Ελληνικά Κηπευτικά. Ένας κλάδος με μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης

Transcript

1 περιοδικη έκδοση για την αγροτική οικονομία απο την τραπεζα πειραιως 05 τευχοσ Νο ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2015 Ελληνικά Κηπευτικά Ένας κλάδος με μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης Αστικοί και δημοτικοί λαχανόκηποι Εναλλακτικός Αγροτουρισμόςεναλλακτικά αγροκτήματα Iστορίες επιτυχίας με άρωμα Ελλάδας Pellet Τα «άχρηστα» υλικά της φύσης μετατρέπονται σε καύσιμο GAIA EΠΙΧΕΙΡΕΙΝ Α.Ε. 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανάπτυξη της Ελληνικής Γεωργίας

2 περιεχομενα 02 Χειμώνας 2015 editorial ξερετε οτι: ειδικη έκδοση για την αγροτική οικονομία Κηπευτικά, ένας κλάδος με μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης τευχοσ Νο 05 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ εκδοτησ Gravity the newtons Εθνικής Αντιστάσεως 57, κτήριο Β, Χαλάνδρι, Τηλ: , gravitythenewtons.gr υπευθυνοσ εκδοσησ Στέλιος Ζωντός φωτογραφιεσ Shutterstock ειδικη εκδοση που διανεμεται δωρεαν απο τα καταστήματα του ομιλου ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Το περιεχόμενο αυτής της έκδοσης εκφράζεται με γενικούς όρους και περιορίζεται στην πληροφόρηση και μόνο. Οι αναγνώστες θα πρέπει να συμβουλευτούν επαγγελματίες για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων θεμάτων και να μην βασίζονται μόνο σε πληροφορίες αυτού του εντύπου, το οποίο δεν αποτελεί οποιαδήποτε μορφή συμβουλών ή συστάσεων από τον Όμιλο της Τράπεζας Πειραιώς. Η Τράπεζα Πειραιώς δεν αποδέχεται ούτε αναλαμβάνει οποιαδήποτε ευθύνη σε σχέση με το περιεχόμενο αυτής της έκδοσης και εξαιρεί κάθε είδους εγγυήσεις, δεσμεύσεις και εκπροσωπήσεις (είτε ρητές είτε σιωπηρές) στο μέγιστο προβλεπόμενο πλαίσιο που ορίζει η σχετική νομοθεσία. Απαγορεύεται η ολική ή μερική ανατύπωση, δημοσίευση ή αναπαραγωγή χωρίς ειδική άδεια της εκδότριας εταιρείας. Τα κηπευτικά αποτελούν μία από τις σημαντικότερες κατηγορίες προϊόντων του αγροτικού τομέα. Όπως θα διαβάσετε στις επόμενες σελίδες του τεύχους που κρατάτε στα χέρια σας, τα κηπευτικά είναι ένας δυναμικός κλάδος της ελληνικής γεωργίας που συνεισφέρει ουσιαστικά στην οικονομική ευημερία της χώρας, συμμετέχοντας σημαντικά στο ΑΕΠ, στην απασχόληση και στις εξαγωγές της, ενώ το ακαθάριστο εισόδημα από την καλλιέργειά τους είναι από τα υψηλότερα στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις. η Τράπεζα Πειραιώς, με προσανατολισμό της την στήριξη του αγροτικού τομέα, μέσα από το Πρόγραμμα της Συμβολαιακής Γεωργίας & Κτηνοτροφίας, έχει συμβάλει σημαντικά στον κλάδο, εντάσσοντας μέχρι σήμερα 19 επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς και περισσότερους από 350 παραγωγούς υπαιθρίων και υπό κάλυψη κηπευτικών, από άκρη σε άκρη της χώρας Δεν είναι τυχαίο ότι την τελευταία δεκαετία, δηλαδή από το 2005 έως το 2014, η συνολική αξία των εξαγωγών έχει σημειώσει αύξηση της τάξης του 32%. Μάλιστα, πέρα από τα βασικά είδη που ανήκουν στην κατηγορία των νωπών κηπευτικών, υπαίθριων ή υπό κάλυψη (ντομάτες, αγγούρια, πιπεριές, αγκινάρες, κολοκύθια, κουνουπίδια, λάχανα, μελιτζάνες, πατάτες, σπαράγγια, φασολάκια, καρπούζι, πεπόνι, φράουλες κ.ά.), σημαντικό ενδιαφέρον αρχίζουν σταδιακά να παρουσιάζουν και τα αυτοφυή λαχανευόμενα, που καταναλώνονται ολοένα και περισσότερο, κυρίως σε σαλάτες, όπως είναι το σταμναγκάθι ή γιαλοράδικο, ενώ αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλα, όπως η αντράκλα ή γλιστρίδα. Την ίδια στιγμή, όλο και περισσότερο έδαφος κερδίζει η εγχώρια παραγωγή τυποποιημένων νωπών οπωροκηπευτικών, η οποία σύμφωνα με τη μελέτη της ICAP, κατά την περίοδο , παρουσίασε μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής 1,5%. Δεν είναι εξάλλου λίγες οι εταιρείες σε όλη την Ελλάδα οι οποίες, δίνοντας έμφαση στην ποιότητα, τυποποιούν τα προϊόντα τους, τα οποία βρίσκονται πλέον στα ράφια σουπερμάρκετ και καταστημάτων σε όλον τον κόσμο. Ιδιαίτερη ανάπτυξη παρουσιάζει και η υδροπονική καλλιέργεια των κηπευτικών, όπου κατά την ίδια καλλιεργητική χρονιά εφαρμόζονται περισσότερες από μία φορά φύτευση και συγκομιδή. Όπως θα διαβάσετε σε αναλυτικό αφιέρωμα, η υδροπονία δίνει τη δυνατότητα καλλιέργειας σε εδάφη υποβαθμισμένα, καθώς και τη δυνατότητα άμεσης επαναφύτευσης με μεγαλύτερες αποδόσεις και μικρότερο λειτουργικό κόστος. Από την πλευρά της, η Τράπεζα Πειραιώς, με προσανατολισμό της την στήριξη του αγροτικού τομέα, μέσα από το Πρόγραμμα της Συμβολαιακής Γεωργίας & Κτηνοτροφίας, έχει συμβάλει σημαντικά στον κλάδο, εντάσσοντας μέχρι σήμερα 19 επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς και περισσότερους από 350 παραγωγούς υπαιθρίων και υπό κάλυψη κηπευτικών, από άκρη σε άκρη της χώρας. Μέσω της πίστωσης που παρέχεται στους παραγωγούς στο πλαίσιο του προγράμματος, επιτυγχάνεται η ορθολογικότερη διαχείριση της εκμετάλλευσης και συνεπώς η μείωση του κόστους εισροών τους, της ιδιαίτερα απαιτητικής καλλιέργειάς τους, γεγονός που τους επιτρέπει να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό τιμών, ενώ παράλληλα η ρευστότητα, που παρέχεται προς τις εμπορικές-μεταποιητικές μονάδες αγοραστές του προϊόντος, εξασφαλίζει την πρόσβασή τους στην αγορά ποιοτικής πρώτης ύλης, τη δυνατότητά τους για καλύτερο προγραμματισμό, καθώς και για αποδέσμευση πόρων για σχεδιασμό και υλοποίηση πλάνων ανάπτυξης και εξωστρέφειας. Εν κατακλείδι, τα κηπευτικά μπορούν να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τον πρωτογενή τομέα. Μπορούν, με σύμμαχο τις εξαιρετικές πρώτες ύλες και στόχο τη δημιουργία προϊόντων προστιθέμενης αξίας. Με δεδομένο ότι και οι εισαγωγές κηπευτικών προϊόντων παρουσιάζουν σημαντική αύξηση (17%) την τελευταία δεκαετία ( ), υπάρχει μεγάλο περιθώριο ανάπτυξης. Καλή ανάγνωση! 10,4 δισ. ευρώ ήταν το μεικτό γεωργικό εισόδημα το 2014, εκ των οποίων τα 5,1 δισ. ευρώ διατίθενται για φυτοφάρμακα, ζωοτροφές, ενέργεια και άλλες δαπάνες 1,7 δισ. ευρώ δαπανήθηκαν το 2014 για την αγορά ζωοτροφών και 1,2 δισ. ευρώ είναι τα έξοδα που αφορούν την ενέργεια που καταναλώνεται σε αγροτικές δραστηριότητες 6,3 δισ. ευρώ δαπανήθηκαν για εισαγωγές αγροτικών προϊόντων το 2014, εκ των οποίων περίπου 1 δισ. ευρώ για εισαγωγές κρέατος

3 Χειμώνας 2015 ΑGROΒUSINESS 03 νεα προϊοντα χρηματοδοτικα προγραμματα επιδοτησεισ Πιστοποιημένες υπηρεσίες της Τράπεζας Πειραιώς στον αγροτικό κόσμο Η Τράπεζα Πειραιώς στηρίζει τον αγροτικό τομέα της ελληνικής οικονομίας, έχοντας επιλέξει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την εξυπηρέτηση τόσο των παραγωγών και των οργανώσεών τους όσο και, βάσει υφιστάμενων συμβάσεων συνεργασίας, του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και των φορέων του, των αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων και των επιχειρήσεων αγροτικού ενδιαφέροντος, ενώ ταυτόχρονα παρέχει τραπεζικές υπηρεσίες υψηλού επιπέδου και ενημέρωση. Στο πλαίσιο αυτό, η Τράπεζα Πειραιώς έχει αναλάβει την υποχρέωση να συντονίζει και να διεκπεραιώνει τις εργασίες σχετικά με τις πληρωμές Εθνικών και Κοινοτικών Ενισχύσεων, να διαχειρίζεται, να συντονίζει και να παρακολουθεί τις πληρωμές αυτές, όπως επίσης και τους ελέγχους και την απογραφή του Προγράμματος Πρόωρης Συνταξιοδότησης Αγροτών. Σε σχέση με τις παραπάνω υπηρεσίες, η Τράπεζα Πειραιώς, έχοντας ως όραμα να αποτελεί έναν χρηματοοικονομικό οργανισμό υψηλής ποιότητας και κύρους και με σκοπό τη διασφάλιση της παροχής άριστων υπηρεσιών και τη συνεχή ικανοποίηση των πελατών της, είναι το μοναδικό πιστωτικό ίδρυμα στην Ελλάδα που έχει πιστοποιηθεί μέχρι σήμερα κατά το διεθνώς αναγνωρισμένο πρότυπο Συστήματος Διαχείρισης Ποιότητας ΕΝ ISO 9001 όσον αφορά στην ταμειακή διαχείριση και τις μηχανογραφημένες πληρωμές Κοινοτικών Γεωργικών Ενισχύσεων προς παραγωγούς, καθώς και την ταμειακή διαχείριση, τις μηχανογραφημένες πληρωμές και τους προβλεπόμενους ελέγχους του Προγράμματος Πρόωρης Συνταξιοδότησης Αγροτών. Η πιστοποίηση των προσφερομένων υπηρεσιών από διεθνή φορέα απαιτεί την εφαρμογή κανόνων και τη συστηματοποίηση των διαδικασιών παροχής υπηρεσιών, μέσω της οποίας εντοπίζονται και διορθώνονται αδύνατα σημεία, η λειτουργία γίνεται πιο αποτελεσματική και βελτιώνεται το επίπεδο των υπηρεσιών, ικανοποιούνται δηλαδή στόχοι που κάθε Τράπεζα οφείλει να έχει. Ειδικά, όσον αφορά στις πληρωμές των γεωργικών ενισχύσεων, η ορθή και έγκαιρη διαχείριση και εκτέλεση είναι μέγιστης σημασίας για το ελληνικό Δημόσιο και τον ΟΠΕΚΕΠΕ, καθώς σχετίζεται με την εθνική και την κοινοτική νομοθεσία. Επιπλέον, η επιτυχής λειτουργία του συστήματος διαχείρισης ποιότητας προσφέρει πλεονεκτήματα στους πελάτες, τα οποία είναι η σταθερά υψηλή ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών και η εστίαση στις ανάγκες τους, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο γραφει Η Αναστασία Κονταξή Επικεφαλής «Υποστήριξης Σχέσεων με Φορείς Αγροτικού Τομέα» της Διεύθυνσης Ανάπτυξης Εργασιών Αγροτικού Τομέα της Τράπεζας Πειραιώς βαθμός ικανοποίησής τους. Το πιστοποιητικό Συστήματος Διαχείρισης Ποιότητας ΕΝ ISO 9001 ανανεώνεται ετησίως κατόπιν διενέργειας ελέγχου από τον ανεξάρτητο φορέα TUVHellas (μέλος του TUVNordGroup) και έπειτα από συμπλήρωση ερωτηματολογίων σχετικών με την ικανοποίηση των Φορέων Πληρωμών από τις υπηρεσίες της Τράπεζας. Με την ανανέωση της πιστοποίησης των προσφερομένων υπηρεσιών από τον διεθνή φορέα, η Τράπεζα Πειραιώς αποδεικνύει ότι διαθέτει τη γνώση, την εμπειρία και το εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, ώστε να προσφέρει υψηλής ποιότητας υπηρεσίες τόσο στους Φορείς Πληρωμών όσο και στους δικαιούχους αυτών. Η Τράπεζα Πειραιώς, αξιοποιώντας τα παραπάνω, ανακηρύχθηκε ανάδοχος του έργου για την ανάθεση υπηρεσιών για την τήρηση, την ταμειακή διαχείριση και τη χρηματοδότηση του Ειδικού Λογαριασμού Εγγυήσεων Γεωργικών Προϊόντων μέχρι το 2018, έπειτα από ανοικτό διεθνή ηλεκτρονικό διαγωνισμό, που διενήργησε το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με τη Διακήρυξη 3429/Χ.Δ/2014. Με την υλοποίηση του έργου αυτού, ποσό χρηματοδότησης ύψους 2,5 δισ. ευρώ είναι διαθέσιμο κατ έτος, ώστε να πραγματοποιούνται έγκαιρα οι πληρωμές των άμεσων ενισχύσεων σε καλλιεργητές και κτηνοτρόφους, όπως προβλέπεται από την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Με αυτό τον τρόπο, η Τράπεζα Πειραιώς θα συνεχίσει να ανταποκρίνεται με συνέπεια και αποτελεσματικότητα στη στήριξη του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας, στόχος που έχει εξαρχής αναγορευτεί σε στρατηγική της δέσμευση.

4 4 Χειμώνας ΓIA TON ΑΓΡΟΤΗ 2015 Ρυθμίζω το κόστος αυξάνω τα κέρδη Στην Ελλάδα η αγροτική παραγωγή αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της οικονομίας. Η σπουδαιότητά της είναι πολλαπλή -τόσο για την οικονομία όσο και για την ελληνική κοινωνία- και αυτό διότι η γεωργία εξακολουθεί να συμβάλλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη της υπαίθρου, αποτελώντας βασικό παράγοντα κοινωνικής συνοχής. Οι αγρότες εκπληρώνουν πολλές και διαφορετικές λειτουργίες, από την παραγωγή γεωργικών προϊόντων για διατροφή ή μη, μέχρι τη διαχείριση της υπαίθρου, τη διατήρηση της φύσης και τον τουρισμό, αναδεικνύοντας έτσι την πολυλειτουργικότητα της υπαίθρου. Τα αγροτικά προϊόντα συμβάλλουν σημαντικά στη διαμόρφωση του ελληνικού εμπορικού ισοζυγίου, αφού οι εξαγωγές τους αποτελούν περίπου το 27% των συνολικών εξαγωγών της χώρας. Μάλιστα, οι κυριότερες κατηγορίες προϊόντων που εξάγονται είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και το ελαιόλαδο. Ωστόσο, οι αγρότες καλούνται να προσαρμοσθούν στο συνεχώς μεταβαλλόμενο οικονομικό περιβάλλον και να διαχειριστούν τις εκμεταλλεύσεις τους βασιζόμενοι σε ορθές επιχειρηματικές πρακτικές. Το μικρό μέγεθος και ο πολυτεμαχισμός του αγροτικού κλήρου, βασικό χαρακτηριστικό της ελληνικής γεωργίας, λόγω γεωγραφικών και μορφολογικών συνθηκών, δυσχεραίνουν την ορθή και αποδοτική διαχείριση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Ο ιδιοκτήτης μιας αγροτικής εκμετάλλευσης καλείται καθημερινά να λάβει μια σειρά αποφάσεων, ορισμένες εκ των οποίων αφορούν μακροπρόθεσμο προγραμματισμό επενδύσεων και παραγωγής προϊόντων. Μεταξύ αυτών, αποφάσεις που αφορούν την παραγωγική δραστηριότητα και έχουν μεγάλες επιπτώσεις στο οικονομικό τους αποτέλεσμα. Για να είναι εφικτή η βιωσιμότητα μιας αγροτικής εκμετάλλευσης στις τόσο αβέβαιες και έντονα μεταβαλλόμενες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνθήκες, είναι σημαντικό για τον αγρότη να γνωρίζει τους παράγοντες που επηρεάζουν και μεταβάλλουν τις δαπάνες παραγωγής της εκμετάλλευσής του, έτσι ώστε να είναι σε θέση να παίρνει τις σωστές αποφάσεις την κατάλληλη στιγμή. Οι συνολικές δαπάνες της εκμετάλλευσης διαχωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: σταθερές δαπάνες γραφει Ο Αλέκος Παργινός Στέλεχος της Διεύθυνσης Ανάπτυξης Εργασιών Αγροτικού Τομέα και Αγροτικής Επιχειρηματικότητας της Τράπεζας Πειραιώς Η γνώση και η ανάλυση του κόστους παραγωγής είναι σημαντικός παράγοντας για την επίτευξη υψηλής αποδοτικότητας στην αγροτική εκμετάλλευση. μεταβλητές δαπάνες. Σταθερές δαπάνες Σταθερές είναι οι δαπάνες οι οποίες, ανεξαρτήτως του είδους της καλλιέργειας ή εκτροφής, του μεγέθους της εκμετάλλευσης και του όγκου παραγωγής, επιβαρύνουν την αγροτική εκμετάλλευση στο σύνολό της. Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες από αυτές τις δαπάνες: Ασφαλιστικές εισφορές, συντήρηση των μηχανημάτων, πάγια τέλη άρδευσης και ηλεκτρισμού, τόκοι των δανείων για απόκτηση πάγιων στοιχείων, αποσβέσεις μηχανημάτων και παρελκόμενων εργαλείων, μόνιμων φυτειών και ζωικού κεφαλαίου, ασφάλιστρα οχημάτων και κτιρίων, μισθοί και εισφορές του μόνιμα απασχολούμενου προσωπικού (εάν υπάρχει). Υπάρχει δυνατότητα ένας αγρότης να μειώσει τις σταθερές δαπάνες; Το ύψος πολλών από τις σταθερές δαπάνες δεν επηρεάζεται από τις επιχειρηματικές αποφάσεις που λαμβάνει ο αγρότης, όπως για παράδειγμα οι ασφαλιστικές εισφορές ή τα ασφάλιστρα των οχημάτων. Υπάρχουν, όμως, δαπάνες που είναι καθοριστικές για τη διαμόρφωση του σταθερού κόστους της εκμετάλλευσης, όπως οι αποσβέσεις, οι οποίες εξαρτώνται αποκλειστικά από τις αποφάσεις του αγρότη. Πιο συγκεκριμένα, η αγορά ενός γεωργικού μηχανήματος ή ενός παρελκόμενου μπορεί να αυξήσει σημαντικά το ύψος των αποσβέσεων και κατ επέκταση τις συνολικές δαπάνες μιας εκμετάλλευσης. Το γεγονός αυτό καθιστά σημαντική την αξιολόγηση της μεταβολής των σταθερών δαπανών που θα επιφέρει μια τέτοια επένδυση πριν από την υλοποίησή της. Μεταβλητές δαπάνες Μεταβλητές είναι οι δαπάνες που σχετίζονται άμεσα με το μέγεθος και το είδος της καλλιέργειας ή της εκτροφής, καθώς και του όγκου παραγωγής και είναι άμεσα εξαρτημένες από τις αποφάσεις του αγρότη. Ενδεικτικά τέτοιες δαπάνες είναι οι παρακάτω: Πολλαπλασιαστικό υλικό (σπόροι, σπορόφυτα κ.λπ.) Ζωοτροφές Λιπάσματα Φυτοπροστατευτικά και κτηνιατρικά προϊόντα Κόστος συγκομιδής Κόστος άρδευσης Καύσιμα Ηλεκτρική ενέργεια Εργατικά Τόκοι βραχυπρόθεσμων καλλιεργητικών δανείων. Οι σωστές επιλογές είναι καθοριστικής σημασίας για τη διατήρηση του κόστους σε χαμηλά επίπεδα ανά παραγόμενη ποσότητα προϊόντος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ποσότητα λιπάσματος που χρησιμοποιούμε σε μία καλλιέργεια. Η αύξηση της χρησιμοποιούμενης ποσότητας λιπάσματος, πέραν της αναγκαίας για την καλλιέργεια ποσότητας, δεν επιφέρει ισόποση αύξηση της παραγωγής. Τουναντίον, αυξάνει το κόστος της καλλιέργειας και παράλληλα υποβαθμίζει τους φυσικούς πόρους που είναι απαραίτητοι. Αντίστοιχα, η χρήση σπόρου που δεν πληροί τις προδιαγραφές καθαρότητας και βλαστικότητας, με χαμηλότερη τιμή αγοράς ανά κιλό, δεν επιφέρει απαραίτητα και μείωση του κόστους παραγωγής, καθώς υπάρχει πιθανότητα να χρειαστούν επανασπορές, λόγω της χαμηλής βλαστικότητας, όπως επίσης και επιπρόσθετα έξοδα για ζιζανιοκτονία, λόγω των πιθανών προσμείξεων με άλλα είδη σπόρων. Η γνώση και η ανάλυση του κόστους παραγωγής είναι σημαντικός παράγοντας για την επίτευξη υψηλής αποδοτικότητας στην αγροτική εκμετάλλευση. Συμβάλλει στον σωστό σχεδιασμό της ετήσιας παραγωγής, στην ορθή διαχείριση των φυσικών πόρων, στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων και τελικά στην ανάπτυξη της ελληνικής γεωργίας.

5 Χειμώνας 2015 ΓIA TON ΑΓΡΟΤΗ 5 Φυσικές δυνατότητες ελληνικής γης, σημάδια ωριμότητας, τάσεις εξωστρέφειας και περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης Οι ιδιαίτερα ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με τη σχετική πρωιμότητα της παραγωγής, καθιστούν τον κλάδο των υπαίθριων κηπευτικών έναν από τους δυναμικότερους τομείς της ελληνικής αγροτικής οικονομίας. Παράλληλα, και η εκτός εποχής καλλιέργεια (υπό κάλυψη σε θερμοκήπια) αποτελεί σημαντική γεωργική και επιχειρηματική δραστηριότητα, που χαρακτηρίζεται όμως από έντονο ανταγωνισμό κυρίως με τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης και της μεσογειακής λεκάνης. Έτσι, η παρουσία των ελληνικών κηπευτικών στις διεθνείς αγορές συχνά χαρακτηρίζεται ως κατώτερη των φυσικών δυνατοτήτων της χώρας μας, κυρίως λόγω της τεχνολογικής υστέρησης των ελληνικών θερμοκηπίων. Ωστόσο, πρόσφατα ο τομέας των ελληνικών κηπευτικών παρουσίασε μικρές σταθερές τάσεις εξωστρέφειας, συνεισφέροντας σημαντικά στη βελτίωση της οικονομίας που δοκιμάζεται τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων (FAO, 2013), παρατηρούνται σημάδια ωριμότητας στον κλάδο, καθώς η πρωτογενής παραγωγή κηπευτικών αυξάνεται σταδιακά, με ταυτόχρονη αύξηση του μεριδίου της χώρας μας επί της συνολικής παραγωγής στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Πίνακας 1). Σύμφωνα με την ίδια πηγή, το εμπορικό ισοζύγιο στις κύριες κατηγορίες κηπευτικών (με εξαίρεση τη βιομηχανική τομάτα) παρουσιάζει επίσης σταδιακή βελτίωση, αναδεικνύοντας την ύπαρξη περιθωρίου περαιτέρω ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, το 2013 η παραγωγή κηπευτικών στην Ε.Ε. υπολογίστηκε σε 64,6 εκατ. τόνους, ενώ η παγκόσμια παραγωγή προσέγγισε τα 470 εκατ. τόνους. Ωστόσο, στην Ε.Ε., τα τελευταία χρόνια η παραγωγή κηπευτικών μειώνεται σταδιακά, με ετήσιο ρυθμό περίπου 2,5%, ενώ αντίθετα η ζήτηση των καταναλωτών αυξάνεται με ελαφρώς μεγαλύτερο ρυθμό. Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να σημειωθεί ότι η συμμετοχή του κλάδου των ελληνικών κηπευτικών στη συνολική παραγωγή της Ε.Ε. έχει σταθεροποιηθεί σε ποσοστά μεγαλύτερα του 5%, ενώ στις κύριες κατηγορίες κηπευτικών που παράγονται στη χώρα μας αγγίζει πολύ μεγαλύτερα ποσοστά, που φτάνουν μέχρι και το 22,5%. Στην Ελλάδα, το 2013 παρήχθησαν περίπου 3,3 εκατ. τόνοι νωπών λαχανικών, υπαίθριων ή θερμοκηπίου, με κυριότερα είδη ιεραρχικά τις τομάτες (συμπ. βιομηχανικές), τα καρπούζια, τα λάχανα, τα αγγουράκια, τα μαρούλια (συμπ. ραδίκια) και τα πεπόνια (Γράφημα 1). Παράλληλα, το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας μας είναι ιδιαίτερα θετικό, καθώς οι εισαγω- Πίνακας 1. Βασικά μεγέθη καλλιέργειας ελληνικών κηπευτικών και εμπορίας στην Ε.Ε. (σε τόνους) Κατηγορία Κηπευτικών Τομάτες Αγγουράκια Μελιτζάνες Μαρούλια & Ραδίκια Σπαράγγια Λάχανα Κουνουπίδια & Μπρόκολα Καρπούζια Πεπόνια Λοιπά κηπευτικά Κηπευτικά (σύνολο) γραφει ο Αναστάσιος Μιχαηλίδης Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Γεωπονίας ΑΠΘ Στην Ελλάδα, το 2013 παρήχθησαν περίπου 3,3 εκατ. τόνοι νωπών λαχανικών. Παραγωγή Ελλάδας Τάση Παραγωγή Ε.Ε Μερίδιο 6,76% 5,46% 9,88% 4,31% 4,13% 3,68% 3,54% 22,53% 6,02% 2,87% 5,08% Πεπόνια 3,34% Καρπούζια 19,06% Κουνουπίδια (συμπ.μπρόκολα) 2,68% Τάση Εξαγωγές Εισαγωγές Πηγή: FAO, Εμπ. Ισοζύγιο Τάση γές των κηπευτικών στην Ελλάδα δεν ξεπερνούν το 12% των αντίστοιχων εξαγωγών, με σημαντικότερες από αυτές τα καρπούζια και τα αγγουράκια. Αξίζει να επισημανθεί ότι σε όλες σχεδόν τις καλλιέργειες παρατηρείται μια αυξητική τάση τόσο ως προς το μερίδιο παραγωγής στην Ε.Ε. όσο και ως προς το εμπορικό ισοζύγιο. H μελέτη της τάσης αυτής αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον αν συνεκτιμηθούν τρία δεδομένα που υποδηλώνουν τη σημασία του κλάδου για την εγχώρια κατανάλωση και τα σημαντικά περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης: α) οι σημαντικές ποσότητες βιομηχανικής τομάτας που εισάγονται στην Ελλάδα, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν στη μεταποίηση (κέτσαπ, σάλτσες κ.λπ.), β) οι εμπορικές συμφωνίες εισαγωγής κηπευτικών στην Ελλάδα από τα πολυκαταστήματα τροφίμων και γ) το εξαιρετικά μικρό ποσοστό εξαγωγών (0,09% της παραγόμενης ποσότητας). Στη σημερινή εποχή της «κρίσης», αρκετοί είναι αυτοί που στρέφονται προς τον πρωτογενή τομέα, και κυρίως οι νέοι, συχνά λόγω έλλειψης εναλλακτικών επιλογών. Η καλλιέργεια υπαίθριων κηπευτικών δίνει τη δυνατότητα στους νέους αγρότες να ασχοληθούν με τον τομέα αυτό, προσφέροντας ικανοποιητικό εισόδημα, καθώς: α) δεν απαιτεί μεγάλες εκτάσεις, β) δεν απαιτεί μεγάλο μηχανικό εξοπλισμό, γ) δεν απαιτεί σημαντικό αρχικό κεφάλαιο, ενώ παράλληλα δ) έχει εξασφαλισμένη αγορά και δυνατότητα ιδιοκατανάλωσης, ε) ενισχύει τις τοπικές αγορές και στ) μπορεί να αξιοποιήσει καινοτόμα δίκτυα διανομής. Παράλληλα, όμως, υπάρχουν και σημαντικά περιθώρια εντατικής επιχειρηματικής καλλιέργειας, σε περιβάλλον υπό κάλυψη, σε συνδυασμό με μεταποιητικές δραστηριότητες και ενδεχομένως εξαγωγικό προσανατολισμό. Υπό το πρίσμα αυτό, η καλλιέργεια κηπευτικών καθίσταται ιδιαίτερα ελκυστική δραστηριότητα τόσο για μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις -όσο και για μεγαλύτερες επιχειρηματικές μονάδες-, αξιοποιώντας το αναμφισβήτητο συγκριτικό πλειονότητα της ελληνικής γης και προσφέροντας εμμέσως πολλαπλασιαστικά οφέλη όσον αφορά το γεωργικό εισόδημα και την απασχόληση. Γράφημα 1. Κατανομή παραγωγής ελληνικών κηπευτικών σε τόνους (FAO, 2013) Λοιπά λαχανικά 26,47% Τομάτες (συμπ. Βιομηχανικές) 31,63% Λάχανα 5,72% Σπαράγγια 0,31% Μελιτζάνες 2,17% Αγγουράκια 4,62% Μαρούλια και ραδίκια 4,00%

6 ΑGROΒUSINESS 06 Χειμώνας 2015 νεα προϊοντα χρηματοδοτικα προγραμματα επιδοτησεισ Ελληνικά κηπευτικά & Πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας Tα κηπευτικά είναι ένας δυναμικός κλάδος της ελληνικής γεωργίας που συνεισφέρει ουσιαστικά στην οικονομική ευημερία της χώρας, συμμετέχοντας σημαντικά στο ΑΕΠ, στην απασχόληση και τις εξαγωγές της, ενώ το ακαθάριστο εισόδημα από την καλλιέργειά τους είναι από τα υψηλότερα στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Η καλλιέργεια των λαχανικών χρονολογείται από τη Νεολιθική Εποχή ( π.χ.), ενώ αργότερα εντοπίζονται λεπτομερείς περιγραφές καλλιέργειας διάφορων φυτικών ειδών -συμπεριλαμβανομένων των κηπευτικών- και σε αρχαιοελληνικά κείμενα. Ωστόσο, οι σημαντικότερες αλλαγές στην τεχνική καλλιέργειας των κηπευτικών σημειώθηκαν το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Η γενικότερη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου στον δυτικό κόσμο, η αστικοποίηση των πληθυσμών και η επικράτηση συγκεκριμένων προτύπων διατροφής συντέλεσαν στη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών στην αγορά για τη ζήτηση μεγαλύτερων ποσοτήτων και καλύτερης ποιότητας λαχανοκομικών προϊόντων. Η καλλιέργεια των κηπευτικών είναι εντατική, ιδιαίτερα όταν γίνεται υπό κάλυψη, καθώς απαιτεί επενδύσεις σε κεφάλαιο (μηχανήματα, εργαλεία, κτίρια), ενώ είναι ιδιαίτερα απαιτητική από την άποψη των καλλιεργητικών φροντίδων (αυξημένο κόστος εργατικών, ανάγκη για καθημερινή φροντίδα). Πέρα από τα βασικά είδη που ανήκουν στην κατηγορία των νωπών κηπευτικών, υπαίθριων ή υπό κάλυψη (ντομάτες, αγγούρια, πιπεριές, αγκινάρες, κολοκύθια, κουνουπίδια, λάχανα, μελιτζάνες, πατάτες, σπαράγγια, φασολάκια, καρπούζι, πεπόνι, φράουλες κ.ά.), σημαντικό ενδιαφέρον αρχίζουν σταδιακά να παρουσιάζουν και τα αυτοφυή λαχανευόμενα, που καταναλώνονται ολοένα και περισσότερο, κυρίως σε σαλάτες, όπως είναι το σταμναγκάθι ή γιαλοράδικο, ενώ αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλα όπως η αντράκλα ή γλιστρίδα. Στην Ελλάδα η παραγωγή κηπευτικών κατά την τελευταία πενταετία παρουσιάζει ετήσιες διακυμάνσεις. Συγκεκριμένα, η εγχώρια παραγωγή λαχανικών του έτους 2009 ανήλθε σε 2,9 εκατ. τόνους, γραφει Η Μαρία Αθανασοπούλου Στέλεχος της Διεύθυνσης Ανάπτυξης Εργασιών Αγροτικού Τομέα Συμβολαιακή Τραπεζική της Τράπεζας Πειραιώς Στην πρώτη θέση βρίσκεται η παραγωγή τομάτας με συνολικό εκτιμώμενο όγκο για το 2013 τους χιλ. τόνους. ενώ κατά το έτος 2013 η παραγωγή τους ανήλθε σε 2,5 εκατ. τόνους. Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, στην πρώτη θέση βρίσκεται η παραγωγή τομάτας με συνολικό εκτιμώμενο όγκο για το 2013 τους χιλ. τόνους, καλύπτοντας σχεδόν το 28% της συνολικής παραγωγής, που όμως τα τελευταία πέντε έτη παρουσιάζει πτωτική πορεία (-26%). Ακολουθεί η παραγωγή πατάτας, με συνολικό εκτιμώμενο όγκο 903 χιλ. τόνους, καλύπτοντας το 21% της συνολικής παραγωγής, το ίδιο έτος, παρουσιάζοντας διακυμάνσεις και τελικά πτωτική πορεία (-2,6%) τα τελευταία πέντε έτη. Το έλλειμμα που δημιουργούν οι διακυμάνσεις στην εγχώρια παραγωγή, το οποίο καλύπτεται με εισαγόμενα προϊόντα, δημιουργεί σημαντικά περιθώρια για τη στήριξη και την ανάπτυξη του κλάδου των κηπευτικών. Ωστόσο, η εγχώρια παραγωγή τυποποιημένων νωπών οπωροκηπευτικών κινήθηκε σε γενικές γραμμές ανοδικά, σύμφωνα με τη μελέτη της ICAP, κατά την περίοδο , παρουσιάζοντας μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής 1,5%. Τα τυποποιημένα λαχανικά κάλυψαν, κατά μέσο όρο, το 40% της συνολικής παραγωγής, με την κατανάλωση συσκευασμένης πατάτας να αντιπροσωπεύει περίπου το 60% της συνολικής εγχώριας αγοράς τυποποιημένων λαχανικών, με δεύτερη σημαντικότερη κατηγορία τις τομάτες, με μερίδιο συμμετοχής περίπου 15%. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της μελέτης, το 2015 η συνολική εγχώρια κατανάλωση τυποποιημένων νωπών οπωροκηπευτικών (σε ποσότητα) προβλέπεται ότι θα παρουσιάσει αύξηση της τάξης του 3%-5%. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, η ζήτηση των κηπευτικών επηρεάζεται άμεσα ή έμμεσα από διάφορους παράγοντες, όπως μεταξύ άλλων: Οι μεταβολές του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (παράγοντας που επηρεάζει τη ζήτηση τροφίμων γενικότερα), η εποχικότητα, οι καιρικές συνθήκες (οι οποίες επηρεάζουν ανάλογα και τη διαθεσιμότητα των προϊόντων) και οι εισαγωγές. Η Τράπεζα Πειραιώς, με προσανατολισμό της την υποστήριξη του αγροτικού τομέα, μέσα από το Πρόγραμμα της Συμβολαιακής Γεωργίας & Κτηνοτροφίας έχει συμβάλει σημαντικά στον κλάδο, εντάσσοντας μέχρι σήμερα 19 επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς (ΕΑΣ ΔΡΑΜΑΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΛΑΛΑΝΙΤΗΣ Α.Ε., ΑΣΠΕΡΣΑ Α.Ε., ΑΣ ΙΕΡΑΠΕΤΡΑΣ «ΑΝΑΤΟ- ΛΗ» κ.ά.) και περισσότερους από 350 παραγωγούς υπαιθρίων και υπό κάλυψη κηπευτικών, από άκρη σε άκρη της χώρας. Μέσω της πίστωσης που παρέχεται στους παραγωγούς στο πλαίσιο του προγράμματος, επιτυγχάνεται η ορθολογικότερη διαχείριση της εκμετάλλευσης, και συνεπώς η μείωση του κόστους εισροών τους, της ιδιαίτερα απαιτητικής καλλιέργειάς τους, γεγονός που τους επιτρέπει να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό τιμών, ενώ παράλληλα η ρευστότητα, που παρέχεται προς τις εμπορικές-μεταποιητικές μονάδες αγοραστές του προϊόντος, εξασφαλίζει την πρόσβασή τους στην αγορά ποιοτικής πρώτης ύλης, τη δυνατότητά τους για καλύτερο προγραμματισμό, καθώς και για αποδέσμευση πόρων για σχεδιασμό και υλοποίηση πλάνων ανάπτυξης και εξωστρέφειας.

7 ΣΥΜΒΟΛΑΙΑΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΣΥΜΒΟΛΑΙΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ. ΣΥΜΒΟΛΑΙΑΚΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ. Πρώτη τράπεζα είσαι όταν ξέρεις να στηρίζεις κάθε ποιοτικό βήµα. Το µεγαλύτερο βήµα εκσυγχρονισµού της πρωτογενούς παραγωγικής διαδικασίας στην Ελλάδα γίνεται πραγµατικότητα παραγωγοί 160 κορυφαίες επιχειρήσεις 1,2 δισ. εξαγωγές σε 54 χώρες 550 εκ. σε χρηµατοδοτήσεις Γιατί η Ελλάδα έχει ανάγκη από περισσότερα πρώτα βήµατα.

8 ΑGROΒUSINESS 08 Χειμώνας 2015 νεα προϊοντα χρηματοδοτικα προγραμματα επιδοτησεισ Υδροπονικά θερμοκήπια: Πλεονεκτήματα Κόστος Χρηματοδότηση Σε κάθε άνθρωπο που ασχολείται με τη γεωργική παραγωγή είναι γνωστό ότι τα φυτά, για να αναπτυχθούν σωστά και να μπορέσουν να αποδώσουν το προσδοκώμενο όφελος (ποσότητα και ποιότητα συγκομιζόμενου προϊόντος), χρειάζονται κατάλληλες κλιματικές συνθήκες τόσο στο υπέργειο όσο και στο υπόγειο τμήμα τους. Με τη χρήση των θερμοκηπίων έχουμε καταφέρει σε πολύ μεγάλο βαθμό να προστατέψουμε το υπέργειο μέρος του φυτού και να διατηρούμε τις κλιματικές συνθήκες σε ένα ικανοποιητικό εύρος τιμών για την καλλιέργεια. Το σύγχρονο, όμως, μοντέλο πρωτογενούς παραγωγής επιβάλλει τη μεγιστοποίηση της απόδοσης των συντελεστών παραγωγής. Με τη συνεχή ανάπτυξη καινούργιων ποικιλιών και υβριδίων, την ολοκληρωμένη φυτοπροστασία, καθώς και τη χρήση των νέων τεχνολογιών στα συνεχώς εξελισσόμενα αγροτικά εργαλεία (από το απλό υνί μέχρι τη χρήση υπολογιστών στον έλεγχο της παραγωγής), είναι πλέον δυνατή η ολοένα και αποδοτικότερη χρήση των συντελεστών παραγωγής. Ο παράγοντας όμως έδαφος, λόγω της φύσης του, αργά ή γρήγορα θα υποβαθμιστεί και θα γίνει ο βασικός περιοριστικός παράγοντας για την περαιτέρω εντατικοποίηση της παραγωγής. Η επαναφορά του εδάφους στην αρχική παραγωγική του δυνατότητα απαιτεί τεχνικές (αγρανάπαυση, αμειψισπορά, απολύμανση κ.τ.λ.), που δεν είναι πλέον οικονομικά ή περιβαλλοντικά αποδεκτές. Προκειμένου να αντιμετωπίσουν το παραπάνω πρόβλημα και με στόχο πάντα τη βελτίωση του οικονομικού τους αποτελέσματος, πολλοί παραγωγοί πλέον στρέφονται στην εγκατάσταση υδροπονικών συστημάτων στα θερμοκήπιά τους. Ειδικότερα, στην περίπτωση των υπό κάλυψη κηπευτικών καλλιεργειών, όπου κατά την ίδια καλλιεργητική χρονιά εφαρμόζονται περισσότερες από μία φορά φύτευση και συγκομιδή, η εγκατάσταση υδροπονικού συστήματος αποτελεί την πλέον εξελιγμένη τεχνική. Η υδροπονία δίνει τη δυνατότητα καλλιέργειας σε εδάφη υποβαθμισμένα, καθώς και τη δυνατότητα άμεσης επαναφύτευσης με μεγαλύτερες αποδόσεις και μικρότερο λειτουργικό κόστος. Με την υδροπονία μπορούμε να ελέγχουμε τους βασικότερους παράγοντες του περιβάλλοντος της ρίζας. Η θερμοκρασία, το διαθέσιμο οξυγόνο και η περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία του νερού στο περιβάλλον των ριζών μπορούν πλέον να ρυθμίζονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις της κάθε καλλιέργειας. Η μετατροπή ενός θερμοκηπίου κηπευτικών σε υδροπονικό δίνει στον παραγωγό την ευκαιρία να εκσυγχρονίσει το θερμοκήπιό του και με εξοπλισμό, ο οποίος δεν είναι μεν υποχρεωτικός για την υδροπονία (εγκατάσταση σύγχρονου συστήματος ελέγχου του κλίματος, αφαλάτωση, αγορά γεννήτριας, πάνελ δροσισμού κ.τ.λ.) αλλά, εφόσον αυτός υιοθετηθεί, το όφελος είναι πολλαπλάσιο. Για παράδειγμα, η παραγωγή τομάτας θερμοκηπίου στο έδαφος κυμαίνεται από τόνους το στρέμμα ανά χρονιά. Με την υδροπονία έχουμε τη δυνατότητα να υπερδιπλασιάσουμε την παραγωγή, με το κόστος παραγωγής όμως να μην ανεβαίνει παρά μόνο σε αυτό που αντιστοιχεί στο κόστος αρχικής επένδυσης. Ταυτόχρονα έχουμε τη δυνατότητα καλύτερου χρονισμού της παραγωγής. Γενικά, τα πλεονεκτήματα που έχουμε από τη μετατροπή ενός θερμοκηπίου κηπευτικών σε υδροπονικό μπορούν να συνοψιστούν στα εξής: Τα φυτά μπορούν να καλλιεργηθούν σε περιοχές που δεν υπάρχει κατάλληλο έδαφος, εξαιτίας του άγονου χαρακτήρα του, της πιθανής προσβολής από ασθέγραφει η Μαρκέλλα Μαλαματένιου Στέλεχος της Διεύθυνσης Ανάπτυξης Εργασιών Αγροτικού Τομέα της Τράπεζας Πειραιώς νειες ή της υποβάθμισης λόγω της εντατικής χρήσης του, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται μειωμένες αποδόσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις η υδροπονική καλλιέργεια είναι η ιδανική λύση. Η καλλιέργεια φυτών εκτός εδάφους εξοικονομεί τον χρόνο που απαιτείται για διάφορες καλλιεργητικές προετοιμασίες και φροντίδες, όπως η επανειλημμένη καλλιέργεια του εδάφους, η απολύμανση και η καταπολέμηση ζιζανίων. Η απολύμανση του εδάφους είναι μια δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία η οποία απαιτεί υψηλό κόστος, κυρίως μετά την απαγόρευση και του βρομιούχου μεθυλίου. Χημικές μέθοδοι δημιουργούν αναθυμιάσεις και αυξάνουν την υπολειμματικότητα στο έδαφος. Βέβαια, σε κλειστά συστήματα υδροπονίας, συνήθως λαμβάνονται μέτρα για την απολύμανση του διαλύματος. Πλήρης έλεγχος της διατροφής των φυτών, καθώς οι ποσότητες των χημικών σκευασμάτων υπολογίζονται με βάση τις ανάγκες της καλλιέργειας και αποφεύγεται η αλόγιστη χρήση λιπασμάτων. Οι συγκεντρώσεις των θρεπτικών στοιχείων που εφαρμόζονται στο θρεπτικό διάλυμα προσαρμόζονται στις ανάγκες του φυτού. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η ομοιομορφία των θρεπτικών στοιχείων που προστίθενται. Στα κλειστά συστήματα περιορίζεται η ρύπανση του εδάφους και των υπόγειων υδάτων (νιτρικά). Μείωση των προσβολών από εδαφογενείς ασθένειες και εχθρούς, κυρίως με

9 Χειμώνας 2015 ΑGROΒUSINESS 09 νεα προϊοντα χρηματοδοτικα προγραμματα επιδοτησεισ τη χρήση των κλειστών συστημάτων. Βέβαια, σημαντικό ρόλο παίζει και το είδος του συστήματος που θα εφαρμοστεί. Δυνατότητα ελέγχου του ριζικού συστήματος με μεγαλύτερη ακρίβεια σχετικά με τη θερμοκρασία, τον εφοδιασμό με οξυγόνο και τη διατροφή και πλήρης έλεγχος του ph και της αγωγιμότητας του θρεπτικού διαλύματος. Βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχία ενός υδροπονικού συστήματος είναι αφενός ο παραγωγός να είναι πρόθυμος να μάθει το νέο σύστημα και να είναι επιδεκτικός στις νέες τεχνολογίες, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να υπάρχει (τουλάχιστον στην αρχή)και αφετέρου να υπάρχει πλήρης υποστήριξη από έμπειρα και εκπαιδευμένα άτομα (γεωπόνους). Το κόστος εγκατάστασης υδροπονικού συστήματος σε ένα υπάρχον θερμοκήπιο ποικίλλει ανάλογα με το σύστημα (ανοικτό ή κλειστό) που θα εγκατασταθεί, καθώς και από το αν θα είναι σύστημα με υπόστρωμα ή τρεχούμενο νερό (NFT, NGS). Το κόστος εγκατάστασης μπορεί να συνοψιστεί στα εξής: Εγκατάσταση συστήματος απορροής και συλλογής της αποστράγγισης σε δεξαμενή (ανεξάρτητα από αν θα είναι ανοικτό ή κλειστό σύστημα) περίπου ευρώ/στρέμμα. Κάλυψη του εδάφους με πλαστικό, περίπου 500 ευρώ/στρέμμα. Αγορά υποστρώματος. Τα υποστρώματα που χρησιμοποιούνται κυρίως στην ελληνική αγορά είναι ο πετροβάμβακας, η ελαφρόπετρα, ο περλίτης και ο Με την υδροπονία μπορούμε να ελέγχουμε τους βασικότερους παράγοντες του περιβάλλοντος της ρίζας. Η θερμοκρασία, το διαθέσιμο οξυγόνο και η περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία του νερού μπορούν πλέον να ρυθμίζονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις της κάθε καλλιέργειας. κοκοφοίνικας. Από αυτά, η ελαφρόπετρα και ο περλίτης είναι αμιγώς ελληνικά προϊόντα με πολύ καλές ιδιότητες. Ως πιο οικονομική λύση (αρχικά αλλά και μακροπρόθεσμα) υπερτερεί η ελαφρόπετρα, αλλά απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή όσον αφορά τη ρύθμιση των ποτισμάτων και πολύ καλή τεχνική υποστήριξη μέχρι ο παραγωγός να κατανοήσει τη συμπεριφορά της στην υδροπονία. Γενικά η αγορά του υποστρώματος κυμαίνεται από ευρώ έως ευρώ/ στρέμμα Εγκατάσταση καναλιών και του υποστρώματος σε σάκους, γλάστρες ή χύδην στα κανάλια (ανάλογα με το σύστημα) κόστος ευρώ έως ευρώ/ στρέμμα. Αγορά (αν δεν υφίσταται ήδη) σύγχρονης κεφαλής άρδευσης και προετοιμασίας του θρεπτικού διαλύματος. Στην ελληνική αγορά δραστηριοποιούνται αρκετές εταιρείες διάθεσης τέτοιων προϊόντων, με ορισμένες μάλιστα από αυτές να είναι αμιγώς ελληνικές και να διαθέτουν αξιόπιστα προϊόντα εξ ολοκλήρου κατασκευασμένα στην Ελλάδα. Το κόστος της κεφαλής άρδευσης κυμαίνεται από ευρώ έως ευρώ. Αγορά οργάνων μέτρησης αγωγιμότητας και ph 400 ευρώ. Αγορά προαιρετικού, αλλά χρήσιμου, εξοπλισμού που θα κάνει τη μετάβαση ασφαλέστερη και αποδοτικότερη, όπως γεννήτρια και εξοπλισμός αφαλάτωσης, με κόστος από ευρώ έως ευρώ, ανάλογα με τις απαιτήσεις και την ποιότητα του νερού. Πριν κάποιος ασχοληθεί με την υδροπονική καλλιέργεια, επιβάλλεται να προβεί σε κάποιες βασικές κινήσεις, όπως να έρθει σε επαφή με εταιρεία τεχνικών συμβούλων εξειδικευμένων στο θέμα της υδροπονίας, για τον σχεδιασμό της μονάδας ανάλογα με τις απαιτήσεις του, να έρθει σε επαφή με εταιρεία κατάρτισης οικονομοτεχνικών μελετών, ώστε να αποκτήσει εικόνα για τον ακριβή υπολογισμό του κόστους, και να κάνει έρευνα για τυχόν επιδότηση μέσω του επενδυτικού νόμου ή σχεδίων βελτίωσης. Επίσης χρήσιμο θα ήταν να συνεργαστεί με γεωπόνο ειδικό στην υδροπονία για να παρακολουθεί τη μονάδα του. Η Τράπεζα Πειραιώς είναι πάντα αρωγός σε κάθε επιχειρηματική προσπάθεια αγροτών που εφαρμόζουν καινοτόμες ιδέες, οι οποίες συμβάλλουν παράλληλα και στην προστασία του περιβάλλοντος. Καθώς για τη δημιουργία ενός υδροπονικού θερμοκηπίου απαιτούνται σημαντικά κεφάλαια, στο πλαίσιο της έμπρακτης στήριξής της στους ενδιαφερόμενους παραγωγούς, καλύπτει το μεγαλύτερο ποσοστό του κόστους, προσφέροντας το δανειακό προϊόν «Γη και Εξοπλισμός». Το ανταγωνιστικό αυτό προϊόν απευθύνεται σε όλους τους ενδιαφερόμενους αγρότες, ανεξάρτητα από το εάν είναι δικαιούχοι κάποιας μορφής επιδότησης. Η χρηματοδότηση αφορά τόσο την αγορά καλλιεργήσιμης γης όσο και τις πάγιες δαπάνες εγκατάστασης του θερμοκηπίου. Το ποσό του δανείου μπορεί να είναι από ευρώ και να ανέλθει έως το 80% του εκτιμώμενου κόστους της επένδυσης. Ο πελάτης έχει τη δυνατότητα να αποπληρώσει το δάνειό του με προνομιακό κυμαινόμενο επιτόκιο, σε περίοδο 15 ετών, αρκεί στη λήξη του δανείου του να μην είναι μεγαλύτερος από 70 ετών. Παράλληλα, παρέχεται η δυνατότητα περιόδου χάριτος μέχρι και ένα έτος κατά την οποία καταβάλλονται κάθε μήνα μόνο οι τόκοι, ενώ για το διάστημα αυτό δεν υπάρχει η υποχρέωση πληρωμής κεφαλαίου. Επιπλέον, για την εξόφληση του δανείου υπάρχει η επιλογή αποπληρωμής δόσεων μία φορά τον χρόνο ή συχνότερα, εφόσον ο πελάτης το επιθυμεί με βάση τους χρόνους είσπραξης των εσόδων από την πώληση των προϊόντων του. Η αποπληρωμή γίνεται μέσω πάγιας εντολής από λογαριασμό του πελάτη. Τέλος, ο πελάτης μπορεί οποιαδήποτε στιγμή το επιθυμεί να εξοφλήσει το συνολικό υπόλοιπο του δανείου του χωρίς καμία πρόσθετη επιβάρυνση.

10 10 Χειμώνας ΓIA TON ΑΓΡΟΤΗ 2015 Κηπευτικά Κρήτης: Από τον αγρό στο τραπέζι σας Και ποιος δεν έχει γευτεί έστω μία φορά στη ζωή του κηπευτικά από την Κρήτη; Σε όλα σχεδόν τα συνοικιακά αλλά και στα πιο οργανωμένα μανάβικα στις γειτονιές της Ελλάδας, αλλά και του εξωτερικού, δεσπόζουσα θέση έχουν τα προϊόντα που παράγονται στον τόπο αυτό. Πώς καταλήγει να περιλαμβάνει η διατροφή μας κρητικά κηπευτικά και τι σημαίνει για το νησί αυτή η δραστηριότητα; Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΠΕΚΕΠΕ για το 2014, στην Κρήτη καλλιεργούνται περίπου 43 χιλ. στρ. με κηπευτικά, εκ των οποίων το 67% περίπου είναι θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κυρίως αγγούρι, ντομάτα, πιπεριά και μελιτζάνα). Οι παραγωγοί που έχουν ως κύρια απασχόλησή τους την καλλιέργεια κηπευτικών ξεπερνούν τους οι οποίοι, με γνώμονα τη γνώση, την υπευθυνότητα, το μεράκι και σύμμαχο τις ιδιαίτερα ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί, παράγουν προϊόντα υψηλής ποιότητας που ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό καταναλωτή. Τα κηπευτικά της Κρήτης καλλιεργούνται κυρίως στο νότιο τμήμα του νησιού, στην Ιεράπετρα, στο Τυμπάκι, στην Κουντούρα και στον Πλάτανο Χανίων. Στις περιοχές αυτές, η υψηλή ηλιοφάνεια σε όλη τη διάρκεια του έτους αναδεικνύει το ιδιαίτερο άρωμα και τη γεύση των λαχανικών, δίνοντας στα παραγόμενα προϊόντα συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι όσων παράγονται σε περιοχές με βαρύ χειμώνα. Το μεγαλύτερο μέρος των καλλιεργητών είναι οργανωμένοι σε oμάδες παραγωγών, οι οποίες με στόχο τη σταθερή και οργανωμένη παραγωγή διαθέτουν στους καταναλωτές υψηλής ποιότητας πιστοποιημένα προϊόντα και -πληρώντας αυστηρά κριτήρια- εφοδιάζουν με κηπευτικά πολλές περιοχές της Ευρώπης. Δεν αρκεί βέβαια μόνο η παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων για να θεωρηθεί επιτυχής η ενασχόληση των παραγωγών με τη συγκεκριμένη καλλιέργεια. Δεδομένης της ευπάθειας των προϊόντων, η πιστοποίηση, η άμεση συσκευασία και διάθεση των προϊόντων αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις ώστε να απολαμβάνουμε όλοι μας φρέσκα και ασφαλή λαχανικά. Έτσι, τα προϊόντα που διατίθενται από τους τοπικούς συνεταιρισμούς είναι στην πλειονότητά τους πιστοποιημένα γραφει Η Σοφία Γαλαζούλα Συνεργάτης Αγροτικής Επιχειρηματικότητας του Κέντρου Επιχειρηματικότητας Ηρακλείου της Τράπεζας Πειραιώς Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΠΕΚΕΠΕ για το 2014, στην Κρήτη καλλιεργούνται περίπου 43 χιλ. στρ. με κηπευτικά, εκ των οποίων το 67% περίπου είναι θερμοκηπιακές καλλιέργειες (κυρίως αγγούρι, ντομάτα, πιπεριά και μελιτζάνα). κατά Globalgap και AGRO 2.1 και 2.2, με επιπλέον συστήματα ποιότητας HACCP, ISO και IFS, που δίνουν τη δυνατότητα στα προϊόντα να συσκευάζονται και να προωθούνται άμεσα στις αγορές του εσωτερικού και του εξωτερικού. Τα κανάλια διανομής στην Κρήτη ακολουθούν, όπως και στο μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας, το μοντέλο ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ > ΧΟΝΔΡΕΜΠΟΡΟΣ > ΛΙΑΝΕΜΠΟΡΟΣ > ΤΕ- ΛΙΚΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ. Οι χονδρέμποροι αναλαμβάνουν τη διαλογή και την ταξινόμηση των προϊόντων ανάλογα με τις τηρούμενες προδιαγραφές, φροντίζοντας για τη συσκευασία τους σύμφωνα με τα εφαρμοζόμενα πρότυπα, και η αλυσίδα συνεχίζεται με την τελική μεταφορά των προϊόντων στον επόμενο σταθμό (λιανέμποροι λαχαναγορές - αλυσίδες διανομής τροφίμων καταστήματα τροφοδοσίας). Παράλληλα, στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν δημοπρατήρια, τα οποία λειτουργούν με διαφανείς διαδικασίες δημοπράτησης και στα οποία οι έμποροι βρίσκουν συγκεντρωμένες ποσότητες κηπευτικών, προάγοντας τον εξορθολογισμό της αγοράς. Όσον αφορά τις εξαγωγές των κηπευτικών προϊόντων της Κρήτης, τα τελευταία χρόνια ανοίγουν διαρκώς νέοι εμπορικοί δρόμοι και παρουσιάζεται αυξητική τάση. Κύριος προορισμός των κηπευτικών της Κρήτης είναι οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπου ο καιρός δεν ευνοεί την καλλιέργειά τους. Στην αγροτική παραγωγή δεν λείπουν ποτέ οι αστάθμητοι παράγοντες, έτσι, μόνο για το α εξάμηνο του 2015 σημειώθηκε 12% μείωση σε σχέση με το αντίστοιχο της περσινής χρονιάς, εξαιτίας των ανταγωνιστικών τιμών από τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, που είχαν ηπιότερο χειμώνα και μεγάλη παραγωγή σε προϊόντα όπως η ντομάτα. Παρ όλα αυτά, η αντοχή του κλάδου στις δύσκολες οικονομικές συνθήκες, καθώς και η στήριξη που παρέχει η Τράπεζα Πειραιώς σε παραγωγούς και εμπόρους κηπευτικών -δίνοντας την απαραίτητη ρευστότητα μέσω των εξειδικευμένων προϊόντων για τους αγρότες-, συνεπικουρούν στην ταχεία ανάκαμψη της αγοράς των κηπευτικών της Κρήτης.

11 Χειμώνας 2015 ΓIA TON ΑΓΡΟΤΗ 11 Η συγκρότηση των Οργανώσεων Παραγωγών ως εργαλείο Αγροτικής Πολιτικής 1 Ο αγροδιατροφικός τομέας αντιμετωπίζει κρίσιμες προκλήσεις, που αφορούν κυρίως στη διατροφική επάρκεια, στην αστάθεια των τιμών, στη βελτίωση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητάς του, αλλά και πολύχρονες αδυναμίες που συνδέονται με ανισορροπίες στην παραγωγική πλευρά της αλυσίδας εφοδιασμού. H απαίτηση αύξησης της παραγωγής και της παραγωγικότητας συνδέεται με την ανάγκη αντιμετώπισης του αυξανόμενου διατροφικού ελλείμματος σε παγκόσμιο επίπεδο, μιας και είναι γνωστή η πρόβλεψη του FAΟ 2, σύμφωνα με την οποία για τη διατροφή του πληθυσμού μέχρι το 2050 (αύξηση κατά 2,9% ετησίως, φθάνοντας από 6,8 δισ. κατοίκους το 2000 τα 9,1 δισ. το 2050) θα χρειαστεί να αυξηθεί η παραγωγή τροφίμων κατά 70% και πλέον. Αυτό, για παράδειγμα, σημαίνει απαίτηση αύξησης της παγκόσμιας παραγωγής σιτηρών κατά επιπλέον 1 δισ. τόνους ετησίως και ανάγκη πρόσθετης παραγωγής κρέατος κατά 200 εκατ. τόνους ετησίως. Όπως αναφέρεται στην έκθεση αυτή, το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της προβλεπόμενης αύξησης της παραγωγής αναμένεται να προέλθει κυρίως με την αύξηση των αποδόσεων, εξέλιξη που έρχεται αντιμέτωπη, στην Ευρωπαϊκή Ένωση τουλάχιστον, με τη χρήση Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών. Στο κανονιστικό πλαίσιο της νέας ΚΑΠ 3 διευρύνεται και ενισχύεται ο θεσμός των Οργανώσεων Παραγωγών, με σκοπό να βοηθηθούν οι γεωργοί προκειμένου να αντιμετωπίσουν από κοινού τις προκλήσεις της αγοράς και του συνεχώς αυξανόμενου ανταγωνισμού. Προβλέπεται ειδικότερα η διεύρυνση της αναγνώρισης, της σύστασης και του εύρους στήριξης των Οργανώσεων Παραγωγών, περιλαμβάνοντας, πέραν των ήδη γνωστών (όπως οι Ο.Π. οπωροκηπευτικών, ελαιοκομικών και αμπελο-οινικών προϊόντων), το σύνολο των αγροτικών διατροφι- γραφει Ο Γιάννης Τσιφόρος Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Gaia- Επιχειρείν ΑΕ Οι Οργανώσεις Παραγωγών της χώρας, αγροτικοί συνεταιρισμοί στη συντριπτική τους πλειοψηφία, χαρακτηρίζονται από το μικρό μέγεθός τους και το χαμηλό βαθμό οργάνωσής τους. κών προϊόντων, μεταξύ των οποίων και ορισμένα που ενδιαφέρουν άμεσα την εγχώρια παραγωγή, όπως το σκληρό σιτάρι, το ρύζι, η ζάχαρη, το βόειο κρέας, το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το αιγοπρόβειο κρέας, τα αυγά, το κρέας πουλερικών, τα προϊόντα μελισσοκομίας κ.ά. Οι Οργανώσεις Παραγωγών της χώρας, αγροτικοί συνεταιρισμοί στη συντριπτική τους πλειοψηφία, χαρακτηρίζονται από το μικρό μέγεθός τους, το χαμηλό βαθμό οργάνωσής τους, κρινόμενο από τη χαμηλή αναλογία της εμπορεύσιμης αξίας της παραγωγής τους, αλλά και από την αδυναμία τους να καρπωθούν μεγαλύτερο μερίδιο προστιθέμενης αξίας στην εφοδιαστική αλυσίδα του αγροδιατροφικού τομέα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των Ο.Π. οπωροκηπευτικών, των οποίων ο αριθμός συνεχώς αυξάνεται (από 127 Οργανώσεις Παραγωγών πριν από το 2007, σε 136 το 2013), ενώ η εμπορεύσιμη αξία παραγωγής συνεχώς μειώνεται (από 14%, σε 10% το 2013). Να σημειωθεί ότι το εξαιρετικά περιορισμένο μέγεθος του βαθμού οργάνωσης στις Ο.Π. του κλάδου υπολείπεται σημαντικά του μέσου όρου στην Ε.Ε.-28 (44% το 2010), ενώ απέχει πολύ από τα υψηλά μεγέθη ορισμένων χωρών, όπως η Ολλανδία, το Βέλγιο και η Ιρλανδία, όπου η εμπορεύσιμη αξία οπωροκηπευτικών των Ο.Π. βρίσκεται σε ποσοστά μεγαλύτερα του 90%, 80% και 70%, αντίστοιχα 4. Σε σημαντική, εξάλλου, απόσταση βρίσκονται χώρες με ανταγωνιστικά προϊόντα, όπως η Ισπανία και η Ιταλία (περίπου 50%). Οι περισσότερες Ο.Π. συγκεντρώνονται σε ορισμένες περιοχές και προϊόντα, ενώ σε προϊόντα με σημαντικό μέγεθος παραγωγής (επιτραπέζια σταφύλια, κηπευτικά κ.ά.) η παρέμβαση και οι δραστηριότητες των Ο.Π. παραμένουν εξαιρετικά περιορισμένες έως ανύπαρκτες. Είναι λοιπόν σαφές ότι η ανασυγκρότηση των Ο.Π. πρέπει να συνδεθεί με την υιοθέτηση και την εφαρμογή ενός πλαισίου παρεμβάσεων και μέτρων ικανών να υποστηρίξουν αποτελεσματικά την ισχυροποίησή τους και τη βιώσιμη επιχειρηματική τους ανάπτυξη. 1Εισήγηση του Γιάννη Τσιφόρου, μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου της Gaia-Επιχειρείν ΑΕ. 2How to Feed the World in 2050, FAO, Rome, October Πρόκειται για τους κανονισμούς 1308/2013 για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των αγορών των αγροτικών προϊόντων (Κεφάλαιο ΙΙΙ, άρθρα ) και 1305/2013 για την αγροτική ανάπτυξη (Άρθρο 27 και παράρτημα ΙΙ). 4 Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με το καθεστώς των οπωροκηπευτικών, COM (2014) 112 τελικό,

12 12 Χειμώνας SUCCESS STORY 2015 Έμφαση στην ποιότητα Το Αγρόκτημα Βεζύρογλου αποτελεί ίσως ένα από τα πρότυπα αγροκτήματα σε όλη την Ελλάδα. Εμπνευστής του, ο Αντώνης Βεζύρογλου, ο οποίος μαζί με τον πατέρα του πριν από 10 χρόνια αποφάσισαν να ασχοληθούν με την παραγωγή κηπευτικών. Όλα όμως ξεκίνησαν όταν ο Αντώνης Βεζύρογλου επιστρέφει στην Ελλάδα από την Αγγλία για να εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις. Τότε είναι που αποφασίζει να ασχοληθεί με τον πρωτογενή τομέα, με την ελληνική γη και την παραγωγή κηπευτικών προϊόντων στο οικογενειακό Αγρόκτημα. Με πείσμα, μεράκι, έμφαση στην ποιότητα και σκληρή δουλειά 365 μέρες τον χρόνο, στόχος του Αντώνη Βεζύρογλου είναι να συνεχίσει την ανάπτυξη του Αγροκτήματος παράγοντας προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Η εταιρεία Βεζύρογλου, με διακριτικό τίτλο «Τα Περιβόλια του Βεζύρογλου», αποτελεί μια σύνθετη, κάθετη και ολοκληρωμένη μονάδα παραγωγής, τυποποίησης και διακίνησης φρέσκων κηπευτικών. Εξειδικεύεται στην παραγωγή φρέσκων φυλλωδών λαχανικών. Την ποιότητα των προϊόντων της και την αξιοπιστία της εταιρείας εγγυώνται το ειδικευμένο εργατικό προσωπικό και οι έμπειροι γεωπόνοι της. Με έμφαση στην Καινοτομία (νέες τεχνικές καλλιέργειας, σωστή οργάνωση και νέα προϊόντα), το αγρόκτημα Βεζύρογλου φιλοδοξεί να καλύψει ένα κενό στην ελληνική αγορά φρέσκων κηπευτικών, στοχεύοντας στην ποιότητα και στην εμφάνιση των προϊόντων της, στην αξιοπιστία της εταιρείας και στην εξυπηρέτηση των πελατών της. Η παραγωγή γίνεται στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας σε ιδιόκτητο αγρόκτημα 550 στρεμμάτων, με 200 στρέμματα δικτυοκήπια και 22 στρέμματα θερμοκηπίων. Η τυποποίηση γίνεται σε ιδιόκτητους χώρους ψυγείων, συσκευαστηρίου και αποθηκών. Η καλλιέργεια είναι πλήρως ελεγχόμενη σε όλα της τα στάδια: επιλογή των σπόρων, προετοιμασία αγρού, συνθήκες σποράς, λίπανση, χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, άρδευση, καλλιεργητικές φροντίδες, συνθήκες ανάπτυξης των φυτών, συγκομιδή, ψύξη, συσκευασία και αποστολή στους πελάτες. Η ποιότητα του τελικού προϊόντος επηρεάζεται από όλους τους παραπάνω παράγοντες, οπότε ο σωστός προγραμματισμός παραγωγής, η σωστή παρακολούθηση και η έγκαιρη επέμβαση είναι απαραίτητα για να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η εταιρεία έχει τη μεγαλύτερη σε όγκο παραγωγή φυλλωδών λαχανικών στη Βόρεια Ελλάδα και συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες τις χώρας μας. Η καθετοποίηση της παραγωγής της επιτρέπει να έχει σταθερή διάρκεια στη διάθεση των προϊόντων, πλήρη έλεγχο της ποιότητας και απόλυτη φρεσκάδα. Μέσω συνεργασιών με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, καθώς και με έμπειρους εξωτερικούς συνεργάτες, κάθε χρόνο βελτιώνεται η τεχνογνωσία της εταιρείας όσον αφορά την παραγωγή και την τυποποίηση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εταιρεία Βεζύρογλου είναι η πρώτη εταιρεία στην Ελλάδα που ξεκίνησε την παραγωγή και τυποποίηση μηπλυμένων baby φύλλων και τη διάθεσή τους σε ολόκληρη την ελληνική αγορά. Η συγκομιδή των προϊόντων γίνεται καθημερινά στο αγρόκτημά και η τυποποίηση γίνεται από εξειδικευμένο προσωπικό στο σύγχρονο συσκευαστήριό του. Η εταιρεία δεσμεύεται για την παραγωγή ποιοτικών και ασφαλών προϊόντων για τον Ο Αντώνης Βεζύρογλου, ένας νέος αγρότης με όραμα, καλλιεργεί, τυποποιεί και διακινεί φρέσκα κηπευτικά. καταναλωτή. Τηρείται σύστημα πλήρους ιχνηλασιμότητας των προϊόντων από τον σπόρο και το χωράφι έως το συσκευαστήριο και την τελική κατανάλωση. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζονται η σωστή διακίνηση των προϊόντων και η άμεση αντιμετώπιση προβλημάτων εάν κριθεί αναγκαίο. Πιστοποιητικά Το πιστοποιητικό GLOBALGAP αναφέρεται στην υιοθέτηση προδιαγραφών Ορθής Γεωργικής Πρακτικής στην παραγωγή των προϊόντων (σωστοί μέθοδοι παραγωγής, προστασία περιβάλλοντος, περιοδικοί έλεγχοι προϊόντων για την ασφάλειά τους). Η εταιρεία το κατέχει από το 2006 για όλα τα προϊόντα της. Το πιστοποιητικό ISO 22000:2005 αναφέρεται στην υιοθέτηση συστήματος σωστής λειτουργίας του συσκευαστηρίου, διακίνησης των προϊόντων και υγιεινής και ασφάλειας των προϊόντων. Η εταιρεία το κατέχει από το Τα δύο συστήματα είναι πιστοποιημένα από την TUV HELLAS, είναι αναγνωρισμένα σε όλο τον κόσμο και εγγυώνται την ποιότητα, την ασφάλεια και την υγιεινή των προϊόντων. Κεντρικό στοιχείο της πολιτικής της εταιρείας είναι η προστασία του περιβάλλοντος μέσω: της ορθολογικής χρήσης πόρων της επένδυσης σε μεθόδους άρδευσης που ελαχιστοποιούν τη χρήση νερού στις καλλιέργειες (σταγόνες, μικροεκτοξευτήρες) της επένδυσης στην παραγωγή μέσα σε δικτυοκήπια (αντί της ανοιχτής καλλιέργειας), έτσι ώστε να προστατεύονται οι καλλιέργειες και να μειώνονται οι επιπτώσεις της αγροτικής παραγωγής πάνω στο περιβάλλον της ολοκληρωμένης παρακολούθησης και στοχευμένων επεμβάσεων σε εχθρούς και ασθένειες των καλλιεργειών της σωστής αμειψισποράς και της εφαρμογής χλωρολιπάνσεων για βελτίωση της ποιότητας του εδάφους των συχνών ελέγχων ποιότητας του εδάφους, έτσι ώστε να χρησιμοποιούνται μόνο τα απαραίτητα λιπάσματα κατα την παραγωγή. Η εταιρεία έχει σαν φιλοσοφία τη διαρκή ανάπτυξη ακόμα και σε περιόδους κρίσης. Ήδη προγραμματίζεται επέκταση των κτιριακών εγκαταστάσεων καθώς και των θερμοκηπίων και δικτυοκηπίων, έτσι ώστε να συνεχίσει την ανοδική της πορεία. Με γνώμονα τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας και ασφάλειας των προϊόντων καθώς και της παραγωγής καινοτόμων προϊόντων για τις ανάγκες των σύγχρονων καταναλωτών, ο Αντώνης Βεζύρογλου φιλοδοξεί η εταιρεία του να γίνει συνώνυμη με το ποιοτικό ελληνικό φρέσκο προϊόν.

13 Xειμώνας 2015 SUCCESS STORY 13 Επιτυχία με άρωμα... γυναίκας στον Γυμνότοπο Η αγάπη για τον τόπο τους και η ενασχόληση με τα παραδοσιακά εδέσματα έδωσαν σάρκα και οστά σε μια γυναικεία επιχειρηματική συνάθροιση που ζωντάνεψε ξανά γεύσεις από το παρελθόν, αξιοποιώντας παλιές συνταγές ξεχασμένες χρόνια στα συρτάρια των σπιτιών τους. Παραδοσιακές πίτες, γλυκά κουταλιού, μαρμελάδες και μεζέδες είναι τα «καλούδια» που φτιάχνουν με μεράκι και αγνά υλικά οι γυναίκες του αγροτικού συνεταιρισμού στον Γυμνότοπο Πρέβεζας Ο Γυμνότοπος είναι ένα ορεινό χωριό στα όρια του Δήμου Φιλιππιάδας, χτισμένο σε ένα μικρό οροπέδιο στις δυτικές πλαγιές του Ξηροβουνίου, 53 χιλιόμετρα μακριά από την Πρέβεζα. Η ιστορία του αγροτικού γυναικείου συνεταιρισμού Γυμνότοπου Φιλιππιάδας ξεκίνησε πριν από περίπου επτά χρόνια. Η ιδέα γεννήθηκε στο μυαλό της Ευφροσύνης Κολιού, μιας γυναίκας που ανήκε στους κατοίκους του Γυμνότοπου. Στο χωριό παραδοσιακά καλλιεργούνταν καπνά, αλλά όπως και σε πολλές περιοχές της Ελλάδας η σταδιακή μείωση των επιδοτήσεων οδήγησε στην εγκατάλειψη της καλλιέργειας. «Οι νέες κοπέλες του χωριού βρίσκονταν πλέον σε αδράνεια εξαιτίας της μη καλλιέργειας των καπνών στην περιοχή», αναφέρει η πρόεδρος του γυναικείου συνεταιρισμού Ευφροσύνη Κολιού, «και κάπου εκεί ήρθε αρχικά η ιδέα να δημιουργήσω έναν σύλλογο για να απασχολούμαστε οι γυναίκες του χωριού». Ωστόσο, γρήγορα την αρχική ιδέα ακολούθησε η σκέψη ότι από την όποια ενασχόληση θα μπορούσαν να κερδίζουν και οι γυναίκες να μπορέσουν να αποκτήσουν ένα συμπληρωματικό εισόδημα. Αυτό που σκέφτηκαν τότε πολλές από τις γυναίκες του χωριού σε μια από τις συναντήσεις τους ήταν ότι «το χωριό μας δεν είναι γυμνός τόπος, είναι εύφορος, είναι πλούσιος. Μια παρέα γυναικών δημιούργησε πριν από επτά χρόνια τον αγροτικό γυναικείο συνεταιρισμό Γυμνότοπου Πρέβεζας, ζωντανεύοντας παραδοσιακές γεύσεις από το παρελθόν. Έχει τους καλύτερους καρπούς, έχει τα πιο ευεργετικά δώρα της φύσης που φύονται και ευδοκιμούν κάτω από το λαμπερό ήλιο της χώρας μας με πλούσιο, ζωντανό και φρέσκο άρωμα. Έχει ταπεινά, αλλά αγνά δώρα, όπως: σταφύλια, κυδώνια, ρόδια, βατόμουρα, κράνα, σύκα, κορόμηλα, άγρια αχλάδια, έχει καρύδια, αμύγδαλα, μέλι, γάλα και αυγά ελεύθερης βοσκής, ελιές, ελαιόλαδο, ποικιλία χόρτων, μυρωδικά, αρωματικά φυτά και βόταναρίγανη, φασκόμηλο, θυμάρι, δεντρολίβανο, βασιλικό και δυόσμο, βάλσαμο και άλλα, και άλλα πολλά που φύονται στου βράχου τη σχισμάδα. Γρήγορα λοιπόν ήρθε η ιδέα της δημιουργίας ενός γυναικείου συνεταιρισμού», συνεχίζει η Ευφροσύνη Κολιού, «έτσι ώστε να μπορούμε να αποκομίσουμε και κέρδος από τις κοινές δραστηριότητες». Η παρέα των γυναικών αυτών τόλμησε και με ιδιωτικό κεφάλαιο συστήθηκε τότε ο αγροτικός γυναικείος συνεταιρισμός Γυμνότοπου και όπως λέει η κ. Κολιού «η ανταπόκριση ήταν μεγάλη και πολλές γυναίκες έγιναν μέλη του συνεταιρισμού». Ξεκίνησαν έτσι να φτιάχνουν γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες, παραδοσιακές πίτες, τραχανά και χυλοπίτες από ντόπια υλικά, που προέρχονται από τους κήπους και τα χωράφια τα δικά τους, στην εύφορη γη του Γυμνότοπου. Μαρμελάδες, βότανα και αρωματικά φυτά από τις γύρω πλαγιές, γάλα και κρέας από τα ζώα του χωριού. Ελλείψει δικής τους στέγης, βέβαια, οι δυσκολίες για μεγάλο διάστημα ήταν μεγάλες. «Έπειτα από περιπέτειες πολλών ετών καταφέραμε να αποκτήσουμε το δικό μας σπίτι. Βρήκαμε κατάλληλο κτίριο που να πληροί τους όρους και τις προϋποθέσεις για την έκδοση πιστοποιητικού υγειονομικής καταλληλότητας και πλέον προσπαθούμε να κάνουμε άνοιγμα στις αγορές ξεκινώντας με εμπορικές συνεργασίες σε διάφορες επαρχιακές πόλεις, έχοντας βέβαια βλέψεις για παρουσία με δικά μας προϊόντα και στην Αθήνα». Στο πέρασμα, άλλωστε, των ετών η λίστα με τα παραδοσιακά εδέσματα μεγάλωσε, προσφέροντας παραδοσιακές πίτες, τραχανά παραδοσιακό χειροποίητο, χυλοπίτες με γάλα και αυγά ελευθέρας βοσκής, χυλοπίτες με λαχανικά και πλιγούρι. Ακόμη, γλυκά κουταλιού όπως: καρυδάκι, κυδώνι, κιτρολέμονο, κεράσι, νεραντζάκι, νεράντζι, νεραντζολέμονο, πορτοκάλι, μανταρίνι, σταφύλι, σύκο, κολοκύθι, ακτινίδιο. Μαρμελάδες: Ακτινίδιο, κυδώνι, κορόμηλο, σύκο, πορτοκάλι. Αρωματικά φυτά και βότανα, αυτοφυή όχι καλλιεργημένα, καθώς και μείγματα βοτάνων. Πετιμέζι 100% συμπυκνωμένος χυμός σταφυλιού, από τοπικό σταφύλι Ζαμπέλα, ελιές και πάστα ελιάς.

14 14 Χειμώνας SUCCESS STORY 2015 Επιστροφή στις...ρίζες της ελληνικής γης H Ρίζες Ελληνικά Delicatessen σεβασμός στο περιβάλλον, που αποδεικνύεται με τη χρήση ολοκληρωμένης διαχείρι- παραγωγής τους, χωρίς συντηρητικά ή συκά χειροποίητα προϊόντα σε όλα τα στάδια είναι το γέννημα μιας μεγάλης αγάπης. Αυτής για τα νόστιμα ελληνικά προϊόντα δια- εμάς προαπαιτούμενο για την επιλογή τους. Η δεύτερη κατηρορία προϊόντων είναι τα σης της αγροτικής παραγωγής, είναι για στατικά βιομηχανικής επεξεργασίας. τροφής, φτιαγμένα με τις καλύτερες Τα φρούτα και τα λαχανικά που χρησιμοποιούμε αλείμματα φρούτων, δηλαδή μαρμελάδες, πρώτες ύλες. Η επιλογή του ονόμα- τος δεν έγινε τυχαία. Σηματοδοτεί το εγχείρημα αυτό με διπλό συμβολισμό, αλλά με μία μόνο κατεύθυνση, της επιστροφής. Της επιστροφής στις ρίζες της ελληνικής γης, στον αγροτικό πλούτο μας, στα άριστης ποιότητας και εξαιρετικής γεύσης ελληνικά αγροτικά προϊόντα. Της επιστροφής στις ρίζες της ελληνικής κουζίνας, πυλώνα της μεσογειακής διατροφής. «Για εμάς παραδοσιακό προϊόν είναι αυτό που γίνεται με σεβασμό στην παραδοσιακή συνταγή ή είναι εμπνευσμένο από αυτή με μία πιο προσωπική ή σύγχρονη προσέγγιση, χωρίς τη χρήση μηχανικών μέσων, αλλά χειροποίητα, με άριστης ποιότητας πρώτες ύλες και κυρίως χωρίς τη χρήση τεχνητών πρόσθετων και συντηρητικών. Αυτό για εμάς είναι ο ορισμός του ελληνικού delicatessen. Κι έτσι, λοιπόν, θέλουμε να συστηθούμε ως μια οικοτεχνία ελληνικών delicatessen προϊόντων», τονίζει στο ΕΠΙ ΓΗΣ ο ιδρυτής της εταιρείας Ρίζες Ελληνικά Delicatessen, Εμμανουήλ Βασιλειάδης. Και συνεχίζει: «Ένα εργαστήριο όπου μαγειρεύουμε με χαρά, προσωπική φροντίδα και ενθουσιασμό με 100% φυσικά προϊόντα, αξιοποιώντας παραδοσιακές συνταγές, σεβόμενοι τις ποιοτικές αρχές της ελληνικής μεσογειακής διατροφής. Ξεκινήσαμε με ενθουσιασμό και ευθύνη τη δική μας μικρή συμμετοχή στη διατήρηση και διάδοση της ελληνικής διατροφής. Επιλέξαμε να εγκατασταθούμε στη Δυτική Μακεδονία, επειδή τις γεύσεις αυτού του τόπου γνωρίζουμε καλύτερα, επειδή εδώ παράγονται πολλά αγροτικά προϊόντα μοναδικής ποιότητας, τα οποία θέλουμε να βρίσκονται από το χωράφι στο εργαστήριό μας, σε λιγότερο από μία ώρα. Δημιουργήσαμε ένα δίκτυο συνεργατών-προμηθευτών από τοπικούς παραγωγούς, οι οποίοι με υπευθυνότητα και γνώση καλλιεργούν και παράγουν εξαιρετικής ποιότητας, ασφαλή προϊόντα. Ο συλλέγονται την εποχή της φυσι- κής τους ωρίμανσης, επειδή τότε τα αρώματα και η νοστιμιά τους βρίσκονται στην καλύτερη φάση τους. Μαγειρεύουμε και συσκευάζουμε σε άρτιες υγειονομικά εγκαταστάσεις, τηρώντας αυστηρά τις διαδικασίες του συστήματος διασφάλισης ποιότητας κατά ISO 22000:2005. Σκοπός μας είναι η παραγωγή και συσκευασία χειροποίητων προϊόντων εξαιρετικής ποιότητας και υψηλής διατροφικής αξίας με 100% φυσικά υλικά και την καλύτερη γεύση. Ήδη η εταιρεία παράγει και διακινεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό 14 προϊόντα». Όπως επισημαίνει ο Εμμανουήλ Βασιλειάδης, «ήδη τα προϊόντα εξάγονται στην Αγγλία, στην Ολλανδία, στη Γαλλία, στο Λουξεμβούργο και στην Κύπρο», προσθέτοντας ότι η έρευνα αγοράς και η προσθήκη νέων προϊόντων βρίσκονται πάντα στο προσκήνιο. Η Ρίζες Ελληνικά Delicatessen παράγει αλείμματα, πατέ και σάλτσες μεγάλης πυκνότητας με βάση την πιπεριά Φλωρίνης. Παρασκευάζονται κατά τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου και του Οκτωβρίου, όταν ωριμάζουν οι πιπεριές στις καλλιέργειες της Δυτικής Μακεδονίας. Οι πιπεριές ψήνονται στα κάρβουνα, αποφλοιώνονται, καθαρίζονται από τα σπόρια με το χέρι και, αφού αλεσθούν, σιγοβράζουν για ώρες σε κατσαρόλες με την προσθήκη των υπόλοιπων συστατικών. Βασική πρώτη ύλη σε όλες τις συνταγές είναι το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο και κοινό τους σημείο η μοναδική καπνιστή γεύση της ψημένης στα κάρβουνα πιπεριάς. Ο υψηλός βαθμός συμπύκνωσης των υλικών, μεταξύ 70% και 80%, τις κάνει ξεχωριστές και αναδεικνύει τη γεύση και το άρωμά τους. Τα συστατικά αλλά και ο τρόπος παρασκευής τους βασίζονται σε παραδοσιακές και οικογενειακές συνταγές από τη Φλώρινα και την Πέλλα. Είναι 100% φυσι- Ο ιδρυτής της εταιρείας Ρίζες Ελληνικά Delicatessen, Εμμανουήλ Βασιλειάδης, μιλά στο ΕΠΙ ΓΗΣ για τα προϊόντα που παράγει. χωρίς προσθήκη ζάχαρης, 100% φρούτων με χαμηλή περιεκτικότητα σακχάρων. Η ιδιαιτερότητα των αλειμμάτων αφορά τη χρήση συμπυκνωμένου χυμού σταφυλιού ελληνικής παραγωγής αντί της ζάχαρης που χρησιμοποιείται στις κοινές μαρμελάδες. Τα ονομάζουμε αλείμματα, επειδή η περιεκτικότητα σε σάκχαρα φτάνει στο 52% και όχι στο 64% όπως οι κοινές μαρμελάδες, χωρίς αυτό να συνεπάγεται λιγότερη γλυκύτητα στη γεύση. Η μοναδικότητά τους είναι η υψηλή περιεκτικότητα σε φρούτα, καθώς δεν περιέχουν πηκτίνες. Για κάθε 100 γραμμ. τελικού προϊόντος χρησιμοποιούμε περίπου 150 γραμμ. φρούτου. Παρασκευάζονται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού με φρέσκα φρούτα που ωριμάζουν πάνω στο δέντρο από καλλιέργειες της Μακεδονίας. Η επιχείρηση Ρίζες Ελληνικά Delicatessen ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 2012 με έδρα στο χωριό Κρόκος της Κοζάνης. Σε μικρό χρονικό διάστημα έχει καταφέρει τα προϊόντα της να βρίσκονται στα ράφια επιλεγμένων καταστημάτων πώλησης delicatessen προϊόντων σε όλη την Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Στα Great Τaste Αwards του 2014 και του 2015 βραβεύτηκαν συνολικά πέντε προϊόντα της. Κέρδισε το δεύτερο βραβείο στην κατηγορία «Καινοτομία και ανάπτυξη της υπαίθρου», στην εκδήλωση βράβευσης δικαιούχων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης του υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος & Ενέργειας. Στον διαγωνισμό συσκευασίας, του φεστιβάλ «Ελλάδα, Γιορτή, Γεύσεις Άνοιξη 2015» απέσπασε το αργυρό βραβείο. «Στόχος μας είναι να συμμετέχουμε στη διατήρηση και διάδοση της ελληνικής διατροφής και στην τοποθέτηση των ελληνικών προϊόντων διατροφής στον κατάλογο της ποιοτικής παγκόσμιας γαστρονομίας», μας λέει κλείνοντας ο κ. Βασιλειάδης.

15 Xειμώνας 2015 SUCCESS STORY 15 Η ισχύς εν τη ενώσει Αγροτικός Συνεταιρισμός «ΑΝΑΤΟΛΗ» Πώς κατάφεραν 200 παραγωγοί κηπευτικών από την Ιεράπετρα της Κρήτης να δημιουργήσουν τον Αγροτικό Συνεταιρισμό «ΑΝΑΤΟΛΗ». Στην Ιεράπετρα της Κρήτης, το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης, σε μία περιοχή με μεγάλη παράδοση στην καλλιέργεια κηπευτικών, ιδρύθηκε το 2001 o Αγροτικός Συνεταιρισμός Ιεράπετρας «ΑΝΑΤΟΛΗ». Ο συνεταιρισμός λειτουργεί από το 2009 ως αναγνωρισμένη ομάδα παραγωγών. Σήμερα αριθμεί 200 μέλη, τα οποία είναι έμπειροι και πιστοποιημένοι αγρότες, καλλιεργώντας περισσότερα από στρέμματα θερμοκηπιακών καλλιεργειών. Οι τομείς δραστηριότητας του συνεταιρισμού περιλαμβάνουν την καλλιέργεια, την οργάνωση και την παρακολούθηση των καλλιεργειών, καθώς και την τυποποίηση και εμπορία υψηλής ποιότητας και θρεπτικής αξίας νωπών κηπευτικών. Οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες εδρεύουν στην ευρύτερη περιοχή της Ιεράπετρας, την πιο θερμή της Ευρώπης και με ιδιαίτερα ευνοϊκά κλιματικά χαρακτηριστικά. Η ελάχιστη θερμοκρασία τον χειμώνα φτάνει στους 10 C, ενώ η ηλιοφάνεια είναι καθημερινή. Ως άμεση συνέπεια, η παραγωγή των προϊόντων γίνεται κατά φυσικό τρόπο στις πλέον ιδανικές συνθήκες. Για την παραγωγή των προϊόντων χρησιμοποιούνται σύγχρονες, εξελιγμένες τεχνολογικά ελαφριές θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις, στις οποίες ελέγχεται απόλυτα το περιβάλλον ανάπτυξης των φυτών. Η παραγωγή ελέγχεται καθημερινά με τη συνεργασία παραγωγών-γεωπόνου ως προς τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων και λιπάνσεων. Τηρούνται αυστηρά οι κανόνες ορθής χρήσης και ασφαλείας και γίνεται έλεγχος της φυτοϋγείας με βιολογικές μεθόδους IPM (χρήση ωφέλιμων εντόμων, βομβίνων). Η ποιότητα και η ασφάλεια των παραγόμενων προϊόντων διασφαλίζονται επίσης με συχνές αναλύσεις υπολειμμάτων δραστικών ουσιών σε διαπιστευμένα εργαστήρια αναλύσεων, καθώς και με την τήρηση της ιχνηλασιμότητας σε όλα τα στάδια παραγωγής των προϊόντων (από το κάθε αγροτεμάχιο μέχρι την τελική συσκευασία και για κάθε παρτίδα ξεχωριστά). Έτσι επιτυγχάνεται άριστα η βελτιστοποίηση της ποιότητας και ο προγραμματισμός των ποικιλιών και των ποσοτήτων των παραγόμενων προϊόντων για όλη την διάρκεια του χρόνου. Τα προϊόντα τα οποία παράγονται είναι η ντομάτα, η πιπεριά, το αγγούρι και η μελιτζάνα, με δυνατότητα καλλιέργειας όλων των ποικιλιών των παραπάνω ειδών. Η εφαρμογή και πιστοποίηση προγραμμάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης και συστημάτων ποιότητας, καθώς και η υψηλής τεχνογνωσίας προσφορά υπηρεσιών από εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό έχουν σαν αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγής κατά 10%-12 % ετησίως. Ο συνεταιρισμός «ΑΝΑΤΟΛΗ» στεγάζεται σε νέες, σύγχρονες, ιδιόκτητες κτιριακές εγκαταστάσεις, έκτασης τ.μ., στις οποίες περιλαμβάνονται χώροι παραλαβής, επεξεργασίας, τυποποίησης και αποθήκευσης, καθώς και τα γραφεία του προσωπικού. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις ανταποκρίνονται πλήρως στις σύγχρονες απαιτήσεις υγιεινής και ασφάλειας τόσο του προσωπικού όσο και του παραγομένου προϊόντος. Ο αγροτικός συνεταιρισμός διαθέτει, επίσης, δύο ψυκτικούς θαλάμους με διαφορετικά επίπεδα ψύξης, σύγχρονη γραμμή ταξινόμησης ντομάτας, αυτόματη μηχανή flow pack, αυτόματη μηχανή stretch film, συνεπώς υπάρχει η δυνατότητα οποιουδήποτε τύπου τυποποίησης και συσκευασίας σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πελάτη. Σταθερός και απαρέγκλιτος στόχος του συνεταιρισμού είναι η διασφάλιση της υψηλής ποιότητας και της θρεπτικής αξίας των τροφίμων από το σημείο παραγωγής έως την τελική κατανάλωση. Σύμφωνα με τις σύγχρονες απαιτήσεις της διεθνούς αγοράς και ακολουθώντας τα πλαίσια των διεθνών προτύπων, ο Α.Σ. εφαρμόζει συστήματα διασφάλισης ποιότητας και είναι πιστοποιημένος βάσει των προτύπων GLOBAL GAP, AGRO 2.1 & 2.2, ISO 22000, ISO 9001, IFS, BRC και CRETACERT. Βασισμένοι πάντα στη σχέση «Ποιότητα Συνέπεια Τιμή Ασφάλεια», ο συνεταιρισμός ανταποκρίνεται πλήρως στις ιδιαίτερες απαιτήσεις της αγοράς, με πρακτικές που χαρακτηρίζονται από ευθύνη και σεβασμό προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Σκοπός του συνεταιρισμού «Ανατολή» είναι να προσφέρει στα μέλη του υπηρεσίες και προϊόντα υψηλής ποιότητας, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη συνεχή βελτίωση των παραγωγικών διαδικασιών και της ποιότητας των προϊόντων που φτάνουν στο τραπέζι του τελικού καταναλωτή. Εξειδικευμένο προσωπικό παρέχει τις υπηρεσίες του στα μέλη του αγροτικού συνεταιρισμού σχετικά με νέες μεθόδους καλλιέργειας και προστασίας της αγροτικής παραγωγής και παράλληλα αναλαμβάνει να προμηθεύσει τους παραγωγούς με ωφέλιμα έντομα, λιπάσματα, φυτοφάρμακα, καθώς και να διαμορφώσει προσωπικό καλλιεργητικό πρόγραμμα για τον κάθε παραγωγό σύμφωνα με τις ανάγκες του. Ο αγροτικός συνεταιρισμός «Ανατολή» αναλαμβάνει να συμβουλέψει τους παραγωγούς σχετικά με την ορθολογική χρήστη του νερού και να προμηθεύσει τους παραγωγούς με όλο τον απαραίτητο αρδευτικό αλλά και προστατευτικό εξοπλισμό, προσφέροντας παράλληλα τεχνική και επιστημονική βοήθεια κάθε στιγμή.

16 16 ΕΝΑ ΘΕΜΑ - ΔΥΟ οψεισ Καλλιέργεια κηπευτικών στο έδαφος Έγραφε το 1862 ο Fallou Friedrich Albert: «Δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό σε ολόκληρη τη φύση από το έδαφος. Αλήθεια, το έδαφος είναι αυτό που κάνει το περιβάλλον φιλικό για όλη την ανθρωπότητα. Είναι το έδαφος που παρέχει τροφή σε ολόκληρη τη φύση. Η ύπαρξή μας ολόκληρη ως εκ τούτου εξαρτάται από το βασικό αυτό αγαθό». Προφανώς ο συγγραφέας θεωρούσε δεδομένη την ύπαρξη φυτών, φωτός και νερού των άλλων σπουδαίων παραγόντων για να υπάρχει ζωή. Τι αποκαλούμε, όμως, έδαφος στη γεωπονική επιστήμη; Έδαφος είναι το μικρό μέρος του φλοιού της γης που μπορεί να φιλοξενήσει και να ενθαρρύνει την ανάπτυξη φυτών. Κάτω από τη μικρή αυτή λωρίδα του εδάφους βρίσκεται το μητρικό πέτρωμα το οποίο σε μια αργή διαδικασία μετατρέπεται σε έδαφος. Χαρακτηριστικό είναι ότι για τη δημιουργία ενός εκατοστού εδάφους απαιτούνται 5-10 αιώνες στα ασβεστολιθικά πετρώματα και 50 χρόνια στα σχιστολιθικά. Αυτό το γεγονός καταδεικνύει πόσο κρίσιμη είναι η προστασία του εδάφους από φαινόμενα όπως η διάβρωση και η ερημοποίηση, που προκαλούν σημαντικές απώλειες στο έδαφος σε μικρό χρονικό διάστημα. Είναι άραγε ένα παθητικό περιβάλλον το έδαφος ή είναι ένας «ζωντανός οργανισμός»; Η απάντηση είναι ξεκάθαρη. Είναι ένα ολοζώντανο περιβάλλον ανάπτυξης μικροχλωρίδας και μικροπανίδας, που συμβάλλουν αποφασιστικά στους σπουδαίους κύκλους του άνθρακα και του αζώτου. Η ερευνητική μελέτη έδειξε ότι ο πληθυσμός της μικροπανίδας είναι τεράστιος σε ένα έδαφος υγρό και καλυμμένο με φυτά. Το ίδιο ισχύει για μια πληθώρα ωφέλιμων μικροοργανισμών που η συνδυασμένη δράση τους λειτουργεί ως να είναι μικροεργοστάσια παραγωγής λιπασμάτων. Ένα άλλο στοιχείο που δείχνει τη «ζωντάνια» του εδάφους είναι η συμβολή του στη μείωση των ρύπων της ατμόσφαιρας με τη δράση των μικροοργανισμών που αποδομούν τους ρύπους σε απλούστερες ενώσεις όπως το CO 2. Τα βασικά χαρακτηριστικά ενός εδάφους είναι η δομή, η μηχανική σύσταση, το ph, η οργανική ουσία και η Ικανότητα Ανταλλαγής Κατιό- γραφει ο Κωνσταντίνος Ακουμιανάκης Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών ντων (ΙΑΚ). Είναι προφανές ότι στον ελλαδικό χώρο υπάρχει μια ποικιλομορφία εδαφών και απαιτείται η πολύ καλή γνώση των χαρακτηριστικών αυτών. Κάθε λαχανικό έχει τις ιδιαίτερες απαιτήσεις του ως προς την προσαρμογή του σε διαφορετικά εδάφη και είναι αναγκαίο ο παραγωγός να προσαρμόζει το φυτό που θα καλλιεργήσει σε αυτές τις ιδιαιτερότητες και όχι το έδαφος στο φυτό. Ο λόγος είναι απλός. Κάθε έδαφος έχει μια τεράστια ρυθμιστική ικανότητα και δεν είναι ρεαλιστική η προσέγγιση που λέει ότι θα χρησιμοποιηθούν υλικά και μέσα που θα τροποποιήσουν τις τυχόν αρνητικές παραμέτρους, ώστε το έδαφος να γίνει κατάλληλο για το φυτό. Παράδειγμα, η διόρθωση του ph. Απαιτούνται πολλά υλικά που θα αυξήσουν ή θα μειώσουν το ph με σημαντικό κόστος για μια καλλιέργεια και το έδαφος με τη ρυθμιστική του ικανότητα πάλι σε σύντομο χρονικό διάστημα θα επανέλθει στην αρχική του κατάσταση. Ταυτόχρονα, όμως, αυτή η ρυθμιστική ικανότητα του εδάφους αποτελεί και ένα σημαντικό πλεονέκτημα αντιμετώπισης λαθών που τυχόν θα γίνουν σε μια καλλιέργεια ως προς τη λίπανση που θα εφαρμοστεί. Τα πλεονεκτήματα της καλλιέργειας κηπευτικών στο έδαφος είναι πολλά. Μερικά από αυτά είναι τα εξής: Το έδαφος είναι η φθηνότερη επιλογή για καλλιέργεια λαχανικών ως προς το μέσο ανάπτυξης. Υδροπονικές καλλιέργειες κηπευτικών στο θερμοκήπιο Οι όροι «υδροπονική καλλιέργεια» και «υδροπονία» περιλαμβάνουν όλες τις μεθόδους καλλιέργειας φυτών που έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό την ανάπτυξη των ριζών εκτός του φυσικού εδάφους. Στις σύγχρονες υδροπονικές καλλιέργειες, η τροφοδότηση των φυτών με νερό και θρεπτικά στοιχεία βασίζεται στη χορήγηση ενός θρεπτικού διαλύματος, το οποίο παρασκευάζεται με προσθήκη λιπασμάτων στο νερό του ποτίσματος. Οι ρίζες αναπτύσσονται είτε απευθείας στο θρεπτικό διάλυμα (υδροκαλλιέργειες) είτε σε πορώδη υποστρώματα, τα οποία ποτίζονται τακτικά με θρεπτικό διάλυμα (καλλιέργειες σε υπόστρωμα). Τα υποστρώματα υδροπονικών καλλιεργειών είναι φυσικά υλικά, τα οποία είτε διαθέτουν από τη φύση τους πορώδη δομή (π.χ. τύρφη, ελαφρόπετρα) ή έχουν αποκτήσει πορώδη δομή μέσω θερμικής επεξεργασίας (π.χ. περλίτης, πετροβάμβακας). Η πορώδης δομή προσδίδει στα υδροπονικά υποστρώματα τη μοναδική ικανότητα να κατανέμουν τον αέρα και το νερό σε μία ισόρροπη αναλογία στο εσωτερικό τους. Τα υποστρώματα μπορούν να υποκαθιστούν πλήρως το έδαφος ως μέσο ανάπτυξης των φυτών, όταν το θρεπτικό διάλυμα που τους χορηγείται περιέχει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για τα φυτά. Η εφαρμογή της υδροπονίας για εμπορική παραγωγή καλλιεργούμενων φυτών ξεκίνησε σε θερμοκήπια χωρών με εδάφη που παρουσίαζαν σοβαρά προβλήματα, είτε λόγω υπερεντατικής εκμετάλλευσης (π.χ. Ολλανδία) είτε λόγω άρδευσης με νερό υψηλής περιεκτικότητας σε άλατα (π.χ. Ισραήλ). Βαθμιαία, όμως, η υδροπονία μετεξελίχθηκε σε μία μέθοδο καλλιέργειας με πολλά άλλα πλεονεκτήματα, όπως η προστασία από τα παθογόνα εδάφους, η ακρίβεια στη θρέψη και την άρδευση, ο καλύτερος έλεγχος της θερμοκρασίας της ρίζας τον χειμώνα κ.λπ., με συνέπεια να παρέχει σημαντικά υψηλότερες αποδόσεις. Σήμερα, στα σύγχρονα θερμοκήπια υψηλής τεχνολογίας οι καλλιέργειες κατά γραφει ο Κωνσταντίνος Ακουμιανάκης Καθηγητής Γεωπονικού γραφει ο Δημήτριος Σάββας Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών κανόνα είναι υδροπονικές, ώστε το έδαφος και η θρέψη των φυτών να μην περιορίζουν την πλήρη εκμετάλλευση των δυνατοτήτων του υπόλοιπου σύγχρονου εξοπλισμού. Σε ορισμένες χώρες, όπως η Ολλανδία, η υδροπονία αποτελεί ήδη από τη δεκαετία του 1990 την αποκλειστική σχεδόν μέθοδο καλλιέργειας καρποδοτικών λαχανικών στο θερμοκήπιο. Αντίθετα, στα χαμηλής τεχνολογίας θερμοκήπια των μεσογειακών χωρών που αποσκοπούν στην εκτός εποχής παραγωγή κηπευτικών και ανθέων με χαμηλό κόστος, εκμεταλλευόμενα το ήπιο κλίμα, η υδροπονία δεν είναι πολύ διαδεδομένη ακόμη. Σε αυτά τα θερμοκήπια, οι παραγωγοί συνήθως είναι μαθημένοι σε χαμηλές παραγωγές με χαμηλό κόστος και συνεπώς δεν είναι ιδιαίτερα πρόθυμοι να επενδύσουν για την αγορά εξοπλισμού για υδροπονική καλλιέργεια. Γι αυτό η εξάπλωση της υδροπονίας στην Ελλάδα και τις άλλες μεσογειακές χώρες της Ευρώπης άρχισε με χρονική καθυστέρηση και προχωρεί με σημαντικά πιο αργούς ρυθμούς. Μέχρι πρόσφατα, οι παραγωγοί θερμοκηπίων χρησιμοποιούσαν ένα ιδιαίτερα τοξικό αέριο, το βρωμιούχο μεθύλιο, για την απολύμανση του εδάφους, ώστε κάθε χρόνο να ξεκινούν τη νέα καλλιέργεια χωρίς παθογόνα από την προηγούμενη καλλιεργητική χρο-

17 Χειμώνας 2015 ΕΝΑ ΘΕΜΑ - ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ 17 Η καλλιέργεια λαχανικών όλο τον χρόνο σε μια εδαφική επιφάνεια με διαδοχή καλλιεργειών (καλοκαιρινώνχειμωνιάτικων, ριζωδών-φυλλωδών κ.ο.κ.) προστατεύει το έδαφος από διάβρωση, αφού το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου μένει καλυμμένο από φυτά. Η αντιμετώπιση λαθών στη λίπανση που αναφέρθηκε πιο πάνω. Η δυνατότητα καλλιέργειας λαχανικών των οποίων καταναλώνεται το υπόγειο αποθησαυριστικό όργανο (κόνδυλος, ριζοκόνδυλος ρίζωμα, βολβός κ.λπ.) και των οποίων η καλλιέργεια σε υδροπονικά συστήματα παρουσιάζει προβλήματα. Η δυνατότητα καλλιέργειας βιολογικών λαχανικών, αφού μόνο στο έδαφος μπορεί να γίνει καλλιέργεια χωρίς την προσθήκη χημικών λιπασμάτων με τη χρήση οργανικών υλικών. Η δυνατότητα καλλιέργειας λαχανικών μικρής οικονομικής απόδοσης, όπως αρκετά φυλλώδη (μαϊντανός, άνηθος, ραδίκια κ.λπ.), που η καλλιέργειά τους σε υδροπονικά συστήματα θα ανέβαζε το κόστος παραγωγής τους. Η καλλιέργεια λαχανικών όλο τον χρόνο σε μια εδαφική επιφάνεια με διαδοχή καλλιεργειών (καλοκαιρινών-χειμωνιάτικων, ριζωδώνφυλλωδών κ.ο.κ.) προστατεύει το έδαφος από διάβρωση, αφού το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου μένει καλυμμένο από φυτά. Σε αυτό μπορούν να συμβάλουν και τα λαχανευόμενα είδη (άγρια χόρτα), τα οποία μπορούν να συγκαλλιεργηθούν και να αποτελέσουν ένα φυσικό χλοοτάπητα με δύο πλεονεκτήματα. Αφενός την προστασία του εδάφους από διάβρωση και αφετέρου την αποφυγή ανάπτυξης ανεπιθύμητων ζιζανίων. Παράλληλα, μπορούν να δώσουν ένα συμπληρωματικό εισόδημα στον παραγωγό. Υπάρχουν μειονεκτήματα στην καλλιέργεια λαχανικών στο έδαφος; Βεβαίως υπάρχουν. Μερικά από αυτά είναι: Η δυσκολία αντιμετώπισης ασθενειών και εχθρών στο ριζικό σύστημα των λαχανικών. Ο εμβολιασμός σε ανθεκτικά υποκείμενα αποτελεί μια λύση σήμερα, όχι όμως καθολικής αντιμετώπισης των προβλημάτων που προκύπτουν. Η σταδιακή υποβάθμιση, ιδιαίτερα των εδαφών των θερμοκηπίων, από την αύξηση της αλατότητας. Η διάβρωση και η ερημοποίηση που προκαλούν σημαντικές απώλειες εδάφους. Η κλίση του εδάφους, που δυσκολεύει την καλλιέργεια λαχανικών. Ας μην ξεχνάμε όμως τη θαυμάσια εικόνα που βλέπουμε ιδιαίτερα στα νησιά μας, όπου το έντονο ανάγλυφο οδήγησε στη δημιουργία αναβαθμίδων για εξοικονόμηση μιας μικρής έστω λωρίδας εδάφους για καλλιέργεια. Όταν τα προβλήματα είναι ανυπέρβλητα, τότε ασφαλώς υπάρχει η εναλλακτική λύση των υδροπονικών καλλιεργειών ή των καλλιεργειών σε υποστρώματα, ώστε να μην σταματά ποτέ η παραγωγική διαδικασία. Τα κηπευτικά που παράγονται σε υδροπονικές καλλιέργειες δεν υστερούν καθόλου σε σύγκριση με αυτά που παράγονται σε καλλιέργειες στο έδαφος, όσον αφορά τη διατροφική τους αξία και την ασφάλεια για τον καταναλωτή. νιά. Η χρήση του βρωμιούχου μεθυλίου όμως έχει απαγορευθεί διεθνώς με βάση το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος. Μέχρι σήμερα, όμως, δεν έχει βρεθεί άλλη χημική ουσία ή μέθοδος απολύμανσης του εδάφους με αντίστοιχη αποτελεσματικότητα αυτής του βρωμιούχου μεθυλίου. Η υδροπονία καθιστά περιττή την απολύμανση του εδάφους και γι αυτό μετά την απαγόρευση του βρωμιούχου μεθυλίου εφαρμόζεται ακόμη και στα πιο χαμηλής τεχνολογίας θερμοκήπια, προκειμένου να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι εδαφογενείς ασθένειες. Τα κηπευτικά που παράγονται σε υδροπονικές καλλιέργειες δεν υστερούν καθόλου σε σύγκριση με αυτά που παράγονται σε καλλιέργειες στο έδαφος, όσον αφορά τη διατροφική τους αξία και την ασφάλεια για τον καταναλωτή. Στις υδροπονικές καλλιέργειες, δεν χρησιμοποιούνται ποτέ ορμόνες ή άλλες χημικές ουσίες για τη θρέψη και την προώθηση της ανάπτυξης των φυτών. Μέσω του θρεπτικού διαλύματος παρέχονται αποκλειστικά και μόνο ανόργανα ιόντα προερχόμενα είτε από το φυσικό αρδευτικό νερό ή από προσθήκη ανόργανων λιπασμάτων. Τα ανόργανα αυτά ιόντα (κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, φωσφορικά, νιτρικά, θειικά, σίδηρος, ψευδάργυρος κ.λπ.) υπάρχουν σε όλα τα εδάφη και τα φυτά τα προσλαμβάνουν στις ίδιες σχεδόν ποσότητες είτε οι ρίζες τους αναπτύσσονται στο χώμα είτε σε υπόστρωμα ή θρεπτικό διάλυμα. Συνεπώς, τα προϊόντα της υδροπονίας είναι απολύτως φυσικά και έχουν παρόμοια σύσταση και τουλάχιστον ίση διατροφική αξία και ασφάλεια για τον καταναλωτή με αυτά που παράγονται στο έδαφος. Στην πραγματικότητα, μάλιστα, τα προϊόντα από υδροπονικές καλλιέργειες κατά κανόνα χαρακτηρίζονται από υψηλότερη ποιότητα, διατροφική αξία και ασφάλεια για τον καταναλωτή σε σύγκριση με τα αντίστοιχα προϊόντα από καλλιέργειες στο έδαφος. Αυτό συμβαίνει, πρώτον επειδή η χρήση φυτοφαρμάκων είναι πολύ πιο περιορισμένη λόγω αποτελεσματικής πρόληψης των εδαφογενών ασθενειών και δεύτερον γιατί η θρέψη και το πότισμα των φυτών ελέγχονται με πολύ μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και ακρίβεια.

18 18 Χειμώνας ΓIA TON ΑΓΡΟΤΗ 2015 ΟΓΑ Καθολική εφαρμογή του εργοσήμου Αναλαμβάνοντας τη διοίκηση του ΟΓΑ, θέσαμε ως πρωταρχικό στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων του Οργανισμού και την αναβάθμιση των παρεχόμενων προς αυτούς υπηρεσιών. Στη δύσκολη οικονομική συγκυρία που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα μας, είμαστε αποφασισμένοι να υποστηρίξουμε τις απαραίτητες αποφάσεις και δράσεις, έτσι ώστε ο ΟΓΑ να αποτελέσει ένα ασφαλιστικό ταμείο το οποίο να ανταποκρίνεται ουσιαστικά στις σύγχρονες ανάγκες και στις προσδοκίες των ασφαλισμένων του. Παράλληλα, θα εξαντλήσουμε όλες τις δυνατότητες προκειμένου ο ΟΓΑ να γίνει ένα οικονομικά εύρωστο, υγιές και βιώσιμο ασφαλιστικό ταμείο, το οποίο θα μπορεί και στο μέλλον να ανταποκρίνεται στις ανάγκες ασφάλισης των αγροτών, μιας παραγωγικής ομάδας που αναμένεται να βοηθήσει στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας και στην έξοδό της από την κρίση. Στην κατεύθυνση αυτή, θεωρούμε ότι συμβάλλει η καθιέρωση της καθολικής εφαρμογής του εργοσήμου, ως τρόπου αμοιβής και ασφάλισης των εργατών γης. Οι εργάτες γης (ημεδαποί και πολίτες τρί- των χωρών) που απασχολούνται σε αγροτικές εργασίες σε ένα ή περισσότερους εργοδότες έχουν τη δυνατότητα να ασφαλιστούν στον ΟΓΑ ακόμη και αν η απασχόλησή τους είναι περιστασιακή με την ώρα ή την ημέρα. Μέχρι πριν από την εφαρμογή του εργοσήμου, η εργασία των περιστασιακά απασχολουμένων με αγροτικές εργασίες ήταν σε μεγάλο ποσοστό αδήλωτη, γιατί δεν είχε προβλεφθεί τρόπος να ενταχθεί στο ασφαλιστικό σύστημα, με συνέπεια να διαφεύγουν των ασφαλιστικών τους υποχρεώσεων τόσο οι ίδιοι οι εργαζόμενοι όσο και οι εργοδότες τους. Σήμερα, με το εργόσημο ο εργοδότης - κτηματίας, αντί για χρηματικό ποσό που αντιστοιχεί στην αμοιβή για την παρεχόμενη αγροτική εργασία, αποδίδει στον εργάτη γης που απασχολεί εργόσημο ονομαστικής αξίας ίσης με την αμοιβή που έχει συμφωνηθεί μεταξύ τους. Έτσι, με το εργόσημο οι απασχολούμενοι εργάτες γης, εκτός από την αμοιβή τους, εξασφαλίζουν και την καταβολή των εισφορών που τους αναλογούν. Οι εισφορές καταβάλλονται από τον εργοδότη μέσω του εργοσήμου, που διατίθεται από τα πιστωτικά ιδρύματα και στη συνέχεια εξαργυρώνεται από τους ίδιους Αθανάσιος Μπακαλέξης Διοικητής του ΟΓΑ τους απασχολούμενους. Με την εξαργύρωση του εργοσήμου οι εργάτες γης καταβάλλουν ταυτόχρονα και τις εισφορές τους στον ΟΓΑ, μέσω της παρακράτησης του 10% της ονομαστικής αξίας του εργοσήμου. Με την ευελιξία και την αμεσότητα του εργόσημου, οι εργαζόμενοι αποκτούν δικαίωμα στην ασφάλιση, στις παροχές υγείας (αποκτούν βιβλιάριο υγείας), στη σύνταξη και στις παροχές της Αγροτικής Εστίας, εφόσον έχουν συμπληρώσει τον ελάχιστο αριθμό ημερομισθίων (150 ημερομίσθια κατ έτος). Ακόμη οι αλλοδαποί εργάτες γης μπορούν να αποδείξουν με ευκολία ότι εργάστηκαν στη χώρα και να εξασφαλίσουν τη νόμιμη παραμονή τους στην Ελλάδα. Πέραν όμως των πλεονεκτημάτων που αναμφισβήτητα έχει το εργόσημο για τους εργάτες γης, είναι ιδιαίτερα ελκυστικό και για τους εργοδότες, διότι οι αμοιβές που έχουν καταβάλει με εργόσημο εμφανίζονται ως δαπάνες, με συνέπεια να έχουν σημαντικές φοροελαφρύνσεις και φοροαπαλλαγές. Τέλος, με το εργόσημο εξασφαλίζεται η άμεση εισπραξιμότητα των ασφαλιστικών εισφορών και κατ επέκταση η βιωσιμότητα του Οργανισμού. Ο ρόλος του ΟΓΑ σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, είναι πολύπλευρος και σημαντικός για τον ασφαλισμένο και συνταξιούχο και για τον λόγο αυτό πιστεύουμε ότι η ύπαρξή του είναι πολύ σημαντική για την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας. Μέσα από ένα ευρύ πλέγμα δράσεων που έχουμε ήδη ξεκινήσει, όπως η δημιουργία ενός σύγχρονου συστήματος κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης, ο εκσυγχρονισμός των υπηρεσιών, η απλοποίηση και η ταχύτερη ένταξη των ενδιαφερόμενων στην ασφάλιση του ΟΓΑ, η ευνοϊκή ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών, η αμεσότερη επικοινωνία και η καλύτερη εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων, η αναβάθμιση της παρουσίας του Οργανισμού μέσα από τις ιστοσελίδες του νέου δικτυακού τόπου του, μας δημιουργούν τη βεβαιότητα ότι ο ΟΓΑ θα συνεχίσει να βρίσκεται στο πλευρό του αγρότη και θα μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις όποιες προκλήσεις και δυσκολίες προκύψουν στο μέλλον.

19 Χειμώνας 2015 ΓIA TON ΑΓΡΟΤΗ 19 Ο Οργανισμός Κεντρικών Αγορών και Αλιείας είναι ο μεγαλύτερος φορέας διαχείρισης πάρκων τροφίμων στα Βαλκάνια. Διαθέτει δύο κεντρικές αγορές χονδρικού εμπορίου οπωρολαχανικών και κρεάτων και διαχειρίζεται 11 ιχθυόσκαλες σε όλη τη χώρα, εξυπηρετώντας χιλιάδες επιχειρήσεις και παραγωγούς. Κύριε Κουτσοθεόδωρε, πείτε μας λίγα λόγια για τη νέα αντίληψη όσον αφορά τη λειτουργία του ΟΚΑΑ Ως νέο Διοικητικό Συμβούλιο, υιοθετούμε την προσπάθεια της πολιτείας για την παραγωγική ανασυγκρότηση, που για εμάς σημαίνει ενίσχυση της παραγωγής και διακίνησης πρωτίστως εγχώριων προϊόντων σε Ελλάδα και εξωτερικό. Άνοιγμα στην κοινωνία, προσέλκυση νέων παραγωγών, συνεργασία και ενδυνάμωση των επιχειρήσεων που φιλοξενούμε, επαφή με την καινοτομία, υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, αξιοποίηση κοινοτικών πόρων και προσέλκυση νέων επενδύσεων είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία της αντίληψής μας για τη διαχείριση του ΟΚΑΑ. Δημήτρης Κουτσοθεόδωρος Πρόεδρος ΟΚΑΑ Υιοθετούμε την προσπάθεια της πολιτείας για την παραγωγική ανασυγκρότηση Ποιες λειτουργικές παρεμβάσεις θα γίνουν που βοηθούν τον κλάδο των οπωροκηπευτικών; Η πολιτεία έχει καθορίσει από δεκαετίες ένα πλαίσιο που ελέγχει εξονυχιστικά την ασφάλεια και την ποιότητα προϊόντων και επιχειρήσεων στις κεντρικές αγορές και αυτό αποτελεί ισχυρό πλεονέκτημα για επαγγελματίες και καταναλωτές. Όμως αυτό το πλαίσιο δεν δίνει, μέχρι στιγμής, τη δυνατότητα να καταγράφονται και να χαρτογραφούνται όλες οι ποσότητες προϊόντων που διακινούνται. Χάνουμε πλούτο δεδομένων που μπορούν να αναδείξουν προβλήματα και ευκαιρίες για τον κλάδο. Σήμερα προωθούμε την αυτοματοποιημένη καταγραφή των εμπορικών ροών, συνδυαστικά με την παρακολούθηση του στόλου οχημάτων που, σύμφωνα με επιθυμία των επιχειρήσεων, μπορεί να επεκταθεί σε απεριόριστη γεωγραφική κλίμακα. Γνωρίζοντας την πορεία των διακινούμενων οπωρολαχανικών, την προέλευση, τον τρόπο και τη μορφή διάθεσης, δίνουμε τη δυνατότητα σε παραγωγούς και επιχειρήσεις να βελτιστοποιήσουν τη συνεργασία τους και κάνοντας σωστή πρόβλεψη, να μειώσουμε τις αδιάθετες ποσότητες ή και να τις εξαλείψουμε, με ορθή διαχείριση για κοινωνικούς σκοπούς. Επιπλέον, υποστηρίζουμε νέες συνεργασίες και τις εξαγωγές, γνωστοποιώντας αμοιβαία διαθέσιμες ποσότητεςκαι ζήτηση προς/από αγορές του εξωτερικού, αξιοποιώντας και εμπλουτίζοντας την καινοτόμο εφαρμογή OKAAapp. Αυτονόητα, βέβαια, προωθούμε με κάθε τρόπο τα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών σε όλες τις συναλλαγές. Σε επίπεδο υποδομών τι παρεμβάσεις θα γίνουν; Στην Κεντρική Αγορά Αθηνών, σχεδιάζουμε σύγχρονη μονάδα αποθήκευσης και ανασυσκευασίας με ευελιξία ανταπόκρισης στις ανάγκες των τελικών αποδεκτών. Στην Κεντρική Αγορά Πατρών προωθείται η δημιουργία πρότυπου διαμετακομιστικού κέντρου αγροτικών προϊόντων, προκειμένου η χώρα μας να αποτελέσει πύλη εισόδου της Ε.Ε. για εμπορεύματα τρίτων χωρών και να διευκολυνθεί Δημήτρης Κουτσοθεόδωρος Πρόεδρος ΟΚΑΑ Η πολιτεία έχει καθορίσει από δεκαετίες ένα πλαίσιο που ελέγχει εξονυχιστικά την ασφάλεια και την ποιότητα προϊόντων και επιχειρήσεων στις κεντρικές αγορές. αμοιβαία η εξαγωγή προς αυτές. Όλα τα παραπάνω έργα θα επιδιώξουμε να γίνουν με κοινοτικούς πόρους, όπως και με ιδιωτικές επενδύσεις. Ανακοινώσατε την πιλοτική επέκταση της διακίνησης οπωρολαχανικών πέρα από τις δύο κεντρικές αγορές. Ποια είναι τα οφέλη από αυτή τη δράση; Οι ιχθυόσκαλες αναπτύσσονται σε όλη την επικράτεια, καλύπτοντας απομακρυσμένες περιοχές με ιδιαίτερη στρατηγική σημασία, αλλά και χρόνια κενά στη διακίνηση οπωροκηπευτικών. Θέλοντας τα κενά να γίνουν ευκαιρίες, αναλάβαμε πρωτοβουλία και, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, αναπτύσσουμε πιλοτικά στην Ιχθυόσκαλα Χίου παράλληλη διακίνηση οπωρολαχανικών. Άμεσες προοπτικές διαφαίνονται στην τροφοδοσία διερχομένων πλοίων, στον εφοδιασμό των τουριστικών υποδομών με ελληνικά προϊόντα και -αντίστροφα- στην κεντρική διάθεση προϊόντων από μικρούς τοπικούς παραγωγούς και επιχειρηματίες. Μακροπρόθεσμα, με τη βελτίωση της επισκεψιμότητας των χώρων και τη δυνατότητα ελλιμενισμού σκαφών αναψυχής, αναμένεται και η ανάδειξη τοπικών προϊόντων και η προώθηση του γαστρονομικού τουρισμού. Πώς βλέπετε το μέλλον του ΟΚΑΑ; Διατηρώντας τον δημόσιο χαρακτήρα του Οργανισμού, θα λειτουργήσουμε με τα υψηλότερα διεθνή στάνταρντ ποιότητας και μάλιστα θα πρωτοπορήσουμε, όπου μπορούμε, δίνοντας αξία στα ελληνικά προϊόντα και το στίγμα της εξωστρέφειας που αξίζει στους παραγωγικούς κλάδους μας.

20 20 Χειμώνας ΦΑΚΕΛΟΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ 2015 Κηπευτικά «με το όνομα»! O κατάλογος της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) και Εγγυημένα Παραδοσιακά Ιδιότυπα Προϊόντα (ΕΠΙΠ), σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία, διευρύνεται και εμπλουτίζεται συνεχώς με νέα προϊόντα. Έως σήμερα έχουν ήδη εξασφαλίσει μια θέση σε αυτόν τον κατάλογο πάνω από προϊόντα, εκ των οποίων τα 105 ξεχωρίζουν και φέρουν άρωμα Ελλάδας. Μεταξύ αυτών των τοπικών ελληνικών προϊόντων, τα οποία έχουν αναδειχθεί στη συνείδηση και στις προτιμήσεις των καταναλωτών και όχι μόνο, ανήκουν και τα ακόλουθα κηπευτικά: τσακώνικη μελιτζάνα, τοματάκι Σαντορίνης, πατάτα Κάτω Νευροκοπίου και πατάτα Νάξου. Τσακώνικη μελιτζάνα Η τσακώνικη μελιτζάνα είναι το πρώτο από τα ελληνικά κηπευτικά που απέκτησαν τη «σφραγίδα» του ΠΟΠ (1996), κατοχυρώνοντας στους παραγωγούς του Λεωνιδίου την αποκλειστικότητα καλλιέργειας της συγκεκριμένης ποικιλίας μελιτζάνας, με την τήρηση αυστηρών προδιαγραφών παραγωγής. Η τσακώνικη μελιτζάνα προέρχεται από την ομώνυμη εκλεκτή ποικιλία με επίμηκες σχήμα, χρώμα μοβ με άσπρες ρίγες, γλυκιά γεύση, γυαλιστερό και λείο φλοιό και μέγεθος καρπού που κυμαίνεται από 15 έως 22 εκατοστά. Η καλλιέργειά της είναι υπαίθρια και ξεκινά τον Δεκέμβριο, ενώ η πρωιμότητα της συγκεκριμένης ποικιλίας οδηγεί τους παραγωγούς σε συγκομιδή, που γίνεται συνήθως με το χέρι, στις αρχές Απριλίου. Σήμερα, στην περιοχή καλλιεργούνται περίπου 800 στρέμματα με τσακώνικη μελιτζάνα και η μέση ετήσια παραγωγή αγγίζει τους τόνους. Η τσακώνικη μελιτζάνα είναι η μοναδική μελιτζάνα που έχει γλυκιά γεύση και διαφέρει από τις κοινές μελιτζάνες. Τα ιδιαίτερα ποιοτικά της χαρακτηριστικά οφείλονται, μεταξύ άλλων, στο μικροκλίμα της περιοχής, στη σύσταση του εδάφους και στην ποιότητα του νερού άρδευσης του κάμπου του Λεωνιδίου. Οι παραγωγοί της περιοχής δείχνουν ιδιαίτερη φροντίδα σε αυτό το προϊόν, καθώς πρόκειται για το πλέον παραδοσιακό και φημισμένο προϊόν της περιοχής εδώ και δεκαετίες και προκειμένου να διασφαλιστεί η αυθεντικότητά του, συσκευάζεται πάντα εντός της οριοθετημένης ζώνης. Ο καρπός της τσακώνικης μελιτζάνας Προκειμένου να διασφαλίζεται η αυθεντικότητα του ΠΟΠ προϊόντος και να αποφεύγονται φαινόμενα νοθείας και παραπλάνησης των καταναλωτών, όλα τα στάδια της παραγωγής, επεξεργασίας και μεταποίησης του προϊόντος με την ονομασία «Τοματάκι Σαντορίνης» εκτελούνται υποχρεωτικά εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής ζώνης παραγωγής. χρησιμοποιείται σε πολλούς συνδυασμούς στη μαγειρική και στη ζαχαροπλαστική, με κυριότερο προϊόν το παραδοσιακό γλυκό κουταλιού «μελιτζανάκι». Τοματάκι Σαντορίνης Η διάσημη μικρόκαρπη τομάτα Σαντορίνης, γνωστή ως «τοματάκι Σαντορίνης», το 2013 εντάχθηκε ως προϊόν ΠΟΠ στον κατάλογο με τα αντίστοιχα προϊόντα της Ε.Ε. Η ονομασία του προϊόντος δηλώνει και τον τόπο παραγωγής του, που δεν είναι άλλος από το νησί της Σαντορίνης, αλλά και τα κοντινά σε αυτό νησάκια και νησίδες: Θηρασιά, Παλαιά και Νέα Καμμένη, Ασπρονήσι, Χριστιανή και Ασκανιά. Το τοματάκι άρχισε να καλλιεργείται στη Σαντορίνη από το 1870 και μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1920 η παραγωγή του στο νησί ήταν πενταπλάσια από την παραγωγή κρασιού. Σήμερα, στην περιοχή καλλιεργούνται περίπου 650 στρέμματα και η απόδοση ανά στρέμμα φτάνει κατά μέσο όρο τα 500 κιλά, ενώ σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να φτάσει και τα κιλά ανά στρέμμα, τη στιγμή που η αντίστοιχη παραγωγή σε άλλες περιοχές της χώρας φτάνει τους 10 τόνους ανά στρέμμα. Το τοματάκι Σαντορίνης έχει καθιερωθεί και όχι άδικα, στη συνείδηση του καταναλωτή ως ένα εξαιρετικής ποιότητας προϊόν. Τα ανεπανάληπτα χαρακτηριστικά του, όπως η υψηλή οξύτητα και τα σάκχαρα, που προσδίδουν στο προϊόν το άνυδρο ηφαιστειογενές έδαφος των συγκεκριμένων νησιών, η εκτεταμένη ηλιοφάνεια και η μέθοδος καλλιέργειας (ξερική), κάνουν το τοματάκι Σαντορίνης ένα