ΜΙΚΡΑ ΚΡΑΤΗ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΜΙΚΡΑ ΚΡΑΤΗ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ 1919-1934"

Transcript

1 COVERS AFOLPLISMOU FINAL:Layout 1 8/29/12 1:48 PM Page 1 Στα τέλη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, και υπό την επήρεια του σοκ που αυτός προκάλεσε στη διεθνή και ιδιαίτερα στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, επικράτησε η άποψη ότι οι ανεξέλεγκτες κούρσες εξοπλισμών (όπως αυτή που είχε προηγηθεί του 1914) αποτελούν βασικό αίτιο των πολεμικών συγκρούσεων. Προκειμένου να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο επανάληψης μιας νέας παγκόσμιας σύρραξης, η διεθνής κοινότητα στράφηκε στη λύση του αφοπλισμού. Προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση κινήθηκε και η Κοινωνία των Εθνών, οικουμενικός οργανισμός που ιδρύθηκε το με σκοπό την παγίωση της διεθνούς ειρήνης. Η αποτυχία της, όμως, να προχωρήσει στην οργάνωση του διεθνούς αφοπλισμού και να αποτρέψει τον επανεξοπλισμό της ναζιστικής Γερμανίας διευκόλυνε, τελικά, την πορεία προς τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Φιλοδοξώντας να συμβάλει στην κατανόηση μιας πτυχής της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής που δεν έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης, το παρόν βιβλίο αναλύει τη στάση της Ελλάδος έναντι των προσπαθειών που κατέβαλε η Κοινωνία των Εθνών με σκοπό τον έλεγχο και τον περιορισμό των εξοπλισμών όλων των κρατών. Στο πλαίσιο αυτό, αναλύονται οι παράγοντες που καθόρισαν την ελληνική πολιτική έναντι των πρωτοβουλιών που ανέλαβε ο διεθνής οργανισμός από την ίδρυσή του έως και την κατάρρευση της διάσκεψης του Αφοπλισμού, το 1934: «βαθύτερες δυνάμεις», ρόλος της προσωπικότητας, διεθνείς και περιφερειακοί συσχετισμοί ισχύος. ISBN ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΟΥΜΑΣ ΜΙΚΡΑ ΚΡΑΤΗ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΟΥΜΑΣ ΜΙΚΡΑ ΚΡΑΤΗ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ Ο Μανόλης Κούμας γεννήθηκε το 1980 στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πραγματοποίησε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στη Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία στο ίδιο τμήμα και στην Ιστορία των Διεθνών Σχέσεων στο London School of Economics. Το 2008 αναγορεύτηκε διδάκτορας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει διδάξει νεότερη και σύγχρονη ελληνική και ευρωπαϊκή ιστορία στα Πανεπιστήμια Πελοποννήσου και Κύπρου. Στα επιστημονικά και ερευνητικά του ενδιαφέροντα συμπεριλαμβάνονται η ελληνική εξωτερική πολιτική, η λειτουργία του διεθνούς συστήματος και η στρατηγική των Μεγάλων Δυνάμεων στη Μεσόγειο. Στα δημοσιεύματά του περιλαμβάνονται τα βιβλία: Η ελληνική εξωτερική πολιτική και το ζήτημα της ασφάλειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, (Αθήνα: Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, 2010) Σε αναζήτηση της «τρίτης λύσης»: Γεώργιος Καφαντάρης ( ). Πολιτική Βιογραφία (Αθήνα: Βουλή των Ελλήνων, υπό έκδοση)

2 ΜΙΚΡΑ ΚΡΑΤΗ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ

3 Επιμέλεια Όλγα Παπακώστα Διόρθωση Βούλα Θεοδωρίδου Προεκτυπωτικές εργασίες: ΜΟΤΙΒΟ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε 2012 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΥΠΡΟΥ και Μανόλης Κούμας. για την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμο ISBN Η πνευματική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καμία διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αποθήκευση σε κάποιο σύστημα διάσωσης και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο ή μορφή, τμηματικά ή περιληπτικά, στο πρωτότυπο ή σε μετάφραση ή άλλη διασκευή, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Φωτογραφία εξώφυλλου Οκτώβριος 1924: Οι τελευταίοι Γάλλοι στρατιώτες εγκαταλείπουν το Ντόρτμουντ. Η κρίση του Ρουρ πλησιάζει προς το τέλος της (Bundesarchiv, Bild / photographer: Georg Pahl). ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΥΠΡΟΥ Τ.Θ 20537, Λευκωσία 1678

4 ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΟΥΜΑΣ ΜΙΚΡΑ ΚΡΑΤΗ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ Λευκωσία 2012

5

6 Στη μνήμη των γιαγιάδων μου, Δέσποινας και Αλέκας

7 6

8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 11 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 15 Ι. Η έννοια του «αφοπλισμού» και η σχέση της με τη «συλλογική ασφάλεια» 25 ΙΙ. Η Κοινωνία των Εθνών και το ζήτημα του αφοπλισμού στη συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων 32 ΙΙΙ. Το διεθνές περιβάλλον και η κατάσταση στα Βαλκάνια μετά την υπογραφή των συνθηκών Ειρήνης 39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΠΕΡΙ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ: ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ, Ι. Το ζήτημα του αφοπλισμού: οι απόπειρες μερικής εφαρμογής 53 Το «πάγωμα» των αμυντικών δαπανών 53 Ο έλεγχος της εμπορίας όπλων και πολεμοφοδίων 59 Ο περιορισμός των ναυτικών εξοπλισμών 70 Το σχέδιο Έσερ 86 ΙΙ. Αφοπλισμός και ασφάλεια: η ολοκληρωμένη προσέγγιση 91 ΙΙΙ. Επίμετρο: ελληνική ασφάλεια και αφοπλισμός μετά τη Λωζάννη 112 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΔΙΕΘΝΗΣ ΥΦΕΣΗ ΚΑΙ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΣ: ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗΣ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ, Ι. Η περίοδος της διεθνούς ύφεσης, ΙΙ. Το έργο της Προπαρασκευαστικής Επιτροπής, ΙΙΙ. Η Ελλάδα και το ζήτημα του αφοπλισμού, Η «παγκαλική παρένθεση»: οι σχέσεις της Ελλάδας με τα γειτονικά της κράτη 142 7

9 Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ Αφοπλισμός και ασφάλεια: η υιοθέτηση των γαλλικών θέσεων 145 Το ζήτημα του ναυτικού αφοπλισμού 161 IV. Επίμετρο: η ελληνοτουρκική προσέγγιση και το ζήτημα του αφοπλισμού 170 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΗΣ ΚΤΕ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ, Ι. Η πορεία προς τη συνδιάσκεψη του Αφοπλισμού, Το διεθνές περιβάλλον κατά τις παραμονές της συνδιάσκεψης του Αφοπλισμού 175 Η προετοιμασία της συνδιάσκεψης του Αφοπλισμού στην Ελλάδα 184 ΙΙ. Η πρώτη φάση της συνδιάσκεψης του Αφοπλισμού (Φεβρουάριος-Ιούλιος 1932) 191 Το πρώτο γαλλικό σχέδιο 191 Οι βρετανικές προτάσεις για ποιοτικό αφοπλισμό και το γερμανικό αίτημα για ισότητα των δικαιωμάτων 199 Το αμερικανικό σχέδιο 208 ΙΙΙ. Η συνδιάσκεψη του Αφοπλισμού σε αδιέξοδο (Αύγουστος 1932-Φεβρουάριος 1933) 216 Η αναγνώριση της αρχής της ισότητας δικαιωμάτων 216 Το δεύτερο γαλλικό σχέδιο 223 IV. Το σχέδιο Μακντόναλντ (Μάρτιος-Ιούνιος 1933) 231 Η παρουσίαση του βρετανικού σχεδίου 231 Οι πρώτες ελληνικές αντιδράσεις (Μάρτιος-Απρίλιος 1933) 235 Το βρετανικό σχέδιο και το τουρκικό αίτημα για επαναστρατικοποίηση των Στενών (Μάρτιος 1933) 248 Η πρώτη ανάγνωση του βρετανικού σχεδίου: νέες ελληνικές αντιδράσεις (Μάιος-Ιούνιος 1933) 252 8

10 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Οι γαλλικές τροπολογίες και η πορεία προς την κατάρρευση της συνδιάσκεψης του Αφοπλισμού (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1933) 265 V. Η κατάρρευση της συνδιάσκεψης του Αφοπλισμού (Οκτώβριος 1933-Απρίλιος 1934) 269 Η αποχώρηση της Γερμανίας από τη συνδιάσκεψη του Αφοπλισμού και την ΚτΕ 269 Το τέλος της συνδιάσκεψης του Αφοπλισμού 273 VI. Επίμετρο: η συνδιάσκεψη του Αφοπλισμού και η μεταστροφή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής 283 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 291 Ι. Όψεις των διεθνών υποθέσεων κατά την έναρξη της διεθνούς κρίσης 291 ΙΙ. «Βαθύτερες δυνάμεις» και πολιτικές επιλογές: παράγοντες διαμόρφωσης της ελληνικής πολιτικής στο ζήτημα του αφοπλισμού 299 Το αρχικό στάδιο, Η μεταλωζαννική Ελλάδα 304 ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 315 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΣΩΠΩΝ 331 9

11

12 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η πρώτη επαφή μου με το ζήτημα του αφοπλισμού έγινε πίσω στο 2003, σε μια περίοδο κατά την οποία βρισκόμουν σε αναζήτηση θέματος για την εκπόνηση της διπλωματικής μου εργασίας στο πλαίσιο του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κατόπιν ενθάρρυνσης των καθηγητών Κωνσταντίνου Σβολόπουλου και Ευάνθη Χατζηβασιλείου προχώρησα σε μια πρώτη μελέτη και καταγραφή της ελληνικής στάσης κατά τη συνδιάσκεψη του Αφοπλισμού ( ). Τα επόμενα χρόνια, η αξιοποίηση νέου αρχειακού υλικού, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, και ο εμπλουτισμός της διεθνούς βιβλιογραφίας με νέα έργα, που είχαν ως αντικείμενο τις ενέργειες της ΚτΕ για έλεγχο των εξοπλισμών, επέτρεψαν την εκπόνηση μιας ολοκληρωμένης πλέον μελέτης σχετικά με την πολιτική των Αθηνών έναντι του ζητήματος του αφοπλισμού από το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου έως και τα μέσα της δεκαετίας του Ασφαλώς, το παρόν βιβλίο δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί χωρίς τη συνδρομή πολλών ατόμων, προς τα οποία επιθυμώ να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου. Κατ αρχάς, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον ακαδημαϊκό Κωνσταντίνο Σβολόπουλο και τον αντιπρόεδρο του ΕΛΙΑΜΕΠ Θάνο Βερέμη, για τη μακρόχρονη συμπαράστασή τους, καθώς επίσης και τον αναπληρωτή καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευάνθη Χατζηβασιλείου, για τις ανεκτίμητες συμβουλές και παρατηρήσεις του. Θερμές ευχαριστίες οφείλω, στον επίκουρο καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου, Άγγελο Συρίγο, και στον λέκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών, Σπύρο Πλουμίδη, για τα πολύτιμα σχόλια που έκαναν επί του κειμένου. Θα ήθελα, ακόμα, να ευχαριστήσω όσους διευκόλυναν την πρόσβασή μου στα ιστορικά αρχεία: τη Φωτεινή Τομαή-Κωνσταντοπούλου και τον Γιώργο Πολυδωράκη από το Διπλωματικό και Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου των Εξωτερικών, τον Δημήτρη Κατσικώστα από τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, τον Χρήστο Αναστασίου από το Ίδρυμα «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής», τον Ιωάννη Μαζαράκη-Αινιάν από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία Ελλάδος, την Ελένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη από την Ακαδημία Αθηνών και τον Μιχαήλ Μελά, που μου προσέφερε πρόσβαση στο αρχείο του πατέρα του, του Γεωργίου Μελά. Στην πορεία της συγγραφής ιδιαίτερα εποικοδομητική υπήρξε η ανταλλαγή απόψεων με την Ειρήνη Καραμούζη και τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Οφείλω, επίσης, να επισημάνω τη συμπαράσταση και την κατανόηση της Παναγιώτας 11

13 Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ Μπαλατσούκα καθ όλη τη διάρκεια της συγγραφής του βιβλίου. Είναι χρέος μου, ακόμα, να εκφράσω τις ευχαριστίες μου προς τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κύπρου, που ανέλαβαν την έκδοση της παρούσας μονογραφίας. Τέλος, οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ στους γονείς μου, Πρίαμο και Πηγή, για την αγάπη και την πολύπλευρη στήριξη που μου έχουν προσφέρει όλα αυτά τα χρόνια. Είναι, βέβαια, αυτονόητο ότι για τις όποιες αδυναμίες ή παραλείψεις ευθύνομαι αποκλειστικά ο ίδιος. Είναι για μένα ζήτημα ηθικού χρέους να αφιερώσω το παρόν βιβλίο στις γιαγιάδες μου Δέσποινα και Αλέκα, που δεν είναι πλέον στη ζωή. 12

14 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΑΜ Αρχείο Αλέξανδρου Μαζαράκη-Αινιάνος ΑΑΡ Αρχείο Αλέξανδρου Ρίζου-Ραγκαβή ΑΓΜ Αρχείο Γεωργίου Μελά ΑΕΒ Αρχείο Ελευθερίου Βενιζέλου ΑΝΠ Αρχείο Νικόλαου Πολίτη ΑΠΤ Αρχείο Παναγή Τσαλδάρη ΓΕΝ Γενικό Επιτελείο Ναυτικού ΓΕΣ Γενικό Επιτελείο Στρατού ΔΙΑΥΕ Διπλωματικό και Ιστορικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών ΔΙΣ Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού ΕΜΕΟ Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση ΚτΕ Κοινωνία των Εθνών DBFP Documents on British Foreign Policy, DDF Documents Diplomatiques Français, FO Foreign Office Records FRUS Foreign Relations of the United States 13

15

16 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η καταγραφή και ανάλυση των ελληνικών θέσεων έναντι των πρωτοβουλιών που ανέλαβε η Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ), προκειμένου να εδραιωθεί η διεθνής ασφάλεια μέσω του αφοπλισμού τόσο των ηττημένων όσο και των νικητών του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Κατ επέκταση, η απόφαση των ελληνικών κυβερνήσεων για μείωση των αμυντικών δαπανών μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, η υιοθέτηση νέας ναυτικής πολιτικής το 1929 και η υπογραφή του ελληνοτουρκικού πρωτοκόλλου για τους ναυτικούς εξοπλισμούς τον Οκτώβριο του 1930 δεν αποτελούν αντικείμενο της παρούσας μελέτης, καθώς, αν και αποσκοπούσαν στον έλεγχο των εξοπλισμών, δεν πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο μιας πρωτοβουλίας της ΚτΕ. Άλλωστε, γι αυτές τις πτυχές της ελληνικής πολιτικής έχουν ήδη εκπονηθεί σχετικές μελέτες. 1 Η παρούσα έρευνα φιλοδοξεί να δώσει απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήματα σχετικά με την πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων έναντι του ζητήματος του αφοπλισμού από το τέλος του Μεγάλου Πολέμου έως και την κατάρρευση της συνδιάσκεψης του Αφοπλισμού, το 1934: Επηρεάσθηκε η ελληνική εξωτερική πολιτική από τις πρωτοβουλίες της ΚτΕ για τον περιορισμό των εξοπλισμών και, αν ναι, σε ποιο βαθμό; Ποιοι παράγοντες καθόρισαν τις επιλογές της ελληνικής ηγεσίας έναντι του προβλήματος του αφοπλισμού; Ποιοι ήταν υπεύθυνοι για τη διαμόρφωση των ελληνικών θέσεων επί του συγκεκριμένου ζητήματος; Σε ποιο βαθμό επηρέασε η συνδιάσκεψη του Αφοπλισμού τη μερική μεταβολή του διεθνούς προσανατολισμού της χώρας, που συντελέσθηκε με την αποδοχή του Βαλκανικού Συμφώνου του 1934; Παράλληλα, η έρευνα αποσκοπεί να ασχοληθεί και με ευρύτερα ζητήματα, αναφερόμενη, αν και συνοπτικά, στις διεργασίες που συ- 1. Βλ. ενδεικτικά: Ioanna Pepelasis-Minoglou, The Greek State and the International Financial Community, : Demystifying the Foreign Factor, Ph.D. Thesis, London School of Economics and Political Science, 1993 Evanthis Hatzivassiliou, The 1930 Greek-Turkish Naval Protocol, Diplomacy and Statecraft 9 (1998), σσ

17 Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ ντελέσθηκαν μέσα και έξω από την ΚτΕ ως προς το ζήτημα του αφοπλισμού: αυτό είναι αναγκαίο, ώστε να καταστεί εφικτή η κριτική παρακολούθηση της ελληνικής πολιτικής. Ακόμη, η μελέτη θα λάβει την ελληνική περίπτωση ως ενδεικτική της θέσης των μικρών κρατών μέσα σε μια ατελώς οργανωμένη διεθνή κοινωνία: υπήρξαν περιθώρια ανάληψης πρωτοβουλιών εκ μέρους των μικρότερων κρατών για την αντιμετώπιση του ζητήματος της διεθνούς ασφάλειας εντός του οργανισμού της Γενεύης; Είχαν σε αυτό το φλέγον ζήτημα οι μικρές Δυνάμεις κάποιο περιθώριο ελιγμών έναντι της πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων; Και αν ναι, σε ποιο διεθνές πολιτικό υπόβαθρο αυξανόταν και πότε έτεινε να μειώνεται αυτή η ευχέρεια ελιγμών; Το παρόν βιβλίο βασίζεται στη μελέτη πρωτογενών πηγών, αδημοσίευτων και δημοσιευμένων. Από την Ελλάδα, χρησιμοποιήθηκαν τα αρχεία του Υπουργείου των Εξωτερικών και του Γενικού Επιτελείου Στρατού, καθώς και μια σειρά προσωπικών αρχείων: Ελευθερίου Βενιζέλου, Παναγή Τσαλδάρη, Γεωργίου Μελά, Ιωάννη Μεταξά, Αλέξανδρου Ρίζου-Ραγκαβή και Αλέξανδρου Μαζαράκη-Αινιάνος. Παράλληλα, έγινε χρήση των αρχείων του Νικόλαου Πολίτη και του Αθανάσιου Αγνίδη, που φυλάσσονται στη βιβλιοθήκη των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη, καθώς και του αρχείου του βρετανικού Υπουργείου των Εξωτερικών (Foreign Office), που φυλάσσεται στα The National Archives, Kew. Στις δημοσιευμένες πρωτογενείς πηγές συγκαταλέγονται τα επίσημα έγγραφα της ΚτΕ και ειδικότερα το αρχείο της για το ζήτημα του αφοπλισμού, οι σειρές διπλωματικών εγγράφων των ΗΠΑ (Foreign Relations of the United States Diplomatic Papers), της Βρετανίας (Documents on British Foreign Policy, ) και της Γαλλίας (Documents Diplomatiques Français, ), οι συλλογές The Consolidated Treaty Series (Parry Clive) και Documents on International Affairs, τα αρχεία του Ανδρέα Μιχαλακόπουλου και του Ελευθέριου Βενιζέλου, καθώς και τέσσερις αθηναϊκές εφημερίδες (Έθνος, Ελεύθερον Βήμα, Εστία και Η Πρωΐα). Η επιλογή του συγκεκριμένου ερευνητικού αντικειμένου σχετίζεται με την πρόσφατη εξέλιξη της ελληνικής βιβλιογραφίας. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, η ελληνική ιστοριογραφία των Διεθνών Σχέσε- 16

18 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ων έχει σημειώσει προόδους, που δεν είναι βέβαιο ότι έχουν εκτιμηθεί στις πλήρεις διαστάσεις τους. Οι πρόοδοι αυτές εκδηλώθηκαν κατ αρχάς στο επίπεδο της αυξημένης διαθεσιμότητας των πηγών και της πραγματολογικής ακρίβειας. Περισσότερο σημαντική, ωστόσο, ήταν η μετεξέλιξη σε επίπεδο θεωρητικό και μεθοδολογικό. Συγκεκριμένα, οι παλαιότερες πριν από τη δεκαετία του 1970 έρευνες έτειναν να υιοθετούν ένα πλαίσιο ερμηνείας για την ελληνική εξωτερική πολιτική, βασισμένο στη μελέτη των «εθνικών θεμάτων», της εξάρτησης της χώρας από τις Μεγάλες Δυνάμεις (γι αυτό υπάρχουν τόσοι τίτλοι που αφορούν στο θέμα «Greece and the Great Powers»), στην επικέντρωση στα ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος στο πλαίσιο των ευρύτερων διεργασιών της διεθνούς ζωής (π.χ. του Ανατολικού Ζητήματος). Ήδη, όμως, κατά τη δεκαετία του 1970 αν και τα πρώτα δείγματα γραφής εμφανίστηκαν από την προηγούμενη δεκαετία 2 μία νέα, τότε, γενιά ιστορικών και ειδικών των Διεθνών Σχέσεων διεύρυνε τη θεωρητική της ματιά: πέρασε, από το πλαίσιο του «δίκαιου-άδικου» ή της καταγραφής γεγονότων σχετικών με την ελληνική διπλωματική ιστορία, σε ένα άλλο πλαίσιο ερμηνείας με βάση την κατανόηση της δομής του διεθνούς συστήματος αλλά και των περιφερειακών, ακόμη και των εσωτερικών εξελίξεων. 3 Στο νέο αυτόν κύκλο μελετών, 2. Ενδεικτικά παραδείγματα: Evangelos Kofos, Nationalism and Communism in Macedonia (Thessaloniki: Institute for Balkan Studies, 1964) John O. Iatrides, Balkan Triangle: Birth and Decline of an Alliance across Ideological Boundaries (The Hague: Mouton, 1968) Theodore A. Couloumbis, Greek Political Reaction to American and NATO Influences (New Haven London: Yale University Press, 1966) Douglas Dakin, The Greek Struggle in Macedonia, (Thessaloniki: Institute for Balkan Studies, 1966). 3. Βλ. ενδεικτικά: Michael Llewellyn Smith, Ionian Vision: Greece in Asia Minor, (London: Allen Lane, 1973) George Leon, Greece and the Great Powers, (Thessaloniki: Institute for Balkan Studies, 1974) Evangelos Kofos, Greece and the Eastern Crisis, (Thessaloniki: Institute for Balkan Studies, 1975) John Koliopoulos, Greece and the British Connection, (Oxford: Clarendon Press, 1977) Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Η ελληνική εξωτερική πολιτική μετά την Συνθήκην της Λωζάννης: η κρίσιμος καμπή, Ιούλιος-Δεκέμβριος 1928 (Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Διεθνούς Δημοσίου Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων, 1977) του ίδιου, Le Problème de la Sécurité dans le Sud-Est Européen de l Entre-Deux- Guerres: à la Recherche des Origines du Pacte Balkanique de 1934, Balkan Studies 17

19 Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ τα εθνικά θέματα χωρίς να υποβαθμίζεται η σημασία τους έπαυαν να διεκδικούν μία «αυτονομία», αλλά εντάσσονταν στο ευρύτερο πλαίσιο των εξωτερικών σχέσεων της χώρας. Αντίστοιχα, η έννοια της «εξάρτησης» δεν αφορούσε μόνο στο στοιχείο της ανισομέρειας ισχύος μεταξύ της Αθήνας και των ισχυρών κρατών αναφερόταν και στην ανάγκη της Ελλάδας, ως μιας μικρής Δύναμης, να παρακολουθεί την εξέλιξη του διεθνούς συστήματος στο σύνολό του και στις ειδικότερες παραμέτρους του αφορούσε, επίσης, μια σχέση σχετικής αλληλεπίδρασης μεταξύ των ελληνικών αναγκών και πολιτικών με τις διεθνείς εξελίξεις (και όχι απλής επιβολής των δεύτερων επί των πρώτων). Η επισήμανση της ύπαρξης μιας δυναμικής σχέσης μεταξύ της ελληνικής πολιτικής και του διεθνούς συστήματος καταδείκνυε ότι κατά κανόνα υπήρχε ένα σημαντικό (πάντως όχι αμελητέο) περιθώριο ελιγμών ακόμη και για μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα σε αυτό το περιθώριο άλλωστε εντοπίστηκε η σημαντική παρέμβαση του Ελευθερίου Βενιζέλου σε διάφορες χρονικές στιγμές, από το Θέρισο του 1905 έως την ελληνοτουρκική προσέγγιση του Οι νέοι ερευνητικοί προσανατολισμοί έφεραν στο προσκήνιο της έρευνας ποικίλες μεταβλητές (γεωγραφικές, οικονομικές, διπλωματικές, ιδεολογικές, στρατιωτικές, εσωτερικής πολιτικής, ποιότητας ηγεσίας κ.λπ.) που έπρεπε να συνεκτιμηθούν μαζί φυσικά με τη συστηματική μελέτη των πρωτογενών πηγών για την εξαγωγή περισσότερο ασφαλών συμπερασμάτων. Για παράδειγμα, η «εσωτερική» ή η «οικονομική» πολιτική δεν αντιμετωπίζονταν πλέον ως στοιχεία περίπου αδιάφορα για τις αποφάσεις που αφορούσαν στις διεθνείς σχέσεις της χώρας, αλλά μεταβλητές που τις διαμόρφωναν, αν όχι καθοριστικά, τουλάχιστον σε σημαντικό βαθμό. Με άλλα λόγια, επήλθε μια οριστική μετάβαση της ελληνικής ιστορικής επιστήμης από το απλούστερο παλαιότερο πλαίσιο της Διπλωματικής Ιστορίας στο περισσότερο σύγχρονο και περίπλοκο αντίστοιχο της Ιστορίας των Διεθνών Σχέσεων. 14 (1973), σσ Yannis G. Mourelos, L Intervention de la Grèce dans la Grande Guerre, (Athènes: Institut Français d Athènes, 1983) Theodore A. Couloumbis, The United States, Greece and Turkey: The Troubled Triangle (New York: Praeger, 1983). Ο κατάλογος αυτός οπωσδήποτε δεν είναι εξαντλητικός. 18

20 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βέβαια, με αυτόν τον ερευνητικό προσανατολισμό, η μελέτη γινόταν πολύ πιο «δύσκολη», ενώ απαιτούσε παράλληλα και έναν βαθμό διεπιστημονικότητας, αφού έπρεπε να ληφθούν υπόψη οι προβληματισμοί και άλλων κλάδων της επιστήμης, όπως της νομικής, των οικονομικών, των διεθνών σχέσεων. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι τότε ακριβώς, στη δεκαετία του 1970, εμφανίστηκε και η ελληνική έκδοση μείζονος σημασίας έργων μεθοδολογίας. 4 Οπωσδήποτε η στροφή αυτή συνέβαλε στην ανάδυση μιας πολύ πιο ολοκληρωμένης εικόνας για τις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας, σε μία διαρκή «συνομιλία» με τις διεθνείς επιστημονικές τάσεις. Χωρίς να είναι δυνατόν να ισχυριστεί κανείς ότι όλα εξομαλύνθηκαν στην ελληνική έρευνα, δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηριχθεί ότι οι μεθοδολογικές αλλαγές που δρομολογήθηκαν εκείνη την εποχή έβαλαν την ελληνική ιστοριογραφία των διεθνών σχέσεων σε ένα νέο δρόμο, τον οποίο συνέχισε και διεύρυνε έως σήμερα. Η πολύ καλύτερη κατανόηση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, πριν και μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάννης, την οποία μπορούμε να επικαλούμαστε σήμερα, βασίστηκε σε αυτόν τον θεωρητικό και μεθοδολογικό εμπλουτισμό. Η μελέτη της ελληνικής πολιτικής έθεσε νέα ερωτήματα ή και παλαιότερα μέσα σε ένα νέο πλαίσιο προσφέροντας μια πληρέστερη εικόνα. Η μελέτη αυτή, επιπλέον, διαλέχθηκε με την εμφάνιση μείζονος σημασίας έργων για την ελληνική εσωτερική πραγματικότητα. 5 Ωστόσο, η διερεύνηση, ειδικότερα, της πολιτικής των Αθηνών έναντι της ΚτΕ δεν υπήρξε μέχρι σήμερα πλήρης. Οι σχετικές μελέτες επικεντρώθηκαν σε συγκεκριμένα επεισόδια τα οποία ενέπλεξαν την Ελλάδα και τον διεθνή οργανισμό 4. Geoffrey Barraclough, Εισαγωγή στη σύγχρονη ιστορία (μτφρ. Τάκης Καΐσης) (Αθήνα: Κάλβος, 1972) Edward Carr, Τι είναι η ιστορία; (μτφρ. Φρίντα Λιάππα) (Αθήνα: Εκδόσεις 70, 1974), δεύτερη έκδοση (με την εποπτεία των Θ. Βερέμη και Κ. Παπαθανασόπουλου) 1984 Pierre Renouvin και Jean-Baptiste Duroselle, Εισαγωγή εις την ιστορίαν των διεθνών σχέσεων Ι (μτφρ. Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, πρόλογος Γ. Κ. Τενεκίδης) (Αθήνα: ΕΚΚΕ, 1977). 5. Βλ. σχετικά: Θάνος Βερέμης, Οι επεμβάσεις του στρατού στην ελληνική πολιτική, (Αθήνα: Εξάντας, 1977) George Th. Mavrogordatos, Stillborn Republic: Social Coalitions and Party Strategies in Greece, (Berkeley: University of California Press, 1983) Θανάσης Διαμαντόπουλος, Ο Βενιζελισμός της ανόρθωσης (Αθήνα Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, 1985). 19

21 Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ και είχαν κατά κανόνα τραυματική επίδραση στους διαμορφωτές της πολιτικής στην Αθήνα: το επεισόδιο της Κέρκυρας, την ακύρωση του πρωτοκόλλου Πολίτη-Καλφώφ, το επεισόδιο του Πετριτσίου, το πρόβλημα των μειονοτήτων. 6 Η στάση της χώρας έναντι της ευρύτερης ιδέας της οργάνωσης της διεθνούς κοινωνίας και της λειτουργίας ενός οργανισμού με οικουμενικές φιλοδοξίες, όπως η ΚτΕ, έμεινε μάλλον στο περιθώριο, ίσως επειδή η τελική αποτυχία του οργανισμού της Γενεύης (που μάλλον προδικαζόταν από τα ελληνικού ενδιαφέροντος προηγούμενα της δεκαετίας του 1920) φαινόταν να παραπέμπει σε κάποια μειωμένη σημασία του. Αυτό, άλλωστε, ήταν ένα ευρύτερο φαινόμενο στη διεθνή επιστημονική συζήτηση. Ειδικότερα, όμως, οι ελληνικές θέσεις για το ζήτημα του αφοπλισμού κατά την περίοδο του μεσοπολέμου δεν έχουν αποτελέσει αντικείμενο ειδικής έρευνας, ενώ η πλειοψηφία των μελετητών της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής από το 1922/23 έως και τις παραμονές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου δεν κάνουν εκτενείς αναφορές στη στάση που υιοθέτησαν οι ελληνικές κυβερνήσεις στο συγκεκριμένο ζήτημα. Αντίθετα, σημαντικές μελέτες έχουν εμφανισθεί στο εξωτερικό με αντικείμενο την πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων έναντι των διαφόρων θεμάτων αφοπλισμού. Αν και λείπει από τη διεθνή ιστοριογραφία μια συνολική καταγραφή του έργου που συντελέσθηκε στη Γενεύη, σημειώνεται ήδη μία σημαντική αύξηση του ερευνητικού ενδιαφέροντος για το συγκεκριμένο θέμα. Την τελευταία εικοσαετία, η διεθνής βιβλιογραφία εμπλουτίζεται συνεχώς με μονογραφίες και άρθρα, που αφορούν στις προσπάθειες που έλαβαν χώρα κατά τον μεσοπόλεμο για τον περιορισμό και τον έλεγχο των εξοπλισμών. Η σημαντική αυτή 6. James Barros, The Corfu Incident: Mussolini and the League of Nations (Princeton: Princeton University Press, 1965) του ιδίου, The League of Nations and the Great Powers: The Greek-Bulgarian Incident, 1925 (Oxford: Clarendon Press, 1970) Αρετή Τούντα-Φεργάδη, Ελληνοβουλγαρικές μειονότητες: πρωτόκολλο Πολίτη-Καλφώφ, (Θεσσαλονίκη: ΙΜΧΑ, 1986) Λένα Διβάνη, Ελλάδα και μειονότητες: το σύστημα διεθνούς προστασίας της Κοινωνίας των Εθνών (Αθήνα: Καστανιώτης, 1999) Σπυρίδων Πλουμίδης, Η ελληνοβουλγαρική κρίση του : ο πόλεμος της ζωοκλοπής (Αθήνα: Γόρδιος, 2006) Ιωάννης Παπαφλωράτος, Η ελληνοϊταλική κρίση του 1923: το επεισόδιο Tellini/Κέρκυρας (Αθήνα Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, 2009). 20

22 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ιστοριογραφική εξέλιξη μπορεί σε μεγάλο βαθμό να αποδοθεί στην αναβίωση του ενδιαφέροντος της επιστημονικής κοινότητας, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και του δεύτερου πολέμου του Κόλπου, για τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη λειτουργία ενός «πολυπολικού» (και όχι «διπολικού») συστήματος. Έως το τέλος της δεκαετίας του 1980, οι μελέτες με αντικείμενο την ΚτΕ και τον αφοπλισμό ήταν αρκετά περιορισμένες, καθώς οι μόνοι ιστορικοί που είχαν ασχοληθεί συστηματικά με το θέμα αυτό ήταν ο David Richardson και ο Maurice Vaïsse. 7 Βέβαια, στη διάθεση του ερευνητή βρίσκονται επίσης τα πολύτιμα βιβλία των J.W. Wheeler- Bennett και Philip Noel-Baker ωστόσο, δεν πρόκειται για έργα που βασίσθηκαν στην έρευνα πρωτογενών πηγών, καθώς ο μεν Wheeler- Bennett, σύγχρονος παρατηρητής των εξελίξεων, προέβη σε μια μάλλον δημοσιογραφική καταγραφή των γεγονότων, 8 ο δε Noel-Baker, παρών στη συνδιάσκεψη του Αφοπλισμού, κατέγραψε προσωπικές εντυπώσεις και αναμνήσεις από τη Γενεύη, χωρίς να προβεί σε μια συνολική προσέγγιση του συγκεκριμένου ζητήματος. 9 Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, όμως, η κατάσταση αυτή άλλαξε. Έκτοτε εκπονήθηκαν διατριβές, δημοσιεύτηκαν άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους και εκδόθηκαν μονογραφίες με αντικείμενο το ζήτημα του αφοπλισμού και τις πρωτοβουλίες της ΚτΕ. Το 2006, μάλιστα, ένα από τα πιο έγκυρα διεθνή περιοδικά, το Journal of Strategic Studies, αφιέρωσε έναν τόμο στο ζήτημα του αφοπλισμού στο μεσοπόλεμο, κάτι που καταδεικνύει τη στροφή του ενδιαφέροντος της επιστημονικής κοινότητας προς το συγκεκριμένο θέμα. Αυτή η εξέλιξη, πάντως, σχετίζεται με την ανάδειξη μιας νέας 7. Maurice Vaïsse, Sécurité d Abord: La Politique Française en Matière de Désarmement, 9 Décembre Avril 1934 (Paris: Pedone, 1981) David Richardson, The Evolution of British Disarmament Policy in the 1920s (London: Pinter, 1989). 8. J.W. Wheeler-Bennett, Information on the Reduction of Armaments (London: Allen and Unwin, 1925) του ίδιου, Disarmament and Security since Locarno (London: Allen and Unwin, 1932) του ίδιου, The Disarmament Deadlock (London: Routledge, 1934). 9. Philip Noel-Baker, The First World Disarmament Conference, and Why it Failed (Oxford: Pergamon Press, 1979). 21

23 Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ γενιάς ιστορικών που, βασιζόμενοι σε πλούσιο διαθέσιμο αρχειακό υλικό (αδημοσίευτο και μη), μελέτησαν και εξακολουθούν να μελετούν συστηματικά τις προσπάθειες της ΚτΕ για περιορισμό των εξοπλισμών. Πρόκειται για τους Carolyn Kitching, Dick Richardson, Peter Jackson, Andrew Webster, Philip Towle, David Stone, Gerard Silverlock κ.ά., χωρίς τις έρευνες και τα πορίσματα των οποίων θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη η καταγραφή και αποτίμηση των θέσεων των μικρότερων κρατών έναντι του ζητήματος του αφοπλισμού. Υπό την έννοια αυτή, η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί αφ ενός να καλύψει το κενό που εμφανίστηκε στη σχετική ελληνική βιβλιογραφία και αφ ετέρου να αποτιμήσει την επιρροή ενός ακόμη στοιχείου του διεθνούς συστήματος που επηρέασε τη διαμόρφωση της πολιτικής ενός μικρού κράτους όπως η Ελλάδα. Ποια είναι όμως τα ιδιαίτερα εκείνα στοιχεία που επιτρέπουν τον χαρακτηρισμό ενός κράτους ως «μικρού»; Αν και τις προηγούμενες δεκαετίες έλαβε χώρα μια εξαντλητική δημόσια συζήτηση και δημοσιεύτηκαν δεκάδες σχετικές μελέτες, η επιστήμη των Διεθνών Σχέσεων δεν έχει καταλήξει ακόμα σε έναν κοινά αποδεκτό ορισμό του μικρού κράτους. 10 Από τη μια πλευρά, πολλοί ακαδημαϊκοί προτείνουν ορισμούς που βασίζονται σε ποσοτικές/μετρήσιμες σταθερές: γεωγραφική έκταση, οικονομικές δυνατότητες, στρατιωτική ισχύς και πληθυσμός. 11 Ιδιαίτερα το δημογραφικό είναι το κριτήριο εκείνο που λαμβάνουν κυρίως υπόψη τους οι περισσότεροι αναλυτές προκειμένου να χαρακτηρίσουν ένα κράτος «μικρό». Στο παρελθόν, μάλιστα, αρκετές μελέτες είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μικρά κράτη ήταν εκείνα με πληθυσμό μικρότερο του ενός εκατομμυρίου. Πιο πρόσφατες αναλύσεις, πάντως, 10. Alan Henrikson, A Coming Magnesian Age? Small States, the Global System, and the International Community, Geopolitics 6:3 (2001), σ. 56 Bjorn G. Olafsson, Small States in the Global System: Analysis and Illustrations form the Case of Iceland (Aldershot: Ashgate, 1998), σ. 3 Roderick Pace, Small States and the Internal Balance of the European Union: The Perspective of Small States, στο John Redmond και Jackie Gower (επιμ.), Enlarging the European Union: The Way Forward (Aldershot: Ashgate, 2000), σ Βλ. για παράδειγμα: Maurice East, Size and Foreign Policy Behavior: A Test of Two Models, World Politics 25:4 (1973), σ. 557 Olafsson, Small States, σσ

24 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ανεβάζουν το όριο στα ή ακόμα και στα 30 εκατομμύρια αν πρόκειται για υπανάπτυκτα κράτη. 12 Από την άλλη πλευρά, αρκετοί επιστήμονες επιχειρούν να ορίσουν τα μικρά κράτη βασιζόμενοι στα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη μελέτη της διεθνούς συμπεριφοράς τους. Για παράδειγμα, οι Graham Evans και Jeffrey Newnham στο λεξικό τους για τις Διεθνείς Σχέσεις υποστηρίζουν πως τα κράτη αυτά επιδιώκουν τη συμμετοχή τους σε διεθνείς οργανισμούς, είναι σταθεροί υπέρμαχοι του διεθνούς δικαίου, αποφεύγουν να κάνουν χρήση της στρατιωτικής τους δύναμης και ασχολούνται μάλλον με τις περιφερειακές παρά με τις διεθνείς εξελίξεις. 13 Στο ίδιο πλαίσιο, τα «μικρά» αντιμετωπίζονται ταυτόχρονα και ως «αδύναμα» κράτη, που έχουν ως βασικό στόχο τη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας και της πολιτικής ανεξαρτησίας τους. Προκειμένου, μάλιστα, να εξασφαλίσουν περαιτέρω εγγυήσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος ασφάλειάς τους, δεν διστάζουν να επιδιώκουν τη συμμετοχή τους σε συμμαχίες. 14 Θεωρώντας ότι καμία από τις δύο σχολές σκέψης δεν μπορεί να δώσει έναν ικανοποιητικό ορισμό, η Jeanne Hey υποστήριξε πως μικρά είναι τα κράτη που αυτοπροσδιορίζονται ή προσλαμβάνονται από τα υπόλοιπα ως «μικρά». 15 Βέβαια, και η θεωρία αυτή παρουσιάζει αδυναμίες. Γιατί, αναρωτιέται σωστά ο Matthias Maass, η 12. Βλ. σχετικά: Philippe Hein, The Study of Microstates, στο Edward Dommen και Philippe Hein (επιμ.), States, Microstates and Islands (London: Croom Helm, 1985), σ. 18 David Vidal, The Inequality of States: A Study of the Small Power in International Relations (Oxford: Clarendon Press, 1967), σ. 8 Colin Clarke και Tony Payne (επιμ.), Politics, Security, and Development in Small States (London Boston: Allen & Unwin, 1987), σ. ΧVII. 13. Graham Evans και Jeffrey Newnham, The Penguin Dictionary of International Relations (London: Penguin Books, 1998), σσ Βλ. ενδεικτικά: Annette Baker Fox, The Power of Small States: Diplomacy in World War 2 (Chicago: Cambridge University Press, 1959), σσ. 2-3 Omar de Raeymaeker, Introduction, στο Omar de Raeymaeker et.al. (επιμ.), Small Powers in Alignment (Leuven: Katholieke Universiteit te Leuven, 1974), σ. 18 Robert Rothstein, Alliances and Small Powers (New York London: Columbia University Press, 1968), σ Jeanne A. K. Hey, Introducing Small State Foreign Policy, στο Jeanne A. K. Hey (επιμ.), Small States in World Politics: Explaining Foreign Policy Behavior (Boulder: Lynne Rienner Publishers, 2003), σ

Διεθνής Οργανισμός είναι ένα σύνολο κρατών, που δημιουργείται με διεθνή συνθήκη, διαθέτει μόνιμα όργανα νομική προσωπικότητα διαφορετική από τα κράτη

Διεθνής Οργανισμός είναι ένα σύνολο κρατών, που δημιουργείται με διεθνή συνθήκη, διαθέτει μόνιμα όργανα νομική προσωπικότητα διαφορετική από τα κράτη Διεθνείς Οργανισμοί Περιεχόμενα Σελ.3 Τι είναι διεθνής οργανισμός; Σελ.4 Κατηγορίες διεθνών οργανισμών Σελ.5-6 Σημαντικότεροι Διεθνείς Οργανισμοί Σελ.7 Τι είναι Μη Κυβερνητικός Οργανισμός Σελ.8-11 Μ.Κ.Ο

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστική Ψυχολογία: Οι ανώτερες γνωστικές διεργασίες

Γνωστική Ψυχολογία: Οι ανώτερες γνωστικές διεργασίες Γνωστική Ψυχολογία: Οι ανώτερες γνωστικές διεργασίες ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις Επιμέλεια-Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου Εξώφυλλο: ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε. 2014 Εκδόσεις Τόπος & Νίκος Μακρής, Μπετίνα Ντάβου, Θανάσης

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Οι αρχειακές συλλογές του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου της Φλωρεντίας

Οι αρχειακές συλλογές του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου της Φλωρεντίας Οι αρχειακές συλλογές του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου της Φλωρεντίας B. Αρχειακές συλλογές που προέρχονται από ιδιωτικά αρχεία (DEP) και πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Διπλωματική Ιστορία Ενότητα 6η:

Διπλωματική Ιστορία Ενότητα 6η: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 6η: Η διευθέτηση των Βερσαλλιών Ιωάννης Στεφανίδης, Καθηγητής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΟΥΝ ΤΣΟΥ. Οι διακεκριμένοι καθηγητές Στρατηγικής Αθανάσιος Πλατιάς και Κωνσταντίνος. Δελτίο Τύπου. Εκδόσεις: Διαθέσιμο από:

ΣΟΥΝ ΤΣΟΥ. Οι διακεκριμένοι καθηγητές Στρατηγικής Αθανάσιος Πλατιάς και Κωνσταντίνος. Δελτίο Τύπου. Εκδόσεις: Διαθέσιμο από: ΣΟΥΝ ΤΣΟΥ Πολεμική Στρατηγική Κείμενα: Αθανάσιος Πλατιάς, Κωνσταντίνος Κολιόπουλος ISBN: 978-960-531-342-5 Τιμή: 18,02 ευρώ Σελίδες: 280 Σχήμα: 17 x 24 Γλώσσα: Ελληνικά, Ημερομηνία κυκλοφορίας: 2015 Εκδόσεις:

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Εµµανουήλ Κούµας (ηµ. γεν. 29 Ιανουαρίου 1980) Νεαπόλεως 19, Μαρούσι, 15123 +30-6979-779664, +357-97679220 e.koumas@hotmail.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Εµµανουήλ Κούµας (ηµ. γεν. 29 Ιανουαρίου 1980) Νεαπόλεως 19, Μαρούσι, 15123 +30-6979-779664, +357-97679220 e.koumas@hotmail. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Εµµανουήλ Κούµας (ηµ. γεν. 29 Ιανουαρίου 1980) Νεαπόλεως 19, Μαρούσι, 15123 +30-6979-779664, +357-97679220 e.koumas@hotmail.com ΠΤΥΧΙΑ ΤΙΤΛΟΙ ΣΠΟΥ ΩΝ 2008: ιδακτορικό δίπλωµα στη Νεότερη

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας. κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας. κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014 Θέμα Α1 Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α) Με τη βιομηχανική επανάσταση καθώς η κατοχή γης έπαυε προοδευτικά να είναι πηγή εξουσίας

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 4, Number 1, 2014 BOOK REVIEW Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition Συγγραφέας: Hanna Schlisser, Yasemin

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά θέματα προς συζήτηση:

Βασικά θέματα προς συζήτηση: ΕΝΟΤΗΤΑ 8. ΚΟΙΝΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ, ΚΟΙΝΗ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Βασικά θέματα προς συζήτηση: Η ανάπτυξη της Κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας Η λήψη των αποφάσεων

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικότερα: Ο Εδαφικός Διακανονισμός της Συνθήκης της Λωζάννης και η Νομολογία Διεθνών Δικαιοδοτικών Οργάνων. Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος

Ειδικότερα: Ο Εδαφικός Διακανονισμός της Συνθήκης της Λωζάννης και η Νομολογία Διεθνών Δικαιοδοτικών Οργάνων. Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος 1 Ο Εδαφικός Διακανονισμός της Συνθήκης της Λωζάννης και η Νομολογία Διεθνών Δικαιοδοτικών Οργάνων Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ Η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης της

Διαβάστε περισσότερα

Έγγραφο συνόδου B7-xxxx/2013 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. εν συνεχεία δηλώσεως της Επιτροπής. σύμφωνα με το άρθρο 110 παράγραφος 2 του Κανονισμού

Έγγραφο συνόδου B7-xxxx/2013 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. εν συνεχεία δηλώσεως της Επιτροπής. σύμφωνα με το άρθρο 110 παράγραφος 2 του Κανονισμού ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Έγγραφο συνόδου 28.11.2013 B7-xxxx/2013 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ εν συνεχεία δηλώσεως της Επιτροπής σύμφωνα με το άρθρο 110 παράγραφος 2 του Κανονισμού σχετικά με την κύρωση της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ. Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ. Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Α. Ερωτήσεις σύντομης απάντησης 1. Το αγροτικό ζήτημα

Διαβάστε περισσότερα

TO BHMA ΠΟΣΑ ΜΑΣ ΧΡΩΣΤΑΕΙ

TO BHMA ΠΟΣΑ ΜΑΣ ΧΡΩΣΤΑΕΙ TO BHMA ΠΟΣΑ ΜΑΣ ΧΡΩΣΤΑΕΙ Ειδική έκδοση για την εφημερίδα TO BHMA ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ζώης Τσώλης Η ειδική αυτή έκδοση για την εφημερίδα TO BHMA είναι φωτογραφική αναπαραγωγή της απόρρητης έκθεσης του Γενικού Λογιστηρίου

Διαβάστε περισσότερα

και ηµόσιας ιοίκησης του Πανεπιστηµίου Αθηνών 1988-92: Αναπληρωτής Καθηγητής των ιεθνών Σχέσεων στο Τµήµα

και ηµόσιας ιοίκησης του Πανεπιστηµίου Αθηνών 1988-92: Αναπληρωτής Καθηγητής των ιεθνών Σχέσεων στο Τµήµα ΓΙΑΝΝΗΣ Γ. ΒΑΛΗΝΑΚΗΣ ΣΠΟΥ ΕΣ Ιούνιος 1981: ιδάκτωρ των ιεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήµιο Pantheon Sorbonne (Παρίσι Ι) µε άριστα 1980-1981: Πανεπιστήµιο Παρίσι Ι, Diplome d Etudes Approfondies (DEA) Ιστορία

Διαβάστε περισσότερα

2 η ΕΒ ΟΜΑ Α ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙΕΝΕ Νοεμβρίου

2 η ΕΒ ΟΜΑ Α ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙΕΝΕ Νοεμβρίου 2 η ΕΒ ΟΜΑ Α ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙΕΝΕ 10-14 Νοεμβρίου 2008 -------------------------------------- Ημερίδα ΥΠΕΞ «Ενέργεια και Εξωτερική Πολιτική» Αθήνα, 10 Νοεμβρίου 2008 --------------------------------- Εισαγωγική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Π.Ι.Ε.)

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η ραγδαία αύξηση της διαθεσιμότητας των παρεχόμενων πληροφοριών σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (επαγγελματικούς και μη), σε συνδυασμό

Διαβάστε περισσότερα

Διπλωματική Ιστορία Ενότητα 7η:

Διπλωματική Ιστορία Ενότητα 7η: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 7η: Η απόπειρα οργάνωσης συστήματος συλλογικής ασφάλειας Η παραδοσιακή διπλωματία Ιωάννης Στεφανίδης, Καθηγητής Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την άσκηση των Δικαιωμάτων των Παιδιών

Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την άσκηση των Δικαιωμάτων των Παιδιών Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την άσκηση των Δικαιωμάτων των Παιδιών [όπως κυρώθηκε με το N. 2502/1997: Κύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Άσκηση των Δικαιωμάτων των Παιδιών, (ΦΕΚ 103, τ. Α )] Άρθρο πρώτο.-

Διαβάστε περισσότερα

Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Π.Μ.Σ. ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Π.Μ.Σ. ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Π.Μ.Σ. ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 3 η Θεματική ενότητα: Ανάλυση μεθοδολογίας ερευνητικής εργασίας Σχεδιασμός έρευνας: Θεωρητικό πλαίσιο και ανάλυση μεθοδολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Η παρακάτω ομάδα κεφαλαίων εξετάζει τους μηχανισμούς της κυβέρνησης και τις διαδικασίες μέσω των οποίων διαμορφώνεται και εφαρμόζεται η δημόσια

Η παρακάτω ομάδα κεφαλαίων εξετάζει τους μηχανισμούς της κυβέρνησης και τις διαδικασίες μέσω των οποίων διαμορφώνεται και εφαρμόζεται η δημόσια Χρήση του Βιβλίου Η πολιτική, από τη φύση της, είναι ένας τομέας επικάλυψης και διασύνδεσης. Το υλικό λοιπόν που συναντάται στο βιβλίο αυτό ανθίσταται πεισματικά στην τμηματοποίηση, κάτι που αποτελεί και

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα

Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα Το κείμενο αυτό είναι ένα απόσπασμα από το Κεφάλαιο 16: Ποιοτικές ερμηνευτικές μέθοδοι έρευνας στη φυσική αγωγή (σελ.341-364) του βιβλίου «Για μία καλύτερη φυσική αγωγή» (Παπαιωάννου, Α., Θεοδωράκης Ι.,

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Πρόλογος: Μεθοδολογικές και εννοιολογικές αποσαφηνίσεις Ι. Αντικείμενο της μελέτης, σκοπός και μεθοδολογία ΙΙ. «Δικαιώματα» και «υποχρεώσεις» πολιτειακών οργάνων ΙΙΙ. Η αρμοδιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ. Θεωρία και Πολιτική

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ. Θεωρία και Πολιτική ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ Θεωρία και Πολιτική Παντελής Καλαϊτζιδάκης Σαράντης Καλυβίτης ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή στην οικονομική μεγέθυνση Ορισμός της οικονομικής μεγέθυνσης 15 Μια σύντομη

Διαβάστε περισσότερα

Βιβλιογραφία κοινωνικής έρευνας

Βιβλιογραφία κοινωνικής έρευνας Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 14 Βιβλιογραφία κοινωνικής έρευνας 14-1 Σύνοψη κεφαλαίου Ανάγνωση κοινωνικών ερευνών Συνετή χρήση του διαδικτύου Συγγραφή κοινωνικών ερευνών Η δεοντολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΒΟΓΛΗΣ ΠΟΛΥΜΕΡΗΣ. Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΒΟΓΛΗΣ ΠΟΛΥΜΕΡΗΣ. Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Βιογραφικό σημείωμα Ο Πολυμέρης Βόγλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964. Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και εκπόνησε τη διατριβή του στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις

ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις Επιμέλεια - Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου Εξώφυλλο: ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε. 2014 Εκδόσεις Τόπος & Δημήτρης Καλτσώνης για την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμο [Οι εκδόσεις Τόπος είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΤΟΥ ΑΙΜΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΤΟΥ ΑΙΜΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Βαλκανικά σύμμεικτα ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΤΟΥ ΑΙΜΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Υπεύθυνος: Μέλη: Καθ. Παρασκευή Νάσκου Περράκη Καθ. Φώτιος Σιώκης Καθ. Κυριάκος Κεντρωτής Λέκτ. Ελευθερία

Διαβάστε περισσότερα

Εξωτερική Πολιτική της Ρωσίας ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΞΕΚΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ. Γέννηση του Ρωσικού κράτους 4 Αυτοκρατορίες 4 κρίσεις

Εξωτερική Πολιτική της Ρωσίας ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΞΕΚΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ. Γέννηση του Ρωσικού κράτους 4 Αυτοκρατορίες 4 κρίσεις ΗΜ: Παρασκευή ΩΡΕΣ:11.15-14. Αίθουσα 339 Πρώτο μάθημα 28.2.2014 Εξωτερική Πολιτική της Ρωσίας ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΞΕΚΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Παρουσίαση του Σχεδιαγράμματος του μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΑΡΜΑΡΑ Καθηγητή του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου ΟΜΙΛΙΑ

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΑΡΜΑΡΑ Καθηγητή του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου ΟΜΙΛΙΑ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΑΡΜΑΡΑ Καθηγητή του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου ΟΜΙΛΙΑ Κυρίες και Κύριοι, Είναι μοιραίο, όταν ακολουθείς ως ομιλητής τους συγκεκριμένους σπουδαίους προλαλήσαντες να πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό ότι, παραδοσιακά, όπως άλλα εκπαιδευτικά συστήματα έτσι και το ελληνικό στόχευαν στην καλλιέργεια και ενδυνάμωση της εθνοπολιτιστικής ταυτότητας. Αυτό κρίνεται θετικό, στο βαθμό που

Διαβάστε περισσότερα

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org Ιδρυτική Διακήρυξη 1. 2. 3. Το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών - ΕΝΑ ενεργοποιείται σε μια κρίσιμη για την Ελλάδα περίοδο. Σε μια περίοδο κατά την οποία οι κοινωνικοί και πολιτικοί θεσμοί λειτουργούν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Τίτλος μαθήματος ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιλογής / Ενότητα Τεχνών (ΤΕ) ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΕΙΡΗΝΗ ΝΑΚΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΚΤ1121 ΜΟΝΑΔΕΣ ECTS:

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 15 Αντικείµενο του βιβλίου αυτού είναι οι ιεθνείς Οικονοµικές Σχέσεις οι οποίες αναλύονται τόσο στο θεωρητικό επίπεδο, όσο και στο επίπεδο των συνθηκών του πραγµατικού κόσµου µε έµφαση στο σύγχρονο

Διαβάστε περισσότερα

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΝΙΚΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ MINISTER OF FOREIGN AFFAIRS, CYPRUS

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΝΙΚΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ MINISTER OF FOREIGN AFFAIRS, CYPRUS THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΝΙΚΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ MINISTER OF FOREIGN AFFAIRS, CYPRUS 14 th CYPRUS SUMMIT Europe: Performing a balancing act Cyprus: Leaving no stone unturned ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 2 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2018 1 THE ECONOMIST

Διαβάστε περισσότερα

13617/16 ΓΒ/ακι/ΘΛ 1 DG E - 1C

13617/16 ΓΒ/ακι/ΘΛ 1 DG E - 1C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 4 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) 13617/16 JEUN 84 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου αριθ. προηγ. εγγρ.: 13344/16 JEUN 76 Θέμα: Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ MΕΤΑΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ MΕΤΑΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ MΕΤΑΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ 2016 ΔΠΘ/ΠΤΔΕ: Κανονισμός Εκπόνησης Μεταδιδακτορικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ:

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ: ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS 299516 ΥΠΟΕΡΓΟ: «ΜΟΔΙΠ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» και α/α «01» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Εκπαίδευση και Δια

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφή Τεχνικών Κειμένων

Συγγραφή Τεχνικών Κειμένων Συγγραφή Τεχνικών Κειμένων Η Ανάπτυξη του κειμένου Από τις διαλέξεις του μαθήματος του Α εξαμήνου σπουδών του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Τοπογραφίας & Γεωπληροφορικής Κ. Παπαθεοδώρου, Αναπληρωτής

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός. Σχολιασμού. Διπλωματικής Εργασίας

Οδηγός. Σχολιασμού. Διπλωματικής Εργασίας ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης: «Σπουδές στην Εκπαίδευση» Οδηγός Σχολιασμού Διπλωματικής Εργασίας (βιβλιογραφική σύνθεση) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: «ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 5 Ο χάρτης των Βαλκανίων

Διαβάστε περισσότερα

Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν

Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν μεσαίες, μικρές ή και πολύ μικρές δυνάμεις. Παρόλο που η

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 4.8.2016 JOIN(2016) 37 final 2016/0241 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης.

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Ευρωπαϊκή Οικονομία Νίκος Κουτσιαράς σε συνεργασία με την Ειρήνη Τσακνάκη Πηγές- Βιβλιογραφία

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός βελτίωσης της σχέσης μεταξύ διοίκησης ΑΈΙ και πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης. Ιωάννης Κλαψόπουλος. 1. Εισαγωγή Η

Σχεδιασμός βελτίωσης της σχέσης μεταξύ διοίκησης ΑΈΙ και πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης. Ιωάννης Κλαψόπουλος. 1. Εισαγωγή Η ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΕΙ ΚΑΙ... 27 27 Σχεδιασμός βελτίωσης της σχέσης μεταξύ διοίκησης ΑΈΙ και πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης Ιωάννης Κλαψόπουλος 1. Εισαγωγή Η παρούσα εισήγηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η δημιουργικότητα είναι η λειτουργία που επιτρέπει στο νου να πραγματοποιήσει ένα άλμα, πολλές φορές εκτός του αναμενόμενου πλαισίου, να αναδιατάξει τα δεδομένα με απρόσμενο τρόπο, υπερβαίνοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Ημερομηνία: ΣΑΒΒΑΤΟ 22 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΤΑΞΗ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Ημερομηνία: ΣΑΒΒΑΤΟ 22 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΤΑΞΗ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Ημερομηνία: ΣΑΒΒΑΤΟ 22 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΘΕΜΑ Α ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα κάθε πρότασης και δίπλα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ:

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ: ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS 299516 ΥΠΟΕΡΓΟ: «ΜΟΔΙΠ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» και α/α «01» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Εκπαίδευση και Δια

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνές Συμπόσιο 1914-1924, ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΑΝΑΤΡΟΠΩΝ: ΕΥΡΩΠΗ & ΕΛΛΑΔΑ Δελφοί 4-6 Ιουλίου 2014

Διεθνές Συμπόσιο 1914-1924, ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΑΝΑΤΡΟΠΩΝ: ΕΥΡΩΠΗ & ΕΛΛΑΔΑ Δελφοί 4-6 Ιουλίου 2014 Οργανωτική Επιτροπή Διεθνές Συμπόσιο 1914-1924, ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΑΝΑΤΡΟΠΩΝ: ΕΥΡΩΠΗ & ΕΛΛΑΔΑ Δελφοί 4-6 Ιουλίου 2014 Πρύτανης Ελένη Αρβελέρ Πρόεδρος Δ.Σ. Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών Καθηγητής Αθανάσιος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη Το παρόν ηλεκτρονικό εγχειρίδιο έχει ως στόχο του να παρακολουθήσει τις πολύπλοκες σχέσεις που συνδέουν τον

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΔΙΑΤΛΑΝΤΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑΣ

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΔΙΑΤΛΑΝΤΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑΣ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΔΙΑΤΛΑΝΤΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑΣ ΡΕΜΠΕΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας ιστορία νεότερη και σύγχρονη ΑΘΗΝΑ 2000 Οµάδα Σύνταξης Συντονιστής:

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δρ Εύης Σαχίνη, Διευθύντριας Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης στη Δημόσια Παρουσίαση Ψηφιακού Αποθετηρίου Ιδρύματος Κ. Σημίτη, ΕΙΕ, 6 Μαΐου 2015

Ομιλία Δρ Εύης Σαχίνη, Διευθύντριας Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης στη Δημόσια Παρουσίαση Ψηφιακού Αποθετηρίου Ιδρύματος Κ. Σημίτη, ΕΙΕ, 6 Μαΐου 2015 H συνεργασία Ομιλία Δρ Εύης Σαχίνη, Διευθύντριας Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης στη Δημόσια Παρουσίαση Ψηφιακού Αποθετηρίου Ιδρύματος Κ. Σημίτη, ΕΙΕ, 6 Μαΐου 2015 Αποτελεί ιδιαίτερη χαρά και τιμή για εμένα,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ανάπτυξη του

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ι

Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ι Τίτλος Κωδικός Τύπος μαθήματος Επίπεδο Έτος / Εξάμηνο φοίτησης Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ι LAW 202 Υποχρεωτικό Προπτυχιακό 2 ο / 3 ο (Χειμερινό) ECTS 6 Διαλέξεις / εβδομάδα Στόχος 1 Εργαστήρια / εβδομάδα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία της Ιστοριογραφίας

Ιστορία της Ιστοριογραφίας Ιστορία της Ιστοριογραφίας Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 2) Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Πολυμέρης Βόγλης Παραδοσιακή ιστοριογραφία Εδραιώνεται τον 19 ο αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΩΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ, I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΩΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ, I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 14.6.2014 EL Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης C 183/5 Ψήφισμα του Συμβουλίου και των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών, συνερχομένων στα πλαίσια του Συμβουλίου, της 20ής Μαΐου 2014,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ

ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ 1ο Σχέδιο Ι ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ιάρκεια: Ολιγόλεπτο Θέµατα: 3 ΘΕΜΑ 1ο Ο Β Παγκόσµιος πόλεµος και οι µεταπολεµικές σχέσεις Ελλάδας-Αλβανίας ΠΗΓΗ Το πώς έβλεπε η αλβανική

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονα Θέματα Διεθνούς Πολιτικής

Σύγχρονα Θέματα Διεθνούς Πολιτικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Σύγχρονα Θέματα Διεθνούς Πολιτικής Μάθημα 9 ο : Η λεκάνη το Ειρηνικού Ωκεανού Ιωάννης Παπαγεωργίου, Επίκουρος Καθηγητής, ΑΠΘ Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων Σχολικό έτος: Τμήμα: Γ 2 Μάθημα: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία. Επιμέλεια παρουσίασης: Μαμίτσα Μαρία, Μάστορα Βεατρίκη

2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων Σχολικό έτος: Τμήμα: Γ 2 Μάθημα: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία. Επιμέλεια παρουσίασης: Μαμίτσα Μαρία, Μάστορα Βεατρίκη 2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων Σχολικό έτος: 2017-2018 Τμήμα: Γ 2 Μάθημα: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Επιμέλεια παρουσίασης: Μαμίτσα Μαρία, Μάστορα Βεατρίκη Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ευ. Δανίκα Γεννήθηκε στην Κέρκυρα

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης.

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Ευρωπαϊκή Οικονομία Νίκος Κουτσιαράς σε συνεργασία με την Ειρήνη Τσακνάκη Πηγές- Βιβλιογραφία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 18.12.2014 COM(2014) 743 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την άσκηση της αρμοδιότητας έκδοσης κατ εξουσιοδότηση πράξεων

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι - Ενότητα 1: Εισαγωγή & Ενότητα 2: Γιατί διδάσκουμε Φυσικές επιστήμες (Φ.Ε.) στη Γενική Εκπαίδευση (Γ.Ε.

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι - Ενότητα 1: Εισαγωγή & Ενότητα 2: Γιατί διδάσκουμε Φυσικές επιστήμες (Φ.Ε.) στη Γενική Εκπαίδευση (Γ.Ε. Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Ενότητα 1: Γενικές πληροφορίες για το μάθημα Ενότητα 2: Γιατί διδάσκουμε Φυσικές Επιστήμες (Φ.Ε.) στη Γενική εκπαίδευση (Γ.Ε.);

Διαβάστε περισσότερα

Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών με την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες Κωνσταντίνα Στεφανίδου, PhD

Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών με την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες Κωνσταντίνα Στεφανίδου, PhD Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών με την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες Κωνσταντίνα Στεφανίδου, PhD Εργαστήριο Διδακτικής, Επιστημολογίας Φυσικών Επιστημών και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας,

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 8.12.2016 COM(2016) 779 final 2016/0385 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη θέση που πρέπει να λάβει η Ένωση, στο πλαίσιο της ομάδας εργασίας των συμμετεχόντων

Διαβάστε περισσότερα

Π. Νάσκου - Περράκη ΚΩΔΙΚΑΣ Πράξεων Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου Νομολογία - Λημματικός Κατάλογος

Π. Νάσκου - Περράκη ΚΩΔΙΚΑΣ Πράξεων Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου Νομολογία - Λημματικός Κατάλογος λευκή σελίδα λευκή σελίδα Π. Νάσκου - Περράκη ΚΩΔΙΚΑΣ Πράξεων Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου Νομολογία - Λημματικός Κατάλογος Θεσσαλονίκη 2013 Π. Νάσκου - Περράκη & Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. Του Ιωάννη Μ. Νομικού

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. Του Ιωάννη Μ. Νομικού ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Του Ιωάννη Μ. Νομικού (Πρόεδρος στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Ευρωπαϊκών και Αμερικανικών Μελετών (RIEAS) Copyright: Research Institute for European

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4. Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ )

Κεφάλαιο 4. Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Ε Ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 4 Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ. 190 193) Το 1914 ξέσπασε στην Ευρώπη ο Α' Παγκόσµιος Πόλεµος. Η Ελλάδα, αφού οδηγήθηκε σε διχασµό

Διαβάστε περισσότερα

Σύνοδος Δημάρχων και λοιπών τοπικών αρχών των κρατών. μελών της Ε.Ε. (11/02/2014 Βρυξέλλες)

Σύνοδος Δημάρχων και λοιπών τοπικών αρχών των κρατών. μελών της Ε.Ε. (11/02/2014 Βρυξέλλες) Σύνοδος Δημάρχων και λοιπών τοπικών αρχών των κρατών μελών της Ε.Ε. (11/02/2014 Βρυξέλλες) Κυρία Αντιπρόεδρε της Επιτροπής των Περιφερειών, Αγαπητή κα Γενική Διευθύντρια Le Bail, Αγαπητοί συνάδελφοι, Φίλοι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΣΧΟΛΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ στη «ΝΑΥΤΙΛΙΑ»

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΣΧΟΛΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ στη «ΝΑΥΤΙΛΙΑ» ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΣΧΟΛΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ στη «ΝΑΥΤΙΛΙΑ» ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Α. ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Νίκος Μαραντζίδης Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

Νίκος Μαραντζίδης Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Νίκος Μαραντζίδης Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Η σχέση της ελληνικής κοινωνίας με την Ευρώπη και η στάση της κοινής γνώμης γύρω από το ζήτημα «Ευρώπη» είναι τόσο παλιά όσο και η συγκρότηση της ΕΟΚ στα τέλη

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτική Κοινωνιολογία

Αγροτική Κοινωνιολογία Αγροτική Κοινωνιολογία Θεματική ενότητα 2: Η μελέτη του αγροτικού χώρου στην Ελλάδα Όνομα καθηγητή: Χαράλαμπος Κασίμης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικοί στόχοι Στόχος αυτής της ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΝΙΑΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΚΟΠΟΣ Το διδακτορικό πρόγραμμα στην Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση αποσκοπεί στην εμβάθυνση και κριτική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ

ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Ακαδ. Έτος 2013-2014 (Χειμερινό Εξάμηνο) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΚΘΕΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση Σεμιναρίου Pestalozzi

Έκθεση Σεμιναρίου Pestalozzi Έκθεση Σεμιναρίου Pestalozzi Τίτλος Σεμιναρίου: Διακυβέρνηση και συμμετοχικότητα: πιθανές στρατηγικές για ποιοτική εκπαίδευση ( Governance e Partecipazione: possibili strategie per un istruzione di qualità)

Διαβάστε περισσότερα

Η Ευρώπη και το Ισλάμ: Οκτώ Μύθοι

Η Ευρώπη και το Ισλάμ: Οκτώ Μύθοι Η Ευρώπη και το Ισλάμ: Οκτώ Μύθοι Aστέρης Χουλιάρας Καθηγητής Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Bernard Lewis: «Europe would turn Muslim by the end of this century,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Σκοπός Η Διπλωματική Εργασία (ΔΕ) εκπονείται από τους τελειόφοιτους του Τμήματος προκειμένου να αποκτήσουν τον τίτλο του διπλωματούχου Μηχανικού Σχεδίασης Προϊόντων & Συστημάτων

Διαβάστε περισσότερα

O Μεταπολεμικός Κόσμος

O Μεταπολεμικός Κόσμος O Μεταπολεμικός Κόσμος Πολυμέρης Βόγλης Τμήμα: Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 4) H ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Γεγονότα που οδηγούν στη ρήξη ΗΠΑ ΕΣΣΔ, αρχές 1948 Φεβρουάριος

Διαβάστε περισσότερα

15206/14 AΣ/νικ 1 DG D 2C

15206/14 AΣ/νικ 1 DG D 2C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 14 Νοεμβρίου 2014 (OR. en) 15206/14 FREMP 198 JAI 846 COHOM 152 POLGEN 156 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Προεδρία Συμβούλιο Διασφάλιση του σεβασμού του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 3 Η δεύτερη φάση και το

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΩΝ ΚΑΙ Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΩΝ ΚΑΙ Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΩΝ ΚΑΙ Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Αίθουσα της Γερουσίας, Βουλή των Ελλήνων Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2014, Παρασκευή 21 και Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2014 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πέμπτη

Διαβάστε περισσότερα

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας είναι η συνέχεια στόχων και στρατηγικών επιλογών στη βάση των πολιτικών αντιλήψεων

Διαβάστε περισσότερα

Δευτέρα, 20 Οκτωβρίου 2014, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ. Ακρόαση του υποψήφιου κ. WIEWIÓROWSKI

Δευτέρα, 20 Οκτωβρίου 2014, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ. Ακρόαση του υποψήφιου κ. WIEWIÓROWSKI ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων Δευτέρα, 20 Οκτωβρίου 2014, 19.00-22.30 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ Ακρόαση του υποψήφιου κ.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ

Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΧΟΥΧΛΙΑ ΜΑΡΘΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΙΝΑΣ Προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 28 Απριλίου 2017 (OR. en)

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 28 Απριλίου 2017 (OR. en) Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 28 Απριλίου 2017 (OR. en) 7984/17 CSC 76 JAI 307 CFSP/PESC 313 CORLX 185 COTRA 5 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Θέμα : Συμφωνία μεταξύ του Καναδά και της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛ201 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΩΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση Συνάντηση Εργασίας ρ Χριστίνα Θεοχάρη Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός Γραµµατέας Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΓΣΕΕ 7 Ιουνίου 2006 1 1. Η Κοινωνική εταιρική ευθύνη

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 4.8.2016 JOIN(2016) 38 final 2016/0243 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Έγγραφο συνόδου B7-0000/2013 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. εν συνεχεία δήλωσης του Συμβουλίου. σύμφωνα με το άρθρο 110, παράγραφος 2, του Κανονισμού

Έγγραφο συνόδου B7-0000/2013 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. εν συνεχεία δήλωσης του Συμβουλίου. σύμφωνα με το άρθρο 110, παράγραφος 2, του Κανονισμού ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Έγγραφο συνόδου 2.12.2013 B7-0000/2013 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ εν συνεχεία δήλωσης του Συμβουλίου σύμφωνα με το άρθρο 110, παράγραφος 2, του Κανονισμού σχετικά με το σχέδιο απόφασης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΈΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΧΩΡΊΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΈΣ ΓΡΑΜΜΈΣ

ΚΟΙΝΈΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΧΩΡΊΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΈΣ ΓΡΑΜΜΈΣ ΚΟΙΝΈΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΧΩΡΊΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΈΣ ΓΡΑΜΜΈΣ 33Οι επιπτώσεις της Βιομηχανικής Επανάστασης 33Η ανάπτυξη της εκπαίδευσης 33Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ιστορία της τέχνης 3 3 Η Ευρώπη και ο

Διαβάστε περισσότερα

þÿ໹乺  º ¹½  ¼Å½±Â ÄÉ

þÿ໹乺  º ¹½  ¼Å½±Â ÄÉ Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Law and Social Sciences http://hephaestus.nup.ac.cy Master Degree Thesis 2015 þÿ ¹ ¹ºÌĵÁµÂ ÁÅ ¼ õ¹Â ÀµÁ þÿ໹乺  º ¹½  ¼Å½±Â ÄÉ þÿºá±äî½ -¼µ»Î½

Διαβάστε περισσότερα

Δέσποινα Παπαδοπούλου Νίκος Κουραχάνης. Άστεγοι και Κοινωνικός Αποκλεισμός στην Ελλάδα της Κρίσης

Δέσποινα Παπαδοπούλου Νίκος Κουραχάνης. Άστεγοι και Κοινωνικός Αποκλεισμός στην Ελλάδα της Κρίσης Δέσποινα Παπαδοπούλου Νίκος Κουραχάνης Άστεγοι και Κοινωνικός Αποκλεισμός στην Ελλάδα της Κρίσης Άστεγοι και Κοινωνικός Αποκλεισμός στην Ελλάδα της Κρίσης ΤΟΠΟΣ Επιμέλεια-Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1 ΤΡΙΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΚΤΥΟΥ «ΕΛΕΝΗ ΣΚΟΥΡΑ» για την «Ενίσχυση της Συμμετοχής των Γυναικών που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικά ομάδες» στις Θέματα Συνάντησης Ολοκλήρωση προτάσεων για την

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 05: Εννοιολογικές οριοθετήσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης II Πολυξένη Ράγκου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Γιάννου Παπαντωνίου. «Ελλάδα Τουρκία στον 21 ο αιώνα»

Ομιλία Γιάννου Παπαντωνίου. «Ελλάδα Τουρκία στον 21 ο αιώνα» Ομιλία Γιάννου Παπαντωνίου στην εκδήλωση των ΚΕΠΠ, υπό την αιγίδα του ΥΠΕΞ, με θέμα: «Ελλάδα Τουρκία στον 21 ο αιώνα» Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετάνια Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου 2010 Είναι ιδιαίτερη χαρά που απευθύνομαι

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας 1 Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: 2810379603 E-class μαθήματος: https://eclass.teicrete.gr/courses/pgrad_omm107/

Διαβάστε περισσότερα

Γ Γυμνασίου: Οδηγίες Γραπτής Εργασίας και Σεμιναρίων. Επιμέλεια Καραβλίδης Αλέξανδρος. Πίνακας περιεχομένων

Γ Γυμνασίου: Οδηγίες Γραπτής Εργασίας και Σεμιναρίων. Επιμέλεια Καραβλίδης Αλέξανδρος. Πίνακας περιεχομένων Γ Γυμνασίου: Οδηγίες Γραπτής Εργασίας και Σεμιναρίων. Πίνακας περιεχομένων Τίτλος της έρευνας (title)... 2 Περιγραφή του προβλήματος (Statement of the problem)... 2 Περιγραφή του σκοπού της έρευνας (statement

Διαβάστε περισσότερα