι µαθητές να µάθουν ό,τι δεν έµαθαν στα σχολεία, τα οποία θα ήταν πρέπον πλέον, να µετονοµαστούν σε σχολεία και τα σχολεία σε φροντιστήρια, έτσι για να υπάρχει και και µια δόση ειλικρίνειας σε αυτή τη χώρα. Στον αντίποδα της Ελληνικής πραγµατικότητας διαβάζεις για τα εκπαιδευτικά συστήµατα άλλων Ευρωπαϊκών χωρών, όπως πχ της Φιλανδίας, όπου στα σχολεία υπάρχουν ειδικά εξοπλισµένα εργαστήρια, αµφιθέατρα, γυµναστήρια, πισίνες, εστιατόρια και δωρεάν σίτιση. Οι δάσκαλοι προτείνουν βιβλιογραφία στους µαθητές και δεν υπάρχει ένα συγκεκριµένο βιβλίο το οποίο θα πρέπει να διαβάσουν. Ούτε λόγος για αποστήθιση. Τα τεστ στα οποία υποβάλλονται οι µαθητές δεν γίνονται µε σκοπό το βαθµό αλλά τον εντοπισµό των αδυναµιών του εκάστοτε µαθητή η οποία αντιµετωπίζεται µε ενισχυτική διδασκαλία εντός σχολείου. Από τις πρώτες κιόλας τάξεις του σχολείου οι µαθητές µπορούν να επιλέγουν ορισµένα από τα µαθήµατά τους αλλά και το ηµερήσιο πρόγραµµά τους. Σε εξετάσεις Mαθηµατικών, Φυσικής, Χηµείας επιτρέπεται η χρήση των σχολικών εγχειριδίων τους, αφού στόχος είναι ανάπτυξη κριτικής και αναλυτικής σκέψης και όχι η αποµνηµόνευση τύπων. Στα σχολεία υπάρχουν νοσηλευτές, γιατροί, ψυχολόγοι. εν υπάρχουν φροντιστήρια και ούτε που γνωρίζουν τι σηµαίνει αυτή η λέξη. Και τέλος: Αξιοκρατία. Στο ίδιο Φιλανδικό σχολείο φοιτά ο γιος του Πρωθυπουργού, του βουλευτή, του µπακάλη, του χασάπη της γειτονιάς, χωρίς «ειδική µεταχείριση» ή προνόµια. Oλα τα παραπάνω προφανώς φαντάζουν ως σενάριο επιστηµονικής φαντασίας για τα Ελληνικά δεδοµένα και ειδικά για την Ελλάδα της Κρίσης. Παρ όλα αυτά εκατοµµύρια ευρώ έχουν δαπανηθεί για το «σώσιµο» των Τραπεζών και δεκάρα τσακιστή για το σώσιµο της Εκπαίδευσης και της Παιδείας γενικότερα. Τουναντίον, σχολεία κλείνουν, ειδικότητες καταργούνται, εκπαιδευτικοί απολύονται και όλα αυτά βέβαια κάτω από την οµπρέλα µιας δήθεν αναµόρφωσης και µεταρρύθµισης του Εκπαιδευτικού µας συστήµατος. Ενός συστήµατος Συνειδησιακής «φωτοτυπίας» και µάλιστα µε πολύ ακριβό χρηµατικό τίµηµα, αφού η ωρεάν Παιδεία τείνει να περάσει στη σφαίρα της αιωνιότητας. Και φυσικά ρόλος του εκπαιδευτικού δολίως σε πλήρη απαξίωση που τον µετατρέπει σε έναν τεµπέλη «δασκαλάκο» ευτελούς αξίας. Τώρα πιά ο Τσε Γκεβάρα κυκλοφορεί και σε κούκλα: ναι, δε σας κάνω πλάκα. Υπάρχει στρατιωτάκι σαν τον Action Man, µε χακί στολή, θήκη για πιστόλι, κυάλια και µπότες και την φάτσα του Τσε από πάνω. Ισως θυµάστε την περίφηµη φωτογραφία του Τσε µε το µπερέ, τα µούσια και το περήφανο βλέµµα συνήθως σε κόκκινο φόντο, στόλιζε χιλιάδες εφηβικά δωµάτια σε παλαιότερες δεκαετίες. Εγώ τον είχα στην ντουλάπα γιατί η µαµά µου φώναζε, αλλά θυµάµαι να κάθοµαι και να χαζεύω την εικόνα. Ο ιδανικός επαναστάτης, ο άνθρωπος που θυσιάστηκε για µια ιδέα και τέτοια. Ο, τι χρειάζεται δηλαδή ένας έφηβος. Ε, ο κούκλος-τσε έχει ακριβώς αυτό το πρόσωπο σε µικρογραφία από πλαστικό, και σηµειώνει κάποια επιτυχία στις αγορές παιχνιδιών της Ευρώπης. Υποθέτω ότι στην Κούβα τον έχει κόψει ο Φιντέλ και δεν θα κυκλοφορήσει ποτέ. Αλλά τα µπλουζάκια µε το πρόσωπο της αφίσας υπάρχουν σ όλες τις γωνιές του κόσµου, ακόµα και στην Κούβα. Την ορίτζιναλ φωτογραφία την είχε τραβήξει ο φωτογράφος Αλµπέρτο Κόρντα και είναι η πιο πολυχρησιµοποιηµένη φωτογραφία στον κόσµο: αριθµεί περισσότερα αντίτυπα απ ότι οποιοδήποτε άλλο πορτραίτο οποιουδήποτε σταρ της µουσικής, ας πούµε, ή του Χόλυγουντ. Είναι περίεργο αν το καλοσκεφτείς. Ο Ερνέστο Γκουεβάρα, ή Τσε, ένας γιατρός από την Αργεντινή που έγινε guerrillero και δολοφονήθηκε πριν 45 χρόνια στην ζούγκλα της Βολιβίας, είναι το διασηµότερο πρόσωπο στην Υφήλιο. Πιο διάσηµο από τον Τζον Λέννον, τον Τζίµ Μόρρισον, ακόµα και την Μαντόνα. Η τον κάθε σταρ που αποθανάτισε ο Αντυ Γουώρχολ όταν ήταν στις δόξες του. Το καλοκαίρι (του 2013, φέτος) ένα µαγαζί µε τουριστικά είδη στη Θάσο είχε σκεπάσει τα υπαίθρια σταντ µε τα κινέζικα τσαντάκια/κολιεδάκια/παιχνιδάκια µε µια µεγάλη κόκκινη πετσέτα µε την γνωστή εικόνα µαύρο-σε-κόκκινο του Τσε. Για να προφυλάξει τα εµπορεύµατα από τον ήλιο, µη του ξεθωριάσουν Sic Transit Gloria Swanson, indeed. Το 1960 ο Τσε έγραψε ένα βιβλίο για τον ανταρτοπόλεµο στο οποίο έδινε χρήσιµες οδηγίες για το πώς να στήσεις µια σκηνή στην ύπαιθρο ή να συναρµολογήσεις ένα τουφέκι. Την ίδια χρονιά τον έκανε εξώφυλλο το ΤΙΜΕ. Στο άρθρο που συνόδευε το εξώφυλλο, το περιοδικό υποστήριζε ότι ο Τσε ήταν ο εγκέφαλος πίσω από την επανάσταση της Κούβας. Για τους έφηβους της δεκαετίας του 60 και 70, ήταν ένα σύµβολο ελευθερίας, ανεξαρτησίας και θυσίας, φυσικά στην εφηβεία τοποθετείς πολύ υψηλά το όλο ζήτηµα της θυσίας. Γι αυτό και έπιασε ως µπλουζάκι, ως φωτογραφία πάνω σε φανελάκια. Είναι υπέροχη η φωτογραφία - ροµαντική, µ ένα βαθύ βλέµµα ο Τσε ατενίζει µε αισιοδοξία το µέλλον, σοβαρός και ταυτόχρονα θλιµµένος, λίγο σαν τον Ιησού Χριστό, αν προσέξεις τις οµοιότητες. Πριν κάµποσα χρόνια ο Σκοτ Κινγκ, πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής του περιοδικού I-D, έβγαλε µια σειρά µπλουζάκια µε την φωτογραφία της Σερ στη θέση του Τσε: το ίδιο ακριβώς πορτραίτο µε το µπερέ, στο κόκινο φόντο, απλώς αντί για τον Τσε βλέπεις ξαφνικά την Σερ. Τα ονόµασε «Σερ Γκουεβάρα» και είπε ότι ήθελε «να αµφισβητήσει τον Τσε ως σύµβολο επαναστατικότητας». ε ξέρω, κάπως µε χαλάει τώρα αυτό. Καλή η Σερ, και ωραίο πράγµα να αµφισβητείς τα σύµβολα γενικά. Αλλά τον Τσε Γκεβάρα; Μου φαίνεται ότι ενέχει από µόνος του την αµφισβήτηση. Αν ήξερε πόσο δηµοφιλής θα γινόταν µετά θάνατον, κατά πάσα πιθανότητα θα είχε φρικάρει. Απ όσα ξέρω γι αυτόν δηλαδή, δεν ήταν τέτοιος τύπος. Γιατί εάν ήταν, θα ζούσε σε βίλα στο Μαϊάµι. Θα ήταν ευτραφής, θα έτρωγε βιολογικά, θα κάπνιζε πούρα Αβάνας. Και θα είχε σίγουρα ατζέντη. Επειδή τυγχάνει να βρίσκοµαι στην εκπαίδευση και να διδάσκω σε τάξη, οφείλω να πω πως η εκπαιδευτική διαδικασία αποτελεί έναν αγώνα δρόµου, αντοχής, ψυχικών αποθεµάτων, πίστης και οράµατος για να µπορεί κανείς να ονοµάζει τον εαυτό του «δάσκαλο» στη σηµερινή Ελλάδα. Ένας δάσκαλος που ουδόλως µοιάζει µε τον εκπαιδευτικό της Φιλανδίας στις τεράστιες τάξεις των 15 µαθητών. Που κουβαλά cd, βιβλία, σηµειώσεις 3 κιλών κάθε µέρα µέσα σε µια τεράστια τσάντα και ανεβοκατεβαίνει 5 ορόφους. Που βγάζει φωτοτυπίες από τη «τσέπη» του θέλοντας να δώσει περισσότερες γνώσεις και πληροφορίες στους µαθητές του. Που αφιερώνει ώρες και ώρες στο σπίτι για να προετοιµάσει το µάθηµά του καλύτερα. Που δε προλαβαίνει να πάει στην τουαλέτα γιατί στα διαλείµµατα συζητά µε τους µαθητές. Που διοργανώνει γιορτές. Που κάνει πρόβες εκτός διδακτικών ωρών. Που χρησιµοποιεί τη Ποίηση και τη Λογοτεχνία ακόµα κι αν άµεσα δεν αφορούν το µάθηµά του. Που προσπαθεί να βάλει φωτιά στις συνειδήσεις των µαθητών. Να ανοίξει ορίζοντες. Ο αφανής «Captain my Captain». Και όλα αυτά δε «πληρώνονται» σε χρήµα. Όµως ξεπληρώνονται σε αγάπη από τα παιδιά που εισπράττουν τη προσπάθειά του για κάτι καλύτερο, κάτι ανώτερο. Και σίγουρα, όχι απ όλους, αλλά από µερικούς µαθητές, θα ξεπληρωθούν σε περισσότερο σκεπτόµενους, περισσότερο ελεύθερους, περισσότερο Άνω-Θρώσκω πολίτες κάποτε.

5 Αργά το απόγευµα, Σάββατο 10 Σεπτεµβρίου προσγείωση στο αεροδρόµιο. Ταξί µε κατεύθυνση προς Γκάζι - Κεραµεικό. Αισθάνοµαι µια µικρή µελαγχολία. Πάντα θυµάµαι τον εαυτό µου θλιµένο λίγο πριν την ώρα που το φως χαθεί παντελώς. Ας είναι. Σπίτι λοιπόν. Κατανοώ τον φίλο µου που λέει ότι ταξιδεύω µόνο και µόνο για να νιώσω τη χαρά της επιστροφής. Αυτή η πρόταση παλεύει µέσα µου µε µια άλλη της Μ. Γιουρσενάρ ταξιδεύω για να γνωρίσω τα όρια της φυλακής µου. 20 µέρες διακοπών σε συνδυασµό µε µια οµιλία σ ένα συνέδριο µε θέµα ψυχανάλυση και ζωγραφική ήταν αρκετά. Αφησα τις αποσκευές στο πάτωµα και προγραµµάτισα τις κινήσεις µου µπάνιο, ένα δυνατό Bloody Mary και µουσική Lead Us Not Into Temptation του David Byrne. Βγήκα στη βεράντα. Eκπληξη. Φώτα και φωνές από το σπίτι της φίλης µου. Περίπου 4 µήνες το σπίτι ήταν κλειστό. Τώρα καταλαβαίνω και το τελευταίο µήνυµα στο κινητό µου, µε απόκρυψη βέβαια Σύντοµα κοντά σου. Αρα τα µηνύµατα που έπαιρνα το τελευταίο διάστηµα και υποθετικά τα είχα αποδώσει σ αυτήν ήταν σίγουρα δικά της. Αλλαξα θέση στη βεράντα ώστε να τους παρατηρώ καλύτερα και να µην µε βλέπουν. Λιγότεροι οι γνωστοί και περισσότεροι άγνωστοι. Επαιζαν ένα παιγνίδι σαν ρουλέτα. Μετά ανά δύο έµπαιναν στο δωµάτιο και είχαν µαζί τους µια φωτογραφική µηχανή. Ενιωσα λίγο σαν τον ήρωα στον Σιωπηλό Μάρτυρα. Κτύπησε το κινητό µου. Μήνυµα. Κύριε καθηγητά καλώς ήλθατε. Σας πρόδωσε το φως του γραφείου σας. Θα ήθελα πολύ να έρθετε στην παρέα µας και να συµµετάσχετε στο παιχνίδι µας. Ο κερδισµένος κάθε φορά διαλέγει έναν/µία από την παρεά µας και τον φωτογραφίζει όπως θέλει αυτός. Πρόσωπο απαγορεύεται. Στο τέλος θα προβάλουµε όλες τις φωτογραφίες και θα µαντέψουµε το πρόσωπο στο οποίο ανήκουν. Οχι αγγίγµατα µόνο βλέµµατα. Αρπαξα το δόλωµα και απάντησα. Αγαπητή φίλη, ΜΗΝ ΑΓΓΙΖΕΙΣ! Η φοβερή παρατήρηση που αντηχεί στα αυτιά του παιδιού χίλιες φορές την ηµέρα, το κάνει τυφλό, έναν σκύλο χωρίς όσφρηση που πλανιέται λυπηµένος σ έναν κόσµο όπου τα πάντα είναι κλεισµένα σε βιτρίνες. Τα ανταλλάγ- µατα που του προσφέρουν ειναι σπάνια και ασήµαντα. Το µωρό µπορεί ακόµη να χουφτώνει ολόκληρο το στήθος που πιπιλάει. Αργότερα, κρεµασµένο στην αγκαλιά του µπαµπά, κάνει το λάθος να χώνει τα δαχτυλάκια του στο στόµα του. Υστερα όµως, δεν του µένει παρά να πλάθει τη ζύµη ή τη λάσπη από άµµο, στις σπάνιες και υπέροχες στιγµές που βρίσκεται στην ακροθαλασσιά, βουλιάζοντας τα πόδια του και βλέποντας το νερό να ξεπηδά πλάι στους αστραγάλους του. Η υγιεινή και πουριτανική κοινωνίας µας, δείχνει όλο και λιγότερη επιείκεια στη γνώση και την ευχαρίστηση που δίνει η αφή. Να αγγίζει µε τα µάτια. Αυτή η παράλογη συµβουλή έβαζε φρένο στην παιδική ορµή µας, έγινε ένα παγκόσµιο, τυραννικό δόγµα. Οι χώροι ερωτικών επαφών είναι απαγορευµένοι ή υπό επιτήρηση. Την ίδια στιγµή, µας κατακλύζει ένας χείµαρρος από εικόνες. Το περιοδικό, το φίλµ, η τηλεόραση στουµπώνουν το µάτι και εκµηδενίζουν τις άλλες αισθήσεις του ανθρώπου. Ο σηµερινός άνθρωπος περιπλανιέται σαν χαµένος σ ένα παλάτι αντικατοπτρισµών. Ευτυχώς όµως που κάπου κάπου µιαν πέτρα σπάζει κάποια βιτρίνα και ένα νεαρό κορµί ρίχνεται στον απαγορευµένον καρπό. Νέο µήνυµα: Κύριε καθηγητά πάντα βρίσκεται την ευκαιρία να µου κάνετε µάθηµα. Γνωρίζω πάρα πολύ καλά πως µονάχα θωπεύοντας, φτάνει κανείς σε βάθος. Σας περιµένω. Iσως στο τέλος αφού φύγουν όλοι να σας επιτρέψω το άγγιγµα. Εφυγα από την βεράντα και κάθισα στο γραφείο µου να οργανώσω τα ραντεβού µου. Είχε περάσει αρκετή ώρα όταν βγήκα ξανά στην βεράντα. Καθόταν µόνη της, σχεδόν ντυµένη και κάπνιζε. Φευγαλέα µου πέρασε η σκέψη να ανέβω στο διαµέρισµά της. Μήνυµα στο κινητό. Μη νοµίζεις ότι δεν ξέρω πως καθώς µου µιλάς το χέρι του µυαλού σου µου αφαιρεί διακτρικά τις κάλτσες µου, και µε επιδέξιες, τυφλές κινήσεις ανεβαίνει κατά µήκος του ποδιού µου. Μη νοµίζεις ότι δεν ξέρω ότι ξέρεις ότι κάθε τι που λέω είναι ένα ένδυµα. Σε περιµένω. Το κουδούνι γράφει whispers. Εχω περιέργεια να µου ψιθυρίσεις τα πάντα στο αυτί. Νοµίζω ότι ένα βιβλίο έχει πάντα δύο δηµιουργούς: αυτόν που το έγραψε και αυτόν που το διαβάζει. Ενα βιβλίο που γράφτηκε αλλά δεν διαβάζεται, δεν υπάρχει. Είναι ένα όν εν δυνάµει που εξαντλείται στις επικλίσεις του προς τον αναγνώστη, όπως ένας σπόρος πετά ακολουθώντας τον άνεµο ώσπου να πέσει σε ένα βαθούλωµα εύφορης γης όπου θα µπορέσει επιτέλους να πραγ- µατωθεί, να γίνει δηλαδή φύλλο, λουλούδι και καρπός. είτε το σώµα µου σαν βιβλίο που δηµιουργός του είµαι εγώ και περιµένει εναγωνίως την δική σας ανάγνωση. ώστε του τη χαρά από εν δυνάµει ερωτικό να γίνει εν ενεργεία. Ταξιδέψτε στις εύφορες πεδιάδες του και ανακαλύψτε τις κρυφές του ιδιαιτερότητες. Αφήστε πάνω του τα δικά σας ανεξίτηλα ίχνη. Οπως, οι καφετιοί λεκέδες στις σελίδες των παλαιών βιβλίων, δεν είναι παρά τα ίχνη από το σάλιο των ανθρώπων που τα διάβασαν µε δυνατή φωνή. Ιχνη του προφορικού λόγου πάνω στον γραπτό. ιαβάστε µε. Περιµένω... ίληµµα! 09 και φέτος, κάτω απ τον ίδιο ήλιο ξεροψηθήκαµε, µε τις τζοτζόµπες µας και τα φοινικέλαια, και τις πίνες Ο Γόβα Φιλέτο ζει κι αυτός ανάµεσα µας κι αργά τα βράδια στέλνει mails στον κολλητό του Μήτσο (in fact όλοι έχουµε ένα Μήτσο για κολλητό) σχολιάζοντας τα πράγµατα µέσα από την αλλόκοτη (queer) µατιά του Dear Μήτσο, κολάδες σε πλαστικό (λόγω κρίσης) κι ας µας έκοψαν οι πείνες, σε τριήµερες διακοπές (οµοίως) που έµοιασαν οι καλύτερες ever απλά επειδή είχαµε να φύγουµε µαζί για κάπου αλλού δυο χρόνια τώρα, και µε τα camping µας, που τα θυµηθήκαµε κατά που πέφτουν σε ένα έκτακτο τετραήµερο µε στρώµα φουσκωτό απ τα Jumbo µε ενσωµατωµένη τρόµπα (παλιοτρόµπα, παρωχηµένε που δεν ήρθες!). Κι ευτυχώς που δεν πήγα για ελεύθερο µε τ άλλα τα µουρλά, γιατί φέτος λέει στην άγονη γραµµή (Σχοινούσα, ονούσα και λοιπούς εναλλακτικούς free προορισµούς) έσκασε µπάτσος αναδυοµένη από πλωτό λι- µενοµπατσικό κι έκοβε 500αρες στα χιπποσκηνητάκια (να µε συγχωρείτε κύριε µπάτσε µου, µα δεν κρατώ ψηλά ένεκα που δεν έχω και τσέπες, µια που είµαι και ξεβράκωτος!). Τρόπος της κρίσης το να ελίσσεσαι, να µην κολλάς, τρόπος της κρίσης το ηλιοβασίλεµα να χαζεύεις κι ας µην έχεις να φας (που λέει ο λόγος ευτυχώς ακόµα) και τρόπος επιβίωσης. Κι άντε πάλι να φοβάσαι το φθινόπωρο (τρίτη χρονιά φέτος; έχω χάσει το µέτρηµα) και το τι θα φέρει: Τσουνάµι, λοιµό, σεισµό, καταποντισµό, απολύσεις, µετατάξεις κι ανακατατάξεις γενικότερα και ειδικότερα, πτώχευση, απεργίες, χλευασµό και στοχασµό, εκλογές ίσως; επιστροφή στη δουλειά (την ποιά; Ο.Κ. sorry, λέµε τώρα!), οικία κακά, την µάνα µας µε γκρίνια, τον γκόµενο µε περίοδο τα γνωστά Αυτό που κάθε χρόνο τον Σεπτέµβρη µου λες καλή χρονιά πρέπει να το κοιτάξεις! «School s out forever» για να θυµηθώ και τον Alice τον Cooper! «Τέρµα το διάλλειµα, τα κεφάλια µέσα, πίσσα και πούπουλα για σένανε µπαµπέσα» που λέγανε και οι Magic de Spell στα τιµηµένα 90s! Ξεκόλλα Μήτσο. ΕΝ ΕΙΣΑΙ ΠΛΕΟΝ Η ΓΙΑ ΙΚΙΑΡΟΓΛΟΥ! School s out forever το λέει και το υπουργείο παιδείας που αποφάσισε ότι κοµµώτριες από δω και µπρος θα γίνονται µόνο οι γόνοι πλουσίων οικογενειών που είχαν τα φράγκα να πληρώσουν τον Αµάραντο κι όχι η Μπάµπης η ψιλή που τέλειωσε ΟΑΕ και τώρα διαπρέπει στην µιζανπλί (το λέει και η θεια η Ευτέρπη που την χαίρεται την µιζανπλί, όχι την Μπάµπης!) το λένε κι οι εκπαιδευτικοί, οι ροµαντικοί που επιµένουν να απεργούν για καλύτερη δηµόσια & δωρεάν παιδεία (last year!). Τέρµα το διάλειµµα, τα κεφάλια µέσα το λέει κι ο ελεγκτής που σε πετά έξω απ το τρόλεϊ κι ας σε πάρει ο χάρος µόλις στα δεκαοκτώ, και που ουρλιάζει «η κυρία στο αυτόφωρο!» αν τολµήσεις να του πεις να πάει να γαµηθεί (ενώ θα του πρεπε να λιντσαριστεί γιατί ούτως ή άλλως εν βρασµώ ψυχής συµβαίνουν τα περισσότερα ατυχήµατα κι ενώ κι αυτό ατυχές θα ταν, την χώρα µας και το χάλι µας µέσα!). Το λέει κι η Golden Dawn που αφαιρεί ζωές για πλάκα µε πληρωµένους Γκοτζαµάνιδες και που κανείς δεν βρίσκει το πολιτικό σθένος να τους κηρύξει παράνοµους να τελειώνουµε! Στην ψειρού ρε! Και µη µου πεις πάλι ότι βλέπω παντού γύρω µου συνοµωσίες και διαπλοκές, γιατί θα το τολµήσω να το πω, µια χαρά της έκατσε το timing της κυβέρνησης. Σαν οδηγίες συνταγής της Μπαρµπαρίγου «στο καζάνι που έχετε ήδη τσιγαρίσει την κοινωνία, ρίχνετε πέντε απεργίες. Αφήνετε να πάρουν µια βράση στο δυνατό, κι έπειτα, λίγο πριν πιάσουν, σβήνετε µε µια δολοφονία by Golden Dawn φετινής εσοδείας». Το σχέδιο πάει κατ ευχήν. Φάση : βάλτους να αλληλοφαγοθούνε τσεκ. Και για να µην λες ότι πάλι θα αρχίσω τα παλαιοκοµµατικά, τα ουτοπικά για αλληλεγγύες, απεργίες, επαναστάσεις κι εξεγέρσεις θα σου θυµίσω τι ζητώ από όλους µας κι από µένα πρώτα απ όλους (Κι επιτέλους πίστεψε µε. Ότι µπορώ κάνω κι εγώ) χρησιµοποιώντας τα λόγια του µακαρίτη του Μιχαλάκη του Τζάκσον: Ι m starting with the man in the mirror I m asking him to change his ways and no message could have been any clearer if you wanna make the world a better place take a look at yourself, and then make a change Cheesy - ξεcheesy µου κολλάει, κι αν δεν κατάλαβες, να χέσω τα λόουερ σου και τους Στρατηγάκηδες, τόσα χρόνια βόλτα τα πήγαινες τα βιβλία µωρή Γιαδικιάρογλου και ζαχάρωνες νεούδια φοιτητάκια απ το ταχύρυθµο. Κι αν στράβωσες Μήτσο µου, να πας να γαµηθείς! Εγώ δεν πάω Αυτόφωρο, θα µείνω µε τον παίδαρο (την πάρτη µου και την ψυχική µου ηρεµία εννοώ ρε µινάρα!). Μ αυτά και µ αυτά ήρθε κι ο Οκτώβρης οπότε καλό Φθινόπωρο αδελφέ Τα λέµε, Γόβα Φιλέτο.

6 in fact / ΛΕΞΕΙΣ επιµέλεια+μαρινα ΤΣΑΜΑΤΣΟΥΛΗ Λέξεις που γίνονται Σκέψεις ώσαµε 13 λέξεις στον εικαστικό ηµοσθένη αββέτα και του ζητήσαµε να µας τις αποτυπώσει µε την σκέψη του. 1: έµπνευση // έχεις έµπνευση πάντα µε ενεργό σώµα. Είτε όταν αυτό κατοικείται από εν-θ(ε)ουσια-σµό, είτε όταν αυτό κατοικείται από την σαγήνη της µελαγχολίας. Μέσα από τον πνεύµονα της ζωής έρχεται η ε(ν)µ-πνευ-ση. 2: ερµηνεία // η ερµηνεία είναι η ικανότητα του δηµιουργικού ανθρώπου να αισθάνεται στοχαστικά τις βουλές του δαίµονά του κι αυτές του σύµπαντος. 3: φωτογραφία // η φωτογραφία είναι µια ακόµη επιτυχής προσπάθεια της τεχνικής να καταλάβει ότι το ασύλληπτο δεν µπορεί κάποιος να το δει ολόκληρο. 4: χρώµα // το χρώµα είναι ότι µας αποµένει από το απέραντο του φωτός. Είναι τ αναγκαία ρούχα για προστασία από το κρύο του κενού. 5: ώσµωση // η ώσµωση είναι η µαγνητική έλξη δυο τουλάχιστον σωµάτων στην γη ή στο σύµπαν. 6: κείµενο // το κείµενο είναι ότι κείτεται µπροστά σου, ο καθρέφτης σου. Είτε σε αποδέχεσαι µ ό,τι γράφεις ή διαβάζεις, είτε σε απορρίπτεις και θέλεις να διορθωθείς. 7: φτερούγισµα // ο έρωτας, η ψυχή, όταν φεύγει από σένα. 8: στήθος // το στήθος της µητέρας, του σύµπαντος ή του µπλε που χει ζωγραφίσει ο Υβ Κλαιν στα έργα του. 9: πατέρας // ο πατέρας είναι ο δρόµος, η σταθερή βηµατησιά. Όταν απουσιάζει τότε υπάρχει διαταραχή στον βηµατισµό και στον προσανατολισµό του δρόµου. Τότε, ή µαθαίνεις να συµβαδίζεις µε την απουσία του ή χάνεσαι στο κενό της. 10: εκκεντρικότητα // η εκκεντρικότητα είναι η µη-αποδοχή του εαυτού σου, όπως σού τον λένε οι άλλοι ή, όπως τον ξέρεις εσύ. 11: βία // η βία θυµίζει βίο, δηλαδή ζωή, όπως είναι, όπως ήταν κι όπως θα θέλαµε να την αλλάξουµε και να είναι. 12: καταγωγή // η καταγωγή είναι η Ρίζα του εαυτού σου, είναι το θεµέλιο που αποδέχεσαι για να χεις, ένα τουλάχιστον σηµείο αναφοράς στον τρόµο του θανάτου. PAS MAL 13: εξουσία // η εξουσία είναι η µάταιη, απέλπιδα, αλλά αναγκαία ψευδαίσθηση ότι νικάς τον χρόνο, παιδί του θανάτου. Ινφο // Ο ηµοσθένης αββέτας γεννηµένος στην Αθήνα, ζει και εργάζεται µεταξύ Παρισιού και Αθήνας. Ποιητής και συγγραφέας, ζωγράφος και performer γράφει ήδη από το 1982 άρθρα και δοκίµια για τα περιοδικά και τις εφηµερίδες Art Forum, Art in America, Art Studio, Beaux-Arts Magazine, Galeries Magazines, Liberation, Parkett, Risk στις πολιτιστικές στήλες. Σε όλη τη διάρκεια της πορείας του, συµµετέχει στην σύνταξη καταλόγων και µονογραφιών σηµαντικών καλλιτεχνών για Μουσεία, ενώ δίνει διαλέξεις σε Σχολές Τέχνης και Πανεπιστήµια. Ηρώων Πολυτεχνείου & Κύπρου, µαρίνα Πάτρας

7 Ζουν κι εργάζονται στο εξωτερικό Oνοµα: Ελένη Πανοπούλου // Eleni Panopoulou Τόπος καταγωγής: Πάτρα // Patras Εργάζεται (τώρα): Montpellier/Nimes, Sud de France Σπουδές: Γενετική // Genetics Ζει (τώρα) Ελλάδα-Γαλλία // Greece - France Tι σε έκανε να φύγεις από την Ελλάδα; Είναι πολλά. Είναι αυτά που η Ελλάδα αδυνατεί να δώσει, ή όταν τα δίνει, το κάνει επιλεκτικά, αναξιοκρατικά, άδικα και σπάταλα. Είναι η γνώση που δεν αξιοποιείται, η δουλειά που δεν κοστολογείται, η ιεραρχία που δεν τηρείται και το µέλλον που δεν προωθείται. Είναι η αλαζονεία που επικρατεί, οι ψεύτικοι τίτλοι που παίρνουν αξία και η ηµιµάθεια που καθοδηγεί. Είναι οι στερεότυπες ιδέες, τα αρτηριοσκληρωτικά µυαλά, η έλλειψη φρεσκάδας και δηµιουργικής φαντασίας, οι στείρες και επαναλαµβανόµενες εκφράσεις και αντιλήψεις...κάτι σαν το copy and paste των υπολογιστών. What made you leave Greece? There are a lot. There are the things that Greece cannot offer, or when she offers them, she does selectively, without meritocracy, unfairly and wastefully. It s knowledge that is not utilized, work that is not accounted for, hierarchy which is not followed and the future that is not promoted. It is the arrogance which dominates, the fake titles that are given value and the leading smattering. It s the stereotypical ideas, the old fashioned minds, the lack of freshness and creative fantasy, the infertile and repeated expressions and notions... something like the computer s copy and paste. Τι σου τη «σπάει» στο µέρος που ζεις τώρα και τι βρήκες που να σε κάνει να νιώθεις τυχερός που ζεις και εργάζεσαι εκεί; Το µόνο που µε ενοχλεί είναι η γλώσσα που δεν µιλώ, αλλά ταυτόχρονα είναι και πλεονέκτηµα, ν ακούς; Ακούς µόνο ότι θες να ακούσεις. Είναι λαός µε µεσογειακή αύρα και θερµό ταµπεραµέντο. Εδώ κατάλαβα πως όταν οι άνθρωποι θέλουν πραγµατικά να συνεργαστούν και να δηµιουργήσουν κάτι, το καταφέρνουν, ακόµη κι όταν δεν µιλούν την ίδια γλώσσα. Με µια λέξη, βρήκα πολιτισµό σε όλα τα επίπεδα ζωής What annoys you at the place you are living now and what did you find that makes you feel lucky for living and working there? The only thing that bothers me is the language that I cannot speak, but at the same time it is an advantage, you listen to only what you want to listen to. It s a nation with a Mediterranean aura and a hot temperament. Here I realized that when people really want to cooperate and create something, they can do it, even when they don t speak the same language. In a word, I found culture in all levels of life. Πως είναι η καθηµερινότητά σου στο εργαστήριο; Είναι χαρούµενη και κυλάει οµαλά. Κουράζεσαι µόνο από τη δηµιουργική απασχόληση και όχι από το σπάσιµο των νεύρων. Έχει πίεση, τρέξιµο, διάβασµα και πολλαπλά θέµατα να ασχολείσαι ταυτόχρονα, αλλά σε ανθρώπινα και υγιή πλαίσια. Κατά τα άλλα, ωράριο 8-4, µε 1 ώρα διάλειµµα για φαγητό το µεσηµέρι, οι συνάδελφοι εξωστρεφείς, υπεύθυνοι και φιλικοί.. How is your everyday at the lab? It is happy and passes by smoothly. You only get tired from the creative preoccupation and not of nerve wreckness. It has, running, studying and a lot of issues that you have to deal with at the same time, but in a humane and healthy environment. Other than that, the working hours are 8-4, with a 1 hour lunch break, the coworkers are extroverted, responsible and friendly. Περιέγραψέ µας µια έντονη διαφορά αρνητική ή θετική σε σχέση µε την ελληνική πραγµατικότητα. Θα ήθελα να περιγράψω µια οµοιότητα και µια διαφορά...ο τόπος (νότια Γαλλία) είναι όµοιος µε την Ελλάδα ως προς τη φύση, τη βλάστηση, τη θερµοκρασία, τις εποχές, τις γεύσεις και το µπλε της θάλασσας. Η διαφορά είναι ότι πρόκειται για ένα οργανωµένο ευρωπαϊκό κράτος, µε δρόµους, συγκοινωνίες, δηµόσιες υπηρεσίες που λειτουργούν µοντέρνα και µε τάξη, δηµόσια υγεία και παιδεία κ.α. Επιπλέον, µε όµορφη αισθητική των πόλεων και των κτιρίων και µε ευγενικούς τρόπους συµπεριφοράς των πολιτών. Το αµοιβαίο καθηµερινό καληµέρισµα µεταξύ επιβατών και οδηγού αστικού λεωφορείου, αλλά και το ευχαριστώ προς τον οδηγό από κάθε επιβάτη κατά την αποβίβαση, είναι συνειδητό, αυθόρµητο και τρόπος ζωής. Describe to us an intense difference negative or positive in relation to the greek reality? I would like to describe a similarity and a difference...the area (southern France) is similar to Greece as so far as nature, vegetation, temperature, seasons, flavors and the blue of the sea. The difference is that we are dealing with an organized European government, with beautiful cities, civil services which run in a modern and orderly way, public health and education, etc. In addition to the beautiful cities and the buildings, the kind manners of the citizens. The mutual everyday greeting among the passengers and the bus driver of the public bus, but also the thank you towards the bus driver from every passenger when getting off the bus is conscious, spontaneous and a way of life.. Τι προτείνεις στους νέους που διστάζουν να κυνηγήσουν τα όνειρά τους στο εξωτερικό βρισκόµενοι στο σταυροδρόµι της κρίσης; Θα πρότεινα το its up to them! Πρώτα απ όλα να βρουν το όνειρό τους και στη συνέχεια ποια είναι τα εµπόδια για την υλοποίησή του. εν είναι µόνο η οικονοµική κρίση το µεγάλο πρόβληµα, είναι πολλές οι κρίσεις προ κρίσης και ΝΤ. Η απόφαση για φυγή από τα εµπόδια, θέλει κότσια και αποφασιστικότητα. Αν την έχουν... What do you recommend to young people who hesitate to chase their dreams abroad finding themselves at the crossroad of the crisis? I d say that it s up to them... first of all they have to find their dream and then find the obstacles preventing them from becoming real. The economic crisis is not the only problem, there were many crises before the crisis and the IMF. The decision to run away form the obstacles requires having guts and determination. If they have them. Πιστεύεις πως η κρίση οδηγεί πολλά καλά µυαλά στο εξωτερικό µόνιµα; Αναµφίβολα ναι, αλλά ως κρίση θα θεωρήσω την κακοδιαχείριση του τόπου µας και των ανθρώπων του σε όλη του την έκταση...θα σου πω ένα παράδειγµα, πριν λίγα χρόνια, σ ένα ερευνητικό εργαστήριο της περιοχής σου (µας), ήµασταν µια οµάδα 6 νέων επιστηµόνων, µε σηµαντικές ανακοινώσεις σε περιοδικά υψηλής απήχησης και σε παγκόσµια συνέδρια. Σταδιακά και φυσικά προ κρίσης/ ΝΤ, όλοι αποχωρήσαµε και σκορπίσαµε σε όλα τα µήκη και τα πλάτη της γης. Θα µου πεις βέβαια, ευτυχώς που φύγατε έγκαιρα πριν κολλήσετε την αρρώστια του συστήµατος. Do you believe that the crisis leads alot of bright minds abroad permanently? Undoubtedly yes, but I will consider the mistreatment of our land and our people as a crisis... I ll give you an example, a couple of years ago, at research center of our area, we were a team of 6 young scientists, with important publications in magazines of high circulation and at international conventions. Gradually and of course before the crisis and IMF all of us left and scattered around the world. And of course you will say lucky for you before you gut stuck in the sickness of the system Τι σου λείπει περισσότερο από την Ελλάδα; Εδώ που είµαι, µου λείπουν µόνο οι αγαπηµένοι µου άνθρωποι, δηλαδή γονείς και φίλοι. What do you miss more from Greece? The only thing that I miss are loved ones, my parents and friends. Με τι κίνητρο θα γύριζες αύριο το πρωί; Για αύριο το πρωί, το µόνο µου κίνητρο θα ήταν οι διακοπές...για αργότερα, θα ήταν η επιθυµία µου να φέρω στην Ελλάδα γνώσεις και εφαρµογές που ωφελούν την κοινωνία και που θα έπρεπε ήδη η Ελλάδα να είχε ενσωµατώσει εδώ και χρόνια στο χώρο της υγείας. With what motive would you return tomorrow morning? For tomorrow morning my only motive would be vacations...later on it would be my desire to bring to Greece knowledge and applications that would benefit society and which Greece should already have incorporated in the field of medicine. * ο αίµoνας του τυπογραφείου χτύπησε το skype me του προηγούµενου τεύχους. Η Άννα Φωτοπούλου ζει στο Σικάγο και εργάζεται ως senior production artist στην εταιρία crate&barrel. in fact / SOCIAL FRAME συνέντευξη+μαρινα ΤΣΑΜΑΤΣΟΥΛΗ INVISIBLE CURRICULUM ένα φίλµ για την κρίση και πως την αντιµετωπίζουν οι νέοι 4 χώρες. 8 σύντοµες ιστορίες. 8 νέοι άνθρωποι σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Θέµα: η κρίση. Η πάλη για επιβίωση. Η καθηµερινότητα των νέων από τη Ναύπακτο και την ισπανική Αλκαλά ντε Ενάρες έως το µαραζωµένο Ντιτρόιτ και την γραφική Στεµνίτσα καταγράφεται στο ντοκυµαντέρ «INVISIBLE CURRICULUM». Νέοι που βρίσκουν τους εαυτούς τους εγκλωβισµένους στη µέση της κρίσης που δε δηµιούργησαν, αλλά που αυτή θα διαµορφώσει την τροχιά της ζωής τους. Το «INVISIBLE CURRICULUM» µοιράζεται τις ιστορίες νέων ανθρώπων σε διάφορα έθνη, καθώς ψάχνουν τις επαγγελµατικές τους ταυτότητες, αποκαλύπτοντας αντιθέσεις και παραλληλισµούς µε τον τρόπο που κάθε άτοµο, κάθε οικογένεια και κάθε έθνος εργάζεται για να ξεπεράσει τις προκλήσεις που βρίσκονται µπροστά του. Το υπογράφουν η Jules Piecha και ο Ian Cook, ή αλλιώς το ταλαντούχο δίδυµο της RUNRUN µιας εταιρίας παραγωγής ταινιών-ντοκιµαντέρ, µικρών κινηµατογραφικών αφηγήσεων και µουσικών βίντεο µε έδρα την Ουάσινγκτον. Τις απαντήσεις έδωσαν από κοινού λίγες ώρες προτού προσγειωθούν για µία ακόµη φορά σε ευρωπαικό έδαφος για τις ανάγκες του φίλµ που θα ολοκληρωθεί το Μέχρι τότε, δείτε το τρέιλερ του «Αόρατου Προγραµµατισµού» κάνοντας κλικ στο link { Είναι µε µία λέξη...συγκινητικό. ** ο Ian Cook, είναι κινηµατογραφιστής, δηµιουργός και συνιδρυτής της Dahlam/ Cook Production. ** η Jules Piecha είναι παραγωγός ταινιών και οικονοµολόγος µε τεράστια εµπειρία στη διεθνή ανάπτυξη, στην έντυπη δηµοσιογραφία και τηλεοπτική παραγωγή καθώς και ανταποκρίτρια στη Deutche Welle. >>Ποια ιστορία σας συγκίνησε περισσότερο; Ήταν µια καταπληκτική εµπειρία να έχεις τόσους πολλούς ανθρώπους να µοιράζονται τις ιστορίες τους µαζί µας, κάθε άνθρωπος που έχουµε κινηµατογραφήσει µας έχει κάνει να κατανοήσουµε καλύτερα πως οι νέοι άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη και τις Η.Π.Α χειρίζονται την οικονοµική κρίση. >>Βρήκατε για παράδειγµα οµοιότητες ανάµεσα στην κοπέλα από τη Ναύπακτο και το κορίτσι από τη Λισσαβώνα για τον τρόπο που προετοιµάστηκαν για την αλλαγή στη ζωή τους; Ενώ η πολιτική και οικονοµική κατάσταση διαφέρει σε κάθε χώρα, υπάρχουν πολλές οµοιότητες στο πως οι νέοι άνθρωποι αντιµετωπίζουν τις προκλήσεις. Έχουµε δει ότι η κρίση έχει επηρεάσει ανθρώπους από διάφορα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα και επαγγέλµατα. Από µια γραφίστρια στη Ναύπακτο, στην Ελλάδα που παλεύει για να αποζηµιωθεί για τη δουλειά της, σε µια βετεράνο στη Λισσαβώνα της Πορτογαλίας, η οποία βλέπει τους µισθούς για το επάγγελµα της να µειώνονται δραµατικά. Oλοι δουλεύουν για να µη χάσουν την ελπίδα τους και να ζήσουν µια ολοκληρωµένη ζωή, παρά τις δύσκολες οικονοµικές συνθήκες. >>Ακολουθήσατε τις ζωές των χαρακτήρων σας, αφού είχαν µετακοµίσει σε άλλες χώρες. Βρήκαν αυτό που έψαχναν ή πιστεύετε ότι όλη η εµπειρία ήταν µάταιη; Η απόφαση να µετακοµίσουν στο εξωτερικό δεν ήταν εύκολη για τους χαρακτήρες µας, ήταν δύσκολο να ξεριζωθούν, να µετακοµίσουν σε µια άλλη χώρα και να ξαναρχίσυν τις ζωές τους. Ενώ ήταν µια πάλη το να αφήσουν τις οικογένειες και τους φίλους τους στην πατρίδα τους, υπάρχει καινούρια υπόσχεση στις ζωές τους στο εξωτερικό. >>Πόσες ώρες απαίτησε η προετοιµασία της ταινίας και πόσες ώρες το µοντάζ; Κινηµατογραφούµε από τον Ιούνιο του 2012 ακολουθώντας οκτώ ιστορίες σε τέσσερις διαφορετικές χώρες. Ελπίζουµε να επεκτείνουµε την ιστορία και να συµπεριλάβουµε άλλες δύο ιστορίες τον ερχόµενο µήνα πριν επιστρέψουµε στις Η.Π.Α. και ξεκινήσουµε τη διαδικασία του µοντάζ. Σχεδιάζουµε να τελειώσουµε την ταινία το >>Πως βρήκατε τα µέσα για να παράγετε την ταινία; Η ταινία αυτήν τη στιγµή είναι αυτο-χρηµατοδοτούµενη, καθώς έχουµε εξοικονοµήσει χρήµατα τα τελευταία χρόνια για να πληρώσουµε για αυτό το έργο. Ελπίζουµε να εξασφαλίσουµε κάποια χρηµατοδότηση από τη διαδικασία της µετά- παραγωγής και τη διανοµή της ταινίας. >>Ποιές είναι οι προσδοκίες σας µετά την υποβολή στο φεστιβάλ Sundance φεστιβάλ; Θα θέλαµε την ταινία να τη δουν πολλοί άνθρωποι, έτσι σκοπεύουµε να την προβάλουµε σε αρκετά φεστιβάλ σε όλον τον κόσµο. >>Πιστεύετε ότι αυτό το είδος ταινιών (ντοκιµαντέρ) θα βρουν εύκολα αποδοχή στις µοντέρνες κοινωνίες και πόσοι άνθρωποι πραγµατικά ενδιαφέρονται για αυτές; Οι ταινίες ντοκιµαντέρ µήκους έχουν βρει εξαίρετη αποδοχή στην τηλεόραση, στο διαδίκτυο και περιορισµένη θεατρική κυκλοφορία τα τελευταία χρόνια. Έτσι το κοινό για τέτοιου είδους ταινίες σίγουρα έχει αυξηθεί. Όπως και µε κάθε ταινία, πρέπει να διατηρήσεις την ελπίδα ότι αν το έργο έχει σηµασία και µοιράζεται µια σηµαντική ιστορία, θα βρει αποδέκτες.

8 in fact / 13 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ στην ΕΛΛΗ ΜΠΑΡΜΠΑΓΙΑΝΝΗ από τη ΜΑΡΙΝΑ ΤΣΑΜΑΤΣΟΥΛΗ Η Έλλη Μπαρµπαγιάννη γεννήθηκε στη Ναύπακτο και µεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε παιδαγωγικά στο Πανεπιστήµιο Πατρών και ζωγραφική στην ΑΣΚΤ Αθήνας (εργαστήριο Τ. Πατρασκίδη). Παράλληλα, παρακολούθησε µαθήµατα σκηνογραφίας µε το Γ. Ζιάκα και ψηφιδωτού µε τον Ι. Βαλαβανίδη. ιακρίθηκε µε το 2ο βραβείο ζωγραφικής στο διαγωνισµό «2η Συνάντηση Νέων ηµιουργών» της σχολής Βακαλό. Συνεργάστηκε µε το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Από το 2005 ζει και εργάζεται στην Πάτρα.H τελευταία δουλειά της εικαστικού, που έχει τον γενικό τίτλο Και µην ξεχνάς, εµείς ταΐζουµε τον λύκο της δύναµης φιλοξενήθηκε στην γκαλερί Cube µε έργα ζωγραφικά, µικτής τεχνικής, καθώς και µια εγκατάσταση στο χώρο. Στα έργα της παρακολουθεί εναγώνια, καταγράφει και ερµηνεύει όνειρα και εφιάλτες, λύκους που εισβάλλουν απειλητικοί τραυ- µατίζοντας τον ύπνο, κουβαλώντας πάνω τους αιώνες αφηγηµένων παραµυθιών... Η εικαστικός που ταΐζει τον λύκο της δύναµης 1. Ποιό εν ζωή πρόσωπο εκτιµάτε περισσότερο; Τον ανώνυµο πολίτη αυτής της χώρας που ενώ παλεύει να σώσει το πληµµυρισµένο του σπίτι, δίνει χέρι βοήθειας στο διπλανό του -που επίσης βουλιάζει- χωρίς να σκεφτεί αν του άξιζε ή όχι αυτή η τιµωρία. Που αντιστέκεται, παίρνει θέση και δεν αναθέτει σε άλλους αυτό που στον ίδιο αναλογεί. Που αναζητάει την αλήθεια χωρίς να υποκύπτει στην πλύση εγκεφάλου των καναλιών. Που ξεχωρίζει τη δύναµη, την περηφάνια και τον πατριωτισµό από τη βία, το σκοταδισµό και την αποκτήνωση. Που αµφισβητεί, ελπίζει, ονειρεύεται ένα καλύτερο µέλλον για όλους µας, βάζοντας τα υλικά που θα το οικοδοµήσουν: µε λογισµό και µ όνειρο. 2. Ποιά είναι η εικόνα που έχετε για την απόλυτη ευτυχία; Το να ζει κανείς πασχίζοντας µόνο για τα αναγκαία 3. Ποιό θεωρείτε ως ιδιαίτερο γνώρισµα του χαρακτήρα σας; Εκπλήσσοµαι ακόµα σα νεόκοπη στον κόσµο. 4. Αν ήσασταν σούπερ ήρωας από τι θα σώζατε από τον κόσµο; Τη µνήµη και την αµφιβολία. 5. Το πιο µαγικό πράγµα που σας συνέβη τελευταία; Συναντήθηκε το βλέµµα µου µε τα βλέµµατα άλλων ανθρώπων κι αισθάνθηκα για λίγο ότι αντικρίσαµε την ίδια θέα. 6. Πως είναι µια εµπνευσµένη µέρα από τη ζωή σας; Είναι η µέρα που κλεισµένη στο εργαστήριο απερίσπαστη, αναµετριέµαι µε τα εντός µου πράγµατα, ακόµα και χωρίς χειροπιαστό αποτέλεσµα. 7. Πιστεύετε στις προκαταλήψεις; Όχι, οι προκαταλήψεις είναι αναπαραγωγή στερεότυπων σκέψεων και συναισθηµάτων. Συσκοτίζουν, παραπλανούν, είναι επικίνδυνες γιατί είναι µακριά από την αναζήτηση της αλήθειας καθώς προβάλλουν σαν απόλυτες βεβαιότητες. 8. Οι πιο συχνές σας σκέψεις; «Σκοντάφτω» πάνω στο ποιοι είµαστε, που πάµε και από πού ερχόµαστε. 9. Τι βλέπετε ή τι θα θέλατε να βλέπετε από το παράθυρό σας; Αντικρίζω ένα καθαρά αστικό τοπίο. Ευτυχώς περισσεύει χώρος για ένα κοµµάτι ουρανό. 10. Μοιραστείτε µαζί µας το καταφύγιο σας στην πόλη που ζείτε. Μια απογευµατινή βόλτα στην Άνω Πόλη της Πάτρας, στο Αρχαίο Ωδείο και γύρω από το Κάστρο. Εκεί που οι συνειρµοί από τα παλιά νεοκλασικά σπίτια, τα ρωµαϊκά ευρήµατα και τις πολυκατοικίες µπλέκουν µε τις µυρωδιές απ το αγιόκληµα και τους κάδους των σκουπιδιών. 11. Ποιά είναι η εικόνα που έχετε για την πολιτιστική δράση της επαρχίας στην οποία κινείστε; Η Πάτρα µε τα ιδιαίτερα κοινωνικά-οικονοµικά χαρακτηριστικά της έχει µια µακρά παράδοση σε ιδέες και δράσεις πολιτιστικές. Όµως η τωρινή της εικόνα δεν αντιστοιχεί σ αυτό που της αναλογεί. εν άδραξε την ευκαιρία της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2006, έµειναν µόνο τα ίχνη του χάρτινου σκηνικού που στήθηκε εκείνες τις µέρες. Για να αναδειχθούν οι δηµιουργικές δυνάµεις που υπάρχουν και να λειτουργήσει σαν κέντρο πολιτισµού για την ευρύτερη περιοχή, χρειάζεται βούληση πολιτική, χάραξη µε σαφή προσανατολισµό, σχεδιασµός που σα στόχο θα έχει την ενίσχυση και προβολή του πολιτισµού που παράγεται εδώ αλλά και την επικοινωνία µε όσα συµβαίνουν στην υπόλοιπη Ελλάδα και το εξωτερικό. Ώστε τα πολιτιστικά δρώµενα να αποτελούν αναπόσπαστο κοµµάτι της πόλης και όχι µια ευκαιριακή παρουσίαση. Εν µέσω όµως της κρίσης, όλες αυτές οι συζητήσεις είναι µάλλον ουτοπικές. 12. Αγαπηµένος σας καλλιτέχνης είναι Ο Νοτιοαφρικάνος εικαστικός, performer και σκηνοθέτης William Kentridge ο οποίος στο έργο του καταφέρνει να συγκεράσει µε τον πιο ουσιαστικό τρόπο πολλές διαφορετικές µορφές και να σχολιάσει τις έννοιες του Χρόνου, της Μνήµης, της Θνητότητας µε έντονα πολιτικό τρόπο. Τα -εκπληκτικάκινούµενα σχέδιά του µαρτυρούν όλη την υπαρξιακή αγωνία ενός σύγχρονου καλλιτέχνη που κουβαλάει αποσκευές από πολύ µακριά. Κάθε φορά που έρχοµαι σε επαφή µε την Τέχνη του, ελπίζω, στοχάζοµαι και ονειρεύοµαι 13. Άλλοι µετρούν πρόβατα προτού κοιµηθούν. Εσείς;... λύκους; Η αλήθεια είναι ότι τη νύχτα πάντα ξεθαρρεύουν

9 in fact / OI ΝΤΟΠΙΟΙ συνέντευξη+μαρινα ΤΣΑΜΑΤΣΟΥΛΗ φωτό+πετροσ Ε. ΠΑΝΑΓΙΩΤΙ ΗΣ Παρθενία Βλαχοπούλου: προπονήτρια καλαθοσφαίρισης στις Ακαδηµίες ΠΑΣ Ναυπάκτου Η Παρθενία γεννήθηκε στην Καστοριά, αλλά µεγάλωσε και ζει στη Ναύπακτο. Είναι απόφοιτος της Γυµναστικής Ακαδηµίας Αθηνών. Η ενασχόλησή της µε το µπάσκετ ξεκίνησε εδώ και αρκετά χρόνια στην παλιά Οµόνοια Ναυπάκτου. Στο παρελθόν έχει παίξει επαγγελ- µατικά και ποδόσφαιρο σε γυναικεία οµάδα της Αυστραλίας και στην Α Εθνική κατηγορία στην Ελλάδα. Τα τελευταία έξι χρόνια κατέχει τη θέση του playmaker στον ΠΑΣ Ναυπάκτου. Παράλληλα η Παρθενία διδάσκει καλαθοσφαίριση στις Ακαδηµίες νέων της πόλης. ΤΟ ΠΟ ΗΛΑΤΟ ΤΟΥ ΚΥΡΟΥ ΓΡΑΝΑΖΗ Ο Richie Trimble οδηγεί το 14.5ft ψηλό ποδήλατό του µέσα από τους δρόµους του L.A. κατά τη διάρκεια του έκτου CicLAvia ποδηλατικού γεγονότος στο Los Angeles. Ο Richie κατασκεύασε τη δηµιουργία σε µόλις 12 ώρες αφού είχε προκληθεί από ένα φίλο. Χρησιµοποίησε ένα παλιό ποδήλατο θαλάσσης Huffy, µεταλλικούς σωλήνες, ένα σετ τροχών µε φρένα και αλυσίδες από ποδήλατο µε µια τάχύτητα. Μετά το πήγε για µια βόλτα στους δρόµους του L.A. όπου άλλοι βγήκαν στους δρόµους µε ποδήλατα. Το ψηλό ποδήλατο µε το παρατσούκλι Stoopid Tall από το Richie δεν έχει νόµιµη άδεια για τους δρόµους και πιο κρίσιµα δεν έχει φρένα που λειτουργούν σωστά. Αλλά αυτό δεν εµπόδισε τον Stoopid Tall by Richie ο οποίος πήγε απο τη La Cienega Boulevard στην παραλία Venice. in fact / BIKE THE CITY επιµέλεια+φοιβοσ ΑΝΤΩΝΙΟΥ BFF Η ΑΛΛΙΩΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΠΟ ΗΛΑΤΙΚΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ Ο Brendt Barbur, Ιδρυτικός ιευθυντής του Φεστιβάλ, αναγκάστηκε να αρχίσει το Φεστιβάλ Ποδηλατικής Ταινίας όταν χτυπήθηκε από ένα λεωφορείο καθώς οδηγούσε το ποδήλατό του στην πόλη της Νέας Υόρκης. Επέµενε στο να µετατρέψει την αρνητική του εµπειρία σε µια θετική. Το 2001 ο Barbur ξεκίνησε το Φεστιβάλ Ποδηλατικής Ταινίας σαν µια πλατφόρµα για να γιορτάσει το ποδήλατο µέσα από τη µουσική, την τέχνη και φυσικά την ταινία. Το Φεστιβάλ Ποδηλατικής Ταινίας είναι κύριος καταλύτης στο αστικό ποδηλατικό κίνηµα, µία από τις πιο δυναµικές και πολιτιστικά σχετικές δυνάµεις της τελευταίας δεκαετίας. Το BFF σίγουρα θα κινηθεί προς την επόµενη δεκαετία. Για ποιό λόγο ένα παιδί να προτιµήσει να ασχοληθεί µε την καλαθοσφαίριση; Το πιο σηµαντικό είναι το παιδί να ασχολείται µε όποιο άθληµα του αρέσει και του ταιριάζει. Από κει και πέρα η καλαθοσφαίριση ή το µπάσκετ κοινώς είναι ένα άθληµα που µαθαίνει το παιδί να συνεργάζεται και να πειθαρχεί. Είναι ένα άθληµα πολύ γρήγορο µε αποτέλεσµα και το µυαλό του παιδιού να δουλεύει γρήγορα. Επίσης το µπάσκετ γυµνάζει το σώµα οµοιόµορφα και βοηθά το παιδί να αναπτυχτεί σωστά. εν είναι τυχαίο ότι αν ένα παιδί εχει πρόβληµα, όπως σκολίωση για παράδειγµα, οι γιατροί από τα πρώτα αθλήµατα που προτείνουν είναι το µπάσκετ. Πόσο καµαρώνεις για τους νεοσσούς στην οµάδα µπάσκετ; Η αλήθεια είναι ότι είµαι περήφανη και καµαρώνω για όλα µου τα παιδιά, αλλά έχω µια παραπάνω αδυναµία στους πιο µικρούς αθλητές, γιατί πραγµατικά καταβάλουν µεγαλύτερη προσπάθεια και έχουν αυτή την παιδική αθωότητα που εγώ προσωπικά λατρεύω. Παίζουν στα γήπεδα τα παιδιά σήµερα, στην εποχή της κρίσης; Ξέρω ότι οι καιροί είναι δύσκολοι και οι γονείς πιέζονται οικονοµικά. Αυτό όµως που θέλω να τους συµβουλέψω είναι να µην σταµατήσουν τα παιδιά τους από τον αθλητισµό. Τα οφέλη που θα αποκοµίσουν είναι πάρα µα πάρα πολλά, και στην υγεία του παιδιού και στην ψυχολογία του, αλλά και στη συµπεριφορά του. Υπάρχουν στην πόλη µας ταλέντα; Η Ναύπακτος θεωρώ ότι είναι µια µπασκετική πόλη. Αν και µικρή σε πληθυσµό, έβγαλε και εξακολουθεί να βγάζει ταλέντα που έπαιξαν καλό µπάσκετ σε µεγαλύτερες οµάδες και κατηγορίες. εν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια, ο σύλλογος µας πρωταγωνιστεί σε όλη την βορειοδυτική Ελλάδα (ΕΣΚΑΒ Ε) στα διάφορα τµήµατά του (αντρικό-γυναικείο-παιδικό-εφηβικό-κορασίδων) παίρνοντας ακόµα και πρωτιές στα παραπάνω πρωταθλήµατα. Η µεγαλύτερή µου επιβράβευση είναι το χαµόγελο των παιδιών Στελέχη, γονείς, έφοροι, φίλαθλοι. Πόσο έχουν στηρίξει την προσπάθεια που κάνει η Aκαδηµία; Υπάρχει η οικονοµική βοήθεια που απαιτείται για να λειτουργούν οι Aκαδη- µίες της περιοχής µας; Υπάρχουν άτοµα στον ΠΑΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ από το προεδρείο µέχρι τους προπονητές που καταβάλουν υπερπροσπάθεια για να λειτουργήσει αυτός ο σύλλογος σωστά και να είναι πρότυπο. Τα τελευταία χρόνια κάποιοι γονείς έχουν ασχοληθεί πιο ενεργά για να καλύψουν τις ανάγκες του συλλόγου. Oσον αφορά το οικονοµικό οι επιχορηγήσεις από το κράτος έχουν κοπεί και µέρος των εξόδων καλύπτεται από τις µηνιαίες συνδροµές των παιδιών και από µικρές χορηγίες κάποιων φιλάθλων. Τα έξοδα βεβαία του συλλόγου είναι πάρα πολλά, από µετακινήσεις µέχρι εξοπλισµούς, φαρµακεία, συντήρηση γηπέδου και ο σύλλογός µας δίνει αγώνα για να αντεπεξέλθει. Ποιός είναι στο µυαλό σου ο ιδανικός προπονητικός χώρος για µια ακαδηµία που έχει αξιώσεις; Θα ήθελα ο χώρος που αθλούνται τα παιδιά να είναι φυσικά καλύτερος. Είναι κρίµα να γυµνάζονται τόσα άτοµα σε αυτό το κλειστό γήπεδο που έχουµε. Οι ανάγκες είναι πολλές. Καταρχήν θα ήθελα το γήπεδο να είναι µεγαλύτερο, πιο καθαρό και πιο ασφαλές. Να έχει βοηθητικούς χώρους και φυσικά τον ανάλογο εξοπλισµό για να κάνουν οι γυµναστές καλύτερα τη δουλειά τους. Και πάνω απ όλα να µπει το παρκέ που τόσα χρόνια περιµένουµε. Νοµίζεις ότι οι προπονητές στις µικρές ηλικίες υποβαθµίζονται ή θυσιάζονται για την πρώτη οµάδα; Οι προπονητές στις µικρές ηλικίες είναι «οι αφανείς ήρωες» ενός συλλόγου. Είναι αυτοί που µυούν τα παιδιά στον αθλητισµό και τα µαθαίνουν να κάνουν τα πρώτα βήµατα τους στο άθληµα που επέλεξαν. Πολλές φορές δεν τους ξέρει κανείς. Εγώ είµαι τυχερή γιατί και ο σύλλογος και οι άλλοι προπονητές, µε έχουν στηρίξει σε όλη µου την πορεία και πραγµατικά τους ευχαριστώ πολύ. RIDING THE LONG WHITE CLOUD // ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ: ALEX CRAIG Επτά επαγγελµατίες skateboarders -Rick McCrank, Silas Baxter Neal, Cairo Foster, John Rattray, Keegan Sauder, Chris Haslam και Kenny Anderson-, επιχειρούν να πατινάρουν το Βόρειο Νησί της Νέας Ζηλανδίας σ αυτό το όµορφο ντοκυµαντέρ. οκιµάζουν τον Παράδεισο και την Κόλαση της ποδηλασίας στη Νέα Ζηλανδία καθώς ταξιδεύουν στο νησί προς αναζήτηση σηµείων για να κάνουν πατίνι. είτε το, αξίζει! ΤΡΟΧΗΛΑΤΑ ΠΑΡΚΑ: ΓΚΑΖΟΝ ΚΑΙ ΕΝΤΡΑ ΠΑΝΩ ΣΕ ΠΟ ΗΛΑΤΑ Σε πόλεις που µόνο µια µαζική κατεδάφιση µπορεί να κάνει λίγο χώρο για το πράσινο, αυτή η ιδέα µπορεί να αποτελέσει µια µικρή, γλυκιά λύση. Περίεργα και όµορφα κατασκευάσµατα σαν ποδηλατοπάρκα, µε το γκαζόν και τα δεντράκια τους γυρνάνε γύρω-γύρω. Και αν παρκάρουν δίπλα-δίπλα, το πάρκο µεγαλώνει. Σαν pop up πάρκο, πάει παντού. Ετσι η πόλη πρασινίζει, οι ποδηλάτες ξεκουράζονται, λιάζονται και κοινωνικοποιούνται πάνω στα τροχήλατα πάρκα τους. Το σπονδυλωτό pop-up πάρκο ονοµάζεται Parkcycle Swarm. Η οικολογική ιδέα προβάλλεται στο Μπακού του Αζερµπαϊτζάν στα πλαίσια του Public Art Festival 2013 και η εγκατάσταση ενθαρρύνει τους κατοίκους της πόλης να συµµετάσχουν, παίρνοντας ένα από τα ποδήλατα/πάρκα και κάνοντας πεντάλ µέσα στην πόλη. Η δηµιουργία είναι αποτέλεσµα συνεργασίας των Rebar Group και N55. Πηγή: RIDE YOUR LIFE Μέσα από την εµπειρία σου πού ρίχνεις το βάρος για την επιτυχία: στο ταλέντο ή στη σκληρή δουλειά; Μόνο το ταλέντο δυστυχώς δε φτάνει. Έχω δει παιδιά µε ταλέντο που χάθηκαν, επειδή τεµπέλιαζαν στις προπονήσεις ή δεν είχαν µυαλό και παιδιά που µε σκληρή δουλειά κατάφεραν να διακριθούν. Το ιδανικό για µένα θα ήταν ο συνδυασµός και των δυο. Ταλέντο και σκληρή δουλειά. Τι θυσίες πρέπει να καταβάλει ένα νέος που αθλείται στο µπάσκετ; Σίγουρα θα πρέπει να κάνει κάποιες µικρές θυσίες. Θα πρέπει να ξεκουράζεται κάποιες ώρες και σίγουρα θα πρέπει να τρέφεται σωστά για να έχει την απαραίτητη ενέργεια και τη δύναµη να αντέξει στις προπονήσεις. Οι στόχοι σου για τη σεζόν που µόλις ξεκίνησε; Φέτος, έχω αναλάβει τις κορασίδες και τη γυναικεία οµάδα του ΠΑΣ που είναι αγωνιστικά τµήµατα. Θέλω να έχουµε µια αξιοπρεπή πορεία στο πρωτάθληµα και όσον αφορά τις Ακαδηµίες στόχος µου είναι να γίνοµαι καλύτερη και να εξελίσσοµαι µέσα από την δουλειά µου. Tελικά νιώθεις ότι επιβραβεύεσαι ηθικά από αυτό που προσφέρεις; Η µεγαλύτερη επιβράβευσή µου είναι η αναγνώριση από παλιούς µου αθλητές που µε συναντούν στο δρόµο και µε ένα χαµόγελο µου απευθύνονται µε το γλυκύτατο «γειά σας κυρία!». για τους αναγνώστες της In fact 10% έκπτωση σε όλα τα είδη ποδηλάτου * ισχύει για ένα µήνα BERETTA ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ I. ΧΡΗΣΤΟΣ Αθ. Νόβα & Μεναίχµου, Ναύπακτος Τ: F: motochpap@gmail.com

10 in fact / ΡΑΣΕΙΣ // ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ συνέντευξη+μαρινα ΤΣΑΜΑΤΣΟΥΛΗ Παπαχαραλάµπειος Βιβλιοθήκη ένα χαµόγελο αισιοδοξίας για το µέλλον της Η Παπαχαραλάµπειος Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου επιλέχθηκε από το Future Library και το Ίδρυµα «Σταύρος Νιάρχος» (που χρηµατοδοτεί τη δράση) να είναι µία από τις εννέα βιβλιοθήκες της Ελλάδας όπου θα δη- µιουργηθούν Media Labs, χώροι δηλαδή ελκυστικοί για έφηβους όπου θα έρχονται σε επαφή και θα χρησιµοποιούν τις νέες τεχνολογίες. Η συνεργασία µε το Future Library // Η Βιβλιοθήκη προσπαθεί να παρακολουθεί από κοντά ό,τι καινούργιο και καινοτόµο συµβαίνει στο χώρο των Βιβλιοθηκών στη Χώρα. Ετσι λοιπόν ήταν από τις πρώτες βιβλιοθήκες που στήριξε την προσπάθεια δηµιουργίας του FUTURE LIBRARY ενός µη κερδοσκοπικού οργανισµού µε την αποκλειστική χρηµατοδότηση του Ιδρύµατος Σταύρος Νιάρχος. Η συνεργασία ξεκίνησε από το 2012 µε την παρακολούθηση σειράς σχετικών σεµινάριων και συνεχίστηκε µε την καλοκαιρινή εκστρατεία για παιδιά από 5 έως 15 ετών. Υστερα από διαρκή αξιολόγηση η διοίκηση της Βιβλιοθήκης προχωρήσε και το φετινό καλοκαίρι για δεύτερη χρονιά σε παρόµοιες δράσεις. Προνόµια και για τους έφηβους // Το Future Library διαθέτει δράσεις που απευθύνονται στο απαιτητικό κοινό των εφήβων, των φοιτητών, των νέων επαγγελµατιών, των ανέργων και των µεταναστών. Η σηµαντικότερη από αυτές είναι η δηµιουργία χώρων ελκυστικών για νέους, τα Εργαστήρια Μέσων Επικοινωνίας Μedia Labs) σε εννέα δηµόσιες ή δηµοτικές βιβλιοθήκες, µε την αποκλειστική χρηµατοδότηση του Ιδρύµατος Σταύρος Νιάρχος και την υποστήριξη της Google στη σχεδίαση των χώρων και την εκπαίδευση των βιβλιοθηκονόµων. Τι είναι τα Μedia Labs // Οι παραδοσιακές βιβλιοθήκες θα ανακαινιστούν και θα εξοπλιστούν µε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, στούντιο επεξεργασίας εικόνας και ήχου, χώρους διαδραστικής συνεργασίας κ.ά., όπου οι χρήστες θα µπορούν να εκφράσουν τη δηµιουργικότητά τους µε όλους τους τρόπους που διαθέτει η σύγχρονη τεχνολογία. Σκοπός είναι οι νέοι χώροι που θα κατασκευαστούν να προσφέρουν ευκαιρίες στη δηµιουργικότητα, στη µάθηση, στο παιχνίδι, στη χαλάρωση και στην κοινωνικοποίηση των νέων. Θα δηµιουργηθούν ζώνες δραστηριοτήτων που περιλαµβάνουν βιβλιοστάσια µε βιβλία και cd, ευέλικτους χώρους που θα φιλοξενούν εκδηλώσεις και κοινές δραστηριότητες, αίθουσες χαλάρωσης, στούντιο, εργαστήρια µε υπολογιστές. Οι νέοι της λεγόµενης «generation Y» (18-34 ετών) θα πρέπει να πάρουν το µήνυµα ότι δηµιουργείται στην Παπαχαραλάµπειο ένας δικός τους χώρος. Προνοµιούχες βιβλιοθήκες και η επιλογή τους // Η Παπαχαραλάµπειος Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου συµπεριλαµβάνεται στις εννέα βιβλιοθήκες που θα κατασκευαστούν τα αντίστοιχα εννέα Μedia Labs, µε αποκλειστική χρηµατοδότηση του Ιδρύµατος «Σταύρος Νιάρχος». Οι βιβλιοθήκες επιλέχθηκαν από το σύνολο των περίπου 120 δηµόσιων και δηµοτικών βιβλιοθηκών του δικτύου Future Library µε κριτήρια τη βιωσιµότητά τους (κτιριακή υποδοµή, ανθρώπινο δυναµικό, κατάρτιση προσωπικού κτλ.) και τη διάθεση της βιβλιοθήκης να συµµετάσχει στη δράση και να αναλάβει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συµµετοχή (εκπαίδευση προσωπικού, σχεδιασµός δράσεων κτλ.). Η αξιολόγηση του προσωπικού και των δραστηριοτήτων της βιβλιοθήκης είναι συνεχής. Σηµαντική προϋπόθεση για την επιλογή ήταν η βούληση των τοπικών αρχών να υποστηρίξουν τη βιβλιοθήκη τους. Το χρονοδιάγραµµα της υλοποίησης // Η υλοποίηση των έργων ξεκίνησε τον Σεπτέµβριο και να ολοκληρωθεί το Νοέµβριο. Αρχές εκεµβρίου θα γίνουν τα εγκαίνια των Μedia Labs µε µαραθώνιο δράσεων, καλλιτεχνικών, εκπαιδευτικών, επιχειρηµατικότητας και µύησης στις νέες τεχνολογίες. Ο στόχος του Future Library // Στόχος του Future Library που στηρίζεται από το Ίδρυµα «Σταύρος Νιάρχος» µε όλες αυτές τις δράσεις του (Καλοκαιρινές εκστρατείες στις βιβλιοθήκες, ανακαίνιση οκτώ παιδικών βιβλιοθηκών, δίκτυο Πρωτοπόρων Υπαλλήλων Βιβλιοθηκών, Media Labs) είναι η οικοδόµηση µιας νέας κουλτούρας βιβλιοθήκης και η δηµιουργία ενός υγιούς δικτύου βιβλιοθηκών που θα στηρίξει και θα δικτυωθεί µε την ανανεωµένη Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος που θα λειτουργήσει στο Κέντρο Πολιτισµού «Σταύρος Νιάρχος» στο έλτα Φαλήρου το Το µέλλον της Βιβλιοθήκης // Oπως πάει σήµερα η κατάσταση, οι χρηµατοδοτήσεις του παρελθόντος δεν θα ξανάρθουν. Όµως το πρόβληµα δεν είναι πάντα οι χρηµατοδοτήσεις. Το Ίδρυµα «Σταύρος Νιάρχος» θα µας φτιάξει κάποιες υποδοµές. Από εκεί και πέρα εµείς που δουλεύουµε στη Βιβλιοθήκη και η τοπική κοινωνία πρέπει να στηρίξουµε το έργο. Η Βιβλιοθήκη θα πρέπει να γίνει ελκυστική και να είναι προορισµός όλων των συµπολιτών µας. Αυτό είναι βασικό και πρέπει όλοι να βοηθήσουµε, ο καθένας µε τον δικό του τρόπο. Αν ο κόσµος αγκαλιάσει τη Βιβλιοθήκη και το κράτος τρέξει το πρόγραµµα των ηµοσίων Βιβλιοθηκών µε αξιολόγηση έργου και αξιοκρατία, οικονοµική υποστήριξη θα βρεθεί. Αν όµως οι πολιτικοί µας δούν τις Βιβλιοθήκες σαν υπηρεσίες για να στέλνουν ψηφοφόρους τους να περνούν τον καιρό τους και να πληρώνονται τότε θα έχουµε σοβαρά προβλήµατα, σηµειώνει ο διευθυντής της βιβλιοθήκης κ. Ιωάννης Χαλάτσης. ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ & ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ 3 - ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ Τ- F: Mob e- mail: xdcellina@gmail.com

11 in fact / ΙΕΘΝΗ ΝΕΑ κείµενα+κωνσταντινοσ ΜΠΙΛΙΑΝΗΣ >> Συµφωνία ΕΕ-Κίνας για απελευθέρωση των αγορών Την επίτευξη µιας συµφωνίας ελεύθερων εµπορικών συναλλαγών ανάµεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Κίνα, εξετάζουν αυτό το διάστηµα οι δύο πλευρές. Οι συνοµιλίες ανάµεσα στις Βρυξέλλες και το Πεκίνο θα έχουν ως αντικείµενο διαπραγµάτευσης την κατάρριψη των εµποδίων µεταξύ των αγορών τους, κάτι το οποίο θα µπορούσε να ενθαρρύνει την επένδυση πολλών δισεκατοµµυρίων ευρώ. Οι επίσηµες συνοµιλίες θα ξεκινήσουν στη σύνοδο κορυφής µεταξύ της ΕΕ και των Κινέζων ηγετών που θα γίνει αργότερα φέτος ή στις αρχές του 2014 και θα ολοκληρωθούν σε δύο περίπου χρόνια. Το εµπόριο µεταξύ της Ευρώπης και της Κίνας έχει διπλασιαστεί από το 2003 και αξίζει πάνω από 1 δισ. ευρώ την ηµέρα, ωστόσο η Κίνα λαµβάνει µόνο το 2% των επενδύσεων της ΕΕ στο εξωτερικό. Οι εµπορικές συναλλαγές µεταξύ της Κίνας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανήλθαν σε 435 δισ. ευρώ το περασµένο έτος, καθιστώντας την ΕΕ τον µεγαλύτερο εµπορικό εταίρος της Κίνας. Ωστόσο, η Κίνα έχει το πιο περιοριστικό καθεστώς επενδύσεων στην Οµάδα των 20 µεγαλύτερων οικονοµιών, σύµφωνα µε τον Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης που εδρεύει στο Παρίσι. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις διαµαρτύρονται για κακή µεταχείριση στην χώρα, καθώς ωθούνται σε κοινοπραξίες και αναγκάζονται να µοιραστούν την τεχνογνωσία τους, προκειµένου να λάβουν την κινεζική χρηµατοδότηση. >> Εναντίον της στρατιωτικής επέµβασης Ευρωπαίοι και Αµερικανοί Σθεναρή αντίσταση προβάλει η πλειονότητα των Ευρωπαίων και των Αµερικανών, σε σχέση µε το θέµα της στρατιωτικής επέµβασης στη Συρία, σύµφωνα µε µια πρόσφατη διατλαντική δηµοσκόπηση. Οι χώρες που εξετάστηκαν ήταν η Γαλλία, η Γερµανία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουµανία, η Σλοβακία, η Ισπανία, η Σουηδία, η Βρετανία, οι Ηνωµένες Πολιτείες και η Τουρκία. Περίπου άνθρωποι συµµετείχαν σε κάθε χώρα. Η δηµοσκόπηση έδειξε πως το 62% των Αµερικανών και το 72% των Ευρωπαίων πιστεύουν ότι οι χώρες τους θα πρέπει να αποφύγουν τη στρατιωτική ανάµιξη στον εµφύλιο πόλεµο της Συρίας, κατά τη διάρκεια του οποίου έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από άνθρωποι. Μόνο το 30% των Αµερικανών και το 22% των Ευρωπαίων θεωρούν ότι χώρες τους θα πρέπει να παρέµβουν. Σχετικά µε το Ιράν, οι Ευρωπαίοι και οι Αµερικανοί νοµίζουν ότι οι οικονοµικές κυρώσεις είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποτραπεί η απόκτηση πυρηνικών όπλων. Η έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι Κίνα είχε µια αρνητική εικόνα στη ύση. Το 60% των Ευρωπαίων και το 58% των Αµερικανών έχουν µια δυσµενή άποψη για την Κίνα, ποσοστό που υπερβαίνει το αντίστοιχο περσινό. >> Αυξάνονται οι φτωχοί στην Αµερική Τα 46,5 εκατοµµύρια, έφθασε στην Αµερική, ο αριθµός των ατόµων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Η ετήσια έκθεση της Υπηρεσίας Απογραφής υπογράµµισε τα σηµάδια από την ύφεση της διετίας και επανέφερε τη συζήτηση στο θέµα της λιτότητας και της εισοδηµατικής ανισότητας. Παρά το γεγονός ότι ο αριθµός των ατόµων που βρίσκονται κάτω από το όριο φτώχειας αυξήθηκε από το 2011, το εθνικό ποσοστό φτώχειας παρέµεινε αµετάβλητο στο 15%. Το όριο της φτώχειας το 2012 ήταν τα δολάρια για µια τετραµελή οικογένεια. Περίπου 16,1 εκατοµµύρια παιδιά και 3,9 εκατοµµύρια ηλικιωµένοι άνω των 65 ετών ζούσαν σε συνθήκες φτώχειας πέρυσι. «Τα σηµερινά στοιχεία τονίζουν ότι ήρθε η ώρα το Κογκρέσο να αποµακρυνθεί από την εστίαση στη λιτότητα και να δώσει έµφαση στη δηµιουργία θέσεων εργασίας και την κοινή οικονοµική ανάπτυξη» δήλωσε ο Neera Tanden, πρόεδρος του Κέντρου για την Αµερικανική Πρόοδο, ενός φιλελεύθερου λόµπι στην Ουάσιγκτον. >> Ξεκινά η δίκη του Mubarak ίκη µε την κατηγορία της συνενοχής για τον θάνατο διαδηλωτών στην εξέγερση του 2011, αντιµετωπίζει ο πρώην Πρόεδρος της Αιγύπτου Hosni Mubarak. Ο 85χρονος πρώην ηγέτης, καθισµένος σε µια αναπηρική πολυθρόνα, εµφανίστηκε στο δικαστήριο, έχοντας ήδη καταδικαστεί στο παρελθόν σε ισόβια κάθειρξη. Περισσότεροι από 850 άνθρωποι δολοφονήθηκαν κατά τη διάρκεια της εξέγερσης, που οδήγησε στον εκτοπισµό του Mubarak. Η υπεράσπιση του Mubarak ισχυρίζεται, πλέον, ότι οι περισσότεροι θάνατοι προήλθαν από άτοµα συνδεδεµένα µε τη Μουσουλµανική Αδελφότητα του Morsi, καθώς και διάφορους «ξένους παράγοντες». Το δικαστήριο όρισε την έναρξη της δίκης στις 19 Οκτωβρίου, ενώ απαγόρευσε την παρουσία των media στην αίθουσα. Η πτώση του Mubarak αποτέλεσε κοµβική στιγµή κατά τη διάρκεια των αναταραχών που οδήγησαν στην Ισλαµική κυβέρνηση του Morsi, η οποία παρέµεινε στη εξουσία για ένα χρόνο, οπότε και ανατράπηκε από ένα στρατιωτικό πραξικόπηµα. >> ιαφήµιση µέσω Twitter στην Ινδονησία Πρωτεύουσα του Twitter θεωρείται πλέον η Τζακάρτα της Ινδονησίας, όπου οι διαφηµιστές, προσπαθώντας να προσεγγίσουν το κοινό κάτω των 30 πληρώνουν ένα πλήθος από χρήστες του δηµοφιλούς µέσου κοινωνικής δικτύωσης, για να προωθήσουν τα προϊόντα τους. Μάλιστα, η τιµή µπορεί να φτάσει τα $ 21 ανά tweet. Η διαφήµιση των εµπορικών σηµάτων, πραγµατοποιείται κατά κανόνα στις ώρες αιχµής, οπότε η κυκλοφοριακή συµφόρηση στους δρόµους της Τζακάρτα ωθεί πολλούς οδηγούς στο «σερφάρισµα» µέσα από το κινητό τους. Η Ινδονησία έχει περισσότερους χρήστες του Twitter από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσµο, σύµφωνα µε την εταιρεία ερευνών Semiocast, µε το µισό του πληθυσµού να είναι κάτω των 30 ετών. «Στους Ινδονήσιους αρέσει να κάνουν chat. Μας αρέσει να µοιραζόµαστε. Είµαστε ένας πολιτισµός που καθοδηγείται από το αίσθηµα της κοινότητας. Για µας είναι πολύ εύκολο να υιοθετήσουµε τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης, διότι είναι ένα κανάλι µέσω του οποίου µπορούµε να εκφράσουµε τις απόψεις µας», δηλώνει ο επικεφαλής διαφηµιστικής εταιρείας της χώρας, Nanda Ivens. 20 Πηγές: Reuters, Al Jazeera Καφεκοπτείο espresso, φίλτρου κλασσικός, αρωµατικός, ελληνικός, σοκολάτες, smoothies κ.α. Coffee to go freddo espresso, freddo cappuccino, σοκολάτα, γρανίτα ΤΗΛ. ΙΑΝΟΜΗΣ: Τζαβέλλα 44 (έναντι ηµαρχείου)

12 in fact / ON THE ROAD / ROMA φωτό+γιαννησ ΣΙΝΗΣ 22

13 in fact / Archi ΠΟΛΙΣ επιµέλεια+βικη ΤΗΛΙΓΑ Α Μπιενάλε 2013 Αθήνα- Θεσσαλονίκη ύο Μπιενάλε σύγχρονης τέχνης, της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, ήρθαν µέσα στο φθινόπωρο και για µερικούς µήνες να ευαισθητοποιήσουν µέσω της καλλιτεχνικής γλώσσας το κοινό για την κατάσταση που επικρατεί γύρω µας. 4η Μπιενάλε της Αθήνας AGORA Σε µια περίοδο όπου η οικονοµική κρίση στην Ελλάδα αλλά και αλλού κορυφώνεται, η 4η Μπιενάλε της Αθήνας (ΑΒ4) δεν µπορεί παρά να θέσει ένα καίριο ερώτηµα: Και τώρα τι; Χρησιµοποιώντας το άδειο κτίριο του πρώην Χρηµατιστηρίου Αθηνών στην Σοφοκλέους ως κύριο χώρο της, η ΑΒ4 προτείνει την AGORA όχι µόνο ως τόπο ανταλλαγής απόψεων αλλά και ως ιδανικό σκηνικό για κριτική και για ριζικό επαναπροσδιορισµό στον τρόπο σκέψης. Εµπεριέχοντας διαφορετικές θέσεις και θεωρήσεις, η AGORA στοχεύει τόσο στην τέρψη όσο και στην καλλιέργεια κριτικής σκέψης. Προτιµά την αµφισηµία από τα δόγµατα, υποδέχεται τόσο το σηµαντικό όσο και το ασήµαντο. Το πολυσυλλεκτικό πρόγραµµα της AGORA, που περιλαµβάνει έργα τέχνης, συνεργατικές εκδηλώσεις, performances, συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης, προβολές ταινιών, εργαστήρια και εκπαιδευτικά προγράµµατα, και αξιοποιεί τις δυνατότητες του ιαδικτύου, δηµιουργεί έναν δηµόσιο χώρο όπου η συµµετοχή του κοινού είναι εξίσου σηµαντική µε αυτή των δηµιουργών. Στην AGORA τα έργα και οι θέσεις επικαλούνται αυτό που έχουµε επειγόντως ανάγκη τώρα: µια στάση κριτική και επίκαιρη, έτοιµη να επανεξετάσει παρελθούσες στρατηγικές της τέχνης και της ζωής, να αποδοµήσει κυρίαρχους µύθους και να ανακαλύψει καινούριες, λειτουργικές προσεγγίσεις και συµπεριφορές Σεπτεµβρίου - 1 εκεµβρίου 2013 Πρώην Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών, Σοφοκλέους η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης // Παλιές ιασταυρώσεις - Make it Νew Μουσεία, µνηµεία, πινακοθήκες και άλλοι χώροι πολιτισµού της Θεσσαλονίκης ανοίγουν τις πόρτες τους -µε ελεύθερη είσοδο για το κοινό- και υποδέχονται για τέσσερις µήνες, ως τις 31 Ιανουαρίου 2014, εκθέσεις, εγκαταστάσεις, περφόρµανς, εργαστήρια, συνέδρια, εκπαιδευτικά προγράµµατα, προβολές και παρεµβάσεις στο δηµόσιο χώρο στο πλαίδιο της 4η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης. Η οργάνωση ανήκει στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης µε τη σύµπραξη της «Κίνησης των 5 Μουσείων Θεσσαλονίκης», τη στήριξη του ήµου Θεσσαλονίκης και τη συµ- µετοχή πολλών φορέων της πόλης καθώς και τη φιλοξενία περισσότερων από 220 καλλιτέχνες από όλο τον κόσµο. Η Κεντρική Έκθεση, η οποία εγκαινιάστηκε στις 18 Σεπτεµβρίου φέρει τον τίτλο Παντού αλλά Τώρα (Everywhere but Now) και φιλοδοξεί να αποτελέσει τόπο ανταλλαγής και συνάντησης κατά το πρότυπο της Μεσογείου. Η Μεσόγειος ως γεωγραφικός χώρος, ως πεδίο έρευνας και µελέτης της σύγχρονης πολιτιστικής και κοινωνικής πραγµατικότητας παραµένει η θεµατική γύρω από την οποία αναπτύσσεται ολόκληρο το πρόγραµµα της 4ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, κάτω από τον γενικό τίτλο «Παλιές ιασταυρώσεις- Make it Νew». Τους επόµενους µήνες ακολουθούν οι υπόλοιπες εκθέσεις και δράσεις του προγράµµατος. Πάνω από 50 καλλιτέχνες από 25 χώρες, από τη Βραζιλία µέχρι την Ινδία ανά- µεσά τους η Μαρίνα Αµπράµοβιτς, ο κινηµατογραφιστής Τζαφάρ Παναχί, ο John Armleder και η Ghada Amer θα παρουσιάσουν έργα ζωγραφικής, γλυπτά, φωτογραφίες, βίντεο εγκαταστάσεις, φίλµ και περφόρµανς. 18 Σεπτεµβρίου - 31 εκεµβρίου

14 in fact / το mouse που βρυχάται κείµενα+γιωργοσ ΧΡΥΣΙΚΟΣ // ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ // ΑΡΧΑΙΟ ΑΣΟΣ Μία εντυπωσιακή ανακάλυψη έκαναν ερευνητές του Πανεπιστηµίου της Αλάσκα, όταν µελετώντας το λιώσιµο του παγετώνα Μεντενχαλ, παρατήρησαν ότι καθώς οι πάγοι υποχωρούν, ένα αρχαίο δάσος αποκαλύπτεται κάτω από τον παγετώνα για πρώτη φορά µετά από χρόνια. Ξύλα και κορµοί εµφανίζονται κάτω από τον παγετώνα, ένα ποτάµι πάγου που καλύπτει 95,3 τετραγωνικά χιλιόµετρα και ρέει σε µια λίµνη κοντά στο Τζούνο. Μάλιστα πολλά από τα δέντρα που ξεφυτρώνουν βρίσκονται στην αρχική όρθια θέση τους και µερικά ακόµα έχουν ρίζες και κοµµάτια φλοιού. // ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ // ΟΤΑΝ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ... ΕΝ ΧΑΜΟΓΕΛΟΥΣΑΝ Γιατί τα ζευγάρια στις φωτογραφίες του 19ου αιώνα ήταν σχεδόν ανέκφραστα; Ο Αµερικανός συγγραφέας Mark Twain είχε γράψει για αυτό το νιόπαντρο ζευγάρι της φωτογραφίας, που δείχνει σαν να το έχουν στείλει σε καταναγκαστικά έργα: Η φωτογραφία είναι το πιο σηµαντικό έγγραφο και δεν υπάρχει τίποτε πιο καταδικαστικό από ένα ανόητο χαµόγελο που θα µείνει εκεί για πάντα».την άποψη αυτή του Twain υποστήριζαν φυσικά και άλλοι στην εποχή του.«τον 17ο αιώνα στην Ευρώπη ήταν διαδεδοµένη η άποψη ότι αυτοί που χαµογελούσαν πλατιά ήταν οι φτωχοί, οι έκφυλοι, οι µεθυσµένοι και όσοι ήταν στο χώρο της διασκέδασης» ανέφερε σε άρθρο του ο καλλιτέχνης, συγγραφέας και λέκτορας στη Σχολή Καλών Τεχνών του πανεπιστηµίου του Κέµπριτζ Nicholas Jeeves. // ΑΝΙΜΑL PLANET // MAN S BEST FRIEND Όσο απίστευτο κι αν ακούγεται, ο Τζορτζ, ένα Basset Hound 2 ετών, ήταν µόνος του στο σπίτι, βαριόταν και αποφάσισε να παίξει µε το τηλέφωνο για να περάσει την ώρα του. Κάπου στην πορεία όµως, το παιχνίδι πήρε άσχη- µη τροπή και ο Τζορτζ βρέθηκε µε το καλώδιο ασφυκτικά τυλιγµένο γύρω από το λαιµό του. Γνωρίζοντας ότι µέχρι να επιστρέψει το αφεντικό του από τη δουλειά και να τον σώσει ίσως ήταν πολύ αργά, σήκωσε τις πατούσες του και κάλεσε το 100. Ή εναλλακτικά, ήταν απίστευτα τυχερός και στην προσπάθειά του να ξεµπλεχτεί από το καλώδιο, πάτησε µε τις πατούσες του τυχαία νούµερα στο καντράν του τηλεφώνου και κατάφερε να συνδεθεί µε την αστυνοµία. Eτσι η περιπέτειά του είχε αίσιο τέλος! // ΕΡΕΥΝΑ // ΠΡΟΤΙΜΗΣΤΕ ΤΟ ΕΞΙ ΑΥΤΙ Στην περίπτωση που θέλετε να είστε σίγουρος ότι ο συνοµιλητής σας θα σας ακούσει, αλλά και θα επεξεργαστεί τα όσα του είπατε καλό είναι να του τα... ψιθυρίσετε στο δεξί αυτί. Το λόγο εξηγούν οι επιστήµονες.οπως αναφέρουν Tanea.gr, σύµφωνα µε έρευνα Ιταλών επιστηµόνων οι άνθρωποι επεξεργάζονται καλύτερα τις πληροφορίες, όταν κάποιος τους διατυπώνει ένα αίτηµα στο δεξί αυτί. Γιατί µπορεί να συµβαίνει αυτό; Πιθανότατα γιατί τις πληροφορίες από το δεξί αυτί τις διαχειρίζεται η αριστερή πλευρά του εγκεφάλου, που είναι καλύτερη σε αυτόν τον τοµέα από τη δεξιά.«οταν µιλάς στο δεξί αυτί του συνοµιλητή σου», συνοψίζουν, «τα λόγια σου στέλνονται σε ένα ελαφρώς πιο πρόθυµο τµήµα του εγκεφάλου». // SOCIAL MEDIA // ΚΛΙΚ ΣΤΟ Με µεγάλη χαρά υποδεχόµαστε στο κόσµο των social media την λειτουργία του πρώτου διεθνή αρχιτεκτονικού τηλεοπτικού σταθµού, ArchitectsPlanet.Tv ( Πρόκειται για µία νέα ηλεκτρονική περιοχή, όπου καθηµερινά παρακολουθεί και καταγράφει τις εξελίξεις του κλάδου, µέσα από τηλεοπτικές παραγωγές. ιαλέξεις, ντοκιµαντέρ και εκατοντάδες χιλιάδες βίντεο αρχιτεκτονικού περιεχοµένου, προβάλλονται και κατηγοριοποιούνται δηµιουργώντας ένα οπτικοακουστικό αρχείο για τη παγκόσµια αρχιτεκτονική. Το ArchitectsPlanet.Tv µεταδίδει βίντεο στην αγγλική και δηµιουργήθηκε από τους συντελεστές του GreekArchitects.gr. Σε σύντοµο χρονικό διάστηµα αρχίζει η ζωντανή µετάδοση µέσω της υπηρεσίας livestreaming, καθώς και οι εσωτερικές παραγωγές του. Η οµάδα καλεί τους λάτρεις της αρχιτεκτονικής να συµµετέχουν στο νέο site, θεωρώντας το καθοριστικής σηµασίας, καθώς θα δηµιουργήσει µια δυναµική που θα συµβάλει ουσιαστικά στην παρουσία και αρχιτεκτόνων από το εξωτερικό. 27 FACEBOOK LOG OUT? Σίγουρα έχει συµβεί στον καθένα να θέλει να τσεκάρει το λογαριασµό του στο Facebook και να συνδεθεί από το κινητό ενός φίλου ή από κάποιον κοινόχρηστο υπολογιστή. Τι γίνεται όµως, αν φύγει χωρίς να αποσυνδεθεί και το θυµηθεί κάπως αργά; 1) Αφού συνδεθούµε στο λογαριασµό µας στο Facebook, επισκεπτόµαστε τις Ενεργές Συνδέσεις. Εκεί βρίσκονται όλες οι συνδέσεις που έχουµε κάνει στο λογαριασµό µας, από τις οποίες δεν έχουµε αποσυνδεθεί. Εκτός από την τρέχουσα σύνδεση, η οποία ξεχωρίζει ως πρώτη και δε χρειάζεται να την πειράξουµε, όλες οι υπόλοιπες συνδέσεις διαθέτουν πληροφορίες (ώρα, browser, τοποθεσία). 2) Κάνου- µε κλικ στην επιλογή Τερµατισµός δραστηριότητας για όποιες ενεργές συνδέσεις θέλουµε να τερµατίσουµε και αυτό είναι όλο. SUNNYCLIST- ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΥΒΡΙ ΙΚΟ ΟΧΗΜΑ Ενα µοναδικό υβριδικό ηλιακό όχηµα ελληνικής κατασκευής το Sunnyclist παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του τετραήµερου φεστιβάλ τουρισµού 26 µε 29 Σεπτεµβρίου στην πλατεία Ελευθερίας στο Ηράκλειο Κρήτης. Το Sunnyclist είναι ένα υβριδικό ηλιακό τριθέσιο µοτοποδήλατο και υπόσχεται µία διαφορετική οδηγική εµπειρία οικολογικής µετακίνησης, µε ενέργεια που παρέχεται κυρίως από τον ήλιο αλλά και την σωµατική άσκηση. Το όχηµα διαθέτει φωτοβολταϊκή γεννήτρια 665Wp και ισχύ κινητήρα 4kW και µπορεί να αναπτύξει ταχύτητα µεγαλύτερη των 50χλµ/ώρα µε µοναδική αυτονοµία µεταφέροντας τρία άτοµα µε τις αποσκευές τους. Σύµφωνα µε τους κατασκευαστές του στην Ενεργοµηχανική Κρήτης, µπορεί να διανύσει 240 χιλιόµετρα µε χωρητικότητα µπαταρίας µόλις 3 kwh, ενώ ένα µικρό ηλεκτρικό αυτοκίνητο για την ίδια αυτονοµία απαιτεί τετραπλάσια µπαταρία. SAMSUNG - GALAXY NOTE 3 ΚΑΙ GALAXY GEAR Πρόσφατα η Samsung οργάνωσε εκδήλωση για την παρουσίαση των νέων της ναυαρχίδων Samsung Galaxy Note 3 και Samsung Galaxy Gear στην Ελλάδα και όπως φαίνεται από τις φωτογραφίες, πρόκειται για τις συσκευές του µέλλοντος. Το TechGear.gr παρευρέθηκε στην εκδήλωση της Samsung και ανάρτησε στην σελίδα του εντυπωσιακές φωτογραφίες από τα δύο µοντέλα. Οπως αναφέρουν οι πληροφορίες της ιστοσελίδας, το Galaxy Note 3 θα κυκλοφορήσει µε τιµή 799 ευρώ, ενώ η έκδοση που θα διατεθεί στην Ελλάδα θα είναι τετραπύρηνη και στα 32GB. Οσο για το Galaxy Gear πρόκειται να κυκλοφορήσει µετά τις 15 Οκτώβρη µε τιµή στα 299 ευρώ και λειτουργεί σε συνδυασµό µε το Note 3 ενώ δεν σχεδιάζεται σύντοµα η υποστήριξή του από τις υπόλοιπες συσκευές της Samsung. LAMBORGHINI H ΧΑΡΤΙΝΗ Την τέχνη των Papercrafts αποφάσισε να εξελίξει ο Αµερικανός σχεδιαστής Τάρας Λέσκο, δηµιουργώντας ένα εντυπωσιακό περιπολικό Lamborghini Aventador A-E2 σε φυσικό µέγεθος φτιαγµένο εξ ολοκλήρου από χαρτόνι. Ο Λέσκο δεν είναι ξένος ως προς την εργασία µε χαρτόνι, έχει δηµιουργήσει τα πάντα, από τοίχους µέχρι τρισδιάστατες προτοµές από εύθραυστο υλικό. Πρόσφατα ολοκλήρωσε την κατασκευή της εντυπωσιακής Lamborghini Aventador A-E2 µήκους 2,43 µέτρων και βάρους 25 κιλών. Ο σχεδιαστής πραγµατοποίησε το φιλόδοξο έργο, µετά από ένα στοίχηµα που έβαλε µε τη γυναίκα του και πειραµατίστηκε µε νέες τεχνικές και υλικά για να αναπαράγει το όχηµα. SONY- NEA BLUE-RAY Τον διάδοχο των δίσκων Blu Ray ανακοίνωσε η Sony, η οποία συνεργάζεται µε την Panasonic, για να δηµιουργήσει έναν οπτικό δίσκο µε χωρητικότητα 300GB σε αντίθεση µε τα 50GB που έχει ένας Blu Ray. Οι οπτικοί δίσκοι είναι πιο ανθεκτικοί στη σκόνη, το νερό, τις αλλαγές της θερµοκρασίας και την υγρασία, ενώ είναι συµβατοί µε διάφορα formats αρχείων, διασφαλίζοντας στον χρήστη ότι θα µπορεί να τα διαβάσει ακόµα κι αν εξελιχθούν. Η νέα τεχνολογία αναµένεται στο τέλος του 2015 και παρόλο που οι εταιρείες τόνισαν πως η νέα τεχνολογία θα έχει ως κύριο στόχο τις επιχειρήσεις που επιθυµούν να αντιγράψουν και να διατηρήσουν τα δεδοµένα τους, είναι πιθανό να δούµε τους θαυµατουργούς αυτούς δίσκους και σε ευρεία κατανάλωση. NΑΥΠΑΚΤΟΣ ΣΤΡΩΜ ορθοπεδικά ιατρικά στρώµματα κρεβατοκάµμαρες - υπνοσύνολα µμαξιλάρια- σαλόνια ΜΑΚΡΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ EΚΘΕΣΗ: Πάνου Ρήγα 3, Ναύπακτος. Tηλ: , κιν: ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ: Αφροξυλιά, τηλ:

15 in fact / ΕΠΙΣΤΗΜΗ κείµενο+ελενη ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, PHD, DIU CYTOGENETICS Terry Fox Run: ένας αληθινός µαραθώνιος για την ενίσχυση της αντικαρκινικής έρευνας, για την ελπίδα και για τη ζωή K άθε Σεπτέµβρη, τα τελευταία 32 χρόνια, ένας διαφορετικός αθλητικός µαραθώνιος, γνωστός ως Terry Fox Run, πραγµατοποιείται σε διάφορα σηµεία και πόλεις του Καναδά, µε συµµετέχοντες από όλο τον κόσµο. εν έχει ανταγωνιστικό χαρακτήρα, ούτε έπαθλα και διεξάγεται χωρίς εταιρικές χορηγίες και χωρίς εµπορικές διαφη- µίσεις. Πραγµατοποιείται για έναν και µόνο σκοπό, την οικονοµική ενίσχυση της επιστηµονικής έρευνας για τον καρκίνο. Αλλά το πιο σηµαντικό, είναι ο ετήσιος εορτασµός της συγκλονιστικής ιστορίας του Καναδού Terry Fox, που το 1980, διέσχισε τον Καναδά µε ένα πόδι, τρέχοντας για 143 ηµέρες ένα µαραθώνιο κάθε µέρα και συγκέντρωσε χρήµατα για την προώθηση της έρευνας για τον καρκίνο. Σήµερα, ο µαραθώνιος µπορεί να µην έχει την κλασσική του µορφή, µε την έννοια ότι η απόσταση ποικίλει (συνήθως 5 µε 15 χιλιόµετρα), όµως το κέρδο ς µέσα από κάθε συµµετοχή είναι µεγάλο, ακόµη κι αν η απόσταση δεν ολοκληρωθεί. Οι Καναδοί τρέχουν µαραθώνιους για τη µάχη ενάντια στον καρκίνο και αυτό ήταν το µήνυµα που πέρασε ο νέος σε ηλικία ήρωας τους, δηµιουργώντας νέα ιδανικά και αντιλήψεις. Και είναι πράγµατι αξιοζήλευτο πόσο ευαισθητοποιηµένοι είναι, κράτος και πολίτες, απέναντι στην ανάγκη για διαρκή έρευνα, για εµπλουτισµό των γνώσεων και για αξιοποίηση των νέων επιστηµονικών δεδοµένων. Αντιλαµβάνονται ότι οι λύσεις στα µεγάλα προβλήµατα υγείας που δηµιουργεί, όχι µόνο ο καρκίνος, αλλά και πολλές άλλες ανίατες ασθένειες, θα αναζητηθούν και θα προκύψουν πρώτα από αυτούς τους ίδιους. Το ίδιο το κράτος αναγνωρίζει το ξεχωριστό ρόλο των βιο-επιστηµών και της έρευνας και δίνει την πρέπουσα προτεραιότητα σε επίπεδο προϋπολογισµού, οργάνωσης και ποιότητας. Ο ερευνητής λαµβάνει ουσιαστική στήριξη για το έργο του, θεωρείται αναγκαίος και από τα πλέον παραγωγικά µέλη της κοινωνίας ( πότε θα πιάσεις µια κανονική δουλειά; πολύ συχνά ερχόµουν αντιµέτωπη µε αυτή την ερώτηση, τα χρόνια που δούλευα ως ερευνήτρια στην Ελλάδα, δυστυχώς και από άτοµα νέας γενιάς). Αλλά και η κοινωνία, όπως και οι κοινωνίες πολλών άλλων ανεπτυγµένων χωρών, είναι ώριµη και γνωρίζει πως καθετί που δίνει για την έρευνα, µε οποιοδήποτε τρόπο (φορολογία ή εθελοντισµός), επιστρέφει πίσω σε αυτή την ίδια. Γι αυτό, το επιδιώκει και το απαιτεί. Ο ΚΑΝΑ ΟΣ ΑΘΛΗΤΗΣ TERRY FOX ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΠΙ ΑΣ Γεννηµένος το 1958 στο Winnipeg, Manitoba, ο Terrance Stanley Terry Fox, υπήρξε ενθουσιώδης αθλητής του ποδοσφαίρου, του ράγκµπι και του µπάσκετ. Σε ηλικία 19 χρονών, έµαθε ότι πάσχει από οστεοσάρκωµα, κακοήθη όγκο των οστών. Ακολούθησαν ο ακρωτηριασµός του δεξιού του ποδιού, λίγο πάνω από το γόνατο και οι χηµειοθεραπείες, έχοντας 50% πιθανότητες για επιβίωση. Όταν πληροφορήθηκε ότι οι πιθανότητες επιβίωσης δύο χρόνια πριν την εκδήλωση της νόσου ήταν 15%, εντυπωσιάστηκε από την αξία και την σηµασία της έρευνας για την καταπολέµηση του καρκίνου. Την παραµονή του χειρουργείου, αποφασίζει να τρέξει κατά µήκος τον Καναδά - από τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό ωκεανό θέλοντας να ευαισθητοποιήσει τον κόσµο. Έχοντας διαπιστώσει πόσο µικρή ήταν η ενίσχυση της έρευνας σε σχέση µε τα τεράστια προβλήµατα των ανθρώπων που νοσούν, θέτει ως στόχο τη συγκέντρωση 24 εκατοµµυρίων καναδικών δολαρίων, δηλαδή 1$ για κάθε κάτοικο Καναδά. Ο Μαραθώνιος της Ελπίδας, όπως ονοµάστηκε, ξεκίνησε στις 12 Απριλίου 1980, µε τον Terry Fox να γεµίζει δύο δοχεία µε νερό από τον Ατλαντικό ωκεανό, θέλοντας το ένα να το αδειάσει κατά το τερµατισµό του στον Ειρηνικό. Παρά τα σηµαντικά προβλήµατα υγείας που αντιµετώπιζε και πολλές φορές έκρυβε, κατάφερε να τρέχει µε τεχνητό πόδι 42 χιλιόµετρα την ηµέρα. Το Σεπτέµβριο 1980, έχοντας διανύσει 5373 χιλιόµετρα (από τα 8000 χιλιόµετρα της συνολικής απόστασης), αναγκάστηκε λόγω του καρκίνου των πνευµόνων, να σταµατήσει. Ο αγώνας του όµως δεν σταµάτησε και µέχρι τον Φεβρουάριο 1981 συγκεντρώθηκε το ποσό των 24,17 εκατοµµυρίων δολαρίων, κάνοντας το όνειρό του πραγµατικότητα. Ο Terry, έφυγε από τη ζωή τον Ιούνιο Την ίδια χρονιά, ο µαραθώνιος έγινε ετήσιο γεγονός, µετά από πρωτοβουλία του Καναδού επιχειρηµατία Isadore Sharp και µε τη σύµφωνη γνώµη του Terry Fox. Η µόνη επιθυµία του Τέρρυ Φοξ ήταν ο µαραθώνιος να µη µετατραπεί σε µέσο προβολής και κέρδους, δέσµευση την οποία οι διοργανωτές τήρησαν όλα τα χρόνια. Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ TERRY FOX ΚΑΙ Η ΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ Το 1988 δηµιουργήθηκε ο οµώνυµος οργανισµός, που λειτουργεί ως αφορολόγητο φιλανθρωπικό δηµόσιο ίδρυµα και ανεξάρτητα από την Καναδική Αντικαρκινική Εταιρεία. Σκοπός του Terry Fox Foundation είναι να διατηρεί το όνειρο του Τέρρυ ζωντανό και να συγκεντρώνει $20 εκατοµµύρια δολάρια κάθε χρόνο για την πραγµατοποίηση ιατρο/βιολογικής αντικαρκινικής έρευνας. Για κάθε δολάριο που συγκεντρώνεται, τα 84 σεντ δίνονται απευθείας στην έρευνα και σε αναγνωρισµένο ερευνητικό ινστιτούτο. Το ινστιτούτο Terry Fox που ιδρύθηκε το 2007 και πραγµατοποιεί µελέτες για την αντι- µετώπιση των διάφορων µορφών καρκίνου, είναι από τους µεγαλύτερους αποδέκτες των χρηµατικών δωρεών. Μέχρι σήµερα, ο οργανισµός έχει ενισχύσει την έρευνα για τον καρκίνο µε ποσό που ξεπερνά τα $600 εκατοµµύρια δολάρια. Η διεξαγωγή του ετήσιου µαραθωνίου κάθε δεύτερη Κυριακή µετά την επίσηµη εργατική αργία στον Καναδά, είναι υπό την ευθύνη του οργανισµού, καθώς επίσης και η διεξαγωγή ξεχωριστών µαραθωνίων για παιδιά. «Χρειαζόµαστε την βοήθειά σας. Οι καρκινοπαθείς σε όλο τον κόσµο χρειάζονται ανθρώπους που να πιστεύουν σε θαύ- µατα. εν είµαι ονειροπόλος και δεν λέω ότι αυτό θα εισάγει την οποιαδήποτε οριστική απάντηση ή θεραπεία για τον καρκίνο. Πιστεύω στα θαύµατα. Πρέπει.»(από την επιστολή του Terry Fox στην Καναδική Αντικαρκινική Εταιρεία, 15/10/1979) (Πηγή: Terry Fox Foundation, (Πολλά στοιχεία προέρχονται από προσωπική µου ερευνητική εµπειρία στο Terry Fox Laboratory, στο Βανκούβερ του Καναδά)

16 in fact / ΘΕΜΑ επιµέλεια/ µετάφραση κειµένων+ ΕΛΕΝΗ ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Κάθε χρόνο, ο Οκτώβριος θεωρείται παγκοσµίως ως µήνας κατά του καρκίνου του µαστού. ύο ειδικοί επιστήµονες από το Πρότυπο Ιατρικό Κέντρο Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας Γ.Β. Πατριαρχέας και µια Γενική Ιατρός, µας ενηµερώνουν για τους κινδύνους ανάπτυξης καρκίνου του µαστού, την αξία των απεικονιστικών εξετάσεων στην πρόληψη της νόσου και την κληρονοµούµενη µορφή της νόσου. κείµενο+ Γ.Β. ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΑΣ {Ιατρός Ακτινοδιαγνώστης} Στον ανεπτυγµένο κόσµο ο καρκίνος του µαστού αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου στις γυναίκες ηλικίας µεταξύ 40 έως 55 ετών. Εκτιµάται πάντα στατιστικά ότι στην χώρα µας εµφανίζονται ετησίως νέες περιπτώσεις ενώ περίπου καταλήγουν σε θάνατο. ΠΟΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΙΝ ΥΝΕΥΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ Η νόσος είναι πολυπαραγοντική, δηλαδή οφείλεται σε πολλά αίτια που αλληλεπιδρούν µεταξύ κατά τρόπο που δεν είναι πλήρως κατανοητό ακόµα. Βασικός παράγοντας πάντως παραµένει η ηλικία, όσο µεγαλώνει µια γυναίκα τόσο αυξάνει η πιθανότητα να αναπτύξει τη νόσο. ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΕΙΝΑΙ 30 ΘΕΤΙΚΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ο κίνδυνος είναι µεγαλύτερος σε γυναίκες πρώτου βαθµού συγγενείς που παρουσίασαν καρκίνο µαστού σε νεαρή ηλικία κυρίως κάτω των 45 ετών (µητέρα αδερφή κόρη) γυναίκες συγγενείς ασθενών µε αµφοτερόπλευρο καρκίνο µαστού γυναίκες µε δύο ή περισσότερους συγγενείς 1ου και 2ου βαθµού που παρουσίασαν την νόσο γυναίκες µε µετάλλαξη του γονιδίου BRCA 1 και BRCA 2 (πιθανότης ανάπτυξης καρκίνου σε ποσοστό 80 85%) ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ο καρκίνος του µαστού σχετίζεται µε την ηλικία και τον κύκλο. >> πρώιµη εµµηναρχή και εµµηνόπαυση σε µεγάλη ηλικία αυξάνουν την πιθανότητα εµφάνισης της νόσου >> γυναίκες που δεν συνέλαβαν ποτέ έχουν κίνδυνο µεγαλύτερο συγκριτικά µε εκείνες που απέκτησαν παιδί >> γυναίκες που τεκνοποίησαν σε µικρή ηλικία έχουν µικρότερη πιθανότητα να νοσήσουν σε σύγκριση µε εκείνες που απέκτησαν παιδί µετά την ηλικία των 35 ετών ΥΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΕΣ Η ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΩ ΕΙΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΜΑΣΤΟΥ Αυξηµένο κίνδυνο παρουσιάζουν οι γυναίκες που σε προηγούµενη βιοψία µαστού είχαν εκσεσηµασµένες ινοσκληρυντικού τύπου αλλοιώσεις επιθηλιακή υπερπλασία και κυρίως άτυπη επιθηλιακή υπερπασία. ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ αντισυλληπτικά δισκία και ορµονικά υποκατάστατα επί µακράν χρήση αυξάνουν ελαφρώς τον κίνδυνο έκθεση σε µεγάλες δόσεις ιοντίζουσας ακτινοβολίας κατανάλωση οινοπνεύµατος άνω των 35 ml ηµερησίως έχει θετική σχέση µέσω του µηχανισµού της υπερινσουλιναιµίας, η οποία ευθύνεται για την απελευθέρωση από το µαζικό αδένα της πρωτεϊνης IGI1R ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΙΝΑΙ: υγιεινή δίαιτα και σωστό σωµατικό βάρος (τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες φρούτα, χόρτα, λαχανικά) λιγότερα λιπαρά, µικρότερη κατανάλωση κόκκινου κρέατος λιγότερη ζάχαρη και οινοπνευµατώδη ποτά σωµατική άσκηση (γυναίκες που ασκούνται σύµφωνα µε µελέτες εµφανίζουν µικρότερες πιθανότητες καρκίνου του µαστού και συνδέεται προφανώς µε το γεγονός ότι όσες ασκούνται προσέχουν την διατροφή και το σωµατικό βάρος θηλασµός (γυναίκες που θήλασαν για µεγάλο διάστη- µα έχουν λογότερες πιθανότητες να νοσήσουν συγκριτικά µε τις γυναίκες που δεν θήλασαν Η ΠΡΟΛΗΨ Η ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΑΠΛΗ, ΓΡΗΓΟΡΗ, ΑΝΩ ΥΝΗ ΚΑΙ ΑΚΙΝ ΥΝΗ Σήµερα η µαστογραφία συνεχίζει να παραµένει η µέθοδος εκλογής για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του µαστού. Η φιλοσοφία του προληπτικού ελέγχου µε µαστογραφία έγκειται στην δυνατότητα ανίχνευσης της νόσου στο προκλινικό στάδιο, όταν δηλαδή δεν υπάρχουν κλινικά ευρήµατα. Η απεικονιστική αυτή µέθοδος υπό άρτιες τεχνικές και επιστηµονικές προϋποθέσεις, έχει υψηλή διαγνωστική ευαισθησία, καθώς στις ψηλαφητές βλάβες του µαστού, η διαγνωστική της ακρίβεια ξεπερνά το 90%. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΤΗΣ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ; Επειδή η συχνότητα του καρκίνου του µαστού αυξάνει µε την πάροδο της ηλικίας, η ιεθνής Ιατρική Κοινότητα προτείνει η 1η µαστογραφία να γίνεται ανάµεσα στην ηλικία των ετών, η οποία χρησιµοποιείται ως εξέταση αναφοράς. ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ; Σε ηλικία των 40 ετών συνιστάται ο ετήσιος έλεγχος µε µαστογραφία. Η ηλικία διακοπής του προληπτικού ελέγχου δεν έχει καθοριστεί µε ακρίβεια. Αυτό θα συστηθεί από τον θεράποντα ιατρό που είναι σε θέση να συνεκτιµήσει τους παράγοντες κινδύνου, χωριστά για κάθε γυναίκα. Όµως λόγω της αυξηµένης συχνότητας του καρκίνου σε προχωρηµένη ηλικία προτείνεται εφόσον η γενική κατάσταση της γυναίκας είναι καλή να συνεχίζεται η µαστογραφία ανά διετία σε γυναίκες µετά το 72ο έτος της ηλικίας. Το διάστηµα του ενός έτους θεωρείται διεθνώς ως ασφαλές χρονικό διάστηµα που προκύπτει ανάµεσα από κάθε εξέταση εκτός ορισµένων εξαιρέσεων που απαιτείται τακτικότερος επανέλεγχος. Οι περισσότερες γυναίκες θεωρούν πως κάνοντας ετησίως µαστογραφία, επιβαρύνονται µε επιβλαβή ακτινοβολία. Η άποψη αυτή δεν ισχύει. Η ακτινοβολία της αναλογικής µαστογραφίας αντιστοιχεί µε την ακτινοβολία που δέχεται ένας άνθρωπος στη διάρκεια ενός αεροπορικού ταξιδιού 2 ωρών, η δε ψηφιακή µαστογραφία επιβαρύνει τον ανθρώπινο οργανισµό µε το 10% µόνο της ακτινοβολίας της αναλογικής µαστογραφίας. Ο προληπτικός µαστογραφικός έλεγχος έχει επιτύχει τη µείωση της θνησιµότητας από τον καρκίνο του µαστού σε ποσοστό από 30-40% σε γυναίκες ηλικίας ετών. 31 κείµενο+αναστασιοσ Ν. ΣΟΛ ΑΤΟΣ {PhD FEBS, Μοριακός Γενετιστής} Γενετικοί παράγοντες ανάπτυξης καρκίνου µαστού ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Α. ΜΠΑΤΖΗ {MD, GP, Γενική Ιατρός} Ο καρκίνος του µαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος µεταξύ των γυναικών στο δυτικό κόσµο. Στην Ελλάδα, κάθε χρόνο εµφανίζονται περίπου νέα περιστατικά. Αν και δεν έχει ακόµη διευκρινιστεί τι ακριβώς προκαλεί τον καρκίνο του µαστού, υπάρχουν ωστόσο ορισµένοι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται µε την ασθένεια. Οι πιο σηµαντικοί είναι: Φύλο: Kαθώς στις γυναίκες είναι 100 φορές συχνότερος από τους άνδρες Ηλικία: Η πιθανότητα εµφάνισης καρκίνου του µαστού αυξάνεται µε την ηλικία. Παράγοντες τρόπου ζωής: Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η παχυσαρκία, το κάπνισµα, η µεγάλη έκθεση σε οιστρογόνα όπως σε πρόωρη εµµηναρχή, καθυστερηµένη εµµηνόπαυση, πολυτοκία, η θεραπεία ορµονικής υποκατάστασης και η απουσία σωµατικής άσκησης. Γενετικοί παράγοντες κινδύνου: Να τονίσουµε ότι το 5-10% των καρκίνων του µαστού σχετίζονται µε µεταλλάξεις σε ορισµένα γονίδια. Καρκίνος που δεν οφείλεται σε κληρονοµική µεταβολή γονιδίου ονοµάζεται «σποραδικός καρκίνος». Οι περισσότεροι, περίπου 85% όλων των καρκίνων, είναι σποραδικοί. Αυτό σηµαίνει ότι, ακόµη και αν καρκίνος δεν έχει διαγνωστεί σε κανένα µέλος µιας οικογένειας, ο καθένας είναι σε κίνδυνο να εµφανίσει κάποιας µορφής καρκίνο στη διάρκεια της ζωής του. Τα πιο εκτενώς µελετηµένα γονίδια που εµπλέκονται είναι τα BRCA1 και BRCA2 οι µεταλλάξεις των οποίων ευθύνονται και για άλλους τύπους καρκίνου όπως των ωοθηκών, του προστάτη, του παγκρέατος αλλά και του µελανώµατος. Οι γυναίκες που έχουν το γονίδιο BRCA 1, εκτιµάται ότι κατά µέσο όρο σε ποσοστό 65% θα παρουσιάσουν καρκίνο του µαστού, ενώ γύρω σε ποσοστό 40% θα εµφανίσουν καρκίνο των ωοθηκών, µέχρι την ηλικία των 70 ετών. -Πρέπει να υποπτευθούµε µια γενετική µετάλλαξη η οποία αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του µαστού, όταν από το ιστορικό υπάρχουν δυο ή περισσότεροι στενοί συγγενείς στην ίδια πλευρά της οικογένειας που εκδήλωσαν καρκίνο του µαστού σε οποιαδήποτε ηλικία ένας ή περισσότεροι στενοί συγγενείς που ανέπτυξαν καρκίνο του µαστού κάτω από την ηλικία των 45 ένας ή περισσότεροι στενοί συγγενείς µε καρκίνο του µαστού και στους δύο µαστούς ένας ή περισσότεροι στενοί συγγενείς µε καρκίνο του µαστού και άλλος συγγενής στην ίδια πλευρά της οικογένειας µε καρκίνο ωοθηκών ή ένας συγγενής µε καρκίνο µαστού και ωοθηκών στον ίδιο άνθρωπο ένας συγγενής εξ αίµατος µε γνωστή µετάλλαξη στα γονίδια BRCA1/2 συγγενής εξ αίµατος, άνδρας, µε καρκίνο µαστού καταγωγή από οµάδα υψηλού κινδύνου

17 Πρέπει, όµως, να γνωρίζουµε ότι τα BRCA1 και BRCA2 γονίδια δεν είναι τα µόνα που σχετίζονται µε τον καρκίνο του µαστού. Παθολογικές µεταλλάξεις και σε άλλα γονίδια, όπως τα TP53, PTEN, STK11/LKB1, CDH1, CHEK2, ATM, MLH1, και MSH2, έχουν σήµερα συσχετιστεί µε τον κληρονοµικό καρκίνο µαστού ή/και ωοθηκών. Η γενετική ανάλυση δεν είναι µια εύκολη υπόθεση. Είναι σηµαντικό να αναφερθεί ότι σε κάθε εθνότητα βρίσκονται διαφορετικές µεταλλάξεις που ευθύνονται για ένα νόσηµα και µε διαφορετική συχνότητα. Αυτές οι πληροφορίες για τις γενετικές διαφορές µεταξύ των φυλετικών και εθνικών οµάδων συµβάλλουν στο σχεδιασµό της πιο κατάλληλης γενετικής δοκιµής ανά πληθυσµό και γεωγραφική περιοχή. εν πρέπει, επίσης, να παραβλέπεται η γενετική συµβουλευτική, πριν και µετά από κάθε γενετικό έλεγχο. Η γενετική παροχή συµβουλών περιλαµβάνει συνήθως µια αξιολόγηση του κινδύνου βασισµένη στο προσωπικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό και τη συζήτηση µε το άτοµο για την καταλληλότητα της γενετικής δοκιµής, τις ιατρικές επιπτώσεις ενός θετικού ή ενός αρνητικού αποτελέσµατος, την πιθανότητα το αποτέλεσµα να µην είναι πληροφοριακό, τους ψυχολογικούς κινδύνους, τα οφέλη των γενετικών αποτελεσµάτων, και τον κίνδυνο κληρονόµησης µιας µετάλλαξης στους απογόνους. Τι σηµαίνει µια θετική γενετική ανάλυση για τα γονίδια BRCA1 και BRCA2 που κυρίως γίνεται σήµερα; Eνα θετικό γενετικό αποτέλεσµα γενικά δείχνει ότι ένα πρόσωπο έχει κληρονοµήσει µια γνωστή επιβλαβή µετάλλαξη στα υπό εξέταση γονίδια και, εποµένως, έχει έναν αυξηµένο κίνδυνο να εµφανίσει καρκίνο. έτσι µέσω συχνών προσυπτωµατικών εξετάσεων µπορεί να προληφθεί ή να διαγνωστεί και να αντιµετωπιστεί έγκαιρα µε µεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας. εν µπορεί να πει εάν ένα άτοµο θα αναπτύξει πραγµατικά τον καρκίνο ή όχι. ε θα αναπτύξουν όλες οι γυναίκες που κληρονοµούν µια επιβλαβή µετάλλαξη στα BRCA1 ή BRCA2 γονίδια καρκίνο του µαστού ή/και των ωοθηκών. Η γενετική ανάλυση, εποµένως, µας δίνει την εκτίµηση κινδύνου ανάπτυξης της νόσου, και µε την κατάλληλη στρατηγική µπορούµε να µειώσουµε την πιθανότητα αυτή ή να διαγνώσουµε τη νόσο έγκαιρα. Εκτός αυτών, µε την ανάλυση του προτύπου µεταλλάξεων ή/και έκφρασης συγκεκριµένων γονιδίων, µπορούµε να εκτιµήσουµε ποια φάρµακα και ποια δόση µπορεί και επιτρέπεται να λάβει ο συγκεκριµένος ασθενής, χωρίς να παρουσιάσει ανεπιθύµητες ενέργειες, όπως επίσης και τον κίνδυνο υποτροπής της νόσου, ώστε να την προλάβουµε. Τέλος, γνωρίζοντας τα αποτελέσµατα της εξέτασης µπορούν να επωφεληθούν και τα υπόλοιπα µέλη της οικογένειας. Σκοπός είναι η διάγνωση να γίνει όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα, έτσι ώστε η θεραπεία να αποφέρει τα καλύτερα αποτελέσµατα, ή ακόµη και να περιορισθεί η πιθανότητα εµφάνισης της νόσου, και να µειωθούν οι θάνατοι από καρκίνο του µαστού. Με άλλα λόγια, δε θα πρέπει να αντιµετωπίζουµε το αποτέλεσµα µιας γενετικής ανάλυσης και γενικά κάθε προληπτικής εξέτασης σαν το «τέλος του κόσµου», αλλά σαν κάτι που θα µας βοηθήσει να δούµε το µέλλον µε µεγαλύτερη αισιοδοξία. Προσεγγίζοντας τις ρίζες του καρκίνου κείµενο+dr John Stingl {Cancer Research στο Cambridge Institute, University of Cambridge, UK} Ολοι µας γνωρίζουµε κάποιον που έχει νοσήσει από καρκίνο. Μερικές φορές ο καρκίνος µπορεί να αντιµετωπιστεί µε συµβατικές θεραπείες, αλλά πολύ συχνά υποχωρεί αρχικά και στη συνέχεια, λίγα χρόνια αργότερα, εµφανίζει πάλι την άσχηµή του µορφή. Γιατί συµβαίνει αυτό; Είναι ένα πρόβληµα που έχει απογοητεύσει τους ερευνητές, τους γιατρούς και τους ασθενείς για δεκαετίες. Παρά το γεγονός ότι υπήρξαν ορισµένες θεαµατικές εξελίξεις στη θεραπεία του καρκίνου για ορισµένους τύπους, η αντίσταση του καρκίνου στη θεραπεία εξακολουθεί να είναι ένα µόνιµο πρόβληµα. Ένας µηχανισµός που ευθύνεται για την εµφάνιση της ανθεκτικότητας στη θεραπεία είναι ότι τα καρκινικά κύτταρα µεταλλάσσονται και αναπτύσσουν µια ποικιλία µηχανισµών που καθιστούν τον εαυτό τους ανεπηρέαστο από τα φάρµακα του καρκίνου - όµοια µε το πώς τα βακτήρια µεταλλάσσονται και γίνονται ανθεκτικά στη θεραπεία. Αυτός ο µηχανισµός δεν είναι δύσκολο να γίνει κατανοητός, λαµβάνοντας υπόψη τον µεγάλο αριθµό των κυττάρων εντός του όγκου και το γεγονός ότι οι περισσότεροι από αυτούς έχουν ασταθές DNA. Ωστόσο, ένας δεύτερος µηχανισµός που έχει τραβήξει την προσοχή των ερευνητών είναι η έννοια των «αρχέγονων (ή βλαστικών) κυττάρων του καρκίνου». Είναι καλά τεκµηριωµένο ότι στους φυσιολογικούς, µη-καρκινικούς ιστούς εµπεριέχονται πληθυσµοί βλαστικών κυττάρων, για παράδειγµα τα βλαστικά κύτταρα του αίµατος στο µυελό των οστών, παράγουν όλη την ποσότητα του αίµατος που απαιτείται στη ζωή ενός ατόµου. Τα βλαστικά κύτταρα του δέρµατος στη βάση της επιδερµίδας, αντικαθιστούν όλα τα κύτταρα που αποµακρύνονται µέσω φυσιολογικής φθοράς και µπορούν να βοηθήσουν την επισκευή των περικοπών του δέρµατος. Oπως ακριβώς και στο φυσιολογικό ιστό, ορισµένοι όγκοι έχουν µόνιµους πληθυσµούς βλαστικών κυττάρων που ενισχύουν την ανάπτυξή τους και η στόχευση αυτών των βλαστικών κυττάρων θεωρείται απαραίτητη για την εξάλειψη του όγκου. Το κοινό ανάλογο που χρησιµοποιούν οι επιστήµονες για να περιγράψουν αυτή την κατάσταση, είναι ότι ένας όγκος είναι σαν το ζιζάνιο πικραλίδα που αυξάνεται στον κήπο - µπορούµε να κόψουµε την κορυφή, αλλά αν δεν ανακαλύψουµε τη ρίζα, τότε το ζιζάνιο θα φυτρώσει ξανά. Η επιστηµονική απόδειξη για την ύπαρξη των βλαστικών κυττάρων του καρκίνου περιγράφηκε πρόσφατα σε µοντέλο ενός επιθετικού τύπου καρκίνου του εγκεφάλου που ονοµάζεται γλοιοβλάστωµα. Τα γλοιοβλαστώµατα περιέχουν ένα µεγάλο αριθµό πολλαπλασιαζόµενων καρκινικών κυττάρων και οι όγκοι συρρικνώνονται κατά την αγωγή µε χηµειοθεραπευτικά φάρµακα - παράγοντες που έχουν σχεδιαστεί για να σκοτώνουν τα αυξανόµενα και διαιρούµενα κύτταρα. Όπως ήταν ανα- µενόµενο, οι όγκοι αρχίζουν να αυξάνονται ξανά, µόλις η θεραπεία τελειώσει. Έχει αποδειχθεί ότι η επαναφορά του όγκου οφείλεται σε ένα µικρό πληθυσµό βλαστικών κυττάρων του καρκίνου που είναι ως επί το πλείστον αδρανή και συνεπώς δύσκολο να τα στοχεύσουν µόνο µε τη χηµειοθεραπεία. Είναι ενδιαφέρον ότι τα βλαστικά καρκινικά κύτταρα του εγκεφάλου µοιάζουν µε τα φυσιολογικά αρχέγονα κύτταρα και όπως ακριβώς τα φυσιολογικά αρχέγονα κύτταρα επισκευάζουν το φθαρµένο νευρικό ιστό, τα βλαστικά καρκινικά κύτταρα του εγκεφάλου προσπαθούν να «επισκευάσουν» τον όγκο µετά τον τραυµατισµό του από τα χηµειοθεραπευτικά φάρµακα. Κοιτάζοντας µπροστά, η πρόκληση των ερευνητών είναι να προσδιορίσουν ποια είναι τα είδη των όγκων µε ιεραρχική οργάνωση του πληθυσµού των αρχέγονων καρκινικών κυττάρων, καθώς να αναπτύξουν φάρµακα που να µπορούν να στοχεύσουν τα κύτταρα αυτά και να εφαρµοστούν στην κλινική πράξη το συντοµότερο δυνατόν. Ινφο// Ο ρ. John Stingl, ανήκει στη δυναµική γενιά των ερευνητών του Terry Fox Research Laboratory που πριν δέκα περίπου χρόνια µελέτησαν και στοιχειοθέτησαν την παρουσία των αρχέγονων (ή βλαστικών) κυττάρων στον ανθρώπινο µαστό. Σήµερα, κύριος ερευνητής στο Πανεπιστήµιο του Κέµπριτζ, συνεχίζει τη µελέτη του στα αρχέγονα καρκινικά κύτταρα και µας µεταφέρει την επιστηµονική του άποψη σχετικά µε το ρόλο αυτών των κυττάρων στη διατήρηση και στην επαναφορά του καρκίνου. Getting to the roots of cancer We have all known someone who has gotten cancer. Sometimes the cancer can be managed by conventional therapies, but all too often the cancer initially regresses, and then a few years later rears its ugly head again. Why is that? This is a problem that has been frustrating medical researchers, physicians and patients for decades. Although there have been some spectacular advances in cancer treatment, for some types of cancers resistance to therapy remains to be a persistent problem. One mechanism responsible for this emergence of resistance to therapy is that the cancer cells just mutate and develop a variety of mechanisms to render themselves insensitive to cancer drugs much like how bacteria eventually mutate and become drug resistant. Such a mechanism is not difficult to understand, considering the sheer number of cells within a tumour and the fact that most of them will have unstable DNA. However, a second mechanism that is catching attention of cancer researchers is the concept of cancer stem cells. It is well established that normal non-cancerous tissues have resident stem cell populations; for example, blood stem cells in the bone marrow make all the blood required in an individual s life. Skin stem cells at the base of the skin replace all the cells that are sloughed off through normal wear and tear, and can help repair cuts to the skin. It is now emerging that just like normal tissue, some tumours have resident stem cell populations that propagate their growth, and targeting these stem cells is essential for killing the tumour. The common analogy scientists use to describe this is that a tumour is like a dandelion weed growing in the garden you can cut the top off, but unless you dig out the root, then the weed will just grow back. Scientific proof of cancer stem cells was recently described in a model of an aggressive type of brain cancer called glioblastoma. Glioblastomas contain a large number of proliferating tumour cells, and these tumours will shrink when treated with chemotherapeutic drugs - agents that are designed to kill growing and dividing cells. Not surprisingly, these tumours will eventually start to grow again once chemotherapy is finished. It has been demonstrated that this regrowth is due to a small cancer stem cell population that is mostly dormant, and thus is difficult to target with chemotherapy alone. Interestingly, these brain cancer stem cells resemble normal stem cells, and just as normal brain stem cells repair damaged neural tissue, these brain cancer stem cells try to repair the tumour following injury by the chemotherapeutic drugs. Going forward, the challenge now for cancer researchers is to identify which types of tumours are organized as a hierarchy with a cancer stem cell population, and to develop drugs that can target these cells and bring these into the clinic as fast possible.

18 in fact / ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ συνέντευξη+ηρα ΣIΝΙΓΑΛIΑ ΜΑΡΙΑ ΗΛΙΟΥ Η µνήµη των εικόνων Η σκηνοθέτης της ταινίας Σµύρνη, από τις δυο πλευρές του Αιγαίου µιλάει για τις συµπτώσεις που την οδήγησαν στην ιστορική τριλογία η οποία θα ολοκληρωθεί µε την Αθήνα και την επιχείρηση διάσωσης ενός σηµαντικού αρχείου που θα φωτίζει παραστατικά πτυχές της ιστορίας µας. 34 > Πώς ξεκίνησε η ιδέα του Πρωτέα; Καθώς περνούσαν τα χρόνια ένιωσα την ανάγκη να προσφέρω κάτι στον τόπο µου, και ο Πρωτέας, η µη κερδοσκοπική µας εταιρία, ξεκίνησε από µια τέτοια επιθυµία. Ήταν η περίοδος που έφευγα για την Αµερική µε ένα βραβείο καριέρας Fulbright για να κάνω µια ταινία µυθοπλασίας µε τίτλο «Μία φιλία στη Σµύρνη». Γυρεύοντας υλικό για την ταινία, που δεν έγινε ποτέ, γιατί άλλες επιθυµίες ανέβηκαν πιο έντονες στην επιφάνεια, άρχισα να βρίσκω άγνωστες φωτογραφίες για τη Σµύρνη και για την ανταλλαγή πληθυσµών από αρχεία στη Νέα Υόρκη. Συνεχίζοντας την έρευνα, έφτασα στη Φιλαδέλφεια, όπου βρήκα συγκινητικές φωτογραφίες για τη µετανάστευση και την εγκατάσταση των Ελλήνων στην Αµερική. Συνειδητοποίησα, κάνοντας έρευνα σε δυο τρία άλλα αρχεία, ότι υπήρχε οπτικό υλικό σε σχέση µε την Ελληνική ιστορία µε το οποίο κανείς ποτέ δεν είχε ασχοληθεί, γιατί απλά δεν έτυχε και ένιωσα ότι κάποιος έπρεπε να το σώσει και να το συντηρήσει, γιατί ανήκε σε όλους µας. Από εκεί ξεπήδησε η ιδέα µιας µη κερδοσκοπικής εταιρείας, η οποία θα ονοµαζόταν Πρωτέας, που θα συνέλεγε αυτό το πολύτιµο υλικό και θα το συντηρούσε. Παράλληλα αναπήδησε και η επιθυµία να φτιάξουµε µια ταινία για τη µετανάστευση και την εγκατάσταση των Ελλήνων στην Αµερική, οπότε αυτό το υλικό, πρώτον θα το χρησιµοποιούσαµε για αυτό το σκοπό, αλλά προηγουµένως θα απασχολούµαστε µε τη διάσωση και τη συντήρησή του. Στη συνέχεια, θα γινόταν βιβλίο, ταινία, έκθεση, ενώ κάποτε, όταν λήξει ο κύκλος των εργασιών του Πρωτέα, το υλικό αυτό θα δωριστεί σε ένα µουσείο ή αρχείο στην Ελλάδα και ίσως ένα αντίγραφο στο εξωτερικό. Αυτή είναι η ιδέα. Έτσι ξεκίνησε το ταξίδι τριών Archive Preservation Projects, τριών ταινιών, τριών εκθέσεων και τριών βιβλίων. Θέµατα: ΣΜΥΡΝΗ, ΑΠΟ ΤΙΣ ΥΟ ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ, ιωγµός & Ανταλλαγή Πληθυσµών Τουρκία- Ελλάδα (η ταινία προβλήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη και τους κινηµατογράφους) και ΤΟ ΤΑΞΙ Ι ΤΟ ΕΛΛΗΝΙ- ΚΟ ΟΝΕΙΡΟ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ. Σκοπεύουµε, µόλις τελειώσει και το επόµενο project, που είναι µια σειρά ντοκιµαντέρ για την ΑΘΗΝΑ, από όταν έγινε πρωτεύουσα του σύγχρονου Ελληνικού κράτους, να δωρίσουµε το οπτικό υλικό και των τεσσάρων projects, ώστε οι Έλληνες να βλέπουν την ιστορία τους µέσα από τις χαµένες εικόνες που βρίσκονταν σε κλειστά ντουλάπια στην Αµερική, την Ευρώπη, τον Καναδά, την Αυστραλία. Ονοµαζόµαστε Πρωτέας, γιατί, όπως ο Πρωτέας µεταµορφωνόταν, έτσι και εµείς σώζουµε το υλικό σε µορφές που αντέχουν στον χρόνο. > Πώς αντεπεξέρχεστε οικονοµικά; Είµαστε µονίµως µέσα, δουλεύουµε πολύ λίγοι άνθρωποι και οι περισσότερες χρηµατοδοτήσεις που έχουµε είναι από την Αµερική. > Στην Αµερική δηλαδή σας πιστεύουν περισσότερο από την Ελλάδα; Στην Ελλάδα είναι αποκαρδιωτική η κατάσταση, αν εξαιρέσει κανείς ελάχιστους οργανισµούς που µας έχουν στηρίξει πολύ ουσιαστικά, όπως το Ίδρυµα Μποδοσάκη, το Ίδρυµα Κωστόπουλου και το Ίδρυµα Νιάρχου. Νιώθω µεγάλη χαρά και ευγνωµοσύνη που αυτοί οι οργανισµοί στήριξαν µε κάθε τρόπο τη δουλειά µας. Επίσης µε το Μουσείο Μπενάκη υπάρχει καλή µια εξαιρετική συ- νεργασία µε τον Άγγελο εληβοριά, την Ειρήνη Γερουλάνου και τη Φανή Κωνσταντίνου και µε όλο τον κόσµο του µουσείου που αγαπάει αυτά τα project και τα στηρίζει. Επίσης µε τον Κωσταντίνο Αλάβάνο και την Τηλεόραση της Βουλής που πάντα µας στηρίζει. Ανέφερα πέντε σηµαντικούς οργανισµούς που µας υποστηρίζουν. Όµως ο κατάλογος των αιτήσεων για χορηγία σε οργανισµούς και ιδιώτες στην Ελλάδα ξεπερνάει σε αριθµό τις σαράντα τα τελευταία έξι χρόνια και οι απαντήσεις αυτές ήταν αρνητικές για τη ΣΜΥΡΝΗ και το ΑΠΟ ΤΙΣ ΥΟ ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ. Στην Αµερική υπάρχει και στις εύπορες οικογένειες η λογική της χορηγίας, όταν πιστεύουν σε ένα project. Εδώ απευθύνθηκα σε δυο ελληνικές οικογένειες µε καταγωγή από τη Μικρά Ασία και κατάλαβα πως ήταν µεγάλο λάθος. εν τους ενδιέφερε καθόλου. > Πώς στραφήκατε στα βαθιά νερά της ιστορίας; Το να αναζητά κανείς πηγές είναι και έργο ιστορικού. Πάντα οι ταινίες µου είχαν σχέση µε την Ιστορία. Μία από αυτές, η «Αλεξάνδρεια», είχε το «κουκούτσι» µιας ιστορίας, ενός θέµατος που µε απασχολεί. Είναι η µυθολογία που σχετίζεται µε πόλεις της διασποράς, µε τη ζωή των Ελλήνων εκτός Ελλάδας Πρόκειται για ένα κοµµάτι που συνδέεται µε τη ζωή της οικογένειάς µου, η οποία για τριακόσια χρόνια ζούσε εκτός Ελλάδας, στην Οθωµανική Αυτοκρατορία, από την πλευρά των δύο πατεράδων µου, γιατί µεγάλωσα µε δύο πατεράδες. Επίσης, από πολύ νέα έφυγα από τον τόπο µου, που αγαπώ πολύ, για να σπουδάσω και να εργαστώ. Το θέµα της ταυτότητας των Ελλήνων που ζήσαν ή ζούν στη διασπορά, που αναγκάστηκαν για διάφορους λόγους να αφήσουν µια πατρίδα ή να επιστρέψουν είναι κάτι που µε απασχολεί πολύ. εν σκέφτηκα ποτέ ξαφνικά «τώρα θα ασχοληθώ µε την Ιστορία». Τα πράγµατα ήρθαν βήµα βήµα: σκεφτόµουν µια ταινία για τη Σµύρνη και έγινε η «Αλεξάνδρεια», έφυγα για την Αµερική µε ένα βραβείο καριέρας Fulbright, βρήκα τις φωτογραφίες των Ελλήνων και σκέφτηκα ότι πρέπει να τις συντηρήσω και να διηγηθώ µια ιστορία, αφού υπάρχει ένα τέτοιο υλικό. Και ήταν το πρώτο σκαλί. Η επιθυµία να κάνω µια ταινία fiction άρχισε να εξατµίζεται και να γεννιέται η ιδέα να αφηγηθώ αυτή την ιστορία µε µορφή ντοκιµαντέρ, γιατί το υλικό ήταν τόσο ισχυρό, ώστε ένιωθα ότι δεν θα είχε νόηµα να το χρησιµοποιούσαµε για να κάναµε µόνο τα σκηνικά µιας ταινίας fiction. Από µόνο του αυτό το υλικό, αυτά τα ντοκουµέντα, θα µπορούσαν να διηγηθούν µε συναρπαστικό τρόπο την Ιστορία. > Έχετε ολοκληρώσει µετά από αυτές τις ταινίες έναν κύκλο για την ευρύτερη περιοχή της Μικράς Ασίας σε προσωπικό και δηµιουργικό επίπεδο; Ο κύκλος ολοκληρώθηκε. Είµαι πολύ τυχερή που έχω τους συγκεκριµένους συνεργάτες µου εδώ και δέκα χρόνια. Ξέρετε, ο κινηµατογράφος είναι συλλογική τέχνη: χρειάζεσαι έναν καταπληκτικό φωτογράφο, συνεργαζόµαστε δέκα χρόνια µε τον Άλαν Μουρ, ο Τζον Τζέκα είναι ο ηχολήπτης, η Αλίκη Παναγή κάνει το µοντάζ, ο Νίκος Πλατύραχος τη µουσική, ο Αλέξανδρος Κιτροέφ είναι ο ιστορικός, σύµβουλος η Μελίσα Ιµπάρντ είναι η διευθύντρια παραγωγής στην Αµερική. Στην αρχή είχα την ελληνική οµάδα για τις ταινίες µου και στην Αµερική γνώρισα καινούριους ανθρώπους που έδεσαν µε τους παλιούς. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω τους χορηγούς µας, το Ίδρυµα Νιάρχου, το Ίδρυµα Μποδοσάκη, το Ίδρυµα Κωστόπουλου, την Βουλή Τηλεόραση και από την Αµερική να ευχαριστήσω τους: Nicholas Bouras Foundation, Argyros Foundation, Jim Chanos Foundation, Jim and Ted Pedas, John Catsimatdis, Michael and Mary Jaharis, Lucy Foundation, Marianthi Foundation. > Τι µάθατε µέσα από αυτές τις ταινίες; Από πολύ νέα ένιωθα τον πόνο των δικών µας ανθρώπων σε σχέση µε το διωγµό και την ανταλλαγή. Μεγάλωσα ακούγοντας τις ιστορίες του θετού µου πατέρα, του Τάκη Νασούφη, από την Κερασούντα που είδε απαγχονισµένο το δικό του πατέρα σε µικρή ηλικία. Μεγάλωσα ακούγοντας επίσης τις φρικτές ιστορίες της φωτιάς και της καταστροφής, από τον πατέρα µου Αντρέα Ηλιού που έφυγε πρόωρα από τη ζωή. Γνώριζα καλά τον πόνο των δικών µου ανθρώπων. Αυτό που δεν γνώριζα ήταν ο πόνος του άλλου µισού, του µουσουλµανικού στοιχείου. Εµείς εκδιωχθήκαµε, εκείνοι όχι, ανταλλάχθηκαν, αλλά έχασαν κι εκείνοι τις εστίες τους. Γι αυτό και ο υπότιτλος της ταινίας ΑΠΟ ΤΙΣ ΥΟ ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ είναι ιωγµός και ανταλλαγή πληθυσµών, Τουρκία- Ελλάδα Όταν είχα πάει σε ένα φεστιβάλ κινηµατογράφου στη Σµύρνη, το 1995, για να παρουσιάσω τις «Τρεις εποχές», συνάντησα τον Μουφίτ Μπουντούρ. Η σύζυγός του είχε έρθει από τη Θεσσαλονίκη, ήταν από τους ανταλλαγέντες της πόλης και την είδα να κλαίει και να διηγείται πώς έφυγαν οι δικοί της από την Θεσσαλονίκη. Τότε άρχισα να αντιλαµβάνοµαι ότι υπήρχε ένα τραύµα και από την άλλη πλευρά. Κι όταν αργότερα έφτασα στα αρχεία του Ερυθρού Σταυρού στη Γενεύη και βρήκα διάφορα στοιχεία σε σχέση µε την ανταλλαγή από την πλευρά των µουσουλµάνων, είδα και αυτό είναι που έµαθα από την καινούργια ταινία- ότι δεν υπάρχει προνόµιο στον πόνο. Η ταινία βασίζεται πολύ στις µικροϊστορίες των ανθρώπων που συνεχώς αυτό εκφράζουν. Μιλάνε βεβαίως και οι ιστορικοί, αλλά συνυπάρχουν και οι µικρές ιστορίες που διηγούνται απλοί άνθρωποι και από τις δυο πλευρές του Αιγαίου. Όσο για την προηγούµενη ταινία, τη Σµύρνη, αυτό που έµαθα είναι ότι ναι µεν το ελληνικό στοιχείο ήταν πολύ σηµαντικό αλλά η πραγµατική φυσιογνωµία της πόλης αυτής ήταν κοσµοπολίτικη. Οι Έλληνες έκαναν εκεί καταπληκτικά πράγµατα, γιατί βρέθηκαν σε ένα κοσµοπολίτικο περιβάλλον. > Ανοίξατε το ζήτηµα της άλλης πλευράς. Πιστεύετε ότι καλύψατε επαρκώς το ζήτηµα αυτό; είχνοντας την ταινία σε Τούρκους µελετητές που εκτιµάµε ιδιαιτέρως, νιώθουν ότι είναι µια έντιµη παρουσίαση και από τις δύο πλευρές του Αιγαίου. Το ίδιο ισχύει και για τη Σµύρνη. Όταν προβλήθηκε στη Νέα Υόρκη, είχαµε πολλούς Τούρκους στο κοινό. Ήταν πολύ φιλικοί, έλεγαν ότι ξέρουν αυτή την ιστορία, παρότι δεν τους τη λένε. Η Καραµουσταφά, µια µεγάλη εικαστικός, σε µια συνέντευξή της είπε ότι «Είναι η πρώτη φορά που βλέπω αυτές τις ιστορίες σαν ένα κύκλο, γιατί έως τώρα ήταν κοµµένες µε το µαχαίρι στη µέση και τη µισή ιστορία την έλεγε ο ένας από τη µια µεριά του αιγαίου και την άλλη µισή ο άλλος από την άλλη πλευρά. Αν τις κόλλαγες, δεν έφτιαχναν έναν κύκλο, µια ιστορία. Ήταν πάντα δυο διαφορετικές ιστορίες σε σύγκρουση, γιατί άλλα έλεγαν οι µεν, άλλα οι δε». Έχουν περάσει 91 χρόνια, είµαστε πια στην τρίτη γενιά. Έφτασε ο καιρός, ελπίζω, να δούµε από κοινού την ιστορία µας. Γι αυτό και στην ταινία υπάρχει ένας σηµαντικός Τούρκος ιστορικός, ο Τσαγκλάρ Κεϊντέρ, ανοιχτόµυαλος, διδάσκει στην Αµερική και τηντουρκία, που δεν είναι εθνικιστής, που βλέπει την ιστορία µε µια άλλη µατιά και, όπως και εµείς, έτσι και αυτός, θέλει να τιµήσει τον κόσµο που χάθηκε αλλά και την επιστήµη της Ιστορίας. > Θα κάνατε ένα ντοκιµαντέρ για ένα ευαίσθητο ιστορικό θέµα του τύπου Ελληνικός Εµφύλιος; Όχι,δεν θα το έκανα µια ταινία για τον Εµφύλιο, όχι προς το παρόν. ε νιώθω έτοιµη. Επίσης προτιµώ να ασχολουµε µε θέµατα που είναι βιωµατικά, που τα γνωρίζω καλά. -Όµως η µισή Ελλάδα έχει αυτό το τραύµα Σωστά. Το συλλογικό αυτό τραύµα το έχω και εγώ. Αλλά δεν ξέρω προς το παρόν πως να διηγηθώ αυτήν την τραγική ιστορία µας. Οι δικοί µου ανήκαν στους Έλληνες που δεν ήθελαν να είναι µέρος του Εµφυλίου. Πίστευαν

19 ότι ήταν ένα τροµερό δράµα που δεν οδηγούσε πουθενά και δεν τάχθηκαν ούτε από τη µία ούτε από την άλλη πλευρά. Σαν να ήθελαν να σταµατήσουν αυτό που συνέβαινε και δεν ήξεραν πώς να το κάνουν. > Ποια ήταν η µεγαλύτερη δυσκολία που αντιµετωπίσατε όταν κάνατε το ΑΠΟ ΤΙΣ ΥΟ ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ και το ΣΜΥΡΝΗ Η ΚΑ- ΤΑΣΤΡΟΦΗ ΜΙΑΣ ΚΟΣΜΟΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΟΛΗΣ, ; Τα οικονοµικά προβλήµατα. Απελπισία, ειδικά στην Ελλάδα της κρίσης, µε συµφωνίες που έγιναν και την τελευταία στιγµή αναιρέθηκαν! Ακόµα βασανιζόµαστε άσχηµα µε ένα τροµακτικό deficit. Εφιαλτικό. Προπαθούµε να βρούµε µια οικογένεια Μικρασιατών που θα µας βοθήσει να βγάλουµε το DVD της Σµύρνης και να το διανείµουµε δωρεάν σε όλες τις σχολικές βιβλιοθήκες µαζί µε τη δεύτερη ταινία και ως τώρα ήταν αδύνατο. > Με αφορµή την επιτυχία του Αβρανά στη Βενετία, υπάρχει όντως άνθιση του Ελληνικού κινηµατογράφου; Πάντα σε περιόδους µεγάλων αναταραχών, κοινωνικής δυστυχίας και ανακατατάξεων οι άνθρωποι είναι έτοιµοι να διηγηθούν ιστορίες, σε αντίθεση µε εποχές ευηµερίας, όπου κανείς δεν έχει τίποτα να αφηγηθεί. Το έχουµε δει συχνά στην ιστορία του κινηµατογράφου: η Άνοιξη της Πράγας σε σχέση µε τον τσέχικο κινηµατογράφο, ο Μάης του 68 µε το γαλλικό Πάντα τέτοιες περίοδοι παράγουν έργα τέχνης. Είναι µια στιγµή που γίνονται πράγµατα και στον τόπο µας, στο σινεµά, στα εικαστικά, στο θέατρο. Είναι µεγάλη η χαρά και η περηφάνια για τη διάκριση του Αβρανά στη Βενετία. > Ποιοι άνθρωποι σας έχουν επηρεάσει στην πορεία σας; Μια καταπληκτική συνάντηση στη ζωή µου ήταν ο Φιλίπ Μαρία Ποντάνι, όταν σπούδαζα στο πανεπιστήµιο της Πάντοβα λογοτεχνία και φιλοσοφία. Ήταν καθηγητής Βυζαντινής λογοτεχνίας και συγχρόνως ο καλύτερος µεταφραστής του Σεφέρη στην Ιταλία. Ένας καταπληκτικός µέντορας! Ο Μάσιµο Πέρι, µαθητής του, επίσης πολύ σηµαντικός µέντορας για µένα, καθηγητής µου στο πανεπιστήµιο Συγκριτικής λογοτεχνίας και Νεοελληνικών στην Πάντοβα, µου έµαθε πολλά πράγµατα. Με έµαθε να σκέφτοµαι µε άλλο τρόπο, να χρησιµοποιώ βιβλιογραφία σε διαφορετικές γλώσσες και να προσπαθώ να βλέπω τα πράγµατα από διαφορετικές οπτικές γωνίες, µε έµαθε να γράφω. Μια άλλη σηµαντική συνάντηση ήταν µε τον Φραντζέσκο Καζέτι στο Μιλάνο, βασικό θεωρητικό της ιστορίας του σινεµά, που τώρα είναι στο Yale. Επίσης ο δάσκαλός µου των Νέων Ελληνικών τα χρόνια του Γυµνάσιου στο Αµερικανικό Κολλέγιο, το σχολείο µου, ο Επαµεινώνδας Μπαλούµης. Όταν ήµουν ακόµα πιο µικρή, στο Αρσάκειο, στο δηµοτικό, η κυρία Αννούλα. Άλλη σηµαντική συνάντηση ήταν η Βάσω Τσακανίκα, η κυρία που ήρθε να ζήσει µαζί µας και να φροντίζει την κόρη µας, η νταντά της, η Βασούλα, απλή και υπέροχη, που έζησε µαζί µας 20 χρόνια και µε έµαθε πως κανείς µπορεί, παρ όλα τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει, να έχει τη χαρά της ζωής. Από τους πιο σηµαντικούς µου µέντορες είναι ο παππούς µου και η γιαγιά µου που µου έµαθαν να διηγούµαι ιστορίες, ο Κώστας Κροντηράς και η Αντιγόνη Μεταξά, η Θεία Λένα. > Ποιος είναι ο επιτυχηµένος άνθρωπος; Με απασχολεί περισσότερο ποιοι είναι οι ευτυχισµένοι άνθρωποι δίπλα µου. Είναι αυτοί που έχουν καλές σχέσεις µε την οικογένειά τους δεν είναι αναγκαστικό να έχει κανείς παιδιά, µπορεί να έχει άλλες µορφές οικογένειας-, καλούς φίλους και µια δηµιουργική δουλειά που να τους εκφράζει και να προσφέρουν µέσα από αυτή. > Πιστεύετε ότι πρώτον, η Ιστορία διδάσκει και δεύτερον, επαναλαµβάνεται; Σαφώς διδάσκει και ο µόνος τρόπος για να προχωρήσουµε είναι να κοιτάξουµε µε νηφαλιότητα το παρελθόν για να καταλάβουµε τι πραγµατικά µας συνέβη και όχι όσα φανταζόµαστε. Αυτό προσπαθούν να κάνουν αυτές οι ταινίες και νοµίζω ότι είναι ο καλύτερος τρόπος για να προχωρήσεις στο παρόν και να χτίσεις το µέλλον. Τα ανθρώπινα ελαττώµατα επαναλαµβάνονται συχνά, άρα µπορεί και η ιστορία να επαναλαµβάνεται. Ας ελπίσουµε όµως ότι ξανακοιτώντας την θα αποφύγουµε πολλά προβλήµατα στο µέλλον. > Με ποιες αξίες θα πορευθούµε στο παρόν και το µέλλον; Αφήνοντας πίσω τη φριχτή ατµόσφαιρα στην Ελλάδα των τελευταίων τριάντα χρόνων όπου κάθε ουσιαστική αξία αντικαταστάθηκε από τα ψέµατα, τον χρηµατισµό, την αδιαφορία για τον τόπο και τους ανθρώπους, πιστεύω ότι όλοι έχουν καταλάβει πως δεν µπορεί ένας τόπος να λειτουργεί έτσι, οπότε είναι σηµαντικό να προχωρήσουµε µε τις αξίες µε τις οποίες µεγαλώσαµε το Μεγαλώσαµε µε γονείς που είχαν σαφείς αξίες για το σωστό και το λάθος, για την εντιµότητα, για την αγάπη για τον τόπο και το έργο. Σίγουρα αυτή η ιδέα έχει αρχίσει να µπαίνει στο χάρτη της ζωής µας. > Κάθε φορά που κάνετε µια ταινία ανακαλύπτετε κάτι καινούριο για τον εαυτό σας; Οπωσδήποτε, επίσης κάθε φορά που συναντάω κάποιον µε τον οποίο χτίζω µια ουσιαστική σχέση. > Η επόµενη ταινία σας; Μια σειρά ταινιών για την ιστορία της Αθήνας από τότε που έγινε πρωτεύουσα του νέου Ελληνικού κράτους. Θα παρουσιαστούν και αυτές πρώτα στο µουσείο Μπενάκη. Θα είναι πάλι µε άγνωστο οπτικό υλικό από αρχεία της Αµερικής, της Ευρώπης, 36 του Καναδά και της Αυστραλίας και θα φέρνει µια νέα µατιά στην ιστορία της πόλης µας. >> Η ταινία ΑΠΟ ΤΙΣ ΥΟ ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ θα παιχτεί στη διάρκεια του χειµώνα σε κινηµατογράφους σε όλη την Ελλάδα.

20 in fact / ΤΕΧΝΗ ΜΕ ΣΤΥΛ Ο ζωγράφος Νίκος Μίχος γράφει για τον αγαπηµένο του Γιάννη Τσαρούχη in fact / ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Tο κάθε του έργο ήταν κι ένας έρωτας Ο Γιάννης Τσαρούχης ως ζωγράφος αφιέρωσε την τέχνη του στην ποιότητα και την αλήθεια αδιαφορώντας πολλές φορές για την εξωτερική σπουδαιότητα του θέµατος. Τα έργα του µαρτυρούσαν την παραδοχή της πραγµατικότητας την οποία επιτύγχανε όχι µόνο µε την ρεαλιστική απόδοση στην ζωγραφική του, αλλά και µε την επαφή που είχε µε τα πράγµατα διεισδύοντας πέρα απ το ορατό και οδηγούµενος στο συναισθηµατικό τους κόσµο. Για τον Τσαρούχη το κάθε του έργο ήταν κι ένας έρωτας κάτι το οποίο µπορούσε να διακρίνει και σε έργα απλών καλλιτεχνών, ο τρόπος δηλαδή µε τον οποίο προσεγγίζει το θέµα του o καλλιτέχνης, η επαφή που έχει µ αυτό και πέρα απ αυτό. Σ όλη την καλλιτεχνική του πορεία ανικανοποίητος απ όσα παρατηρούσε και όσα δηµιουργούσε µε τη ζωγραφική του, επιδίωκε πάντα να φτάσει το ύψιστο, το τέλειο και,όπως έλεγε και ο ίδιος η ζωγραφική, όπως και όλες οι προσπάθειες του ανθρώπου, είναι µια έκφραση της αιώνιας πάλης για το απόλυτο, που συγκινεί κάθε ανθρώπινο πλάσµα. Η στάση ζωής του Γιάννη Τσαρούχη µέσα από την τέχνη, και όχι µόνο, µαρτυράει ότι υπήρξε ένας άνθρωπος που είχε γευτεί τη ζωή µε όλες του τις αισθήσεις προσπαθώντας πάντα να ισορροπήσει ανάµεσα στις δικές του ιδέες και αντιλήψεις µε τα κοινωνικά στερεότυπα και ταµπού της εποχής εκείνης, κάτι το οποίο φαίνεται µέσα απ τα κείµενά του και τις πολυάριθµες συνεντεύξεις. Στάση ζωής, η οποία και στη σηµερινή εποχή δεν υιοθετείται εύκολα. Ο φόβος του θανάτου, ο κοινωνικός, πολιτικός, οικονοµικός φόβος πιέζουν και εγκλωβίζουν τον άνθρωπο οδηγώντας τον σε µια συνεχή αναίσθητη κίνηση και στασιµότητα χωρίς ποτέ να προσπαθήσει να κάνει την υπέρβαση. Το παράδειγµα του Γιάννη Τσαρούχη ως άνθρωπου και καλλιτέχνη θα συνεχίζει να δίνει ελπίδα σε πολλούς που αγωνίζονται να κάνουν αυτή την υπέρβαση, γευόµενοι τη ζωή µε όλες τις αληθινές αισθήσεις τους. 38 >> Ο Νίκος Μίχος µαζί µε την σύζυγό του την κεραµίστρια Χριστίνα Κονιστή παραδίδουν µαθήµατα Εικαστικών Τεχνών στο στούντιο που διατηρούν επί της οδού Σµηναγού Λαουρδέκη στο Αλωνάκι Ναυπάκτου. «Με το ίδιο µέτρο» του William Shakespeare Ένα από τα πλέον αντισυµβατικά έργα του Ουίλλιαµ Σαίξπηρ παρουσιάζεται από τις 7 Οκτωβρίου και για 12 µόνο παραστάσεις στο υπόγειο Γκαράζ του Ιδρύµατος Μιχάλης Κακογιάννης, σε σκηνοθεσία και διασκευή της Αρασέλης Λαιµού. «Η λαγνεία, ο πόθος και οι ηδονικές απολαύσεις έχουν απλωθεί σαν µολυσµατική ασθένεια στη Βιέννη του εκκεντρικού ούκα, όταν εκείνος αποφασίζει να αποχωρήσει. Στη θέση του τοποθετεί τον συντηρητικό και µέχρι υστερίας υποταγµένο στις επιταγές του Νόµου, Λόρδο Άγγελο, µε την ελπίδα ότι εκείνος θα καταφέρει επιτέλους να πατάξει τη διαφθορά και τα έκκλητα ήθη στον τόπο. Η ανατροπή ξεκινάει όταν η Ισαβέλλα, µια γυναίκα αφοσιωµένη στον Θεό, χτυπάει την πόρτα του Λόρδου ζητώντας έλεος για τη ζωή του αδερφού της.» Στη ιδιότυπη αυτή πολιτική µαύρη κωµωδία οι χαρακτήρες είναι απόλυτοι. Η Επιθυµία έρχεται σταδιακά να καταρρίψει τη Λογική τους και η σύγκρουση µε την ανθρώπινη αδυναµία τους να ζήσουν σύµφωνα µε τις υψηλές αρχές που πρεσβεύουν, φαντάζει αναπότρεπτη. Η παράσταση παρουσιάζεται από χορευτές και ηθοποιούς, εξερευνώντας µέσω του λόγου και της κίνησης µια κατάσταση ηθικής κρίσης όταν ο νόµος και η εξουσία παλεύουν µε την ανθρώπινα, αντί να τα υπηρετούν. + Το έργο γράφτηκε από τον Σαίξπηρ το 1603 αµέσως µετά τον θάνατο της Ελισάβετ Α, µε σκοπό να παρουσιαστεί από ηθοποιούς -σαν µια άλλη «ποντικοπαγίδα»- µπροστά στον νέο βασιλιά Ιάκωβο Α. Ο βασιλιάς Ιάκωβος Α, υπεύθυνος για τη σύγχρονη µετάφραση της Αγίας Γραφής και συγγραφέας του «Basilicon Doron» -του βιβλίου στο οποίο εξηγείται γιατί η απόλυτη εξουσία οφείλει να παραδοθεί από τον Θεό απευθείας στον Βασιλιά και όχι στον Πάπαφάνταζε ιδιαίτερα συντηρητικός στα µάτια του Σαίξπηρ, για αυτό και ο ποιητής αποφάσισε να τον «υποδεχτεί» στον θρόνο µε µια ιλαροτραγωδία που και θα καθρέφτιζε τα χούγια του νέου άρχοντα, αλλά και θα καλόπιανε τις όποιες πιθανές αρετές του. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ιασκευή - Σκηνοθεσία // Αρασέλη Λαιµού Σκηνογραφία // Γιάννης Μουράβας Κοστούµια // Χρήστος Μασσάλας Παίζουν // Αλέξια Σαραντοπούλου, Μαριάννα Καψιµάλη, Αλέξανδρος Τούντας, ηµήτρης Κουτσούµπας, Λίνα Λαµπροπούλου, Ρήνος Τζάνης, Τάσος Τσουκάλης ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ Κάθε ευτέρα, Τρίτη & Τετάρτη στις 21:30 ινφο// Ι ΡΥΜΑ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ Πειραιώς 206, (ύψος Χαµοστέρνας), Ταύρος, Τηλ.: , info@mcf.gr