ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΤΙΟΥ ΧΩΡΟΥ: η περίπτωση του Κόλπου Καλλονής στις αρχές της δεκαετίας του 90

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΤΙΟΥ ΧΩΡΟΥ: η περίπτωση του Κόλπου Καλλονής στις αρχές της δεκαετίας του 90"

Πολωνα Γιάγκος
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΤΙΟΥ ΧΩΡΟΥ: η περίπτωση του Κόλπου Καλλονής στις αρχές της δεκαετίας του 90 Π. Παναγιωτίδης φυσιογνώστης-ωκεανογράφος Ερευνητής ΕλΚεΘΕ

2 Σύνοψη Αφορµή της ενασχόλησης µε το θέµα Πως αντιδρούν οι τοπικές αρχές και ο τύπος Η προσέγγιση του περιβαλλοντολόγου Αυτοψία Σχεδιασµός των δειγµατοληψιών Ανάλυση των δειγµάτων Ανάγνωση των αποτελεσµάτων Συµπέρασµα

του περιβαλλοντολόγου Αυτοψία Σχεδιασµός των

3 Αφορµή της ενασχόλησης µε το θέµα Κατά τη δεκαετία του 80 η παράκτια ζώνη στον Κόλπο Καλλονής «αναπτύσσεται»: Τουρισµός εύτερη κατοικία Εντατικοποίηση στη γεωργία και αλιεία Υδατοκαλλιέργεια Παρουσιάζονται τα πρώτα προβλήµατα αντιφατικών χρήσεων του περιβάλλοντος και το ΥΠΕΧΩ Ε αναθέτει Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη

γεωργία και αλιεία Υδατοκαλλιέργεια Παρουσιάζονται τα πρώτα προβλήµατα

4 Περιβαλλοντική «κρίση» Στις αρχές της δεκαετίας του 90 κατά περιόδους το χρώµα της θάλασσας γίνεται πράσινο ή καφέ, εµφανίζονται αφροί και ζελατινώδεις µάζες, οι σαρδέλες δεν µεγαλώνουν Η τουριστική και η αλιευτική οικονοµία πλήττονται. Το καλοκαίρι του 1993 τα φαινόµενα είναι έντονα. Οι κάτοικοι τα συνδέουν µε την λειτουργία µονάδας ιχθυοκαλλιεργειών. Το Σεπτέµβριο του 1993 οι κινητοποιήσεις παίρνουν χαρακτήρα κοινωνικής αναταραχής.

οικονοµία πλήττονται. Το καλοκαίρι του 1993 τα φαινόµενα είναι έντονα.

5 Ανάδραση Η τοπική κοινωνία και ο τύπος απαιτούν: Να φύγουν οι υδατοκαλλιέργειες από την Καλλονή. Η Νοµαρχία Λέσβου ζητά την συµβουλή του Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών και το 1994 το ΥΠΕΧΩ Ε χρηµατοδοτεί Ερευνητικό Εργο µε τίτλο «διερεύνηση της δοµής και λειτουργίας του οικοσυστήµατος Κόλπου Καλλονής και διατύπωση προτάσεων διαχείρισης».

Η Νοµαρχία Λέσβου ζητά την συµβουλή του Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών και το 1994 το

6 Η προσέγγιση του περιβαλλοντολόγου Το πρόβληµα Χάρτες και βιβλιογραφία Μιά µατιά στο πεδίο Αναθεώρηση του προβληµατισµού Σχεδιασµός δειγµατοληψιών. Κριτική ανάγνωση των αποτελεσµάτων. ιατύπωση συµπερασµάτων και διχειριστικών προτάσεων.

προβληµατισµού Σχεδιασµός δειγµατοληψιών.

7 Κόλπος Καλλονής Λέσβος Αιγαίο

10 Βιβλιογραφική προσέγγιση Προσφορά Προσφορά αλάτων αζώτου* αλάτων φωσφόρου* % % ραστηριότητα Γεωργία 59,0 19,0 Αστικά λύµατα 37,5 59,0 Ιχθυοκλωβοί 2,0 3,0 Ελαιοτριβεία 1,5 19,0 * Μαθηµατική προσοµοίωση

59,0 19,0 Αστικά λύµατα 37,5 59,0 Ιχθυοκλωβοί 2,0

11 Η αυτοψία

12 Η αυτοψία

13 Η αυτοψία

14 Η αυτοψία

33 Αυτοψία στη θάλασσα

37 Τύποι οικοτόπων

38 Η ουσία του προβλήµατος Σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης: Ελλειψη αναπτυξιακού σχεδιασµού µε αποτέλεσµα τη σύγκρουση χρήσεων του περιβάλλοντος. Η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη ανατέθηκε πολύ αργά και µε ανεπαρκείς προδιαφραφές. Σε επίπεδο τοπικής διοίκησης: Ελλειψη ενηµέρωσης και ευαισθητοπoίησης των κατοίκων. Ολοι βλέπουν µόνο την κορυφή του «παγόβουνου».

39 Η κορυφή του «παγόβουνου». Εγκαταστάθηκε µονάδα ιχθυοκαλλιέργειας σε κλωβούς πάχυνσης. Η δραστηριότητα αυτή είναι γνωστό ότι προσθέτει οργανικό φορτίο στο θαλάσσιο περιβάλλον.

40 Αλλα γνωστά προβλήµατα... Εντάθηκε η χρήση λιπασµάτων στις γεωργικές καλλιέργειες. Αλλαξε η τεχνολογία των ελαιοτριβείων, µε αποτέλεσµα την παραγωγή πολλαπλάσιων ποσοτήτων υγρών αποβλήτων. Αλλαξε η τεχνική αλιείας οστράκων (φυσικών φίλτρων του κόλπου).

41 και προβλήµατα «ταµπού» Αυξήθηκε ο θερινός πληθυσµός των παράκτιων οικισµών χωρίς να υπάρξει ανάλλογη πρόβλεψη στις υποδοµές διάθεσης οικιακών αποβλήτων. Παράλληλα, αστικά λύµατα από άλλες περιοχές έφθαναν στον κόλπο µέσω του υδρογραφικού δικτύου (απορρίψεις από βυτιοφόρα σε ρέµατα).

42 οι λιγότερο... ορατές πτυχές Περιορίστηκαν δραστικά οι υγροτοπικές εκτάσεις που στο παρελθόν υποδέχονταν τις πληµµυρικές παροχές ( pillow effect). Ευθυγραµµίστηκαν οι κοίτες των ποταµο-χειµµάρων, µε αποτέλεσµα όλα τα ρυπαντικά φορτία και η στεραιοπαροχή να καταλήγουν άµεσα στη θάλασσα.

43 Σχεδιασµός των δειγµατοληψιών ΚΑΛΛΟΝΗ ΑΡΙΣΒΗ ΚΕΡΑΜΙΟ ΣΚΑΛΑ ΚΑΛΛΟΝΗΣ 13 ΠΑΡΑΚΟΙΛΑ ΠΟΛΙΧΝΙΤΟΣ ΛΙΣΒΟΡΙΟ ΒΑΣΙΛΙΚΑ 01

44 Τι µετρήθηκε Θερµοκρασία, αλατότητα και οξυγόνο Θρεπτικά άλατα Χλωροφύλλη-φυτοπλαγκτό Ζωοπλαγκτό Φυτοβένθος Ζωοβένθος

45 Θερµοκρασία και αλατότητα Κατά τη θερινή περίοδο τα νερά στον κόλπο είναι θερµότερα και αλµυρότερα από τα νερά του Αιγαίου. Κατά τη φθινοπωρινή περίοδο η αλατότητα εξακολουθεί να παραµένει υψηλή, ενώ η θερµοκρασία είναι µικρότερη από εκείνη του Αιγαίου.

46 Θερµοκρασία και αλατότητα Κατά τη χειµερινή περίοδο τόσο η θερµοκρασία όσο και η αλατότητα των νερών του κόλπου είναι µικρότερες από εκείνες του Αιγαίου. Κατά την εαρινή περίοδο τα νερά του κόλπου είναι πιό ζεστά και λιγότερο αλµυρα από τα νερά του Αιγαίου.

47 Οξυγόνο Σε όλη την περίοδο δειγµατοληψιών (ετήσιος κύκλος) δεν µετρήθηκαν τιµές συγκεντρώσεων οξυγόνου µικρότερες από 4 ml/l, άρα δεν υπήρξε πρόβληµα έλλειψης οξυγόνου. Οι τιµές ήταν υψηλότερες το χειµώνα. εν παρατηρήθηκεν χωρικές διαφοροποιήσεις των τιµών.

48 µg-at/l ΦΩΣΦΟΡΙΚΑ ΑΛΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ 0.20 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 0.18 ΑΝΟΙΞΗ 0.16 ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 0.14 ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΣΤΑΘΜΟΙ

49 µg-at/l ΝΙΤΡΙΚΑ ΑΛΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΑΝΟΙΞΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΣΤΑΘΜΟΙ

50 ΑΜΜΩΝΙΑΚΑ ΑΛΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ 1.00 ΑΝΟΙΞΗ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 0.80 µg-at/l ΣΤΑΘΜΟΙ

51 µg-at/l ΠΥΡΙΤΙΚΑ ΑΛΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ XEIMΩΝΑΣ ΑΝΟΙΞΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΣΤΑΘΜΟΙ

52 ΧΛΩΡΟΦΥΛΛΗ -α ΣΤΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΑΝΟΙΞΗ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ µg-at/l ΣΤΑΘΜΟΙ

53 Xλωροφύλλη-α (µg/l) ΧΡΟΝΙΚΗ ΙΑΛΥΜΑΝΣΗ ΝΙΤΡΙΚΩΝ ΑΛΑΤΩΝ ΚΑΙ ΧΛΩΡΟΦΥΛΛΗΣ -α ΣΤΟΝ ΣΤΑΘΜΟ 3 ΤΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΚΑΛΛΟΝΗΣ ΜΑΙΟΣ ,00 0,600 10,00 0,500 8,00 6,00 4,00 ΝΙΤΡΙΚΑ ΧΛΩΡ. α 0,400 0,300 0,200 0,100 2,00 0,000 0,00 8/5/1996 9/5/ /5/ /5/ /5/ /5/ /5/ /5/ /5/1996 HM/NIA Νιτρικά (µg-at/l)

54 Ζωοπλαγκτό: κυρίαρχα είδη ανά ηµέρα δειγµατοληψίας (Μάιος 1996) áñ. áôïì/l Ðñ. äåêáðüäùí Ðñ. øáñéþí Ê ù ðþðï äá Êëáäï/ôÜ Ðñ. å éíï ä/ì ùí ÁõãÜ øáñéþí Âõôéï åéäþ 8/5 9/5 10/5 11/5 13/5 14/5 15/5 16/5 17/5 Çì Ýñåò

55 Οικολογικοί δεικτες του φυτοβένθους Entrance Central Part Inner Part Species per sampling Coverage Shannon diversity (H ) 1,61-2,24 1,14-1,95 1,31 2,47 Pielou eveness (J) 0,38-0,51 0,26-0,43 0,29-0,51

56 Οικολογικοί δείκτες του ζωοβένθους Entrance Central part Inner part Number of species (S) Individuals per m 2 (N/m 2 ) Shannon diversity (H ) Pielou evness (J)

57 Συµπέρασµα (1) Τα θρεπτικά άλατα φθάνουν µαζικά στον κόλπο µετά από κάθε µεγάλη βροχόπτωση, µέσω της λεκάνης απορροής. Ακολουθεί γρήγορη κατανάλωση των θρεπτικών από τους πρωτογενείς παραγωγούς (αυτότροφο φυτοπλαγκτό). Η εξάντληση των θρεπτικών αλάτων οδηγεί σε απότοµη διακοπή της πρωτογενούς παραγωγής.

58 Συµπέρασµα (2) Οι δευτερογενείς παραγωγοί (φυταφάγο ζωοπλαγκτό) και τα πλαγκτοφάγα ψάρια (όπως οι σαρδέλες) δεν προλαβαίνουν να επωφεληθούν. Η ασυνέχεια της τροφοδοσίας σε συνδυασµό µε την µαζικότητα των σύντοµων εισροών διαταράσσει τα τροφικά πλέγµατα του συστήµατος.

59 ιαχειριστική πρόταση Αποκατάσταση του ρόλου των υγροτόπων Νέος σχεδιασµός του πρωτογενούς τοµέα Στροφή στον οικοτουρισµό

Σχετικά έγγραφα

ιαχείριση υδατικών οικοσυστηµάτων: η περίπτωση του Σαρωνικού κόλπου Π. Παναγιωτίδης, ΕΛΚΕΘΕ

ιαχείριση υδατικών οικοσυστηµάτων: η περίπτωση του Σαρωνικού κόλπου Π. Παναγιωτίδης, ΕΛΚΕΘΕ Βιβλιογραφία ΕΚΘΕ, 1988. Καταγραφή βιολογικών παραµέτρων του Σαρωνικού Κόλπου για την περίοδο Ιανουαρίου- εκεµβρίου