Κώδικας Ντα Βίντσι: Αποκωδικοποιώντας το έργο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Υπεύθυνοι Καθηγητές: Ζαχαροπούλου Μαρία Πομόνης Διονύσιος

Transcript

1 Κώδικας Ντα Βίντσι: Αποκωδικοποιώντας το έργο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι Υπεύθυνοι Καθηγητές: Ζαχαροπούλου Μαρία Πομόνης Διονύσιος

2 Leonardo Da Vinci. Ανατομία Ενός Μυαλού Λεονάρντο Ντα Βίντσι: Η Μάχη του Ανγκιάρι. Ο πόλεμος υπό το πρίσμα της τέχνης» Ο πίνακας της Μόνα Λίζα ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΠΝΟΣ. Η ουτοπία των αινιγμάτων.

3 Μέλη Ομάδας: Ανδριοπούλου Αγγελική Σταθοπούλου Σωτηρία Χαλούλη Αλεξία Ψαράκη Κωνσταντίνα Υπεύθυνοι Καθηγητές: Ζαχαροπούλου Μαρία, Πομόνης Διονύσιος

4 Εισαγωγή Προγενέστερες Γνώσεις στον Τομέα της Ανατομίας Το Σώμα στην Τέχνη και την Επιστήμη Τρόποι Επίδρασης των Ανακαλύψεων του Leonardo Da Vinci στην Ανατομία Προβληματική Τέχνημα

5 Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι γεννήθηκε το 1452, στο Βίντσι από όπου και πήρε το όνομά του. Πέθανε στις 2 Μαΐου Ο Λεονάρντο θεωρείται αρχετυπική μορφή του Αναγεννησιακού καλλιτέχνη και ονομάστηκε Homo Universalis. Κατά τη διάρκεια της ζωής του ασχολήθηκε με την Αρχιτεκτονική, τη Ζωγραφική, τη Μηχανική. Υπήρξε σημαντικός εφευρέτης και επιστήμονας, με σημαντική συνεισφορά στην επιστήμη της Ανατομίας.

6 Μέχρι τον 15ο αιώνα όλη η γνώση αναφορικά με την ανατομία βασιζόταν στις θεωρίες και το έργο του Γαληνού, ο οποίος ήταν ο δεύτερος σπουδαιότερος γιατρός της Αρχαιότητας. Κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης ο Βεσάλιος παρατήρησε και στην συνέχεια διόρθωσε πολλά λάθη του Γαληνού. Το βιβλίο του 'De humani corporis fabrica' (On the Structure of the Human Body) είναι ένα από τα σπουδαιότερα και με την μεγαλύτερη επιρροή έργα πάνω στον τομέα της Ανατομίας μέχρι σήμερα. Claude Galien

7 Μέσα δεκαετίας του 1480: Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι φιλοτεχνεί κάθε είδους σχέδια, καλλιτεχνικά και επιστημονικά, στην προσπάθειά του να καθιερωθεί ως αυλικός καλλιτέχνης

8 Τέλη δεκαετίας του 1480: Ο Λεονάρντο αρχίζει να καταπιάνεται με τις αναλογίες του ανθρώπινου σώματος, την ανατομία και τη φυσιολογία. Αναλογίες προσώπου «Περί της Ανθρώπινης Μορφής»

9 Τέλη δεκαετίας του 1480: Ο Λεονάρντο έκανε εκτεταμένες έρευνες πάνω σε πτώματα, άλλοτε αμφισβητώντας και άλλοτε πιστεύοντας απαρχαιωμένες αντιλήψεις για την ανθρώπινη ανατομία και δημιουργώντας νέες.

10 Τα επιτεύγματά του Λεονάρντο υπήρξαν καταλυτικά για την εξέλιξη της επιστήμης της Ανατομίας, αλλά και της Βιολογίας, η οποία υιοθέτησε τη συγκριτική μέθοδό του και την εφαρμόζει μέχρι και σήμερα.. Σύγκριση αναλογιών ανθρώπινου προσώπου και αλόγου

11 Με το μεγαλειώδες έργο του, εκτός από τις επιδράσεις σε πολλές επιστήμες, ενέπνευσε ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων να ασχοληθούν με την έρευνα και τη μελέτη του ανθρώπινου σώματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η έκθεση «Bodies».

12 Τα ανατομικά σχέδια του Λεονάρντο αποτελούν μια από τις σοβαρότερες προσφορές στην προσπάθεια να απαλλαγεί η ανθρωπότητα από την αδιαφιλονίκητη αυθεντία του Γαληνού. Σχέδια του Ντα Βίντσι για το κυκλοφορικό σύστημα Γαληνική θεωρία για την κυκλοφορία του αίματος

13 Ο Λεονάρντο κατέστησε δυναμικό το αναγεννησιακό ιδανικό της σωματικής τελειότητας καταγράφοντας τις αναλογίες του ανθρώπου σε συνάρτηση με τις κινήσεις του. Έτσι, σε αντίθεση με το Μεσαίωνα, ο άνθρωπος γινόταν επίκεντρο της σκέψης και της πράξης. Εφεξής η αρχιτεκτονική προσανατολίστηκε στις ανθρώπινες αναλογίες. Ο Άνθρωπος του Βιτρουβίου

14 Στην προβληματική μας εξετάσαμε το ερώτημα εάν ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι μέσω της ενασχόλησης του με την Ανατομία προώθησε την τέχνη του, ή αν μέσω του καλλιτεχνικού του έργου προώθησε την ενσωμάτωση των ρεαλιστικών αναλογιών στα έργα άλλων καλλιτεχνών της εποχής εκείνης. Διεξήχθη έρευνα για την αναζήτηση συμπερασμάτων.

15 Καταλήξαμε στα εξής: Έγινε αντιληπτή η συμβολή του Λεονάρντο στην ένταξη των ανθρώπινων αναλογιών στα έργα περίφημων ζωγράφων της εποχής του αλλά και μεταγενέστερων. Οι πίνακες που ακολούθησαν, είναι φανερά επηρεασμένοι από την τέχνη του Ντα Βίντσι αλλά και από τις τεχνικές του. Οι γνώσεις Ανατομίας που είχε αναπτύξει έπαιξαν πρωτεύοντα ρόλο στην απεικόνιση των μορφών στους πίνακές του αλλά και στη δημιουργία μιας πολυπλοκότητας, αυτής του ανθρώπινου σώματος, ενώ επηρέασαν συγχρόνως το έργο άλλων καλλιτεχνών.

16 Καλλιτέχνες που επηρεάστηκαν είναι: Ο Rafaello Sanzio, του οποίου, υπό την επίδραση του Λεονάρντο, οι φιγούρες του έγιναν πιο αρρενωπές και ρεαλιστικές, τα χρώματα πιο δυνατά και η σύνθεση λιγότερο επιτηδευμένη. Ο Antonio Allegri(Κορρέτζιο). Η επίδραση του Λεονάρντο Ντα Βίντσι στο έργο του Κορρέτζιο ήταν καταλυτική, καθώς συνέβαλε στην τέλεια απεικόνιση των χαρακτήρων και ιδιαίτερα των λυγερών σωμάτων τους. Ο ύπνος της Αντιόπης Antonio Allegri Portrait of a Lady with a unicorn Rafaello Sanzio

17 Επιθυμώντας να εφαρμόσουμε τις τεχνικές του Ντα Βίντσι αποφασίσαμε να εξετάσουμε τον εγκέφαλο και τους οφθαλμούς τριών ιχθύων (Σολωμού, Γόπας, Μπαρμπουνιού) και να γίνει σύγκριση με τα αντίστοιχα μέρη ενός αρνιού.(συγκριτική μελέτη)

18 Προετοιμασία : 1Ο βήμα: Αναζητήσαμε οδηγίες. Μας βοήθησε φοιτήτρια του Βιολογικού τμήματος του Πανεπιστημίου Ηρακλείου Κρήτης, η οποία μας παρείχε οδηγίες ανατομίας τελεοστέου ιχθύος. 2ο βήμα: Αφού προμηθευτήκαμε τα ψάρια και το κεφάλι του αρνιού, άρχισε η ανατομή! 3ο βήμα: Δεν διαθέταμε νυστέρια, είχαμε όμως κοφτερά μαχαίρια. Φορέσαμε ποδιές και γάντια. Ετοιμαστήκαμε για δράση.

19 Ξεκινώντας με τα ψάρια: Αφαιρέσαμε τις δύο γνάθους των ψαριών, έτσι ώστε να αποκαλυφθεί το εσωτερικό της κεφαλής, κάνοντας νωτιαία τομή στο πάνω μέρος της κεφαλής. Αποκολλήσαμε τους οφθαλμούς για περαιτέρω μελέτη Εντοπίσαμε την κοιλότητα στην οποία βρισκόταν ο εγκέφαλος και τον απομακρύναμε προσεκτικά. Κοιλότητα εγκεφάλου του Σολωμού

20 Παρατηρήσεις: Οι οφθαλμοί περιβάλλονται από ένα είδος μεμβράνης, η οποία τα προστατεύει και δεν αποσπάται εύκολα. Στο εσωτερικό τους παρατηρήθηκε μαύρο αραιό υγρό, το οποίο συσσωρεύεται σε μια σφαίρα. Γύρω από αυτήν τη σφαίρα περιβάλλεται μία ομόκεντρη σφαίρα η οποία αποτελείται από ένα διαυγές υγρό. Ο οφθαλμός του ιχθύος τομείται εύκολα.

21 Οφθαλμός Σολωμού Διατομή Οφθαλμού του Σολωμού Οφθαλμός Γόπας Οφθαλμοί Μπαρμπουνιού Εσωτερικό Οφθαλμού Γόπας

22 Παρατηρήσεις: Ο οφθαλμός του αρνιού, όπως και των ψαριών, περιβαλλόταν από μία μεμβράνη η οποία έπαιζε προστατευτικό ρόλο, και καθιστούσε αδύνατη την τομή του. Κατά την αποκόλληση του οφθαλμού από την κεφαλή εντοπίστηκαν στηρικτικοί μύες καθώς και το οπτικό νεύρο.

23 ικοί τ κ ι ρ η Στ μύες του ύ ο μ λ οφθα ού αρνι

24 Παρατηρήσεις: Οι εγκέφαλοι και των τριών ψαριών ήταν μικροσκοπικοί με αποτέλεσμα να μην μπορούν να εξεταστούν λεπτομερώς. Εντοπίστηκαν πάνω ακριβώς από τους οφθαλμούς σε μία σκληρή, μικρή, οστέινη κοιλότητα, η οποία τους προστάτευε.

25 Εγκέφαλος Σολωμού Εγκέφαλο ς Σολωμού Εγκέφαλο ς Γόπας Εγκέφαλος Μπαρμπουνιού Κοιλότητα Εγκεφάλου του Σολωμού

26 Παρατηρήσεις: Ο εγκέφαλος του αρνιού ήταν φανερά μεγαλύτερος από αυτούς των ψαριών. Διακρίνονταν εύκολα οι γραμμώσεις του εγκεφάλου και διάφορα κοκκινωπά νεύρα. Εντοπίστηκε η παρεγκεφαλίδα του αρνιού, η οποία ήταν εντυπωσιακή. Κατά την απόσπαση του εγκεφάλου παρατηρήθηκε μεμβράνη η οποία βρισκόταν ενδιάμεσα από τον εγκέφαλο και το κρανίο.

27 Παρεγκεφαλίδα Εγκέφαλο ς Αρνιού Τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου του αρνιού

28 Συγκρίνοντας τα δείγματα, παρατηρήθηκαν μεγάλες διαφορές στο μέγεθος και στο σχήμα. Εντοπίστηκε ομοιότητα στο υλικό και στο χρώμα των μερών. Ο εγκέφαλος και των δύο ζώων βρίσκεται στο μεταίχμιο στερεής και ρευστής κατάστασης. Το υλικό από το οποίο αποτελείται είναι μαλακό και μεταπλάθεται εύκολα, ενώ ταυτόχρονα η υφή του είναι γλοιώδης.

29 Ο Ντα Βίντσι είχε εφαρμόσει τεχνική κατά την οποία περιέχυνε λιωμένο κερί σε διάφορες κοιλότητες, με στόχο την ευκολότερη μελέτη του σχήματος των οργάνων που περιβάλλονταν από αυτές. Ακολουθήσαμε αυτήν τη μέθοδο, ώστε να παρατηρήσουμε τη μορφή του εγκεφάλου του αρνιού.

30 Κοιλότητες Εγκεφάλου Λιωμένο Κερί Έτοιμο! Εφαρμογή

31 Αρχή

32 7ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ των: Γεωργιάδη Λαζαρίας Φούγια Ιωάννη Φραντζή Γεωργίου Χιωτέλη Γεωργίου Θέμα: «Λεονάρντο Ντα Βίντσι: Η Μάχη του Ανγκιάρι. Ο πόλεμος υπό το πρίσμα της τέχνης» Επιβλέποντες Καθ.: Ζαχαροπούλου Μαρία Πομόνης Διονύσιος ΠΑΤΡΑ 2012

33 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2. ΑΝΑΘΕΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΟΝΗΣΗ 3. ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΕΧΝΗΜΑΤΟΣ...

34 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ

35 15 Απριλίου 1452 μ.χ. Σε ένα μικρό χωριό της σημερινής Επαρχίας της Φλωρεντίας το Αντσιάνο, 60 χλμ δυτικά της πόλης της Φλωρεντίας έρχεται στη ζωή ένας «homo universalis» που έμελλε με το έργο του και την πολιτισμική του προσφορά να αλλάξει το ρου της Αναγεννησιακής Ιστορίας. Πρόκειται για τον Leonardo di Ser Piero da Vinci ή Leonardo Da Vinci όπως είναι γνωστός στο ευρύ κοινό.

36 Στα 20 του χρόνια ο Leonardo γίνεται επισήμως ανεξάρτητος καλλιτέχνης σύμφωνα με το εθιμοτυπικό εκείνης της εποχής. Από τότε μέχρι και τον θάνατο του στις 2 Μαΐου του 1519 μ.χ. ξεκινά μια γόνιμη παραγωγικά περίοδος που εκτόξευσε τη φήμη του Leonardo και τον κατέστησε ως έναν από τους πιο διάσημους καλλιτέχνες που έζησαν ποτέ.

37 Την περίοδο της Αναγέννησης μια από τις τέχνες που διακρίθηκαν υπήρξε και η ζωγραφική. Συνεπώς ο Leonardo ως homo universalis δεν θα μπορούσε να μην ασχοληθεί με αυτόν τον μείζονα για την εποχή κλάδο. Δείγματά του υπάρχουν πολλά και η ικανότητά του όταν κρατούσε το πινέλο δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανέναν.

38 Πέρα όμως από τα γνωστά του έργα υπάρχει και ένα που μένει ακόμα σχετικά ανεξερεύνητο και αμφιλεγόμενο. Αυτή το έργο ακούει στο όνομα Μάχη του Ανγκιάρι και πρόκειται για μια τοιχογραφία που έχει απασχολήσει μέχρι και σήμερα το επιστημονικό και καλλιτεχνικό κοινό.

39 2. ΑΝΑΘΕΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

40 Tον Οκτώβριο του 1449 ο Λεονάρντο μετά από μερικά χρόνια περιπλανήσεων, στη διάρκεια των οποίων θα περάσει από την αυλή του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου ΙΒ, καταλήγει ξανά στην Φλωρεντία.

41 Εκεί του ανατέθηκε ένα από τα σημαντικότερα έργα του, η τοιχογραφία της Μάχης του Ανγκιάρι. Πρόκειται για μια γιγαντιαία τοιχογραφία με θέμα μια ένδοξη στιγμή της πόλης, τη Μάχη του Ανγκιάρι, το 1440.

42 Ο Ντα Βίντσι άρχισε να δουλεύει πάνω στην τοιχογραφία το Την περίοδο αυτή στην Φλωρεντία βρισκόταν και ο διάσημος γλύπτης Μιχαήλ Άγγελος, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα κλίμα ανταγωνισμού μεταξύ των δύο καλλιτεχνών.

43 Επισήμως η έναρξη των εργασιών έγινε το 1505 καθώς απαιτούσε κάποιες προεργασίες όπως στήσιμο εξέδρας για την εκπόνηση του έργου. Ο Λεονάρντο είχε στο πλευρό του και κάποιους βοηθούς για διαφορετικές εργασίες.

44 Παρ όλα αυτά ο καιρός περνούσε και η διεκπεραίωση του πίνακα κωλυσιεργούσε. Τελικά το έργο δεν πραγματοποιήθηκε καθώς ο ντα Βίντσι επιχείρησε να φτιάξει ένα απίθανο μείγμα το οποίο θα επάλειφε στον τοίχο και θα ξέραινε θερμαίνοντάς το με φωτιά. Όμως εγκατέλειψε το έργο του καθώς δεν μπορούσε ταυτόχρονα να ξηράνει τα χρώματα και οι μπογιές έτρεχαν προς τα κάτω.

45 3. ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ

46 Σήμερα γνωρίζουμε πολλά πράγματα για το έργο, όπως την ποσότητα του χαρτιού που χρησιμοποιήθηκε για τα προσχέδια, τα χρηματικά ποσά που καταβλήθηκαν στους βοηθούς του κ.α. Το μόνο που μας λείπει είναι το ίδιο το έργο. Αν και το έργο ήταν ημιτελές, το 1563 εξαφανίστηκε και το κομμάτι που υπήρχε.

47 Στην ουσία δεν είναι καν σίγουρο σε ποιον τοίχο της αίθουσας των Πεντακοσίων στο Παλάτσο Βέκιο είχε ζωγραφιστεί. Πιθανολογείται πως είναι ο δυτικός. Σήμερα, στο δυτικό τοίχο, βρίσκεται η τοιχογραφία του Βαζάρι, Η Μάχη του Μαρτσίανο. Για την τύχη της τοιχογραφίας του Λεονάρντο υπάρχουν δύο εκδοχές η αισιόδοξη και η απαισιόδοξη: ή ο Βαζάρι έκρινε ότι δεν υπήρχε κάτι που άξιζε να διασωθεί ή ότι έκανε κάποιες ενέργειες για να προστατεύσει ό,τι είχε απομείνει προτού το καλύψει.

48 Πολυάριθμες ήταν οι προσπάθειες για την ανάκτηση της χαμένης τοιχογραφίας. Αρχικά, το 1974 ο Χένρι Τράβερς Νιούτον, αμερικάνος συντηρητής επιστήμονας, χρησιμοποίησε ένα υπέρυθρο σύστημα Vidicon, υπερψυγμένο με υγρό άζωτο για να εξετάσει τους τοίχους. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Παρατηρήθηκε πίσω από τις νωπογραφίες του Βαζάρι ένα «ανώμαλο στρώμα» όπως χαρακτηρίστηκε από τον Νιούτον.

49 Αν και η ερμηνεία των στοιχείων από τον Νιούτον δεν είναι καθολικά αποδεκτή άνοιξε ένα καινούριο φάσμα δυνατοτήτων. Το ζήτημα πλέον είναι ότι το χαμένο έργο του Λεονάρντο θα μπορούσε να βρίσκεται πίσω από αυτόν τον τοίχο, θέση που υποστηρίζει και ο εμπειρογνώμονας Μαουρίτσιο Σερατσίνι, διευθυντής του Κέντρου Διεπιστημονικών Επιστημών για την Τέχνη, Αρχιτεκτονική και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο.

50 Η κούρσα του Σερατσίνι για τον εντοπισμό του χαμένου πίνακα άρχισε το Ο Σερατσίνι ύστερα από πολλές ώρες στην αίθουσα όπου πιστεύεται πως βρίσκεται η χαμένη τοιχογραφία, βρήκε ένα σημαντικό στοιχείο. Στην τοιχογραφία του Βαζάρι Η Μάχη στο Μαρτσιάνο υπάρχει σε μια σημαία η επιγραφή «Cerca Trova» που σημαίνει «ψάξε και θα βρεις».

51 Το 2000, χάρη στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και επιστημονικών μεθόδων, ο Σερατσίνι πιστεύει ότι βρήκε τη μέθοδο που σκαρφίστηκε ο Βαζάρι για να προστατέψει τον περίφημο πίνακα. Τα ραντάρ και οι υπέρυθρες ακτίνες αποκάλυψαν ένα πιθανό κενό που έχει αφήσει ο Βαζάρι πίσω από τον τοίχο της αίθουσας.

52 Φαίνεται λοιπόν πως μεταξύ των δύο τοιχογραφιών υπήρχε ένα κενό περίπου 15 εκατοστών. Δυστυχώς όμως όπως είπε και ο Ζαν Φρανκ, ειδήμων στον Λεονάρντο από Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας (UCLΑ): «Ακόμα και αν η Μάχη του Ανγκιάρι βρίσκεται πράγματι κάτω από τη Μάχη του Μαρκιανού, δεν είναι βέβαιο πως απομένουν και πολλά να δούμε εξαιτίας των τεράστιων προβλημάτων συντήρησης».

53 4.ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

54 Οι πληροφορίες που έχουμε για την εικόνα που παρουσίαζε στην πραγματικότητα η τοιχογραφία ή το κομμάτι της που είχε ολοκληρωθεί βασίζονται σε διάφορα ανώνυμα ή ενυπόγραφα αντίγραφα καθώς και σε περιγραφές συγχρόνων του, τις υποθέσεις των μεταγενέστερων και τις κάθε λογής εκδοχές του θρύλου. Υπάρχει ένα ανώνυμο αντίγραφο σε λάδι, ζωγραφισμένο πάνω σε ξύλινο πλαίσιο γνωστό ως Τάβολα Ντόρια.

55 Το αντίγραφο αυτό απεικονίζει τη δραματική σύγκρουση ανδρών και αλόγων που εικονίζονταν στα προπαρασκευαστικά σχέδια. Έχει επίσης κάποια χάσματα κενά διαστήματα τα οποία ενισχύουν την ιδέα πως πρόκειται για κατευθείαν αντίγραφο της νωπογραφίας. Ο ίδιος ο πίνακας δεν είναι πολύ καλός, αλλά ίσως αναπαριστάνει με ακρίβεια τον αυθεντικό σε μια ημιτελή ή προβληματική κατάσταση.

56 Άλλο επίσης σημαντικό αντίγραφο είναι ένα χαρακτικό του Λορέντσο Τσάκια, Ιταλού ζωγράφου, που ανάγεται στο Οι περισσότερες από τις λεπτομέρειες στο χαρακτικό του Τσάκια βρίσκονται και στην έξοχη εκδοχή μιας υδατογραφίας που εκτίθεται στο Λούβρο και αποδίδεται στον Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς, ο οποίος υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Φλαμανδούς ζωγράφους.

57 Εφτά μορφές τέσσερις ιππείς και τρεις πεζοί που έχουν εμπλακεί σε μάχη δημιουργούν μια πυραμοειδή σύνθεση, η οποία κορυφώνεται με δύο σπαθιά που συγκρούονται. Ο ασυνήθιστος ιππέας που σπαρταράει στα αριστερά φαίνεται να είναι ο Φραντσέσκο Πιτσινίνο, γιος του μιλανέζου κοντοτιέρου.

58 5.ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ Ο πόλεμος υπό το πρίσμα της τέχνης

59 Ο πόλεμος είναι ο πατέρας των πάντων. Τα πάντα γεννιούνται μέσα από το κουρνιαχτό του πολέμου: το πρώτο σκίρτημα του ανθρώπου, η πρώτη ανάγκη του, το πιο έντονο ένστικτο, η πιο χρήσιμη εφεύρεση, η εξέλιξη της φύσης. Συμπέρασμα: είναι η κτηνωδία που οδηγεί τον άνθρωπο μες στους αιώνες, που κυβερνά το χέρι του στα τρίστρατα και τις πεδιάδες. Ας αναλογιστούμε εκείνη την πρώτη λέξη κάπου στην αρχή της λογοτεχνίας: «Μήνιν άειδε, θεά, Πηληϊάεδω, Αχιλλήος» Γιατί και πώς μήνις, κι ως που;

60 Από την αρχαιότητα, οι άνθρωποι δοκίμασαν μέσω της τέχνης να απεικονίσουν τους πολέμους τους. Ήδη από την εποχή των Ασσυρίων υπήρχαν τοιχογραφίες που αναπαριστούσαν μάχες και πολέμους. Άρματα, άλογα, καμήλες, πολιορκητικές μηχανές, καταπέλτες, ελέφαντες, λιοντάρια και όλα τα μέσα της καταστροφής που εκμεταλλεύτηκαν οι άνθρωποι βρήκαν απήχηση στην τέχνη και γι αυτό σώθηκαν μέχρι σήμερα τα μέσα και οι τρόποι με τα οποία πολέμησαν σε διάφορες εποχές.

61 Ωδή στη φρίκη του πολέμου είναι ο πίνακας του Πάμπλο Πικάσο Γκουέρνικα. Ο Πάμπλο Πικάσο ήταν και είναι ένας από τους κυριότερους Ισπανούς εκπροσώπους της τέχνης του 20ου αιώνα.

62 Ο Πικάσο, βαθιά δημοκρατικός, επηρεασμένος από τη φρίκη του πολέμου, ζωγραφίζει με θέμα την Γκουέρνικα ένα έργο μνημειακών διαστάσεων, ύψους 3,5 μέτρα και πλάτους 7,5 μέτρα. Στο έργο φαίνεται πεντακάθαρα η τάση του Πικάσο για αποσύνθεση - παραμόρφωση της μορφής και των αντικειμένων, προκειμένου να εκφράσει καλύτερα την αγωνία και τη φρίκη των ανθρώπων μπροστά στο θάνατο και τον πόλεμο.

63 6.ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΕΧΝΗΜΑΤΟΣ

64 Θεωρήσαμε πως το ιδανικό τέχνημα για μια τέτοια ερευνητική εργασία πρέπει να είναι κάτι σχετικά εύκολο στην πραγματοποίησή του και αρκετά οικονομικό, χωρίς όμως να υποβαθμίζεται η αισθητική του ποιότητα και η συνοχή του με το θέμα. Τι πιο κατάλληλο από ένα T-shirt; Έτσι αποφασίσαμε να απευθυνθούμε σε μια εταιρεία εκτυπώσεων για να μας φτιάξουν το εν λόγω τέχνημα.

65 Στο Τ-shirt απεικονίζεται ένα αντίγραφο της Μάχης του Ανγκιάρι που είναι και το κύριο θέμα της ερευνητικής μας εργασίας, φιλοτεχνημένο από το Φλαμανδό ζωγράφο Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς. Πάνω από αυτό βρίσκεται το όνομα του καλλιτέχνη με τον οποίο ασχοληθήκαμε, στην προκειμένη περίπτωση του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Κάτω από την αναπαράσταση της μάχης, με πλάγια γράμματα, βρίσκεται αρχικά το θέμα της Προβληματικής μας που είναι: Ο πόλεμος μέσα από την τέχνη, καθώς και το όνομα της τοιχογραφίας με την οποία ασχοληθήκαμε, ενώ στο τέλος βλέπουμε ένα λογότυπο που αναπαριστά το όνομα της ομάδας μας.

66

67 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ: INSIGHT TEAM_ Αρχή

68

69

70 Η ομάδα μας ασχολήθηκε με τον πίνακα του Λεονάρντο ντα Βίντσι Μόνα Λίζα. Σκοπός μας ήταν να εντρυφήσουμε στις άγνωστες πτυχές του έργου. Ενδιαφέρον μας προξένησε και αποτέλεσε τον κύριο θεματικό άξονα της εργασίας μας το μυστήριο που περικλείεται γύρω από τον πίνακα.

71 Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι γεννήθηκε το 1452 και πέθανε το Ήταν Ιταλός ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας. Η Μόνα Λίζα είναι έργο της όψιμης φάσης ( ) και το οποίο είναι το έργο με τις περισσότερες αναπαραγωγές και επιρροές σε άλλους καλλιτέχνες.

72

73 Σχετικά με τα μάτια, πολλοί υποστηρίζουν ότι η Μόνα Λίζα είναι σαν να σε κοιτάζει από όποια πλευρά κι αν την δεις. Αυτό οφείλεται, σύμφωνα με τις έρευνες που έγιναν πάνω στον πίνακα, στη φωτοσκίαση γύρω από τα μάτια.

74 Με αυτή την ανάλυση ο Cotte κατάφερε να βρει το αποδεικτικό στοιχείο που χρειαζόταν για να αποδείξει ότι η Μόνα Λίζα είχε φρύδια και βλεφαρίδες κι αυτό ήταν μια πινελιά μίας και μόνο τρίχας πάνω από το αριστερό της φρύδι.

75 Όσο για το αινιγματικό χαμόγελο της, φαίνεται πως είναι 40 πάρα πολύ λεπτές στρώσεις σμάλτου που είχε πιθανότατα επιστρώσει με τα χέρια του ο Λεονάρντο ντα Βίντσι. Από την έρευνα διαπιστώθηκε πως ο Λεονάρντο ντα Βίντσι χρησιμοποίησε σμάλτο που το είχε εμπλουτίσει με διάφορες χρωστικές ουσίες για να πετύχει το ελαφρύ θόλωμα και τις σκιές γύρω από το στόμα της Μόνα Λίζα. Αυτό είναι άλλωστε που δημιουργεί την εντύπωση ότι το χαμόγελο εξαφανίζεται αν το κοιτά κανείς απευθείας.

76

77 Το μεσημέρι της 22ας Αυγούστου 1911 οι Γάλλοι πάγωσαν, όταν πληροφορήθηκαν ότι ο μοναδικός αυτός πίνακας είχε κλαπεί. Στις 7 Σεπτεμβρίου 1911 η αστυνομία ανακοίνωσε τη σύλληψη του διακεκριμένου γαλλοπολωνού ποιητή Γκιγιόμ Απολινέρ και του ανερχόμενου ισπανικού ζωγράφου Πάμπλο Πικάσο, ως υπόπτων για τη κλοπή.

78 29 Νοεμβρίου 1913, ο Ιταλός γκαλερίστας Αλφέρντο Τζέρι έλαβε ένα γράμμα ταχυδρομημένο από το Παρίσι. Ο αποστολέας του, κάποιος Λεονάρντο Βιτσέντζο, του έγραφε ότι είχε στη κατοχή του τη Μόνα Λίζα και ότι σκόπευε να τη χαρίσει στην Ιταλία, αφού λάμβανε μια εύλογη αμοιβή. Το πραγματικό όνομα του Λεονάρντο Βιτσέντζο ήταν Βιτσέντζο Περούτζια.

79 Από τις 4 Ιανουαρίου 1914 εγκαταστάθηκε και πάλι στο Λούβρο, όπου εκτίθεται έως σήμερα, κάτω από προφανή μέτρα ασφαλείας.

80

81

82 Η θεωρία του Βαζάρι λέει ότι το πρόσωπο που απεικονίζεται ήταν υπαρκτό. Λεγόταν Λίζα ντι Αντονμαρία Γκεραρντίνι και είχε γεννηθεί στις 15 Ιουνίου του Μία άλλη εκδοχή για το απεικονιζόμενο πρόσωπο είναι πως ήταν η Πατσίφικα Μπραντάνο, μια νεαρή χήρα και ερωμένη του Τζουλιάνο από το Ουρμπίνο. Ο Αδόλφος Βεντούρ υποστηρίζει ότι η γυναίκα που εικονίζεται στο πορτραίτο είναι η Κωσταντίνα ντ'αβάλος, δούκισσα της Φρανκαβίλα, "κάτω από το μαύρο πέπλο της χηρείας". Ένας άλλος κριτικός υποστηρίζει ότι πρόκειται για μια μυστηριώδη κυρία από τη Νεάπολη, που ο Λεονάρντο ζωγράφισε για τον Τζουλιάνο των Μεδίκων. Διατυπώθηκε και μια άλλη υπόθεση: ότι η Τζοκόντα είναι στην πραγματικότητα το πορτραίτο ενός μεταμφιεσμένου άνδρα.

83 Ένας ερασιτέχνης ζωγράφος, υποστηρίζει ότι κατάφερε να αποκρυπτογραφήσει μετά από 500 χρόνια τον περίφημο πίνακα του Ντα Βίντσι, ανακαλύπτοντας κρυμμένες μορφές ζώων πίσω ακριβώς από την μυστηριώδη Μόνα Λίζα! Οι τρεις μορφές ζώων, και συγκεκριμένα τα κεφάλια ενός λιονταριού, ενός πίθηκου και ενός βούβαλου, εμφανίζονται πίσω από τη Μόνα Λίζα, αλλά για να τα διακρίνει κάποιος θα πρέπει να... ξαπλώσει τον πίνακα στο πλάι (στη φωτο- γραφία)!

84 Η Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι εθεωρείτο πρότυπο ομορφιάς την περίοδο της Αναγέννησης. Όμως δεν αντιμετωπίζεται πια το ίδιο. Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα στα πρότυπα ομορφιάς της Αναγέννησης και στα πρότυπα ομορφιάς που κυριαρχούν στην σημερινή εποχή; Το πρότυπο της γυναικείας ομορφιάς στα μέσα του 15ου αιώνα δεν επικεντρώνεται μόνο στα χαρακτηριστικά του προσώπου, αλλά αξιώνει την προσεγμένη εξωτερική εμφάνιση, σε συνδυασμό με την αξιοπρέπεια, την πνευματικότητα και την ισχυρή προσωπικότητα. Όσο προχωρούμε προς το τέλος του 15ου αιώνα τα πρόσωπα παραμένουν «αναγεννησιακά», δηλαδή αντανακλούν το πνευματικό μοντέλο της ομορφιάς, στο οποίο ανήκει και η «Τζοκόντα» του Λεονάρντο ντα Βίντσι, με το ψηλό μέτωπο, τα αδιόρατα φρύδια, την υπνωτιστική προσωπικότητα και ακτινοβολία.

85 Αντιθέτως, το «ιδεώδες της ομορφιάς» που μας προτείνουν σήμερα οι σχεδιαστές μόδας είναι τελείως αντι-ερωτικό λένε οι περισσότεροι άντρες της εποχής μας. Όλα αυτά τα μοντέλα θυμίζουν πιο πολύ κρεμάστρες παρά γυναίκες. Είναι ένα ψεύτικο «ιδανικό», το οποίο στην πραγματικότητα δεν θέλγει ούτε τους υγιείς άντρες. Στις παλιότερες εποχές το πρότυπο της ομορφιάς για τη γυναίκα ταυτιζόταν με τη γονιμότητα. Οι «Αφροδίτες» που μας φαίνονται τώρα ευτραφείς ταυτίζονταν με το πρότυπο της γυναίκας που έπρεπε να γίνει ευγονική μητέρα. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν βρει την τέλεια ισορροπία, είχαν βρει το τέλειο μέτρο και έτσι αυτό το μοντέλο ομορφιάς δεν ξεπεράστηκε ποτέ. Κάθε λαός έχει διαφορετικά μοντέλα-πρότυπα ομορφιάς.

86

87 Αρχή

88 DECODE Ανδρικογιαννοπούλου Παναγιώτα Γαλατά Κατερίνα Σωτηροπούλου Δήμητρα Χριστοδούλου Πολυξένη

89 Λεονάρντο ντα Βίντσι Έζησε από το 1452 έως το 1519 Γεννήθηκε στο Αντσιάνο κοντά στο Βίντσι Ήταν ζωγράφος, γλύπτης, ανατόμος, εφευρέτης, αρχιτέκτονας κ.α. την περίοδο της Αναγέννησης

90 Μεθοδολογία και πορεία έρευνας Συγκέντρωση πληροφοριών από Διαδίκτυο, βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες. Επισκέψεις στην Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρών και στην Βιβλιοθήκη του Ανοιχτού Πανεπιστημίου. Ακολουθήσαμε την μέθοδο συζήτησης/ συνέντευξης με άτομα που είχαν κάποια σχέση με το θέμα μας. Τέλος συγκεντρώσαμε όλες τις πληροφορίες και ξεκίνησε η σύνθεση της εργασίας μας.

91 Δομή εργασίας Η εργασία μας αποτελείται από: Το πρώτο μέρος στο οποίο αναφέρουμε κάποιες γενικές πληροφορίες για τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, τον Μυστικό Δείπνο, την Εισαγωγή της εργασίας μας, την Μεθοδολογία και πορεία της Έρευνάς μας και την Περίληψη. Το δεύτερο μέρος που αναφερόμαστε με περισσότερες λεπτομέρειες στην Περιγραφή του πίνακα, στις Ζημιές και Αποκαταστάσεις και στην αποκωδικοποίηση των κρυφών συμβόλων του και μηνυμάτων. Το τρίτο μέρος το οποίο αποτελείται από το συμπέρασμα, την περιγραφή του τεχνήματος μας, τις προτάσεις μας και την κριτική αποτίμησης της ερευνητικής εργασίας μας. Τέλος είναι η βιβλιογραφία και η συνέντευξη από την φιλόλογο Σιλαίδου Ελένη.

92 Ο Μυστικός Δείπνος Λεονάρντο ντα Βίντσι

93 Περιγραφή Μυστικού Δείπνου

94 Ζημιές και αποκαταστάσεις

95 Σύμβολα του Μυστικού Δείπνου

96 Slavisa Pesci

97 ΤΕΧΝΗΜΑ Ο Βαρθολομαίος γέρνει προς το Χριστό άναυδος από τα λόγια Του. Ο Ιάκωβος ο μικρός ακουμπά τον Αντρέα και τον Πέτρο, που είναι ήδη όρθιος. Ο Αντρέας με σηκωμένα τα χέρια προσπαθεί να διώξει όλες τις υποψίες. Η πεσμένη αλατιέρα είναι παραδοσιακό σημάδι κακοτυχίας. Άρα υποδηλώνει την προδοσία του Ιούδα. Ο Ιωάννης ακούει τον Πέτρο που κρατάει μαχαίρι και ταρακουνά τον Ιωάννη ζητώντας να του πει ποιος είναι ο προδότης. Ο Ιούδας τραβηγμένος στην σκιά ακουμπά με το ένα του χέρι τα 30 αργύρια ενώ με το άλλο ρίχνει την αλατιέρα ( σημάδι κακής τύχης). Ο Ιούδας είναι ο μόνος που δεν έχει φαγητό στο πιάτο. Αυτό δείχνει πως είναι ο μόνος που ξέρει την αλήθεια. Ο Ιάκωβος με τα χέρια Ο Ματθαίος με τα χέρια ανοιχτά δείχνει πως δεν στραμμένα στο Χριστό κρύβει τίποτα. Ο Θωμάς προσπαθεί να καταλάβει με το δάχτυλο του τι συμβαίνει. Ο Θαδδαίος σηκωμένο δείχνει πως έχοντας τα χέρια ανοιχτά αμφιβάλλει με ό,τι προς τα πάνω δηλώνει λέγεται. Ο Φίλιππος έχει την έκπληξή του. Ο Σίμων τα χέρια στο στήθος ως γεμάτος κι αυτός απορία ένδειξη αθωότητας. για τα γεγονότα. «Το χέρι των Μυστηρίων» Στην πραγματικότητα το πρόσωπο στο οποίο το «χέρι» παρουσιάστηκε έπρεπε να ανακαλύψει το μυστικό, ανοίγοντας το χέρι για να βρει ένα μήνυμα που οδηγεί σε αυτά τα μυστήρια.

98 Τέχνη και θρησκεία Μεσαίωνας Αναγέννηση

99 Ευχαριστούμε που μας παρακολουθήσατε Αρχή