ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΝΟΙΕΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΝΟΙΕΣ"

Transcript

1 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΨΥΧΟΔΙΑΒΑΣΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΝΟΙΕΣ Α. Πολίτης Α. Μούγιας Ε. Κατιρτζόγλου

2 ΣΚΟΠΟΣ Βοήθημα για τον κλινικό ιατρό στην προσπάθεια διαχείρισης (management) των ασθενών με άνοια Συνοπτικές πληροφορίες για την κλινική εικόνα, τη διαγνωστική ταξινόμηση, την επιδημιολογία, την πορεία και την πρόγνωση των πιο συχνών ανοιών Νεότερα δεδομένα από τη διεθνή βιβλιογραφία σχετικά με την αντιμετώπιση των νοητικών και των συμπεριφορικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων της άνοιας ΣΨΣ (Behavioral and psychological symptoms of dementia - BPSD)

3 ΓΕΝΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

4 ΑΝΟΙΑ (1) Χρόνια και προοδευτικά εξελισσόμενη έκπτωση των νοητικών λειτουργιών χωρίς διαταραχή του επιπέδου συνείδησης

5 ΑΝΟΙΑ (2) Δ/χές μνήμης / μάθησης Δ/χές προσοχής Αφασία Απραξία Αγνωσία Διαταραχή εκτελεστικής λειτουργίας Σύνδρομο & ΟΧΙ νοσολογική οντότητα Διαταραχή συμπεριφοράς & δομής προσωπικότητας Αποδιοργάνωση κοινωνικής - επαγγελματικής λειτουργικότητας

6 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΝΟΙΩΝ (1) Εκφυλιστικές παθήσεις Ν. Alzheimer N. Lewy Body N. Parkinson Μετωποκροταφική Άνοια N. Huntington Προϊούσα υπερπυρηνική παράλυση Αγγειακές αιτίες Αγγειακή άνοια Ν. Cadasil Aγγειίτιδα (ερυθηματώδης λύκος) Τραύματα Σοβαρή κρανιοεγκεφαλική κάκωση Υποσκληρίδιο αιμάτωμα Πυγμαχία Υδροστατικές αιτίες Υδροκέφαλος (αποφρακτικός ή επικοινωνών) Φυσιολογικής πίεσης υδροκέφαλος Ανοξία Μετά από καρδιακή ανακοπή / δηλητηρίαση με CO

7 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΝΟΙΩΝ (2) Όγκοι εγκεφάλου (μετωπιαίος λοβός) Πρωτοπαθείς όγκοι Μεταστατικοί όγκοι Λοιμώξεις Βακτηριδιακές (Σπειροχαίτη spp) Μυκητιασικές (Κρυπτόκοκκος) Ιογενείς (SSPE, PML) Άλλες (Ν. Creutzfeldt - Jacob) Τοξικές, μεταβολικές, ενδοκρινικές αιτίες Χρόνιος αλκοολισμός Βαρέα μέταλλα - Φαρμακευτική δηλητηρίαση Υποθυρεοειδισμός - Υπερασβεστιαιμία Έλλειψη Β12, φυλλικού οξέος Ηπατική - Νεφρική ανεπάρκεια Παρανεοπλασματικές παθήσεις μεταιχμιακού συστήματος Κληρονομικές μεταβολικές παθήσεις (Ν. Wilson, λευκοδυστροφίες) Ψευδοάνοια

8 ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ Συμπεριφορικά συμπτώματα Επιθετικότητα (φυσική και λεκτική), φωνές, ανησυχία, εκνευρισμός, παθολογική περιπλάνηση, ανάρμοστη σεξουαλική συμπεριφορά, άρση αναστολών, χρηστική συμπεριφορά, «σύνδρομο ηλιοβασιλέματος» Ψυχολογικά συμπτώματα Άγχος, καταθλιπτική διάθεση, παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις

9 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ- ΠΟΡΕΙΑ Άνοια νόσου Alzheimer Αγγειακή άνοια Μετωποκροταφική άνοια Άνοια με σωμάτια Lewy Άνοια νόσου Parkinson Άνοια νόσου Huntington Άνοια επί νόσου των Creutzfeldt Jacob Άνοια επί φλοιοβασικής εκφύλισης Άνοια επί προοδευτικής υπερπυρηνικής παράλυσης Ήπια Νοητική Έκπτωση Συμπεριφορικά και Ψυχολογικά Συμπτώματα της Άνοιας

10 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΣΤΗ Παθολογική συννόσηση Ανάπτυξη οξέος οργανικού ψυχοσυνδρόμου (ντελίριο) Εμφάνιση διαταραχών του αυτόνομου νευρικού συστήματος, ύπνου, όρεξης και διατροφικών συνηθειών καθώς και εμφάνιση νευρολογικής σημειολογίας Κακή συμμόρφωση, έκπτωση των νοητικών λειτουργιών και γενικότερης λειτουργικότητας, διατροφικά προβλήματα, εκσεσημασμένη απώλεια βάρους στα όψιμα στάδια, κινητικές δυσκολίες, συμπεριφορικές και ψυχολογικές διαταραχές ευαλωτότητα σε σημαντικό αριθμό ασθενειών και συννοσηρών καταστάσεων, κακή ποιότητα ζωής Παγκοσμίως τρίτη πιο δαπανηρή νόσος, μετά τα καρδιοαγγειακά νοσήματα και τον καρκίνο Κυριόπουλος Ι., κ α ι συν. Ά ν ο ι α : Ι α τ ρ ική κ α ι κ ο ινωνική π ρ ό κ λ η ση. University S t u d io P r ess, 2005 Καϊτελίδ ο υ Δ, και συν. Ν ο σηλεία κ α ι έ ρ ε υ ν α

11 ΠΡΟΣΦΕΡΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ - Απουσία συστήματος πρωτοβάθμιας περίθαλψης ειδικοί ιατροί (παθολόγοι, νευρολόγοι, ψυχίατροι) / γενικοί ιατροί - Απουσία δομών ανακουφιστικής φροντίδας στα τελικά στάδια νόσου - Οικογένεια / ανειδίκευτοι, συνήθως αλλοδαποί επαγγελματίες βοηθοί κατ οίκον - Εξειδικευμένες δομές για διάγνωση και παρακολούθηση - Πρόγραμμα Ψυχαργώς Κέντρα Ημέρας (καθημερινή δημιουργική απασχόληση των ασθενών, νοητική ενδυνάμωση, ενημέρωση και εκπαίδευση των φροντιστών, καθώς και άλλες μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις) + 3 ολοκληρωμένα Κέντρα για την άνοια (Αθήνα, Βόλος), βραχεία ή μακρά νοσηλεία ασθενών - 26 ιατρεία μνήμης σε ολόκληρη την χώρα - Δωρεάν υπηρεσίες: εκκλησία και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις

12 ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ

13 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Φαρμακευτικές Μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις Αναζήτηση τεκμηρίων (Pubmed) Προηγούμενες κατευθυντήριες οδηγίες (NICE, APA, IPA, EFNS, ENS, SIGN, WFSBP) Μεμονωμένες τυχαιοποιημένες μελέτες Μετα-αναλύσεις τυχαιοποιημένων μελετών Μεθοδολογία αξιολόγησης / επιλογής τεκμηρίων και διαμόρφωσης συστάσεων Ταξινόμηση των βιβλιογραφικών τεκμηρίων σε κατηγορίες (Category of Evidence) Ιεράρχηση των συστάσεων σε επίπεδα (Grade of Recommendation)

14 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ / ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΣΥΣΤΑΣΕΩΝ (1) Οργανισμός Ημερομηνία έκδοσης / Αναθεώρησης Περιεχόμενο APA 2007 ΝΑ, άλλες άνοιες NICE 2007 ΝΑ, άλλες άνοιες EFNS 2007 ΝΑ, άλλες άνοιες EFNS - ENS 2007 / 2012 Άλλες άνοιες EFNS 2007 / 2010 ΝΑ NICE 2001 / 2011 ΝΑ SIGN 1998 / 2006 ΝΑ, άλλες άνοιες WFSBP 2011 ΝΑ, άλλες άνοιες Ταξινόμηση (Category of evidence) Ιεράρχηση (Grade of recommendation) Διαφορετικά συστήματα, που όμως συγκλίνουν σημαντικά όσον αφορά στις τελικές συστάσεις

15 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ / ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΣΥΣΤΑΣΕΩΝ (2) Βαθμός τεκμηρίωσης των θεραπευτικών παρεμβάσεων (Evidence Classification Scheme for Therapeutic Interventions) Ευρωπαική Oμοσπονδία Νευρολογικών Εταιρειών Κατηγορίες Ι, ΙΙ, ΙΙΙ και IV Παγκόσμια Ομοσπονδία Εταιρειών Βιολογικής Ψυχιατρικής Κατηγορίες Α, Β, Γ, Δ, Ε και ΣΤ

16 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ / ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΣΥΣΤΑΣΕΩΝ (3) Ταξινόμηση των συστάσεων (Rating of Recommendations for a Therapeutic Intervention): Ευρωπαική Oμοσπονδία Νευρολογικών Εταιρειών Συστάσεις: επιπέδου A (αποτελεσματική, μη αποτελεσματική ή επιβλαβής), επιπέδου B (πιθανώς αποτελεσματική, πιθανώς μη αποτελεσματική ή πιθανώς επιβλαβής), επιπέδου C (δυνητικά αποτελεσματική, δυνητικά μη αποτελεσματική ή δυνητικά επιβλαβής) και επιπέδου «Ενδεδειγμένης Πρακτικής» (δεν υπάρχει επαρκής επιστημονική απόδειξη, αλλά υπάρχει σαφής ομοφωνία μεταξύ των ειδικών) Παγκόσμια Ομοσπονδία Εταιρειών Βιολογικής Ψυχιατρικής Συστάσεις: επιπέδου 1 (Παρεμβάσεις με κατηγορία τεκμηρίωσης Α ΚΑΙ καλό προφίλ ανοχής - ασφάλειας - κλινικής εμπειρίας), επιπέδου 2 (Παρεμβάσεις με κατηγορία τεκμηρίωσης Α ΚΑΙ μέτριο προφίλ ανοχής - ασφάλειας - κλινικής εμπειρίας), επιπέδου 3 (Παρεμβάσεις με κατηγορία τεκμηρίωσης Β), επιπέδου 4 (Παρεμβάσεις με κατηγορία τεκμηρίωσης [B-] ή Γ και επιπέδου 5 (Παρεμβάσεις με κατηγορία τεκμηρίωσης Δ)

17 ΕΝΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ

18 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER ( 1 ) ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΑΚΕΤΥΛ-ΧΟΛΙΝΕΣΤΕΡΑΣΗΣ Δονεπεζίλη, ριβαστιγμίνη, γαλανταμίνη μέτρια αποτελεσματικότητα (RCTs) στα νοητικά συμπτώματα και στη λειτουργικότητα σε ήπιου και μέτριου βαθμού νόσο (MMSE: 16-26) Κάποια αποτελεσματικότητα (RCTs) και σε σοβαρού βαθμού νόσο (MMSE < 10). Δονεπεζίλη έγκριση από τον FDA (2006) Ανεπαρκή βιβλιογραφικά τεκμήρια: μετάβαση από τον ένα αναστολέα στον άλλο, πιθανή τροποποιητική δράση επί της νόσου, απαραίτητο χρονικό διάστημα λήψης αυτών, υπεροχή κάποιου αναστολέα, βελτίωση με άλλον αναστολέα

19 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER (2) ΜΕΜΑΝΤΙΝΗ Σε μέτρια έως σοβαρή νόσο: καλύτερα αποτελέσματα από ήπια έως μέτρια νόσο σε νοητικές δυσλειτουργίες, συμπεριφορικές διαταραχές, γενική λειτουργικότητα (RCTs). Έγκριση (FDA) Ανεπαρκή βιβλιογραφικά τεκμήρια: ωφέλεια κατά την προσθήκη στην ήδη λαμβάνουσα αγωγή με αναστολείς ακετυλχολινεστεράσης, χρονικό διάστημα λήψης

20 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER (3) GINKGO BILOBA Πρόσφατες ανασκοπήσεις τυχαιοποιημένων, ελεγχόμενων με εικονικό φάρμακο μελετών (RCTs) και μετα-αναλύσεις καταλήγουν ότι το σκεύασμα Ginkgo Biloba (EGb 761) φαίνεται πως σταθεροποιεί ή επιβραδύνει τη νοητική, λειτουργική και συμπεριφορική έκπτωση, μετά από θεραπεία εβδομάδων, τόσο στην ΗΝΕ όσο και στην άνοια ΝΑ, ιδιαίτερα σε ασθενείς με ΣΨΣ Tan MS, et al. J Alzheimers Dis, 2015 Jan Solfrizzi V, Panza F. J Alzheimers Dis, 2015 Jan

21 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER ( 1 ) Κατηγορία Φαρμάκων Αντιψυχωσικά Άτυπα αντιψυχωσικά Τυπικά αντιψυχωσικά Αντικαταθλιπτικά Τραζοδόνη Επιλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης Άλλα αντικαταθλιπτικά (π.χ. μιρταζαπίνη, βουπροπιόνη) Συμπτώματα-Στόχοι Ψυχωσική συμπτωματολογία, επιθετικότητα, ανησυχία, δ/χές του κύκλου ύπνου-εγρήγορσης Ψυχωσική συμπτωματολογία, επιθετικότητα, ανησυχία, δ/χές του κύκλου ύπνου-εγρήγορσης Δ/χές του κύκλου ύπνου-εγρήγορσης, ανησυχία, επιθετικότητα, άγχος, καταθλιπτική συμπτωματολογία Καταθλιπτική συμπτωματολογία, ανησυχία, εκνευρισμός, ψυχωσική συμπτωματολογία Καταθλιπτική συμτωματολογία Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά Καταθλιπτική συμτωματολογία Φάρμακα ενισχυτικά της νοητικής ικανότητας (cognitive enhancers) Αναστολείς ακετυλχολινεστεράσης Νοητικές δ/χές, απάθεια, παθολογική κινητική συμπεριφορά, άγχος, καταθλιπτική συμπτωματολογία, ψυχωσική συμπτωματολογία Μεμαντίνη Νοητικές δ/χές, επιθετικότητα, ανησυχία, εκνευρισμός, ψυχωσική συμπτωματολογία Άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα Αντιεπιληπτικά Βενζοδιαζεπίνες Επιθετικότητα, ανησυχία, μανιακόμορφη συμπτωματολογία, δ/χές ύπνου Άγχος, ανησυχία, δ/χές ύπνου

22 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER (2) ΑΝΤΙΨΥΧΩΣΙΚΑ Ψυχωσική συμπτωματολογία, επιθετικότητα, ανησυχία Μέτρια αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση των γενικότερων διαταραχών συμπεριφοράς στην άνοια Κριτήρια: επικινδυνότητα, επιβάρυνση από τη συμπτωματολογία Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες Ανεπαρκή βιβλιογραφικά τεκμήρια: διάρκεια χρήσης, αποτελεσματικότητα και ασφάλεια συγκεκριμένου σκευάσματος έναντι των υπολοίπων

23 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER (4) ΤΥΠΙΚΑ ΑΝΤΙΨΥΧΩΣΙΚΑ επιθετικότητα, ψευδαισθήσεις, εχθρότητα Schneider et al, 1990; Lanctot et al, 1998; Lonergan et al, 200; Kindermann et al, 2002 Συχνή χρήση αλοπεριδόλης σε μελέτες Μέτριο θεραπευτικό αποτέλεσμα Λίγες μελέτες που να συγκρίνουν τυπικά και άτυπα αντιψυχωσικά

24 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER (5) ΑΤΥΠΑ ΑΝΤΙΨΥΧΩΣΙΚΑ Έγκριση: Ρισπεριδόνη (ως 6 εβδομαδες) Αποτελεσματικά: Ολανζαπίνη, Κουετιαπίνη, Αριπιπραζόλη, Αμισουλπρίδη, Κλοζαπίνη Clinical Antipsychotic Trials of Intervention Effectiveness CATIE-AD project: Βελτίωση (CGIC) 32% υπό Ολανζαπίνη( 5mg), 29% Ρισπεριδόνη( 1mg), 26% Κουετιαπίνη( 56mg), 21% placebo ( p = 0. 22) vs. Διακοπή, 24% υπό Ολανζαπίνη, 18% Ρισπεριδόνη, 16% Κουετιαπίνη, 5% placebo ( p = ) B a llard a n d Wa ite, ; ; L ee et al, ; H errmann a n d L a n c to t, ; Sink et al, b ; S c h n eider L S et a l., 2006

25 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER (3) ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Συστηματική και όχι περιστασιακή χορήγηση Χορήγηση από του στόματος Συνήθως η λήψη τους μία φορά το 24ωρο είναι επαρκής Σε περίπτωση εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών, κρίνεται απαραίτητη η άμεση μείωση ή/και διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής Περιοδικές προσπάθειες μείωσης ή/και διακοπής της αγωγής (συνήθως κάθε 3 μήνες) Σκευάσματα με σημαντικές αντιχολινεργικές ιδιότητες καλό είναι να αποφεύγονται Συνήθως η λήψη γίνεται κατά τις απογευματινές/βραδινές ώρες Χαμηλές δόσεις έναρξης και αργή αύξηση δόσεων Πιο συχνά, προτιμώνται τα άτυπα αντιψυχωσικά (φαίνεται να έχουν συνδεθεί με μικρότερη εμφάνιση εξωπυραμιδικών ανεπιθύμητων ενεργειών)

26 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER (6) ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ Εκλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης: Συμπεριφορικά και Ψυχολογικά Συμπτώματα στην άνοια ΝΑ: Σιταλοπράμη, σερτραλίνη μέτρια βελτίωση των ΣΨΣ, φλουοξετίνη αρνητικά αποτελέσματα Κατάθλιψη στην άνοια ΝΑ: Φλουοξετίνη δε φάνηκε αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης στην άνοια ΝΑ Η αρχική μελέτη DIADS, έδειξε σημαντική αποτελεσματικότητα της σερτραλίνης έναντι του εικονικού φαρμάκου στη θεραπεία της κατάθλιψης στην άνοια ΝΑ, αλλά μία μεταγενέστερη επανάληψη δεν επιβεβαίωσε το αποτέλεσμα Lyketsos CG, Am J Psychiatr y Παροξετίνη το ίδιο αποτελεσματική αλλά καλύτερα ανεκτή από την ιμιπραμίνη Η Σερτραλίνη δεν υπερείχε του placebo στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης (p=0.11) Rosenberg PB et al., 2010

27 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER ( 7 ) Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και νορεπινεφρίνης: σερτραλίνη και βενλαφαξίνη παρόμοια αποτελεσματικότητα σε ανοϊκούς ασθενείς με κατάθλιψη Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά/μαοιs: ανεπιθύμητες ενέργειες!!! Μιρταζαπίνη: Σερτραλίνη ή Μιρταζαπίνη και placebo όχι σημαντικές διαφορές, μετά από 13 εβδ (Svs.P, p=0.10, Mvs.P,.p=0.99, Svs.M, p=0.11). Περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες στην ομάδα φαρμάκων (S:43%, p=0.01 και Μ: 41%, p=0.03) ( B a n erjee S et al., 2 011) Τραζοδόνη: μέτρια αποτελεσματικότητα

28 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER ( 8 ) ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Kλινικά σημαντική, επίμονη καταθλιπτική διάθεση: έναρξη αντικαταθλιπτικής αγωγής SSRIs ως φάρμακα πρώτης εκλογής Δόση έναρξης χαμηλή και αύξηση αργή Σε ΜΚΕ η αγωγή πρέπει να συνεχιστεί για 1-2 χρόνια για την αποφυγή υποτροπής Πιο ασφαλή: σιταλοπράμη, εσιταλοπράμη, σερτραλίνη, βενλαφαξίνη, μιρταζαπίνη Σταδιακή μείωση προς διακοπή του αντικαταθλιπτικού κρίνεται αναγκαία προκειμένου να αποφευχθούν συμπτώματα απόσυρσης Τακτικός έλεγχος των επιπέδων Νa

29 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER (9) ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ (COGNITIVE ENHANCERS) Αναστολείς ακετυλχολινεστεράσης Δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των μελετών Μελέτες που εξέτασαν συγκεκριμένα ΣΨΣ και όχι το σύνολο αυτών, βρήκαν ότι η απάθεια, η παθολογική κινητική δραστηριότητα, οι ψευδαισθήσεις και το παραλήρημα, η κατάθλιψη και το άγχος δυνητικά ανταποκρίνονται καλύτερα σε αγωγή με αναστολείς ακετυλχολινεστεράσης Πιθανή επιδείνωση των ΣΨΣ σε διακοπή του αναστολέα H o lmes et al ( )

30 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER ( 10) ΜΕΜΑΝΤΙΝΗ Αναδρομικές αναλύσεις και κλινικές δοκιμές: η επίδραση της μεμαντίνης ήταν δευτερεύων στόχος Μέτρια αποτελεσματικότητα στα ΣΨΣ στην άνοια (μείωση κατά 2 βαθμούς του αποτελέσματος της διαγνωστικής κλίμακα ΝΡΙ ) Μεμονωμένα συμπτώματα καλύτερη ανταπόκριση παρουσίασαν οι ψευδαισθήσεις, το παραλήρημα, η ανησυχία, η επιθετικότητα και ο εκνευρισμός Μεγάλη μελέτη παρατήρησης (observational study) στη Γαλλία ανέφερε μειωμένη συνταγογράφηση άλλων ψυχοτρόπων φαρμάκων με τη χρήση της μεμαντίνης Φάνηκε να καθυστερεί την εμφάνιση ΣΨΣ και ιδιαίτερα της ανησυχίας σε ανοϊκούς ασθενείς

31 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER (11) Αντιεπιληπτικά Καρβαμαζεπίνη αρκετά καλά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση επιθετικότητας, ανησυχίας, μανιακόμορφων εκδηλώσεων, σεξουαλικά ανάρμοστης (περιορισμένα δεδομένα + ανεπιθύμητες ενέργειες!!!) Βαλπροϊκό: Δεν προλαμβάνει την εμφάνιση ψυχωτικών συμπτωμάτων, ούτε οφελεί στη θεραπεία τους Tariot P N e t a l., A r c h G e n P s y c h ) ( S i v a l R C e t a l., I n t J G e r i a t r P s y c h i a t r y) Σε μεμονωμένους ασθενείς: όταν δεν υπάρχει ανταπόκριση ή καλή ανεκτικότητα στα αντιψυχωσικά, σε σημαντικούς αγγειακούς παράγοντες κινδύνου ή μέτριου βαθμού ανησυχία χωρίς ψυχωσική συμπτωματολογία Ανεπαρκής βιβλιογραφική τεκμηρίωση για τα υπόλοιπα αντιεπιληπτικά

32 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER ( 1 2 ) ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΑ ΥΠΝΩΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Προτείνεται να αποφεύγονται λόγω πολλών παρενεργειών Όταν τα περιστατικά ανησυχίας εμφανίζονται σποραδικά ή χρειάζεται να κατασταλεί ο ασθενής προκειμένου να πραγματοποιηθεί παρακλινικός έλεγχος, στον οποίο αντιδρά Βραχυχρόνια χρήση, χαμηλές δόσεις Αν η χορήγηση παραταθεί χρονικά πέραν των 4-6 εβδομάδων, απαιτείται σταδιακή διακοπή προκειμένου να αποφευχθούν φαινόμενα απόσυρσης

33 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER ( 1 3 ) ΔΙΕΓΕΡΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΝΤΟΠΑΜΙΝΕΡΓΙΚΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ Μεγαλύτερη βελτίωση της απάθειας σε όσους έλαβαν μεθυλφαινυδάτη (NPI, p=0.02. ADCS-CGI-C, p=0.02. MMSE, p=0.06) ( Ro senberg P B et al., ) Μεγαλύτερη βελτίωση της απάθειας σε όσους έλαβαν μεθυλφαινυδάτη (AES, p=0.047) αλλά και μεγαλύτερο ποσοστό εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών (Herrmann N e t a l., )

34 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER ( 14) ΑΛΛΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Μελατονίνη: Ανεπαρκής τεκμηρίωση για τις νοητικές διαταραχές της νόσου. Αναφέρεται μέτρια αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση των ΣΨΣ Λίθιο: Τα δεδομένα για τη χρήση του στην αντιμετώπιση της ανησυχίας είναι λίγα, ανεπαρκή και αντικρουόμενα Β-αδρενεργικοι ανταγωνιστες: χρειάζονται περισσότερες μελέτες για την τεκμηριωμένη χρήσης τους στην ανησυχία και επιθετικότητα (μεγάλες δόσεις προπρανολόλης ανεπιθύμητες ενέργειες)

35 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER (15) ΗΛΕΚΤΡΟΣΠΑΣΜΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Μεμονωμένα περιστατικά, σειρές περιστατικών και προοπτικές μελέτες σε ασθενείς με άνοια και σοβαρή μείζονα κατάθλιψη ή μη ανταποκρινόμενη στη φ. α. μπορεί να είναι αποτελεσματική και πολύ βοηθητική Επιδείνωση νοητικών λειτουργιών??? Πιθανότητα εμφάνισης οξέος οργανικού ψυχοσυνδρόμου

36 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΑΝΟΧΗ ΔΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΕΥΡΟΣ (1) Φάρμακα Αναστολείς Ακετυλχολινεστεράσης Μεμαντίνη Ανεπιθύμητες ενέργειες (ΑΕ) Γαστρεντερικές δ/χές (ναυτία, έμετος, διαρροϊκές κενώσεις), βραδυκαρδία, μειωμένη όρεξη, απώλεια βάρους, αυξημένη έκκριση γαστρικού οξέος, μυϊκές κράμπες, πρόκληση ή επιδείνωση απόφραξης του ουροποιητικού συστήματος, επιδείνωση άσθματος και χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας, επιληπτικές κρίσεις, πρόκληση ή επιδείνωση δ/χών ύπνου, επίταση της δράσης μυοχαλαρωτικών κατά την αναισθησία Τακρίνη: Ηπατοτοξικότητα Σύγχυση, ζάλη, κεφαλαλγία, καταστολή, ανησυχία, πτώσεις, δυσκοιλιότητα

37 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΑΝΟΧΗ ΔΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΕΥΡΟΣ (2) Φάρμακα Τυπικά Αντιψυχωσικά Άτυπα Αντιψυχωσικά Ανεπιθύμητες ενέργειες (ΑΕ) Εξωπυραμιδικές ανεπιθύμητες ενέργειες, ακαθησία, παρκινσονισμός, όψιμη δυσκινησία, αντιχολινεργική δράση (ξηροστομία, δυσκοιλιότητα, δυσουρία, θάμβος όρασης), καταστολή, πτώσεις, ορθοστατική υπόταση, δ/χες στην καρδιακή αγωγιμότητα, ελάττωση του ουδού πρόκλησης επιληπτικών κρίσεων, κακόηθες νευροληπτικό σύνδρομο, delirium, ΑΕΕ, θάνατος Δυσλιπιδαιμία, μικρή ανοχή στη γλυκόζη και κίνδυνος ανάπτυξης ΣΔ, πρόσληψη βάρους, πτώσεις, καταστολή, ορθοστατική υπόταση, υψηλός κίνδυνος ΑΕΕ και αγγειακών συμβαμάτων, πνευμονία, θάνατος Λιγότερο συχνά: δ/χές στην καρδιακή αγωγιμότητα, αντιχολινεργική δράση, εξωπυραμιδικές ανεπιθύμητες ενέργειες, ακαθησία, παρκινσονισμός, όψιμη δυσκινησία, κακόηθες νευροληπτικό σύνδρομο, delirium Ολανζαπίνη: μεγαλύτερη πρόσληψη βάρους, δυσλιπιδαιμία, αντιχολινεργική δράση Ρισπεριδόνη: σε υψηλότερες δόσεις μεγαλύτερος κίνδυνος εμφάνισης εξωπυραμιδικών ανεπιθύμητων ενεργειών, ορθοστατικής υπότασης, καταστολης Κουετιαπίνη: μεγαλύτερη πρόσληψη βάρους, καταστολή, ορθοστατική υπόταση Ζιπρασιδόνη: επιμήκυνση του QTc Κλοζαπίνη: αντιχολονεργική δράση, ορθοστατική υπόταση, ακοκκιοκυτταραιμία

38 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΑΝΟΧΗ ΔΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΕΥΡΟΣ (3) Φάρμακα Ανεπιθύμητες ενέργειες (ΑΕ) SSRIs SNRIs Τρικυκλικά Αντικαταθλιπτικά MAOIs Τραζοδόνη Μιρταζαπίνη Ναυτία, έμετος, διαρροϊκές κενώσεις, υπονατριαιμία, σεξουαλική δυσλειτουργία, ανησυχία, άγχος, ακαθησία και παρκινσονική συμπτωματολογία, διαταραχές ύπνου, αυξημένος κίνδυνος αιμορραγίας κυρίως από το γαστρεντερικό σύστημα (ειδικά σε περίπτωση συγχορήγησης αντιαιμοπεταλιακών σκευασμάτων), πτώσεις, σεροτονινεργικό σύνδρομο Αρτηριακή υπέρταση σε υψηλές δόσεις Καρδιοαγγειακές (ορθοστατική υπόταση, διαταραχές αγωγικότητας) και αντιχολινεργικές ανεπιθύμητες ενέργειες (θάμβος όρασης, ταχυκαρδία, ξηροστομία, δυσουρία, δυσκοιλιότητα, καταστολή, επιδείνωση νοητικών δυσλειτουργιών), delirium Κίνδυνος υπερτασικής κρίσης με πρόσληψη τυραμίνης, σεροτονινεργικό σύνδρομο με συγχορήγηση SSRIs Υπνηλία, ορθοστατική υπόταση, ξηροστομία, πιο σπάνια πριαπισμός Καταστολή, πρόσληψη βάρους, πιο σπάνια ηπατοτοξικότητα και ουδετεροπενία

39 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΑΝΟΧΗ ΔΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΕΥΡΟΣ (4) Φάρμακα Ανεπιθύμητες ενέργειες (ΑΕ) Αντιεπιληπτικά Βενζοδιαζεπίνες Καρβαμαζεπίνη: γαστρεντερικές δ/χές, αταξία, πτώσεις, υπνηλία, καταστολή, σύγχυση, ακοκκιοκυτταραιμία, απλαστική αναιμία, ηπατοτοξικότητα, υπονατριαιμία, σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικης ορμόνης, εξάνθημα που μπορεί να εξελιχθεί σε σύνδρομο Stevens-Johnson, παγκρεατίτιδα, επίδραση στην ταχύτητα αγωγής στο μυοκάρδιο, αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα μέσω της δράσης της στο κυτόχρωμα Ρ450 Βαλπροϊκό οξύ: καταστολή, υπνηλία, γαστρεντερικές διαταραχές, σύγχυση, αταξία, τρόμος, πτώσεις, καταστολή του μυελού των οστών, θρομβοπενία, υπονατριαιμία, ηπατοτοξικότητα, αύξηση βάρους Λαμοτριγίνη: ζάλη, καταστολή, υπνηλία, αταξία, αίσθημα κόπωσης, ψυχοκινητική επιβράδυνση, εξάνθημα που μπορεί να εξελιχθεί σε σύνδρομο Stevens-Johnson Γκαμπαπεντίνη: ζάλη, καταστολή, υπνηλία, αταξία, αίσθημα κόπωσης, ψυχοκινητική επιβράδυνση Τοπιραμάτη: ζάλη, καταστολή, υπνηλία, αταξία, αίσθημα κόπωσης, ψυχοκινητική επιβράδυνση, νεφρολιθίαση, δ/χές νοητικών λειτουργιών Ανάπτυξη ανοχής, συμπτώματα απόσυρσης κατά τη διακοπή, ημερήσια υπνηλία, έντονη αϋπνία ως φαινόμενο ανάδρασης, καταστολή, αταξία, επιδείνωση νοητικών λειτουργιών, σύγχυση, άρση αναστολών, πτώσεις, delirium

40 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΑΝΟΧΗ ΔΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΕΥΡΟΣ (5) Φάρμακα Ανεπιθύμητες ενέργειες (ΑΕ) Βουσπιρόνη Β-ανταγωνιστές Λίθιο Κεφαλαλγία, ναυτία, ζάλη Σε μεγάλες δόσεις βραδυκαρδία, αρτηριακή υπόταση, delirium Πολυουρία, πολυδιψία, γαστρική δυσφορία, διάρροια, τρόμος, κατακράτηση υγρών και αύξηση του βάρους, αίσθημα καταβολής, ήπια δ/χή των νοητικών λειτουργιών, ήπια αύξηση του αριθμού των λευκοκυττάρων, σημεία τύπου υποκαλιαιμίας στο ΗΚΓ, υποθυρεοειδισμός, νεφρική ανεπάρκεια Διεγερτικά του ΚΝΣ και ντοπαμινεργικοί αγωνιστές Αμανταδίνη Ταχυκαρδία, αρρυθμίες, αρτηριακή υπέρταση, ανησυχία, ακαθησία, δ/χές ύπνου, ψύχωση, σύγχυση, δυσκινησίες, μείωση της όρεξης Σημαντικές αντιχολινεργικές ανεπιθύμητες ενέργειες

41 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΑΝΟΧΗ ΔΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΕΥΡΟΣ (6) Αναστολείς Ακετυλχολινεστεράσης Δοσολογικό Εύρος (mg/ημ) Συνήθης δόση (mg/ημ) Δονεπεζίλη 2, Ριβαστιγμίνη Γαλανταμίνη NMDA ανταγωνιστής Μεμαντίνη

42 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΑΝΟΧΗ ΔΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΕΥΡΟΣ (7) Αντιψυχωσικά Δοσολογικό Εύρος (mg/ημ) Ρισπεριδόνη 0,25-2 Ολανζαπίνη 1,25-10 Αριπιπραζόλη 5-15 Κουετιαπίνη 12,5-300 Αλοπεριδόλη 0,25-2 Κλοζαπίνη 12,5-100 Επιδράσεις των τυπικών αντιψυχωσικών στη νοητική λειτουργία Θνητότητα και καρδιοαγγειακές ανεπιθύμητες ενέργειες

43 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΑΝΟΧΗ ΔΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΕΥΡΟΣ (8) Αντικαταθλιπτικά Δοσολογικό Εύρος (mg/ημ) Τραζοδόνη Σιταλοπράμη 5-40 Σερτραλίνη 12,5-200 Βενλαφαξίνη Μιρταζαπίνη 7,5-60 Ντουλοξετίνη Βουπροπιόνη 37,5-300 Μοκλοβεμίδη

44 ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΜΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤIΣ ΑΛΛΕΣ ΑΝΟΙΕΣ Αγγειακή Άνοια και Μικτής Αιτιολογίας Άνοια Αναστολείς ακετυλχολινεστεράσης / Μεμαντίνη αντικρουόμενα και ανεπαρκή αποτελέσματα Αγγειακοί παράγοντες κινδύνου να αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τη συνήθη κλινική πρακτική

45 ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΜΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤIΣ ΑΛΛΕΣ ΑΝΟΙΕΣ Μετωποκροταφική Άνοια Φλοιοβασική Εκφύλιση Προϊούσα Υπερπυρηνική Παράλυση ΚΑΜΙΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΑΡΕΙ ΕΓΚΡΙΣΗ Μετωποκροταφική Άνοια Η χρήση των αναστολέων ακετυλχολινεστεράσης και μεμαντίνης στην καθημερινή κλινική πράξη δεν είναι ασυνήθης αντικρουόμενα αποτελέσματα Αντικαταθλιπτική αγωγή (SSRIs) αντικρουόμενα αποτελέσματα στη συμπεριφορά αλλά κανένα αποτέλεσμα στη νοητική κατάσταση Τραζοδόνη (!), φλουοξετίνη και σερτραλίνη θετικά αποτελέσματα, παροξετίνη αντικρουόμενα αποτελέσματα Προϊούσα υπερπυρηνική παράλυση Δονεπεζίλη: όχι σημαντικά αποτελέσματα Φλοιοβασική εκφύλιση Δεν υπάρχουν δεδομένα

46 ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΜΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤIΣ ΑΛΛΕΣ ΑΝΟΙΕΣ Άνοια Νόσου Parkinson Άνοια με σωμάτια Lewy Η ριβαστιγμίνη είναι το μόνο φάρμακο που έχει πάρει έγκριση από τον FDA για την ήπια έως μέτρια Άνοια επί Νόσου Parkinson (μέτρια αποτελεσματικότητα στα νοητικά συμπτώματα / βελτίωση των συμπεριφορικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων) Υπόλοιποι Αναστολείς Ακετυλοχολινεστεράσης / Μεμαντίνη αντικρουόμενα αποτελέσματα Μεγάλη ευαισθησία στις ανεπιθύμητες ενέργειες των αντιψυχωσικών φαρμάκων με παρατηρούμενη σημαντική αύξηση νοσηρότητας και θνητότητας Χαμηλές δόσεις, όπως κουετιαπίνη 6,25 mg, ολανζαπίνη 2.5 mg ή κλοζαπίνη 6,25 mg μπορούν να χρησιμοποιηθούν, αλλά χρειάζονται συχνές επανεκτιμήσεις του ασθενούς για την αποφυγή ανάπτυξης ανεπιθύμητων ενεργειών

47 ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΜΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤIΣ ΑΛΛΕΣ ΑΝΟΙΕΣ Άνοια Νόσου Huntington Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα που να υποστηρίζουν την αποτελεσματική αντιμετώπιση των νοητικών συμπτωμάτων στη ΝΗ Νοσήματα που οφείλονται σε prions Δεν υποστηρίζεται κάποια συγκεκριμένη θεραπεία που να συνιστάται κατά την παρούσα φάση για την κατηγορία αυτή των νοσημάτων Ήπια Νοητική Έκπτωση (ΗΝΕ) ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΛΑΒΕΙ ΕΓΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΦΑΣΗ

48 ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΜΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤIΣ ΑΛΛΕΣ ΑΝΟΙΕΣ Διαταραχές Ύπνου Ανάγκες ασθενούς και φροντιστή, συνυπάρχοντα παθολογικά / ψυχιατρικά προβλήματα ή φάρμακα Αποφυγή πολυφαρμακίας Συνδυασμός μη φαρμακευτικών και φαρμακευτικών παρεμβάσεων Φαρμακευτική αντιμετώπιση ενδείκνυται όταν οι μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις έχουν αποτύχει (τραζοδόνη mg, μη βενζοδιαζεπινικά υπνωτικά ζολπιδέμη 5-10 mg, ζαλεπλόνη 5-10 mg, βενζοδιαζεπίνες 0,5-1 mg λοραζεπάμης ή 7,5-15 mg οξαζεπάμης)

49 ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΜΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤIΣ ΑΛΛΕΣ ΑΝΟΙΕΣ Ανάρμοστη σεξουαλική συμπεριφορά Άρση αναστολών γκαμπαπεντίνη, καρβαμαζεπίνη, τραζοδόνη, παροξετίνη, σιταλοπράμη, και σιμετιδίνη Υπερσεξουαλική συμπεριφορά αρρένων ασθενών μεδροξυπρογεστερόνη

50 ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ (1) Γενικές Ειδικές Σε ασθενή ή / και φροντιστή Bραχυχρόνια αποτελέσματα (όχι τόσο στη λειτουργικότητα του ασθενούς αλλά σε συγκεκριμένες προβληματικές συμπεριφορές ) Ανεπαρκή δεδομένα που να αναδεικνύουν υπεροχή είτε των συμπεριφορικών είτε των φαρμακευτικών παρεμβάσεων Οι μελέτες συνδυασμού τους είναι ελάχιστες, ωστόσο στην καθημερινή κλινική πράξη συνδυάζονται συχνά.

51 ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ (2) Γενικές Θεραπευτική σχέση με τον πάσχοντα και σχέση εμπιστοσύνης και συμμαχίας με την οικογένεια Ενημέρωση σχετικά με την ασθένεια και την πορεία, την αντιμετώπιση, τα αναμενόμενα αποτελέσματα, τις πιθανές παρενέργειες από τη χρήση φαρμακευτικής αγωγής, Εκπαίδευση για αναγνώριση επικίνδυνων καταστάσεων, καθώς και για τα κέντρα στα οποία μπορούν να απευθυνθούν σε περίπτωση επείγοντος περιστατικού Ψυχολογική υποστήριξη του πάσχοντα και της οικογένειάς του και τη διασφάλιση της καλύτερης ποιότητας ζωής αμφότερων Ειδικές Behavior oriented: Αντιμετώπιση των προβληματικών συμπεριφορών Emotion oriented: Βελτίωση του συναισθήματος και προσπάθεια διαχείρισης των απωλειών που συνοδεύουν την ασθένεια (reminiscence therapy, validation therapy, supportive psychotherapy, sensory integration, simulated presence therapy) Cognition oriented: Ενδυνάμωση συγκεκριμένων νοητικών λειτουργιών (reality orientation, cognitive training, skills training) Stimulation oriented: Δημιουργία κινήτρων (recreational activities or therapies, art therapies, music therapies, pet therapies, exercise)

52 ΕΝΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΣΕΩΝ

53 ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER-ΝΟΗΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΤΑ EFNS-ENS Ήπια Νοητική Έκπτωση / Πρόληψη Άνοιας: Καμία φαρμακευτική αγωγή (Σύσταση Επιπέδου Α) Άνοια ΝΑ (ήπια, μέτρια και σοβαρή): αναστολείς ακετυλχολινεστεράσης (Σύσταση Επιπέδου Α) Άνοια ΝΑ (μέτρια έως σοβαρή): μεμαντίνη (Σύσταση Επιπέδου Α) Άνοια ΝΑ (ήπια, μέτρια): νοητική ενδυνάμωση ή νοητική αποκατάσταση (Σύσταση Επιπέδου «Ενδεδειγμένης Πρακτικής», εργοθεραπεία (Σύσταση Επιπέδου Β) ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΤΑ WFSBP Ήπια Νοητική Έκπτωση / Πρόληψη Άνοιας: Καμία φαρμακευτική αγωγή (Κατηγορίες Δ Ginkgo Biloba για άνω των 70 ετών και ΣΤ) Άνοια ΝΑ: αναστολείς ακετυλχολινεστεράσης, μεμαντίνη, Ginkgo biloba (Σύσταση Επιπέδου 3) Η συνδυασμένη θεραπεία με φάρμακα που ενισχύουν τη νοητική ικανότητα και τα οποία εμφανίζουν διαφορετικό μηχανισμό δράσης μπορεί να αποτελέσει σημαντική εναλλακτική επιλογή (Κατηγορία Γ, Σύσταση Επιπέδου 4)

54 ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΝΟΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER-ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΤΑ EFNS-ENS Εκτίμηση και αντιμετώπιση παραγόντων που συνεισφέρουν στην εμφάνιση/επιδείνωση (Σύσταση Επιπέδου C) Προσεκτική χρήση αντιψυχωσικών (Σύσταση Επιπέδου Α - Χαμηλές δόσεις άτυπων (Σύσταση Επιπέδου «Ενδεδειγμένης Πρακτικής» ) Άτυπα αντιψυχωσικά: λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες και όχι ισχυρότερος παράγοντα κινδύνου για ΑΕΕ ή αυξημένη θνητότητα από τα τυπικά (Σύσταση Επιπέδου Β) SSRIs προτιμώνται για την κατάθλιψη στην άνοια ΝΑ σε σχέση με TCAs (Σύσταση Επιπέδου Β) ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΤΑ WFSBP Εκτίμηση και αντιμετώπιση παραγόντων που συνεισφέρουν στην εμφάνιση/επιδείνωση ( Σύσταση Επιπέδου 3) Σε περίπτωση αποτυχίας: έναρξη φαρμακευτικής αγωγής (Κατηγορία Γ, Σύσταση Επιπέδου 4) - προσεκτική χρήση φαρμάκων (Κατηγορία Α, Σύσταση Επιπέδου 1) Ψυχοκινητική ανησυχία/ψυχωτικά συμπτώματα:ρισπεριδόνη, ολανζαπίνη, κουετιαπίνη, αριπιπραζόλη, σιταλοπράμη, τραζοδόνη και καρβαμαζεπίνη (Κατηγορία Γ, Σύσταση Επιπέδου 4) Κατάθλιψη στην άνοια: δεν υπάρχει RCT που να αποδεικνύει ότι η χρήση των αντικαταθλιπτικών δεν είναι αποτελεσματική (Κατηγορία Ε) Απάθεια: δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα ( Κατηγορία ΣΤ)

Η Φαρμακευτική θεραπεία των ανοιών

Η Φαρμακευτική θεραπεία των ανοιών Η Φαρμακευτική θεραπεία των ανοιών 1 Σωκράτης Γ. Παπαγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Νευρολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Τμήμα Νοητικών και Εξωπυραμιδικών Διαταραχών 1 η Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ. Θεραπευτικό Πρωτόκολλο: «Η φαρμακευτική θεραπεία στις άνοιες»

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ. Θεραπευτικό Πρωτόκολλο: «Η φαρμακευτική θεραπεία στις άνοιες» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ 1 ΚΛΑΔΟΣ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ-ΑΝΟΙΑΣ Θεραπευτικό Πρωτόκολλο: «Η φαρμακευτική θεραπεία στις άνοιες» Εισαγωγή Ως άνοια θεωρείται η παθολογική κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Focus Group. Επιστημονικό Συμπόσιο ALCOVE Αθήνα 12 & 13 Οκτωβρίου 2012. Παρασκευή Σακκά

Focus Group. Επιστημονικό Συμπόσιο ALCOVE Αθήνα 12 & 13 Οκτωβρίου 2012. Παρασκευή Σακκά Επιστημονικό Συμπόσιο ALCOVE Αθήνα 12 & 13 Οκτωβρίου 2012 Focus Group Παρασκευή Σακκά Νευρολόγος Ψυχίατρος Πρόεδρος της Εταιρεία Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές συμπεριφοράς στην Άνοια

Διαταραχές συμπεριφοράς στην Άνοια Διαταραχές συμπεριφοράς στην Άνοια Κώστας Νικολάου ψυχίατρος Παρουσίαση βασισμένη στο: BPSD Educational Pack, International Psychogeriatric Association (IPA) 2002 Τα Συμπεριφορικά και Ψυχολογικά συμπτώματα

Διαβάστε περισσότερα

Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια

Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια ρ ZΩΗ ΚΑΤΣΑΡΟΥ Νευρολόγος ιευθύντρια ΕΣΥ Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια µορφή κατάθλιψης,

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας ΚΤ 2008. Αντικαταθλιπτικά

Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας ΚΤ 2008. Αντικαταθλιπτικά Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας ΚΤ 2008 Αντικαταθλιπτικά ΚΤ 2008 Vincent van Gogh, 1890 ιαταραχές σε Συναίσθηµα Όρεξη Ύπνο Ενεργητικότητα lipido Μονοπολική Μείζων κατάθλιψη θλίψη -

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτική διαχείριση μέτριας-σοβαρής κατάθλιψης

Θεραπευτική διαχείριση μέτριας-σοβαρής κατάθλιψης Θεραπευτική διαχείριση μέτριας-σοβαρής κατάθλιψης Σύσταση 6: Σε άτομα με μέτρια και σοβαρή κατάθλιψη οι Γενικοί Ιατροί και οι άλλοι Ιατροί στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας συστήνεται να χορηγούν αντικαταθλιπτική

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ Φίλιππος Γουρζής

ΨΥΧΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ Φίλιππος Γουρζής ΨΥΧΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ Φίλιππος Γουρζής Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΨΥΧΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ Κλάδος της ψυχιατρικής που ασχολείται με την προαγωγή της ψυχικής υγείας των ηλικιωμένων την πρόληψη τη διάγνωση των ψυχικών διαταραχών

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΙΙ ΓΑΤΣΙΑ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΙΙ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΜΙΙΙ ΓΑΤΣΙΑ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΙΙ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜIV ΜΗΛΙΩΝΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΜΙΙΙ ΓΑΤΣΙΑ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΙΙ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Παγκόσμια Ημέρα Alzheimer Η Παγκόσμια Ημέρα Αlzheimer γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Σεπτεμβρίου. Σκοπόs: ευαισθητοποίηση της

Διαβάστε περισσότερα

Αγχολυτικά -Υπνωτικά. Χριστίνα άλλα. Λέκτορας Φαρμακολογίας. Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Αθηνών

Αγχολυτικά -Υπνωτικά. Χριστίνα άλλα. Λέκτορας Φαρμακολογίας. Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Αθηνών Αγχολυτικά -Υπνωτικά Χριστίνα άλλα Λέκτορας Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Αθηνών e-mail: cdalla@med.uoa.gr http://www.med.uoa.gr/pharmacology Συμπτωματολογία DSMΙV Κατάθλιψη Αγχώδης διαταραχή

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Παράρτημα III Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Σημείωση: Οι τροποποιήσεις της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος

Διαβάστε περισσότερα

Νέα δεδομένα στην Αντιμετώπιση των Διαταραχών Συμπεριφοράς και Ψυχιατρικών Συμπτωμάτων της νόσου Alzheimer. Γιάννης Παπατριανταφύλλου

Νέα δεδομένα στην Αντιμετώπιση των Διαταραχών Συμπεριφοράς και Ψυχιατρικών Συμπτωμάτων της νόσου Alzheimer. Γιάννης Παπατριανταφύλλου Νέα δεδομένα στην Αντιμετώπιση των Διαταραχών Συμπεριφοράς και Ψυχιατρικών Συμπτωμάτων της νόσου Alzheimer Γιάννης Παπατριανταφύλλου Ιατρείο Διαταραχών Μνήμης & Νοητικών Λειτουργιών Νευρολογική Κλινική,

Διαβάστε περισσότερα

«Η επιβάρυνση των περιθαλπόντων συνεπεία των νευροψυχιατρικών συμπτωμάτων στα σύνδρομα της Μετωποκροταφικής Εκφύλισης»

«Η επιβάρυνση των περιθαλπόντων συνεπεία των νευροψυχιατρικών συμπτωμάτων στα σύνδρομα της Μετωποκροταφικής Εκφύλισης» 10 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου Alzheimer & Συγγενών Διαταραχών (PICAD) 2 ο Μεσογειακό Συνέδριο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων (MeCoND) «Η επιβάρυνση των περιθαλπόντων συνεπεία των νευροψυχιατρικών συμπτωμάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΉΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ. Αυδίκου Κωνσταντίνα Ψυχολόγος ΑΠΘ, MSc Ελεωνόρα Κυριαζοπούλου Νευρολόγος, MSc Ελληνική Εταιρία Νόσου Alzheimer

ΉΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ. Αυδίκου Κωνσταντίνα Ψυχολόγος ΑΠΘ, MSc Ελεωνόρα Κυριαζοπούλου Νευρολόγος, MSc Ελληνική Εταιρία Νόσου Alzheimer ΉΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Αυδίκου Κωνσταντίνα Ψυχολόγος ΑΠΘ, MSc Ελεωνόρα Κυριαζοπούλου Νευρολόγος, MSc Ελληνική Εταιρία Νόσου Alzheimer ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ Γιατί µιλάµε

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης και Ανοια. Κωνσταντίνος Σ. Πετσάνης Νευρολόγος

Σακχαρώδης Διαβήτης και Ανοια. Κωνσταντίνος Σ. Πετσάνης Νευρολόγος Σακχαρώδης Διαβήτης και Ανοια Κωνσταντίνος Σ. Πετσάνης Νευρολόγος ΑΝΟΙΑ Η απώλεια, συνήθως προιούσα,των νοητικών λειτουργιών, χωρίςδιαταραχήτηςαντίληψηςκαι του επιπέδου συνείδησης ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΝΟΙΑΣ ΚΑΤA

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΙΑ. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ ΣΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ

ΑΝΟΙΑ. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ ΣΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΑ. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ ΣΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ Δ.Α. ΚΑΖΗΣ ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ 3Η ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΘ ΝΟΣ «Γ.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ» Άνοια Ύπνος Αποφρακτική άπνοια Ορισμοί

Διαβάστε περισσότερα

Κατάθλιψη και ηλικιωµένοι

Κατάθλιψη και ηλικιωµένοι Κατάθλιψη και ηλικιωµένοι Η συχνότητα εµφάνισης της κατάθλιψης αυξάνει µε την ηλικία, όπως δείχνουν διεθνείς στατιστικές. Επιπλέον µόνο ένα µικρό ποσοστό των ηλικιωµένων καταθλιπτικών που δεν ξεπερνά το

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ Τ.Ε. Β Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η στεφανιαία µονάδα είναι ένας χώρος

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες Οδηγίες Ελλήνων Εμπειρογνωμόνων για τη φαρμακευτική αντιμετώπιση των Ανοιών. Αντώνιος Πολίτης, Αντώνιος Μούγιας, Ευερίνα Κατιρτζόγλου

Κατευθυντήριες Οδηγίες Ελλήνων Εμπειρογνωμόνων για τη φαρμακευτική αντιμετώπιση των Ανοιών. Αντώνιος Πολίτης, Αντώνιος Μούγιας, Ευερίνα Κατιρτζόγλου Κατευθυντήριες Οδηγίες Ελλήνων Εμπειρογνωμόνων για τη φαρμακευτική αντιμετώπιση των Ανοιών Αντώνιος Πολίτης, Αντώνιος Μούγιας, Ευερίνα Κατιρτζόγλου Πρόγραμμα ΨΥΧΟΔΙΑΒΑΣΗ Ανάπτυξη Κατευθυντήριων Οδηγιών

Διαβάστε περισσότερα

Ασθενής με άνοια και καλή λειτουργικότητα

Ασθενής με άνοια και καλή λειτουργικότητα Μονάδα Αντιμετώπισης Προβλημάτων Νόσου Alzheimer "ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ασθενής με άνοια και καλή λειτουργικότητα Γιαλαουζίδης Μωυσής Ψυχολόγος Α.Π.Θ. Alzheimer Hellas 1 η επίσκεψη (28/8/2012) Άνδρας 70 ετών 6

Διαβάστε περισσότερα

Προσέγγιση ανοιών στην κλινική πράξη παρουσίαση περιστατικών

Προσέγγιση ανοιών στην κλινική πράξη παρουσίαση περιστατικών Προσέγγιση ανοιών στην κλινική πράξη παρουσίαση περιστατικών Χαρισίου Κλεονίκη Ειδικευόμενη νευρολογίας Π.Γ.Ν.Ιωαννίνων Ποιες ψυχιατρικές διαταραχές μπορούμε να συναντήσουμε στην άνοια? ΟΛΕΣ! Όλα τα μείζονα

Διαβάστε περισσότερα

H νόσος Αλτσχάιμερ. Για να τη θεραπεύσουμε, δεν υπάρχει φάρμακο. Μόνο πολλή αγάπη... Κοινωνική Οργάνωση

H νόσος Αλτσχάιμερ. Για να τη θεραπεύσουμε, δεν υπάρχει φάρμακο. Μόνο πολλή αγάπη... Κοινωνική Οργάνωση H νόσος Αλτσχάιμερ Για να τη θεραπεύσουμε, δεν υπάρχει φάρμακο. Μόνο πολλή αγάπη... Κοινωνική Οργάνωση Τι είναι η νόσος του Αλτσχάιμερ; Η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι μια εκφυλιστική νόσος, η οποία αργά

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακευτική Θεραπεία Νόσου του Πάρκινσον

Φαρμακευτική Θεραπεία Νόσου του Πάρκινσον Φαρμακευτική Θεραπεία Νόσου του Πάρκινσον Η νόσος του Πάρκινσον είναι μία συχνή εκφυλιστική νόσος του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος η οποία εκδηλώνεται με κινητικά και μη κινητικά συμπτώματα. Μέχρι σήμερα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΣΤΗ ΜΕΤΩΠΟΚΡΟΤΑΦΙΚΗ ΑΝΟΙΑ

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΣΤΗ ΜΕΤΩΠΟΚΡΟΤΑΦΙΚΗ ΑΝΟΙΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΣΤΗ ΜΕΤΩΠΟΚΡΟΤΑΦΙΚΗ ΑΝΟΙΑ Γιαννοπούλου Γ. Κωνσταντίνα Επιμελήτρια Α Υπεύθυνη Ιατρείου Άνοιας Γ.Ν.Α. Λαϊκό ΕΙΣΑΓΩΓΗ Tεκμηριωμένες φαρμακευτικές μέθοδοι

Διαβάστε περισσότερα

διοτι ολος ο νομος εις εναν λογο συμπληρουται εις τον θελεις αγαπα τον πλησιον σου ως σεαυτον Γαλάτας, κεφ. Ε, εδ. 14

διοτι ολος ο νομος εις εναν λογο συμπληρουται εις τον θελεις αγαπα τον πλησιον σου ως σεαυτον Γαλάτας, κεφ. Ε, εδ. 14 διοτι ολος ο νομος εις εναν λογο συμπληρουται εις τον θελεις αγαπα τον πλησιον σου ως σεαυτον Γαλάτας, κεφ. Ε, εδ. 14 το όραμα φιλοδοξούμε σε ένα κόσμο που η ανθρωπότητα πλήγεται καθημερινά από ασθένειες,

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιοπαθογένεια της νόσου

Αιτιοπαθογένεια της νόσου Νόσος ALZHEΪMER Η νόσος Alzheϊmer είναι η συνηθέστερη & περισσότερο σημαντική εκφυλιστική πάθηση του εγκεφάλου. Μπορεί να εμφανισθεί σε οποιαδήποτε περίοδο της ενήλικης ζωής & κυρίως σε άτομα άνω των 50

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΤΗ ΝΟΣΟ ALZHEIMER (AD) Δρ Βασίλειος Δ. Στεργίου Ψυχίατρος

Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΤΗ ΝΟΣΟ ALZHEIMER (AD) Δρ Βασίλειος Δ. Στεργίου Ψυχίατρος Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΤΗ ΝΟΣΟ ALZHEIMER (AD) Δρ Βασίλειος Δ. Στεργίου Ψυχίατρος ΑΜΕΣΗ ΣΧΕΣΗ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΑΝΟΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ «Η ασθενής κάθεται στο κρεβάτι με έκφραση απελπισμένη» Alois Alzheimer Κατάθλιψη Ήπια

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΥΓΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΑΝΤΙΑΝΟΪΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΨΥΧΩΣΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΑΤΕΡΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΑ ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ

ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΥΓΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΑΝΤΙΑΝΟΪΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΨΥΧΩΣΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΑΤΕΡΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΑ ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΥΓΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΑΝΤΙΑΝΟΪΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΨΥΧΩΣΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΝΟΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΑΤΕΡΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΑ ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΑΝΤΙΨΥΧΩΣΙΚΑ ΚΑΙ ΑΝΟΙΑ Οι ασθενείς με άνοια εμφανίζουν

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Η Καρδιακή Ανεπάρκεια(ΚΑ) είναι ένα πολύπλοκο, προοδευτικά εξελισσόμενο σύνδρομο κλινικών, αιμοδυναμικών και νευροορμονικών διαταραχών

Διαβάστε περισσότερα

Αποκατάσταση Καρδιοπαθούς Ασθενούς Ο ρόλος του Ψυχιάτρου

Αποκατάσταση Καρδιοπαθούς Ασθενούς Ο ρόλος του Ψυχιάτρου Αποκατάσταση Καρδιοπαθούς Ασθενούς Ο ρόλος του Ψυχιάτρου Πανταζής Α. Ιορδανίδης Διδάκτωρ Ψυχιατρικής Α.Π.Θ Καθηγητής Ψυχολογίας & Διατροφής, ΑΤΕΙ Ιορδανίδης,, 10/3/11 1 ρ.πανταζής Ιορδανίδης, 10/3/11 2

Διαβάστε περισσότερα

Πώς μπορούν να συμβάλλουν οι ψυχολογικές παρεμβάσεις στην Καρδιαγγειακή νόσο

Πώς μπορούν να συμβάλλουν οι ψυχολογικές παρεμβάσεις στην Καρδιαγγειακή νόσο Πώς μπορούν να συμβάλλουν οι ψυχολογικές παρεμβάσεις στην Καρδιαγγειακή νόσο Ανδρέας Φλωράκης Βιολόγος, Ψυχίατρος, PhD, Γ.Ν. Ελευσίνας Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία Σεμινάρια Εργασίας Θεσσαλονίκη 2 ος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ. Μαρία Κρομμύδα, Ειδικός Νευρολόγος Γενικό Νοσοκομείο Καρδίτσας

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ. Μαρία Κρομμύδα, Ειδικός Νευρολόγος Γενικό Νοσοκομείο Καρδίτσας ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ Μαρία Κρομμύδα, Ειδικός Νευρολόγος Γενικό Νοσοκομείο Καρδίτσας Ορισμός Ως άνοια(α+νούς) θεωρείται: Η παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από επίκτητη και

Διαβάστε περισσότερα

Βασικοί άξονες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Άνοια νόσο Alzheimer

Βασικοί άξονες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Άνοια νόσο Alzheimer Βασικοί άξονες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Άνοια νόσο Alzheimer Παρασκευή Σακκά Νευρολόγος Ψυχίατρος Πρόεδρος Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών Διευθύντρια Τμήματος Νευροεκφυλιστικών

Διαβάστε περισσότερα

Ανοϊκά σύνδρομα. ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γαστρεντερολόγος - Ηπατολόγος

Ανοϊκά σύνδρομα. ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γαστρεντερολόγος - Ηπατολόγος Ανοϊκά σύνδρομα ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γαστρεντερολόγος - Ηπατολόγος Απώλεια μνήμης Συμπτώματα Διαταραχές λόγου Δυσπραξία Εξωπυραμιδική συνδρομή Κατάθλιψη Ψευδαισθήσεις Ταραχή Κινητική ανησυχία Βίαιη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΤΩΝ ΝΕΥΡΟ- ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΠΟΥ ΧΟΡΗΓΟΥΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΤΩΝ ΝΕΥΡΟ- ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΠΟΥ ΧΟΡΗΓΟΥΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΤΩΝ ΝΕΥΡΟ- ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΠΟΥ ΧΟΡΗΓΟΥΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΕΛΕΝΗ ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ ΕΙΔΙΚΟΣ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΟΣ ΙΑΣΩ GENERAL ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΑ (ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΗΡΕΜΙΣΤΙΚΑ) Βενζοδιαζεπίνες

Διαβάστε περισσότερα

9 o Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου A lzheimer και Συγγενών Διαταραχών

9 o Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου A lzheimer και Συγγενών Διαταραχών Στρογγυλό Τραπέζι Σωματική άσκηση και Άνοια. Από τη Γενική Ιατρική και την κοινότητα στο νοσοκομείο και στις εξειδικευμένες υπηρεσίες: Παρέμβαση στην Ελλάδα του σήμερα 9 o Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου A lzheimer

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την απόρριψη που παρουσιάστηκαν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων

Παράρτημα Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την απόρριψη που παρουσιάστηκαν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων Παράρτημα Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την απόρριψη που παρουσιάστηκαν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων Σελίδα 1/5 Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την απόρριψη που παρουσιάστηκαν από τον

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη διαχείριση της Άνοιας

Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη διαχείριση της Άνοιας Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη διαχείριση της Άνοιας Εθνικό Παρασκευή Σακκά Νευρολόγος Ψυχίατρος Εταιρεία Alzheimer Αθηνών Εθνικό Παρατηρητήριο για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer Τμήμα Νευροεκφυλιστικών

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και καρδιαγγειακά νοσήματα. Κ. Γαργάνη, Δ. Παπαδοπούλου, Κ. Καραγιαννάκη: Αιμοδυναμικό Εργαστήριο «ΓΝ Γ.

Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και καρδιαγγειακά νοσήματα. Κ. Γαργάνη, Δ. Παπαδοπούλου, Κ. Καραγιαννάκη: Αιμοδυναμικό Εργαστήριο «ΓΝ Γ. Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και καρδιαγγειακά νοσήματα Κ. Γαργάνη, Δ. Παπαδοπούλου, Κ. Καραγιαννάκη: Αιμοδυναμικό Εργαστήριο «ΓΝ Γ. Παπανικολάου» Η καρδιά αποτελεί το κέντρο της νόησης και των συναισθημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ Ένυδρη χλωράλη 1869 Παραλδεΰδη 1882 Μετωπιαία λοβοτομή 1936 Σπασμοθεραπεία ΗΣΘ 1938 Λίθιο 1949 Χλωροπρομαζίνη 1952 Ρεζερπίνη 1953 Ιμιπρα

ΙΣΤΟΡΙΑ Ένυδρη χλωράλη 1869 Παραλδεΰδη 1882 Μετωπιαία λοβοτομή 1936 Σπασμοθεραπεία ΗΣΘ 1938 Λίθιο 1949 Χλωροπρομαζίνη 1952 Ρεζερπίνη 1953 Ιμιπρα ΨΥΧΟΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ-II Παναγιώτης Φερεντίνος Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής 2 η Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝ Αττικόν ΙΣΤΟΡΙΑ Ένυδρη χλωράλη 1869 Παραλδεΰδη 1882 Μετωπιαία λοβοτομή 1936 Σπασμοθεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, Thursday, 27 December :22 -

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, Thursday, 27 December :22 - BESPAR 1. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1.1Ονομασία, μορφή, περιεκτικότητα BESPAR (Υδροχλωρική Βουσπιρονη) Δισκία των 10mg ανά δισκίο. 1.2 Σύνθεση Δραστική ουσία: Buspirone hydrochloride. Έκδοχα:

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων ενεργειών των νευρο- ψυχιατρικών φαρμάκων που χορηγούνται στις μυοσκελετικές παθήσεις

Αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων ενεργειών των νευρο- ψυχιατρικών φαρμάκων που χορηγούνται στις μυοσκελετικές παθήσεις Αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων ενεργειών των νευρο- ψυχιατρικών φαρμάκων που χορηγούνται στις μυοσκελετικές παθήσεις Γρηγόρης Β. Χειλάκος Νευρολόγος Υπεύθυνος Νευροφυσιολογικού Εργαστηρίου, Νευρολογικής

Διαβάστε περισσότερα

Νόσος του Parkinson και νοητική λειτουργία: Μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις σε ασθενείς με PD-MCI και PDD

Νόσος του Parkinson και νοητική λειτουργία: Μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις σε ασθενείς με PD-MCI και PDD Νόσος του Parkinson και νοητική λειτουργία: Μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις σε ασθενείς με PD-MCI και PDD Διονυσία Δελλαπόρτα, Νευρολόγος 1, Μαγδαληνή Τσολάκη, Καθ. Νευρολογίας 1,2 1 Εταιρεία Νόσου Alzheimer

Διαβάστε περισσότερα

Η πρόκληση ευχάριστων αναμνήσεων ως θεραπευτικό μέσο για την άνοια. Μελέτη ενός έτους

Η πρόκληση ευχάριστων αναμνήσεων ως θεραπευτικό μέσο για την άνοια. Μελέτη ενός έτους Η πρόκληση ευχάριστων αναμνήσεων ως θεραπευτικό μέσο για την άνοια. Μελέτη ενός έτους Διαμαντίδου Αλεξάνδρα3, Λαζάρου Ιουλιέττα1, Γιαλαουζίδης Μωυσής3, Κουντή Φωτεινή3, Τσολάκη Μάγδα2 1Ιατρική Σχολή Α.Π.Θ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ. Ευανθία Σούμπαση. Απαρτιωμένη Διδασκαλία

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ. Ευανθία Σούμπαση. Απαρτιωμένη Διδασκαλία Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ Ευανθία Σούμπαση Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΠΕΔΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ Η επιστήμη που ασχολείται με τον προσδιορισμό της λειτουργικής κατάστασης του εγκεφάλου

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Σακχαρώδης Διαβήτης Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος με μετεκπαίδευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος Μετεκπαιδευθείσα στο Σακχαρώδη Διαβήτη Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Κλινικό Φροντιστήριο «Εφαρμόζοντας τις Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Αρτηριακή Υπέρταση στο Σχεδιασμό της Νοσηλευτικής Φροντίδας»

Κλινικό Φροντιστήριο «Εφαρμόζοντας τις Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Αρτηριακή Υπέρταση στο Σχεδιασμό της Νοσηλευτικής Φροντίδας» Κλινικό Φροντιστήριο «Εφαρμόζοντας τις Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Αρτηριακή Υπέρταση στο Σχεδιασμό της Νοσηλευτικής Φροντίδας» Παρουσίαση Κλινικής Περίπτωσης : Χατζοπούλου Μ., Νοσηλεύτρια ΠΕ, MSc,

Διαβάστε περισσότερα

Φόβος απώλειας του ελέγχου ή φόβος του θανάτου

Φόβος απώλειας του ελέγχου ή φόβος του θανάτου Φόβος απώλειας του ελέγχου ή φόβος του θανάτου Ταχυκαρδία Ιδρώτας Τρεμούλα Κοντανάσαιμα Υπέρπνοια Ρίγη Εξάψεις Ναυτία Κράμπες στην κοιλιά Πόνος στο στήθος Πονοκέφαλος Ζάλη Τάση για λιποθυμία Σφίξιμο στον

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας.

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος Η κλινική εικόνα της πάθησης περιλαμβάνει την παρουσια γενικων συμπτωματων

Διαβάστε περισσότερα

Ηλικιωμένοι στην Κοινότητα και το Ίδρυμα - στον Αστικό Ιστό και την Ύπαιθρο Συννοσηρότητα

Ηλικιωμένοι στην Κοινότητα και το Ίδρυμα - στον Αστικό Ιστό και την Ύπαιθρο Συννοσηρότητα Ηλικιωμένοι στην Κοινότητα και το Ίδρυμα - στον Αστικό Ιστό και την Ύπαιθρο Συννοσηρότητα Αγγελική Κυπράκη, Ιατρός Άνοια και συννοσηρότητα Η άνοια ορίζεται ως διαταραχή κατά την οποία παρατηρείται έκπτωση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ.

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. Η στυτική δυσλειτουργία είναι ένα από τα συχνότερα νοσήματα των ανδρών στην σημερινή εποχή.σε νεαρότερες ηλικίες το 30% οφείλεται σε οργανικές αιτίες και το 70 % σε ψυχολογικά αίτια

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΨΥΧΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΨΥΧΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΨΥΧΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ Συντονιστής: Ελευθέριος Λύκουρας Καθηγητής Ψυχιατρικής, ΕΚΠΑ Μέλη: Παναγιώτης Φερεντίνος Λέκτορας Ψυχιατρικής, ΕΚΠΑ Θεόδωρος Μουγιάκος Ψυχίατρος, Αρχίατρος 414

Διαβάστε περισσότερα

ιαβητική κετοξέωση ως ανεπιθύµητη ενέργεια θεραπείας µε ολανζαπίνη

ιαβητική κετοξέωση ως ανεπιθύµητη ενέργεια θεραπείας µε ολανζαπίνη ιαβητική κετοξέωση ως ανεπιθύµητη ενέργεια θεραπείας µε ολανζαπίνη Μ. Τσολάκη, Γ. Συµεωνίδης, Α. Κάζης Γ Νευρολογική Κλινική Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης και Β Παθολογική Κλινική ηµοτικού Νοσοκοµείου

Διαβάστε περισσότερα

Εταιρεία Alzheimer Αθηνών. 15 χρόνια δράσης» Παρασκευή Σακκά. Νευρολόγος Ψυχίατρος. Εθνικό Παρατηρητήριο για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer

Εταιρεία Alzheimer Αθηνών. 15 χρόνια δράσης» Παρασκευή Σακκά. Νευρολόγος Ψυχίατρος. Εθνικό Παρατηρητήριο για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer «Εταιρεία Alzheimer Αθηνών 15 χρόνια δράσης» Παρασκευή Σακκά Νευρολόγος Ψυχίατρος Εταιρεία Alzheimer Αθηνών Εθνικό Παρατηρητήριο για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer Η άνοια στην Ελλάδα σήμερα 200.000

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΗ. BESPAR Υδροχλωρική Βουσπιρόνη

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΗ. BESPAR Υδροχλωρική Βουσπιρόνη ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΗ BESPAR Υδροχλωρική Βουσπιρόνη 1. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1.1 Ονομασία, μορφή, περιεκτικότητα : BESPAR Υδροχλωρική Βουσπιρόνη Δισκία των 10mg ανά δισκίο 1.2 Σύνθεση

Διαβάστε περισσότερα

Η Ψυχοπαθολογία ασθενών σε Κέντρο αποκατάστασης

Η Ψυχοπαθολογία ασθενών σε Κέντρο αποκατάστασης Πτυχιακή Εργασία 2013 ΘΕΜΑ : Η Ψυχοπαθολογία ασθενών σε Κέντρο αποκατάστασης Φοιτήτρια : Καψαλάκη Άρτεμη Επόπτης καθηγητής : Περιτογιάννης Βάιος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ : Βιβλιογραφικό μέρος Κέντρο αποκατάστασης Ψυχοπαθολογία

Διαβάστε περισσότερα

Πυρήνας Περίληψης Χαρακτηριστικών Τελικών Προϊόντων Φαρμακευτικής Κάνναβης (ΚΥΑ: Αριθμός Δ3(γ) )

Πυρήνας Περίληψης Χαρακτηριστικών Τελικών Προϊόντων Φαρμακευτικής Κάνναβης (ΚΥΑ: Αριθμός Δ3(γ) ) Πυρήνας Περίληψης Χαρακτηριστικών Τελικών Προϊόντων Φαρμακευτικής Κάνναβης (ΚΥΑ: Αριθμός Δ3(γ)52588 16.7.2018) 1. Ανώτατο όριο ποσοτικής σύνθεσης σε Δ 9 -τετραϋδροκανναβινόλη (THC) φυτού των ποικιλιών

Διαβάστε περισσότερα

Λιάπη Δέσποινα, Ψυχολόγος Dr Κουντή Φωτεινή, Νευροψυχολόγος Λυσίτσας Κωνσταντίνος, Νευρολόγος Alzheimer Hellas

Λιάπη Δέσποινα, Ψυχολόγος Dr Κουντή Φωτεινή, Νευροψυχολόγος Λυσίτσας Κωνσταντίνος, Νευρολόγος Alzheimer Hellas Λιάπη Δέσποινα, Ψυχολόγος Dr Κουντή Φωτεινή, Νευροψυχολόγος Λυσίτσας Κωνσταντίνος, Νευρολόγος Alzheimer Hellas Άντρας 53 ετών Εκπαίδευση: 12 χρόνια Αστυνομικός Εναισθησία Περιθάλπουσα σύζυγος Παιδιά: 2

Διαβάστε περισσότερα

Προβληματική Σεξουαλική Συμπεριφορά στην Άνοια

Προβληματική Σεξουαλική Συμπεριφορά στην Άνοια Προβληματική Σεξουαλική Συμπεριφορά στην Άνοια ΛΟΥΚΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ Επίκ. Καθηγητής ψυχιατρικής-ψυχοσεξουαλικότητας ΑΠΘ Στρογγυλή Τράπεζα: «Χειρισμοί για ειδικά θέματα στην άνοια» 9 ο Πανελλήνιο Συνέδριο

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας

Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας Επιστημονικά πορίσματα Λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση αξιολόγησης της PRAC σχετικά με την (τις) Έκθεση(-εις)

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση της νόσου Πάρκινσον: Νευρολογική Θεραπεία. Ιωάννης Ελλούλ Επίκουρος Καθηγητής Νευρολογίας Παν/μίου Πατρών

Αντιμετώπιση της νόσου Πάρκινσον: Νευρολογική Θεραπεία. Ιωάννης Ελλούλ Επίκουρος Καθηγητής Νευρολογίας Παν/μίου Πατρών Αντιμετώπιση της νόσου Πάρκινσον: Νευρολογική Θεραπεία Ιωάννης Ελλούλ Επίκουρος Καθηγητής Νευρολογίας Παν/μίου Πατρών Φυσική ιστορία της νόσου Πάρκινσον Διάγνωση 5 έτη 10 έτη 15 έτη Εξέλιξη Δυσκαμψία Βραδυκινησία

Διαβάστε περισσότερα

Η άνοια είναι μια κλινική συνδρομή που μπορεί να προκληθεί από ένα ευρύ φάσμα ασθενειών και τραυματισμών του εγκεφάλου.

Η άνοια είναι μια κλινική συνδρομή που μπορεί να προκληθεί από ένα ευρύ φάσμα ασθενειών και τραυματισμών του εγκεφάλου. Η άνοια είναι μια κλινική συνδρομή που μπορεί να προκληθεί από ένα ευρύ φάσμα ασθενειών και τραυματισμών του εγκεφάλου. Ανεξάρτητα από την αιτία η πορεία της νόσου είναι χρόνια (μέση διάρκεια 3-4 έως 10-12

Διαβάστε περισσότερα

Ποιότητα ζωής ασθενών με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο. Μ. Γκουντάρα Προϊσταμένη ΤΕΠ Α. Κουλούρης Αν. Προιστάμενος ΤΕΠ Γ. Ν.

Ποιότητα ζωής ασθενών με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο. Μ. Γκουντάρα Προϊσταμένη ΤΕΠ Α. Κουλούρης Αν. Προιστάμενος ΤΕΠ Γ. Ν. Ποιότητα ζωής ασθενών με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο Μ. Γκουντάρα Προϊσταμένη ΤΕΠ Α. Κουλούρης Αν. Προιστάμενος ΤΕΠ Γ. Ν. Ιπποκράτειο 2016 ΟΞΎ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ (ΟΣΣ) Ασταθής στηθάγχη Ο.Ε.Μ χωρίς ανάσπαση

Διαβάστε περισσότερα

H ΑΝΟΙΑ ΣΤΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΞΩΠΥΡΑΜΙΔΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

H ΑΝΟΙΑ ΣΤΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΞΩΠΥΡΑΜΙΔΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ H ΑΝΟΙΑ ΣΤΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΞΩΠΥΡΑΜΙΔΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Άνοια-Ορισμός(1) Κλινικό Σύνδρομο που προκαλείται από πολλές αιτίες και χαρακτηρίζεται από την έκπτωση των ανώτερων γνωσιακών λειτουργιών. Μνήμη, κρίση,

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Παράρτημα III Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Σημείωση: Αυτή η Περίληψη των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος, η επισήμανση

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ

ΟΙ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ 199 ΟΙ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ Παύλος Σακκάς Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής, Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών Το φάσμα των ψυχικών διαταραχών εκτείνεται στα εξής πεδία: Οργανικά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Πορεία, Πρόγνωση και Θεραπεία. Φίλιππος Γουρζής Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Πορεία, Πρόγνωση και Θεραπεία. Φίλιππος Γουρζής Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Πορεία, Πρόγνωση και Θεραπεία Φίλιππος Γουρζής Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών Πορεία, Πρόγνωση Η πορεία είναι κρίσιμος παράγοντας για την εκτίμηση των κοινωνικών συνεπειών, του κόστους,

Διαβάστε περισσότερα

Ποιότητα Ζωής των ασθενών και επιβάρυνση των φροντιστών ως μέσα εκτίμησης θεραπευτικού αποτελέσματος στην άνοια

Ποιότητα Ζωής των ασθενών και επιβάρυνση των φροντιστών ως μέσα εκτίμησης θεραπευτικού αποτελέσματος στην άνοια Ποιότητα Ζωής των ασθενών και επιβάρυνση των φροντιστών ως μέσα εκτίμησης θεραπευτικού αποτελέσματος στην άνοια ΜΟΥΓΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ, ΨΥΧΙΑΤΡΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ALZHEIMER Βασικοί στόχοι στη θεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Βιολογίας Α' Λυκείου με θέμα: Μάριος Μ., Α'2. Νόσος του Πάρκινσον

Εργασία Βιολογίας Α' Λυκείου με θέμα: Μάριος Μ., Α'2. Νόσος του Πάρκινσον Εργασία Βιολογίας Α' Λυκείου με θέμα: Μάριος Μ., Α'2 Νόσος του Πάρκινσον Τρόπος αντιμετώπισης νόσου Πάρκινσον. Η νόσος του Πάρκινσον (Parkinson) είναι νευροεκφυλιστική ασθένεια της μέλαινας ουσίας με συχνότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ

ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ Νευροψυχολογική αξιολόγηση των νοητικά υστερούντων ατόμων στην Τρίτη Ηλικία - Αποτελέσματα παρούσας μελέτης Α. ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ, ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Ε. ΛΥΚΟΥ, ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Ι. ΠΑΠΑΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ,

Διαβάστε περισσότερα

Προαγωγή Υγείας. Προγράμματα άσκησης

Προαγωγή Υγείας. Προγράμματα άσκησης Προαγωγή Υγείας Προγράμματα άσκησης Σύσταση 13: Συστήνεται οι Γενικοί Ιατροί, άλλοι Ιατροί, καθώς και επαγγελματίες υγείας της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας να ενθαρρύνουν τους ασθενείς με κατάθλιψη (κυρίως

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα I. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας

Παράρτημα I. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας 1 Επιστημονικά πορίσματα Λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση αξιολόγησης της PRAC σχετικά με την PSUR για τη rivastigmine,

Διαβάστε περισσότερα

Απόστολος Αποστολίδης Λέκτορας Ουρολογίας-Νευροουρολογίας Α.Π.Θ. Β Ουρολογική Κλινική, Γ.Ν.Παπαγεωργίου Κέντρο Εγκράτειας και Παθήσεων Πυελικού

Απόστολος Αποστολίδης Λέκτορας Ουρολογίας-Νευροουρολογίας Α.Π.Θ. Β Ουρολογική Κλινική, Γ.Ν.Παπαγεωργίου Κέντρο Εγκράτειας και Παθήσεων Πυελικού Απόστολος Αποστολίδης Λέκτορας Ουρολογίας-Νευροουρολογίας Α.Π.Θ. Β Ουρολογική Κλινική, Γ.Ν.Παπαγεωργίου Κέντρο Εγκράτειας και Παθήσεων Πυελικού Εδάφους Α.Π.Θ. Φάρμακα εκλογής στην ΟΑΒ 4 th International

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ Απλά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ Αυτές οι μεταβολές στη ΠΧΠ και το φύλλο οδηγιών χρήσης θα είναι εν ισχύ κατά την έκδοση της Κοινοτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ 1.1 XADOREK Επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο δισκία 20,40mg/Tab CITALOPRAM 1.2. Σύνθεση : Δραστική ουσία: Citalopram hydrobromide Έκδοχα: Πυρήνας: Starch maize, Lactose monohydrate,

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα

Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα www.pegkaspanagiotis.gr Τι εννοούμε με τον όρο πρόληψη καρδιαγγειακής νόσου; Εννοούμε τη συντονισμένη δέσμη ενεργειών, τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ. (F14. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς λόγω χρήσης κοκαΐνης)

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ. (F14. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς λόγω χρήσης κοκαΐνης) ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ (F14. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς λόγω χρήσης κοκαΐνης) Ιωάννης Λιάππας, Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ Θωμάς Παπαρρηγόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΑ. Γεώργιος Ι. Πανουτσόπουλος Δρ. Φυσιολογίας του Ανθρώπου Τμήμα Νοσηλευτικής Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΑ. Γεώργιος Ι. Πανουτσόπουλος Δρ. Φυσιολογίας του Ανθρώπου Τμήμα Νοσηλευτικής Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΑ Γεώργιος Ι. Πανουτσόπουλος Δρ. Φυσιολογίας του Ανθρώπου Τμήμα Νοσηλευτικής Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου 1 Ο πρώτος χρόνος μετά τη γέννηση έχει τις μεγαλύτερες και ταχύτερες φυσιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακογονιδιωματική των ψυχιατρικών φαρμάκων

Φαρμακογονιδιωματική των ψυχιατρικών φαρμάκων Φαρμακογονιδιωματική των ψυχιατρικών φαρμάκων Δρ Γεωργία Ράγια, PhD Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Εργαστήριο Φαρμακολογίας Τμήμα Ιατρικής ΔΠΘ Ορισμός ψυχικής υγείας Η ψυχική υγεία δεν προϋποθέτει μόνο την

Διαβάστε περισσότερα

Σημαιοφορίδης Π. Βασίλειος Επιμ. Ουρολογικής Κλινικής Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο

Σημαιοφορίδης Π. Βασίλειος Επιμ. Ουρολογικής Κλινικής Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο Σημαιοφορίδης Π. Βασίλειος Επιμ. Ουρολογικής Κλινικής Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο Ορισμός Ενούρησης Απώλεια ούρων κατά τη διάρκεια του νυκτερινού ύπνου σε ηλικίες άνω των 5 ετών Πρωτοπαθής όταν δεν έχει ποτέ επιτευχθεί

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης. Μιχαήλ Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ

Φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης. Μιχαήλ Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ Φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης Μιχαήλ Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ Wisdom for Thought Doctors pour drugs of which they know little for disorders of which they know less into patients of which

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες Οδηγίες Ελλήνων Εμπειρογνωμόνων για τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της Διπολικής Διαταραχής

Κατευθυντήριες Οδηγίες Ελλήνων Εμπειρογνωμόνων για τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της Διπολικής Διαταραχής Κατευθυντήριες Οδηγίες Ελλήνων Εμπειρογνωμόνων για τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της Διπολικής Διαταραχής Κων/νος Φουντουλάκης, Ευάγγελος Καραβέλας, Απόστολος Ιακωβίδης Πρόγραμμα ΨΥΧΟΔΙΑΒΑΣΗ Ανάπτυξη Κατευθυντήριων

Διαβάστε περισσότερα

Αρμοδιότητες διεπιστημονικής ομάδας Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας

Αρμοδιότητες διεπιστημονικής ομάδας Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας Επαγγελματίες υγείας και υπηρεσίες υγείας Αρμοδιότητες διεπιστημονικής ομάδας Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας Σύσταση 40: Συστήνεται να γίνεται εκτίμηση των αναγκών του ασθενή, συμβουλευτική σε προγράμματα

Διαβάστε περισσότερα

Dr ΚΟΥΝΤΗ-ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ Ψυχολόγος

Dr ΚΟΥΝΤΗ-ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ Ψυχολόγος Dr ΚΟΥΝΤΗ-ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ Ψυχολόγος Η προσωπικότητα του εξεταζόμενου Οι συναισθηματικές αντιδράσεις του Τα σχόλια του εξεταστή Τα σχόλια του οικογενειακού περιβάλλοντος Ατυχή στρεσσογόνα γεγονότα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ψυχιατρική Φίλιππος Γουρζής

Εισαγωγή στην Ψυχιατρική Φίλιππος Γουρζής Εισαγωγή στην Ψυχιατρική Φίλιππος Γουρζής Απαρτιωμένη Διδασκαλία Εισαγωγή στην Ψυχιατρική 21 ος αιώνας μεγάλη πρόοδος των συναφών επιστημών: Νευροεπιστήμες, Ψυχολογία, Κοινωνιολογία Προηγήθηκε περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές συμπεριφοράς ανοϊκών

Διαταραχές συμπεριφοράς ανοϊκών Επιστημονικό Συμπόσιο ALCOVE Αθήνα 12 & 13 Οκτωβρίου 2012 Διαταραχές συμπεριφοράς ανοϊκών ασθενών που φροντίζονται στο σπίτι Ελένη Μαργιώτη Κλινική Νευροψυχολόγος Συντονίστρια Κέντρου Ημέρας Αμαρουσίου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΙΔΩΝ «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ» ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ Γιώργος Γιαννακόπουλος, Ειδ. Παιδοψυχίατρος Στρογγυλό Τραπέζι: «Οι διάφορες διαστάσεις της Διασυνδετικής-

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΝΟΣΟΥ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΝΟΣΟΥ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΝΟΣΟΥ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ Η νόσος του Πάρκινσον είναι μία συχνή εκφυλιστική νόσος του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος η οποία εκδηλώνεται με κινητικά και μη κινητικά συμπτώματα. Μέχρι σήμερα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ GUIDELINES ON THE PHARMACOLOGICAL TREATMENT OF DEMENTIA

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ GUIDELINES ON THE PHARMACOLOGICAL TREATMENT OF DEMENTIA 10 Φαρμακευτική αντιμετώπιση στην άννοια / Guidelines on the pharmacological treatment of dementia ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ HNS GUIDELINES

Διαβάστε περισσότερα

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΡΓΙΛΑ ΕΛΕΝΗ Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Διάγνωση: είναι η πολύπλοκη διαδικασία αναγνώρισης και ταυτοποίησης μιας διαταραχής που γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

24 ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ 22 (1), 2011. Λ. Λύκουρας, Ρ. Γουρνέλλης. Β Ψυχιατρική Κλινική, ΓΝΑ «Αττικόν», Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα

24 ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ 22 (1), 2011. Λ. Λύκουρας, Ρ. Γουρνέλλης. Β Ψυχιατρική Κλινική, ΓΝΑ «Αττικόν», Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 24 ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ 22 (1), 2011 Ανασκόπηση Review Λ. Λύκουρας, Ρ. Γουρνέλλης Β Ψυχιατρική Κλινική, ΓΝΑ «Αττικόν», Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα Ψυχιατρική 2011, 22:24 33 Ηέκπτωση των γνωστικών

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτόκολλο αντιμετώπισης αγγειακής στυτικής δυσλειτουργίας. Δημήτρης Καλυβιανάκης

Πρωτόκολλο αντιμετώπισης αγγειακής στυτικής δυσλειτουργίας. Δημήτρης Καλυβιανάκης Πρωτόκολλο αντιμετώπισης αγγειακής στυτικής δυσλειτουργίας Δημήτρης Καλυβιανάκης Σύγκρουση συμφερόντων Καμία Περιεχόμενα 1. Ορισμός αγγειακής στυτικής δυσλειτουργίας 2. Χαρακτηριστικά ασθενών με αγγειακή

Διαβάστε περισσότερα

5. Τελικές συστάσεις, βαθμός τεκμηρίωσης και σύστασης με υποστηρικτικό κείμενο

5. Τελικές συστάσεις, βαθμός τεκμηρίωσης και σύστασης με υποστηρικτικό κείμενο 5. Τελικές συστάσεις, βαθμός τεκμηρίωσης και σύστασης με υποστηρικτικό κείμενο Διάγνωση και διαγνωστικά εργαλεία Αναγνώριση Ανίχνευση της κατάθλιψης σε ομάδες υψηλού κινδύνου Σύσταση 1: Συστήνεται στους

Διαβάστε περισσότερα

-Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται από το θυρεοειδή αδένα -Ανοσοκατασταλτική δράση με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής

-Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται από το θυρεοειδή αδένα -Ανοσοκατασταλτική δράση με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής Άννα Ναξάκη Επιμελήτρια Α Γ Παθολογική Κλινική ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΘΕΙΟΥΡΙΑΣ(ΠΡΟΠΥΛΟ ΚΑΙ ΜΕΘΥΛΟΘΕΙΟΥΡΑΚΙΛΗ) ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΙΜΙΔΑΖΟΛΗΣ(ΚΑΡΒΙΜΑΖΟΛΗ ΚΑΙ ΘΕΙΑΜΑΖΟΛΗ) -Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣ Επίκ.Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ Επεισόδια: μείζονα καταθλιπτικά, μανιακά, υπομανιακά με ή χωρίς μικτά στοιχεία Κλινικές μορφές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΣΥ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ PAH Νεότερες γνώσεις

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΣΥ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ PAH Νεότερες γνώσεις ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ PAH 2015 Νεότερες γνώσεις ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΣΥ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ- ΟΡΙΣΜΟΣ Ως πνευμονική αρτηριακή υπέρταση θεωρείται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Μαρία Σκώκου Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ DSM-IV: Ντελίριο, άνοια, αμνησιακές και άλλες γνωστικές και ψυχικές διαταραχές που οφείλονται σε σωματική νόσο

Διαβάστε περισσότερα