ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΟΥ, ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ, ΑΠΘ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ Ι Διδάσκουσα: Ελένη Παπάζογλου ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Transcript

1 ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΟΥ, ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ, ΑΠΘ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ Ι Διδάσκουσα: Ελένη Παπάζογλου ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Το µάθηµα αξιοποιεί τις υπηρεσίες του ΒLACKBOARD. Θα πρέπει όλοι οι φοιτητές να προµηθευθούν/να έχουν προµηθευθεί τους σχετικούς κωδικούς. Σηµ. Η παρακάτω αρίθµηση αντιστοιχεί στις διδακτικές ενότητες του µαθήµατος και όχι στις εβδοµάδες διδασκαλίας. Το αν η κάθε ενότητα καλύψει ένα ή δύο µαθήµατα θα εξαρτηθεί από την εκπαιδευτική ετοιµότητα της τάξης. 1. Γενική και στοιχειώδης εισαγωγή (i): Αρχαία Ελλάδα και Δύση: η πρόσληψη της αρχαιότητας στη Δύση από την Αναγέννηση έως σήµερα. Έννοιες κλειδιά: η έννοια και η θεωρία της πρόσληψης η λειτουργία των παρεξηγήσεων" ο ορισµός του κλασικού µετατοπίσεις, ποικιλίες, αντιφάσεις στη διαχρονική εικόνα της αρχαιότητας. 2. Γενική και στοιχειώδης εισαγωγή (ii): Η πρόσληψη του αρχαίου δράµατος στη νεότερη Ελλάδα. Η συζήτηση περί ελληνικότητας και η συνάρτησή της µε τις παραστάσεις αρχαίου δράµατος στην Ελλάδα. Αρχαίο δράµα και ελληνικός (νεο)ροµαντισµός. Αρχαιολογία και εθνική ταυτότητα: ο τόπος της Επιδαύρου. «Μυθικές αλήθειες» και «διατηρητέα έργα». 3. Εισαγωγή στο αρχαίο δράµα: (α) το θέµα της καταγωγής (β) τελετουργικό ή µη-τελετουργικό θέατρο: µια παλιά διαµάχη επανακάµπτει (γ) δραµατικά είδη και βασική ορολογία. 4. Το ιστορικό πλαίσιο του αρχαίου δράµατος: συνοπτική ιστορική επισκόπηση: η γένεση της πόλεως η αθηναϊκή πόλις κατά τον 5ο αι.: από τους τυράννους, στις µεταρρυθµίσεις του Κλεισθένη και έως το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέµου. Η καθιέρωση των Μεγάλων Διονυσίων και η εφεύρεση του Θέσπη. Θέατρο και δηµοκρατία: τα πολιτικά συστατικά των Μεγάλων Διονυσίων, η ιστορική στιγµή της τραγωδίας (Vernant) η πολιτική διάσταση του αρχαίου δράµατος. 5. Χώρος, σκηνικός εξοπλισµός, σκευή: η εξέλιξη του θεατρικού χώρου από τις αρχές του 5ου αι. έως και τα ρωµαϊκά χρόνια. Αρχιτεκτονικός, σκηνικός και δραµατικός χώρος στο θέατρο του 5ου αι.: κοίλον, ορχήστρα, σκηνή το ορόσηµο της Ορέστειας: η εµφάνιση της σκηνής χρήσεις του χώρου στην τραγωδία και την κωµωδία. Κοστούµια, µάσκες, σκηνικά αντικείµενα, µηχανές. Υποκριτές και υποκριτική. 6. Αισχύλος, Αγαµέµνων 7. Αισχύλος, Χοηφόρες 8. Αισχύλος, Ευµενίδες 9. Σοφοκλής, Ηλέκτρα 10. Ευριπίδης, Ηλέκτρα 11. Ευριπίδης, Ορέστης Ελένη Παπάζογλου 1

2 ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ H. D. Blume, Εισαγωγή στο αρχαίο θέατρο, µτφ. Μ. Ιατρού, ΜΙΕΤ, Αθηνα, 1993 J-C. Moretti, Θέατρο και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα, µτφ. Ελ. Δηµητρακοπούλου, επιµ. Κ. Μπούρας, Πατάκης, Aθηνα, 2004 S. Goldhill, Έρωτας και τραγωδία: πώς ο αρχαίος κόσµος διαµορφώνει τη ζωή µας, µτφ. Κ. Τριανταφυλλοπούλου, Πατάκης, Αθήνα, 2006 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Για τη σχέση της αρχαιότητας µε τη Δύση Bolgar R. R. (επιµ.) (1971), Classical Influences on European Culture , Καίµπριτζ: CUP. (1976), Classical Influences on European Culture , Καίµπριτζ: CUP. (1979), Classical Influences on European Culture , Καίµπριτζ: CUP. Γιακωβάκη Νάσια (2006), Ευρώπη µέσω Ελλάδας: µια καµπή στην ευρωπαϊκή αυτοσυνείδηση (17ος-18ος αι.), Αθήνα: Εστία. Goldhill S. (2006), Έρωτας και τραγωδία: Πώς ο αρχαίος κόσµος διαµορφώνει τη ζωή µας, µτφ. Κ. Τριανταφυλλοπούλου, Αθήνα: Πατάκης, Settis Salvatore (2006), Το µέλλον του κλασικού, µτφ. Α. Γιακουµακάτος, Αθήνα: Νεφέλη. Taplin Oliver (1992), Ελληνικόν πυρ, Αθήνα: Καστανιώτης Pol-Droit R. (επιµ.) (1992), Οι Έλληνες, οι Ρωµαίοι και εµείς: η επικαιρότητα του αρχαίου κόσµου, Αθήνα: Εκδ. Αλεξάνδρεια Κυρτάτας, Δ. (2002), Κατακτώντας την αρχαιότητα, Αθήνα: Πόλις Για την πρόσληψη του αρχαίου δράµατος στη Δύση Easterling P. (επιµ.) (2007), Οδηγός για την αρχαία ελληνική τραγωδία του Παν/µίου του Καίµπριτζ, µτφ. Κ. Βαλάκας & Λ. Ρόζη, Ηράκλειο: ΠΕΚ (βλ. τα κείµενα στο Μέρος Γ : Πρόσληψη, σσ ). Flashar Η. (1991), Inszenierung der Antike: Das griechische Drama auf der Bühne der Neuzeit , Μόναχο: C.H.Beck. Hall E., F. Macintosh & A. Wrigley (επιµ.) (2004), Dionysus since 69: Greek Tragedy at the Dawn of the Millenium, Οξφόρδη: ΟUP Macdonald M. (1993), Αρχαίος ήλιος, νέο φως: το αρχαίο ελληνικό δράµα στη σύγχρονη σκηνή, µτφ. Παύλος Μάτεσις, Αθήνα: Εστία. Macintosh Fiona (2007), «Η τραγωδία επί σκηνής: θεατρικές παραστάσεις τον δέκατο ένατο και τον εικοστό αιώνα», στο: P. E. Easterling (επιµ.), Οδηγός για την αρχαία Ελληνική τραγωδία: από το Πανεπιστήµιο του Καίµπριτζ, µτφ. Κ. Βαλάκας και Λ. Ρόζη, Hράκλειο: Π.Ε.Κ., Ηράκλειο, σ Μαυροµούστακος Πλ. (επιµ.) (1999), Παραστάσεις αρχαίου ελληνικού δράµατος στην Ευρώπη κατά τους νεότερους χρόνους, Αθήνα: Καστανιώτης. Μερκούρης Σ. (επιµ.) (1993), Το αρχαίοελληνικό θέατρο: η επίδρασή του στην Ευρώπη, Θεσσαλονίκη: ΚΑΠΟΝ. Ελένη Παπάζογλου 2

3 Μιχελάκης Π. (2008), Η θεατρική πρόσληψη της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, στο: Mαρκαντωνάτος Α. & Χ. Τσαγγάλης (επιµ.), Αρχαία ελληνική τραγωδία: θεωρία και πράξη, Αθήνα: Gutenberg, σσ Mueller M. (1980), Children of Oedipus and Other Essays on the Imitation of Greek Tragedy , Τορόντο, Μπάφαλο & Ν.Υ.: University of Toronto Press. [Το βιβλίο υπάρχει ολόκληρο, και µάλιστα αναθεωρηµένο και εµπλουτισµένο µε νέα κεφάλαια, µε ελεύθερη πρόσβαση στο Patsalidis S. & E. Sakellaridou (επιµ.), (1999), (Dis)Placing Classical Greek Theatre, Θεσσαλονίκη: University Studio Press Σταθουλοπούλου Κ., Ρωσία : Η ρωσική καινοτοµία συναντά το αρχαίο δράµα, στο: Συλλ. τόµος (2005), Ευαγγελικά (1901) Ορεστειακά (1903), Νεωτερικές πιέσεις και κοινωνικές αντιστάσεις, Πρακτικά συµποσίου (Αθήνα, 31 Οκτ. - 1 Νοεµ. 2003), Αθήνα: Εταιρεία σπουδών νεοελληνικού πολιτισµού και γενικής παιδείας, [Στο ίδιο, βλ. ακόµη: Τ. Τσαµούρη, Αγγλία, Γερµανία, ο.π., και Ν. Φώσκολου, Γαλλία, Ιταλία, ο.π., ] Walton J. M. (2007), Το αρχαίο ελληνικό θέατρο επί σκηνής, µτφ. Κ. Αρβανίτη & Β. Μαντέλη, Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα (ιδ. Mέρος Ε, Αναβίωση, σσ ). Wiles, D. (2009), Το αρχαίο ελληνικό δράµα ως παράσταση: µια εισαγωγή, µτφ. Ελ. Οικονόµου, θεώρ. µτφ. Κ. Σκλαβενίτη, Αθήνα: ΜΙΕΤ (κεφ. Η πρόσληψη, ). Για την πρόσληψη της αρχαιότητας και του αρχαίου δράµατος στη νεότερη Ελλάδα Καγιαλής Τ. (2007), Η επιθυµία για το µοντέρνο: δεσµεύσεις και αξιώσεις της λογοτεχνικής διανόησης στην Ελλάδα του 1930, Αθήνα: Βιβλιόραµα (ιδ. Μέρος τρίτο: Ελληνικότητα και µοντερνισµός ) Ματθιόπουλος Ευγένιος Δ. (2005), Η τέχνη πτεροφυεί εν οδύνη: η πρόσληψη του νεοροµαντισµού στο πεδίο της ιδεολογίας, της θεωρίας της τέχνης και της τεχνοκριτικής στην Ελλάδα, Αθήνα: εκδ. Ποταµός (ιδ. το κεφ. Οι ελληνοκεντρικοί, σσ ).Μαυροµούστακος Πλ. (2001), Παραστάσεις αρχαίου ελληνικού δράµατος και ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου, στο: Δάφνη: τιµητικός τόµος στον Σ. Α. Ευαγγελάτο, Αθήνα: ERGO. (2002), Χρήσεις του αρχαίου ελληνικού δράµατος στη νεώτερη Ελλάδα, στο: Συλλ. τόµος, Οι χρήσεις της αρχαιότητας από τον νέο ελληνισµό (βλ. παρακάτω), σσ , (2007) Αυτό το τσιγάρο που δεν λέει να σβήσει, Σύγχρονα θέµατα 97 (2007), (2008), Περί διατηρητέων, αυθαιρέτων και άλλων κατασκευών. Ένας µικρός οδηγός του ορθού λόγου και των συνεπιεών του, Σύγχρονα θέµατα, 102 (2008), 5-10, (2009), «Οι πειραγµένοι θεατές, το λαϊκό και το ήρεµο κοινό», Ελευθεροτυπία Παπάζογλου Ελ. (2011), (Κατα)χρήσεις της θεωρίας: µε αφορµή µια ξένη Ηλέκτρα, Σκηνή 2 (2011) & K. Βαλάκας, Επτά µυθικές αλήθειες για την τραγωδία: µικρός βιβλιογραφικός οδηγός, Σκηνή 2 (2011), (2014), Το πρόσωπο του πένθους: η Ηλέκτρα του Σοφοκλή ανάµεσα στο κείµενο και την παράσταση, Αθήνα: Πόλις. Papazoglou Eleni, «Between Texts and Contexts: Moderns Against Ancients in the Reception of Ancient Tragedy in Greece ( )», στο: Dimitris Tziovas (επιμ.), Re-imagining the Past: Antiquity and Modern Greek Culture, Oxford University Press, Oxford 2014, σ Σιδέρης Γ. (1976), Το αρχαίο θέατρο στη νέα ελληνική σκηνή, , Αθήνα: Ίκαρος. Συλλ. τόµος (2005), Ευαγγελικά (1901) Ορεστειακά (1903), Νεωτερικές πιέσεις και κοινωνικές αντιστάσεις, Πρακτικά συµποσίου (Αθήνα, 31 Οκτ. - 1 Νοεµ. 2003), Αθήνα: Εταιρεία σπουδών νεοελληνικού πολιτισµού και γενικής παιδείας, σσ (ιδ. τα άρθρα: Ν. Σουζιούλη, Από τον Αισχύλο στον Σωτηριάδη: η περιπέτεια µιας µεταφραστικής παραθλασης Έλ. Πατρικίου, Το γλωσσικό ζήτηµα ως πρόσχηµα της ερµηνευτικής απορίας: Το παράδειγµα της σκηνικής αναβίωσης της τραγωδίας, Δ. Σπάθης, Ο σκηνοθέτης και η παράσταση της Ορέστειας στο Βασιλικό Θέατρο, ) Συλλ. τόµος (2002), Οι χρήσεις της αρχαιότητας από τον νέο ελληνισµό, Πρακτικά συµποσίου (Αθήνα, 14 & 15 Απριλίου 2000), Αθήνα: Εταιρεία σπουδών νεοελληνικού πολιτισµού και γενικής παιδείας. Συλλ. τόµος (2003), Ευρώπη και νέος ελληνισµός, Πρακτικά συµποσίου (Αθήνα, 9-10 Νεοµ. 2001), Αθήνα: Εταιρεία σπουδών νεοελληνικού πολιτισµού και γενικής παιδείας Ελένη Παπάζογλου 3

4 Εισαγωγή στο αρχαίο θέατρο (ενότητες 3, 4, 5) Baldry H.C. (1981), Tο τραγικό θέατρο στην αρχαία Eλλάδα, µτφ. Γ. Xριστοδούλου, Λ. Xατζηκώστα, Aθήνα: Kαρδαµίτσας. Blume Η.-D. (1993), Εισαγωγή στο αρχαίο θέατρο, µτφ. Μ. Ιατρού, Αθήνα: ΜΙΕΤ. Csapo E. & W. J. Slater (1994), The Context of Ancient Drama, Ann Arbor: The University of Michigan Press. Csapo, E. & Miller, M.C. (επιµ.) (2007), The Origins of Theatre in Ancient Greece and Beyond: From Ritual to Drama, Καίµπριτζ: CUP. Easterling P. E. (επιµ.) (2007), Οδηγός για την αρχαία ελληνική τραγωδία του Πανεπιστηµίου του Καίµπριτζ, µτφ.-επιµ. Κ. Βαλάκας & Λ. Ρόζη, Ηράκλειο: ΠΕΚ (ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ τα κεφάλαια του πρώτου και δεύτερου µέρους). Easterling P.E. & E. Hall (επιµ) (2002), Greek and Roman Actors: Aspects of an Ancient Profession, Καίµπριτζ: CUP. Green R. & E. Handely (1996), Εικόνες από το αρχαίο ελληνικό θέατρο, µτφ. Μ. Μάντζιου, Ηράκλειο: ΠΕΚ. Goldhill S. (1992), The Great Dionysia and Civic Ideology, στο Nothing to Do with Dionysos?, επιµ. F. Zeitlin & J. J. Winkler, Πρίνστον: PUP, [σσ. στο BLACKBOARD υπάρχει µια πρόχειρη αλλά επαρκής µετάφραση αυτού του άρθρου] Goldhill S. (2006), Έρωτας και τραγωδία: Πώς ο αρχαίος κόσµος διαµορφώνει τη ζωή µας, µτφ. Κ. Τριανταφυλλοπούλου, Αθήνα: Πατάκης (βλ. τα κεφάλαια: Η αθηναϊκή δηµοκρατία: Ο χάρτης αλλάζει και Ο καλός πολίτης ). Gregory J. επιµ. (2005), A Companion to Greek Tragedy, Λονδίνο: Blackwell (ιδ. τα κεφάλαια στο Μέρος Ι: Contexts, σσ , και Μέρος ΙΙ: Elements, σσ Κυρίως: J. Davidson, Theatrical Production, σσ ) Hugoniot C., F. Hurlet, και S. Milanezi (επιµ.), Le statut de l acteur dans l Antiquité grecque et romaine, Tours: Presses universitaires François-Rabelais Mαρκαντωνάτος Α. & Χ. Τσαγγάλης (επιµ.) (2008), Αρχαία ελληνική τραγωδία: θεωρία και πράξη, Αθήνα: Gutenberg (ιδ. τα κεφάλαια: Ch. Sourvinou-Inwood, Αθηναϊκή θρησκεία και αρχαία ελληνική τραγωδία, σσ I. Lada-Richards, Η ανταπόκριση των θεατών στην αττική τραγωδία των κλασικών χρόνων: συναίσθηµα και στοχασµός, ποικλία και οµοιογένεια, σσ ) Μέιερ Κριστιαν (1998), Η πολιτική τέχνη της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, Αθήνα: ΜΙΕΤ. Moretti J.-C. (2004), Θέατρο και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα, µτφ. Ε. Δηµητρακοπούλου & Κ. Μπούρας, Αθήνα: Πατάκης. Παπάζογλου Eλ. (1999), Aρχαίο ελληνικό δράµα, λήµµα στο Eκπαιδευτική Eλληνική Eγκυκλοπαίδεια, τ. 28: Θέατρο, Kινηµατογράφος, Mουσική, Xορος, Eκδοτική Aθηνών, (2008β), Αθηναϊκή δηµοκρατία και θέατρο, διάλεξη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του ΕΚΕΒΙ στην Έκθεση Βιβλίου του Πεκίνου Σόµερσταϊν Άλαν (2008), Αρχαίο ελληνικό δράµα και δραµατουργοί, µτφ. Α. Χρήστου & Ι. Παπαδοπούλου, Αθήνα: Μεταίχµιο (ιδ. Κεφ. 1: Η ιστορία των δραµατικών ειδών Taplin Oliver (1988), H αρχαία ελληνική τραγωδία σε σκηνική παρουσίαση, µετφ. B. Δ. Aσηµοµύτης, Aθήνα: Παπαδήµας (ιδ. το κεφάλαιο: Eίσοδοι και Eξοδοι ) Vernant J. P. και P. Vidal Naquet (1991), Mύθος και τραγωδία στην αρχαία Eλλάδα, τοµός 1, µτφ. Στ. Γεωργούδη και τόµος 2, µετφ. A. Tάττη, Aθήνα: Zαχαρόπουλος (ειδικά το κεφάλαιο στον πρώτο τόµο: H ιστορική στιγµή της τραγωδίας ). Vernant J. P. (2003), Ανάµεσα στον Μύθο και την Πολιτική, µτφ. Μ. Γιόση, Αθήνα: Σµίλη (ιδ. Ένα θέατρο της πόλεως, σσ , Οιδίπους, ο σύγχρονός µας;, σσ , Πόσο επίκαιρη είναι η τραγωδία;, σσ ) Walton J. M. (2007), Το αρχαίο ελληνικό θέατρο επί σκηνής, µτφ. Κ. Αρβανίτη & Β. Μαντέλη, Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα Wiles, D. (2009), Το αρχαίο ελληνικο δράµα ως παράσταση: µια εισαγωγή, µτφ. Ελ. Οικονόµου, θεώρ. µτφ. Κ. σκλαβενίτη, Αθήνα: ΜΙΕΤ Ελένη Παπάζογλου 4

5 Χουρµουζιάδης Ν. (1988), Ένας αθηναίος θεατής στα εν άστει Διονύσια, στο: Γ. Χουρµουζιάδης (επιµ.), Μια µέρα : δεκαπέντε ιστορίες καθηµερινότητας από τα αρχαία χρόνια ως την εποχή µας, Αθήνα: Εταιρεία σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισµού και Γενικής Παιδείας, σσ (1998), Περι χορού: ο ρόλος του οµαδικού στοιχείου στο αρχαίο δράµα, Αθήνα: Καστανιώτης. (2003), Όροι και µετασχηµατισµοί στην αρχαία ελληνική τραγωδία, Αθήνα: Στιγµή. Zeitlin F. & J. Winkler (επιµ) (1990), Nothing to Do with Dionysus?, Πρίνστον: Princeton University Press (ιδ. Longo Oddone, The Theater of the Polis, και Ober Josiah & B. Strauss, Drama, Political Rhetoric and the Discourse of Athenian Democracy ). ΕΠΙΛΟΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΥΠΟ ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΡΓΑ Αισχύλος, ΟΡΕΣΤΕΙΑ Bασικό βιβλίο: Goldhill S. (2008), Αισχύλου Ορέστεια, µτφ. Αργ. Παπασυριόπουλος, Αθήνα: Καρδαµίτσας Baldry H.C. (1981), Tο τραγικό θέατρο στην αρχαία Eλλάδα, µτφ. Γ. Xριστοδούλου, Λ. Xατζηκώστα, Aθήνα: Kαρδαµίτσας [παλιό και στοιχειώδες ] Brunel P. (1992), O µύθος της Ηλέκτρας, Αθήνα: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών [καλή επισκόπηση των µυθολογικών εκδοχών του µύθου των Ατρειδών] Lesky A. (1987), Η τραγική ποίηση των αρχαίων Ελλήνων, τόµος Α, µτφ. Ν. Χουρµουζιάδης, Αθήνα: ΜΙΕΤ [Για την ιδέα της συνεργίας: Μοίρα και ενοχή, ] Μέιερ Κρίστιαν (1998), Η πολιτική τέχνη της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, Αθήνα: ΜΙΕΤ [κεφ. Ορέστεια ] Vernant J. P. και P. Vidal Naquet (1991), Mύθος και τραγωδία στην αρχαία Eλλάδα, τόµος 1, µτφ. Στ. Γεωργούδη, Αθήνα: Ζαχαρόπουλος [ Κυνήγι και θυσία στην Ορέστεια του Αισχύλου, ] Σοφοκλής, ΗΛΕΚΤΡΑ Βλ. τη σύνοψη της βιβλιογραφίας στο: Ελένη Παπάζογλου (2011), «(Κατα)χρήσεις της θεωρίας: µε αφορµή µια ξένη Ηλέκτρα», Σκηνή, τχ. 2, σ [Πιο αναλυτική παρουσίαση στο δεύτερο κεφάλαιο («Ποιο πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα: µια περίφηµη φιλολογική έριδα»), στο: Ελένη Παπάζογλου (2014), Το πρόσωπο του πένθους, Αθήνα: Πόλις]. Ευριπίδης, ΗΛΕΚΤΡΑ Arnott, W. G Euripides and the Unexpected. Greece and Rome 20 (01): Arnott, W. G Double the Vision: A Reading of Euripides Εlectra. Greece and Rome 28 (02): Davies, M Euripides Electra: The Recognition Scene Again. The Classical Quarterly 48 (02): Falkner, T. M Coming of Age in Argos: Physis and Paideia in Euripides Orestes. Classical Journal 78 (4): Gellie, G Tragedy and Euripides Electra. Bulletin of the Institute of Classical Studies 28 (1): Hamilton, Richard Cries Within and the Tragic Skene. American Journal of Philology 108 (4): Ελένη Παπάζογλου 5

6 King, K. C The Force of Tradition: The Achilles Ode in Euripides Electra. Transactions of the American Philological Association 110: Lloyd, M Realism and Character in Euripides ' Electra'. Phoenix 40 (1): Morwood, J. H. W The Pattern of the Euripides Electra. American Journal of Philology 102 (4): Mossman, J Women s speech in Greek tragedy: the case of Electra and Clytemnestra in Euripides Electra. Classical Quarterly, n.s. 51 (02): Synodinou, Katherina Electra in the Orestes of Euripides. A Case of Contradictions. Mètis. Anthropologie des mondes grecs anciens 3 (1): Zeitlin, Froma The Argive Festival of Hera and Euripides Electra. Transactions of the American Philological Association 101: Ευριπίδης, ΟΡΕΣΤΗΣ Arnott G., «Euripides and the unexpected», Greece and Rome (1973), σ Euben P. J., «Political corruption in Euripides Orestes», στο: J. Peter Euben (επιµ.), Greek Tragedy and Political Theory, University of California Press, Μπέρκλεϋ 1986, σσ Hall Ε. Μ., «Political and cosmic turbulence in Euripides Orestes», στο: A. H. Sommerstein κ.ά. (επιµ), Tragedy, Comedy and the Polis, Bari, 1993, σ Porter J. R., Studies in Euripides Orestes, Brill, Leiden 1994 Wolff Ch., «Orestes», στο: Er. Segal (επιµ.), Oxford Readings in Greek Tragedy, Οξφόρδη, 1983 Ελένη Παπάζογλου 6