Εκδρομικά Χρονικά ΠΕΡΙΟΔΟΣ Δ ΤΕΥΧΟΣ 15, ΙΟΥΛΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εκδρομικά Χρονικά ΠΕΡΙΟΔΟΣ Δ ΤΕΥΧΟΣ 15, ΙΟΥΛΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014"

Transcript

1 Εκδρομικά Χρονικά ΠΕΡΙΟΔΟΣ Δ ΤΕΥΧΟΣ 15, ΙΟΥΛΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014 ΑΝΑΒΑΣΗ ΣΤΑ ΒΑΡΔΟΥΣΙΑ σελ. 4 ΤΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΜΑΣ σελ. 11 ΤΟ ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΟ ΔΑΣΟΣ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ σελ. 44

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΙΑ ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΣΗ ΣΤΑ ΒΑΡΔΟΥΣΙΑ του Γιώργου Σφήκα ΠΕΡΙΟΔΟΣ Δ - ΤΕΥΧΟΣ 15 ΙΟΥΛΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014 ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΙΚΩΝ ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΩΝ ΕΚΔΡΟΜΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΞΕΝΩΝΩΝ ΝΕΟΤΗΤΟΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Μπόταση 11, Αθήνα Τηλ.: Fax ofoese@gmail.com ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρόεδρος Βασίλειος Ε. Κατσαντώνης Α Αντιπρόεδρος Ιωάννης N. Μίχας B Αντιπρόεδρος Αθανάσιος K. Τζιβιάς Γενικός Γραμματέας Δημήτριος Γ. Μπούτος Ταμίας Κωνσταντίνος Ι. Σφυρής Ειδικός Γραμματέας & Έφορος Λέσχης Γεώργιος Α. Κωνσταντινόπουλος Έφορος Δημοσίων Σχέσεων & Εκδηλώσεων Γεώργιος Ε. Μηλιαράκης Έφορος Περιβάλλοντος & Ορειβατικής Εκπαίδευσης Ευάγγελος Κ. Γιαννικός Μέλη Άγγελος Γ. Βαζαίος, Βασιλεία Φ. Τσοντάνογλου, Αναστάσιος Δ. Καρανικόλας Αριστίνδην μέλη: Γεώργιος Πρίντεζης Γεώργιος Σφήκας ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βασίλειος Ε. Κατσαντώνης, Ιωάννης Ν. Μίχας, Κωνσταντίνος Ι. Σφυρής, Γιώργος Σφήκας ΕΚΔΟΤΗΣ (Υπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο) Βασίλειος Ε. Κατσαντώνης ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Γιώργος Σφήκας ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ ΕΚΤΥΠΩΣΗ Κώστας Θεοδωρίμπασης ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ ΟΦΟΕΣΕ ΟΞΝΕ: Μπόταση 11, Αθήνα GREEK FEDERATION OF NATURALIST, CLIMBING & EXCURSION CLUBS GREEK YOUTH HOSTEL ASSOCIATION 11, Botassi Str., Athens, GREECE Εικόνα εξωφύλλου: Τοπίο στη Μήλο Φωτογραφία: Γιώργος Σφήκας Εικόνα οπισθοφύλλου: Muscari macrocarpum Φωτογραφία: Π. Μπρούσαλης Η «ΜΗΤΕΡΑ» ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ του Βασίλη Ε. Κατσαντώνη ΤΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΜΑΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥΣ του Γιώργου Σφήκα ΓΚΑΜΠΡΙΕΛ ΓΚΑΡΣΙΑ ΜΑΡΚΕΣ: ΕΝΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΜΑΣ ΧΑΙΡΕΤΑ της Μαρίας Βαϊανού ΤΑ ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΑ ΔΕΝΤΡΑ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ του Βασίλη Ε. Κατσαντώνη ΛΕΞΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΔΑΣΗ του Γιώργου Σφήκα ΧΡΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ. ΠΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΟΥΝ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ Επιμέλεια: Αμαλίτα Κατσαντώνη ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΙ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΕΣ ΑΣΥΡΜΑΤΙΣΤΕΣ ΠΛΑΙΣΙΩΝΟΥΝ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΤΗΣ Ε.Ο.Δ.

3 Το σημείωμα του Εκδότη Καιρός είναι πια να πάψουμε να ασχολούμαστε με την κρίση και το ζοφερό μέλλον, γιατί όπως βλέπω και παρακολουθώ αρκετό καιρό, μάλλον δεν υποφέρουν οι περισσότεροι. Όλες οι καφετέριες και τα ψητοπωλεία είναι γεμάτα είτε ζεις στην Αθήνα, είτε στα Γιάννενα ή στη Λάρισα και στη Θεσσαλονίκη. Οι πόλεις σφύζουν από ζωντάνια, κίνηση, δραστηριότητα. Πιστεύω ότι βασικός παράγοντας για τους Έλληνες είναι η αισιοδοξία και φυσικά το ότι έχουμε επαναπαυθεί στο ένδοξο παρελθόν μας. Παράδειγμα οι ανασκαφές στον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη. Και τι δεν γράφεται στις εφημερίδες και τι δεν λέγεται στην τηλεόραση. Είναι όντως αλήθεια ότι όπου κι αν σκάψεις στην Ελλάδα, σε πόλεις και περιοχές που αποδεδειγμένα έζησαν πρόγονοι μας, θα βρεις τους οικισμούς τους, τον πολιτισμό τους και πολλά άλλα. Εντύπωση προξενεί ότι τιμούσαν τους νεκρούς τους με κάθε τρόπο. Οι φτωχοί (γιατί πάντα υπήρχαν και υπάρχουν φτωχοί), με ό,τι μπορούσαν και οι πλούσιοι ή οι επιφανείς, τους νεκρούς τους τιμούσαν με τάφους περικαλλείς, με πλούσια κτερίσματα, αγάλματα και ό,τι άλλο μπορούσε να φανταστεί ο νους τους, για να συνοδεύει τον νεκρό συγγενή τους ή επιφανή άνδρα στην πορεία του για την άλλη ζωή. Γιατί πάντα υπάρχει μέσα μας η επιθυμία, η ελπίδα και η ανάγκη να πιστεύουμε ότι κάπου πάμε, κάπου αλλού θα βρεθούμε, δεν τελειώνουμε πάνω στην Γη. Έτσι και με την κρίση, έχουμε ελπίδα, αισιοδοξία και πεποίθηση ότι θα την ξεπεράσουμε όσο κι αν κάποιοι δεν το θέλουν. Καλές γιορτές και πάντα ψηλά και με χαμόγελα. Βασίλης Ε. Κατσαντώνης ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ο.Φ.Ο.Ε.Σ.Ε.-Ο.Ξ.Ν.Ε. εύχεται στον ΕΟΤ, σε όλα τα Σωματεία Μέλη της και σε όλους τους εκδρομείς και ορειβάτες Καλή Χρονιά για το 2015 και Χρόνια Καλά ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/2014 3

4 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΜΙΑ ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΣΗ ΣΤΑ ΒΑΡΔΟΥΣΙΑ Τα Βαρδούσια όρη δεν είναι απλά ένα βουνό. Πρόκειται για ολόκληρο ορεινό συγκρότημα, αποτελούμενο από τρεις ορεινούς όγκους: Τα Βόρεια Βαρδούσια, με ψηλότερη κορυφή την Ανώνυμη (2.286 μ.), τα Δυτικά Βαρδούσια με ψηλότερη την Πυραμίδα (2.350 μ.) και τα Νότια Βαρδούσια με ψηλότερη κορυφή τον Κόρακα (2.495 μ.) που είναι και η ψηλότερη όλου του συγκροτήματος. Ανάμεσα σ όλα αυτά υπάρχει ένα βαθούλωμα που είναι γνωστό ως διάσελο Πιτιμάλικο, όπου έχουν κτισθεί δύο ορειβατικά Καταφύγια: του Πεζοπορικού Ομίλου Αθηνών (1.850 μ.) και του ΕΟΣ Λαμίας (1.750 μ.). Αυτά τα καταφύγια αποτελούν τη βάση εφόρμησης όλων των ορειβατών που ε- πιχειρούν να ανέβουν στις γύρω κορυφές όλες τις εποχές του χρόνου. Οι κορυφές Σούφλες από το Πιτιμάλικο. του Γιώργου Σφήκα Όπως έχω πει και άλλοτε εγώ υπήρξα ένας ο- ρειβάτης-φυσιολάτρης και ποτέ δεν επεδίωξα τα μεγάλα κατορθώματα στα βουνά. Στη δεκαετία είχαν αναπτυχθεί μεταξύ των μελών του ΕΟΣ Αθηνών δύο τάσεις: από τη μια οι ορειβάτες-πεζοπόροι, που πραγματοποιούσαν πεζοπορικές αναβάσεις προς κάποιες κορυφές, συχνά μάλιστα με χιόνια και αντίξοες καιρικές συνθήκες κι από την άλλη οι ορειβάτες-αναρριχητές, που αρέσκονταν να πραγματοποιούν εύκολες ή δύσκολες αναρριχήσεις σε διάφορες ορθοπλαγιές. Μάλιστα οι «αναρριχητές» έβλεπαν και κάπως υποτιμητικά τους «πεζοπόρους» στους οποίους ανήκα κι εγώ. Εμείς πάλι οι «πεζοπόροι» προσπαθούσαμε να αποδείξουμε πως η ορειβασία είναι κάτι το 4 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/2014

5 ενιαίο και εν πάση περιπτώσει, έχει και η ορεινή πεζοπορία τις δυσκολίες της, που δεν πρέπει να υποτιμόνται από τους «αναρριχητές». Με την άποψη αυτή συντασσόταν και ο αείμνηστος Γιώργος Μιχαηλίδης, αν και ήταν από τους πρώτους διδάξαντες αναρρίχηση στην Ελλάδα και από τα χέρια του είχαν περάσει όλοι οι νεώτεροι αναρριχητές. Εμείς πάλι, οι «πεζοπόροι», προκειμένου να αποδείξουμε πως και η ορεινή πεζοπορία δεν είναι παιχνιδάκι είχαμε αρχίσει να κάνουμε κάποιες χειμερινές αναβάσεις σε μεγάλα ελληνικά βουνά. Αναβάσεις που απαιτούσαν τη χρήση πιολέ και κραμπόν, συχνά και σχοινιών. Μια τέτοια ανάβαση αποφασίσθηκε να γίνει στην κορυφή Κόρακας των Βαρδουσίων, την Καθαρή Δευτέρα του 1977 από εννέα μόνο μέλη του ΕΟΣ. Αρχηγός ο Γιώργος Μιχαηλίδης και μέλη της ομάδας ο Βασίλης Κολιόπουλος, ο Γιώργος Σφήκας, ο Γιώργος Πρίντεζης, ο Δημήτρης Αλεξανδράκος, ο Δημήτρης Μαντές, ο Γιώργος Μπαλάφας, ο Γιώργος Χιντζόγλου και ο Μήτσος Σταματάκος. Σάββατο μεσημέρι, παραμονή της Αποκριάς, ξεκινήσαμε μ ένα δωδεκάρι πουλμανάκι και φθάσαμε σούρουπο στην Άνω Μουσουνίτσα όπου το μόνο ανοιχτό μαγαζί ήταν ένα μικρό ταβερνάκι. Εκεί συναντήσαμε τον άνθρωπο που θα μας έδινε τα κλειδιά για το καταφύγιο του ΕΟΣ Λαμίας και χωρίς καθυστέρηση φορέσαμε τις γκέτες χιονιού, φορτωθήκαμε τα βαριά σακίδιά μας και ξεκινήσαμε για τα ψηλώματα. Δεν ακολουθήσαμε τον χωματόδρομο αλλά το πιο γρήγορο, παλιό, ορεινό μονοπάτι που σε περίπου 2 ώρες μας έβγαλε στο διάσελο Σταυρός. Από κει θέλαμε άλλη μία ώρα ως το καταφύγιο του ΕΟΣ Λαμίας. Όμως τώρα η ατμόσφαιρα είχε γίνει πιο ψυχρή κι άρχισε να ρίχνει ένα ψιλό χιονάκι σαν ζάχαρη, που έμπαινε ανάμεσα στα ρούχα μας και μας χτυπούσε το πρόσωπο σε ριπές. Ταχύναμε το βήμα μας για να φτάσουμε το γρηγορότερο στο καταφύγιο και επιτέλους φάνηκε το κτίριο, μέσα στην απόλυτη ερημιά. Ο αρχηγός μας έτρεξε να ανοίξει τη σιδερένια πόρτα με τις βαριές μπάρες και μπήκαμε μέσα. Κάποιοι άναψαν φακούς για να βρούμε τη λάμπα υγραερίου και ν ανοίξουμε τη στρόφιγγα της φιάλης, ώστε να φωτισθεί ο χώρος. Κάποιος άλλος προσπαθούσε να ανάψει τη σόμπα πετρελαίου. Ώσπου να γίνουν όλα αυτά κοντέψαμε να ξυλιάσουμε, γιατί το εσωτερικό του καταφυγίου ήταν πιο παγωμένο από τον εξωτερικό χώρο. Αφού τακτοποιήθηκε το ζήτημα της θέρμανσης και του φωτισμού τότε διαλέξαμε ο καθένας κρεβάτι και στρώμα για ύπνο κι ύστερα βγάλαμε να φάμε ότι πρόχειρο είχαμε φέρει μαζί μας. Ο αρχηγός μας είχε βέβαια τις αγωνίες του. Δεν ή- ξερε πως θα εξελιχθεί ο καιρός ως το πρωί κι αν θα καταφέρουμε να φθάσουμε στον Κόρακα. Με το πρώτο ξημέρωμα ήταν κιόλας στο πόδι για να μας αναγγείλει σε λίγο ότι ο ουρανός ήταν πεντακάθαρος, δεν υπήρχαν σύννεφα, ούτε δυνατός άνεμος και επομένως όλα έδειχναν ότι η ανάβαση μπορούσε να πραγματοποιηθεί. Η χαρά μας ήταν μεγάλη αλλά είχαμε και την αγωνία αν θα τα καταφέρναμε ως το τέλος. Στο μεταξύ ο αρχηγός μάς χώρισε σε τρεις ομάδες ανά τρία άτομα. Στην πρώτη ομάδα θα ήταν ο ίδιος μαζί με τον Κολιόπουλο και Γιώργο Πρίντεζη. Στη δεύτερη ομάδα ο Μήτσος Σταματάκος με τον Χιντζόγλου και τον Γιώργο Μπαλάφα. Στην Τρίτη ομάδα εγώ με τον Δημήτρη Μαντέ και τελευταίο τον Δημητράκη Αλεξανδράκο. Ο Αλεξανδράκος δεν είχε κραμπόν αλλά δεν μας πήγαινε η καρδιά να τον αφήσουμε στο καταφύγιο. Τα κραμπόν Φωτογραφία πάνω στην κορυφή Κόρακας. Από αριστερά προς τα δεξιά: Βασίλης Κολιόπουλος, Γιώργος Μιχαηλίδης, Γιώργος Πρίντεζης, Μήτσος Σταματάκος, Γιώργος Μπαλάφας, Γιώργος Σφήκας. Καθιστός ο Δημήτρης Μαντές. Τη φωτογραφία τραβάει ο Γιώργος Χίντζογλου ενώ ο Δημητράκης Αλεξανδράκος είχε μείνει πίσω λόγω έλλειψης κραμπόν. ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/2014 5

6 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ πάντως τα βάλαμε από την αρχή και επίσης από την αρχή δεθήκαμε κανονικά ανά τρεις. Προχωρήσαμε την ανηφορική πλαγιά, ώσπου φθάσαμε σ ένα αβαθές λούκι που οδηγούσε κατευθείαν στις Πόρτες, ένα πέρασμα που έβγαζε στο οροπέδιο Μέγα-Κάμπος. Όσο ανεβαίναμε τόσο το χιόνι γινόταν πιο παγωμένο και σκληρό. Οι δύο πρώτες ομάδες έφθασαν τελικά στις Πόρτες, ενώ η δική μου καθυστερούσε λόγο του Δημητράκη, που δεν είχε κραμπόν. Στο τέλος, επειδή κρύωναν οι άλλοι καθώς μας περίμεναν, ο Μιχαηλίδης μας έριξε ένα σχοινί από το οποίο πιαστήκαμε γερά και μας τράβηξαν επάνω γρήγορα. Καθώς βγήκαμε στο παγωμένο οροπεδιάκι φάνηκε μπροστά μας ο Κόρακας. Όμως για να φθάσουμε ως εκεί έπρεπε να διασχίσουμε το οροπέδιο. Έπειτα υπήρχε ένα στενό πέρασμα που δεξιά κι αριστερά του έχασκαν γκρεμοί εκατοντάδων μέτρων. Στο σημείο εκείνο ο αρχηγός όρισε ότι ο Δημήτρης δεν έπρεπε να προχωρήσει. Έτσι έχασε για καμιά δεκαπενταριά μέτρα τη χαρά της κορυφής. Εμείς βγήκαμε στον Κόρακα και πολύ σύντομα υποχωρήσαμε, γιατί ο καιρός άρχισε να γυρίζει, φάνηκαν σύννεφα και όλα έδειχναν ότι σύντομα θα ερχόταν ομίχλη. Επιστροφή λοιπόν αμέσως, διάσχιση του Μέγα-Κάμπου και γρήγορη κατάβαση από τις Πόρτες. Εκείνη την ώρα βλέπουμε μια ομάδα του Από αριστερά προς τα δεξιά: Οι κορυφές Γιδοβούνι, Πυραμίδα και Πλάκα Πυραμίδας, όπως φαίνονται από το Πιτιμάλικο. Πεζοπορικού που είχε φθάσει το πρωί από Αθήνα και ανέβαινε. Χαιρετηθήκαμε με θέρμη, όπως συμβαίνει πάντα με τις ορειβατικές ομάδες και τους ευχηθήκαμε καλή ανάβαση. Όμως όπως μάθαμε αναγκάσθηκαν να γυρίσουν πίσω από τον Μέγα-Κάμπο, λόγω ομίχλης. Το βράδυ στο καταφύγιο γιορτάσαμε την ωραία εμπειρία και την επιτυχία να πραγματοποιήσουμε ανάβαση στον Κόρακα, στην καρδιά του χειμώνα και την άλλη μέρα το πρωί (Καθαρή Δευτέρα) κατεβήκαμε στην Άνω Μουσουνίτσα, όπου μας περίμενε το πούλμαν για την επιστροφή στην Αθήνα. ΤΑ ΤΟΠΩΝΎΜΙΑ Με την ευκαιρία αξίζει να κάνουμε μια αναφορά στα τοπωνύμια των Βαρδουσίων καθώς και να ε- πεξηγήσουμε τι σημαίνει το όνομα Βαρδούσια. Το όνομα Βαρδούσια είναι λόγιος εξωραϊσμός του αρχικού τοπωνυμίου Μπαρδούσια. Το τοπωνύμιο Μπαρδούσια προέρχεται προφανώς από κάποια οικογένεια Μπαρδούση (πιθανότατα κτηνοτρόφους) που έζησε και έδρασε στην περιοχή. Το όνομα Μπαρδούσης είναι χαϊδευτικό του προσωνυμίου Μπάρδης που έχει αρβανίτικη προέλευση και σημαίνει άσπρος. Το όνομα Μουσουνίτσα είναι μητρώνυμο, από κάποιαν Μουσουνίτσα, κόρη κάποιου Μουσούνη που ίδρυσε το χωριό. 6 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/2014

7 αγριαδα φυσικο αντιβιοτικο και φημισμενο διουρητικο Λέγεται ακόμα Σκυλόχορτο, Αγρόπυρο το έρπον, Αγρωστή, κ.λπ. Χρησιμοποιούμε: Το ρίζωμα. Η Αγριάδα φυτρώνει απρόσκλητη παντού, όπου δεν έριξαν ζιζανιοκτόνα. Μπορούμε να ξεριζώσουμε όση θέλουμε Μάρτιο-Απρίλιο και Σεπτέμβριο-Οκτώβριο. Την πλένουμε για να καθαρίσει από τα χώματα, κόβουμε τα ριζώματα, τα δένουμε σε ματσάκια και τα κρεμάμε να ξεραθούν. Φυσικά μπορούμε και να αγοράσουμε ριζώματα αγριάδας από βοτανοπώλη ή φαρμακείο που διαθέτει βότανα. Διαθέτει Υδρογονάνθρακες 5%, Τριτικίνη (πολυσακχαρίτης), αιθέρια έλαια με Αγροπυρίνη. Γλυκοβανιλλίνη και Ανόργανα Άλατα. Η Αγροπυρίνη που περιέχει η αγριάδα είναι φυσικό Αντιβιοτικό και μαλακτικό, χρησιμοποιείται με επιτυχία σε φλογώσεις των ουροποιητικών οδών, όπως η κυστίτιδα και ουρηθρίτιδα κ.λπ. Ως αντιφλογιστικό κάνει καλό στον ίκτερο στην ηπατίτιδα, τους πόνους των αρθριτικών, σε προβλήματα του στομάχου και του εντέρου. Η σημαντικότερη όμως χρήση της αγριάδας είναι διουρητική. Ο Διοσκουρίδης και άλλοι τη συνιστούν για τις πέτρες των νεφρών, την ολιγουρία, τα αρθριτικά. Το έγχυμα της ρίζας συνιστάται για τον καρκίνο του ήπατος. Το αφέψημά της καθαρίζει το αίμα. Μαζί με γλυκόρριζα είναι αντιπυρετικό. Σύμφωνα με Γάλλο γιατρό η αγριάδα έχει ευεργετική επίδραση στην έκκριση της χολής. Γι αυτό του Γιάννη Μίχα την συνιστά στη χολοκυστίτιδα και την χολαγγειίτιδα (οπότε προσθέτουμε στο αφέψημα και γλυκόρριζα). ΟΔΗΓΊΕΣ ΧΡΉΣΕΩΣ Μπορούμε να βράσουμε όση ποσότητα θέλουμε, δεν είναι επικίνδυνη. Σωστές αναλογίες είναι: Βράζουμε 30 γραμ. ριζώματα σε ένα λίτρο νερό. Το αφήνουμε να κρυώσει. Σουρώνουμε και πίνουμε από ένα ποτήρι ή φλιτζάνι πρωί, μεσημέρι και βράδυ, σκέτο, με άδειο στομάχι. Άλλοι τρόποι είναι: Μαζί με τα ριζώματα βράζουμε και ίδια ποσότητα μουστάκια καλαμποκιού. Βράζουμε 30 γραμμάρια ριζώματα σε νερό για ένα λεπτό (μετράμε από τη στιγμή που θα αρχίσει να κοχλάζει), χύνουμε το νερό, κόβουμε τα ριζώματα σε κομματάκια και τα ξαναβράζουμε με ένα λίτρο νερού μέχρι να εξατμισθεί ένα 20%. Τότε προσθέτουμε και 10 γραμ. γλυκόρριζα, αφήνουμε να κρυώσει, σουρώνουμε και το πίνουμε από μία μέχρι τρεις φορές την ημέρα, νηστικοί. Αν οι πέτρες έχουν κατέβει από τα νεφρά στην ουροδόχο κύστη, αφού βράσουμε τα ριζώματα της αγριάδας λεπτά προσθέτουμε λίγη ρίζα από φραουλιά, ξινολάπαθα και μερικά φύλλα αγριμόνιο, τ αφήνουμε να βράσουν άλλα 5 λεπτά και όταν κρυώσουν σουρώνουμε. Για τις φλογώσεις του ουροποιητικού συστήματος βράζουμε από 20 γραμ. και γλυκόρριζας για 20 λεπτά κι αφού κρυώσει και το σουρώσουμε πίνουμε τρία ποτήρια τη μέρα πριν φάμε. ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/2014 7

8 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Η «ΜΗΤΕΡΑ» ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ η ελληνικη γλωσσα και τα βασικα χαρακτηριστικα τησ Αγγλική γλώσσα έχει λέξεις από τις Η οποίες λέξεις, είναι από την Ελληνική γλώσσα, (βιβλίο Γκίνες). Η Ελληνική με την μαθηματική δομή της είναι η γλώσσα της πληροφορικής και της νέας γενιάς των εξελιγμένων υπολογιστών, διότι μόνο σ αυτήν δεν υπάρχουν όρια. (Μπιλ Γκέιτς, Microsoft). Η Ελληνική και η Κινεζική, είναι οι μόνες γλώσσες με... συνεχή ζώσα παρουσία από τους ίδιους λαούς και... στον ίδιο χώρο εδώ και έτη. Όλες οι γλώσσες θεωρούνται κρυφοελληνικές, με πλούσια δάνεια από τη μητέρα των γλωσσών, την Ελληνική, (Francisco Adrados, γλωσσολόγος). Η Ελληνική γλώσσα έχει λέξεις για έννοιες οι ο- ποίες παραμένουν χωρίς απόδοση στις υπόλοιπες γλώσσες, όπως άμιλλα, θαλπωρή και φιλότιμο. Μόνον η Ελληνική γλώσσα ξεχωρίζει τη ζωή από τον βίο, την αγάπη από τον έρωτα. Μόνον αυτή διαχωρίζει, διατηρώντας το ίδιο ριζικό θέμα, το ατύχημα από το δυστύχημα, το συμφέρον από το ενδιαφέρον. Το εκπληκτικό είναι ότι η ίδια η Ελληνική γλώσσα μάς διδάσκει συνεχώς πώς να γράφουμε σωστά. Μέσω της ετυμολογίας, μπορούμε να καταλάβουμε ποιος είναι ο σωστός τρόπος γραφής ακόμα και λέξεων που ποτέ δεν έχουμε δει ή γράψει. του Βασίλη Ε. Κατσαντώνη Το «πειρούνι» για παράδειγμα, για κάποιον που έχει βασικές γνώσεις Αρχαίων Ελληνικών, είναι προφανές ότι γράφεται με «ει» και όχι με «ι» όπως πολύ άστοχα το γράφουμε σήμερα. Ο λόγος είναι πολύ απλός, το «πειρούνι» προέρχεται από το ρήμα «πείρω» που σημαίνει τρυπώ-διαπερνώ, ακριβώς επειδή τρυπάμε με αυτό το φαγητό για να το πιάσουμε. Επίσης η λέξη «συγκεκριμένος» φυσικά και δεν μπορεί να γραφτεί «συγκεκρυμμένος», καθώς προέρχεται από το «κριμένος» (αυτός που έχει δηλαδή κριθεί) και όχι βέβαια από το «κρυμμένος» (αυτός που έχει κρυφτεί). Άρα το να υπάρχουν πολλά γράμματα για τον ίδιο ήχο (π.χ. η, ι, υ, ει, οι κ.τ.λ.) όχι μόνο δεν θα έπρεπε να μας δυσκολεύει, αλλά αντιθέτως να μας βοηθάει στο να γράφουμε πιο σωστά, εφόσον βέβαια έχουμε μια βασική κατανόηση της γλώσσας μας. Επιπλέον η ορθογραφία με τη σειρά της μας βοηθάει αντίστροφα στην ετυμολογία αλλά και στην ανίχνευση της ιστορική πορείας τής κάθε μιας λέξης. Και αυτό που μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε την καθημερινή μας νεοελληνική γλώσσα περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι η γνώση των Αρχαίων Ελληνικών. Είναι πραγματικά συγκλονιστικό συναίσθημα να μιλάς και ταυτόχρονα να συνειδητοποιείς τι ακριβώς λες, 8 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/2014

9 ενώ μιλάς και εκστομίζεις την κάθε λέξη ταυτόχρονα να σκέφτεσαι τη σημασία της. Είναι πραγματικά μεγάλο κρίμα να διδάσκονται τα Αρχαία με τέτοιο φρικτό τρόπο στο σχολείο ώστε να σε κάνουν να αντιπαθείς κάτι το τόσο όμορφο και συναρπαστικό. Η ΣΟΦΙΑ Στη γλώσσα έχουμε το σημαίνον (τη λέξη) και το σημαινόμενο (την έννοια). Στην Ελληνική γλώσσα αυτά τα δύο έχουν πρωτογενή σχέση, καθώς αντίθετα με τις άλλες γλώσσες το σημαίνον δεν είναι μια τυχαία σειρά από γράμματα. Σε μια συνηθισμένη γλώσσα όπως τα Αγγλικά μπορούμε να συμφωνήσουμε όλοι να λέμε το σύννεφο car και το αυτοκίνητο cloud, και από τη στιγμή που το συμφωνήσουμε να ισχύει. Στα Ελληνικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Γι αυτό το λόγο πολλοί διαχωρίζουν τα Ελληνικά σαν «εννοιολογική» γλώσσα από τις υπόλοιπες «σημειολογικές» γλώσσες. Μάλιστα ο μεγάλος φιλόσοφος και μαθηματικός Βέρνερ Χάιζενμπεργκ είχε παρατηρήσει αυτή τη σημαντική ιδιότητα για την οποία είχε πε: «Η θητεία μου στην αρχαία Ελληνική γλώσσα υπήρξε η σπουδαιότερη πνευματική μου άσκηση. Στην γλώσσα αυτή υπάρχει η πληρέστερη αντιστοιχία ανάμεσα στη λέξη και στο εννοιολογικό της περιεχόμενο». Όπως μας έλεγε και ο Αντισθένης: «Αρχή σοφίας, η των ονομάτων επίσκεψις». Για παράδειγμα ο «άρχων» είναι αυτός που έχει δική του γη (άρα = γή+έχων). Και πραγματικά, ακόμα και στις μέρες μας είναι πολύ σημαντικό να έχει κανείς δική του γη, δικό του σπίτι. Ο «βοηθός» σημαίνει αυτός που στο κάλεσμα τρέχει. Βοή = φωνή+θέω = τρέχω. Ο Αστήρ είναι το αστέρι, αλλά η ίδια η λέξη μας λέει ότι κινείται, δεν μένει ακίνητο στον ουρανό (α+στήρ από το ίστημι που σημαίνει στέκομαι). Αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον, είναι ότι πολλές φορές η λέξη περιγράφει ιδιότητες της έννοιας την οποίαν εκφράζει, αλλά με τέτοιο τρόπο που εντυπωσιάζει και δίνει τροφή για τη σκέψη. Για παράδειγμα ο «φθόνος» ετυμολογείται από το ρήμα «φθίνω» που σημαίνει μειώνομαι. Και πραγματικά ο φθόνος σαν συναίσθημα, σιγά-σιγά μας φθίνει και μας καταστρέφει. Μας «φθίνει» -ελαττώνει ως ανθρώπους και φθίνει μέχρι και την υγεία μας. Και, βέβαια, όταν αναφερόμαστε σε κάτι που είναι τόσο πολύ ώστε να μην τελειώνει, πως το λέμε; Μα, φυσικά, «άφθονο». Έχουμε τη λέξη «ωραίος» που προέρχεται από την «ώρα». Διότι για να είναι κάτι ωραίο, πρέπει να έλθει και στην ώρα του. Ωραίο δεν είναι το φρούτο όταν είναι άγουρο ή σαπισμένο και ωραία γυναίκα δεν είναι κάποια ούτε στα 70 της άλλα ούτε φυσικά και στα 10 της. Ούτε το καλύτερο φαγητό είναι ωραίο όταν είμαστε χορτάτοι, επειδή, σε αυτή την περίπτωση, δεν μπορούμε να το απολαύσουμε. Ακόμα έχουμε την λέξη «ελευθερία» για την ο- ποία το «Ετυμολογικόν Μέγα» διατείνεται «παρά το ελεύθειν όπου ερά» = το να πηγαίνει κανείς όπου αγαπά. Αρα βάσει της ίδιας της λέξης, ε- λεύθερος είσαι όταν έχεις τη δυνατότητα να πας όπου α- γαπάς. Πόσο ενδιαφέρουσα ερμηνεία! Το άγαλμα ετυμολογείται από το αγάλλομαι (ευχαριστιέμαι) επειδή όταν βλέπουμε (σε αρχική φάση οι Θεοί) ένα όμορφο αρχαιοελληνικό άγαλμα η ψυχή μας ευχαριστείται, αγάλλεται. Και από το θέαμα αυτό επέρχεται η αγαλλίαση. Αν κάνουμε όμως την α- νάλυση της λέξης αυτής θα δούμε ότι είναι σύνθετη από αγάλλομαι+ίαση (=γιατρειά). Άρα, για να συνοψίσουμε, όταν βλέπουμε ένα όμορφο άγαλμα (ή οτιδήποτε όμορφο), η ψυχή μας αγάλλεται και γιατρευόμαστε. Και πραγματικά, γνωρίζουμε όλοι ότι η ψυχική μας κατάσταση συνδέεται άμεσα με τη σωματική μας υγεία. Παρένθεση: μιας και το έφερε η «κουβέντα», η Ελληνική γλώσσα μάς λέει και τι είναι άσχημο. Από το στερητικό «α» και την λέξη σχήμα μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τι. Για σκεφτείτε το λίγο. Σε αυτό το σημείο, δεν μπορούμε παρά να σταθούμε στην αντίστοιχη Λατινική λέξη για το άγαλμα (που μόνο Λατινική δεν είναι). Οι Λατίνοι ονόμασαν το άγαλμα, statua από το Ελληνικό «ίστημι» που ήδη αναφέραμε, και το ονόμασαν έ- τσι επειδή στέκει ακίνητο. Προσέξτε την τεράστια διαφορά σε φιλοσοφία μεταξύ των δύο γλωσσών, αυτό που σημαίνει στα Ελληνικά κάτι τόσο βαθύ εννοιολογικά, για τους Λατίνους είναι απλά ένα ακίνητο πράγμα. ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/2014 9

10 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Είναι προφανής η σχέση που έχει η γλώσσα με τη σκέψη του ανθρώπου. Όπως λέει και ο George Orwell στο αθάνατο έργο του «1984», απλή γλώσσα σημαίνει και απλή σκέψη. Εκεί το καθεστώς προσπαθούσε να περιορίσει τη γλώσσα για να περιορίσει τη σκέψη των ανθρώπων, καταργώντας συνεχώς λέξεις. «Η γλώσσα και οι κανόνες αυτής αναπτύσσουν την κρίση», έγραφε ο Μιχάι Εμινέσκου, εθνικός ποιητής των Ρουμάνων. Μια πολύπλοκη γλώσσα αποτελεί μαρτυρία ε- νός προηγμένου πνευματικά πολιτισμού. Το να μπορείς να μιλάς σωστά σημαίνει ότι ήδη είσαι σε θέση να σκέφτεσαι σωστά, να γεννάς διαρκώς λόγο και όχι να παπαγαλίζεις λέξεις και φράσεις. Η ΜΟΥΣΙΚΟΤΗΤΑ Η ελληνική φωνή κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν «αυδή». Η λέξη αυτή δεν είναι τυχαία α- φού προέρχεται από το ρήμα «άδω» που σημαίνει τραγουδώ. Όπως γράφει και ο μεγάλος ποιητής και ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος: «Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φώς θα ελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω Ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε μεταξύ τους με μουσική». Ο γνωστός Γάλλος συγγραφεύς Ζακ Λακαριέρ επίσης μας περιγράφει την κάτωθι εμπειρία από το ταξίδι του στην Ελλάδα: «Άκουγα αυτούς τους ανθρώπους να συζητούν σε μια γλώσσα που ήταν για μένα αρμονική αλλά και ακατάληπτα μουσική. Αυτό το ταξίδι προς την πατρίδα μητέρα των εννοιών μας μου απεκάλυπτε ένα άγνωστο πρόγονο, που μιλούσε μια γλώσσα τόσο μακρινή στο παρελθόν, μα οικεία και μόνο από τους ήχους της.»αισθάνθηκα να τα έχω χαμένα, όπως αν μου είχαν πει ένα βράδυ ότι ο αληθινός μου πατέρας ή η αληθινή μου μάνα δεν ήσαν αυτοί που με είχαν αναστήσει». Ο διάσημος Έλληνας και διεθνούς φήμης μουσικός Ξενάκης, είχε πολλές φορές τονίσει ότι η μουσικότητα της Ελληνικής είναι εφάμιλλη της συμπαντικής. Αλλά και ο Γίββων μίλησε για μουσικότατη και γονιμότατη γλώσσα, που δίνει κορμί στις φιλοσοφικές αφαιρέσεις και ψυχή στα αντικείμενα των αισθήσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι οι Αρχαίοι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν ξεχωριστά σύμβολα για νότες, χρησιμοποιούσαν τα ίδια τα γράμματα του αλφαβήτου. «Οι τόνοι της Ελληνικής γλώσσας είναι μουσικά σημεία που μαζί με τους κανόνες προφυλάττουν από την παραφωνία μια γλώσσα κατ εξοχήν μουσική, όπως κάνει η αντίστιξη που διδάσκεται στα ωδεία, ή οι διέσεις και υφέσεις που διορθώνουν τις κακόηχες συγχορδίες», όπως σημειώνει η φιλόλογος και συγγραφεύς Α. Τζιροπούλου-Ευσταθίου. Είναι γνωστό εξάλλου πως όταν οι Ρωμαίοι πολίτες πρωτάκουσαν στην Ρώμη Έλληνες ρήτορες, συνέρρεαν να θαυμάσουν, ακόμη και όσοι δεν γνώριζαν Ελληνικά, τους ανθρώπους που «ελάλουν ώς αηδόνες». Δυστυχώς κάπου στην πορεία της Ελληνικής φυλής, η μουσικότητα αυτή (την οποία οι Ιταλοί κατάφεραν και κράτησαν) χάθηκε, προφανώς στα μαύρα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Να τονίσουμε εδώ ότι οι άνθρωποι της επαρχίας, τους οποίους συχνά κοροϊδεύουμε για την προφορά τους, είναι πιο κοντά στην Αρχαιοελληνική προφορά από ό,τι εμείς οι άνθρωποι της πόλεως. Η Ελληνική γλώσσα επιβλήθηκε αβίαστα (στους Λατίνους) και χάρη στην μουσικότητά της. Όπως γράφει και ο Ρωμαίος Οράτιος «Η Ελληνική φυλή γεννήθηκε ευνοημένη με μία γλώσσα εύηχη, γεμάτη μουσικότητα». (Συνεχίζεται) 10 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 1/2014 2/2014

11 ΤΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΜΑΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥΣ Εμείς οι εκδρομείς, οι φυσιολάτρες, οι ορειβάτες και γενικά οι άνθρωποι που ταξιδεύουμε για να γνωρίσουμε την Ελλάδα και τις ομορφιές της, συναντούμε πλήθος τοπωνυμίων, ονομασίες βουνών, ποταμών, νησιών, πόλεων και χωριών. Τα περισσότερα είναι εύκολο να εξηγηθούν με βάση την ελληνική γλώσσα, γιατί είναι ελληνόρριζα. Υπάρχουν όμως και πολλά δυσεξήγητα τοπωνύμια, που είναι φανερό ότι δεν έχουν σχέση με την ελληνική ή τουλάχιστον με τη νέα ελληνική γλώσσα. Επίσης είναι συνηθισμένο το φαινόμενο της διπλής ονομασίας, παλιάς και νέας, όπως π.χ. Γκαμήλα-Τύμφη, Χελμός-Αροάνια, Ζήρια-Κυλλήνη κ.λπ., καθώς και το φαινόμενο η ίδια κορυφή, το ίδιο ποτάμι, η ίδια τοποθεσία να αναγράφονται με διαφορετικό όνομα από χάρτη σε χάρτη. Οι πιο σωστοί ήταν οι χάρτες που πριν πολλά χρόνια είχε εκδώσει η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, ενώ οι χάρτες της Γεωγραφικής Υ- πηρεσίας Στρατού, μπορεί να είναι τέλειοι ως προς τις υψομετρικές καμπύλες και τα υψόμετρα αλλά στα τοπωνύμια συχνά τα έχουν κάνει, όπως λέμε, θάλασσα. Για παράδειγμα, η τοποθεσία Σταυραϊτιές του Ολύμπου στον στρατιωτικό χάρτη έχει γίνει Σταυροϊτιές και η κορυφή Πρίξα του όρους Περιστέρι έγινε Πρίζα ενώ σε άλλον χάρτη την έχουμε δει και ως Ρίζα. Η κορυφή Λιόπεζα της Πάρνηθας, που σημαίνει του Γιώργου Σφήκα Γελαδότοπος στα Αρβανίτικα, γράφεται τώρα ως Αγελαδίτσα και το πασίγνωστο Διακοφτό μετατράπηκε σε Διακοπτό, σα να είχε κάποια σχέση με διακόπτες. Ας δούμε τώρα την προέλευση των σημερινών εν χρήσει τοπωνυμίων της πατρίδας μας. Προσπαθώντας να βρω κάποια άκρη στο θέμα των τοπωνυμίων της Ελλάδας χρειάστηκε να διαβάσω και να ξαναδιαβάσω πολλές φορές την ιστορία μας. Να αναζητήσω πηγές, όχι μόνο στη νεότερη Ελλάδα αλλά και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, στα χρόνια της Φραγκοκρατίας, στα χρόνια του Βυζαντίου, στα χρόνια των σλαβικών επιδρομών, στην αρχαιότητα, στα προϊστορικά χρόνια και στις παραδόσεις από εκείνες τις μακρινές εποχές. Το συμπέρασμα είναι ότι όπως είναι φυσικό, η πλειοψηφία των τοπωνυμίων της Ελλάδας είναι σήμερα ελληνόρριζα. Υπάρχει όμως και σημαντικός αριθμός τοπωνυμίων με προέλευση προελληνική-πελασγική, αλβανική-αρβανίτικη, σλαβική και βλάχικη, ενώ τα ιταλικά (απομεινάρια της Ενετοκρατίας) είναι σχετικά λίγα. Όσον αφορά στα Τουρκικά, που ήταν πολλά παλιότερα, σήμερα έχουν μείνει ελάχιστα, λόγω αντικατάστασης. Παρακάτω εξηγώ με ιστορικά στοιχεία πού οφείλεται αυτή η πολυγλωσσία των τοπωνυμίων της χώρας μας. ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/

12 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Εδώ θέλω να αναφερθώ στο θέμα της αντικατάστασης των τοπωνυμίων. Όσο η χώρα μας ήταν μέρος της Βυζαντινής και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τα τοπωνύμια παρέμειναν για αιώνες σχεδόν αναλλοίωτα. Όμως μετά τη δημιουργία του νέου Ελληνικού κράτους, σε κάθε περιοχή που συμπεριλαμβανόταν σ αυτό γινόταν και μαζικός εξελληνισμός των τοπωνυμίων. Ας μη μας παραξενεύει όμως αυτή η μαζική αντικατάσταση. Το ίδιο ακριβώς έκαναν και οι γείτονές μας Βούλγαροι, Αλβανοί, Τούρκοι, Σέρβοι, Σλαβομακεδόνες κ.λπ. Η Μεσημβρία έγινε Νέσεμπαρ, η Φιλιππούπολη Πλόβντιφ, η Κωνσταντινούπολη Ισταμπούλ, η Σμύρνη Ισμίρ, η Προύσα Μπούρσα, για να αναφέρουμε μερικά από τα πιο χτυπητά και γνωστά παραδείγματα. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά και να εξηγήσουμε κάθε ομάδα τοπωνυμίων και την προέλευσή τους. ΠΡΟΕΛΛΗΝΙΚΆ-ΠΕΛΑΣΓΙΚΆ Τα λεγόμενα Πελασγικά τοπωνύμια οφείλονται στους κατοικούντες την ελληνική χερσόνησο και το Αιγαίο αρχαιότατους ανθρώπους, τους θεωρούμενους ως πραγματικά γηγενείς, τους οποίου οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν Πελασγούς στην ηπειρωτική Ελλάδα και Κάρες ή Λέλεγες στο Αιγαίο. Πολλά από αυτά τα τοπωνύμια είχαν ξεχασθεί ή αντικατασταθεί και τα επανέφεραν μετά την ίδρυση του νέου Ελληνικού κράτους. Για παράδειγμα, ο Ταΰγετος λεγόταν Πενταδάχτυλος, ο Υμηττός Τρελλός και ο Αράκυνθος Ζυγός. Ο Νικόλαος Ε- λευθεριάδης, ο ο- ποίος απεβίωσε το 1943 και φαίνεται ότι ήταν γνώστης της Αραβικής, της Εβραϊκής και πιθανώς της αρχαίας Αιγυπτιακής γλώσσας, μας άφησε το έργο του «Πελασγοί» που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1931 και επανεκδόθηκε από τον Κάκτο το Στο έργο αυτό υποστηρίζει ο Ελευθεριάδης ότι στα πανάρχαια χρόνια ζούσε στη Μεσόγειο μια φυλή που της έχει δοθεί το συμβολικό όνομα «Homo Mediterraneus» και ότι κλάδος αυτής της φυλής ήταν και οι Πελασγοί. Απ ό,τι φαίνεται στην ίδια αυτή φυλή ανήκαν και οι πρώτοι κάτοικοι της Κρήτης, γνωστοί ως Ετεοκρήτες, αυτοί που ανέπτυξαν τον πρωτομινωικό πολιτισμό και χρησιμοποιούσαν την δυσεξήγητη Μινωική γραφή Α. Οι λαοί αυτοί αφομοιώθηκαν από τους μετέπειτα ελθόντες Έλληνες ή Αχαιούς ή Δαναούς ή Μυκηναίους και αποτέλεσαν έναν λαό. Όμως πολλές από τις λέξεις τους διασώθηκαν στην μετέπειτα ελληνική γλώσσα, όπως άνθος, άρδευση, άλας, πόντος, αγρός, βάθος, βένθος, θάλασσα, άρχων κ.λπ. Ερχόμαστε τώρα στα τοπωνύμια πελασγικής προέλευσης που τα διατήρησαν μετέπειτα οι Έλληνες, τα περισσότερα ξεχάστηκαν κατά τους βυζαντινούς χρόνους, τα επανέφεραν όμως μετά την ίδρυση του νέου Ελληνικού κράτους. Παρακάτω δίνω μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα. Σάμος: Λέξη Πελασγική που σημαίνει τόπο υ- ψηλό, από το Πελασγικό σαμούς που σημαίνει ύψος. Η νήσος Σάμος είναι γνωστή για τα ψηλά βουνά της. Το ίδιο και η θρακική Σάμος, η σήμερα γνωστή ως Σαμοθράκη. Αλλά και η Κεφαλονιά, με τα βουνά της, φαίνεται ότι αρχικά ονομαζόταν Σάμος. Από κει ξεκίνησαν κάτοικοι και αποίκισαν τη Σάμο του Ανατολικού Αιγαίου, ενώ το τοπωνύμιο Σάμος διασώθηκε στην πόλη Σάμη της Κεφαλονιάς μέχρι σήμερα. Ταΰγετος: Η ονομασία προέρχεται από τις Πελασγικές λέξεις Ντα-γιε-τού που σημαίνουν το όρος των προσευχών. Φαίνεται ότι στην κορυφή του υπήρχε κάποιο πανάρχαιο ιερό, όπως άλλωστε και σήμερα υπάρχει το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Η παράδοση ότι η ονομασία οφείλεται στη νύμφη Ταϋγέτη φαίνεται να είναι μεταγενέστερη. Υμηττός: Πελασγική ονομασία (Νυ-μεττου) που σημαίνει το τόξο το καμπυλωμένο στα άκρα, λόγω του σχήματος που έχει η κορυφογραμμή του βουνού. Λάρισα: Από τις Πελασγικές λέξεις λ αρίσα ή αλ-αρίσα που σημαίνει κατοικία και κατ επέκταση το ανάκτορο, την κατοικία του άρχοντα. Η πιο γνωστή είναι η Λάρισα της Θεσσαλίας, έχουμε όμως και την ακρόπολη Λάρισα του Άργους. Υ- πήρχε επίσης Λάρισα Πελασγία στη Φθιώτιδα και άλλη Λάρισα στην Τρωάδα. 12 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/2014

13 Άργος: Πελασγική λέξη που σημαίνει την πρωτεύουσα του κράτους, την έδρα του βασιλιά. Έ- χουμε το Άργος της Πελοποννήσου, το Άργος Ο- ρεστικόν και το Αμφιλοχικόν Άργος, ενώ πόλεις με το ίδιο όνομα υπήρχαν στην Καρία και στη Λυκία της Μικράς Ασίας. Πέργαμος: Πελασγική λέξη, από το μπεργκαμ, που σημαίνει τόπο περιπτύξεως, περιμανδρωμένο, περιβεβλημένο από τείχος οχυρό. Μέγαρα: Και δωρικά Μάγαρα. Η λέξη μάγαρα σημαίνει τα σπήλαια, λόγω των ιερών σπηλαίων που υ- πήρχαν στην περιοχή, όπου λατρευόταν η Δήμητρα και η Περσεφόνη, όπως και στη γειτονική Ελευσίνα. Λήμνος-Λέμνος: Λέξη ομόριζη με τη λέξη «λιμήν», γιατί το νησί αυτό προσφέρει στους ναυτικούς ένα από τα καλύτερα και μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου, τον κόλπο που σήμερα λέγεται Μούδρος. Λάρυμνα: Από το Πελασγικό λα-ρυ-μου-να που σημαίνει τον τόπο όπου εκβάλλει κάποιος ποταμός. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Βοιωτικός Κηφισός, που οδηγήτω εκεί με κανάλια, για να μην πλημμυρίζει την Κωπαΐδα, με τα α- ποξηραντικά έργα που έγιναν από τα πανάρχαια χρόνια. Σαλαμίς: Η λέξη σημαίνει τον ασφαλή τόπο και δινόταν συνήθως σε νησάκια κοντά στην ξηρά, που χρησίμευαν ως σταθμός εμπορικός. Για να α- σφαλισθεί όμως το εμπόριο χρειαζόταν ειρήνη και ασφάλεια. Στην αραβική γλώσσα σαλάμ = ειρήνη. Πηνειός: Η ονομασία σημαίνει τον πλουτοποιό, τον σκορπίζοντα πλούτη, επειδή με το νερό του γονιμοποιεί τη γη. Κηφισός-Κηφισιά: Το τοπωνύμιο παράγεται από το Πελασγικό héfich, που σημαίνει το νερό που ρέει εντός αυλάκων. Από την Κηφισιά πηγάζει ένας από τους παραποτάμους του Κηφισού και παλιότερα τα νερά έρεαν σε αυλάκια, δίπλα στους δρόμους, για να ποτίζουν τα περιβόλια τους οι Κηφισιώτες. Ο ποταμός Κηφισός σχηματίζεται από πολλά αυλάκια ή ρυάκια που πηγάζουν από διάφορα σημεία στους πρόποδες της Πάρνηθας και της Πεντέλης. Λυκαβηττός: Επίσης λέξη Πελασγική, που σημαίνει τον λόφο που η κορυφή του έχει σχήμα μαστού. Αξίζει να πούμε εδώ ότι σήμερα η κορυφή του Λυκαβηττού δεν έχει το αρχικό της σχήμα, γιατί ένα μέρος της έχει φαγωθεί από το νταμάρι που λειτούργησε εκεί παλιότερα. Κόρινθος: Το όνομα προέρχεται από το πελασγικό κο-ριν-θου που σημαίνει τη ζεύξη. Ακριβώς επειδή ο Ισθμός συζεύγνυε τις δύο ξηρές, την Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα, πριν τη διάνοιξη της διώρυγας. Πάρνων-Πάρνις-Παρνιάς: Από την Πελασγική λέξη παράν-faran που σημαίνει τις εξέχουσες κορυφές του βουνού ή απλά βουνό-όρος. Πελασγικά είναι επίσης όλα τα τοπωνύμια με κατάληξη σε νθος, όπως Αράκυνθος, Ερύμανθος, Όλινθος, Ζάκυνθος, Άψινθος κ.λπ. καθώς και με κατάληξη σε νδος, όπως Πίνδος, Λίνδος κ.λπ. Άλλα Πελασγικά τοπωνύμια: Αρδηττός, Αιγάλεω, Αττάβυρος, Λέσβος (σημαίνει των καταπράσινη νήσο), Χίος (σημαίνει τη νήσο-παραλία), Αλικαρνασσός (σημαίνει τη χτισμένη κοντά σε βράχο) Κύθνος κ.λπ. ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΆ ΤΟΠΩΝΎΜΙΑ Αυτά τα τοπωνύμια χωρίζονται σε δύο ομάδες: α) εκείνα που διασώζονται από τα αρχαία χρόνια έστω με μια μικρή αλλοίωση και β) εκείνα που είχαν ξεχαστεί και αντικατασταθεί από νεοελληνικά ή και τουρκικά και τα επανέφεραν μετά τη δημιουργία του νέου Ελληνικού Κράτους. Τοπωνύμια που διατηρήθηκαν από τα αρχαία χρόνια έστω με μικρή διαφοροποίηση, έχουμε αρκετά, όπως Αθήναι-Αθήνα, Θεσσαλονίκη, όρος Σελένα Κρήτης, όρος Κέρκης-Κερκετεύς Σάμου, όρος Λάστος Καρπάθου, όρος Δίρφης-Δέλφι Ευβοίας, όρος Κέδρος Ρεθύμνου, Θήβαι-Θήβα-Φήβα, Λεβάδια-Λειβαδιά κ.λπ. Τοπωνύμια που είχαν ξεχασθεί και τα επανέφεραν μετά τη δημιουργία της Νέας Ελλάδας έχουμε επίσης αρκετά, όπως: ποταμός Βοïούσα-Αώος, όρος Βελούχι-Τυμφρηστός, όρος Λιάκουρα-Παρνασσός, όρος Σινιάτσικο-Άσκιο, όρη ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/

14 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Μαδάρες-Λευκά όρη, όρος Ψηλορείτης-Ίδη, λίμνη Τοπόλια-Κωπαΐς, όρος Πλιασίδι-Πήλιο, όρος Χλικώνας-Ελικώνας, πόλη Αρκαδιά-Κυπαρισσία, πόλη Ναβαρίνο-Πύλος κ.λπ. Άλλα αρχαιοελληνικά τοπωνύμια: Λαμία (πρώην Ζητούνι), Άμφισσα (πρώην Σάλωνα), Χαλκίς, Ναύπλιον, Πάτραι-Πάτρα, Λευκάς-Λευκάδα, Σπάρτη, Βέροια, Καρυές, Ηράκλειο, Ρόδος, Πιέρια όρη, Πέλλα, Αρναία, Μεθώνη, Κορινός, Αυλών, Θερμοπύλαι, Κάρυστος, Ωρεοί, Ερέτρια, Μαραθών, Οίτη, Βόρας, Άγκιστρον (όρος), Κερκίνη, Μετέωρα, Άπτερα (πρώην Παλαιόκαστρο), Ακρωτήρι, Αρκάδι, Υψάριο, Έβρος, Φίλιπποι, Μεθώνη, Κορώνη, Ικαρία, Κίμωλος, Μεγαλόπολις. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΆ ΤΟΠΩΝΎΜΙΑ Όπως είναι φυσικό τα περισσότερα σημερινά τοπωνύμια είναι νεοελληνικά-ελληνόρριζα. Υπολογίζονται αυτά σε πάνω από 80% και χωρίζονται σε τρεις ομάδες: 1) αυτά που υπάρχουν από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ή και από τον καιρό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, 2) αυτά που δόθηκαν στα νεότερα χρόνια, με αλλαγή του παλιού ονόματος, 3) αυτά που προήλθαν μετά την εγκατάσταση προσφύγων που μετέφεραν τα τοπωνύμια της χαμένης πατρίδας τους. Πολλά νεοελληνικά τοπωνύμια έχουν σχέση με Αγίους. Ιδίως ονόματα χωριών, όπως Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Άγιοι Θεόδωροι, Άγιος Σύλλας, Άγιοι Δέκα, Αγία Μαρίνα κ.λπ. Άλλα τοπωνύμια είναι κυριώνυμα, όπως Πετροπουλαίϊκα, Δαμουλιανάτα, Μαρκόπουλο, Καββαδάδες, Λαμπραίικα, Μαγουλάδες κ.λπ. Άλλα πάλι είναι μητρώνυμα, δηλαδή προέρχονται από κάποια γυναίκα που πρωτοκατοίκησε εκεί με την οικογένειά της, όπως Ανδρίτσαινα, Κρέσταινα, Αλωνίσταινα, Καρδάμαινα, Σκλαβούνα, Βαρβάσαινα, Κοντοβάζαινα, Ζαχάρω, Καρύταινα, Γερακαρού κ.λπ. Πολλά τοπωνύμια έχουν δοθεί στις περιοχές από κάποιο χαρακτηριστικό τους, όπως Καστανιά, Καστανώνας, Καστανούλα, Πλατανιάς, Πλατάνα, Πλατανόβρυση, Χιονοβούνι, Γιδοβούνι, Ψηλή Ράχη, Πευκωτό, Δρυόβουνο, Χρυσομηλιά, Κεφαλόβρυσο, Κρανιά, Κερασοχώρι, Λουτρός, Πεντάλοφος, Σφάκα (η Πικροδάφνη), Ελατοχώρι, Ψηλή Ράχη, Λευκώνας, Καλλιράχη, Λιμένας, Λιμενάρια, Συκιά, Οξύλιθος, Κανάλια, Στόμιο, Φράξος, Ανεμοράχη, Δροσοπηγή, Φαρμακοβούνι, Ξεροβούνι, Κρόκος, Αχλαδόκαμπος, Μουρνιές (από τις πολλές μουριές που υπήρχαν κάποτε), Πύργος, Πεύκος, Κάτω Χωριό, Άνω Μερά, Μηλιές, Βαθύλακος κ.λπ. Άλλα νεοελληνικά τοπωνύμια είναι ονόματα των χαμένων πατρίδων που τα έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, την Ανατολική Θράκη και τη Νότια Βουλγαρία, όπως Νέα Αγχίαλος, Νέα Σμύρνη, Νέα Ι- ωνία, Νέα Αρτάκη, Νέα Καρβάλη, Νέα Μάκρη, Κάτω Νευροκόπι, Νέα Μάλγαρα, Νέα Αλικαρνασσός κ.λπ. Υπάρχουν όμως κι αυτά τα τοπωνύμια που δεν εκφράζουν ούτε κάποιο χαρακτηριστικό του τόπου ούτε κάποιον Άγιο της περιοχής, ούτε θυμίζουν κάποιους πρώτους οικιστές. Είναι αυτά που είχαν ξενική προέλευση, κυρίως τουρκικά και σλάβικα και τα άλλαξαν χωρίς πολλή μελέτη δίνοντας ένα τυχαίο όνομα. Αρκεί να ήταν ελληνόρριζο. Έτσι στη βόρεια Ελλάδα θα δούμε πολλά τέτοια παράξενα και τυχαία τοπωνύμια, όπως Ω- ραίο, Πράσινο, Τυχερό, Καλότυχο, Καρπερό κ.λπ. Πρέπει επίσης ν αναφερθούμε στα κυριώνυμα τοπωνύμια που οφείλονται στον πρώτο οικιστή, όπως Χριστοφιλέικα, Καλιανοί, Γουδί, Μελιγαλάς κ.λπ. ΤΟΥΡΚΙΚΆ ΤΟΠΩΝΎΜΙΑ Τα τουρκικά τοπωνύμια είναι η συνέπεια της μακρόχρονης κατοχής της χώρας μας από τους Οθωμανούς Τούρκους. Τα περισσότερα έχουν σήμερα αντικατασταθεί με Νεοελληνικά. Παραδείγματα: Όρος Αλή Μπατούς-Όρβηλος, όρος Πουρνάρ Νταγ-Παγγαίο, ποταμός Κιζίλ Ντερέ-Ερυθροπόταμος Έβρου. Μεγάλο και μικρό Μπεσίκι (Κούνια), είναι οι σημερινές λίμνες Βόλβη και Κο- 14 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/2014

15 ρώνια, Αχμέτ Αγά είναι το σημερινό χωριό Προκόπι Ευβοίας. Έχουν πάντως διασωθεί ορισμένα τουρκικά τοπωνύμια, συχνά χωρίς να συνειδητοποιούμε την προέλευσή τους. Ίσως γι αυτό γλίτωσαν την αντικατάσταση. Χαρακτηριστικό είναι το τοπωνύμιο Αγιά, που στην παλαιά τουρκική γλώσσα σημαίνει νερό και έχει αραβική προέλευση. Υπάρχουν τρία τοπωνύμια με αυτό το όνομα: η Αγιά Λαρίσης, η Αγιά Βόλου και η Αγιά Πατρών. Οι περιοχές αυτές είναι γνωστές για τα πολλά νερά τους. Επίσης, το τοπωνύμιο Σουβάλα που δίνεται σε περιοχές που πηγάζει νερό. Η λέξη Σουβάλα είναι σύνθετη, από τις λέξεις σου = νερό και βαλλάχ = θεός. Επομένως το τοπωνύμιο εννοεί το εκ θεού ύδωρ. Είναι γνωστές αρκετές τοποθεσίες με την ονομασία Σουβάλα, όπως Σουβάλα Αίγινας, Σουβάλα Παρνασσού, Μαυροσουβάλα Αττικής κ.λπ. Τούρκικα τοπωνύμια διασώζονται επίσης στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, ιδίως στην ο- ροσειρά της Ροδόπης, όπως Καρά Ντερέ-Μαύρο ρέμα, Καϊντσάλ-Δάσος οξυάς, Καντίρ Καγιά-Βράχος της τιμής, Καρατζάκιοϊ-Ζαρκαδοχώρι κ.λπ. ΑΡΒΑΝΊΤΙΚΑ ΤΟΠΩΝΎΜΙΑ Τα αρβανίτικα τοπωνύμια είναι πλατειά εξαπλωμένα στο χώρο της σημερινής Ελλάδας. Απαντούν κυρίως στην Ήπειρο, στην Κεντρική Ελλάδα, στην Πελοπόννησο και σε μερικά νησιά, όπως τα νησιά του Αργοσαρωνικού, η Άνδρος κ.λπ. Τα τοπωνύμια αυτά οφείλονται στο γεγονός ότι στα βυζαντινά χρόνια υπήρξε κάθοδος Αλβανοφώνων από τη σημερινή κοιτίδα τους, την Αλβανία, αρχικά προς την Ήπειρο και αργότερα, προς την Αιτωλία και Ακαρνανία και γενικότερα στην Κεντρική Ελλάδα. Μετά το 1200, τον καιρό της Φραγκοκρατίας, οι Αρβανίτες, ό- πως τους λέει ο λαός μας, κατέβηκαν νοτιότερα κι εγκαταστάθηκαν στην Ανατολική Στερεά, στην Αττική, στην Εύβοια και στην Πελοπόννησο ενώ πέρασαν και σε αρκετά κοντινά νησιά, όπως η Ύδρα, οι Σπέτσες, η Σαλαμίνα, η Άνδρος κ.λπ. Την εγκατάσταση αυτή την ευνόησαν τόσο οι Φράγκοι άρχοντες που κυβερνούσαν τότε μεγάλο μέρος της Στερεάς και της Πελοποννήσου, όσο και οι Βυζαντινοί του Μυστρά, διότι είχαν ανάγκη από πολεμιστές και από εργατικά χέρια για την καλλιέργεια της γης. Αργότερα πολλοί Αρβανίτες, ως μισθοφόροι των Βενετών, εγκαταστάθηκαν από τους τελευταίους και στα Επτάνησα. Χαρακτηριστικά αρβανίτικα τοπωνύμια είναι αυτά που λήγουν σε ζα, όπως Αγριλέζα = το μέρος που έχει αγριελιές, Βένιζα = το μέρος όπου φυτρώνουν βένια (είδος αρκεύθου), Κρόνιεζα=το μέρος που υπάρχουν βρυσούλες, Μέρτεζα = το μέρος που φυτρώνουν μυρτιές, Ντράσιζα = το μέρος που υπάρχουν πέτρινες πλάκες, Σκίπιζα = το μέρος που φωλιάζουν αετοί, Φίκεζα = το μέρος που φυτρώνουν συκιές, Μπρέξιζα = το μέρος που σχηματίζεται παραλία, Ντάρδιζα = το μέρος που υπάρχουν αχλαδιές ή αγριαχλαδιές κ.λπ. Τοπωνύμια αρβανίτικης προέλευσης είναι και αυτά που σημαίνουν κάποιο χαρακτηριστικό της περιοχής, όπως Βέρα = οπή-τρύπα, Γκόριτσα = αγραπιδιά-γκορτσιά, Γκούρα = βράχος-πέτρα, Γκουρσίλα = λιθώνας-σάρα, Γούβα = βαθούλωμα-βύθισμα, Κιάφα = διάσελο-αυχένας, Κινέτα = έλος-βάλτος, Λούτσα = μέρος με νερά και λάσπες, Μαλισέσι = οροπέδιο, Σέσι = πεδιάδα-ίσιωμα, Ντουσκιά = είδος βελανιδιάς, Ντράφι = τάφρος αλλά και ο όχθος που φτιάχνουμε όταν σκάβουμε το χωράφι. Πούντα Ζέζα = Μαύρο Ακρωτήρι, Μάλι Ζέζα = Μαυροβούνι, Σούλι = προσήλιο, Μαγούλα = ομαλό εξόγκωμα της γης, Βάρη = μνήμα, Γκράβα = γκρεμός. Άλλα αρβανίτικα τοπωνύμια είναι τα κυριώνυμα, όπως Μάλι-ζώνια = βουνό της Κυράς (της Αρχόντισσας), Κιάφα Μπέκα = το διάσελο του Μπέκα, Λιόσια από τον πρώτο οικιστή, τον Λιόση, που ήρθε με τη φάρα του στην περιοχή. Ανάλογα είναι τα τοπωνύμια Μαλακάσα (Μαλακάσης), Κακοσάλεσι (Κακοσάλεσης), Μπογιάτι-Μπουγιάτι (από την οικογένεια του Πέτρου Μπούα), Ζούμπερι (Ζούμπερης), Σπάτα (Σπάτας), Γκιώνα από κάποιον Αρβανίτη Γκιώνη που έδρασε στην περιοχή. ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/

16 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Τέλος πρέπει να αναφέρουμε τοπωνύμια που συνδέονται με διάφορα ζώα, όπως Λιόπεσι = το μέρος που έχει αγελάδες, Λέπουσα = το μέρος που φωλιάζουν λαγοί, Ραπεντόσα = αγριογούρουνα-σκρόφα, Ντρέρα = πέρδικα, Σούτα = ελαφίνα κ.λπ. Ακόμη, το τοπωνύμιο Πλάκα, συνοικία της Αθήνας που αρχικά ήταν Πλιάκα = γριά-παλιά (δηλ. η παλιά συνοικία). ΒΛΆΧΙΚΑ ΤΟΠΩΝΎΜΙΑ Κατά την επικρατέστερη άποψη οι Βλάχοι είναι λαός γηγενής κυρίως της Δυτικής Βαλκανικής, Έλληνες ή ίσως και Ιλλυριοί ανάμεικτοι, που στα χρόνια της Ρωμαιοκρατίας εκλατινίστηκαν. Πράγματι, η Βλαχική γλώσσα θεωρείται και είναι μία από τις πολλές λατινογενείς γλώσσες της Ευρώπης, όπως η Ιταλική, η Γαλλική, η Ρουμανική, η Ισπανική, η Ρωμανική (Ρωμανική Ελβετία) κ.λπ. Φυσικά και έχει πολλές προσμίξεις ελληνικών λέξεων αλλά και σλαβικών. Οι Βλάχοι ήταν αρχικά περισσότερο πεδινός λαός και κατοικούσαν κυρίως στη Θεσσαλία, η οποία στα Βυζαντινά χρόνια ονομαζόταν Μεγάλη Βλαχία. Αναγκάσθηκαν να καταφύγουν προς τα βουνά της Πίνδου, μετά την κατάκτηση της Θεσσαλίας από τον Εβρενός Μπέη και τότε α- σχολήθηκαν περισσότερο αλλά όχι μόνο, με τη νομαδική κτηνοτροφία. Το ανατολικό Ζαγόρι, το Συρράκο, οι Καλαρύτες, η περιοχή του Μαλακασίου και άλλες ορεινές περιοχές υπήρξαν για αιώνες βλαχόφωνες. Σήμερα βέβαια έχουν εξελληνισθεί πλήρως. Τα Βλαχικά τοπωνύμια όμως εξακολουθούν να υπάρχουν. Χαρακτηριστικά βλάχικα τοπωνύμια που ορισμένα έχουν σήμερα αντικατασταθεί: Τσερβάρι = Ελαφότοπος, Τσούκα Ρόσσα = Κόκκινη κορφή, Πάντε σπίνε = Αγκαθολίβαδο, Αρένα (Άμμος) στον Γράμμο, Βάλια Κάλντα (Ζεστή Κοιλάδα), Ρουγκόζι (Ψάθα) κ.λπ. ΣΛΑΒΙΚΆ ΤΟΠΩΝΎΜΙΑ Τα σλαβικά τοπωνύμια που υπάρχουν σήμερα στη χώρα μας είναι συνέπεια της καθόδου σλαβικών φύλων στην Ελληνική Χερσόνησο κατά τη Βυζαντινή περίοδο. Τον 6ο μ.χ. αιώνα οι Σλάβοι πέρασαν για πρώτη φορά το Δούναβη και κατευθύνθηκαν νότια, άλλοτε προκαλώντας δηώσεις και καταστροφές και άλλοτε εγκαθιστάμενοι σε διάφορες περιοχές ειρηνικότερα. Οι πληροφορίες που διαθέτουμε για εκείνη την περίοδο είναι ελάχιστες και συγκεχυμένες. Η κάθοδος των Σλάβων συνεχίσθηκε ως τον 10ο μ.χ. αιώνα και οι βυζαντινοί, αφού δεν μπόρεσαν να τους συγκρατήσουν, προσπάθησαν να τους αφομοιώσουν, αρχικά με τον εκχριστιανισμό και ακολούθως με τη χρησιμοποίησή τους ως μισθοφόρους στο στρατό της Αυτοκρατορίας. Αυτοί λοιπόν οι Σλάβοι, που οι Βυζαντινοί τους αποκαλούσαν υποτιμητικά Σκλάβους ή Σκλαβούνους ή Σκλαβηνούς, εγκαταστάθηκαν μαζικά σε διάφορες ορεινές περιοχές, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν από τους Βυζαντινούς ως Σκλαβουνίες ή Σκλαβηνίες. Η νοτιότερη γνωστή Σκλαβηνία ήταν στις πλαγιές του Ταϋγέτου, όπου ακόμη σώζονται αρκετά σλαβικά τοπωνύμια, αν και πολλά έχουν αλλαχθεί. Οι Σλάβοι της Νότιας Ελλάδας με την πάροδο των αιώνων εξελληνίστηκαν καθώς έρχονταν σ επαφή με τους γύρω ελληνικούς πληθυσμούς. Οι Σλάβοι της Πίνδου φαίνεται ότι ήλθαν σε μείξη με τους Βλάχους και εκβλαχίσθηκαν, γιατί αλλιώς δεν μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι σε βλαχόφωνες περιοχές απαντούν σλαβικά τοπωνύμια. Στη σημερινή Ελληνική Μακεδονία τα πράγματα εξελίχτηκαν κάπως διαφορετικά. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας πολλοί σλαβόφωνοι κατοικούσαν εκεί, οι οποίοι δήλωναν είτε Σέρβοι είτε Βούλγαροι. Μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας και αργότερα με τον εμφύλιο πόλεμο του , στη σημερινή Ελληνική Μακεδονία έπαψαν ουσιαστικά να υπάρχουν σλαβόφωνοι πληθυσμοί, ενώ τα σλαβικά τοπωνύμια αντικαταστάθηκαν ως επί το πλείστον με ελληνικά. Το ίδιο έκαναν φυσικά και οι Βούλγαροι και οι Σκοπιανοί. Άλλαξαν τα Ελληνικά τοπωνύμια με δικά τους. 16 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/2014

17 Παρ όλα αυτά σώζονται ακόμη αρκετά σλαβικά τοπωνύμια, σε όλον τον κορμό της κεντρικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου, μέχρι και τη Δυτική Κρήτη. Επίσης, κι εκεί που έχουν αλλαχθεί υπάρχει ακόμη η ανάμνηση των παλιών τοπωνυμίων. Αρκετά είναι και τα σλαβικά τοπωνύμια που τα διατηρούμε χωρίς να συνειδητοποιούμε την ξενική της προέλευση, όπως Ζαγόρι, Αράχωβα, Ζαγορά, Σέλι, Τύρναβος κ.λπ. Τα σλαβικά τοπωνύμια τα ξεχωρίζουμε από τις καταλήξεις τους. Μια ομάδα είναι τα τοπωνύμια που λήγουν οβο, ό- πως Τσεπέλοβο, Μέτσοβο κ.λπ. Αυτά τα τοπωνύμια αφορούν χωριά. Άλλη ο- μάδα είναι αυτά που λήγουν σε οβα, όπως η Αράχωβα. Εδώ πρόκειται για χωριά που τουλάχιστον την ε- ποχή της ακμής τους ήταν κεφαλοχώρια, κωμοπόλεις. Υπάρχει όμως και άλλη ομάδα τοπωνυμίων με κατάληξη σε οβα, πρόκειται για χωριά ή βουνά, όπως Λεβέτσοβα (σήμερα Κροκεές) Λακωνίας, Βαράσοβα (βουνό της Αιτωλίας), Κλόκοβα (βουνό της Αιτωλίας). Στην περίπτωση αυτή έχουμε μητρώνυμα τοπωνύμια, από κάποια γυναίκα που πρωτοεγκαταστάθηκε εκεί με την οικογένειά της. Έτσι η Κλόκοβα ήταν γυναίκα κάποιου Κλόκοφ, η Βαράσοβα γυναίκα κάποιου Βαράσοφ, η Λεβέτσοβα γυναίκα κάποιου Λεβέτσοφ κ.ο.κ. Σλαβικής προέλευσης είναι και άλλα τοπωνύμια που λήγουν σε ίτσα. Έχουν πάρει το όνομά τους από κάποια κοπέλα, όπως Ζελενίτσα = κόρη κάποιου Ζέλεν (Ζέλεν = πράσινος), Γρανίτσα = κόρη κάποιου Γραν (Γραν = παραμεθόριος), Βελίτσα = κορη κάποιου Βελίκ (Βελίκ = μέγας). Επίσης όσα έχουν καταλήξει σε στα, όπως Σέλιστα = κατοικημένος τόπος, Κορμίστα = ο τόπος του άδικου (κορμέστ), Σιβίστα = σταχτότοπος (σιβ = στάχτη). Υπάρχουν και αρκετά τοπωνύμια που σχετίζονται με το δάσος, από το λόγκος = δάσος ρουμάνι. Επομένως τα τοπωνύμια Λόγκος, Λογκίτσι, Λογκάστρα, Λογκανίκο, Λογκά, υπονοούν την ύπαρξη δάσους, σήμερα ή σε παλιότερα χρόνια. Επίσης Ζάλογγο = πίσω από το δάσος. Άλλα τοπωνύμια σλαβικής προέλευσης είναι αυτά που έχουν σχέση με τα άλογα, από το σλαβικό κόνι = άλογο. Έχουμε λοιπόν Κόνιτσα, Κονισκός Καλαμπάκας, Κονίσκα Τριχωνίδας κ.λπ. Άλλα πάλι σχετίζονται με τη λέξη Χλούμ = βουνό, όπως Χλουμούτσι (φρούριο της Ηλείας) Χλουμό Χλωμό όρος, Χλουμός Χελμός όρος κ.λπ. Μέσα στη μακρόχρονη ιστορία της χώρας μας πέρασαν από αυτήν αρκετοί λαοί, αφού λόγω της γεωγραφικής της θέσης υπήρξε πάντα σταυροδρόμι και πέρασμα α- νάμεσα σε τρεις ηπείρους. Οι λαοί αυτοί άφησαν τα ίχνη της στα τοπωνύμια. Τελειώνοντας θα αναφέρω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Στη βόρεια Πίνδο υ- πάρχει ένα βουνό πάνω από τη Βάλια Κάλντα που ονομάζεται σήμερα Αυγό. Αυτό το βουνό στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν από τους Ηπειρώτες Αώον όρος από όπου πηγάζει και ο ένας κλάδος του ποταμού Αώου. Αργότερα, όταν στην περιοχή εγκαταστάθηκαν βλαχόφωνοι πληθυσμοί, το βουνό έγινε Ώου, που σημαίνει αυγό και όταν τελικά οι βλαχόφωνοι ε- ξελληνίστηκαν τότε το Ώου έγινε Αυγό. Βιβλιογραφία Ελευθεριάδου, Ν., «Πελασγοί». Γκίνι, Νίκο, «Αλβανοελληνικό Λεξικό» Δημητριάδου, Μεν., «Ελληνοτουρκικόν Τουρκοελληνικόν Λεξικόν». Μπότσαρη, Μ., «Ελληνοαλβανικόν Λεξικόν». Δρανδάκη, Παύλου, «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Λήμματα: Σλαύοι Βούλγαροι Αλβανοί κ.λπ.» Νικολαΐδη, Κ., «Ετυμολογικόν Λεξικόν της Κουτσοβλαχικής γλώσσης». Μπίρης, Κ., «Αρβανίτες Οι Δωριείς του νεωτέρου Ελληνισμού». Κόλλιας, Αρ., «Οι Αρβανίτες και η καταγωγή των Ελλήνων». Ιάκωφ Κ., Μαρίτσα Δ., Μιχαήλωφ Απ., Πετκίδη Δ., «Βούλγαροελληνικόν Λεξικόν». ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/

18 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΓΙΩΣΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ : Πενήντα χρόνια μετά Εφέτος συμπληρώθηκαν πενήντα χρόνια από τότε που «έφυγε», στον αγαπημένο του Όλυμπο, στις 4 Μαΐου 1964, στις κάθετες ορθοπλαγιές του Μύτικα, στο Λούκι, ο Γιώσος (Ιωσήφ) Αποστολίδης, ένας από τους πρωτοπόρους της ελληνικής ορειβασίας και όχι μόνο. Ένας ονειροπόλος, αγνός φυσιολάτρης. Ο Γιώσος Αποστολίδης απλός και απέριττος τόσο στην ο- ρειβατική παρουσίαση όσο και στις σχέσεις του με τους φίλους και τους συντρόφους του, ήταν ο ομόφωνα αποδεκτός αρχηγός των ορειβατικών δραστηριοτήτων του ΣΕΟ αλλά και κάθε άλλης δραστηριότητας. Η αποφασιστικότητά του, η ε- πιμονή και το πείσμα, ήταν η Δημιουργός δύναμη που χάρισε την ορειβατική στέγη στους πεζοπόρους που ανηφορίζουν τον ανήφορο του Ολύμπου ή και του Χορτιάτη ακόμα. Το ορειβατικό ατύχημα στις 4 Μαΐου 1964 στο Λούκι του Μύτικα, ήταν η πρώτη καταγραφή της άλλης όψης της ορειβασίας. Η απώλειά του ήταν βαρύ πλήγμα, όχι μόνο για τον Σύλλογό του αλλά και για όλο τον ορειβατικό κόσμο της Ελλάδας. Σήμερα ένα απέριττο μικρό μνημείο (διπλανή φωτογραφία), κοντά στο καταφύγιο που επάξια φέρει το όνομά του μας θυμίζει το πέρασμά του από τον μάταιο αυτό κόσμο. Ο Σ.Ε.Ο. Θεσσαλονίκης τον τίμησε στις 7 Μαΐου 2014 με μια ομιλία στα γραφεία του Συλλόγου και στις 16 Αυγούστου 2014 στο καταφύγιο του Σ.Ε.Ο. «Γιώσος Αποστολίδης» στον Όλυμπο, έγινε μια σεμνή τελετή στην μνήμη του ορειβάτη Γιώσου Αποστολίδη. Ας είναι αιωνία η μνήμη του. Βασίλης Κατσαντώνης Πρόεδρος Ο.Φ.Ο.Ε.Σ.Ε. 18 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/2014

19 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΜΕ ΘΕΜΑ «ΟΛΥΜΠΟΣ» 1ο 2ο 3ο Σχετικά με τον διαγωνισμό με θέμα «ΟΛΥΜΠΟΣ», που είχε προκηρύξει η Ομοσπονδία για την επέτειο των 100 χρόνων της κατάκτησης του Μύτικα ( ), η Τριμελής Επιτροπή αυτού, αποτελούμενη από τον κ. Δημήτριο Τζίμα, Καθηγητή φωτογραφίας στα ΤΕΙ Αθηνών και Εκδότη του περιοδικού «Φωτογράφος», τον κ. Γεώργιο Σφήκα, Ζωγράφο-Φωτογράφο και την κ. Αμαλίτα Κατσαντώνη, Σχεδιάστρια εσωτερικών χώρων-φωτογράφο, επέλεξαν για πρώτη φωτογραφία, το θέμα της κ. Ελένης Λαζαρίδου, μέλους του Συλλόγου «Εκδρομικός Ορειβατικός Αθλητικός Όμιλος Νικαίας «Ο Φυσιολάτρης», με τίτλο «Όλυμπος και Νεότητα». Δεύτερη φωτογραφία το θέμα του κ. Γιώργου Κωνσταντινόπουλου, του ίδιου Συλλόγου, με τίτλο «Όλυμπος και περισυλλογή». Τρίτη φωτογραφία το θέμα του κ. Ευάγγελου Γιαννικού, του Συλλόγου «Φυσιολατρικός Σύλλογος Λιτοχώρου Όλυμπος», με τίτλο «Όλυμπος, οι κορφές». Στους τρεις νικητές δόθηκε αναμνηστικό δίπλωμα και το βιβλίο «Η φωτογραφική μηχανή», προσφορά του περιοδικού «Φωτογράφος». Οι τρεις φωτογραφίες θα κορνιζαριστούν και θα κοσμήσουν τα γραφεία της Ομοσπονδίας. Επίσης αναμνηστικό δίπλωμα δόθηκε και στα Σωματεία που έλαβαν μέρος στον διαγωνισμό. Το Δ.Σ. της Ομοσπονδίας ευχαριστεί θερμά όσους είχαν τη διάθεση να στείλουν φωτογραφίες και να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό. Ελπίζουμε σε άλλους διαγωνισμούς και εκδηλώσεις, να υπάρχει μεγαλύτερη συμμετοχή και άλλων Σωματείων-Μελών μας, πιστεύοντας ότι τα Δ.Σ. τους, θα τους παροτρύνουν να λάβουν μέρος σε κάθε είδους εκδηλώσεις της Ομοσπονδίας, αφού αυτές αποτελούν την ιστορία της. ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/

20 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Ο Φοίβος Αθηνών στην Ευρυτανία Οκτωβρίου 2014 Το μικρό καλοκαιράκι του Οκτωβρίου μας βοήθησε να περάσουμε ένα αξέχαστο τριήμερο στην Ευρυτανία και να χαρούμε αυτό το μοναδικό κομμάτι της χώρας μας, την «Ελβετία της Ελλάδος». Πράγματι όλος ο νομός με τα πανύψηλα βουνά του, τις οροσειρές, τα δάση από έλατα και άλλων ειδών δέντρα είναι κάτι το ξεχωριστό. Κάθε κομμάτι έχει την δική του ομορφιά και κάθε στροφή του δρόμου σε φέρνει σε ένα νέο τοπίο. Οι ποταμοί και οι παραπόταμοι στα φαράγγια και τις κοιλάδες με τον ήχο του τρεχούμενου νερού συμπληρώνουν την ομορφιά της φύσης. Και ξαφνικά ξεφυτρώνουν τα μικρά χωριά με τις κόκκινες σκεπές των σπιτιών, αφού το υπόλοιπο μέρος τους κρύβεται μέσα στο πράσινο. Είναι χωριά γεμάτα ιστορία που δυστυχώς όμως κατοικούνται μόνον από μεγάλους ανθρώπους. Σχολεία δεν υπάρχουν, λόγω έλλειψης παιδιών, και η πρόσβαση σε πολλά από αυτά είναι οδικώς αδύνατη. Η σύνδεση μεταξύ τους γίνεται μόνον με τα πόδια από μονοπάτια και γέφυρες, όπως παλιά. Όλος ο νομός και ιδιαίτερα κάθε σημείο ξεχωριστά είναι πλούσιος σε ιστορία από την αρχαιότητα έως σήμερα. Μάχες στην αρχαιότητα, στο Βυζάντιο, Γαλάτες, Κλέφτες (Κατσαντώνης), Τουρκοκρατία (με μεγάλες μορφές, Γ. Καραϊσκάκης, Οδ. Ανδρούτσος, κ.α.) έως και στην περίοδο της Γερμανικής κατοχής. Έδρα μας για το τριήμερο ήταν το Καρπενήσι με τα πολλά ξενοδοχεία που ζει από τον τουρισμό. Απογοητευθήκαμε λίγο και την χαρακτηρίσαμε «Πόλη που κοιμάται». Παρ ότι ήταν Σαββατοκύριακο δεν υπήρχε ζωντάνια και κίνηση στην πόλη, ούτε στα μαγαζιά ούτε στους δρόμους, παρά μόνον οι επισκέπτες. Όμως αποζημιωθήκαμε από τις εξορμήσεις στα χωριά που είχαμε πρόσβαση. Το χωριό Ρεντίνα, η «Βασίλισσα των Αγράφων», είναι ένα ωραιότατο χωριό με μεγάλη ιστορία και δράση στα παλαιότερα χρόνια. Επισκεφθήκαμε το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης και το Λαογραφικό Μουσείο που στεγάζονται στο παλαιό δημοτικό σχολείο. Αξιόλογο, πλούσιο σε εκθέματα είναι και το Βυζαντινό Μουσείο στην πλατεία του χωριού. Στην απέναντι πλαγιά του χωριού, σαν κουκίδα στο καταπράσινο τοπίο είναι η Ιερά Μονή Ρεντίνας, με τα κελιά, το κρυφό σχολειό της και τους 20 ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2/2014

Η γλώσσα μας. Η Αγγλική γλώσσα έχει λέξεις από τις οποίες λέξεις. είναι από την Ελληνική γλώσσα.. (βιβλίο Γκίνες)

Η γλώσσα μας. Η Αγγλική γλώσσα έχει λέξεις από τις οποίες λέξεις. είναι από την Ελληνική γλώσσα.. (βιβλίο Γκίνες) 1 Η γλώσσα μας Η Αγγλική γλώσσα έχει 490.000 λέξεις από τις οποίες 41.615 λέξεις. είναι από την Ελληνική γλώσσα.. (βιβλίο Γκίνες) Η Ελληνική με την μαθηματική δομή της είναι η γλώσσα της πληροφορικής και

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΘΕΜΑ: Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 1 ΘΕΜΑ: Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Στην γλώσσα έχουμε το σημαίνον (την λέξη) και το σημαινόμενο (την έννοια). Στην Ελληνική γλώσσα αυτά τα δύο έχουν πρωτογενή σχέση, καθώς αντίθετα με τις άλλες γλώσσες

Διαβάστε περισσότερα

Στο Πίνοβο με την υπέροχη κορυφογραμμή του

Στο Πίνοβο με την υπέροχη κορυφογραμμή του Στο Πίνοβο με την υπέροχη κορυφογραμμή του Το όρος Πίνοβο είναι ένα σχετικά άγνωστο βουνό. Ο ορεινός του όγκος απλώνεται στα βορειοδυτικά του νομού Πέλλας, ανάμεσα στα όρη Βόρας (Καϊμακτσαλάν) και Τζένα.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΣΚΟΛΙΑ Α ΔΙΑΡΚΕΙΑ 2 2 ½ ΩΡΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΑΠΟ 3/11

ΔΥΣΚΟΛΙΑ Α ΔΙΑΡΚΕΙΑ 2 2 ½ ΩΡΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΑΠΟ 3/11 ΚΥΡΙΑΚΗ 19/10 ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΠΑΡΝΩΝΑ ΜΟΝΗ ΜΑΛΕΒΗΣ Αναχώρηση στις 7.00 με προορισμό το καταφύγιο του Πάρνωνα. Από εκεί θα ακολουθήσουμε μονοπάτι και δασικούς δρόμους που θα μας οδηγήσουν μέσα στα πυκνά δάση

Διαβάστε περισσότερα

Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία

Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία Ταξιδεύουμε στην ηπειρωτική Ελλάδα, χρησιμοποιώντας διαφορετικά

Διαβάστε περισσότερα

Το νησάκι της Δοκού απέχει 7 ναυτικά μίλια από το

Το νησάκι της Δοκού απέχει 7 ναυτικά μίλια από το ΔΙΑΔΡΟΜΗ 5 ΝΗΣΟΣ ΔΟΚΟΣ Προβλήτα στο ΚΑΣΤΕΛΛΙ ΚΑΣΤΡΟ Κορυφή ΔΟΚΟΥ Μήκος διαδρομής Χρόνος χωρίς στάσεις Ομορφιά διαδρομής 5,8 χλμ. 2 ώρ. 05 3 * Το νησάκι της Δοκού απέχει 7 ναυτικά μίλια από το λιμάνι της

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ Η πολυπόθητη μέρα για την εκδρομή μας στην Κωνσταντινούπολη είχε φτάσει! Βαλίτσες, φωτογραφικές μηχανές, τα λόγια που είχε να μάθει ο καθένας από όσους συμμετέχουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΥΠΑΠΑΝΤΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΒΕΝΕΤΟΥ

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΥΠΑΠΑΝΤΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΒΕΝΕΤΟΥ Πρεσβυτέρου ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΣΚΟΠΙΑΝΟΥ Αρχιερατικού Επιτρόπου Καναλίων ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΥΠΑΠΑΝΤΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΒΕΝΕΤΟΥ Γνωριμία με την ιστορική, θρησκευτική, πολιτιστική και κοινωνική ζωή του τόπου αυτού ΒΕΝΕΤΟ 2013

Διαβάστε περισσότερα

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο 4 Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο Σεβάχ. Για να δει τον κόσμο και να ζήσει περιπέτειες.

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη αγκαλιά. Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου

Χάρτινη αγκαλιά. Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου Χάρτινη αγκαλιά Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου Εργασίες 1 α ) Κατά τη γνώμη μου, το βιβλίο που διαβάσαμε κρύβει στις σελίδες του βαθιά και πολύ σημαντικά μηνύματα, που η συγγραφέας θέλει να μεταδώσει

Διαβάστε περισσότερα

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός»

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 «Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» (Φλώρινα - Μακεδονία Καύκασος) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011

Διαβάστε περισσότερα

Εξερευνώντας το Κουσάντασι (Τουρκία)

Εξερευνώντας το Κουσάντασι (Τουρκία) Εξερευνώντας το Κουσάντασι (Τουρκία) Η Δεύτερη μέρα μας με την κρουαζιέρα Louis Cruises ξημέρωσε στην Τουρκία. Όταν ξυπνήσαμε και κοιτάξαμε έξω από το παράθυρό της καμπίνας μας, το πρώτο πράγμα που είδαμε

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν διάφορα και σημαντικά προβλήματα. Ένα από αυτά είναι ο πόλεμος που έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη νερού, φαγητού και ιατρικής περίθαλψης και το χειρότερο

Διαβάστε περισσότερα

Οι χελώνες, οι ελέφαντες και οι παπαγάλοι που είναι μακρόβιοι, ξέρω, θα χλευάσουν τον τίτλο αυτού του κεφαλαίου. Το τζιτζίκι, σου λένε, ζει λίγο, ελάχ

Οι χελώνες, οι ελέφαντες και οι παπαγάλοι που είναι μακρόβιοι, ξέρω, θα χλευάσουν τον τίτλο αυτού του κεφαλαίου. Το τζιτζίκι, σου λένε, ζει λίγο, ελάχ Οι χελώνες, οι ελέφαντες και οι παπαγάλοι που είναι μακρόβιοι, ξέρω, θα χλευάσουν τον τίτλο αυτού του κεφαλαίου. Το τζιτζίκι, σου λένε, ζει λίγο, ελάχιστα! Τι απομνημονεύματα μπορεί να γράψει; Κι όμως,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΙΝΔΟΥ

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΙΝΔΟΥ ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΙΝΔΟΥ Γεωγραφικά στοιχεία Ο Εθνικός Δρυμός Πίνδου, γνωστός και ως Βάλια Κάλντα βρίσκεται σε ιδιαίτερα δυσπρόσιτη περιοχή της οροσειράς της Πίνδου στα όρια μεταξύ των νομών Γρεβενών και

Διαβάστε περισσότερα

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου.

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. 01/08/2019 Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. Πατριαρχεία / Πατριαρχείο Ιεροσολύμων Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής

Διαβάστε περισσότερα

Τετραήμερη εξόρμηση στα Τζουμέρκα

Τετραήμερη εξόρμηση στα Τζουμέρκα 25-28 Δεκεμβρίου 2014 1 η Ημέρα: Πέμπτη 25/12/14: Αναχώρηση από το Πεδίον του Άρεως στις 07:00 με προορισμό τα Τζουμέρκα (432 χμ.) στην Νότια Πίνδο. Τα Τζουμέρκα αποτελούν έναν από τους μεγαλύτερους ορεινούς

Διαβάστε περισσότερα

Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας»

Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας» Τετάρτη, 04/10/2017 Συνεντεύξεις Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας» «Η αρμονική συμβίωση των λαών είναι εφικτή.» «Έχω μάθει να

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ

ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ Η Σύρος είναι νησί των Κυκλάδων. Πρωτεύουσά της είναι η Ερμούπολη, η οποία είναι πρωτεύουσα της Περιφέριας Νότιου Αιγαίου αλλά και του πρώην Νομού Κυκλάδων. Η Σύρος αναπτύχθηκε ιδιαίτερα

Διαβάστε περισσότερα

Μια νύχτα. Μπαίνω στ αμάξι με το κορίτσι μου και γέρνει γλυκά στο πλάϊ μου και το φεγγάρι λες και περπατάει ίσως θέλει κάπου να μας πάει

Μια νύχτα. Μπαίνω στ αμάξι με το κορίτσι μου και γέρνει γλυκά στο πλάϊ μου και το φεγγάρι λες και περπατάει ίσως θέλει κάπου να μας πάει Μια νύχτα Μπαίνω στ αμάξι με το κορίτσι μου και γέρνει γλυκά στο πλάϊ μου και το φεγγάρι λες και περπατάει ίσως θέλει κάπου να μας πάει Μια νύχτα σαν κι αυτή μια νύχτα σαν κι αυτή θέλω να σου πω πόσο σ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ (Αόρατος) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Κάποτε στη γη γεννήθηκε το Όνειρο. Το όνομά του δεν ήταν έτσι, όμως επειδή συνεχώς ονειρευόταν, όλοι το φώναζαν Όνειρο. Δεν ήταν κάτι το σπουδαίο, ήταν σαν

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό δασικό πάρκο Πέτρας του Ρωμιού

Εθνικό δασικό πάρκο Πέτρας του Ρωμιού Εθνικό δασικό πάρκο Πέτρας του Ρωμιού Στις 17 Φεβρουαρίου 2014, οι τετάρτες τάξεις του Θ Δημοτικού Σχολείου Πάφου πήγαν εκδρομή στο Εθνικό δασικό πάρκο Πέτρας του Ρωμιού. Ο σκοπός τους ήταν να περπατήσουν

Διαβάστε περισσότερα

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 by Rena Mavridou Αγαπητή Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη, πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΕΩΡΩΝ

ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΕΩΡΩΝ ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΕΩΡΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Για να γνωρίσει κάποιος τα Μετέωρα και να βιώσει τη μαγεία του πέτρινου δάσους, ο καλύτερος και μοναδικός τρόπος είναι να πεζοπορήσει ανάμεσα στους Μετεωρίτικους πύργους

Διαβάστε περισσότερα

4ήμερη πεζοπορική. 28 Απριλίου 1 Μαΐου Στενά Νέστου καταρράκτης Λειβαδίτη περιαστικά ιστορικά μονοπάτια της Ξάνθης Πόρτο Λάγος λίμνη Βιστωνίδα

4ήμερη πεζοπορική. 28 Απριλίου 1 Μαΐου Στενά Νέστου καταρράκτης Λειβαδίτη περιαστικά ιστορικά μονοπάτια της Ξάνθης Πόρτο Λάγος λίμνη Βιστωνίδα Θρακικά Τέμπη 4ήμερη πεζοπορική 28 Απριλίου 1 Μαΐου 2018 Στενά Νέστου καταρράκτης Λειβαδίτη περιαστικά ιστορικά μονοπάτια της Ξάνθης Πόρτο Λάγος λίμνη Βιστωνίδα Πρωτομαγιά 2018 και η παρέα του ΦΟΝΙ αποφάσισε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ Α.Ε.

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ Α.Ε. ιστορίες της 17 ιστορίες της Πρωτοχρονιάς Παραμύθια: Βαλερί Κλες, Έμιλι-Ζιλί Σαρμπονιέ, Λόρα Μιγιό, Ροζέ-Πιερ Μπρεμό, Μονίκ Σκουαρσιαφικό, Καλουάν, Ιμπέρ Μασουρέλ, Ζαν Ταμπονί-Μισεράτσι, Πολ Νέισκενς,

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγαπητό μου ημερολόγιο

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγαπητό μου ημερολόγιο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγαπητό μου ημερολόγιο Ήρθε ο Γενάρης και ο ήλιος κρύφτηκε αμέσως πίσω από τα σύννεφα. Οι φίλοι του οι συλλέκτες τον περιμένουν με αγωνία αλλά απ ότι φαίνετε θα συνεχίσουν να τον περιμένουν

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνες από τη Σαλαμίνα. Photo Album. by Πρίμπας Γεώργιος. Γιώργος Πρίμπας

Εικόνες από τη Σαλαμίνα. Photo Album. by Πρίμπας Γεώργιος. Γιώργος Πρίμπας Εικόνες από τη Σαλαμίνα Photo Album by Πρίμπας Γεώργιος Γιώργος Πρίμπας Σαλαμίνα. Προηγούμενα σχετικά αφιερώματα: Κυνόσουρα εδώ. Η Σπιναλόγκα του Σαρωνικού εδώ, Το σκεπτικό στη δημιουργία του παρόντος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΗΝΟΣ ΓΙΑ ΠΡΟΣΚΎΝΗΜΑ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΊΑ Ή ΔΙΑΚΟΠΈΣ

ΤΗΝΟΣ ΓΙΑ ΠΡΟΣΚΎΝΗΜΑ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΊΑ Ή ΔΙΑΚΟΠΈΣ ΤΗΝΟΣ ΓΙΑ ΠΡΟΣΚΎΝΗΜΑ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΊΑ Ή ΔΙΑΚΟΠΈΣ ΑΝΑΧΩΡΉΣΕΙΣ ΚΆΘΕ ΔΕΥΤΈΡΑ ΠΡΩΊ & ΒΡΆΔΥ, ΤΕΤΆΡΤΗ ΠΡΩΊ,ΠΑΡΑΣΚΕΥΉ ΒΡΆΔΥ, ΣΆΒΒΑΤΟ ΠΡΩΊ ΚΑΙ ΑΚΌΜΗ, ΕΚΔΡΟΜΈΣ ΑΠΌ ΤΉΝΟ ΣΕ... ΆΝΔΡΟ, ΣΎΡΟ & ΜΎΚΟΝΟ! 1 Αποκλειστικό πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος»

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος» Ο εγωιστής γίγαντας Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης «Αλέξανδρος Δελμούζος» 2010-2011 Κάθε απόγευμα μετά από το σχολείο τα παιδιά πήγαιναν για να παίξουν στον κήπο του γίγαντα.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με ένα δείγμα ερωτικής ποίησης. Συγκεκριμένα διδάχτηκαν το ποίημα

Διαβάστε περισσότερα

4 ΗΜΕΡΗ ΕΚΔΡΟΜΗ ΑΠΟ 12 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΕΩΣ 28 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΟΧΡΙΔΑ & ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΒΕΡΟΙΑ ΝΑΟΥΣΑ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟ

4 ΗΜΕΡΗ ΕΚΔΡΟΜΗ ΑΠΟ 12 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΕΩΣ 28 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΟΧΡΙΔΑ & ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΒΕΡΟΙΑ ΝΑΟΥΣΑ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟ ΑΘ ΜΩΡΑΙΤΗΣ Ο.Ε. TOURIST AND TRAVEL AGENCY ΠΑΤΡΩΝ 19 ΚΟΡΙΝΘΟΣ ΤΗΛ. : 27410 28588 FAX: 27410 25073 e mail: moraitis.kor@hotmail.com 4 ΗΜΕΡΗ ΕΚΔΡΟΜΗ ΑΠΟ 12 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΕΩΣ 28 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΟΧΡΙΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ- ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ- ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ- ΚΑΣΤΟΡΙΑ Θεσσαλονίκη-Τέμπη-Καλαμπάκα- Τρίκαλα-Πύλη-Ελάτη-Περτούλι- Μετέωρα-Μέτσοβο-Γρεβενά- Καστοριά-Πρέσπες-Νυμφαίο- Πτολεμαίδα-Κοζάνη-Φλώρινα- Εδεσσα-Νάουσα Αναχωρήσεις: 7/7, 14/7,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΡΕΣ ΤΙΣ ΚΡΥΜΜΕΝΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΣΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟ

ΒΡΕΣ ΤΙΣ ΚΡΥΜΜΕΝΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΣΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Οριζόντια 1. Βυζαντινός αυτοκράτορας - Ρωτάει 2. Μικρόβιο 3. Βράχος κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας - Βράχος πάνω από την επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

β) Ποιες λέξεις ή φράσεις δηλώνουν την πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας στην περιγραφή του τοπίου;

β) Ποιες λέξεις ή φράσεις δηλώνουν την πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας στην περιγραφή του τοπίου; Ο Μιστράς Σαν μια αγιογραφία έλαμπε οτο πρωινό φως, γεμάτη μαύρα κυπαρίσσια κι ηλιοψημένες εκκλησίες κι αόρατες γαλάζιες παρουσίες, ο Μιστράς. Μέσα από τα πλατάνια, τις μουριές και τις λυγαριές του Ευρώτα,

Διαβάστε περισσότερα

Τα παραμύθια της τάξης μας!

Τα παραμύθια της τάξης μας! Τα παραμύθια της τάξης μας! ΟΙ λέξεις κλειδιά: Καρδιά, γοργόνα, ομορφιά, πυξίδα, χώρα, πεταλούδα, ανηφόρα, θάλασσα, φάλαινα Μας βοήθησαν να φτιάξουμε αυτά τα παραμύθια! «Χρυσαφένια χώρα» Μια φορά κι έναν

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορία του χωριού μου μέσα από φωτογραφίες

Η ιστορία του χωριού μου μέσα από φωτογραφίες Η ιστορία του χωριού μου μέσα από φωτογραφίες Μία εικόνα είναι χίλιες λέξεις Έτσι έλεγαν οι αρχαίοι Κινέζοι Εμείς, οι μαθητές της Α και Β Τάξης του δημοτικού σχολείου Λισβορίου θα σας πούμε την ιστορία

Διαβάστε περισσότερα

γεφύρια, τα οποία φέρνουν στην μνήμη από την χώρα καταγωγής τους, βρίσκοντας κοινούς τόπους στην διαπραγμάτευση του θέματος.

γεφύρια, τα οποία φέρνουν στην μνήμη από την χώρα καταγωγής τους, βρίσκοντας κοινούς τόπους στην διαπραγμάτευση του θέματος. Τα γεφύρια ενώνουν Σε μία διαπολιτισμική προσέγγιση των θεμάτων που έχουν σχέση με τα πέτρινα γεφύρια, διαπιστώνουμε εύκολα ότι οι κατασκευές αυτές απαντούν όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο, αλλά σε ολόκληρη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΒΑΣΕΩΝ 2016

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΒΑΣΕΩΝ 2016 3/1/2016 - Κυριακή - ΑΣΚΙΟ Τσιλιμίγκας 1400μ - κορυφή ΆΣΚΙΟ 2111μ Ώρες πορείας 4 - ΒΔ 3 - Υ.Δ 711μ θα κοπή η πίτα κορυφής ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΒΑΣΕΩΝ 2016 Χειμερινή ανάβαση (γκέτες - γκραμπόν- πιολέ) Ν. Κοζάνης

Διαβάστε περισσότερα

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ''

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 1 2 Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 3 Τα λουλούδια χωρίς όνομα, τα έχει ο καθένας από μας, αλλά δεν το ξέρουμε. Δεν μας μαθαίνουν τίποτα και ψάχνουμε μόνοι μας άσκοπα να βρούμε κάτι, για να

Διαβάστε περισσότερα

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν άνδρα που τον έλεγαν Ιωσήφ. Οι γονείς της, ο Ιωακείμ και

Διαβάστε περισσότερα

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια Δευτέρα, Ιουνίου 16, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΙΑΣ ΚΡΑΛΛΗ Η Μεταξία Κράλλη είναι ένα από τα δημοφιλέστερα πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Μετά την κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου, "Μια φορά

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερη εκδρομή στην Αθήνα

Διήμερη εκδρομή στην Αθήνα Διήμερη εκδρομή στην Αθήνα Την Πέμπτη 16 Ιανουαρίου ξεκινήσαμε το πρωί από τα Τρίκαλα για την διήμερη εκδρομή που είχε οργανώσει το σχολείο μας με προορισμό την Αθήνα. Όλοι ανυπομονούσαμε γι αυτήν την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΑΓΙΩΣΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΣΡΙΟΤ. Δέκα ποιήματα για τον πατέρα μου. Αλκιβιάδη

ΠΑΝΑΓΙΩΣΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΣΡΙΟΤ. Δέκα ποιήματα για τον πατέρα μου. Αλκιβιάδη ΠΑΝΑΓΙΩΣΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΣΡΙΟΤ Αλκιβιάδη Θεσσαλονίκη Υεβρουάριος 2015 Παναγιώτα Παπαδημητρίου Αλκιβιάδη Θεσσαλονίκη Υεβρουάριος 2015 [3] Παναγιώτα Παπαδημητρίου Αφιερωμένο στον πατέρα μου Αλκιβιάδη Copyright

Διαβάστε περισσότερα

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς A...Τα αισθήματα και η ενεργεία που δημιουργήθηκαν μέσα μου ήταν μοναδικά. Μέσα στο γαλάζιο αυτό αυγό, ένιωσα άτρωτος, γεμάτος χαρά και αυτοπεποίθηση.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΞΩΤΙΚΩΝ. Ιστορίες από τη Σκωτία και την Ιρλανδία

ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΞΩΤΙΚΩΝ. Ιστορίες από τη Σκωτία και την Ιρλανδία ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΞΩΤΙΚΩΝ Ιστορίες από τη Σκωτία και την Ιρλανδία ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΞΩΤΙΚΩΝ Ιστορίες από τη Σκωτία και την Ιρλανδία ΣΕΙΡΑ Mystery House ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Δήμητρα Νικολαΐδου ΕΞΩΦΥΛΛΟ

Διαβάστε περισσότερα

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή 32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή Η Θεσσαλονίκη, από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια, είναι η δεύτερη σημαντική πόλη της αυτοκρατορίας. Αναπτύσσει σπουδαία εμπορική, πνευματική και πολιτική κίνηση, την

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΠΕΤΡΟΓΕΦΥΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΤΑ ΠΕΤΡΟΓΕΦΥΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΑ ΠΕΤΡΟΓΕΦΥΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ Περιβαλλοντική ομάδα σχ. έτος 2015-2016 Υπεύθυνοι καθηγητές: o Λινάρδος Νικόλαος o Αθανασόπουλος Λάμπρος o Διαμαντής Παντελής o Παπαδάκη

Διαβάστε περισσότερα

Η βόρεια ράχη του Χατζή

Η βόρεια ράχη του Χατζή Η βόρεια ράχη του Χατζή Το Χατζή αποτελεί ένα μεγάλο ορεινό όγκο στο νοτιοδυτικό τμήμα του Νομού Τρικάλων με ψηλότερη κορυφή το Χατζή 2038μ και άλλες ψηλές κορυφές όπως το Κάστρο 1963μ, η Βρωμέρη 1955μ

Διαβάστε περισσότερα

Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο

Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο Ο Ηλίας ανεβαίνει Ψηλά Ψηλότερα Κάθε Μάρτιο, σε μια Χώρα Κοντινή, γινόταν μια Γιορτή! Η Γιορτή των Χαρταετών. Για πρώτη φορά,

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει χαρακτηριστικά «Mare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων

Διαβάστε περισσότερα

Μια επίσκεψη στη Βουλή των Αντιπροσώπων

Μια επίσκεψη στη Βουλή των Αντιπροσώπων Μια επίσκεψη στη Βουλή των Αντιπροσώπων Πριν από μερικές βδομάδες, επισκεφθήκαμε τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Όταν φτάσαμε, το είχα καταλάβει, διότι είχε πολλούς αστυνομικούς έξω από ένα μεγάλο επιβλητικό

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη Συγγραφέας Ραφαέλα Ρουσσάκη Εικονογράφηση Αμαλία Βεργετάκη Γεωργία Καμπιτάκη Γωγώ Μουλιανάκη Ζαίρα Γαραζανάκη Κατερίνα Τσατσαράκη Μαρία Κυρικλάκη Μαριτίνα Σταματάκη Φιλία Πανδερμαράκη Χριστίνα Κλωνάρη

Διαβάστε περισσότερα

Μουσικά όργανα. Κουδουνίστρα. Υλικά κατασκευής: Περιγραφή κατασκευής: Λίγα λόγια γι αυτό:

Μουσικά όργανα. Κουδουνίστρα. Υλικά κατασκευής: Περιγραφή κατασκευής: Λίγα λόγια γι αυτό: Μουσικά όργανα Κουδουνίστρα Υλικά κατασκευής: 5 άδεια κουτιά από φωτογραφικό φιλμ ένα παλιό ξύλινο σκουπόξυλο 5 καρφάκια με κεφάλι σποράκια πετραδάκια, χάντρες σέγα σφυρί Περιγραφή κατασκευής: Με τη σέγα

Διαβάστε περισσότερα

Στην Ελλάδα πέρασα υπέροχα ήταν μια εμπειρία φανταστική.

Στην Ελλάδα πέρασα υπέροχα ήταν μια εμπειρία φανταστική. Στην Ελλάδα πέρασα υπέροχα ήταν μια εμπειρία φανταστική. Όταν κατεβήκαμε από το αεροπλάνο μπήκαμε στο αυτοκίνητο (ταξί). Η διαδρομή ήταν 3 ώρες. Όμως εμείς κάναμε σταθμό στον Ισθμό της Κορίνθου. Ο Ισθμός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ Το φετινό καλοκαίρι (2013), το διάστημα 29 Αυγούστου έως και 7 Σεπτεμβρίου μια 6μελής ελληνική ορειβατική αποστολή ταξίδεψε στο Αζερμπαϊτζάν με στόχο τα βουνά

Διαβάστε περισσότερα

www.pilionwalks.com Caroline Pluvier & Ruud Schreuder 1

www.pilionwalks.com Caroline Pluvier & Ruud Schreuder 1 5. Δράκεια - Χάνια - Δράκεια Mάιος 2015 - Επειδή θα συναντήσετε μερικά προβλήματα κάνοντας αυτή την διαδρομή τώρα, σας συνιστούμε να μη την κάνετε μέχρι να την ελέγξουμε έμεις οι ίδιοι τον Σεπτέμβριο.

Διαβάστε περισσότερα

Μιλώντας με τα αρχαία

Μιλώντας με τα αρχαία Επίσκεψη στο μαντείο της Δωδώνης Πώς έβλεπαν το μέλλον οι αρχαίοι; Πώς λειτουργούσε το πιο αρχαίο μαντείο της Ελλάδας; Τι μορφή, σύμβολα και ρόλο είχε ο κύριος θεός του, ο Δίας; Τι σημασία είχαν εκεί οι

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Οι βυζαντινοί ήταν καλά πληροφορημένοι για τις γειτονικές χώρες από δικούς τους ανθρώπους. Όταν έφταναν επισκέπτες, έμποροι, μισθοφόροι ή στρατιωτικοί φυγάδες, ή ακόμα κρατικές

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ Γ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ από τη δασκάλα Στέλλα Σάββα Παττίδου

ΤΑΞΗ Γ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ από τη δασκάλα Στέλλα Σάββα Παττίδου ΤΑΞΗ Γ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ από τη δασκάλα Στέλλα Σάββα Παττίδου ΚΕΙΜΕΝΙΚΟ ΕΙΔΟΣ:ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Θέμα: Περιγραφή προσώπου Τίτλος: «ο παππούς μου» Α. ΠΡΟΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ 1. Φάση Αυθεντικοποίησης (3Χ40 λεπτά) Προβληματισμός

Διαβάστε περισσότερα

Πώς γράφεις αυτές τις φράσεις;

Πώς γράφεις αυτές τις φράσεις; Πρόλογος Όταν ήμουν μικρός, ούτε που γνώριζα πως ήμουν παιδί με ειδικές ανάγκες. Πώς το ανακάλυψα; Από τους άλλους ανθρώπους που μου έλεγαν ότι ήμουν διαφορετικός, και ότι αυτό ήταν πρόβλημα. Δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14. «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 «Ο μικρός βλάκας» (Τραγάκι Ζακύνθου - Επτάνησα) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #14 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011 Δείτε όλα

Διαβάστε περισσότερα

Caroline Pluvier & Ruud Schreuder 1

Caroline Pluvier & Ruud Schreuder 1 5. Δράκεια - Χάνια Δράκεια Αυτή η διαδρομή ξεκινά και τελειώνει στη Δράκεια, ένα παραδοσιακό χωριό στην πλαγιά του Πηλίου πάνω από την Αγριά. Η Δράκεια έχει δύο πλατείες. Από την επάνω πλατεία μπορούμε

Διαβάστε περισσότερα

Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία

Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία Πικρίδου-Λούκα. 2014 Μια φορά κι έναν καιρό υπήρχε

Διαβάστε περισσότερα

Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό

Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό Όπου και να βρεθεί κανείς τον Δεκαπενταύγουστο μοσχοβολά η χάρη Της. Αυτή θα σε οδηγήσει να ανάψεις ένα κερί και να γιορτάσεις μαζί Της

Διαβάστε περισσότερα

Η Λίνδος απέχει 50 χλμ. νότια από την πόλη της Ρόδου. Ο οικισμός διατηρεί το χρώμα και την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής. Κυρίαρχο στοιχείο ο

Η Λίνδος απέχει 50 χλμ. νότια από την πόλη της Ρόδου. Ο οικισμός διατηρεί το χρώμα και την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής. Κυρίαρχο στοιχείο ο Η Λίνδος απέχει 50 χλμ. νότια από την πόλη της Ρόδου. Ο οικισμός διατηρεί το χρώμα και την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής. Κυρίαρχο στοιχείο ο ρομαντισμός, που καταλαμβάνει τον επισκέπτη, μόλις φθάσει στο

Διαβάστε περισσότερα

narrate a story learn about the democracy in Ancient Athens speak about mountains, rivers and lakes in Greece and Australia

narrate a story learn about the democracy in Ancient Athens speak about mountains, rivers and lakes in Greece and Australia 3 Eíüôçôá 2 íá ôáîßäé narrate a story learn about the democracy in Ancient Athens speak about mountains, rivers and lakes in Greece and Australia ôá åëëçíéêü êé åìåßò... κα Λάμπρου: Παιδιά, έχω ένα νέο

Διαβάστε περισσότερα

Bίντεο 1: Η Αµµόχωστος του σήµερα (2 λεπτά) ήχος θάλασσας

Bίντεο 1: Η Αµµόχωστος του σήµερα (2 λεπτά) ήχος θάλασσας ΘΥΜΑΜΑΙ; Πρόσωπα Ήρωας: Λούκας Αφηγητής 1: Φράνσις Παιδί 1: Ματθαίος Παιδί 2: Αιµίλιος Βασίλης (αγόρι):δηµήτρης Ελένη (κορίτσι): Αιµιλία Ήλιος: Περικλής Θάλασσα: Θεοδώρα 2 ΘΥΜΑΜΑΙ; CD 1 Ήχος Θάλασσας Bίντεο

Διαβάστε περισσότερα

Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας

Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας Ενότητα: Γεωγραφία (2 φύλλα εργασίας) Επίπεδο: Β1, Β2 Κοινό: αλλόγλωσσοι ενήλικες ιάρκεια: 4 ώρες (2 δίωρα) Υλικοτεχνική υποδομή: Για τον διδάσκοντα:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΛ ΜΑΚΡΥΝΕΙΑΣ Α ΤΑΞΗ Η ομάδα μας

ΕΠΑΛ ΜΑΚΡΥΝΕΙΑΣ Α ΤΑΞΗ Η ομάδα μας ΕΠΑΛ ΜΑΚΡΥΝΕΙΑΣ Α ΤΑΞΗ 2014-15 Η ομάδα μας Μαθητές: Αλπέντζος Θωμάς Αλπέντζος Άγγελος Κοτζάι Δημήτριος Καραδήμας Νεκτάριος Κουζέλης Δημήτριος Κουζέλης Κων/νος Αδαμόπουλος Κων/νος Θεοδωρόπουλος Αθανάσιος

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Χειμερινό Εξάμηνο Μάθημα: Σχολική Πρακτική, Επίπεδο ΙΙΙ, Υπεύθυνος Διδάσκων: Υπεύθυνη Εκπ/κός:

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Χειμερινό Εξάμηνο Μάθημα: Σχολική Πρακτική, Επίπεδο ΙΙΙ, Υπεύθυνος Διδάσκων: Υπεύθυνη Εκπ/κός: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Χειμερινό Εξάμηνο 2009-2010 Μάθημα: Σχολική Πρακτική, Επίπεδο ΙΙΙ, Υπεύθυνος Διδάσκων: Υπεύθυνη Εκπ/κός: Φοιτητής/ρια:.. Μάθημα: ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Σχολείο:11 ο Δημοτικό Τάξη: Γ Διδακτική

Διαβάστε περισσότερα

Μιλώντας με τα αρχαία

Μιλώντας με τα αρχαία Μιλώντας με τα αρχαία Μέσα στο μουσείο θα συναντήσετε παράξενα αντικείμενα άλλων εποχών. Μπορείτε να τα κάνετε να μιλήσουν για πανάρχαιους ανθρώπους και πολιτισμούς; Πάρτε φακούς, μέτρα, μολύβι και χαρτί

Διαβάστε περισσότερα

Το παραμύθι της αγάπης

Το παραμύθι της αγάπης Το παραμύθι της αγάπης Μια φορά και ένα καιρό, μια βασίλισσα έφερε στον κόσμο ένα παιδί τόσο άσχημο που σχεδόν δεν έμοιαζε για άνθρωποs. Μια μάγισσα που βρέθηκε σιμά στη βασίλισσα την παρηγόρησε με τούτα

Διαβάστε περισσότερα

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη.

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Ο Χριστός. Ψηφιδωτό Παναγίας της Κανακαριάς. Λυθράγκωμη- Καρπασίας Τα ψηφιδωτά αυτά

Διαβάστε περισσότερα

Kangourou Greek Competition 2014

Kangourou Greek Competition 2014 Thales Foundation Cyprus P.O. Box 28959, CY2084 Acropolis, Nicosia, Cyprus Kangourou Greek Competition 2014 Level 3 4 Γ - Δ Δημοτικού 15 Νοεμβρίου/November 2014 10:00 11:15 Ερωτήσεις 1 12 = 3 βαθμοί η

Διαβάστε περισσότερα

κι η τιμωρία των κατηγορουμένων. Βέβαια, αν δεν έχεις πάρει καθόλου βάρος, αυτό θα σημαίνει ότι ο κατηγορούμενος

κι η τιμωρία των κατηγορουμένων. Βέβαια, αν δεν έχεις πάρει καθόλου βάρος, αυτό θα σημαίνει ότι ο κατηγορούμενος 14 Φτάνοντας λοιπόν ο Νικήτας σε μια από τις γειτονικές χώρες, εντυπωσιάστηκε από τον πλούτο και την ομορφιά της. Πολλά ποτάμια τη διέσχιζαν και πυκνά δάση κάλυπταν τα βουνά της, ενώ τα χωράφια ήταν εύφορα

Διαβάστε περισσότερα

Εκδρομή της Β τάξης στη Σπάρτη, τον Μυστρά και τη. Μονεμβασιά

Εκδρομή της Β τάξης στη Σπάρτη, τον Μυστρά και τη. Μονεμβασιά Εκδρομή της Β τάξης στη Σπάρτη, τον Μυστρά και τη Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος Μονεμβασιά Ζωή Τσαγκαδοπούλου μαθήτρια της Β 4 τάξης του 3ου Γυμνασίου Τρικάλων 1η ημέρα

Διαβάστε περισσότερα

Caroline Pluvier & Ruud Schreuder 1

Caroline Pluvier & Ruud Schreuder 1 2. Λεφόκαστρο - Αργαλαστή - Κάλαμος - Λεφόκαστρο Αυτή η ωραία και με ποικιλία διαδρομή ανεβαίνει από μία παραλία του Παγασητικού στο Λεφόκαστρο μέχρι την Αργαλαστή, εν μέρει κατά μήκος ενός καλντεριμιού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΣΤΕΛΛΙΑΝΩΝ «Ο ΚΕΡΑΜΟΣ»

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΣΤΕΛΛΙΑΝΩΝ «Ο ΚΕΡΑΜΟΣ» ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΣΤΕΛΛΙΑΝΩΝ «Ο ΚΕΡΑΜΟΣ» Εικόνα 1.Διαδρομή προς το Καστέλλι Το Καστέλλι (Τοπική Κοινότητα Καστελλίου Φουρνής) βρίσκεται στην Ανατολική Κρήτη και πιο συγκεκριμένα στην περιφέρεια της

Διαβάστε περισσότερα

Τήνος : Το νησί της Πίστης και της Τέχνης

Τήνος : Το νησί της Πίστης και της Τέχνης Τήνος : Το νησί της Πίστης και της Τέχνης 4ήμερη πεζοπορική 2 5 Ιουνίου 2017 Τήνος. Το νησί της Παναγίας. Το νησί του Αιόλου. Το νησί της Πίστης. Το νησί της Τέχνης. Το νησί με τις παρθένες Παραλίες. Το

Διαβάστε περισσότερα

Μια ιστορία με αλήθειες και φαντασία

Μια ιστορία με αλήθειες και φαντασία Μια ιστορία με αλήθειες και φαντασία ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΑΛΙΟΥ Γ ΤΑΞΗ Α 3 Η κυρία Ειρήνη από το Κάρμι, ξύπνησε πολύ νωρίς το πρωί για να ταΐσει τις κότες και τα κουνελάκια της. Ανυπομονούσε να πάει στο πανηγύρι

Διαβάστε περισσότερα

Όταν είσαι χορεύτρια, ηθοποιός, τραγουδίστρια, καλλιτέχνης γενικότερα, είσαι ένα σύμπαν που φωτοβολεί.

Όταν είσαι χορεύτρια, ηθοποιός, τραγουδίστρια, καλλιτέχνης γενικότερα, είσαι ένα σύμπαν που φωτοβολεί. Όταν είσαι χορεύτρια, ηθοποιός, τραγουδίστρια, καλλιτέχνης γενικότερα, είσαι ένα σύμπαν που φωτοβολεί. Όταν σε βλέπουν και σε «τραβούν» κοντά τους «γαλαξίες», όπως ο Καρβέλας και η Βίσση και ο «αυστηρός»

Διαβάστε περισσότερα

Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι.

Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι. ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΙΑΣ ΠΑΡΕΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι. Αμέσως χάρηκαν πολύ, αλλά κι απογοητεύτηκαν ταυτόχρονα όταν έμαθαν ότι θα ήταν ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ 1 28Η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940

ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ 1 28Η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940 ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ ΜΕΡΑ Ευλογημένη τρεις φορές Του Οκτώβρη αυτή η μέρα, Που διώξανε τους Ιταλούς Απ την Ελλάδα πέρα. Ευλογημένος ο λαός που απάντησε το όχι ευλογημένος ο στρατός που με τη ξιφολόγχη, πάνω στην

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ

ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ Μια πολύπαθη Ιστορία κουβαλάει στους πέτρινους τοίχους του το κατ εξοχήν σύμβολο της Θεσσαλονίκης. Ο Λευκός Πύργος της Θεσσαλονίκης είναι ένας Πύργος

Διαβάστε περισσότερα

Οι πυραμίδες είναι τάφοι για τους βασιλιάδες της Αιγύπτου, τους Φαραώ. Σκοπός της πυραμίδας ήταν να «στεγάσει» το νεκρό Φαραώ κατά τη διάρκεια της

Οι πυραμίδες είναι τάφοι για τους βασιλιάδες της Αιγύπτου, τους Φαραώ. Σκοπός της πυραμίδας ήταν να «στεγάσει» το νεκρό Φαραώ κατά τη διάρκεια της ΑΙΓΥΠΤΟΣ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ Οι πυραμίδες είναι τάφοι για τους βασιλιάδες της Αιγύπτου, τους Φαραώ. Σκοπός της πυραμίδας ήταν να «στεγάσει» το νεκρό Φαραώ κατά τη διάρκεια της μεταθανάτιας ζωής του. Οι αρχαιολόγοι

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Όμορφος κόσμος

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Όμορφος κόσμος ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Όμορφος κόσμος Φροντίζουμε όλα τα πλάσματα Η Αγία Μελανγκέλ: η προστάτιδα του περιβάλλοντος Εξακόσια χρόνια μετά τη γέννηση του Χριστού, γεννήθηκε στα καταπράσινα δάση της Ιρλανδίας μια

Διαβάστε περισσότερα

Η Πόλη έξω από τα Â Ë

Η Πόλη έξω από τα Â Ë Η Πόλη έξω από τα Â Ë Είναι τόσα πολλά αυτά που έχει να κάνει και να δει ο επισκέπτης της Πόλης της Ρόδου, τόσες πολλές οι επιλογές που σίγουρα δεν θα πλήξει. Μέρες ολόκληρες θα µπορούσε κανείς να περάσει

Διαβάστε περισσότερα

Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου

Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Λίμνη Δόξα H ορεινή Κορινθία είναι ένας από τους ωραιότερους προορισμούς, όχι μόνο για τους Πελλοπονήσιους αλλά και για τους Αθηναίους. Έχει μια σειρά από λίμνες, φυσικές ή τεχνιτές, οι οποίες αλλάζουν

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 14 η ΕΦΟΡΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ 1. Λίγα λόγια για το αρχοντικό 2 2. Το παραμύθι της τοιχογραφίας! (Πρόταση) 3 3. Βρες τη λέξη! (Λύση) 9 4. Ζήσε στον 18 ο αιώνα..

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΛΟΙ: Αφηγητής 1(Όσους θέλει ο κάθε δάσκαλος) Αφηγητής 2 Αφηγητής 3 Παπα-Λάζαρος Παιδί 1 (Όσα θέλει ο κάθε δάσκαλος) Παιδί 2

ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΛΟΙ: Αφηγητής 1(Όσους θέλει ο κάθε δάσκαλος) Αφηγητής 2 Αφηγητής 3 Παπα-Λάζαρος Παιδί 1 (Όσα θέλει ο κάθε δάσκαλος) Παιδί 2 ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΛΟΙ: 1. Αφηγητής 1(Όσους θέλει ο κάθε δάσκαλος) 2. Αφηγητής 2 3. Αφηγητής 3 4. Παπα-Λάζαρος 5. Παιδί 1 (Όσα θέλει ο κάθε δάσκαλος) 6. Παιδί 2 7. Παιδί 3 8. Παιδί 4 9. Παιδί 5 10. Μητέρα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Η χαρά της αγάπης

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Η χαρά της αγάπης ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Η χαρά της αγάπης Καρδιά που φιλοξενεί όλους Ο Αβραάμ και η Σάρρα Μια μέρα, ο Αβραάμ καθόταν μπροστά στη σκηνή του κάτω από μια βελανιδιά. Ήταν μεσημέρι κι έκανε πολλή ζέστη. Τρεις άγνωστοι

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΠΑΤΣΑΤΖΑΚΗ ΕΛΕΝΗ, ΑΕΜ:3196 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΥΕ258 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ

ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΠΑΤΣΑΤΖΑΚΗ ΕΛΕΝΗ, ΑΕΜ:3196 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΥΕ258 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ 2015 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΥΕ258 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΠΑΤΣΑΤΖΑΚΗ ΕΛΕΝΗ, ΑΕΜ:3196 ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΓΡΙΒΑ ΕΛΕΝΗ 5/2/2015 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αυτό το portfolio φτιάχτηκε

Διαβάστε περισσότερα

Το Κ2 είναι ένα παιχνίδι για 1 έως 5 παίκτες, ηλικίας 8 ετών και άνω, με διάρκεια περίπου 60 λεπτά.

Το Κ2 είναι ένα παιχνίδι για 1 έως 5 παίκτες, ηλικίας 8 ετών και άνω, με διάρκεια περίπου 60 λεπτά. ΟΔΗΓΙΕΣ Το Κ2 είναι το δεύτερο ψηλότερο βουνό στον κόσμο (μετά το Έβερεστ) με ύψος 8.611 μέτρα από τη στάθμη της θάλασσας. Θεωρείται, επίσης, ένα από τα δυσκολότερα βουνά άνω των 8.000 μέτρων. Το Κ2 ποτέ

Διαβάστε περισσότερα

Μαρία αγγελίδου. το βυζάντιο σε έξι χρώματα. χ ρ υ σ ο. eikonoγραφηση. κατερίνα βερουτσου

Μαρία αγγελίδου. το βυζάντιο σε έξι χρώματα. χ ρ υ σ ο. eikonoγραφηση. κατερίνα βερουτσου Μαρία αγγελίδου χ ρ υ σ ο το βυζάντιο σε έξι χρώματα eikonoγραφηση κατερίνα βερουτσου «Ένας Θεός στον ουρανό, ένας βασιλιάς στη γη: ένας αυτοκράτορας. Και μια πόλη ολόλαμπρη, απ το χρυσάφι ολολαμπρότερη».

Διαβάστε περισσότερα

H Δυτική Ελλάδα αποτελεί μια εμνευσμένη συλλογή τοπίων. φυσικής ομορφιάς και πολιτισμού. Η ψυχή της Δυτικής Ελλάδας κρύβεται στην Αρχαία Ολυμπία,

H Δυτική Ελλάδα αποτελεί μια εμνευσμένη συλλογή τοπίων. φυσικής ομορφιάς και πολιτισμού. Η ψυχή της Δυτικής Ελλάδας κρύβεται στην Αρχαία Ολυμπία, H Δυτική Ελλάδα αποτελεί μια εμνευσμένη συλλογή τοπίων φυσικής ομορφιάς και πολιτισμού. Η ψυχή της Δυτικής Ελλάδας κρύβεται στην Αρχαία Ολυμπία, τη γενέτειρα του μεγαλύτερου αθλητικού θεσμού στην ανθρώπινη

Διαβάστε περισσότερα

Πέννυ Εμμανουήλ Κυβερνήτης Θ117Α

Πέννυ Εμμανουήλ Κυβερνήτης Θ117Α Αθήνα 31-7-2012 Αρ. πρωτ. 12 Προς την Επιτροπή Ανταλλαγών Νέων Αγαπητέ Πρόεδρε Τάσο Γρηγορίου, Με την Παρούσα επιστολή θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την εγκάρδια φιλοξενία των 4 παιδιών του Θέματός μας

Διαβάστε περισσότερα

Η γυναίκα με τα χέρια από φως

Η γυναίκα με τα χέρια από φως ΛIΛH ΛAMΠPEΛΛH Σειρά: Κι αν σου μιλώ με Παραμύθια... Η γυναίκα με τα χέρια από φως Εφτά παραμύθια σχέσης από την προφορική παράδοση Τρεις τρίχες λύκου Ζούσε κάποτε, σ ένα μικρό χωριό, ένας άντρας και μια

Διαβάστε περισσότερα