Υδατοκαλλιέργειες. Παρούσα κατάσταση και προοπτικές. Μ. Κεντούρη. Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Βιολογίας

Transcript

1 Υδατοκαλλιέργειες Παρούσα κατάσταση και προοπτικές Μ. Κεντούρη Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Βιολογίας

2 Ορισμός (FAO, 1977) Εκτροφή υδρόβιων οργανισμών (ψάρια, μαλάκια, καρκινοειδή και φύκη) με ανθρώπινη παρέμβαση στην διαδικασία παραγωγής προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγικότητα Κύριο χαρακτηριστικό: η ιαφοροποίηση Σε οργανισμούς και είδη Περιβάλλον διαβίωσης (ποιότητα νερού) Συστήματα εκτροφής Τεχνολογίες εκτροφής Κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες

3 Υδατοκαλλιέργεια Μία δραστηριότητα με ιστορία

4 Ο Προϊστορικός άνθρωπος ήταν Συλλέκτης και Κυνηγός... Στη συνέχεια «εξημέρωσε» και καλλιέργησε φυτά και εξέθρεψε χερσαία ζώα

5 Και όπως φαίνεται θαλάσσιους οργανισμούς, δεδομένου ότι Αρχαιολογικά ευρήματα υπάρχουν σε Ελλάδα, Ιταλία, Ινδία, Κίνα, Χαβάη και αλλού (Συλλογή γόνου από το φυσικό περιβάλλον, πάχυνση με μεθόδους αξιοποίησης του βιοτικού δυναμικού των φυσικών υδάτινων πόρων)

6 Τον τελευταίο αιώνα, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας,

7 της έρευνας

8 Και της ζήτησης

9 Η υδατοκαλλιέργεια αναπτύχθηκε σημαντικά παρουσιάζοντας μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 9,2% από το 1970 και μετά** ** ο αντίστοιχος ρυθμός αύξησης της αλιείας είναι 1,4% και της κτηνοτροφίας 2,8%

10 Όμως παρά την σημαντική αύξηση, Υπάρχει επιτακτική ανάγκη για περαιτέρω ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας στο εγγύς μέλλον διότι

11 Ο πληθυσμός της γης αυξάνει ΘΑΛΑΣΣΑ : 70% ΞΗΡΑ : 30% ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (10 9 ) : ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ (10 6 T) : ΑΛΙΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ (10 6 T) : ΠΑΡΑΓΩΓΗ Υ ΑΤΟΚΑΛ. (10 6 T): 30 90

12 και οι διατροφικές του συνήθειες διαφοροποιούνται

13 Ετσι, προϊόντα της υδατοκαλλιέργειας όπως τα ψάρια Συμβάλλουν στην ΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΠΛΗΘΟΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΜΗ ΙΣΟΡΡΟΠΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΜΑΣ ΙΑΤΡΟΦΗ Η Το δε δε ΚΟΣΤΟΣ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΕΦΑΜΙΛΟ ή ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΑΥΤΟ ΑΛΛΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΜΙΑ ΚΟΡΥΦΑΙΑ Συνεπώς αποτελούν ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

14 Εξάλλου, αυτό διαπιστώνεται και από : α) την διεθνώς καταναλισκόμενη ποσότητα αλιευμάτων

15 β) την προέλευση της διεθνώς καταναλισκόμενης πρωτείνης

16 γ) την χρήση Και από χρήση των διαθέσιμων αλιευμάτων

17 Με σαφώς μεγαλύτερη κατανάλωση στις υπό ανάπτυξη χώρες - Χρήση των διαθέσιμων αλιευμάτων -

18 Κατανομή της αλιευτικής παραγωγής των πέντε ηπείρων

19 Οι δέκα πρώτες χώρες όσον αφορά το μέγεθος της αλιευτικής παραγωγής (θάλασσα & παντός τύπου υδατοσυλλογές)

20 Επίσης τα αλιευτικά αποθέματα μειώνονται λόγω της τεχνολογικά προηγμένης εκμετάλλευσής τους παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την προστασία τους

21 Η δε διαφοροποίηση των αλιευμάτων είναι περιορισμένη (μικρή ποσότητα κάποιων ειδών με μεγάλη ζήτηση και υψηλή εμπορική αξία) α) αλιευτική παραγωγή χερσαίων υδατοσυλλογών (όλα είδη χαμηλής εμπορικής αξίας)

22 Β) Αλιευτική παραγωγή κυριότερων θαλάσσιων ειδών

23 Η συνολική παραγωγή φτάνει σήμερα 140Χ Τ από τους οποίους οι υδατοκαλλιέργειες εξασφαλίζουν περίπου 40Χ10 9 Τ

24 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στον κόσμο Εξέλιξη της παραγωγής των εσωτερικών υδάτων και θαλασσών

25 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στον κόσμο Ποσότητα και κύριες παραγόμενες ομάδες οργανισμών ανά οικοσύστημα Συνολική παραγωγή (% της παγκόσμιας παραγωγής) Γλυκά νερά : 56,6% Υφάλμυρα νερά : 4,6% Θάλασσα : 36,0 % Ομάδες ειδών Γλυκά νερά: κυρίως ψάρια Υφάλμυρα νερά: υψηλής αξίας καρκινοειδή και ψάρια Θαλασσινό νερό: μαλάκια, φύκη και ψάρια υψηλής οικονομικής αξίας

26 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στον κόσμο Παραγόμενη ποσότητα (%) ανά περιβάλλον παραγωγής

27 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στον κόσμο Παραγωγή των διαφόρων ομάδων οργανισμών ανά οικοσύστημα

28 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στον κόσμο Εξέλιξη της παραγωγής των διαφόρων ομάδων οργανισμών

29 Κύρια παραγόμενα είδη και ποσότητες (x x 10 6 Τ) Κelp (Laminaria japonica) 4,17 Στρείδια του Ειρηνικού 2,92 Κυπρίνος «Silver carp» 2,88 Κυπρίνος «Grass carp «2,44 Κυπρίνος «Common carp» 1,99 Αλλα είδη του γλυκού νερού 1,59 Μακροφύκη 1,42 Κυπρίνος «Bighead carp» 1,41 Χτένι 1,27 Μαλάκια 1,20

30 Κοινωνική διάσταση των υδατοκαλλιεργειών Απασχόληση στις υδατοκαλλιέργειες Το 1990 απασχολούνταν στις υδατοκαλλιέργειες (πλήρης ή μερική απασχόληση) ) 28 εκατομ. άτομα Το 2000 απασχολούνταν 35 εκατομ. άτομα Σήμερα απασχολούνται περί τα 40 εκατομ. άτομα Η κατανομή στις πέντε Ηπείρους είναι η εξής Ασία: : 85% (του( συνόλου) Αφρική: : 7% Ευρώπη, Κεντρική Αμερική, Νότια Αμερική και Βόρεια Αμερική: ~ 2% η καθεμιά

31 Κοινωνική διάσταση των υδατοκαλλιεργειών Εξέλιξη της απασχόλησης στις υδατοκαλλιέργειες

32 Κοινωνική διάσταση των υδατοκαλλιεργειών Ηλικία των εργαζομένων Από στοιχεία Κρατών στην Εθνική Οικονομία των οποίων οι υδατοκαλλιέργειες παίζουν σημαντικό ρόλο προκύπτει ότι ο μέσος όρος ηλικίας των εργαζομένων αυξάνει στις ανεπτυγμένες κοινωνίες (π.χ. το 2000 στην Ιαπωνία οι κάτω των 25 ετών εργαζόμενοι αποτελούσαν 8-10% του συνόλου) Όμως δεν είναι γνωστό εάν αυτό είναι ο κανόνας διεθνώς λόγω έλλειψης επαρκών στατιστικών για τις χώρες στις οποίες οι υδατοκαλλιέργειες παίζουν μικρότερο ρόλο στην εθνική οικονομία.

33 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στην Κίνα Ιστορία 6000 ετών Για την εκτροφή χρησιμοποιούνται πάσης φύσεως υδατοσυλλογές, δηλαδή : α) χωμάτινες δεξαμενές μικρού μεγέθους που γειτνιάζουν με λίμνες και ποταμούς β) ποτάμια, αρδευτικά κανάλια, τεχνητές λίμνες, ορυζώνες, κλπ. Η παραγωγή ανέρχεται σε 71% σε βάρος και 49,8% σε αξία της ολικής παγκόσμιας παραγωγής ενώ το εργατικό δυναμικό έχει διπλασιασθεί μεταξύ 1990 και 2000 λόγω του υψηλότερου εισοδήματος που εξασφαλίζουν από αυτή τη δραστηριότητα

34 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στην Κίνα Τα κύρια Συστήματα εκτροφής είναι οι πολυκαλλιέργειες και οι εκτατικές καλλιέργειες, χωρίς όμως να απουσιάζουν παντελώς οι τεχνολογικά ανεπτυγμένες μεθοδολογίες εκτροφής οι οποίες εφαρμόζονται για είδη πολύ υψηλής εμπορικής αξίας. Τα είδη που εκτρέφονται είναι πολλά. Από τα πλέον καθιερωμένα και σημαντικά σε παραγωγή ή αξία είναι το χέλι, οι διακοσμητικοί κυπρίνοι (παράδοση εκατοντάδων ετών οι τεχνικές κληρονομούνται), τα διάφορα είδη φυκιών, οι Τιλάπιες, τα Σολομοειδή (Ayou) Ayou), το μύδι (Hyriopsis schiegelli (μαργαριτοκαλλιέργεια),η χελώνα supon (Trionyx sinensis japonicus), κ.α.

35 Xαρακτηριστικοί βιότοποι εκτροφής Τιλάπια

36 Εκτροφή ψαριών σε συστήματα άρδρευσης

37 εξαμενές εκτατικής εκτροφής «Typical fish ponds are earthen enclosures in which the fish live in a natural-like environment, feeding on the natural food growing in the pond itself from sunlight and nutrients available in the pond water»

38 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στην Ινδία O αριθμός των ειδών που εκτρέφονται φτάνει τα 40-50, από τα οποία έχουν εισαχθεί από άλλες χώρες Οι Ινδικές υδατοκαλλιέργειες χαρακτηρίζονται από: α) την εκτροφή ειδών που στην πλειοψηφία τους ζουν στα γλυκά και υφάλμυρα νερά, β) την ανάπτυξη των πολυκαλλιεργειών, κυρίως όσον αφορά τα ψάρια γ) την εκτροφή πλαγκτονοφάγων και φυτοφάγων ειδών Η αφθονία των ποταμών και των εσωτερικών υδάτων ευνοούν την εκτροφή ειδών που ζουν και αναπτύσσονται σε αυτά. Προς τούτο, χρησιμοποιούνται μικρές υδατοσυλλογές (2,25 εκατομ. εκτάρια), λίμνες (2,9 εκ. εκτάρια), παρατημένοι ορυζώνες (2,3 εκ. εκτάρια), ποτάμια και κανάλια (0,16 εκ. χιλιόμετρα)

39 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στην Ινδία Η ανάπτυξη της πολυκαλλιέργειας οφείλεται σε πολλούς παράγοντες από τους οποίους οι σημαντικότεροι είναι: α) η αξιοποίηση των διαφόρων τροφικών επιπέδων του υδάτινου οικοσυστήματος με την ταυτόχρονη εκτροφή ειδών με συμπληρωματικές τροφικές απαιτήσεις, γεγονός που έχει σαν συνέπεια την αύξηση της παραγωγής στη μονάδα επιφάνειας ή όγκου νερού β) η πολυκαλλιέργεια δεν απαιτεί την παροχή εξωγενούς τροφής προσαρμοσμένης στις ειδικές μεταβολικές απαιτήσεις του κάθε είδους, οι οποίες δεν έχουν μελετηθεί ακριβώς.

40 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στην Ιαπωνία Μεγάλη ποσότητα και ποικιλία προϊόντων Μεγάλη ανάπτυξη Οφείλεται: α) στην ευρεία εσωτερική αγορά β) στην ποικιλία των κλιματικών και υδρολογικών συνθηκών γ) στην παραχώρηση των κατάλληλων χώρων σε δυναμικούς αναπτυξιακούς συλλόγους δ) στη γρήγορη διάχυση της επιστημονικής και τεχνολογικής γνώσης και τη συνεχή βελτίωσή της από εκατοντάδες ιδιωτικά και δημόσια κέντρα

41 Εξέλιξη της Ιαπωνικής Παραγωγής

42 Σύστημα πλωτών δεξαμενών

43 Ανακυκλούμενα Συστήματα Παραγωγής

44 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στην Ιαπωνία Τα προϊόντα της Ιαπωνικής υδατοκαλλιέργειας διακρίνονται ανάλογα με την εμπορική τους αξία σε: α) ιχθηρά χαμηλής εμπορικής αξίας (κυπρίνοι, ιριδίζουσες πέστροφες) που καταναλώνονται μόνο από τις στερημένες κοινωνικά τάξεις και που δεν παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον από επενδυτική άποψη, β) ιχθηρά υψηλής εμπορικής αξίας που έχουν συνεχή ζήτηση, όπως το μαγιάτικο, το χτένι, το χέλι, το Ayou και η ροζ τσιπούρα δ) ιχθηρά πολυτελείας, που μπορούν να φτάσουν πολύ υψηλές τιμές όπως το ψάρι fugu και οι γαρίδες Kuruma Ebi.

45 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στις Η.Π.Α. Βασικοί στόχοι της Αμερικάνικης υδατοκαλλιέργειας είναι: α) η παραγωγή ζωικών πρωτεϊνών (+/-) β) ο εμπλουτισμός υδατοσυλλογών (++) γ) η παραγωγή ζωντανών ψαριών - δολωμάτων (+++) δ) η παραγωγή διακοσμητικών ψαριών και φυκιών (+) ε) η αναβάθμιση άγονων περιοχών και μη παραγωγικών υδάτων με μετατροπή τους σε παραγωγικά συστήματα (+/-)

46 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στις Η.Π.Α. Ιδιωτικός τομέας: - σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών - προσανατολίζεται κυρίως σε είδη υψηλής εμπορικής αξίας (στρείδια, γατόψαρο, καραβίδα, πέστροφα) τα οποία παράγει σχεδόν αποκλειστικά ημόσιος τομέας: ενδιαφέρεται κυρίως για την παραγωγή γόνου που χρησιμεύει για εμπλουτισμό υδατοσυλλογών στις οποίες δραστηριοποιούνται ερασιτέχνες και επαγγελματίες αλιείς. Σε όλες τις περιπτώσεις χρησιμοποιούνται κυρίως τεχνολογικά προηγμένα συστήματα εκτροφής εντατικού τύπου.

47 ιάφορα συστήματα εντατικής εκτροφής

48 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στην Ευρώπη υτικά κράτη: επικρατεί η τάση εκτροφής ειδών υψηλής εμπορικής αξίας με τη χρήση προηγμένης τεχνολογίας (εξαίρεση αποτελούν τα οστρακοειδή) Ανατολικά κράτη: εκτρέφονται κυρίως είδη του γλυκού νερού, όπως πέστροφα, κυπρίνος, χέλι. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται είναι ανάλογες με αυτές της Ινδίας και της Κίνας

49 Σύστημα εντατικής εκτροφής ιχθύων

50 ιάφορα συστήματα εντατικής παραγωγής

51 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στην - Παραγωγή σε σχέση με το μήκος της ακτογραμμής - στην Ευρώπη

52 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στην στην Ευρώπη - Εξέλιξη της παραγωγής των κυριότερων εκτρεφόμενων ειδών -

53 Εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ιχθυοκαλλιέργειας

54 Χαρακτηριστικά της Μεσογειακής παραγωγής Παράγονται περίπου 1,35 x 10 6 Τ. (66 % της παγκόσμιας παραγωγής). Κυριότερα Κράτη : Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Αίγυπτος (84 % της συνολικής παραγωγής) Τα θαλάσσια ψάρια αποτελούν 18.8 % της παραγόμενης ποσότητας και 69.6 % της αξίας. Παρουσίασαν 25.7 % ετήσιο ρυθμό αύξησης την περίοδο Υπάρχει διαφοροποίηση στα Συστήματα Παραγωγής - Εκτατικές Καλλιέργειες - Λιμνοθάλασσες - Εντατικά Συστήματα παραγωγής σε ξηρά και θάλασσα

55 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στην Ελλάδα 1981: Χρονιά μεγάλης ανάπτυξης των θαλάσσιων υιχθυοκαλλιεργειών στην Ελλάδα, λόγω οικονομικής υποστήριξης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ελληνική κυβέρνησης (ΣΕΘ) Στόχος: Η μείωση του ισοζυγίου εισαγωγών-εξαγωγών εξαγωγών στα θαλάσσια προϊόντα Αποτέλεσμα: Η Ελλάδα αποτελεί σήμερα την πρώτη χώρα στη Μεσόγειο σε παραγωγή τσιπούρας και λαβρακιού με Τ και Τ αντίστοιχα το 2005, ενώ ξεκίνησε διαδοχικά τις εκτροφές νέων ειδών Παραγωγή πέστροφας (2500 Τ), χελιού (600 Τ) και μυδιών (35000 Τ περίπου)

56 Κατάσταση των υδατοκαλλιεργειών στην - Θέση μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών - στην Ελλάδα

57 Συνοπτικά Παρά το γεγονός ότι η ιχθυοκαλλιέργεια αναπτύσσεται σε παγκόσμιο επίπεδο με ρυθμό 9,2%, η περαιτέρω αναπτυξή της είναι αναγκαία διότι : Ο πληθυσμός της γης αυξάνει και οι διατροφικές του συνήθειες διαφοροποιούνται με βάση τα νέα δεδομένα της διαιτολογίας, σύμφωνα με τα οποία τα ιχθηρά συγκαταλέγονται μεταξύ των πλέον υγιεινών τροφών. Τα αλιευτικά αποθέματα μειώνονται. Η αλιευτική παραγωγή δεν καλύπτει τη ζήτηση σε αρκετά είδη υψηλής εμπορικής αξίας

58 Συνέπεια των προηγούμενων είναι το 2020 ΘΑΛΑΣΣΑ : 70% ΞΗΡΑ : 30% ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (10 9 ) : ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ (10 6 T) : ΑΛΙΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ (10 6 T) : ΠΑΡΑΓΩΓΗ Υ ΑΤΟΚΑΛ. (10 6 T): 30 90

59 Εξέλιξη των υδατοκαλλιεργειών στον κόσμο Συνεπώς, Η συμβολή των υδατοκαλλιεργειών στην παγκόσμια παραγωγή ψαριών, καρκινοειδών και μαλακίων οφείλει να αυξηθεί από 3,9% (1970) και 27,3% (2000) σε 41% το 2020 ηλαδή να παρουσιάσει ετήσιο ρυθμό αύξησης 7% (Κίνα 11,5%) στα εσωτερικά ύδατα, και 5,4% (Κίνα 14%) στο θαλασσινό νερό

60 Εξέλιξη των υδατοκαλλιεργειών στον κόσμο και να διαφοροποιηθεί (εμπλουτισθεί) με την εισαγωγή νέων ειδών

61 Εξέλιξη των υδατοκαλλιεργειών στον κόσμο - κριτήρια επιλογής νέων ειδών - Υψηλή εμπορική αξία Χαμηλό κόστος παραγωγής Ικανοποιητική προσαρμογή στις ιδιαίτερες συνθήκες της τεχνολογίας εκτροφής Ελεγχόμενη Αναπαραγωγή Ικανοποιητικός ρυθμός ανάπτυξης και υψηλή επιβίωση σε συνθήκες παραγωγής υνατότητα αποδοχής βιομηχανικής (τεχνητής) τροφής Ικανοποιητικός είκτης μετατρεψιμότητας υνατότητα εκτροφής σε υψηλές πυκνότητες Αντίσταση στις ασθένειες και τους χειρισμούς

62 Προοπτικές των υδατοκαλλιεργειών σε παγκόσμιο επίπεδο Ηαειφορίατων υδατοκαλλιεργειών εξαρτάται από τρεις συσχετιζόμενες μεταξύ τους παραμέτρους : α) την τεχνολογία παραγωγής, Β) τις περιβαλλοντικές συνθήκες, και γ) τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες

63 Προοπτικές των υδατοκαλλιεργειών σε παγκόσμιο επίπεδο - διακήρυξη Bangok Επένδυση σε ανθρώπινο δυναμικό, επιμόρφωση-εκπαίδευση εκπαίδευση Επένδυση στην έρευνα και ανάπτυξη Ενίσχυση της ροής πληροφοριών και επικοινωνίας Βελτίωση της ασφάλειας τροφής και ανακούφιση της πείνας Βελτίωση της περιβαλλοντικής αειφορίας Ενσωμάτωση των υδατοκαλλιεργειών στην αγροτική ανάπτυξη Επένδυση στην ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών Ενίσχυση της υποστήριξης ερευνητικών ινστιτούτων Εφαρμογή καινοτομιών στις υδατοκαλλιέργειες Βελτίωση μέσω των υδατοκαλλιεργειών του εμπλουτισμού και της αλιείας ιαχείριση της υγείας υδάτινων ειδών Βελτίωση της παρεχόμενης τροφής στα καλλιεργούμενα είδη Εφαρμογή της γενετικής στις υδατοκαλλιέργειες Εφαρμογή της βιοτεχνολογίας στις υδατοκαλλιέργειες Βελτίωση της ποιότητας και ασφάλειας των παραγόμενων προϊόντων Προώθηση και ανάπτυξη της αγοράς και του εμπορίου Υποστήριξη ισχυρής τοπικής και διεθνούς συνεργασίας

64 Προοπτικές των υδατοκαλλιεργειών σε παγκόσμιο επίπεδο παραγωγή Η αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής των υδατοκαλλιεργειών για τα επόμενα χρόνια αναμένεται ότι θα οφείλεται κυρίως στην αύξηση της παραγωγής της Κίνας και λιγότερο της Νότιας Ασίας, Λατινικής Αμερικής, Καραϊβικής και Ευρώπης Τα μαλάκια και τα ψάρια του γλυκού νερού αναμένεται να κυριαρχήσουν μεταξύ των εκτρεφόμενων ειδών

65 Προοπτικές των υδατοκαλλιεργειών σε παγκόσμιο επίπεδο παραγωγή -

66 Προοπτικές των υδατοκαλλιεργειών στην Κίνα Τα βασικά προβλήματα που περιορίζουν την περαιτέρω ανάπτυξη των κινεζικών υδατοκαλλιεργειών είναι: η περιορισμένη ποσότητα γόνου για κάποια είδη* η υπερπαραγωγή παραδοσιακών ειδών υδατοκαλλιέργειας που οδηγεί σε χαμηλές τιμές** η ανεπαρκής εκμετάλλευση ειδών υψηλής αξίας οι ξεπερασμένες, σε ορισμένες περιπτώσεις, μέθοδοι εκτροφής η ρύπανση των υδάτων η περιορισμένη διαθέσιμη γη για εκμετάλλευση*** τα συχνά ξεσπάσματα ασθενειών

67 Προοπτικές των υδατοκαλλιεργειών στην Κίνα Για την αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων οι κινεζικές αρχές αναμένεται να προβούν στις εξής ενέργειες: Ανάπτυξη βιομηχανοποιημένων συστημάτων υδατοκαλλιέργειας, εφαρμογή των τελευταίων τεχνολογιών και επιλογή ειδών που θα ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της εγχώριας και διεθνούς αγοράς Αύξηση, στο μερίδιο της αγοράς, των ειδών υψηλής εμπορικής αξίας που είναι κατάλληλα για εξαγωγή* Εμφαση στην παραγωγή γόνου καλλίτερης ποιότητας και χρήση τεχνικών βιοτεχνολογίας για την γενετική βελτίωση των εκτρεφόμενων ειδών**. Καθιέρωση ενός επιστημονικού δικτύου ανάπτυξη μεθόδων για τον έλεγχο της υγείας των ψαριών, την πρόληψη των ασθενειών και την αντιμετώπισή τους.

68 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΡΣΕΝΙΚΩΝ ΤΙΛΑΠΙΑ Αναστροφή φύλου με χορήγηση τροφής στα νεαρά στάδια εμπλουτισμένης με Τεστοστερόνη Παραγωγή επιλεγμένων υβριδίων Παραγωγή «Supermales»

69 ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΥΒΡΙ ΙΑ Τ.. horonorum x Τ.. nile, ή Τ.. mossambique ή Τ.. aurea μόνο αρσενικοί απόγονοι Πιθανή Χρωμοσωματική Ασυμβατότητα T.horonorum: θηλυκό = ZZ, αρσενικό = ZY Οι περισσότερες τιλάπια: θηλυκό = XX, αρσενικό = XY Παράδειγμα : αρσενικό horonorum x θηλυκό nile (ZY x XX) ZX και XY (Το ετερόζυγο ZX αναπτύσσεται σαν αρσενικό)

70 «Supermale» TΙΛΑΠΙΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΑΝΑΣΤΡΟΦΗ XX x XY XX XY (50%) (50%) (50:50 Γενοτυπικά αρσενικά:θηλυκά) ιατροφή με Οιστρογόνα XX XY (50%) (50%) Όλα φαινοτυπικά θηλυκά

71 ΕΛΕΓΧΟΣ 1 ης ΓΕΝΙΑΣ Φαινοτυπικά θηλυκά XX και XY x XY διασταυρώνονται με φυσιολογικά αρσενικά XX x XY XY x XY XX XY XX XY YY (50%) (50%) (25%) (50%) (25%) (3:1 αρσενικά:θηλυκά) Αφαιρούνται τα θηλυκά που προκύπτουν - ιατηρούνται τα αρσενικά για διασταύρωση

72 ΕΛΕΓΧΟΣ 2 ης ΓΕΝΙΑΣ Αρσενικά XY και YY x XX XY x XX διασταυρώνονται με κανονικά θηλυκά YY x XX XX XY XY 100% αρσενικοί απόγονοι (Αφαιρούν τους αρσενικούς γεννήτορες ) (Οι αρσενικοί γεννήτορες που προκύπτουν είναι «SUPERMALE»)

73 Προοπτικές των υδατοκαλλιεργειών στις Η.Π.Α. Ο ρυθμός αύξησης της παραγωγής θα είναι μικρότερος από ότι σε άλλα κράτη, λόγω: του υψηλού κόστους του εργατικού δυναμικού της υψηλής αξίας της γης της αυστηρότατης νομοθεσίας για την ρύπανση του περιβάλλοντος Στόχος των Η.Π.Α. είναι οι υδατοκαλλιέργειες να αποφέρουν το δισ. δολάρια

74 Προοπτικές των υδατοκαλλιεργειών στην Ευρώπη Τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπισθούν είναι: Το υψηλό κόστος παραγωγής. Το κόστος της τροφής που επιβαρύνει κατά 35-50% 50% το κόστος παραγωγής. Οι λύσεις που προτείνεται να υιοθετηθούν είναι: Αντικατάσταση των ζωοπλαγκτονικών οργανισμών (νυμφικά στάδια) από βιομηχανικές. Αντικατάσταση μέρους των ζωικών πρωτεϊνών στα σιτηρέσια από φυτικές. Μείωση των απωλειών τροφής με χρήση «ΕΞΥΠΝΩΝ» συστημάτων χορήγησής της.

75 ΜΕΘΟ ΟΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΡΟΦΗΣ Τάϊσμα με το χέρι Μηχανικές ταίστρες Συστήματα αυτοδιατροφής Αυτόματες ταΐστρες Κινητές ταΐστρες Υποεπιφανειακές ταΐστρες

76 Προοπτικές των υδατοκαλλιεργειών στην Ευρώπη Προβλέπεται από τα ακόλουθα στοιχεία ότι ο ετήσιος ρυθμός αύξησης της παραγωγής θα είναι 5,5% α) τον ρυθμό των επενδύσεων και β) την ανάπτυξη της τεχνογνωσίας και ότι θα επιβοηθηθεί από : α) την βελτίωση (με βιοτεχνολογικές μεθόδους) του ρυθμού ανάπτυξης ειδών όπως το λαβράκι, η τσιπούρα, το καλκάνι, το χέλι και ο βακαλάος και β) από τα κονδύλια που διαθέτει ετησίως η Ευρωπαϊκή Ένωση για στοχευμένη έρευνα (περίπου 260 εκατομ. ολάρια)

77 Προοπτικές των υδατοκαλλιεργειών στην Ελλάδα Προβλέπεται αύξηση της παραγωγής και μείωση των απωλειών, λόγω: - της συνεχούς εξέλιξης της τεχνολογίας (self-feeders, blower feeders κ.α.).) - της εφαρμογής αποτελεσματικότερων μεθόδων εμβολιασμού και - των καλύτερων στρατηγικών υγιεινής

78 Προοπτικές των υδατοκαλλιεργειών στην Ελλάδα Επίσης προβλέπεται: - εκσυγχρονισμός του νομικού πλαισίου - βελτίωση του μάρκετινγκ και προώθηση των παραγόμενων ειδών στην εγχώρια αγορά - ενίσχυση των επιχειρήσεων με αυξημένο επιχειρηματικό ρίσκο - προώθηση της εκτροφής νέων ειδών - εκσυγχρονισμός των μονάδων παραγωγής και - επιβεβλημένη πιστοποίηση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων (ISO, HACCP)

79 Μοντέλο πρόβλεψης IMPACT IMPACT : International Model for Policy Analysis of Agricultural Commodities and Trade Από : THE INTERNATIONAL FOOD POLICY RESEARCH INSTITUTE (IFPRI) Περιλαμβάνει κατηγορίες, όπως ψάρια υψηλής (σολομός) και χαμηλής αξίας (κυπρίνος), καρκινοειδή (γαρίδες) και μαλάκια (μύδια). Επίσης περιλαμβάνει δύο προϊόντα που προέρχονται από ψάρια τα ιχθυάλευρα και τα ιχθυέλαια. Επίσης, περιλαμβάνει έξι σενάρια για την παραγωγή, κατανάλωση και εμπορία των ειδών ως το 2020

80 Μοντέλο πρόβλεψης IMPACT

81 Μοντέλο πρόβλεψης IMPACT Συνολική αύξηση της παραγωγής κατά 40% από το 1997 ως το 2020 ( ετήσιος ρυθμός 1,5%) Οι υδατοκαλλιέργειες θα συνεισφέρουν στην παγκόσμια παραγωγή 41% από 31% το 1997 Το μερίδιο της Κίνας στην παγκόσμια παραγωγή των υδατοκαλλιεργειών θα αυξηθεί κατά 7% ως το 2020 Η αντίστοιχη αύξηση των αναπτυσσόμενων περιοχών θα είναι 10%

82 Κρίσιμα σημεία στην εξέλιξη των υδατοκαλλιεργειών Περιορισμός της χρήσης των αντιβιοτικών (υψηλό κόστος / κατάλοιπα σε προϊόντα υδατοκαλλιέργειας) και καθιέρωση του μέγιστος δείκτης υπολείμματος (MRLs, maximum residue limits) Αναζήτηση εναλλακτικών τροφών για την κάλυψη των αναγκών των υδατοκαλλιεργειών, απεξάρτηση από την αλιεία Εισαγωγή γενετικά τροποποιημένων προϊόντων

83 Βιβλιογραφία FAO, The state of world F, Fisheries and Aquaculture, 180 p. ( ) BILIO M., Controlled Reproduction and Domestication. The Current state of the art, Part I-IV, I IV, Aquaculture Europe, vol.32 & 33. ( w&id=105&itemid=105) Froese, R. and D. Pauly. Editors FishBase. World Wide Web electronic publication. version (09/2008). F.A.O. Fishstat ( ) FEAP, 2000, 2002, 2006 ( PROFET (ttp:// ttp:// FAO, FIDI 2003, 2005 (

84