Συνέδριο Σ.Β.Β.Ε. Θεσσαλονίκη 26/6/2015. Βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και μέτρα μείωσης λειτουργικού κόστους

Transcript

1 Κωνσταντίνος Κουκλέλης Πρόεδρος ΕΒΙΚΕΝ Συνέδριο Σ.Β.Β.Ε. Θεσσαλονίκη 26/6/2015 Βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και μέτρα μείωσης λειτουργικού κόστους Σε μια ανοιχτή στο διεθνές εμπόριο οικονομία, όπως είναι η ελληνική στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, η βιομηχανική ανταγωνιστικότητα είναι απαραίτητος παράγοντας για την επιβίωση και την ανάπτυξη της βιομηχανίας, για τη διατήρηση και αύξηση της απασχόλησης σε αυτήν, για την αποτελεσματική της συμβολή στην εφοδιαστική αλυσίδα, για να ωφεληθεί η εθνική οικονομία από πολλαπλασιαστές που θα μεγεθύνουν μέχρι και 6 φορές - όπως έχουν δείξει μελέτες του ΙΟΒΕ την παραγωγή και την απασχόληση στο σύνολο της Οικονομίας. Η διεθνής ανταγωνιστικότητα των βιομηχανικών προϊόντων είναι αναγκαία, ώστε τα ελληνικά προϊόντα να μην υποκαθίστανται στις αγορές στη χώρα μας από φθηνότερες εισαγωγές, αλλά αντίθετα να ανταγωνίζονται επάξια με τα ξένα στην Ευρώπη και στις διεθνείς αγορές. Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου ένα από τα μεγάλα δομικά προβλήματα της οικονομίας μας μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μέσω της βελτίωσης της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων μας. Το πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων δεν είναι καινούργιο. Δεν δημιουργήθηκε με την κρίση, αλλά είναι πολύ παλαιότερο. Η ελληνική βιομηχανική παραγωγή, μετά τις καταστροφές που υπέστη στα χρόνια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, μπόρεσε να ανασυγκροτηθεί χάρις σε ένα πλέγμα εισαγωγικών δασμών που προστάτευαν την εγχώρια παραγωγή από τις εισαγωγές. Το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας καλύπτονταν έτσι πλασματικά από την δασμολογική προστασία. Μεγάλη ώθηση στην ελληνική βιομηχανία μεταπολεμικά έδωσαν τα αναπτυξιακά προγράμματα, όπως κυρίως το σχέδιο Marshal, και οι αναπτυξιακοί νόμοι που στόχευαν στη προσέλκυση κεφαλαίων του εξωτερικού προκειμένου να επενδυθούν στη βιομηχανία για την παραγωγή προϊόντων διεθνώς ανταγωνιστικών, που δεν θα απαιτούσαν δασμολογική προστασία. [Βασικός νόμος για την προσέλκυση κεφαλαίων του εξωτερικού ήταν ο Νόμος με αυξημένη συνταγματική ισχύ 2687/1953, που εγγυόταν σταθερό φορολογικό καθεστώς στα ξένα κεφάλαια που θα επενδύονταν στη βιομηχανία.] Με την Συμφωνία Σύνδεσης με την ΕΟΚ του 1961 επέρχεται σημαντική μείωση 30-50% των δασμών των ευρωπαϊκών χωρών έναντι των ελληνικών προϊόντων και ξεκινάει μια μακρά περίοδος προσαρμογής για την ελληνική οικονομία με σταδιακή μείωση των εισαγωγικών δασμών. [Ο Υπουργός Συντονισμού, δηλώνει ότι «είναι επιτακτική η αύξηση της παραγωγικότητας και η ανταγωνιστικότητα» με άξονα την τεχνολογία και την εκπαίδευση]. Μετά την πλήρη ένταξη στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες το 1979, δεν υπάρχει πλέον δασμολογική προστασία έναντι των 27 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 1

2 Η κατάρρευση των Λαϊκών Δημοκρατιών της Ανατολικής Ευρώπης στα τέλη της δεκαετίας του 80, η ενοποίηση της Γερμανίας το 1990 και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, σήμαναν την αρχή του αιώνα της παγκοσμιοποίησης. Οι εξελίξεις αυτές έχουν δραματικό αντίκτυπο στο διεθνές εμπόριο. Τα πλέον τεχνολογικώς προηγμένα προϊόντα παράγονται πλέον και σε χώρες του τρίτου κόσμου που διαθέτουν επιστημονικό προσωπικό, φθηνό εργατικό δυναμικό, πρώτες ύλες, φθηνή ενέργεια. Η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων εξασφαλίζει στις χώρες αυτές τα απαραίτητα επενδυτικά κεφάλαια με χαμηλό κόστος χρήματος, ενώ η ανάπτυξη της παγκόσμιας ναυτιλίας εξουδετερώνει το κόστος των αποστάσεων. Οι αγορές απαιτούν σήμερα, καινοτόμα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, φιλικά προς το περιβάλλον. Η βελτίωση της ποιότητας πρέπει να είναι συνεχής, όπως συνεχής πρέπει να είναι και η προσαρμογή των προδιαγραφών των προϊόντων στις συνεχώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις των πελατών και της νομοθεσίας. Οι συνθήκες εντονότατου ανταγωνισμού που δημιουργεί η παγκοσμιοποίηση υποχρεώνουν τις ελληνικές βιομηχανικές επιχειρήσεις να αναπροσαρμόζουν συνεχώς την στρατηγική τους και να αναζητούν τον καλύτερο δυνατό τρόπο να αξιοποιήσουν τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα: καινοτόμα προϊόντα, επώνυμα ποιοτικά προϊόντα, διεθνώς ανταγωνιστική διάρθρωση κόστους, ευελιξία στην εξυπηρέτηση των πελατών, εξωστρέφεια, εμπορικά δίκτυα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, πλέγμα συνεργασιών με προμηθευτές και πελάτες κ.α. Για τη διατήρηση και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, για την αύξηση της παραγωγικότητας, οι ελληνικές βιομηχανίες είναι υποχρεωμένες να επενδύουν συνεχώς. Σε αντίθετη περίπτωση οι ανταγωνιστές τους που εκείνοι επενδύουν συνεχώς - θα τους υπερκεράσουν. Τα μέλη της ΕΒΙΚΕΝ, οι περισσότερες μεγάλες και μεσαίου μεγέθους ελληνικές βιομηχανίες που λειτουργούν σήμερα, έχουν προσαρμοστεί στις απαιτήσεις των διεθνών αγορών, έχουν επενδύσει και επενδύουν σε σύγχρονες εγκαταστάσεις που δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτε από εκείνες των ανταγωνιστών τους και είναι έντονα εξαγωγικές. Ειδικότερα οι βιομηχανίες εντάσεως ενέργειας που αντιμετωπίζουν υψηλό κόστος ενέργειας (η ενέργεια δεν ήταν ποτέ φθηνή στην Ελλάδα) επενδύουν συνεχώς σε εγκαταστάσεις εξοικονόμησης ενέργειας και πολλές από αυτές έχουν τη μικρότερη διεθνώς κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα παραγομένου προϊόντος. Όμως, υπάρχουν στη χώρα μας πολλές μικρές βιομηχανικές επιχειρήσεις που έχουν μικρό μέγεθος για να μπορέσουν να αγωνιστούν στον διεθνή στίβο. Τους λείπουν πόροι ανθρώπινοι και χρηματοοικονομικοί, αντιμετωπίζουν δυσκολία να παρακολουθούν τις διεθνείς εξελίξεις στην έρευνα, στη παραγωγή και διάθεση των προϊόντων που τις ενδιαφέρουν. 2

3 Η συνένωση των δυνάμεων παρομοίων ή συμπληρωματικών επιχειρήσεων στην εφοδιαστική αλυσίδα, η μετοχική συνεργασία με επιχειρήσεις του εξωτερικού, είναι μεταξύ των προτεινόμενων λύσεων για τον εκσυγχρονισμό και την εξυγίανση των μικρών ελληνικών επιχειρήσεων. Η συνένωση αυτή των δυνάμεων θα δημιουργήσει υγιείς, σύγχρονες επιχειρήσεις που θα αναδιαρθρώσουν την παραγωγική, εμπορική και διοικητική τους δομή με στόχο την μείωση του κόστους παραγωγής, την αύξηση της παραγωγικότητας και της διεθνούς ανταγωνιστικότητας των προϊόντων τους. Προς τούτο θα απαιτηθούν νέες επενδύσεις. Προϋπόθεση για τις επενδύσεις είναι η πολιτική σταθερότητα, σταθερό φορολογικό σύστημα, ευελιξία στην αγορά εργασίας, ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας, φθηνοί χρηματοοικονομικοί πόροι, επενδυτικά κεφάλαια από έλληνες και ξένους επιχειρηματίες. Αυτά δεν τα έχουμε σήμερα, όσο η θέση μας στο ευρώ και στην Ευρώπη είναι υπό διαπραγμάτευση, όσο δεν καταλήγουμε σε συμφωνία με τους Θεσμούς που θα απομακρύνει μια για πάντα το ενδεχόμενο πτώχευσης και θα δημιουργήσει συνθήκες ανάπτυξης και εξόδου από την ύφεση. Σήμερα, λόγω της ύφεσης, της παρατεινόμενης διαπραγμάτευσης της Κυβέρνησης με τους θεσμούς που έχει «παγώσει» την αγορά, και της αβεβαιότητας επίτευξης συμφωνίας ικανής να μας βγάλει από την μεγάλη κρίση οι επιχειρήσεις κάθε μεγέθους αντιμετωπίζουν υψηλότατα κόστη λειτουργίας: Υπερ-φορολόγηση της παραγωγής και των επιχειρηματικών κερδών, Υψηλό μη μισθολογικό κόστος (ασφαλιστικές εισφορές) Ασταθές, συνεχώς μεταβαλλόμενο φορολογικό σύστημα, Χρηματοδοτική ασφυξία και υψηλότατο κόστος δανεισμού, Απαίτηση των ξένων προμηθευτών για πληρωμή τοις μετρητοίς, Επιφυλακτικότητα των ξένων πελατών ως προς την δυνατότητα των ελληνικών βιομηχανικών επιχειρήσεων να ανταποκριθούν στις παραγγελίες τους, Καθυστερήσεις στις αποπληρωμές των υποχρεώσεων του δημοσίου προς τις επιχειρήσεις, Πολύ υψηλό κόστος ενέργειας Στο πολύ υψηλό κόστος ενέργειας θα αναφερθώ ιδιαίτερα, καθώς η συνεχής αύξησή του τα τελευταία χρόνια οδήγησε στην ανάγκη ίδρυσης πριν από 5 χρόνια της Ένωσης Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας, της ΕΒΙΚΕΝ. Σήμερα η Ένωσή μας με τα 27 της μέλη αγωνίζεται να αναδείξει το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας που δημιουργεί στις 80 περίπου μεγάλες και μεσαίου μεγέθους βιομηχανίες εντάσεως ενέργειας το ιδιαίτερα υψηλό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Στις βιομηχανίες δηλαδή στις οποίες το κόστος ενέργειας αποτελεί κύριο παράγοντα της διεθνούς τους ανταγωνιστικότητας και αντιπροσωπεύει 20 3

4 50% του κόστους παραγωγής. Και φυσικά, η ΕΒΙΚΕΝ, προτείνει λύσεις για την αντιμετώπιση του υψηλού αυτού κόστους. Περσινή μελέτη του διεθνούς οίκου στρατηγικής ROLAND BERGER διαπιστώνει ότι το συνολικό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τις βιομηχανίες εντάσεως ενέργειας είναι στην Ελλάδα 30 70% υψηλότερο από τους ευρωπαίους ανταγωνιστές μας στη Γερμανία, στην Ιταλία και στην Ισπανία. Αλλά και στο φυσικό αέριο το συνολικό κόστος για τους βιομηχανικούς καταναλωτές είναι 30-40% υψηλότερο στην Ελλάδα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ πολλοί βιομηχανικοί καταναλωτές στη Θεσσαλονίκη, στην Αττική και στην Θεσσαλία εξακολουθούν να είναι «μηεπιλέγοντες» πελάτες, να μην έχουν δυνατότητα επιλογής προμηθευτού, με αποτέλεσμα να πληρώνουν ακόμα πιο ακριβά το αέριο. Ποια μέτρα προτείνει λοιπόν η ΕΒΙΚΕΝ για τη μείωση του κόστους; Στην ηλεκτρική ενέργεια: Εξορθολογισμό και δικαιότερη κατανομή των ρυθμιστικών χρεώσεων (ΕΤΜΕΑΡ, ΥΚΩ, Χρεώσεις Χρήσης Συστήματος μεταφοράς και διανομής), σύμφωνα με τα ισχύοντα και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, Μείωση του ΕΦΚ στην ηλεκτρική ενέργεια για τις βιομηχανίες εντάσεως ενέργειας και απαλλαγή από τον φόρο για όσες διαδικασίες προβλέπει η ευρωπαϊκή οδηγία (ηλεκτρόλυση, μεταλλουργική επεξεργασία, χημική αναγωγή και ορυκτολογική κατεργασία) Εφαρμογή των Κατευθυντηρίων Γραμμών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις κρατικές ενισχύσεις για το Περιβάλλον και την Ενέργεια, που οδηγούν σε μείωση του ΕΤΜΕΑΡ για τις βιομηχανίες εντάσεως ενέργειας, Εφαρμογή του μέτρου της διακοψιμότητας που έχει εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και που επιτρέπει έναντι αμοιβής - σε βιομηχανίες με ισχύ άνω των 5 MW, να μειώνουν την κατανάλωσή τους μετά από ολιγόλεπτη προειδοποίηση του διαχειριστή, συμβάλλοντας έτσι στη σταθερότητα του ηλεκτρικού συστήματος, Εφαρμογή του ευρωπαϊκού μέτρου της αντιστάθμισης των ρύπων που μειώνει το κόστος των ρύπων της ηλεκτρικής ενέργειας σε βιομηχανικούς κλάδους εντάσεως ενέργειας, που βρίσκονται σε κίνδυνο «διαρροής», λόγω του υψηλού κόστους του ευρωπαϊκού μηχανισμού ρύπων και Προώθηση αιτήματος στην Ευρώπη για απαλλαγή από την χρέωση ρύπων στην ηλεκτροπαραγωγή, δεδομένου ότι το κατά κεφαλή ακαθάριστο εισόδημα της Ελλάδος έχει πλέον πέσει κάτω από το 60% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, Ορθολογισμό και μείωση του κόστους της παραγωγής ρεύματος από τη ΔΕΗ, Σύγκλιση των τιμολογίων βιομηχανιών εντάσεως ενέργειας στη Μέση Τάση με εκείνα της Υψηλής Τάσης, Ενθάρρυνση των βιομηχανιών εντάσεως ενέργειας να διαπραγματευτούν με τους προμηθευτές τους στη βάση του ιδιαίτερου προφίλ κατανάλωσής τους. 4

5 Στο φυσικό αέριο: Μείωση στο ελάχιστο του υπερβολικά υψηλού ΕΦΚ (10 φορές υψηλότερος από τον ελάχιστο που προβλέπει η σχετική Οδηγία) και απαλλαγή από τον φόρο χρήσεων που απαλλάσσονται. Απελευθέρωση των «μη-επιλεγόντων» βιομηχανικών πελατών σε περιοχές των ΕΠΑ, χωρίς αύξηση του κόστους διανομής, Παράταση εφαρμογής της αρχής «μια φορά επιλέγων πάντα επιλέγων», μέχρι την πλήρη απελευθέρωση των βιομηχανικών καταναλωτών. Η απαρίθμηση των προτεινόμενων αυτών μέτρων που σημειωτέον δεν είναι εξαντλητική δείχνει ένα πράγμα: Η μείωση του κόστους ενέργειας δεν μπορεί να προέλθει από μια μόνο ενέργεια, αλλά απαιτείται η μελέτη και η υλοποίηση σειράς μέτρων για το επιθυμητό αποτέλεσμα. Και έχουμε πάντα στο νου μας, ότι όσο εμείς μελετάμε, διαβουλευόμαστε και δεν αποφασίζουμε τι μέτρα θα πάρουμε, οι ανταγωνιστές μας κινούνται και με τη στήριξη των Κυβερνήσεών τους βελτιώνουν την ανταγωνιστική τους θέση. Όμως, η αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιούργησε η κρίση, η μακρά περίοδος διαπραγμάτευσης με τους Θεσμούς και η αβεβαιότητα για τη Συμφωνία, δεν αρκούν για την επανεκκίνηση της Οικονομίας. Χρειάζεται ακόμα να δημιουργηθεί θετικό κλίμα για την επιχειρηματικότητα και το επιχειρείν. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια η επιχειρηματικότητα ποινικοποιείται και διασύρονται «κακοί» επιχειρηματίες που χρωστούν στην εφορία και στα ασφαλιστικά ταμεία. Το ότι η κρίση ευθύνεται σε πολλές από αυτές τις περιπτώσεις για τη αδυναμία των επιχειρηματιών και στελεχών επιχειρήσεων να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, δεν φαίνεται να απασχολεί. Το ότι υπάρχουν και «καλοί» επιχειρηματίες που τιμούν τον κλάδο τους και την χώρα μας περνάει απαρατήρητο Υπάρχει πάντα η υποψία Σε αντίθεση με άλλες χώρες η επιχειρηματική αποτυχία πέραν από τις εύλογες οικονομικές της συνέπειες συνοδεύεται και από μια ηθική απαξία, όταν δεν τιμωρείται και ποινικά. Τούτο είναι ένα ακόμη αποτρεπτικό στοιχείο για την ανάληψη επιχειρηματικού ρίσκου. Σε άλλες δυτικές χώρες το πτωχευτικό δίκαιο δεν εξοστρακίζει για πάντα τους αποτυχόντες, δίνει και δεύτερη ευκαιρία. Πρόσφατα ψηφίστηκε διάταξη που προβλέπει ότι αν κατά τον χρόνο διάλυσης νομικού προσώπου υπάρχουν χρέη προς Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, οι μέτοχοι ή εταίροι κεφαλαιουχικών εταιρειών με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 10% ευθύνονται αλληλεγγύως και εις ολόκληρο με το νομικό πρόσωπο για την καταβολή των οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών & προσαυξήσεων. Δηλαδή, καταργείται η έννοια της ανώνυμης εταιρείας όπου η ευθύνη του μετόχου περιορίζεται στην αξία των μετοχών που κατέχει, και ο μέτοχος του 10% ευθύνεται πλέον με το σύνολο της περιουσίας του, έστω και αν δεν συμμετέχει στη διοίκηση της εταιρείας και στο Διοικητικό της Συμβούλιο. 5

6 Επιχειρηματικότητα σημαίνει ανάληψη ρίσκου, και επομένως μεγάλη πιθανότητα ο επιχειρηματίας να απολέσει τα κεφάλαια που επένδυσε. Εφόσον η ανάληψη οικονομικού ρίσκου συνοδεύεται και από ανάληψη ποινικού ρίσκου η επιχειρηματικότητα βρίσκεται υπό διωγμό. Πώς μπορούμε να περιμένουμε νέες επενδύσεις; Τελειώνοντας, για να συνοψίσω θα έλεγα επιγραμματικά τα εξής: Προέχει η ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης και η κατάληξη σε μια ικανοποιητική συμφωνία, Το επιχειρηματικό κλίμα θα βελτιωθεί με το τέλος της αβεβαιότητας, Η υπερ-φορολόγηση και οι συχνές φορολογικές μεταβολές καθώς και το υψηλό κόστος χρήματος θα πρέπει να αντιμετωπιστούν, Χωρίς καθυστέρηση να ληφθούν μέτρα άρσης των στρεβλώσεων, εξορθολογισμού, μείωσης και δικαιότερης κατανομής του ενεργειακού κόστους, Θα πρέπει τέλος να τονωθεί η επιχειρηματικότητα, απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία συνθηκών προσέλκυσης επενδυτικών κεφαλαίων. 6